1. Edycja I, Puławy 2013
Technologia nawożenia RSM®
– nowa technologia z Puław
www.pulawy.com
2. www.pulawy.com
2
50 lat historii…
19 grudnia 1960 roku
Uchwałą Rady Ministrów zapadła decyzja o lokalizacji fabryki nawozów azotowych w Puławach.
W styczniu 1964 roku
Rozpoczęcie budowy drugiej fabryki nawozowej, która zgodnie ze stale rosnącym
zapotrzebowaniem na nawozy w krajowym rolnictwie, miała produkować saletrę amonową.
Za termin rozpoczęcia działalności produkcyjnej w Zakładach Azotowych PUŁAWY SA
przyjmuje się dzień 4 czerwca 1966 roku
Ważną inwestycją drugiej połowy lat 80-tych była, związana z instalacjami kaprolaktamu,
budowa biologicznej oczyszczalni ścieków.
• Projekt zrealizowany przez inżynierów z Puław powstał w 1989 roku. • Od 1990 roku został wprowadzony do obrotu handlowego.
• Instalacja do produkcji roztworu została uruchomiona w styczniu 1990 roku. • Pierwotnie produkowano 300 ton nawozu na dobę.
• Jednak zapotrzebowanie na ten produkt ze strony zachodnich odbiorców sprawiło, że opracowano nowe rozwiązania pozwalające,
w ramach istniejącej instalacji, na zwiększenie produkcji.
Nowym produktem końca tej dekady był kolejny nawóz – roztwór saletrzano-mocznikowy RSM®.
4. www.pulawy.com
4
Azot = efektywność rolnictwa (I)
Zasobność gleb, żyzność, wielkość płodów rolnych zależy od poziomu nawożenia azotem. Spośród wszystkich
składników pokarmowych pobieranych przez rośliny najważniejsze znaczenie ma azot.
• Nawozy azotowe stosuje w Polsce 83% gospodarstw rolnych, ich zużycie w 2011 r. wzrosło o 5,2% i wynosi obecnie
1,1 mln ton. Prognozy na rok 2020 zakładają wzrost do 1,2 mln t.
Najniższe nawożenie mineralne jest w województwie podkarpackim – 67,7 kg NPK/ha użytków rolnych, a najwyższe w opolskim – 232,4 kg NPK/ha.
• Blisko 50% całkowitej światowej produkcji nawozów mineralnych zużywa się do nawożenia zbóż. Zużycie nawozów,
pod wiodące uprawy, przedstawia się następująco:
• pszenica – 15%,
• kukurydza – 15%,
• ryż – 14%,
• oleiste – 10%,
• burak cukrowy – 4,5%,
• soja – 4%,
• warzywa i owoce – 17%,
• pozostałe uprawy – 20,5%.
Pierwsze trzy spośród wymienionych roślin należą do grupy strategicznych, gdyż decydują o bezpieczeństwie żywnościowym świata. Dostarczają
60% energii i 50% białka konsumowanego przez ludzi.
dr hab. Renata Gaj
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Źródło: Nowoczesna Uprawa grudzień 2011
5. 5
www.pulawy.com
Azot = efektywność rolnictwa (II)
Plonotwórcze działanie azotu to:
• wzrost masy nadziemnej i podziemnej roślin – wyższy plon nasion, zielonej masy, korzeni,
• dłuższy okres wegetacji, co pozwala lepiej wykorzystać stosowane składniki pokarmowe,
• większa zawartość i jakość, a w konsekwencji także plon białka,
• lepsza wartość biologiczna plonu – wzrasta zawartość karotenu, chlorofilu, witamin, poprawa strawności paszy itd.
Niedobór azotu:
• hamuje wzrost roślin, które słabo się krzewią, mają szybko żółknące liście, które następnie zasychają i opadają,
• powoduje, że łodygi roślin są skrócone, cienkie i słabo ulistnione,
• sprawia, że rośliny są koloru bladego z powodu małej ilości chlorofilu,
• wpływa na powierzchnię i ilość liści oraz przedwczesne dojrzewanie (skrócony okres wegetacji), uniemożliwiając wytworzenie odpowiednio dużego plonu,
• wpływa na wysokość plonu, na dużą ilość zdrowych, zielonych liści, sprawnych przez możliwie jak najdłuższy okres wegetacji.
Nadmiar azotu:
• powoduje słabe zimowanie roślin, wyleganie, nierównomierne i opóźnione dojrzewanie,
• zwiększa podatność roślin na choroby i szkodniki,
• pogarsza wartość biologiczną i technologiczną plonów, bo wpływa na wzrost zawartości w roślinie toksycznych azotanów oraz innych niebiałkowych
form azotu.
Efektywność nawożenia azotem jest najwyższa w porównaniu z działaniem plonotwórczym pozostałych składników,
ale azot należy stosować w sposób rozważny, zgodnie z zapotrzebowaniem gleby i w odpowiednich terminach.
6. www.pulawy.com
6
Azot = efektywność rolnictwa (III)
Właściwie zaaplikowany azot – jest gwarancją urodzaju i ma największy wpływ na masę plonu. Jest także
głównym składnikiem pokarmowym odpowiedzialnym za plony.
Dawki azotu można zmniejszyć po zastosowaniu:
• obornika o 15 kg N,
• gnojowicy bydlęcej o 17 kg N,
• gnojowicy świńskiej o 20 kg N.
Na każde 10 ton ( m³ dla nawozów płynnych ) zastosowanego nawozu naturalnego o przeciętnym jego składzie che-
micznym.
Przykład: zastosowanie 15 ton gnojowicy świńskiej na 1 ha uprawy pozwala zmniejszyć dawkę N o ok. 30 kg/ha
Ponadto:
• Na stanowiskach po przyoranej słomie zbóż lub rzepaku, niezależnie od zalecanej dawki N, należy dodatkowo
zastosować 20–30 kg N/ha („na słomę”), jako rekompensatę za okresowe unieruchomienie azotu przez drobnoustroje
glebowe.
• Całkowitą dawkę azotu najkorzystniej jest podzielić na dwie lub trzy części.
7. 7
www.pulawy.com
Azot = efektywność rolnictwa (IV)
Korekta dawki azotu na podstawie testu Nmin
Doskonałym wskaźnikiem ilości azotu, dostępnego dla roślin w glebie w warunkach konkretnego gospodarstwa i pola,
jest test azotu mineralnego. Badania przeprowadzane w gospodarstwach rolnych potwierdzają duże zróżnicowanie
w zawartości azotu w glebie.
Wynik testu podawany jest w kg azotu mineralnego w glebie do głębokości 60 cm na powierzchni 1 ha.
Przedziały zawartości Nmin
Kategoria agronomiczna gleby Zawartość Nmin
Bardzo niska Niska Średnia Wysoka Bardzo wysoka
Bardzo lekka do 30 31–50 51–70 71–90 pow. 90
Lekka do 40 41–60 61–80 81–100 pow. 100
Średnia i ciężka do 50 51–70 71–90 91–100 pow. 110
Nmin, jak również badania dotyczące oceny zasobności gleby w składniki pokarmowe wykonują Okręgowe Stacje Chemiczno-Rolnicze.
Analizy gleby mogą służyć do ustalenia podstawowej dawki nawożenia azotem, czyli np. w przypadku zbóż ozimych,
stosowanej wiosną przed ruszeniem wegetacji, a w przypadku zbóż jarych dawki przedsiewnej. Nawożenie pogłówne,
opiera się zazwyczaj na ocenie odżywienia roślin. Jako że wskaźnikiem odżywienia azotem jest barwa liści (lub całego
łanu) to właśnie na podstawie barwy liści określa się zapotrzebowanie roślin na ten makroelement. Ciemniejsza barwa liści
świadczy o lepszym odżywieniu azotem, natomiast barwa jasnozielona na ogół świadczy o niedoborze azotu (zmniejsza się
zawartość chlorofilu w liściach).
8. www.pulawy.com
8
Polskie rolnictwo w statystykach
– Raport Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi za 2011 rok
UŻYTKI ROLNE
50,3%
20,5%
34,9%
8,4%
29,8%
49,7%
1,2%
2,0%
3,1%
Grunty orne
Sady
Lasy i grunty leśne
Pozostałe grunty
Rycina 1. Struktura użytkowania gruntów w 2010 r. (w % powierzchni ogółem).
Źródło: GUS. Rolnictwo w 2010. Warszawa 2011
Łąki
Pastwiska
Pozostałe użytki rolne
Produkcja niektórych
produktów rolnych
Udział Miejsce
w świecie w UE w świecie w UE
pszenica 1,4 6,9 15 4
żyto 20,8 41,0 3 1
ziemniaki 2,9 18,4 7 1
buraki cukrowe 4,7 11,0 6 3
rzepak 4,2 11,6 6 3
jabłka 1,6 9,9 13 4
mięso 1,3 7,9 14 5
mleko krowie 2,1 8,2 10 4
Pogłowie:
bydła 0,4 6,3 46 7
trzody chlewnej 1,5 11,2 10 3
Tabela 1. Udział i miejsce polskiego rolnictwa w świecie i UE (27 państw).
Źródło: Przegląd międzynarodowy GUS 2010. Dane za 2009 r.
9. 9
www.pulawy.com
Przemiany azotu w glebie
Azot podlega przemianom w glebie,
w zależności od składu chemicznego nawozu
O wykorzystaniu form N przez rośliny decyduje w dużym stopniu odczyn gleby.
W glebach kwaśnych lepiej pobierana jest forma NO3
-, podczas gdy w glebach o odczynie obojętnym forma NH4
+.
• Najchętniejpobieranyprzezrośliny
wdużychilościach.
• Bezpośredniodostępny
jakoskładnikpokarmowy.
• Wysocemobilnywglebie.
• Szybkodochodzidokorzeniroślin.
Azotazotanowystosowanybezpośredniopozwala
uniknąćstratwynikającychzprzemianyazotunp.formy
amidowejdo amonowej,aamonowejdoazotanowej.
• Niejestbezpośrednioabsorbowanyprzezkorzenie.
• Jesthydrolizowanydoformyamonowej(czastrwania
przemianyodjednegodniadojednegotygodnia)
wzależnościodtemperaturydohydrolizypotrzebna
jestwilgoć.
NaskutekhydrolizynastępujepodniesieniepHgleby
w miejscachzastosowaniamocznika.Obserwujesię
wtedyprzesunięcienaturalnejrównowagipomiędzy
NH4+i NH3,coskutkujewysokimistratamiazotu
uwalnianegodoatmosferyw postaciamoniaku(NH3).
Stratytewpływająnaniższąskutecznośćazotu
stosowanegow formieamidowej.Z tegowzględunawóz
powinienbyćmieszanyz glebąpozastosowaniu.
• Jestbezpośredniopobieranyprzezrośliny
wmałychilościach.
• Jestmniejmobilnyniżformaazotanowa(dodatnio
naładowanyjonwiążesięzminerałamiglebowymi).
Większośćformyamonowejpodlegaprzemianiewformę
azotanową przezmikroorganizmyglebowe.
Pozostałaczęśćazotuamonowegojestunieruchamiana
iuwalnianawdłuższychokresachczasu,
budującsubstancjęorganicznągleby.
NITRYFIKACJA HYDROLIZA
Azot azotanowy NO3
- Azot amonowy NH4
+ Azot amidowy CO (NH2
)2
10. www.pulawy.com
10
Nawozy Puław wg form azotu
forma azotanowa
NO3
-
forma amidowa
CO(NH2
)2
forma amonowa
NH4
+
szybkie
działanie
powolne
działanie
mocznik 46 N
mocznik
granulowany
46 N
siarczan amonu
20,8 N : 24,2 S
20 N : 6 S
mocznik granulowany z dodatkiem siarki
saletra amonowa 34 N
roztwór saletrzano-mocznikowy 28–32 N
26 N : 3 S (na bazie PULASKA®)
Forma stała i płynna Wysoka zawartość i wszystkie formy azotu N Szybkie i powolne działanie
11. 11
www.pulawy.com
RSM® charakterystyka produktu
RSM® produkowany przez Grupę Azoty PUŁAWY jest wyrobem o wysokiej jakości. Spełnia w pełnym zakresie
wymagania techniczne załącznika I Rozporządzenia (WE) nr 2003/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 13 IX 2003 w sprawie nawozów.
RSM® 32% N posiada Certyfikat Zgodności (NAWÓZ WE) wydany przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A.
oraz znak jakości„Q”.
PRZEZNACZENIE
• RSM® jest doglebowym nawozem o szyb-
kim i długotrwałym działaniu, ze względu
na zawartość trzech form azotu.
• Nawóz może być stosowany na wszystkie
rodzaje gleb, do przedsiewnego i pogłów-
nego nawożenia zbóż, rzepaku, buraków,
ziemniaków, kukurydzy, użytków zielonych
oraz upraw warzywniczych i sadowniczych.
• RSM® nie jest nawozem nadającym się
do dolistnego dokarmiania roślin.
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU
• RSM® jest wysokoskoncentrowanym nawo-
zem azotowym w formie płynnej. Zawiera
inhibitor korozji, preparat nieszkodliwy dla
środowiska.
• Produkowany jest w trzech rodzajach
o różnych zawartościach azotu, dostoso-
wanych do różnych temperatur transportu
i przechowywania.
KRYSTALIZACJA
Temperatura krystalizacji RSM® zależy od za-
wartości azotu całkowitego i wynosi :
• dla 32% N 0°C
• dla 30% N - 9°C
• dla 28% N -17°C
Krystalizacja zasadniczo nie wpływa na pro-
centową utratę N.
12. www.pulawy.com
12
Krystalizacja RSM®
W zbiorniku, w którym znajduje się skrystalizowany RSM® jest niewielka różnica w zawartości N w części skrystalizo-
wanej w stosunku do płynnej.
W części płynnej jest o tyle mniej azotu, ile wykrystalizowało. Można w łatwy sposób samemu sprawdzić zawartość
N w części płynnej RSM®. Należy w tym celu pobrać 1 litr nawozu i go zważyć. Korelacja jest taka, że RSM® 32% waży
1,32 kg, RSM® 28 waży 1,28. Jeżeli po ważeniu stwierdzimy, że są kryształy i 1 litr roztworu waży np. 1,27 oznacza to,
że w roztworze jest 27% N. Pozostała część jest w krysztale.
W procesie krystalizacji, RSM® krystalizuje równomolowo, czyli w stosunku 1:1 (mocznik i azotan amonu).
Skład chemiczny kryształu to RSM® – woda, czyli mocznik i azotan amonu.
Skuteczne metody przywracania skrystalizowanego RSM® do stężenia wyjściowego: mieszanie roztworu, podgrzanie,
wpuszczenie do zbiornika przez dolny zawór sprężonego powietrza. Najskuteczniej na skrystalizowany RSM® działa
wzrost temperatury, który przyspiesza rozpuszczalność kryształu.
W zbiornikach otwartych może nastąpić odparowanie i zatężenie RSM®. Nie powinno się przechowywać RSM®
w zbiornikach otwartych!
Krystalizacja jest wypadkową stężenia RSM®, temperatury otoczenia i czasu.
13. 13
www.pulawy.com
RSM® na polskim rynku
od 1990 roku
1990 1992 1997 1999 2010 2011
Uruchomienie
produkcji RSM®
Dopuszczenie
RSM®
do obrotu
w Polsce
Rozpoczęcie
tworzenia sieci
sprzedaży
Nowy
logotyp
RSM®
Sprzedaż
krajowa
1000 ton
Sprzedaż
krajowa
100 000 ton
Sprzedaż
krajowa
240 000 ton
14. www.pulawy.com
14
RSM® płynna formuła na sukces
1 Płynna forma nawozu powoduje szybkie i skuteczne działanie
– nawóz tuż po zastosowaniu wsiąka w okolice systemu korzennego.
2 Posiada wszystkie dostępne formy azotu w korzystnych proporcjach.
3 Zapewnia roślinom stały dopływ azotu w okresie wegetacji.
4 Stosowany do nawożenia przedsiewnego i pogłównego.
5 Nawóz o szybkim i zarazem długotrwałym działaniu.
6 Płynna forma przyśpiesza przyswajanie azotu przez rośliny.
7 Wykazuje wysoką skuteczność nawozu w okresach suszy.
8 Oprysk lub wylew nawozu umożliwia bardzo równomierne jego rozprowadzanie na powierzchni pola.
9 Niższa cena czystego składnika (N) – min. 10% w stosunku do saletry amonowej.
10 Mniejsze straty azotu w porównaniu z nawozami zawierającymi tylko azotan amonu lub w porównaniu z mocznikiem.
11 Możliwość równoczesnej aplikacji RSM® oraz nawozów mikroelementowych.
12 Duże możliwości wykorzystania RSM® do wytwarzania nawozów zawiesinowych.
13 Możliwość wzbogacania nawozu o dodatkowe składniki pokarmowe (np. siarka).
14 Pozwala na pełną mechanizację nawożenia, co prowadzi do oszczędności nakładów na robociznę.
15 Puławski RSM® 32% N posiada znak jakości„Q”.
15. 15
www.pulawy.com
Zasady stosowania RSM®
i nawozów płynnych na jego bazie
• opryski grubokropliste (średnica kropli pow. 400 μm) lub rozlew na glebę, nie należy stosować oprysku drobnokroplistego!,
• nie należy mieszać z innymi nawozami i pestycydami stosowanymi techniką oprysku drobnokroplistego,
• temperatura powietrza powinna wynosić maksymalnie 20°C, wilgotność względna powietrza 60%,
• stosować najlepiej w dni pochmurne,
• rośliny powinny być całkowicie osuszone z deszczu lub rosy,
• rośliny powinny być w dobrej kondycji zdrowotnej (turgor),
• opryskiwać po zakończeniu oblotu roślin przez pszczoły,
• polepowinnobyćodpowiednioprzygotowanedozabiegu(ścieżkiprzejazdowe,któreuzyskujesięprzezwykonywaniesiewu
pasoworzędowego umożliwiają przemieszczanie się ciągnika z opryskiwaczem, nie ugniatając i nie uszkadzając roślin).
Ryzyko uszkodzenia (poparzenia) roślin:
Nawożenie przed wschodami max. 3 dni po siewie
Nawożenie pożniwne
Uszkodzenia mrozowe lub silnie wybujałe rośliny
Zboża
Łąki, pastwiska
Rzepak
Buraki cukrowe
Ziemniaki
Kukurydza
Przymrozki (powtarzalne zmrożenie - rozmrożenie) – 5°C
Niesprzyjające warunki pogodowe (permanentny opad, parowanie, mgła)
Uszkodzone rośliny (grad, itp.)
brak ryzyka
wysokie ryzyko
16. www.pulawy.com
16
Terminy stosowania
nawozów azotowych
Terminy stosowania nawozów azotowych (Zalecenia nawozowe dla roślin uprawy polowej i trwałych użytków zielonych,
Materiały szkoleniowe nr 95, T. Jadczyszyn, J. Kowlaczyk, W. Lipiński, ISBN 978-83-7562-054, IUNG 2010).
Rośliny I dawka II dawka III dawka
Zboża ozime Przed rozpoczęciem
wegetacji wiosną
Faza krzewienia (II dawka)
Faza strzelania w źdźbło (III dawka)
Początek kłoszenia
Zboża jare Przedsiewnie Faza strzelania w źdźbło Początek kłoszenia
Kukurydza Przedsiewnie Do wysokości rośliny – max 30 cm
Rzepak Przed rozpoczęciem
wegetacji wiosną
Faza rozety Początek pąkowania – do zielonego pąka
Ziemniaki średnio późne i późne Przed sadzeniem Początek wschodów
Buraki Przedsiewnie Po przerywce lub w fazie 4–6 liści
Trawy, motylkowate i ich mieszanki
w roku siewu
Przedsiewnie Po 1 pokosie (w warunkach siewu wiosennego)
Trawy, motylkowe i ich mieszanki
w latach pełnego użytkowania
Przed ruszeniem
wegetacji wiosną
Po 1 pokosie Po 2 pokosie
17. www.pulawy.com
WARUNKI ATMOSFERYCZNE:
• mniejsze uzależnienie od opadów i wilgotności gleby,
• trzy formy azotu – najszybciej działające formy azotanowa oraz amonowa, a jednocześnie stopniowe
uwalnianie azotu z formy amidowej (pozwala uniknąć nagłego wzrostu i spadku dostępności azotu
dla roślin występującej przy stosowaniu saletry amonowej),
– roślina przez cały okres wegetacji ma dostęp do azotu.
AGROTECHNIKA:
• równomierność nawożenia przy dużych szerokościach roboczych oraz na skłonach,
• mniejsze zaangażowanie sprzętu i ludzi,
• precyzyjna aplikacja – równomierny rozkład składników na całej szerokości
stosowania dzięki dyszom firmy Lechler,
• możliwość zastosowania w różnych okresach roku i wegetacji roślin, również
aplikacja pożniwna, wspomagająca mineralizację resztek pożniwnych,
• zastosowanie w zbożach wczesną wiosną umożliwia wprowadzenie wysokich dawek
do 100 kg N/ha.
EKONOMIA:
• większe plony (od 8 do 10%) i lepsza jakość ziarna – tym samym większe zyski,
• korzystna cena – minimum 10% N od saletry amonowej.
Dlaczego rolnicy
tak chętnie stosują RSM®?
17
www.pulawy.com
18. www.pulawy.com
18
Logistyczne możliwości dostaw RSM®
Indywidualnie analizujemy potrzeby każdego Klienta i wspólnie z innymi służbami szukamy najlepszych
rozwiązań.
Oferujemy nowoczesny serwis logistyczny w oparciu o:
• własny i dzierżawiony tabor kolejowy w ilości ok. 400 cystern do przewozu RSM®,
• tabor samochodowy koncesjonowanych przewoźników najemnych w ilości ok. 100 cystern do przewozu RSM®,
• system informatyczny – awizowanie dostaw wychodzących do Klientów
• terminowość i jakość dostaw.
Profesjonalna kadra pracowników.
RSM® produkowany w Grupie Azoty PUŁAWY
nie podlega przepisom dotyczącym przewozu towarów niebezpiecznych RID/ADR.
19. 19
www.pulawy.com
Logistyka RSM®
Rozwój logistyki produktu gwarantuje sukces dystrybucji i stosowaniu RSM®
Model transportu RSM®:
• wysyłki całopociągowe (min. 800 t) w cysternach z PUŁAW do BAZ RSM®,
• wysyłki grup wagonowych (min. 200–799 t) w cysternach z PUŁAW do BAZ RSM®,
Z w/w BAZ RSM® produkt trafia do rolnika za pomocą cysterny samochodowej (dzielone dostawy/ilości) lub DPPL.
• wysyłki cysterny samochodowe (23–25 t) w każde miejsce w Polsce do gospodarstw.
20. www.pulawy.com
20
Infrastruktura – zbiorniki liniowe RSM®
NIEUSTANNY ROZWÓJ SIECI
• Nowe zbiorniki liniowe 25 m3
–50 m3
dostarczone na rynek krajowy od 2011 roku w ilości 600 sztuk.
• Nowe zbiorniki:
• zarówno w fazie projektowania, jak i produkcji, są poddawane ostrym rygorom jakościowym,
• spełniające wszystkie wymogi bezpieczeństwa i ochrony środowiska.
• Wyposażone są w niezbędna do prawidłowej eksploatacji infrastrukturę m.in. kwasoodporne zawory,
tacę awaryjną, drabinkę, podest obsługowy oraz pełne zabezpieczenia antykorozyjne (wewnątrz i na zewnątrz).
21. 21
www.pulawy.com
Posadowienie zbiornika
Zbiornik do magazynowania RSM® musi być posadowiony na utwardzonym podłożu – płyty drogowe, płyty betonowe.
Rekomendujemy wylanie ław betonowych.
Zbiornik nie może stać bezpośrednio na ziemi – ciężar zbiornika powoduje osadzanie się w ziemi i utratę stabilizacji,
co w konsekwencji grozi pęknięciem lub nawet wywróceniem się zbiornika.
Planując posadowienie zbiornika należy pamiętać,
o zapewnieniu swobodnego dojazdu autocysterny z nawozem.
22. www.pulawy.com
22
Terenowe stanowisko
do załadunku i rozładunku RSM®
Nawóz RSM® przechowywany jest w zbiornikach wykonanych ze stali węglowej lub z PCV RSMR.
W trakcie użytkowania zbiornika należy bezwzględnie przestrzegać przepisów BHP i zasad dotyczących przechowy-
wania RSM® PCV.
Na wyposażeniu zbiornika powinny być :
Drabinka i podest z barierkami ochronnymi
Właz rewizyjny
Zawór spustowy
Taca awaryjna
23. 23
www.pulawy.com
Infrastruktura – opryskiwacze
RSM® jest najtańszym i najefektywniejszym nawozem azotowym. Dzięki płynnej formie azot jest łatwo przyswajalny
przez rośliny, a jego aplikacja z wykorzystaniem opryskiwacza zapewnia również doskonałą precyzję dawkowania tego
składnika.
Większość współczesnych opryskiwaczy jest fabrycznie przystosowana do używania RSM®. Przy zakupie opryskiwacza używanego
warto zwrócić uwagę, czy układ cieczowy oraz elementy konstrukcyjne nie zawierają elementów ocynkowanych lub mosiężnych. Zbiorniki
z tworzywa sztucznego, pompy, rury cieczowe i węże wykonane z materiałów odpornych na żrące działanie środków chemicznych,
pozwalają bez problemów napełnić i aplikować RSM®.
Nawożenie RSM® nie pociąga za sobą wielkich i kosztownych modernizacji. Ograniczają się one praktycznie do montażu rozpylaczy
odpowiednich do stosowania RSM® lub założenia węży rozlewowych. Koszt dodatkowego pełnego doposażenia opryskiwacza
o szerokości 18 m to kwota rzędu 2–3 tys. zł netto.
24. www.pulawy.com
24
Techniki aplikacji – RSM® (I)
Nowoczesna ochrona i nawożenie roślin to precyzyjna aplikacja i równomierne pokrycie upraw. Największe
znaczenie w nawożeniu roślin odgrywają rozpylacze ciśnieniowe, które wykorzystują energię sprężonej cieczy
do wytworzenia kropel.
Do nawożenia RSM® zaleca się rozpylacze utrzymujące niskie ciśnienie i tym samym wytwarzające duże krople.
Powyższe parametry spełniają rozpylacze płaskostrumieniowe, eżektorowe i wielootworowe (3, 5 lub 7). Gruba
kropla eliminuje ryzyko poparzenia roślin oraz tzw. efekt znoszenia, czyli zjawisko polegające na przenoszeniu kropel
poza obszar opryskiwany przez wiatr. Wielkość znoszenia zależy od czynników technicznych oraz warunków meteoro-
logicznych, takich jak: wielkość kropel, prędkość robocza, wysokość oprysku, prędkość wiatru, temperatura i wilgotność
względna powietrza.
Zaleca się, aby oprysków dokonywać, gdy prędkość wiatru nie przekracza 6 m/s (przy silniejszym wietrze oprysk na-
leży wykonywać przy najniższych dopuszczalnych ciśnieniach, prędkość nie większa niż 6/8 km/ha). Zabieg należy
bezwzględnie przerwać, gdy temperatura prze-
kracza 25°C a wilgotność wzglę na powietrza jest
mniejsza niż 50%. Ilość i wielkość kropel zależy
m.in. od ciśnienia roboczego, wielkości i kształtu
dyszy wylotowej i gęstości cieczy.
25. 25
www.pulawy.com
Techniki aplikacji – RSM® (II)
Wielkość kropel, podatność na znoszenie, zastosowanie
Kategoria
kroplistości
Średnica
kropli (μm )
Znoszenie Rodzaj rozpylacza Przeznaczenie
Ekstremalnie
grubokroplisty
400 Wyjątkowa odporność na znoszenie Wachlarzowy, wielootworowy
(niskie ciśnienie)
Grubokroplisty 300–400 Duża odporność na znoszenie Wielootworowy
Średniokroplisty 200–300 Duża odporność na znoszenie Eżektorowy
Antyznoszeniowy
Fungicydy
Chwasty dwuliścienne
Drobnokroplisty 150–200 Podwyższone ryzyko Tradycyjne Fungicydy
Chwasty jednoliścienne
Bardzo
drobnokroplisty
150 Wysokie ryzyko Tradycyjne Drzewa
krzewy owocowe
26. www.pulawy.com
26
Techniki aplikacji – RSM® (III)
Do aplikacji RSM® najlepsze są rozpylacze wytwarzające duże krople, łatwo staczające się z liści oraz węże rozlewowe
stosowane w późniejszych fazach rozwojowych roślin.
Rozpylacze wielootworowe (zmiana dawki cieczy dokonuje się poprzez wymianę kryzy dozującej) oraz rozpy-
lacz wachlarzowy typu FD z zintegrowanym systemem dozowania – tradycyjny model aplikowania RSM®.
Grupa Azoty Puławy i Lechler GmbH rekomendują stosowanie rozpylaczy wachlarzowych typu FD.
Dysza wielootworowa
efekt
Rozpylacz wachlarzowy FD
efekt
27. 27
www.pulawy.com
Techniki aplikacji – RSM® (IV)
Do aplikacji RSM® idealne są rozpylacze wachlarzowe typu FD produkowane przez firmę Lechler GmbH.
Zalety rozpylaczy wachlarzoych typu FD:
• poziomy wachlarzowy strumień cieczy skierowany do tyłu jazdy,
• ekstremalnie grube krople ograniczające do minimum uszkodzenia roślin,
• doskonały rozkład poprzeczny cieczy,
• wyeliminowanie„efektu zebry”typowego dla rozpylaczy wielootworowych,
• bardzo duży, profilowany otwór wylotowy dyszy, ograniczający zapychanie się
rozpylacza,
• optymalny do zmiennego dawkowania RSM® (mapowanie pól),
• elastyczne dawkowanie dzięki dużemu zakresowi ciśnień i prędkości roboczych,
• beznarzędziowy demontaż kryzy dozującej do czyszczenia,
• ograniczenie zjawiska samooprysku elementów belki polowej.
Rozkład poprzeczny cieczy – rozpylacz wielootworowy Rozkład poprzeczny cieczy – rozpylacz wachlarzowy FD
28. www.pulawy.com
28
Techniki aplikacji w różnych
fazach rozwojowych (BBCH) – zboża
Gwarancja wysokich plonów :
• kondycja rośliny,
• właściwa technika aplikacji,
• stosowanie nawozu płynnego .
30. www.pulawy.com
30
System nawożenia RSM® Puławy (I)
W 2012 r. – we współpracy z Instytutem Nawozów Sztucznych i Instytutem Uprawy Nawożenia i Gleboznaw-
stwa – została opracowana pod kierownictwem dr. Piotra Ruska„Analiza możliwości wprowadzenia na rynek
polski nawozów płynnych na bazie RSM® wraz z rekomendacjami i technologią nawożenia”.
Analiza została poparta doświadczeniami produkcyjnymi w gospodarstwie doświadczalnym INS w Goczałko-
wie Górnym i stała się podstawą do opracowania Technologii Nawożenia RSM®.
JAKOŚĆ NAWOZÓW – nawozy wytwarzane na bazie RSM® 32%, z dodatkiem siarki i magnezu, produkowanego przez Grupę Azoty
PUŁAWY, są wyrobem wysokiej jakości, spełniającym wymagania zawarte w Rozporządzeniu (WE) nr 2003/2003 Parlamentu Europej-
skiego. Składy i właściwości fizykochemiczne zostały opracowane i przebadane w Instytucie Nawozów Sztucznych w Puławach.
KONDYCJA ROŚLIN – nawozy na bazie RSM® należy stosować na uprawy, będące w dobrej kondycji fizjologicznej, umożliwiającej
pobranie składników pokarmowych w dobranych i zalecanych dawkach, zgodnie z dobrą praktyką rolniczą. Dopuszczalne uszkodzenia
roślin nawożonych nawozami na bazie RSM® powinny zawierać się w przedziale 2–5%. Powyżej tych wartości może wystąpić
obniżenie plonowania.
TECHNIKI APLIKACJI – rekomendowane stosowanie dysz wachlarzowych typu FD produkcji Lechler GmbH wytwarzających ekstremal-
nie grube krople. Przy polowej aplikacji RSM® należy przestrzegać zaleceń dotyczących: wysokości prowadzenia belki polowej, ciśnienia
roboczego odpowiedniej prędkości ciągnika z opryskiwaczem. W przypadku stosowania rozpylaczy wielootworowych może
wystąpić„efekt zebry” – widoczne jaśniejsze i ciemniejsze pasy po nawożeniu. Efekt ten nie występuje w przypadku rekomendowanych
rozpylaczy wachlarzowych. W późniejszych stadiach rozwojowych roślin zaleca się stosowanie węży rozlewowych.
31. 31
www.pulawy.com
System nawożenia RSM® Puławy (II)
Instytut
Nawozów
Sztucznych
• Nawozy typu RSM®, RSM® + S, RSM® + Mg z uwagi na swoją płynną formę, mogą być stosowane przedsiewnie
i pogłównie działają szybciej od nawozów stałych, co szczególnie jest ważne w okresach suszy, wsiąkając równo-
miernie w okolice systemu korzeniowego – lepsze efekty plonotwórcze.
• Posiadają azot w formie azotanowej, amonowej i amidowej, co wpływa na szybkość jak również długotrwałość
działania.
• Bardziej równomierne rozmieszczenie składników na powierzchni pola (nie występuje zjawisko rozdziela-
nia się składników) – wzrost plonów o 8 do 15% (Badania INS-IUNG PIB 2000-2010 r.).
• Większa elastyczność dostosowania składu (mieszanek) nawozu do potrzeb pokarmowych roślin, poprzez
optymalny dodatek innych makroelementów, takich jak fosfor, potas, magnez czy siarka – wzrost plonu do 8%.
• Precyzyjne dozowanie składników pokarmowych roślin również w okresie ich wzrostu.
• Ograniczone przemieszczanie się składników do wód gruntowych, ze względu na szybkie wykorzystanie przez
rośliny, jak również możliwość nawożenia pod powierzchnią gleby, co zmniejsza straty związków azotu i korzystnie
wpływa na stan środowiska.
• Ograniczona zawartość zbędnych substancji balastowych takich jak antyzbrylacze, wypełniacze itd.
• Pełna mechanizacja prac transportowo-przeładunkowych.
• Nawozy tego typu nie podlegają przepisom dotyczącym przewozu towarów niebezpiecznych RID/ADR.
32. www.pulawy.com
32
Próby produkcyjne nawozów płynnych
na bazie RSM®32%
w Goczałkowie Górnym
Instytut
Nawozów
Sztucznych
Nawozy płynne na bazie RSM® wykonane w gospodarstwie doświadczalnym INS
w Goczałkowie Górnym we wrześniu 2012 roku, w ramach działań premarketingowych,
pod kątem wprowadzenia na rynek nawozów RSM®S 26N+3 S oraz PULASKA® 20N
+ 6 S. Aplikacje dokonano dyszami wachlarzowymi typu FD.
Nawozy RSM®S 27N+2S i 20N + 5S wykonano na bazie wodnego 40% roztworu
siarczanu amonu (NH4
)2SO4
.
Nawóz RSM®Mg 20N + 4Mg wykonano na bazie 35% roztworu azotanu magnezu Mg
(NO3
)2
.
Wyszczególnienie RSMS 20N + 5 S RSMS 27 N + 2 S RSMMg 20 N + 4Mg
N azotanowego 3,9% 6,4% 7,1%
N amonowego 7,8% 7,9% 4,3%
N amidowego 8,3% 12,7% 8,6%
N ogółem 20%wag. 27%wag. 20%wag.
Gęstość ( kg/dm³ ) 1,27 1,30 1,31
Wskaźnik pH 5,8–6,1 6–6,2 6,5–7,5
Temp. krystalizacji -8 -12 -14
Właściwości fizyko-chemiczne testowanych nawozów płynnych
34. www.pulawy.com
34
Technologia nawożenia RSM®
PUŁAWY – kukurydza (I)
Instytut
Nawozów
Sztucznych
Kukurydza jest rośliną mającą wysokie potrzeby pokarmowe. Największym zagrożeniem dla tej rośliny są niekorzystne warunki
pogodowe – w tym okresowe susze oraz stresy termiczne. Od kilku lat obserwujemy wzrost powierzchni uprawy kukurydzy w Polsce.
W 2012 roku kukurydza obsiana była na powierzchni ponad 1 mln ha (źródło: „Kukurydza – piękna księżniczka Podlasia ze smolickim
charakterem”HR Smolice, prof. dr hab. Józef Adamczyk).
Kukurydza najintensywniej pobiera azot i potas, ale potrzebuje też wapnia, magnezu, siarki i cynku.
Intensywne zapotrzebowanie kukurydzy na składniki pokarmowe występuje w okresie od 6-8 liści i trwa do fazy zasychania znamion.
Kukurydza zwykle w okresie od drugiej dekady czerwca do połowy sierpnia pobiera ok. 85% całkowitej ilości azotu, reszta
zużywana jest w początkowym okresie wzrost (3%) i podczas wypełniania ziarna (12%).
W przypadku azotu ważna jest nie tylko wielkość dawki N ale i termin jej stosowania. Zalecany jest podział dawki na przedsiewną
i pogłówną.
W uprawie kukurydzy oprócz nawozów stałych azotowych z powodzeniem może być używany RSM® i nawozy płynne wykonane na jego
bazie.
Zaleca się podział dawki na 2–3 części. Przedsiewnie stosujemy RSM® – dokonując aplikacji za pomocą rozpylaczy wachlarzowych
lub wielootworowych. Pogłównie aplikujemy RSM® za pomocą węży rozlewowych lub systemu Dropleg, który umożliwia idealne dostoso-
wanie rozstawu międzyrzędzi (w kukurydzy – ok. 75 cm).
Nawozy potasowe i fosforowe najlepiej zastosować jesienią pod orkę.
Występujące w kukurydzy objawy niedoborów składników – zwłaszcza mikroelementów (cynk, bor) można usunąć stosując dolistnie,
płynne nawozy wieloskładnikowe (INSOL). Dokarmianie nawozami płynnymi wykonuje się stosując dwukrotne opryskiwanie w fazie 6–8
liści i 10 dni później.
35. 35
www.pulawy.com
Technologia nawożenia RSM®
Puławy – kukurydza (II)
Przystępując do nawożenia w pierwszej kolejności należy oszacować potrzeby pokarmowe roślin, gdyż wiedza
o zapotrzebowaniu roślin na dany składnik pokarmowy jest podstawą racjonalnego ich nawożenia.
Nawożenie zawsze powinniśmy opierać o aktualne badania zasobności gleby, rodzaju przedplonu i spodziewa-
nego plonu. Wysokie plony roślin można uzyskać na glebach o uregulowanym odczynie i co najmniej średniej
zawartości makro i mikroelementów.
Orientacyjne dawki nawozów w kg/ha – gleby średnie
Jednostkowe pobranie składników pokarmowych w kg/t nasion plonu
Plon ziarna 8 ton / ha
Plon ziarna 10 ton / ha
N P2
O5
K2
O MgO S Zn
17,5–20kg 10–12,5 kg 16–20 kg 8 kg 3 kg INSOL Zn
140–160 kg 80–100 kg 130–160 kg 45 kg 24 kg INSOL Zn
175–200 kg 100–105kg 150–175 kg 60 kg 30 kg INSOL Zn
Instytut
Nawozów
Sztucznych
36. www.pulawy.com
36
Technologia nawożenia RSM®
Puławy – kukurydza (III)
Instytut
Nawozów
Sztucznych
Przystępując do nawożenia w pierwszej kolejności należy oszacować potrzeby pokarmowe roślin, gdyż wiedza
o zapotrzebowaniu roślin na dany składnik pokarmowy jest podstawą racjonalnego ich nawożenia.
Nawożenie zawsze powinniśmy opierać o aktualne badania zasobności gleby, rodzaju przedplonu i spodziewa-
nego plonu. Wysokie plony roślin można uzyskać na glebach o uregulowanym odczynie i co najmniej średniej
zawartości makro i mikroelementów.
Orientacyjne dawki nawozów w kg/ha – gleby średnie
Jednostkowe pobranie składników pokarmowych w kg/t plonu
Plon zielonej masy 70 ton / ha
Plon zielonej masy 80 ton / ha
N P2
O5
K2
O MgO S Zn
3,7 kg 1 kg–1,3 kg 2–2,2 kg 0,4–0,5 kg 0,5–0,6 kg INSOL Zn
245–260kg 70–90 kg 140–150 kg 30 kg 30–40 kg INSOL Zn
260–290 kg 80–100 kg 160–165 kg 35 kg 40–45 kg INSOL Zn
40. www.pulawy.com
40
Technologia nawożenia RSM®
PUŁAWY – pszenica ozima (I)
Instytut
Nawozów
Sztucznych
Zboża ozime podwaliny pod przyszły plon budują jesienią – im wcześniej powstanie źdźbło, tym większa jest szansa, że roślina wytworzy
dorodny kłos.
Przed siewem zboża ozime wymagają nawożenia fosforem i potasem – rzadziej azotem, magnezem i siarką.
Fosfor decyduje między innymi o szybkości wzrostu systemu korzeniowego i tym samym określa zdolność rośliny do pobierania wody
i składników pokarmowych z gleby, a także ma wpływ na wczesne rozpoczęcie wegetacji i szybki wzrost roślin w okresie wiosennym oraz
lepsze zaziarnienie kłosów, co skutkuje wyższymi plonami.
Potas jako składnik, który jest pobierany przez rośliny w dużych ilościach (na wysoko plonujących plantacjach maksymalne pobranie tego
składnika, które przypada na okres kwitnienia jest zbliżone, a często nawet przekracza pobranie azotu) ma wpływ na przezimowanie roślin,
kontroluje gospodarkę wodną, przez co zwiększa odporność roślin na suszę, a wraz z fosforem i innym składnikami pokarmowymi (między
innymi magnezem i siarką) decyduje o efektywności nawożenia azotem, co znacząco zmniejsza koszty związane z nawożeniem tym skład-
nikiem.
Azot – w okresie jesiennym w uprawie zbóż podobnie, jak ma to miejsce w przypadku rzepaku nie jest wskazany nadmiar azotu w glebie.
Sprzyja to budowaniu przez rośliny silnego systemu korzeniowego, a także poprawia ich zdrowotność i zimotrwałość. Jednakże nie jest
wskazany również niedobór tego składnika, gdyż skutkuje to przede wszystkim słabym rozwojem roślin oraz ich niedożywieniem (i to nie
tylko azotem, ale również innymi składnikami pokarmowymi), przez co nie są one odpowiednio przygotowane do zimy. Stąd też w wa-
runkach niskiej podaży tego składnika z gleby, jak również w przypadku spóźnionych siewów wskazane jest nawożenie azotem w dawce
od 20-40 kg N/ha.
Należy jednocześnie pamiętać, że ilość azotu resztkowego, który pozostaje w glebie po zbiorze rośliny przedplonowej i dopływ
tego składnika z bieżącej mineralizacji bardzo często wystarcza, aby zapewnić odpowiedni rozwój i stan odżywienia roślin przed
zimą.
41. 41
www.pulawy.com
Technologia nawożenia RSM®
PUŁAWY – pszenica ozima (II)
Instytut
Nawozów
Sztucznych
Pszenica ozima wymaga łatwo dostępnych składników pokarmowych, ponieważ jej system korzeniowy jest słabiej rozwinięty, niż u innych
zbóż.
W nawożeniu azotowym nie mniejszą rolę niż dawka ma termin stosowania azotu.
Stosowanie dawki przedsiewnej jesienią nie wpływa na plonowanie pszenicy ozimej. Dawka przedsiewna spełnia więc swą rolę jedynie na
glebach słabszych, mniej zasobnych, po gorszych przedplonach i przy opóźnionym siewie.
Pierwsza (wiosenna) dawka azotu ma na celu pobudzenie pszenicy ozimej do krzewienia, uzyskanie optymalnej liczby źdźbeł oraz dużej
liczby zawiązków kłosków w różnicującym się stożku wzrostu.W przypadku, gdy dawka ta jest zbyt wysoka, może stymulować powstawanie
kłosów płonnych. W sytuacji, gdy pszenica jest wysiana w optymalnym terminie, na stanowisku zasobnym i po dobrym przedplonie, azot
można zastosować dopiero w stadium wyczuwalnego pierwszego kolanka. Natomiast, jeśli przed zimą rośliny nie wykrzewiły się dosta-
tecznie, słabo przezimowały lub stanowisko nie jest zasobne w azot, pierwszą dawkę nawozu dobrze jest zastosować tuż po ruszeniu
wegetacji wiosennej. Wielkość dawki startowej wynosi przeważnie 30–50 kg/N.
Druga dawka azotu zabezpiecza przed redukcją źdźbła kłosonośne. Wpływa również na tworzenie się kłosów i ich długość, na za-
wiązywanie liczby ziaren w kłosie, a także wpływa na ogólny wzrost roślin. Najlepiej zastosować ją w chwili początku wyczerpywania
się azotu na polu, czyli najczęściej w czasie, gdy pszenica osiąga stadium 2–4 wyczuwalnych węzłów.
Ostatnia dawka wpływa z kolei na cechy jakościowe ziarna. Zwiększa wielkość masy 1000 ziaren, zawartość białka ogólnego, jak również
wpływa na polepszenie właściwości wypiekowych mąki. Dlatego w uprawie odmian jakościowych i chlebowych, głównie w celu zwiększe-
nia zawartości białka w ziarnie, korzystne jest zastosowanie niewielkiej dawki azotu„pod kłos”.
42. www.pulawy.com
42
Technologia nawożenia RSM®
PUŁAWY – pszenica ozima (III)
Instytut
Nawozów
Sztucznych
Przystępując do nawożenia w pierwszej kolejności należy oszacować potrzeby pokarmowe roślin, gdyż wiedza
o zapotrzebowaniu roślin na dany składnik pokarmowy jest podstawą racjonalnego ich nawożenia. W tym celu
należy pomnożyć wartość pobrania jednostkowego razy wysokość zakładanego plonu (zakładany plon musi
być realny, tj. możliwy do uzyskania w warunkach gospodarstwa). W glebach o niskiej zasobności nawożenie
mineralne należy zwiększyć o około 25 do 50%. Nawożenie zawsze powinniśmy opierać o aktualne badania
zasobności gleby, rodzaju przedplonu i spodziewanego plonu. Wysokie plony roślin można uzyskać na glebach
o uregulowanym odczynie i co najmniej średniej zawartości makro i mikroelementów.
Orientacyjne dawki nawozów w kg/ha – gleby średnie
Jednostkowe pobranie składników pokarmowych w kg/t nasion plonu
Plon ziarna 8 ton / ha
N P2
O5
K2
O MgO S
18–23kg 7–9 kg 13–16 kg 2,5–3,5 kg 2,5–3,5kg
140–190 56–72 105–135 20–30 kg 20–28 kg
44. www.pulawy.com
44
Techniki aplikacji w różnych fazach
rozwojowych (BBCH) – pszenica ozima
Gwarancja wysokich plonów:
• kondycja rośliny,
• właściwa technika aplikacji,
• stosowanie nawozu płynnego
.
Rozpylacze wachlarzowe FD – do BBCH 49 (widoczne pierwsze ości).
Rozpylacze eżektorowe – do BBCH 37 (widoczny nie rozwinięty liść flagowy), w wyjątkowo sprzyjających warunkach do BBCH 39 (liść
flagowy całkowicie rozwinięty).
Węże rozlewowe oraz przedłużacze rurowe – BBCH 31 (pierwszy węzeł) do BBCH 51(górna część kłosa wyłania się z pochwy liściowej).
46. www.pulawy.com
46
Technologia nawożenia RSM®
PUŁAWY – rzepak ozimy (I)
Instytut
Nawozów
Sztucznych
Rzepak ma bardzo duże wymagania pokarmowe.
Przedsiewnie – zalecane jest jesienne nawożenie fosforem, potasem oraz azotem i magnezem (zwłaszcza w przypadku niskiej zasobności
tych składników w glebie).
Fosfor odpowiada między innymi za prawidłowy rozwój systemu korzeniowego (dobrze rozwinięty system korzeniowy zapewnia lepszą zimotrwałość roślin, a także
dostępność wody i składników pokarmowych, przez co rośliny są lepiej odżywione i mniej wrażliwe na suszę). Potas wraz z fosforem i innym składnikami pokarmowymi
pełni kluczową rolę w tworzeniu rozety rzepaku i jego przezimowaniu (potas„zagęszcza”sok komórkowy przez co zwiększa się odporność roślin na mróz).
Rzepak pobiera około 50 kg S/ha. Przy niedoborze siarki młode rośliny mają jasnozielone zabarwienie krawędzi liści, liście są marmurkowate, sztywne, kruche. Wykształ-
cają się mniejsze kwiaty, barwy jasnożółtej i jako mniej atrakcyjne dla owadów gorzej są zapylane. Mniejsza jest również liczba i wielkość łuszczyn, czyli niższy plon nasion.
Należy zachować umiar w nawożeniu azotem – przenawożenie może doprowadzić do nadmiernego wybujania łanu i zwiększyć ilość wody
w roślinie – co zmniejszy mrozoodporność roślin.
Wiosenne nawożenie azotem powinno być przeprowadzone jak najwcześniej, pomiędzy połową lutego i marca (często na zamarzniętą
glebę – rzepak pobierze azot po rozmarznięciu). Obowiązuje zasada – im gorszy stan łanu tym wcześniej należy zastosować azot
– wybierając najlepiej rozpuszczalne formy.
Najszybciej działa RSM®, potem saletra amonowa – saletrzak – siarczan amonu – mocznik.
Termin i wielkość I dawki zależy od stanu rośliny:
• rzepaki słabsze lub ze zniszczona przez mróz masą liściową – ok. 60% dawki całkowitej,
• rzepaki optymalnie rozwinięte przed zimą (8–12 liści), dobrze zimujące – ok. 50% dawki całkowitej,
• rzepaki bujne (powyżej 12 liści), dobrze zimujące – 40% dawki całkowitej.
Termin II dawki 3–4 tygodnie przed kwitnieniem – najbardziej efektywne pobranie azotu.
Ważne jest, aby dokonując wyboru formy azotu wybierać te, które jako drugi składnik posiadają w swym składzie siarkę.
Azot aby został optymalnie wykorzystany – musi być zbilansowany z innymi składnikami pokarmowymi.
Dawka siarki jest powiązana z dawka azotu i powinna się kształtować w zakresie 1:5 dawki azotu.
47. 47
www.pulawy.com
Technologia nawożenia RSM®
PUŁAWY – rzepak ozimy (II)
Instytut
Nawozów
Sztucznych
Całkowitą dawkę azotu oblicza się mnożąc pobranie jednostkowe tego składnika (średnio 60 kg N/t nasion + odpo-
wiednia masa słomy) przez zakładany plon.
Następnie od tak wyliczonych potrzeb pokarmowych należy odjąć ilość N, którą rośliny mają do dyspozycji z gleby tzw.
N nim. Wahania ilości azotu glebowego są stosunkowo duże, zależą od wielkości zapasów i szybkości ich rozkładu.
Można przyjąć, że na przeciętnym stanowisku po zbożu jest to zwykle od 10 do 40, a na dobrych stanowiskach 40–80 kg N/ha.
Przystępując do nawożenia w pierwszej kolejności należy oszacować potrzeby pokarmowe roślin, gdyż wiedza o za-
potrzebowaniu roślin na dany składnik pokarmowy jest podstawą racjonalnego ich nawożenia. Wysokie plony roślin
można uzyskać na glebach o uregulowanym odczynie i co najmniej średniej zawartości makro i mikroelementów.
Orientacyjne dawki nawozów w kg / ha – gleby średnie
Jednostkowe pobranie składników pokarmowych w kg/t nasion + słoma (łodygi, łuszczyny)
Plon ziarna 4 ton/ha
N P2
O5
K2
O MgO S Ca
52–60 kg 20–25 kg 35–45 kg 6–8 kg 10–12 kg 50 kg
210–240 kg 80–100 kg 140–180 kg 24–32 kg 40–50 kg 200 kg
49. 49
www.pulawy.com
Techniki aplikacji w różnych fazach
rozwojowych (BBCH) – rzepak
Gwarancja wysokich plonów :
• kondycja rośliny,
• właściwa technika aplikacji,
• stosowanie nawozu płynnego
.
Rozpylacze FD, wielootworowe oraz węże rozlewowe – do oraz fazy BBCH 51 (faza„zielonego pąka”).
50. www.pulawy.com
50
Lider opinii – jak to się robi? (I)
Top Farms Wielkopolska Sp. z o.o. – gospodaruje na gruntach rolnych zlokalizowanych na terenie Wielkopolski. Działalność firmy
koncentruje się głównie na produkcji roślinnej: produkcja zbóż (pszenica ozima ok. 14 tysięcy ton rocznie), rzepaku (ok. 10 tysięcy ton
rocznie), buraków cukrowych (ok. 50 tysięcy ton rocznie) oraz ziemniaków. Nawożenie oparte jest głównie na RSM® z PUŁAW, w 2012 roku
firma przeprowadziła jako pierwsza w Polsce aplikację nawozów RSM® S, wyprodukowanych na bazie roztworu siarczanu amonu.
Stosowanie nawozów płynnych na bazie RSM® daje możliwość precyzyjnej aplikacji – równomierny rozkład składników na całej szerokości
stosowania oraz możliwość ich zastosowania w różnych okresach roku i wegetacji roślin, w tym również aplikacji pożniwnej, wspomagająca
mineralizację resztek pożniwnych.
Rzepak
RSM® S to możliwość precyzyjnej aplikacji startowego nawożenia wiosennego azotowego z siarką w rzepaku ozimym – najważniejsze
nawożenie w rzepaku (roślina o wysokim zapotrzebowaniu na S), wpływające na poprawę kondycji roślin po zimie i dające odporność
na stres w dalszej wegetacji. Jesienna aplikacja jest możliwa, lecz ze względu na prawdopodobieństwo wymywania i straty siarki z gleby
mniej korzystna. Jeden kilogram niedoboru siarki w glebie ogranicza pobranie do 10 kilogramów azotu.
Zboża/Pszenica
W zbożach RSM® S daje możliwość aplikacji późnowiosennej dla wprowadzenia N w normalnych, ale i mniejszych dawkach rzędu 15–30 kg
N/ha. Azot wpływa głównie na wielkość plonu, a równolegle wprowadzana siarka poprawia znacznie jakość ziarna (białko, gluten ).
Zastosowanie w zbożach wczesną wiosną umożliwia wprowadzenie wysokich dawek, nawet do 100 kg N/ha.
Pierwsza dawka N (+S) – poprawiająca krzewienie, ustalenie odpowiedniej liczby źdźbeł i zawiązków kłosów w stożku wzrostu. Druga
dawka N(+S) – utrzymująca źdźbła kłosonośne i wpływająca na tworzenie kłosów i liczbę ziaren w kłosie (wszystkie formy N). Trzecia dawka
N (+S) – wpływająca na jakość ziarna, wyrównana masa tysiąca ziaren i zawartość białka i właściwości wypiekowych.
51. 51
www.pulawy.com
Lider opinii – jak to się robi? (II)
Ireneusz Panawo – prowadzi gospodarstwo rolne o powierzchni 150 ha położone na terenie województwa warmińsko-mazurskiego,
w powiecie kętrzyńskim. Gleby ciężkie i bardzo ciężkie okresowo nadmiernie uwilgotnionych.
Obserwacje polowe (szybkość działania, precyzja) oraz koszty nawożenia wymusiły stopniowe przejście na stosowanie azotu w formie
RSM®.W roku 2012 nawozy granulowane stanowiły ok. 20% zastosowanego azotu. Istnieje realna możliwość przejścia na dostarczanie azotu
w formie płynnej w 100% pod warunkiem dostępności nawozów typu RSM® S.
Pierwszą dawkę RSM® 28% można zaaplikować, na zamarzniętą ziemię, (rzepak 300 l), (pszenica 150l) ok. 5–15 marca, o ile nie będzie śniegu.
Nawożenie rozpoczynamy wcześnie rano między 4–5 godziną, a kończymy o 9–10 godzinie, ponieważ gleba już rozmarza.
Druga dawka RSM® 32% do dwóch tygodni po pierwszej na rzepak (300 l), pszenica (do 300 l).
Nawożenie pszenicy ozimej 236 kg N/ha (wiosna 2012):
• wiosną przed ruszaniem wegetacji 52 kg N w postaci siarczano-azotanu amonu; w fazie krzewienia 71 kg N w postaci RSM® 28 %,
• w fazie początku strzelania w źdźbło 63 kg N w postaci RSM® 32,
• w fazie przed ukazaniem się liścia pod flagowego 50 kg N RSM® 32 (węże rozlewowe).
Nawożenie rzepaku ozimego 212 kg N/ha (wiosna 2012):
• wiosną przed ruszeniem wegetacji 60 kg N/ha w postaci siarczano-azotanu amonu,
• w fazie rozety do dwóch tygodni po pierwszym nawożeniu 89 kg N/ha w postaci RSM® 28%,
• w fazie rozety do tygodnia po drugim nawożeniu 63 kg N/ha w postaci RSM® 32%.
Stosując RSM® wczesną wiosną nie musimy obawiać się o poparzenia, ponieważ rośliny są w początkowych fazach rozwojowych,
a temperatura powietrza jest niższa. W uprawie rzepaku ozimego stosuję ostatnią dawkę azotu ok. 30 dni przed kwitnieniem. Z moich
obserwacji, w technice stosowania RSM® istotne są następujące parametry:
• temperatura nie wyższa niż 20 °C, rośliny suche, zabieg należy wykonać wieczorem lub w dni pochmurne.
52. www.pulawy.com
52
Lider opinii – jak to się robi? (III)
Krzysztof Doliński, rolnik posiadający gospodarstwo rolne w Kramarzewie koło Działdowa o powierzchni 1250 ha (gleby średnie)
400 ha – rzepak, 250 ha – kukurydza, 450 ha zboża (pszenżyto, pszenica), reszta to łąki. Gospodarstwo zużywa ok. 600 ton RSM® rocznie.
Zagospodarowanie plonu N P2
O5
K2
O CaO MgO
1 tona ziarna 20 8 5 1 2,5
Słoma 8 5 30 7,5 5,5
Ziarno+słoma 28 13 35 8 8
Każde 10 ton zielonej masy na kiszonkę 30 18 40 15 8
Orientacyjne dawki nawozów kukurydza – gleby średnie
✔ Azot intensywnie pobierany jest w fazie 6–8 liści do fazy zasychania znamion.
✔ Wielkość dawki N/ha wyliczona na podstawie potrzeb nawożenia kukurydzy.
✔ Podział całkowitej, wyliczonej dawki N na przedsiewną i pogłówną.
✔ Nawożenie w gospodarstwie jest uzależnione od możliwości produkcyjnych gleb i oczekiwanych plonów.
Aplikację RSM® wykonuję opryskiwaczem zaczepianym zaopatrzonym dysze rozlewowe 7-otworowe z kryzą 1mm.
Zabieg przeprowadza się zawsze, gdy rośliny są suche, można wykonywać zabieg podczas opadów, ale muszą one być ciągłe!
Do dozowania RSM® nie używa się węży rozlewowych.
Obserwacje własne pokazały, że dysze rozlewowe 7-otworowe bardzo dobrze sprawują się w każdym momencie aplikacji.
Węże rozlewowe często dawkują strumień RSM® pod samą roślinę „parząc” ją przy powierzchni gleby.
Zawsze stosuję RSM® 32% – nie rozcieńczam na mniejsze stężenia.
53. 53
www.pulawy.com
Lider opinii – jak to się robi? (IV)
Dlaczego stosuję RSM®?
✔ Niższa cena jednostkowa składnika, co poprawia efektywność zabiegu nawożenia.
(przyrost plonu do ceny jednostkowej N wyższy a niżeli ma to miejsce w nawozach stałych.
✔ Pomimo okresowych susz nawożenie RSM® wykazuje wyższą skuteczność, niż nawozy azotowe granulowane
(łagodzi niedobory opadów).
✔ Technicznie zabieg nawożenia RSM® jest bardziej precyzyjny i równomierny.
✔ Niższe koszty transportu, przeładunku i magazynowania oraz pełna mechanizacja tych prac.
54. www.pulawy.com
54
Zasobność gleb w siarkę
Saldo bilansu siarki w rolnictwie i zasobność gleb obniża się
na skutek ograniczenia emisji siarki do atmosfery.
Szacuje się, że obecnie roczne zapotrzebowanie roślin uprawnych
na siarkę na świecie wynosi około 17–18 mln ton.
Oznacza to światowy deficyt tego pierwiastka wynoszący
obecnie 7–8 mln t.
Prawie 70% gleb w Polsce jest ubogich w siarkę. Z plonem roślin
wynoszone jest od 15 kg do 60 kg/ha. Wymyciu z gleby ulega
30–70 kg S z hektara, a zmniejsza się ilość zanieczyszczeń w formie
kwaśnych deszczy.
Pod względem wymagań w stosunku do siarki rośliny można
podzielić na trzy grupy:
• rośliny o bardzo dużym zapotrzebowaniu na siarkę
– rzepak, kapustne, cebula, czosnek – ze średnim plonem rośliny te pobierają ok. 50 kg siarki z 1 ha;
• rośliny o dużym zapotrzebowaniu na siarkę
– rośliny motylkowe (kończyna, lucerna) oraz kukurydza i buraki – średni pobór ok. 40 kg siarki z ha;
• rośliny o niewielkim zapotrzebowaniu na siarkę
– ziemniaki, trawy (w tym zboża) – średni pobór do 25 kg siarki z 1 ha.
55. 55
www.pulawy.com
Siarka – ważny element rozwoju rośliny
Zaliczana jest do podstawowych składników pokarmowych warunkujących rozwój wszystkich organizmów żywych:
• decyduje o prawidłowym rozwoju roślin,
• poprawia jakość plonów i walory smakowe,
• jest jednym z podstawowych składników białka, niektórych witamin i enzymów,
• zwiększa odporność roślin na choroby i szkodniki oraz na wyleganie.
Niedobór siarki ogranicza:
• rozwój i plon roślin,
• zawartość i jakość białka, obniża zawartość cukrów i tłuszczów (rośliny oleiste),
• nadmierne gromadzenie się azotanów w roślinie.
Badania naukowe dowodzą na silną interakcję pomiędzy wysokością nawożenia azotem i dawkami siarki.
Wskazane jest zachowanie następujących proporcji N do S – rzepak 1:5, kukurydza 1:6, zboża 1:7
1 kg niedoboru siarki w glebie ogranicza pobranie do 10 kg azotu.
Rośliny i grupy roślin Zawartość siarki w glebie
bardzo niska niska średnia wysoka bardzo wysoka
Zboża 35 30 25 – –
Motylkowate 85 80 75 30 –
Ziemniak 65 50 45 20 –
Kukurydza 60 50 40 20 –
Rzepak 75 80 50 25 –
Burak cukrowy 60 70 40 20 –
Łąki i pastwiska 70 65 60 30 –
Dawki siarki (kg S/ha) w zależności od zawartości składnika w glebieŹródło:
Terminy stosowania nawozów azotowych
(Zalecenia nawozowe dla roślin uprawy
polowej i trwałych użytków zielonych,
Materiały szkoleniowe nr 95, T. Jadczyszyn,
J. Kowlaczyk, W. Lipiński,
ISBN 978-83-7562-054, IUNG 2010).
56. www.pulawy.com
56
Magnez – wpływ na kondycję rośliny (I)
Magnezjestskładnikiemchlorofilu,wpływanaregulacjęprocesówfotosyntezyiprzemianenergetycznych.Jest
też aktywatorem procesów odpowiedzialnych za pobieranie składników mineralnych z gleby. Jego zawartość
wpływa w istotny sposób na kondycję i rozwój roślin. Korzystnie oddziałuje na rozwój wegetatywnych i genera-
tywnych części roślin.
Magnez:
• wpływa korzystnie na podziały komórkowe,
• zwiększa syntezę chlorofilu w liściach, wpływa na wydajność procesu asymilacji oraz syntezy białka, przez co zwiększa
wydajność fotosyntezy,
• aktywizuje procesy życiowe w warunkach stresowych: zwiększa odporność roślin na niekorzystne warunki atmosfe-
ryczne, wysokie temperatury, suszę, nadmierne promieniowanie UV,
• stymuluje pobieranie nawozów z gleby.
Efekty deficytu magnezu
Niedobór magnezu objawia się na liściach rośliny – głównie chlorozami międzynaczyniowymi. Utrzymujący się
deficyt magnezu prowadzi do zaniku zielonej barwy, a następnie do ich obumierania. W pierwszej kolejności
chlorozy występują na liściach starszych. Objawy niedoboru tego pierwiastka, najlepiej widoczne są w latach
suchych, z dużym nasłonecznieniem. Jego niedobór w liściach prowadzi do zmniejszenia ilości węglowodanów
transportowanych do korzeni, a następstwem jest ograniczenie pobierania pierwiastków mało ruchliwych,
takich jak fosfor i potas. W konsekwencji niedobór magnezu powoduje słaby wzrost, opóźnianie faz rozwojo-
wych roślin, niższą zawartość białka, spadek odporności na choroby i w konsekwencji spadek plonu.
57. 57
www.pulawy.com
Magnez – wpływ na kondycję rośliny (II)
Na odżywienie roślin magnezem istotny wpływ ma pH gleby. Niski odczyn gleby wpływa na wymywanie jonów wapnia i magnezu
oraz ograniczenie wzrostu systemu korzeniowego (szczególnie drastycznie przy odczynie poniżej 5,5). Wprowadzenie magnezu do gleby
powoduje ograniczenie tych ujemnych skutków.
Rośliny powinny podlegać ciągłej kontroli pod względem stanu odżywienia magnezem (regularne lustracje plantacji i obserwacje wyglądu
roślin). Pomocne w ocenie są analizy chemiczne roślin przeprowadzane w okresach umożliwiających uzupełnienie jego niedoboru.
Zboża wykazują zwiększone zapotrzebowanie na magnez, głównie w fazie krzewienia i strzelania w źdźbło oraz w fazie wypełnia-
nia ziarna. W porównaniu z innymi roślinami, zboża akumulują w ziarniakach umiarkowane ilości magnezu.Wartość ta mieści się w zakresie
od 2,5 do 4,5 kg magnezu w jednej tonie ziarniaków. Niedobór w czasie wykształcania ziarna jest przyczyną spadku plonu.
Racjonalne nawożenie magnezem wpływa nie tylko na zwiększenie plonu ziarna, jak również na jakość technologiczną (zawartość białka,
zawartość glutenu w pszenicy).
Kukurydza posiada duży potencjał plonotwórczy, co wiąże się z wysokimi wymaganiami, co do zasobności w składniki pokarmo-
we, w tym na magnez. Niedobory magnezu możemy obserwować na liściach i kolbach. Szczególnie na glebach ubogich w ten pierwia-
stek (nadmiernie kwaśnych) brzegi najstarszych liści szybko zasychają, przybierając rdzawe zabarwienie. Kolby natomiast wykazują słabe
uziarnienie na wierzchołkach.
W konsekwencji, plon masy zielonej oraz plon ziarna maleje. Zalecane dawki dla kukurydzy wynoszą 25–30 kg/ha, jednakże na stano-
wiskach o niskim pH, dawki powinny być dwukrotnie wyższe.
Rzepak wykazuje umiarkowane zapotrzebowanie na magnez. Najintensywniej pierwiastek ten pobierany jest od fazy strzelania w pęd
do fazy zielonej łuszczyny. Rzepak wymaga stanowisk zasobnych, umożliwiających sprostanie wysokim potrzebom w okresie od wiosenne-
go rozpoczęcia wegetacji do jej końca.
58. www.pulawy.com
58
Nowe nawozy z Puław:
PULASKA® 20N + 6S, RSM® S 26N + 3S
W 2013 roku Grupa Azoty PUŁAWY wprowadzi na rynek dwa nowe nawozy
płynne z dodatkiem siarki – PULASKA® 20 + 6 oraz RSM® S 26 + 3
PULASKA® 20 N + 6S
✔ Zawartość azotu w dwóch formach (amonowej i amidowej) pozwala roślinom na jego
stopniowe pobieranie w różnych temperaturach.
✔ Zwartość pH 5,8–6,1 jest bardzo korzystna dla strefy korzeniowej roślin.
✔ Stosunek azotu do siarki sprawia, że pierwiastki te szybko wchodzą w metabolizm roślin.
✔ Nawóz rekomendowany w nawożeniu roślin siarkolubnych zarówno w rolnictwie,
jak i w ogrodnictwie.
✔ Aplikacja produktu identyczna jak w przypadku RSM® .
✔ Temperatura początku krystalizacji 2°C.
✔ Mieszając Pulaskę w stosunku 1:1 z RSM® 32% otrzymujemy RSM® S 26 +3
RSM® S 26+ 3
✔ RSM® + S – to roztwór saletrzano-mocznikowy wzbogacony o siarkę w formie
siarczanowej SO4
– najlepiej przyswajalną przez rośliny.
✔ Jako nawóz płynny, zawierający 26% azotu i 3% siarki doskonale nadaje się
do nawożenia upraw rolnych.
✔ Uniwersalność i niepowtarzalność RSM ®+ S 26 + 3 polega na jednoczesnym
obok siarki działaniu azotu w postaci saletrzanej, amonowej i amidowej.
✔ Optymalny dobór form azotu i siarki form w jednym nawozie pozwala zaspokoić
potrzeby każdej rośliny względem siarki i azotu.
✔ Temperatura początku krystalizacji -7°C.
60. 60
www.pulawy.com
Grupa Azoty Zakłady Azotowe „Puławy” S.A.
Dział Sprzedaży Krajowej Nawozów, Al. Tysiąclecia Państwa Polskiego 13, 24-110 Puławy, tel.: 81 565 21 03, fax: 81 565 31 17
nawozy@pulawy.com, www.pulawy.com
Dziękuję za uwagę