სახელმძღვანელო სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული საწარმოების მიერ ადამიანის უფლებების პატივისცემის შესახებ

1. ბიზნესი და
ადამიანის
უფლებები
სახელმძღვანელო სახელმწიფო
საკუთრებაში არსებული საწარმოების
მიერ ადამიანის უფლებების
პატივისცემის შესახებ
ნაწილი II
გზამკვლევი სახელმწიფო
საწარმოებისათვის
Global Compact
Network Georgia

2. სახელმძღვანელო მომზადდა სიდას/გლობალური შეთანხმების საქართველოს ქსელის მიერ
საქართველოს მთავრობის ადმინისტრაციასთან თანამშრომლობით. სახელმძღვანელოს მომზადება
შესაძლებელი გახდა შვედეთის მთავრობის მხარდაჭერით. ასევე ამერიკის შეერთებული შტატების
საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID) ფინანსური მხარდაჭერით აღმოსავლეთ-დასავლეთის
მართვის ინსტიტუტის (EWMI) ACCESS-ის პროექტის ფარგლებში.
სახელმძღვანელოს შინაარსზე პასუხისმგებელია სიდა/გლობალური შეთანხმების საქართველოს ქსელი.
ის შესაძლოა არ გამოხატავდეს EWMI-ს, USAID-ის, ამერიკის შეერთებული შტატების მთავრობისა
და შვედეთის მთავრობის შეხედულებებს.

3. 1 ბიზნესი და ადამიანის უფლებები
სა­
ხელ­
მ­
ძღ­
ვა­
ნე­
ლოს შემ­
ქ­
მ­
ნე­
ლე­
ბი მად­
ლო­
ბას უხ­
დი­
ან დო­
კუ­
მენ­
ტის მომ­
ზა­
დე­
ბა­
ში ჩარ­
თულ პი­
რებს, რომ­
ლებ­
მაც, მი­
უ­
ხე­
და­
ვად დატ­
ვირ­
თუ­
ლი გრა­
ფი­
კი­
სა,
გა­
მოყ­
ვეს დრო და გაგ­
ვი­
ზი­
ა­
რეს გა­
მოც­
დი­
ლე­
ბა. პირ­
ველ რიგ­
ში, აღ­
სა­
ნიშ­
ნა­
ვია
სა­
ქარ­
თ­
ვე­
ლოს მთავ­
რო­
ბის ად­
მი­
ნის­
ტ­
რა­
ცი­
ის თა­
ნამ­
შ­
რომ­
ლე­
ბის, ასე­
ვე, სა­
ქარ­
თ­
ვე­
ლოს ეკო­
ნო­
მი­
კი­
სა და მდგრა­
დი გან­
ვი­
თა­
რე­
ბის სა­
მი­
ნის­
ტ­
როს წარ­
მო­
მად­
გე­
ნელ თეა რუ­
სი­
ტაშ­
ვი­
ლის რო­
ლი, რო­
მელ­
თა ინი­
ცი­
ა­
ტი­
ვით და მხარ­
და­
ჭე­
რით
გან­
ხორ­
ცი­
ელ­
და პრო­
ცე­
სი, ასე­
ვე სი­
დას­
/­
გ­
ლო­
ბა­
ლუ­
რი შე­
თან­
ხ­
მე­
ბის სა­
ქარ­
თ­
ვე­
ლოს ქსე­
ლის წარ­
მო­
მად­
გე­
ნელ ლა­
ნა ჩხარ­
ტიშ­
ვი­
ლის ჩარ­
თუ­
ლო­
ბა. ავ­
ტო­
რი
ასე­
ვე მად­
ლო­
ბას უხ­
დის ბიზ­
ნე­
სი­
სა და ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბე­
ბის მკვლე­
ვარს, ნი­
კა
არე­
ვა­
ძეს, მო­
წო­
დე­
ბუ­
ლი მა­
სა­
ლე­
ბი­
სა და გა­
წე­
უ­
ლი დახ­
მა­
რე­
ბი­
სათ­
ვის.
გან­
სა­
კუთ­
რე­
ბით მად­
ლი­
ე­
რე­
ბას იმ­
სა­
ხუ­
რებს სა­
წარ­
მო­
ე­
ბის თა­
ნამ­
შ­
რო­
მელ­
თა
მო­
ნა­
წი­
ლე­
ო­
ბა, კვლე­
ვა­
ში ჩარ­
თუ­
ლი იყო სხვა­
დას­
ხ­
ვა რგო­
ლის წარ­
მო­
მად­
გე­
ნე­
ლი ცხრა სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო და ერ­
თი მუ­
ნი­
ცი­
პა­
ლურ სა­
კუთ­
რე­
ბა­
ში მყო­
ფი სა­
წარ­
მო­
დან, კერ­
ძოდ: სს სა­
ქარ­
თ­
ვე­
ლოს რკი­
ნიგ­
ზა, სს თბი­
ლა­
ვი­
ამ­
შე­
ნი, შპს სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო სამ­
შე­
ნებ­
ლო კომ­
პა­
ნი­
ა, შპს სა­
ქა­
ე­
რო­
ნა­
ვი­
გა­
ცი­
ა, შპს სა­
ქარ­
თ­
ვე­
ლოს
აერო­
პორ­
ტე­
ბის გა­
ერ­
თი­
ა­
ნე­
ბა, შპს სა­
ქარ­
თ­
ვე­
ლოს ფოს­
ტა, შპს ბლექ სი არე­
ნა
ჯორ­
ჯი­
ა, შპს ტუ­
ბერ­
კუ­
ლო­
ზი­
სა და ფილ­
ტ­
ვის და­
ა­
ვა­
დე­
ბა­
თა ეროვ­
ნუ­
ლი ცენ­
ტ­
რი,
შპს ზუგ­
დი­
დის კომ­
ბი­
ნა­
ტი და შპს თბი­
ლი­
სის სატ­
რან­
ს­
პორ­
ტო კომ­
პა­
ნი­
ა. მათ
სა­
კუ­
თა­
რი გა­
მოც­
დი­
ლე­
ბის, მიღ­
წე­
ვე­
ბის და გა­
მოწ­
ვე­
ვე­
ბის შე­
სა­
ხებ ფას­
და­
უ­
დე­
ბე­
ლი ინ­
ფორ­
მა­
ცია მოგ­
ვა­
წო­
დეს.
ავტორი: ირინე ურუშაძე
რედაქტორი: სალომე ზურაბიშვილი
მადლიერება

4. 2 ბიზნესი და ადამიანის უფლებები
შესავალი
რას წარმოადგენს გზამკვლევი?
ვისთვის არის ეს გზამკვლევი განკუთვნილი?
როგორ გამოვიყენოთ ეს გზამკვლევი?
რა მიმართებაა ბიზნესსა და ადამიანის უფლებებს შორის?
რა სტანდარტები არსებობს ბიზნესის პასუხისმგებლობაზე?
ადამიანის უფლებების პატივისცემა - პრაქტიკული მითითებები
ნაბიჯი 1. აიღე პასუხისმგებლობა ადამიანის უფლებების პატივისცემაზე
მოქმედება 1. დაადასტურეთ მზაობა საწარმოს მხრიდან ადამიანის
უფლებების აღიარებაზე
მოქმედება 2. შეარჩიეთ უფლებები, რომლებზეც საწარმომ
პასუხისმგებლობა უნდა აიღოს
მოქმედება 3. აცნობეთ მხარეებს აღებული პასუხისმგებლობის შესახებ
რა უნდა აირიდოთ თავიდან?
ნაბიჯი 2. შეაფასე შენი საქმიანობა
მოქმედება 1. დაიწყეთ პასუხისმგებელი ადამიანების გამოყოფით
მოქმედება 2. მოიძიეთ ადამიანის უფლებების შესახებ ინფორმაცია
მოქმედება 3. განსაზღვრეთ საწარმოს გავლენის ქვეშ მყოფი
კონკრეტული უფლებები
მოქმედება 4. შეაფასეთ ადამიანის უფლებებზე საწარმოს გავლენა
მოქმედება 5. შეაფასეთ სამი ტიპის უარყოფითი გავლენა
მოქმედება 6. გამიჯნეთ ადამიანის უფლებებზე უარყოფითი გავლენის რისკების
იდენტიფიცირება სტანდარტული რისკების იდენტიფიცირებისგან
მოქმედება 7. პერიოდულად აწარმოეთ რისკების იდენტიფიცირება
მოქმედება 8. სწორად განსაზღვრეთ ადამიანის უფლებებზე გავლენის რისკები
მოქმედება 9. შეარჩიეთ პროცესები, რომლებშიც უნდა შეფასდეს რისკები
მოქმედება 10. რისკების იდენტიფიცირებისას გაითვალისწინეთ
მოქმედება 11. შეაფასეთ საწარმოს შესაძლებლობები
რა უნდა აირიდოთ თავიდან?
ნაბიჯი 3. განსაზღვრე პრიორიტეტული მიმართულებები
და დაისახე მიზნები
მოქმედება 1. გადაწყვიტეთ, რა ტიპის დოკუმენტი იქნება თქვენი პოლიტიკა
მოქმედება 2. პოლიტიკის ჩამოყალიბების პროცესში
ჩართეთ დაინტერესებული მხარეები
მოქმედება 3. განსაზღვრეთ საწარმოს ახალი მიდგომების დანერგვის სარგებელი
სარჩევი
4
5
6
7
8
9
11
14
14
15
16
18
20
21
22
23
24
26
27
28
28
29
30
30
31
33
33
34
35

5. 3 ბიზნესი და ადამიანის უფლებები
მოქმედება 4. მიიღეთ კონკრეტული გადაწყვეტილებები
მოქმედება 5. გამოიყენეთ პოლიტიკის დოკუმენტის პრაქტიკაში
გავრცელებული ელემენტები
მოქმედება 6. გადადგით აქტიური ნაბიჯები
მოქმედება 7. იმოქმედეთ შესაბამისად, როდესაც ირღვევა უფლება
მოქმედება 8. გამოიყენეთ თქვენ ხელთ არსებული ბერკეტები
მოქმედება 9. გააძლიერეთ საწარმოს ზეგავლენის ბერკეტი
მოქმედება 10. იყავით მზად გაუთვალისწინებელი სიტუაციებისთვის
რა უნდა აირიდოთ თავიდან?
ნაბიჯი 4. განახორციელე დასახული მიზნები
მოქმედება 1. დანერგეთ საწარმოს პოლიტიკა მის ყოველდღიურობაში
მოქმედება 2. ჩამოაყალიბეთ საწარმოს სამოქმედო გეგმა
მოქმედება 3. დანერგეთ შიდა კორპორაციული კულტურა
მოქმედება 4. წაახალისეთ ადამიანის უფლებათა პატივისცემა პარტნიორებთან
მოქმედება 5. შეიმუშავეთ საჩივრის განხილვის მექანიზმი
მოქმედება 6. უზრუნველყავით უფლების აღდგენის მექანიზმის ეფექტიანობა
მოქმედება 7. ჩამოაყალიბეთ საჩივრის განხილვის პროცედურები
მოქმედება 8. შეაფასეთ და გააუმჯობესეთ საჩივრის განხილვის მექანიზმი
მოქმედება 9. საჩივრის განხილვის მექანიზმის დანერგვისთვის გაითვალისწინეთ
რა უნდა აირიდოთ თავიდან?
ნაბიჯი 5. თვალყური ადევნე და პერიოდულად შეაფასე შენი ნაბიჯები
მოქმედება 1. თვალყური ადევნეთ პარტნიორების საქმიანობას
მოქმედება 2. შეაფასეთ ეფექტიანად
მოქმედება 3. დააკვირდით და შეაფასეთ საკუთარი მოქმედებები
მოქმედება 4. სწორად შეარჩიეთ ინდიკატორები
მოქმედება 5. ისარგებლეთ გარე მხარეების შეფასებით
რა უნდა აირიდოთ თავიდან?
ნაბიჯი 6. აწარმოე კომუნიკაცია შენს საქმიანობაზე
დაინტერესებულ მხარეებთან
მოქმედება 1. შეარჩიეთ ანგარიშგების ფორმატი
მოქმედება 2. ანგარიშის მომზადებისას გაითვალისწინეთ
მოქმედება 3. გაითვალისწინეთ მდგრადი განვითარების დღის წესრიგი ანგარიშგებისას
მოქმედება 4. აწარმოეთ კომუნიკაცია
მოქმედება 5. განასხვავეთ კომუნიკაცია და ანგარიშგება
მოქმედება 6. სწორად შეარჩიეთ კომუნიკაციის მეთოდი
რა უნდა აირიდოთ თავიდან?
დანართები
დანართი 1. საერთაშორისო ინსტრუმენტები
დანართი 2. სასარგებლო მექანიზმები
36
37
38
38
40
41
42
43
45
45
46
47
48
49
50
52
53
53
54
56
56
57
58
59
60
60
62
62
63
66
68
69
69
70
72
73
75

6. შესავალი
4 ბიზნესი და ადამიანის უფლებები
რას წარმოადგენს გზამკვლევი?
ვისთვის არის ეს გზამკვლევი განკუთვნილი?
როგორ გამოვიყენოთ ეს გზამკვლევი?
რა მიმართებაა ბიზნესსა და ადამიანის უფლებებს შორის?
რა სტანდარტები არსებობს ბიზნესის პასუხისმგებლობაზე?

7. ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბე­
ბის პა­
ტი­
ვის­
ცე­
მის პირ­
ვე­
ლა­
დი ად­
რე­
სა­
ტი სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო­
ა, თუმ­
ცა სა­
ზო­
გა­
დო­
ე­
ბა­
ში არ­
სე­
ბუ­
ლი სო­
ცი­
ა­
ლუ­
რი, ეკო­
ნო­
მი­
კუ­
რი და გა­
რე­
მოს­
დაც­
ვი­
თი
გა­
მოწ­
ვე­
ვე­
ბის დაძ­
ლე­
ვა მხო­
ლოდ სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფოს არ შე­
უძ­
ლი­
ა. სწო­
რედ ამი­
ტომ
მნიშ­
ვ­
ნე­
ლო­
ვა­
ნი­
ა, სა­
წარ­
მო­
ებ­
მა, გან­
სა­
კუთ­
რე­
ბით კი მათ, რო­
მელ­
თა მე­
სა­
კუთ­
რე
სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო­
ა, გა­
ი­
თა­
ვი­
სონ სა­
კუ­
თა­
რი წვლი­
ლი მდგრა­
დი გან­
ვი­
თა­
რე­
ბის პრო­
ცეს­
ში და და­
ნერ­
გონ პა­
სუ­
ხის­
მ­
გებ­
ლი­
ა­
ნი ქცე­
ვა ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბე­
ბის პა­
ტი­
ვის­
ცე­
მის გზით.
წი­
ნამ­
დე­
ბა­
რე დო­
კუ­
მენ­
ტი სა­
ქარ­
თ­
ვე­
ლო­
ში სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო სა­
წარ­
მო­
ე­
ბის­
თ­
ვის ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბე­
ბის პა­
ტი­
ვის­
ცე­
მის შე­
სა­
ხებ სა­
ხელ­
მ­
ძღ­
ვა­
ნე­
ლოს მე­
ო­
რე ნა­
წი­
ლი­
ა,
რო­
მე­
ლიც მკითხ­
ველს, სა­
ერ­
თა­
შო­
რი­
სო სტან­
დარ­
ტე­
ბი­
სა და სა­
უ­
კე­
თე­
სო გა­
მოც­
დი­
ლე­
ბით მი­
ხედ­
ვით, პრაქ­
ტი­
კულ ნა­
ბი­
ჯებს და მოქ­
მე­
დე­
ბებს სთა­
ვა­
ზობს, რა­
თა
და­
ნერ­
გოს ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბე­
ბის პა­
ტი­
ვის­
ცე­
მა სის­
ტე­
მუ­
რი მიდ­
გო­
მის სა­
შუ­
ა­
ლე­
ბით. სა­
ხელ­
მ­
ძღ­
ვა­
ნე­
ლოს პირ­
ვე­
ლი ნა­
წი­
ლი წარ­
მო­
ად­
გენს ქარ­
თუ­
ლი კა­
ნონ­
მ­
დებ­
ლო­
ბი­
სა და პრაქ­
ტი­
კის კვლე­
ვას, გლო­
ბა­
ლუ­
რად არ­
სე­
ბუ­
ლი ინი­
ცი­
ა­
ტი­
ვე­
ბის და
და­
დე­
ბი­
თი გა­
მოც­
დი­
ლე­
ბის მი­
მო­
ხილ­
ვას, რო­
მე­
ლიც, ამ გზამ­
კ­
ვ­
ლევ­
თან ერ­
თობ­
ლი­
ო­
ბა­
ში, სა­
წარ­
მო­
ებს სრულ ინ­
ფორ­
მა­
ცი­
ას აწ­
ვ­
დის მათ წი­
ნა­
შე არ­
სე­
ბუ­
ლი ად­
გი­
ლობ­
რი­
ვი და გლო­
ბა­
ლუ­
რი მო­
ლო­
დი­
ნე­
ბის შე­
სა­
ხებ.
რას წარ­მო­ად­გენს გზამ­კ­ვ­ლე­ვი?
5 ბიზნესი და ადამიანის უფლებები
5

8. ვის­თ­ვის არის ეს გზამ­კ­ვ­ლე­ვი გან­კუთ­ვ­ნი­ლი?
წი­
ნამ­
დე­
ბა­
რე გზამ­
კ­
ვ­
ლე­
ვი, პირ­
ველ რიგ­
ში, გან­
კუთ­
ვ­
ნი­
ლია სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო სა­
კუთ­
რე­
ბა­
ში არ­
სე­
ბუ­
ლი სა­
წარ­
მო­
ე­
ბი­
სათ­
ვის. დო­
კუ­
მენ­
ტი, ასე­
ვე შე­
იძ­
ლე­
ბა, სა­
სარ­
გებ­
ლო იყოს სა­
ჯა­
რო სა­
მარ­
თ­
ლის იური­
დი­
უ­
ლი პი­
რე­
ბი­
სა და სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო ან მუ­
ნი­
ცი­
პა­
ლუ­
რი არა­
სა­
მე­
წარ­
მეო იური­
დი­
უ­
ლი
პი­
რე­
ბი­
სათ­
ვის, რომ­
ლე­
ბიც კო­
მერ­
ცი­
ულ საქ­
მი­
ა­
ნო­
ბას ეწე­
ვი­
ან.
რამ­
დე­
ნა­
დაც გზამ­
კ­
ვ­
ლე­
ვი ეფუძ­
ნე­
ბა ბიზ­
ნე­
სის და ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბე­
ბის სა­
ერ­
თა­
შო­
რი­
სო
სტან­
დარ­
ტებს და გა­
მოც­
დი­
ლე­
ბას, იგი, ასე­
ვე, სა­
სარ­
გებ­
ლოა ზო­
გა­
დად ბიზ­
ნეს­
სუ­
ბი­
ექ­
ტე­
ბი­
სათ­
ვის, რომ­
ლე­
ბიც კორ­
პო­
რა­
ცი­
უ­
ლი მდგრა­
დო­
ბის და­
სა­
ნერ­
გად პირ­
ველ ნა­
ბი­
ჯებს დგა­
მენ
ან სა­
კუ­
თა­
რი გა­
მოც­
დი­
ლე­
ბის უფ­
რო სის­
ტე­
მურ ჩარ­
ჩო­
ში მოქ­
ცე­
ვა სურთ.
გზამ­
კ­
ვ­
ლევ­
ში მო­
ცე­
მუ­
ლი ნა­
ბი­
ჯე­
ბი კომ­
პა­
ნი­
ის ზო­
მის და საქ­
მი­
ა­
ნო­
ბის სირ­
თუ­
ლის გათ­
ვა­
ლის­
წი­
ნე­
ბის სა­
შუ­
ა­
ლე­
ბა­
საც იძ­
ლე­
ვა, რაც მცი­
რე, სა­
შუ­
ა­
ლო ან დი­
დი ზო­
მის სა­
წარ­
მო­
ებს დო­
კუ­
მენ­
ტის მოქ­
ნი­
ლად გა­
მო­
ყე­
ნე­
ბის შე­
საძ­
ლებ­
ლო­
ბას უქ­
მ­
ნის.
სა­
ხელ­
მ­
ძღ­
ვა­
ნე­
ლოს არ ჰყავს კონ­
კ­
რე­
ტუ­
ლი ად­
რე­
სა­
ტი ამა თუ იმ სა­
წარ­
მო­
ში. იგი გა­
მიზ­
ნუ­
ლია რო­
გორც მა­
ღალ მე­
ნე­
ჯე­
რულ პო­
ზი­
ცი­
ა­
ზე მო­
მუ­
შა­
ვე პი­
რე­
ბის­
თ­
ვის, ასე­
ვე კონ­
კ­
რე­
ტუ­
ლი
ფუნ­
ქ­
ცი­
ე­
ბის მა­
ტა­
რე­
ბე­
ლი თა­
ნამ­
შ­
რომ­
ლე­
ბის­
თ­
ვის (მაგ. სტრუქ­
ტუ­
რუ­
ლი ერ­
თე­
უ­
ლი ან თა­
ნამ­
შ­
რო­
მე­
ლი, რო­
მე­
ლიც პა­
სუ­
ხის­
მ­
გე­
ბე­
ლია კორ­
პო­
რა­
ცი­
ულ მდგრა­
დო­
ბა­
ზე). თუ სა­
წარ­
მოს არ
ჰყავს გა­
მო­
ყო­
ფი­
ლი მსგავ­
სი ფუნ­
ქ­
ცი­
ის მა­
ტა­
რე­
ბე­
ლი სტრუქ­
ტუ­
რუ­
ლი ერ­
თე­
უ­
ლი ან კონ­
კ­
რე­
ტუ­
ლი პი­
რი, მო­
მიჯ­
ნა­
ვე სფე­
რო­
ზე პა­
სუ­
ხის­
მ­
გე­
ბე­
ლი პი­
რე­
ბიც ასე­
ვე შეძ­
ლე­
ბენ დო­
კუ­
მენ­
ტის პრაქ­
ტი­
კულ მოხ­
მა­
რე­
ბა­
ში და­
ნერ­
გ­
ვას (მაგ. ადა­
მი­
ა­
ნუ­
რი რე­
სურ­
სე­
ბის მარ­
თ­
ვა­
ზე პა­
სუ­
ხის­
მ­
გე­
ბე­
ლი
პი­
რე­
ბი, სა­
ზო­
გა­
დო­
ე­
ბას­
თან ურ­
თი­
ერ­
თო­
ბის, მარ­
კე­
ტინ­
გის ან მსგავ­
სი ფუნ­
ქ­
ცი­
ე­
ბის მქო­
ნე თა­
ნამ­
შ­
რომ­
ლე­
ბი, სა­
მარ­
თ­
ლებ­
რი­
ვი უზ­
რუნ­
ველ­
ყო­
ფის ან რის­
კე­
ბის მარ­
თ­
ვა­
ზე პა­
სუ­
ხის­
მ­
გე­
ბე­
ლი
პი­
რე­
ბი და სხვა).
და­
მა­
ტე­
ბით უნ­
და აღი­
ნიშ­
ნოს, რომ არა­
ერ­
თი სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო სა­
წარ­
მო მოქ­
მე­
დებს ისეთ სფე­
რო­
ში, რო­
მე­
ლიც არ წარ­
მო­
ად­
გენს კო­
მერ­
ცი­
ულ საქ­
მი­
ა­
ნო­
ბას ან არა­
მომ­
გე­
ბი­
ა­
ნი­
ა, თუმ­
ცა ეს
არ გა­
მო­
რიცხავს მათ მი­
ერ სა­
ხელ­
მ­
ძღ­
ვა­
ნე­
ლოს გა­
მო­
ყე­
ნე­
ბას, რამ­
დე­
ნა­
დაც არ­
სე­
ბი­
თია მა­
თი
გავ­
ლე­
ნა ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბებ­
ზე და არა - მა­
თი მო­
გე­
ბის მაჩ­
ვე­
ნე­
ბე­
ლი.
სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო სა­
წარ­
მო, ამ გზამ­
კ­
ვ­
ლე­
ვის მიზ­
ნე­
ბის­
თ­
ვის, მო­
ი­
ცავს რო­
გორც სა­
ქარ­
თ­
ვე­
ლოს ეკო­
ნო­
მი­
კის სა­
მი­
ნის­
ტ­
როს ქო­
ნე­
ბის ეროვნული სა­
ა­
გენ­
ტოს მარ­
თ­
ვის ქვეშ არ­
სე­
ბულ სა­
წარ­
მო­
ებს, ასე­
ვე სხვა ნე­
ბის­
მი­
ე­
რი ფორ­
მის სა­
ჯა­
რო სა­
კუთ­
რე­
ბა­
ში
(სრულად ან ნა­
წი­
ლობ­
რივ) არ­
სე­
ბულ სუ­
ბი­
ექ­
ტებს - მუ­
ნი­
ცი­
პა­
ლუ­
რი სა­
წარ­
მო­
ე­
ბი, ავ­
ტო­
ნო­
მი­
უ­
რი რეს­
პუბ­
ლი­
კის სა­
კუთ­
რე­
ბა­
ში არ­
სე­
ბუ­
ლი სა­
წარ­
მო­
ე­
ბი, სა­
პარ­
ტ­
ნი­
ო­
რო ფონ­
დის სა­
კუთ­
რე­
ბა­
ში არ­
სე­
ბუ­
ლი სა­
წარ­
მო­
ე­
ბი და სხვ.
6 ბიზნესი და ადამიანის უფლებები
6 ბიზნესი და ადამიანის უფლებები

9. მო­
ცე­
მუ­
ლი დო­
კუ­
მენ­
ტი მაქ­
სი­
მა­
ლუ­
რად პრაქ­
ტი­
კუ­
ლი ბუ­
ნე­
ბი­
საა - მთა­
ვა­
რი მი­
ზა­
ნი­
ა, შე­
სა­
ბა­
მის
სა­
წარ­
მოს ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბე­
ბის პა­
ტი­
ვის­
ცე­
მის და­
ნერ­
გ­
ვა­
ში პრაქ­
ტი­
კუ­
ლი ნა­
ბი­
ჯე­
ბით და­
ეხ­
მა­
როს.
სა­
წარ­
მო­
ე­
ბი, რო­
გორც სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო სა­
კუთ­
რე­
ბა­
ში არ­
სე­
ბუ­
ლი, ისე კერ­
ძო, ერ­
თ­
მა­
ნე­
თის­
გან
გან­
ს­
ხ­
ვავ­
დე­
ბა სფე­
როს, სტრუქ­
ტუ­
რის, მარ­
თ­
ვის სტი­
ლის და ბევ­
რი სხვა მა­
ხა­
სი­
ა­
თებ­
ლით. შე­
სა­
ბა­
მი­
სად, ყვე­
ლა ასე­
თი სუ­
ბი­
ექ­
ტის­
თ­
ვის ერ­
თი ფორ­
მუ­
ლის შე­
თა­
ვა­
ზე­
ბა შე­
უძ­
ლე­
ბე­
ლი­
ა. გზამ­
კ­
ვ­
ლე­
ვის მი­
ზა­
ნი­
ა, გა­
მოკ­
ვე­
თოს ის ნა­
ბი­
ჯე­
ბი და მოქ­
მე­
დე­
ბე­
ბი, რომ­
ლე­
ბიც სა­
ერ­
თოა ყვე­
ლა
ტი­
პის სა­
წარ­
მოს­
თ­
ვის და, შე­
სა­
ბა­
მი­
სი სა­
კითხე­
ბის გათ­
ვა­
ლის­
წი­
ნე­
ბით, მი­
ე­
სა­
და­
გე­
ბა მათ სა­
ჭი­
რო­
ე­
ბებს. სა­
წარ­
მო­
ე­
ბი გან­
ს­
ხ­
ვავ­
დე­
ბა რე­
სურ­
სე­
ბის მი­
ხედ­
ვი­
თაც, რაც ასე­
ვე გათ­
ვა­
ლის­
წი­
ნე­
ბუ­
ლია გზამ­
კ­
ვ­
ლევ­
ში და შე­
სა­
ბა­
მი­
სი რჩე­
ვე­
ბი სწო­
რედ ამ რე­
სურ­
სე­
ბის მი­
ხედ­
ვით ადაპ­
ტი­
რე­
ბა­
დია და სა­
წარ­
მო­
ებს შე­
და­
რე­
ბით გა­
მარ­
ტი­
ვე­
ბულ ან კომ­
პ­
ლექ­
სურ მიდ­
გო­
მებს შო­
რის არ­
ჩე­
ვის
სა­
შუ­
ა­
ლე­
ბას აძ­
ლევს.
დო­
კუ­
მენ­
ტ­
ში მო­
ცე­
მუ­
ლია ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბა­
თა პა­
ტი­
ვის­
ცე­
მის და­
ნერ­
გ­
ვის ციკ­
ლი, რო­
მე­
ლიც
სა­
წარ­
მო­
ებს ამ პრო­
ცეს­
ში გა­
უკ­
ვა­
ლავს გზას. ამავ­
დ­
რო­
უ­
ლად, ციკ­
ლი გუ­
ლის­
ხ­
მობს პრო­
ცე­
სის
პე­
რი­
ო­
დუ­
ლად გავ­
ლას და ყო­
ველ შემ­
დ­
გომ ეტაპ­
ზე სა­
წარ­
მო­
ებს უკ­
ვე გან­
ხორ­
ცი­
ე­
ლე­
ბუ­
ლი
ქმე­
დე­
ბე­
ბის მი­
ხედ­
ვით შემ­
დ­
გო­
მი ნა­
ბი­
ჯე­
ბის დახ­
ვე­
წის სა­
შუ­
ა­
ლე­
ბას აძ­
ლევს. გზამ­
კ­
ვ­
ლევ­
ში მო­
ცე­
მუ­
ლია ნა­
ბი­
ჯე­
ბის შე­
მო­
თა­
ვა­
ზე­
ბუ­
ლი თან­
მიმ­
დევ­
რო­
ბა, თუმ­
ცა სა­
წარ­
მოს საქ­
მი­
ა­
ნო­
ბის, გავ­
ლე­
ნე­
ბის მო­
ცუ­
ლო­
ბის, რე­
სურ­
სე­
ბის გათ­
ვა­
ლის­
წი­
ნე­
ბით ცალ­
კე­
უ­
ლი ნა­
ბი­
ჯე­
ბი შე­
იძ­
ლე­
ბა, ერ­
თ­
მა­
ნე­
თის პა­
რა­
ლე­
ლუ­
რად გა­
და­
იდ­
გას.
გზამ­
კ­
ვ­
ლე­
ვი მაქ­
სი­
მა­
ლუ­
რად მოქ­
ნი­
ლი­
ა, მო­
ცე­
მუ­
ლია მთა­
ვარ კითხ­
ვებ­
ზე პა­
სუ­
ხე­
ბი, რომ­
ლე­
ბიც სა­
სარ­
გებ­
ლო­
ა, ერ­
თი მხრივ, დამ­
წყე­
ბი სა­
წარ­
მო­
ე­
ბის­
თ­
ვის პირ­
ვე­
ლი ნა­
ბი­
ჯე­
ბის გა­
და­
სად­
გ­
მე­
ლად და, მე­
ო­
რე მხრივ, უკ­
ვე გარ­
კ­
ვე­
უ­
ლი გა­
მოც­
დი­
ლე­
ბის მქო­
ნე სა­
წარ­
მო­
ებს სა­
შუ­
ა­
ლე­
ბას
აძ­
ლევს, გა­
და­
ა­
ფა­
სონ და გა­
ა­
უმ­
ჯო­
ბე­
სონ სა­
კუ­
თა­
რი პრაქ­
ტი­
კა.
თი­
თო­
ე­
უ­
ლი ნა­
ბი­
ჯი მო­
ი­
ცავს მოქ­
მე­
დე­
ბებს, რომ­
ლე­
ბიც სა­
წარ­
მო­
ებ­
მა უნ­
და გა­
ნა­
ხორ­
ცი­
ე­
ლონ
ნა­
ბი­
ჯის გა­
დად­
გ­
მი­
სას, სთა­
ვა­
ზობს სა­
წარ­
მო­
ებს სა­
კითხე­
ბის ჩა­
მო­
ნათ­
ვალს (გამოცდილ სა­
წარ­
მო­
ებს შე­
უძ­
ლი­
ათ, ამ ჩა­
მო­
ნათ­
ვა­
ლის მეშ­
ვე­
ო­
ბით შე­
ა­
ფა­
სონ მათ მი­
ერ უკ­
ვე გა­
დად­
გ­
მუ­
ლი
ნა­
ბი­
ჯე­
ბი) და ცალ­
კე გა­
მო­
ყოფს მი­
თი­
თე­
ბებს, თუ რას უნ­
და მო­
ე­
რი­
დონ სა­
წარ­
მო­
ე­
ბი, მნიშ­
ვ­
ნე­
ლო­
ვა­
ნი სა­
კითხე­
ბის უგუ­
ლე­
ბელ­
ყო­
ფის თა­
ვი­
დან ასა­
ცი­
ლებ­
ლად.
თი­
თო­
ე­
უ­
ლი ნა­
ბი­
ჯი სა­
ჭი­
რო­
ებს სა­
თა­
ნა­
დო მარ­
თ­
ვას, და­
ინ­
ტე­
რე­
სე­
ბულ მხა­
რე­
თა შე­
სა­
ბა­
მი­
სი
დო­
ზით ჩარ­
თუ­
ლო­
ბას და გამ­
ჭ­
ვირ­
ვა­
ლო­
ბას. თუმ­
ცა ყვე­
ლა­
ზე მთა­
ვა­
რია გა­
დაწყ­
ვე­
ტი­
ლე­
ბის
მიმ­
ღე­
ბი პი­
რე­
ბის აქ­
ტი­
უ­
რო­
ბა და მხარ­
და­
ჭე­
რა, რა­
თა და­
ნერ­
გილ მიდ­
გო­
მებს მა­
ღა­
ლი ლე­
გი­
ტი­
მა­
ცია ჰქონ­
დეს. სა­
უ­
კე­
თე­
სო პრაქ­
ტი­
კა მოწ­
მობს, რომ ყვე­
ლა­
ზე წარ­
მა­
ტე­
ბულ კომ­
პა­
ნი­
ებ­
ში კორ­
პო­
რა­
ცი­
უ­
ლი მდგრა­
დო­
ბა და, კონ­
კ­
რე­
ტუ­
ლად, ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბე­
ბის პა­
ტი­
ვის­
ცე­
მა
და გა­
რე­
მოს­
დაც­
ვი­
თი მიდ­
გო­
მე­
ბი, სწო­
რედ უმაღ­
ლე­
სი გა­
დაწყ­
ვე­
ტი­
ლე­
ბის მიმ­
ღე­
ბი პი­
რე­
ბის
მხრი­
დან გა­
მო­
ხა­
ტუ­
ლი მხარ­
და­
ჭე­
რის შე­
დე­
გად ინერ­
გე­
ბა, რაც, თა­
ვის მხრივ, აუმ­
ჯო­
ბე­
სებს
სა­
წარ­
მოს რე­
პუ­
ტა­
ცი­
ას, მის­
და­
მი ნდო­
ბას, ში­
და და გა­
რე მხარ­
და­
ჭე­
რას.
სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო სა­
წარ­
მო­
ე­
ბის კონ­
ტექ­
ს­
ტ­
ში არა­
ნაკ­
ლებ მნიშ­
ვ­
ნე­
ლო­
ვა­
ნია მე­
სა­
კუთ­
რეს­
თან - სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო, მუ­
ნი­
ცი­
პა­
ლურ ან რე­
გი­
ო­
ნულ უწყე­
ბას­
თან - აქ­
ტი­
უ­
რი კო­
მუ­
ნი­
კა­
ცია მა­
თი ინ­
ფორ­
მი­
რე­
ბის და ჩარ­
თუ­
ლო­
ბის უზ­
რუნ­
ველ­
სა­
ყო­
ფად, რა­
თა სა­
წარ­
მოს მი­
ერ და­
ნერ­
გი­
ლი მიდ­
გო­
მე­
ბი
თან­
მ­
ხ­
ვედ­
რი იყოს სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფოს მი­
ერ აღე­
ბულ სა­
ერ­
თა­
შო­
რი­
სო ან ად­
გი­
ლობ­
რივ ვალ­
დე­
ბუ­
ლე­
ბებ­
თან.
რო­გორ გა­მო­ვი­ყე­ნოთ ეს გზამ­კ­ვ­ლე­ვი?
7 ბიზნესი და ადამიანის უფლებები
7 ბიზნესი და ადამიანის უფლებები

10. ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბე­
ბის და თა­
ვი­
სუფ­
ლე­
ბე­
ბის დაც­
ვა დე­
მოკ­
რა­
ტი­
უ­
ლი სა­
ზო­
გა­
დო­
ე­
ბის­
ერ­
თ­
-ერ­
თი უმ­
თავ­
რე­
სი მი­
ზა­
ნი­
ა. ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბე­
ბის მთა­
ვა­
რი არ­
სია ყო­
ვე­
ლი ინ­
დი­
ვი­
დის უფ­
ლე­
ბა, ღირ­
სე­
ბით მო­
ეპყ­
რან და დის­
კ­
რი­
მი­
ნა­
ცი­
ის გა­
რე­
შე ისარ­
გებ­
ლოს სა­
კუ­
თა­
რი
უფ­
ლე­
ბე­
ბით. ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბე­
ბი ერ­
თ­
მა­
ნეთ­
თან მჭიდ­
როდ და­
კავ­
ში­
რე­
ბუ­
ლი, ურ­
თი­
ერ­
თ­
და­
მო­
კი­
დე­
ბუ­
ლი და გა­
ნუ­
ყო­
ფე­
ლი ღი­
რე­
ბუ­
ლე­
ბე­
ბი­
ა.
ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბე­
ბის დაც­
ვის ვალ­
დე­
ბუ­
ლე­
ბა, პირ­
ველ რიგ­
ში, სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფოს აკის­
რი­
ა,
თუმ­
ცა ეს არ გა­
მო­
რიცხავს სა­
ზო­
გა­
დო­
ებ­
რი­
ვი ცხოვ­
რე­
ბის სხვა სუ­
ბი­
ექ­
ტე­
ბის მხრი­
დან მა­
თი
პა­
ტი­
ვის­
ცე­
მის აუცი­
ლებ­
ლო­
ბას. ბიზ­
ნეს­
სუ­
ბი­
ექ­
ტებს, სა­
კუ­
თა­
რი საქ­
მი­
ა­
ნო­
ბი­
დან გა­
მომ­
დი­
ნა­
რე, საკ­
მა­
ოდ მკვეთ­
რი გავ­
ლე­
ნა აქვთ ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბებ­
ზე, იქ­
ნე­
ბა ეს და­
საქ­
მე­
ბულ­
თა
სა­
მუ­
შაო პი­
რო­
ბე­
ბი, გა­
რე­
მო­
ზე ზე­
მოქ­
მე­
დე­
ბა, მომ­
ხ­
მა­
რე­
ბელ­
თა უფ­
ლე­
ბე­
ბი თუ სხვ. სწო­
რედ
ამი­
ტომ, მზარ­
დია ბიზ­
ნე­
სის მი­
ერ ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბე­
ბის პა­
ტი­
ვის­
ცე­
მი­
სა­
კენ მო­
წო­
დე­
ბა რო­
გორც სა­
ზო­
გა­
დო­
ე­
ბის, ასე­
ვე სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო თუ სა­
ერ­
თა­
შო­
რი­
სო ინ­
ს­
ტი­
ტუ­
ცი­
ე­
ბის მხრი­
დან.
რა მი­მარ­თე­ბაა ბიზ­ნეს­სა
და ადა­მი­ა­ნის უფ­ლე­ბებს შო­რის?
8 ბიზნესი და ადამიანის უფლებები

11. რა სტან­დარ­ტე­ბი არ­სე­ბობს
ბიზ­ნე­სის პა­სუ­ხის­მ­გებ­ლო­ბა­ზე?
ბიზ­ნე­სებ­მა თა­ვი­დან უნ­და
აიცი­ლონ ადა­მი­ა­ნის უფ­ლე­
ბე­ბის დარ­ღ­ვე­ვა, მათ შო­რის,
პარ­ტ­ნი­ო­რე­ბის მხრი­დან და
იმოქ­მე­დონ შე­სა­ბა­მი­სად, თუ
გა­რე­ულ­ნი არი­ან დარ­ღ­ვე­ვა­ში.
ხელ­­­მი­­საწ­­­ვ­­­დო­­მი უნ­­­და იყოს
სა­­ხელ­­­მ­­­წი­­ფო სა­­სა­­მარ­­­თ­­­ლო
ან არა­­სა­­სა­­მარ­­­თ­­­ლო მე­­ქა­­ნიზ­­­
მე­­ბი, და ბიზ­­­ნეს­­­სუ­­ბი­­ექ­­­ტე­­ბის
სა­­ჩივ­­­რის გან­­­ხილ­­­ვის მე­­ქა­­ნიზ­­­
მე­­ბი დარ­­­ღ­­­ვე­­ვა­­ზე რე­­ა­­გი­­რე­­
ბის­­­თ­­­ვის.
სა­ხელ­მ­წი­ფო­ებ­მა სა­კუ­თა­რი
იურის­დიქ­ცი­ის ფარ­გ­ლებ­ში
უნ­და და­იც­ვან ადა­მი­ა­ნის უფ­
ლე­ბე­ბი დარ­ღ­ვე­ვის­გან და
გა­დად­გან ნა­ბი­ჯე­ბი ბიზ­ნე­სის
მხრი­დან დარ­ღ­ვე­ვის თა­ვი­
დან ასა­ცი­ლებ­ლად.
სა­
ხელ­
მ­
ძღ­
ვა­
ნე­
ლო პრინ­
ცი­
პე­
ბი სამ ძი­
რი­
თად სვეტ­
ზე დგას, ზე­
მოთ მი­
თი­
თე­
ბუ­
ლი სა­
კითხე­
ბის
შე­
სა­
ბა­
მი­
სად. პირ­
ვე­
ლი სვე­
ტი „დაიცავი“ შე­
ე­
ხე­
ბა სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფოს ვალ­
დე­
ბუ­
ლე­
ბას, და­
იც­
ვას
ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბე­
ბი; მე­
ო­
რე სვე­
ტი „პატივი ეცი“ გან­
მარ­
ტავს ბიზ­
ნე­
სის პა­
სუ­
ხის­
მ­
გებ­
ლო­
ბას
ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბებ­
თან მი­
მარ­
თე­
ბით, მე­
სა­
მე სვე­
ტი „აღადგინე“ კი შე­
ე­
ხე­
ბა უფ­
ლე­
ბის დარ­
ღ­
ვე­
ვის შემ­
თხ­
ვე­
ვა­
ში სა­
ჭი­
რო მე­
ქა­
ნიზ­
მებს რო­
გორც სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფოს, ისე ბიზ­
ნე­
სის მხრი­
დან.
გა­
ე­
როს პრინ­
ცი­
პე­
ბის შე­
სა­
ხებ დე­
ტა­
ლუ­
რი ინ­
ფორ­
მა­
ცი­
ა, რო­
მე­
ლიც მნიშ­
ვ­
ნე­
ლო­
ვა­
ნია სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო სა­
კუთ­
რე­
ბა­
ში არ­
სე­
ბუ­
ლი სა­
წარ­
მო­
ე­
ბის­
თ­
ვის მო­
ცე­
მუ­
ლია ამ სა­
ხელ­
მ­
ძღ­
ვა­
ნე­
ლოს პირ­
ველ ნა­
წილ­
ში.
გარ­
და გა­
ე­
როს სა­
ხელ­
მ­
ძღ­
ვა­
ნე­
ლო პრინ­
ცი­
პე­
ბი­
სა, არ­
სე­
ბობს და­
მა­
ტე­
ბი­
თი ინ­
ს­
ტ­
რუ­
მენ­
ტე­
ბი,
რომ­
ლე­
ბიც და­
ეხ­
მა­
რე­
ბა სა­
წარ­
მო­
ებს, უკეთ გა­
ეც­
ნონ ბიზ­
ნე­
სის პა­
სუ­
ხის­
მ­
გებ­
ლო­
ბის შე­
სა­
ხებ
ავ­
ტო­
რი­
ტე­
ტუ­
ლი ორ­
გა­
ნი­
ზა­
ცი­
ე­
ბის მო­
ლო­
დი­
ნებს.
1
დოკუმენტის სრული ვერსია ხელმისაწვდომია აქ:
https://www.ohchr.org/documents/publications/guidingprinciplesbusinesshr_en.pdf
მხარდაჭერილია 2011 წლის 16 ივნისის 17/4 რეზოლუციით, გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოს (UNHRC) მიერ.
*
დაიცავი პატივი ეცი აღადგინე
2011 წელს, ზუს­
ტად 10 წლის წი­
ნათ, გა­
ე­
როს ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბა­
თა საბ­
ჭომ ერ­
თხ­
მად მო­
ი­
წო­
ნა სა­
რე­
კო­
მენ­
და­
ციო ხა­
სი­
ა­
თის დო­
კუ­
მენ­
ტი - „გაეროს სა­
ხელ­
მ­
ძღ­
ვა­
ნე­
ლო პრინ­
ცი­
პე­
ბი ბიზ­
ნე­
სი­
სა და ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბე­
ბის შე­
სა­
ხებ“ (UN Guiding Principles on Business and Human
Rigths, შემ­
დ­
გომ­
ში, UNGPs).1
დო­
კუ­
მენ­
ტი 31 პრინ­
ციპს აერ­
თი­
ა­
ნებს და თი­
თო­
ე­
ულს შე­
სა­
ბა­
მი­
სი გან­
მარ­
ტე­
ბა/­
მი­
თი­
თე­
ბა ახ­
ლავს. სა­
ხელ­
მ­
ძღ­
ვა­
ნე­
ლო პრინ­
ცი­
პებს სა­
ერ­
თა­
შო­
რი­
სო აღი­
ა­
რე­
ბა და მხარ­
და­
ჭე­
რა აქვს, მათ შო­
რის, ევ­
რო­
კავ­
ში­
რის, ეკო­
ნო­
მი­
კუ­
რი თა­
ნამ­
შ­
რომ­
ლო­
ბი­
სა
და გან­
ვი­
თა­
რე­
ბის ორ­
გა­
ნი­
ზა­
ცი­
ის, მსოფ­
ლიო ბან­
კის და სხვა ინ­
ს­
ტი­
ტუ­
ტე­
ბის მხრი­
დან.
9 ბიზნესი და ადამიანის უფლებები

12. ეკო­
ნო­
მი­
კუ­
რი თა­
ნამ­
შ­
რომ­
ლო­
ბი­
სა და გან­
ვი­
თა­
რე­
ბის ორ­
გა­
ნი­
ზა­
ცი­
ას (OECD) შე­
მუ­
შა­
ვე­
ბუ­
ლი
აქვს სა­
ხელ­
მ­
ძღ­
ვა­
ნე­
ლო­
ე­
ბი რო­
გორც ზო­
გა­
დად კორ­
პო­
რა­
ცი­
ე­
ბის მი­
ერ ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბა­
თა
პა­
ტი­
ვის­
ცე­
მის, ასე­
ვე კონ­
კ­
რე­
ტუ­
ლად სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო სა­
წარ­
მო­
ე­
ბის მი­
ერ კარ­
გი კორ­
პო­
რა­
ცი­
უ­
ლი მარ­
თ­
ვის და­
ნერ­
გ­
ვის შე­
სა­
ხებ, რო­
მელ­
შიც არ­
სე­
ბი­
თი ად­
გი­
ლი უჭი­
რავს ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბე­
ბის პა­
ტი­
ვის­
ცე­
მას. აღ­
ნიშ­
ნუ­
ლი დო­
კუ­
მენ­
ტე­
ბი მი­
მო­
ხი­
ლუ­
ლია სა­
ხელ­
მ­
ძღ­
ვა­
ნე­
ლოს პირ­
ველ
ნა­
წილ­
ში, მათ შე­
სა­
ხებ სრუ­
ლი ინ­
ფორ­
მა­
ცია კი ხელ­
მი­
საწ­
ვ­
დო­
მია შემ­
დეგ ბმუ­
ლებ­
ზე:
გა­ე­როს გლო­ბა­ლუ­რი შე­თან­ხ­მე­ბა წარ­მო­ად­გენს ყვე­ლა­ზე მსხვილ ინი­ცი­ა­ტი­ვას, რო­მე­
ლიც შე­იძ­ლე­ბა კორ­პო­რა­ცი­უ­ლი მდგრა­დო­ბის და­სა­ნერ­გად საწყი­სი წერ­ტი­ლი იყოს სა­
წარ­მო­ე­ბი­სათ­ვის, მი­უ­ხე­და­ვად მა­თი ზო­მი­სა და საქ­მი­ა­ნო­ბის სფე­რო­სი. გა­ე­ცა­ნით გლო­
ბა­ლუ­რი შე­თან­ხ­მე­ბის სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ქსე­ლის საქ­მი­ა­ნო­ბას: globalcopmact.ge
სა­
­
ხელ­
­
­
მ­
­
­
ძღ­
­
­
ვა­
­
ნე­
­
ლო პრინ­
­
­
ცი­
­
პე­
­
ბი მულ­
­
­
ტი­
­
ნა­
­
ცი­
­
ო­
­
ნა­
­
ლუ­
­
რი კომ­
­
­
პა­
­
ნი­
­
ე­
­
ბის­
­
­
თ­
­
­
ვის
(რომელიც, ასე­
­
ვე, გა­
­
მო­
­
ი­
­
ყე­
­
ნე­
­
ბა ნე­
­
ბის­
­
­
მი­
­
ე­
­
რი სხვა ბიზ­
­
­
ნე­
­
სის მი­
­
ერ): ­
http://mneguidelines.oecd.org/MNEguidelines/
სა­
­
ხელ­
­
­
მ­
­
­
ძღ­
­
­
ვა­
­
ნე­
­
ლო პრინ­
­
­
ცი­
­
პე­
­
ბი სა­
­
ხელ­
­
­
მ­
­
­
წი­
­
ფო ­
სა­
­
წარ­
­
­
მო­
­
ე­
­
ბის კარ­
­
­
გი მარ­
­
­
თ­
­
­
ვის­
­
­
თ­
­
­
ვის: ­
http://www.oecd.org/corporate/soes/
აღ­
სა­
ნიშ­
ნა­
ვი­
ა, რომ OECD სა­
ხელ­
მ­
ძღ­
ვა­
ნე­
ლო პრინ­
ცი­
პებ­
ზე პირ­
და­
პირ მი­
თი­
თე­
ბას აკე­
თებს
სა­
ქარ­
თ­
ვე­
ლო­
სა და ევ­
რო­
კავ­
შირს შო­
რის ასო­
ცი­
რე­
ბის შე­
თან­
ხ­
მე­
ბა (იხ. სა­
ხელ­
მ­
ძღ­
ვა­
ნე­
ლოს
ნა­
წი­
ლი 1, თა­
ვი 1, ქვე­
თა­
ვი: „რა ვალ­
დე­
ბუ­
ლე­
ბე­
ბი აქვს სა­
ქარ­
თ­
ვე­
ლოს სა­
ერ­
თა­
შო­
რი­
სო დო­
ნე­
ზე?“). გარ­
და ამი­
სა, გა­
ე­
რო­
ში აქ­
ტი­
უ­
რი მუ­
შა­
ო­
ბა მიმ­
დი­
ნა­
რე­
ობს სა­
ერ­
თა­
შო­
რი­
სო აქ­
ტ­
ზე
(ხელშეკრულების ან კონ­
ვენ­
ცი­
ის სა­
ხით), რო­
მე­
ლიც სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო­
ებს ბიზ­
ნე­
სის მი­
ერ ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბე­
ბის პა­
ტი­
ვის­
ცე­
მის სის­
ტე­
მუ­
რი მიდ­
გო­
მე­
ბის წა­
ხა­
ლი­
სე­
ბის ვალ­
დე­
ბუ­
ლე­
ბას და­
უ­
წე­
სებს (იხ. სა­
ხელ­
მ­
ძღ­
ვა­
ნე­
ლოს ნა­
წი­
ლი 1, თა­
ვი 1, ქვე­
თა­
ვი „რა და­
მა­
ტე­
ბი­
თი მო­
ლო­
დი­
ნე­
ბი
არ­
სე­
ბობს?“).
10 ბიზნესი და ადამიანის უფლებები

13. ადამიანის
უფლებების
პატივისცემა -
პრაქტიკული
მითითებები
11 ბიზნესი და ადამიანის უფლებები

14. წი­
ნამ­
დე­
ბა­
რე თა­
ვი მიზ­
ნად ისა­
ხავს ასე­
თი სის­
ტე­
მუ­
რი მიდ­
გო­
მის ჩა­
მო­
ყა­
ლი­
ბე­
ბა­
ში და­
ეხ­
მა­
როს სა­
ქარ­
თ­
ვე­
ლოს სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო (ასევე, მუ­
ნი­
ცი­
პა­
ლურ, რე­
გი­
ო­
ნულ ან სხვა სა­
ჯა­
რო და­
წე­
სე­
ბუ­
ლე­
ბის) სა­
კუთ­
რე­
ბა­
ში არ­
სე­
ბულ სა­
წარ­
მო­
ებს, რა­
თა მათ შეძ­
ლონ ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბა­
თა
პა­
ტი­
ვის­
ცე­
მის და­
ნერ­
გ­
ვა, რი­
თიც ასე­
ვე უზ­
რუნ­
ველ­
ყო­
ფი­
ლი იქ­
ნე­
ბა მა­
თი მდგრა­
დო­
ბა და წარ­
მა­
ტე­
ბა.2
გა­
ე­
როს სა­
ხელ­
მ­
ძღ­
ვა­
ნე­
ლო პრინ­
ცი­
პე­
ბის და სა­
ერ­
თა­
შო­
რი­
სო კარ­
გი პრაქ­
ტი­
კის გათ­
ვა­
ლის­
წი­
ნე­
ბით, შეგ­
ვიძ­
ლი­
ა, გან­
ვ­
საზღ­
ვ­
როთ 6 მთა­
ვა­
რი ნა­
ბი­
ჯი, რო­
მე­
ლიც სა­
ჭი­
როა ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბე­
ბის პა­
ტი­
ვის­
ცე­
მის და­
ნერ­
გ­
ვის­
თ­
ვის.
2
სახელმძღვანელოს ეს თავი ეფუძნება, ერთი მხრივ, საქართველოში სახელმწიფო საწარმოთა პრაქტიკას, ასევე
საერთაშორისო საუკეთესო გამოცდილებას და სხვადასხვა სასარგებლო მასალას. მათ შორის: გაეროს გლობალური
შეთანხმება. UN Global Compact Management Model, 2010, https://www.unglobalcompact.org/library/231
Shift, Global Compact Netherlands, ბიზნესის კეთება ადამიანის უფლებების პატივისცემით, 2016,
https://www.businessrespecthumanrights.org
კორეის ადამიანის უფლებათა ინსტიტუტის სახელმძღვანელო სახელმწიფო საწარმოებისთვის, 2018,
https://www.humanrights.go.kr/site/program/board/basicboard/
view?menuid=002003003002&pagesize=10&boardtypeid=7019&boardid=7603529;
Claire Methven O’Brien, Business and Human Rights, A handbook for legal practitioners, Council of Europe, 2019, https://
edoc.coe.int/en/fundamental-freedoms/7785-business-and-human-rights-a-handbook-for-legal-practitioners.html;
My business and human rights, A guide to human rights for small and medium-sized enterprises, Document Ref.
Ares(2015)2100861 - 20/05/2015, Council of Europe, 2015,
https://ec.europa.eu/docsroom/documents/10375/attachments/1/translations/en/renditions/pdf;
Business Leaders Initiative on Human Rights United Nations Global Compact and the Office of the High Commissioner for
Human Rights, A Guide for Integrating Human Rights into Business Management, 2006,
https://www.unglobalcompact.org/library/13;
OHCHR, The Corporate Responsibility to Respect Human Rights: An Interpretive Guide, 2012,
https://www.ohchr.org/Documents/Issues/Business/RtRInterpretativeGuide.pdf;
Castan Centre for Human Rights Law Monash University, Human Rights Translated 2.0 - A Business Reference Guide, 2016,
OHCHR, UN Global Compact, https://www.ohchr.org/Documents/Issues/Business/Monash_HRT.pdf;
A Guide for Business How to Develop a Human Rights Policy, United Nations Global Compact Office and Office of the United
Nations High Commissioner for Human Rights, 2011,
https://www.ohchr.org/documents/publications/develophumanrightspolicy_en.pdf.
*
აიღე პასუხისმგებლობა
ადამიანის უფლებებზე
შეაფასე შენი
საქმიანობა
განსაზღვრე
პრიორიტეტული
მიმართულებები და
დაისახე მიზნები
განახორციელე
დასახული მიზნები
თვალყური ადევნე
და პერიოდულად
შეაფასე შენი
ნაბიჯები
აწარმოე კომუნიკაცია
დაინტერესებულ
მხარეებთან
ნაბიჯი
ნაბიჯი
ნაბიჯი
ნაბიჯი
ნაბიჯი
ნაბიჯი
1
2
3
4
5
6
12 ბიზნესი და ადამიანის უფლებები

15. თუმ­
ცა ამ ნა­
ბი­
ჯე­
ბის გა­
და­
სად­
გ­
მე­
ლად სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო სა­
კუთ­
რე­
ბა­
ში არ­
სე­
ბულ სა­
წარ­
მო­
ებს კონ­
კ­
რე­
ტუ­
ლი ღო­
ნის­
ძი­
ე­
ბე­
ბის და ქმე­
დე­
ბე­
ბის გან­
ხორ­
ცი­
ე­
ლე­
ბა სჭირ­
დე­
ბათ. ქვე­
მოთ მო­
ცე­
მუ­
ლია
მთა­
ვა­
რი კითხ­
ვე­
ბი და მათ­
ზე პა­
სუ­
ხე­
ბი თი­
თო­
ე­
უ­
ლი ნა­
ბი­
ჯის­
თ­
ვის, შე­
სა­
ბა­
მი­
სი რჩე­
ვე­
ბი, სა­
ჭი­
რო ინ­
ს­
ტ­
რუ­
მენ­
ტე­
ბი და მიდ­
გო­
მე­
ბი.
პრო­
ცე­
სის მხარ­
და­
ჭე­
რა და ფორ­
მა­
ლუ­
რი ინი­
ცი­
ი­
რე­
ბა აუცი­
ლებ­
ლად სა­
წარ­
მოს უმაღ­
ლე­
სი
მმარ­
თ­
ვე­
ლო­
ბი­
თი რგო­
ლი­
დან უნ­
და იწყე­
ბო­
დეს, პრო­
ცე­
სე­
ბი კონ­
კ­
რე­
ტულ მი­
მარ­
თუ­
ლე­
ბებ­
ზე
პა­
სუ­
ხის­
მ­
გე­
ბელ­
მა ადა­
მი­
ა­
ნებ­
მა უნ­
და წარ­
მარ­
თონ და შემ­
დეგ კვლავ უმაღ­
ლე­
სი მმარ­
თ­
ვე­
ლო­
ბი­
თი რგო­
ლის მი­
ერ უნ­
და და­
დას­
ტურ­
დეს. პრო­
ცე­
სის შე­
სა­
ხებ მმარ­
თ­
ვე­
ლო­
ბით რგოლს
სრუ­
ლი ინ­
ფორ­
მა­
ცია უნ­
და მი­
ე­
წო­
დე­
ბო­
დეს, მაქ­
სი­
მა­
ლუ­
რი მხარ­
და­
ჭე­
რი­
სა და ლე­
გი­
ტი­
მა­
ცი­
ის­
თ­
ვის.
ნაბიჯი
1
ნაბიჯი
2
ნაბიჯი
3
ნაბიჯი
ნაბიჯი
ნაბიჯი
4
5
6
აიღე პასუხისმგებლობა
ადამიანის უფლებებზე
სა­
წარ­
მოს ხელ­
მ­
ძღ­
ვა­
ნე­
ლო­
ბა სა­
ჯა­
როდ აცხა­
დებს, რომ აღი­
ა­
რებს
ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბე­
ბის პა­
ტი­
ვის­
ცე­
მის პა­
სუ­
ხის­
მ­
გებ­
ლო­
ბას და სა­
კუ­
თა­
რი სტრა­
ტე­
გი­
ის, კორ­
პო­
რა­
ცი­
უ­
ლი კულ­
ტუ­
რის და საქ­
მი­
ა­
ნო­
ბის
პრო­
ცეს­
ში ით­
ვა­
ლის­
წი­
ნებს ამ პა­
სუ­
ხის­
მ­
გებ­
ლო­
ბას.
სა­
წარ­
მო შე­
სა­
ბა­
მი­
სი მიდ­
გო­
მე­
ბით აფა­
სებს სა­
კუ­
თარ რის­
კებს
და შე­
საძ­
ლებ­
ლო­
ბებს, რო­
გორც ფი­
ნან­
სუ­
რი, ისე არა­
ფი­
ნან­
სუ­
რი
კუთხით და სა­
კუ­
თა­
რი საქ­
მი­
ა­
ნო­
ბის გავ­
ლე­
ნებს ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბებ­
ზე.
შე­
ფა­
სე­
ბის შე­
დე­
გე­
ბის შე­
სა­
ბა­
მი­
სად, სა­
წარ­
მო გან­
საზღ­
ვ­
რავს სა­
კუ­
თარ მიზ­
ნებს, სტრა­
ტე­
გი­
ებს და პო­
ლი­
ტი­
კას ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბე­
ბის პა­
ტი­
ვის­
ცე­
მის უზ­
რუნ­
ველ­
სა­
ყო­
ფად.
სა­
წარ­
მო ახორ­
ცი­
ე­
ლებს უკ­
ვე გან­
საზღ­
ვ­
რულ პო­
ლი­
ტი­
კას, უზ­
რუნ­
ველ­
ყოფს კორ­
პო­
რა­
ცი­
უ­
ლი კულ­
ტუ­
რის ჩა­
მო­
ყა­
ლი­
ბე­
ბას და შე­
სა­
ბა­
მის მე­
ქა­
ნიზ­
მებს, რო­
გორც უფ­
ლე­
ბე­
ბის დარ­
ღ­
ვე­
ვის პრე­
ვენ­
ცი­
ის,
ისე რე­
ა­
გი­
რე­
ბის­
თ­
ვის.
სა­
წარ­
მო აკ­
ვირ­
დე­
ბა გა­
დად­
გ­
მულ ნა­
ბი­
ჯებს და აფა­
სებს მათ შე­
დე­
გი­
ა­
ნო­
ბას წი­
ნას­
წარ გან­
საზღ­
ვ­
რუ­
ლი ინ­
დი­
კა­
ტო­
რე­
ბის მეშ­
ვე­
ო­
ბით,
რა­
თა შეძ­
ლოს სა­
ჭი­
რო ცვლი­
ლე­
ბე­
ბის გან­
ხორ­
ცი­
ე­
ლე­
ბა.
სა­
წარ­
მო უზ­
რუნ­
ველ­
ყოფს სა­
კუ­
თა­
რი პროგ­
რე­
სის და ნა­
ბი­
ჯე­
ბის შე­
სა­
ხებ სა­
ჯა­
რო ან­
გა­
რიშ­
გე­
ბი­
თა და სხვა მე­
თო­
დე­
ბით კო­
მუ­
ნი­
კა­
ცი­
ას.
შეაფასე შენი
საქმიანობა
განსაზღვრე
პრიორიტეტული
მიმართულებები და
დაისახე მიზნები
განახორციელე
დასახული მიზნები
თვალყური ადევნე და
პერიოდულად შეაფასე
შენი ნაბიჯები
აწარმოე კომუნიკაცია
დაინტერესებულ
მხარეებთან
13 ბიზნესი და ადამიანის უფლებები

16. რა სტან­დარ­ტე­ბი არ­სე­ბობს
ბიზ­ნე­სის პა­სუ­ხის­მ­გებ­ლო­ბა­ზე?
აიღე პასუხისმგებლობა
ადამიანის უფლებებზე
ნაბიჯი
როგორ დავადასტუროთ კომპანიის მხრიდან ადამიანის
უფლებების აღიარება და მზაობა?
რომელი უფლებებია რელევანტური საწარმოსთვის?
რატომ არის მნიშვნელოვანი კომუნიკაცია აღებული
პასუხისმგებლობის შესახებ?
როგორ მოვიქცეთ, თუ მმართველი ორგანო არ ეთანხმება
მიღებულ გადაწყვეტილებას?
რა უნდა ავირიდოთ თავიდან პასუხისმგებლობის აღებისას?
ამ თავში თქვენ
მიიღებთ პასუხს
კითხვებზე:
მოქმედება 1.
დაადასტურეთ მზაობა საწარმოს
მხრიდან ადამიანის უფლებების აღიარებაზე
ადამიანის უფლებების პატივისცემის დადასტურება, პირველ რიგში, გულისხმობს
უმაღლესი დონის მმართველობითი რგოლიდან შესაბამისი მხარდაჭერის არსებობას,
რაც საწარმოს განაცხადს დამატებით ლეგიტიმაციას აძლევს.
მაღალი დონის
განაცხადი
ადამიანის უფლებების
პატივისცემა საწარმოს
ძირითადი მისიის, ხედვის
და ღირებულებების ნაწილი
უნდა იყოს.
პოლიტიკის
განაცხადი
უფრო დაკონკრეტებული
და ჩამოყალიბებული
განაცხადი, როგორ და
რა მეთოდებით აღიარებს
საწარმო ადამიანის­
უფლებებს.
ოპერაციული
მითითებები
დეტალური მითითებები
უფლებების გავლენის
შეფასების, რისკების
თავიდან აცილების და
შესაბამისი ქმედებების
შესახებ რელევანტური
პერსონალისთვის.
უმაღ­ლე­სი დო­ნის გა­ნაცხა­დი
გა­
ე­
როს გლო­
ბა­
ლუ­
რი შე­
თან­
ხ­
მე­
ბის ქსე­
ლის წევ­
რო­
ბის­
თ­
ვის სა­
წარ­
მომ უნ­
და წა­
რად­
გი­
ნოს
აღ­
მას­
რუ­
ლე­
ბე­
ლი თა­
ნამ­
დე­
ბო­
ბის პი­
რის მი­
ერ ხელ­
მო­
წე­
რი­
ლი წე­
რი­
ლი გლო­
ბა­
ლუ­
რი შე­
თან­
ხ­
მე­
ბის 10 პრინ­
ცი­
პის ერ­
თ­
გუ­
ლე­
ბის შე­
სა­
ხებ. აღ­
ნიშ­
ნუ­
ლი დო­
კუ­
მენ­
ტი სა­
უ­
კე­
თე­
სო საწყი­
სი წერ­
ტი­
ლია სა­
წარ­
მოს მი­
ერ პრო­
ცე­
სის დაწყე­
ბის შე­
სა­
ხებ გა­
ნაცხა­
დის გა­
სა­
კე­
თებ­
ლად და
უმაღ­
ლე­
სი რგო­
ლის მე­
ნეჯ­
მენ­
ტის ჩარ­
თუ­
ლო­
ბის უზ­
რუნ­
ველ­
სა­
ყო­
ფად.
განაცხადის ფორმის სანახავად და გასაკეთებლად შეგიძლიათ მიმართოთ ვებ-გვერდს:
http://globalcompact.ge/biznesistvis/
1
14 ბიზნესი და ადამიანის უფლებები

17. მოქმედება 2.
შეარჩიეთ უფლებები, რომლებზეც საწარმომ
პასუხისმგებლობა უნდა აიღოს
საწარმოს მიერ გაკეთებული განაცხადი არ უნდა იყოს აბსტრაქტული და ზოგადი მითითება -
„საწარმო პატივს სცემს ადამიანის უფლებებს“ - საკმარისი ვერ იქნება. საჭიროა, საწარმომ
გადაწყვიტოს, რომელი უფლებების პატივისცემაზე იღებს პასუხისმგებლობას. თუმცა
ცალკეული უფლების შერჩევა საწარმოს გავლენის შეფასების პროცესის გარეშე რთულია.
შესაბამისად, უმჯობესია, შეირჩეს გლობალური სტანდარტები, რომლებიც ბიზნესის მიერ
ადამიანის უფლებების პატივისცემის ჩარჩოზე აკეთებს მითითებას (სტანდარტების შესახებ
შედარებით დეტალური ინფორმაცია იხ. სახელმძღვანელოს პირველ ნაწილში).
სა­
წარ­
მოს­
თ­
ვის, რო­
მე­
ლიც კორ­
პო­
რა­
ცი­
უ­
ლი მდგრა­
დო­
ბის­
თ­
ვის სის­
ტე­
მურ მიდ­
გო­
მებ­
ში პირ­
ველ ნა­
ბი­
ჯებს დგამს, შე­
საძ­
ლოა ამ სტან­
დარ­
ტებ­
ში ნა­
ვი­
გა­
ცი­
აც არ იყოს მარ­
ტი­
ვი. გა­
ე­
როს
გლო­
ბა­
ლუ­
რი შე­
თან­
ხ­
მე­
ბა, რომ­
ლის 10 პრინ­
ცი­
პი და­
ფუძ­
ნე­
ბუ­
ლია კომ­
პა­
ნი­
ის მი­
ერ შრო­
მი­
თი უფ­
ლე­
ბე­
ბის, გა­
რე­
მოს დაც­
ვის, ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბე­
ბის პა­
ტი­
ვის­
ცე­
მა­
სა და კო­
რუფ­
ცი­
ის აღ­
მოფხ­
ვ­
რა­
ზე, მსგავ­
სი გა­
ნაცხა­
დის­
თ­
ვის სა­
უ­
კე­
თე­
სო საწყი­
სი წერ­
ტი­
ლი­
ა.
შემ­
დ­
გომ ეტა­
პებ­
ზე, რო­
დე­
საც სა­
წარ­
მოს უკ­
ვე კარ­
გად ექ­
ნე­
ბა გათ­
ვით­
ც­
ნო­
ბი­
ე­
რე­
ბუ­
ლი სა­
კუ­
თა­
რი გავ­
ლე­
ნე­
ბი, შე­
საძ­
ლე­
ბე­
ლი­
ა, პა­
სუ­
ხის­
მ­
გებ­
ლო­
ბის აღე­
ბის შე­
სა­
ხებ გა­
ნაცხა­
დიც სპე­
ცი­
ფი­
კურ უფ­
ლე­
ბებ­
ზე და­
მა­
ტე­
ბით მი­
თი­
თე­
ბებ­
საც შე­
ი­
ცავ­
დეს. უფ­
ლე­
ბე­
ბის შე­
სა­
ხებ მი­
თი­
თე­
ბა ცალ­
კე
მდგო­
მი ვერ იქ­
ნე­
ბა. სტან­
დარ­
ტებ­
ზე მი­
თი­
თე­
ბით, რო­
გო­
რი­
ცაა გა­
ე­
როს გლო­
ბა­
ლუ­
რი შე­
თან­
ხ­
მე­
ბა, გა­
ე­
როს სა­
ხელ­
მ­
ძღ­
ვა­
ნე­
ლო პრინ­
ცი­
პე­
ბი ან OECD სა­
ხელ­
მ­
ძღ­
ვა­
ნე­
ლო­
ე­
ბი, სა­
წარ­
მო ამავ­
დ­
რო­
უ­
ლად აცხა­
დებს, რომ იგი ისეთ სტრა­
ტე­
გი­
ულ მიდ­
გო­
მებ­
საც ახორ­
ცი­
ე­
ლებს, რომ­
ლე­
ბიც
ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბა­
თა პა­
ტი­
ვის­
ცე­
მის სის­
ტე­
მუ­
რად და­
ნერ­
გ­
ვის­
თ­
ვის არის სა­
ჭი­
რო.
რა სტანდარტები არსებობს ბიზნესის მიერ
ადამიანის უფლებების პატივისცემის შესახებ?
y
y გაეროს სახელმძღვანელო პრინციპები ბიზნესის და ადამიანის უფლებების შესახებ
(UNGPs);
y
y გაეროს გლობალური შეთანხმების 10 პრინციპი;
y
y OECD სახელმძღვანელო მრავალეროვანი კორპორაციებისთვის;
y
y OECD სახელმძღვანელო სახელმწიფო საწარმოების კორპორაციული მართვის შესახებ.
მა­გა­ლი­თი პრაქ­ტი­კი­დან:
ავ­
ს­
ტ­
რა­
ლი­
ის ფოს­
ტას (Australia Post), რო­
მე­
ლიც ავ­
ს­
ტ­
რა­
ლი­
ის სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო სა­
წარ­
მო­
ა,
ვებ­
გ­
ვერ­
დ­
ზე გან­
თავ­
სე­
ბუ­
ლი აქვს კორ­
პო­
რა­
ცი­
უ­
ლი მმარ­
თ­
ველო­
ბის შე­
სა­
ხებ გა­
ნაცხა­
დი.
იგი შე­
ი­
ცავს 8 პრინ­
ციპს და შე­
სა­
ბა­
მის რე­
კო­
მენ­
და­
ცი­
ებს. მათ­
გან მე-3 პრინ­
ცი­
პი მო­
უ­
წო­
დებს პარ­
ტ­
ნი­
ო­
რებს, პა­
ტი­
ვი სცენ ეთი­
კის წე­
სებს, რაც მო­
ი­
ცავს, სხვა სტან­
დარ­
ტებ­
თან
ერ­
თად, ეთი­
კუ­
რი სტან­
დარ­
ტე­
ბის დაც­
ვას ჯან­
მ­
რ­
თე­
ლო­
ბის, უსაფ­
რ­
თხო­
ე­
ბის და ღირ­
სე­
უ­
ლი
სა­
მუ­
შაო გა­
რე­
მოს უზ­
რუნ­
ველ­
ყო­
ფა­
ში, კორ­
პო­
რა­
ცი­
უ­
ლი პა­
სუ­
ხის­
მ­
გებ­
ლო­
ბით მოქ­
მე­
დება­
ში, სა­
წარ­
მოს საქ­
მი­
ა­
ნო­
ბის კა­
ნონ­
მ­
დებ­
ლო­
ბა­
სა და რე­
გუ­
ლა­
ცი­
ებ­
თან შე­
სა­
ბა­
მისო­
ბა­
ში.3
3
განაცხადი ხელმისაწვდომია აქ:
https://auspost.com.au/about-us/corporate-information/our-organisation/corporate-governance-statement
*
15 ბიზნესი და ადამიანის უფლებები

18. მოქმედება 3.
აცნობეთ მხარეებს აღებული
პასუხისმგებლობის შესახებ
რო­
დე­
საც სა­
წარ­
მო პა­
სუ­
ხის­
მ­
გებ­
ლო­
ბას იღებს ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბა­
თა პა­
ტი­
ვის­
ცე­
მა­
ზე, იგი
მზად უნ­
და იყოს, აღ­
ნიშ­
ნუ­
ლი სის­
ტე­
მუ­
რი მიდ­
გო­
მის ფარ­
გ­
ლებ­
ში გა­
ა­
კე­
თოს, რაც ნიშ­
ნავს,
რომ ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბა­
თა პა­
ტი­
ვის­
ცე­
მა კორ­
პო­
რა­
ცი­
უ­
ლი კულ­
ტუ­
რის ნა­
წი­
ლი უნ­
და გახ­
დეს.
ამის­
თ­
ვის კი აუცი­
ლე­
ბე­
ლია რო­
გორც ში­
და, ისე გა­
რე და­
ინ­
ტე­
რე­
სე­
ბულ მხა­
რე­
ებს მი­
ე­
წო­
დოთ
ინ­
ფორ­
მა­
ცია სა­
წარ­
მოს გა­
დაწყ­
ვე­
ტი­
ლე­
ბის შე­
სა­
ხებ.
ში­
და კო­
მუ­
ნი­
კა­
ცია გუ­
ლის­
ხ­
მობს სა­
წარ­
მოს ყვე­
ლა რგო­
ლის­
თ­
ვის ინ­
ფორ­
მა­
ცი­
ის მი­
წო­
დე­
ბას,
რაც შე­
საძ­
ლე­
ბე­
ლია რო­
გორც ში­
და კო­
მუ­
ნი­
კა­
ცი­
ის სის­
ტე­
მე­
ბის გა­
მო­
ყე­
ნე­
ბით (მაგალითად,
ში­
და სო­
ცი­
ა­
ლუ­
რი ქსე­
ლე­
ბი; ინ­
ტ­
რა­
ნე­
ტი ან სხვა მსგავ­
სი სის­
ტე­
მა, თუ ასე­
თი არ­
სე­
ბობს; ში­
და
სა­
ინ­
ფორ­
მა­
ციო ბი­
უ­
ლე­
ტე­
ნი და სხვ.), ასე­
ვე თათ­
ბი­
რებ­
ზე, ში­
და შეხ­
ვედ­
რებ­
ზე ან­
/­
და გა­
დამ­
ზა­
დე­
ბის პრო­
ცე­
სის მეშ­
ვე­
ო­
ბით (მაგალითად, თა­
ნამ­
შ­
რო­
მელ­
თა გა­
დამ­
ზა­
დე­
ბა ამ მი­
მარ­
თუ­
ლე­
ბით, სა­
დაც რო­
გორც გა­
დაწყ­
ვე­
ტი­
ლე­
ბა­
ზე, ისე თან­
მ­
დევ პრო­
ცე­
სებ­
ზე იქ­
ნე­
ბა სა­
უ­
ბა­
რი).
გარ­
და თა­
ნამ­
შ­
რომ­
ლე­
ბი­
სა, სა­
წარ­
მოს ხელ­
მ­
ძღ­
ვა­
ნე­
ლო­
ბამ უნ­
და უზ­
რუნ­
ველ­
ყოს ინ­
ფორ­
მა­
ცი­
ის მე­
სა­
კუთ­
რე­
ე­
ბის­
თ­
ვის (მეწილე, აქ­
ცი­
ო­
ნე­
რი) მი­
წო­
დე­
ბა. სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო სა­
წარ­
მო შე­
საძ­
ლო­
ა,
სრუ­
ლად ან ნა­
წი­
ლობ­
რივ იყოს სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფოს შე­
სა­
ბა­
მი­
სი ორ­
გა­
ნო­
ე­
ბის სა­
კუთ­
რე­
ბა­
ში. შე­
სა­
ბა­
მი­
სად, სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფოს და სხვა ორ­
გა­
ნო­
ებს სა­
თა­
ნა­
დო ინ­
ფორ­
მა­
ცია დრო­
უ­
ლად უნ­
და ჰქონ­
დეთ. აღ­
სა­
ნიშ­
ნა­
ვი­
ა, რომ სა­
სარ­
გებ­
ლოა სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო სა­
წარ­
მო­
ე­
ბის მარ­
თ­
ვა­
ზე პა­
სუ­
ხის­
მ­
გე­
ბე­
ლი ორ­
გა­
ნო­
ე­
ბის (შესაბამისი სა­
მი­
ნის­
ტ­
რო, მუ­
ნი­
ცი­
პა­
ლი­
ტე­
ტის სტრუქ­
ტუ­
რუ­
ლი ერ­
თე­
უ­
ლი,
რე­
გი­
ო­
ნუ­
ლი ორ­
გა­
ნო­
ე­
ბი) ჩარ­
თ­
ვა გა­
დაწყ­
ვე­
ტი­
ლე­
ბის მი­
ღე­
ბის პრო­
ცეს­
შიც, რაც მათ მო­
ნა­
წი­
ლე­
ო­
ბას და მხარ­
და­
ჭე­
რას უზ­
რუნ­
ველ­
ყოფს.
შიდა კომუნიკაცია
� თანამშრომლები
� მესაკუთრე(ები)
� მართვის ორგანო(ებ)ი
გარე კომუნიკაცია
� შემსყიდველები
� მიმწოდებლები
� ბიზნესპარტნორები
� სამოქალაქო სექტორი
16 ბიზნესი და ადამიანის უფლებები

19. რო­გორ უნ­და მო­იქ­ცეთ, თუ მარ­თ­ვის ორ­გა­ნო არ ეთან­ხ­მე­ბა
თქვენს გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბას?
სა­ხელ­მ­წი­ფო სა­წარ­მო­ე­ბი ადა­მი­ა­ნის უფ­ლე­ბე­ბის პა­ტი­ვის­ცე­მის და­ნერ­გ­ვის პრო­ცეს­ში შე­საძ­
ლო­ა, მარ­თ­ვის ცალ­კე­უ­ლი ორ­გა­ნო­ე­ბის მხრი­დან წი­ნა­აღ­მ­დე­გო­ბას გა­და­აწყ­დ­ნენ, რაც შე­იძ­
ლე­ბა, ბევ­რი მი­ზე­ზით იყოს გა­მოწ­ვე­უ­ლი. რო­გორც წე­სი, ეს მა­შინ ხდე­ბა, რო­დე­საც შე­სა­ბა­მის
ორ­გა­ნოს კარ­გად არ ეს­მის, რა სარ­გებ­ლის მომ­ტა­ნია ამ პრო­ცე­სის გავ­ლა.
სწო­რედ ამი­ტომ, სა­წარ­მოს მე­ნეჯ­მენ­ტი მზად უნ­და იყოს მსგავ­სი წი­ნა­ღო­ბე­ბის­თ­ვის და მარ­თ­
ვის ორ­გა­ნოს­თან კო­მუ­ნი­კა­ცი­ი­სას აქ­ცენ­ტი გა­ა­კე­თოს შემ­დეგ სა­კითხებ­ზე:
1 სა­ქარ­თ­ვე­ლოს გაცხა­დე­ბუ­ლი სა­ერ­თა­შო­რი­სო (ასოცირების შე­თან­ხ­მე­ბა) და ად­გი­ლობ­
რი­ვი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი (ადამიანის უფ­ლე­ბა­თა ეროვ­ნუ­ლი სა­მოქ­მე­დო გეგ­მა) მი­უ­თი­
თებს, რომ გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ზო­მე­ბი უნ­და იყოს მი­ღე­ბუ­ლი სა­ხელ­მ­წი­ფო სა­წარ­მო­ე­ბის მი­ერ
ადა­მი­ა­ნის უფ­ლე­ბა­თა პა­ტი­ვის­ცე­მის­თ­ვის;
2 სა­ხელ­მ­წი­ფო სა­წარ­მო­ე­ბის უდი­დეს ნა­წილს მო­ეთხო­ვე­ბა წლი­უ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბა ადა­მი­ა­
ნის უფ­ლე­ბე­ბის, შრო­მი­თი უფ­ლე­ბე­ბის, გა­რე­მოს დაც­ვის და კო­რუფ­ცი­ას­თან ბრძო­ლის
სა­კითხებ­ზე; შე­სა­ბა­მი­სი მიდ­გო­მე­ბის არარ­სე­ბო­ბის შემ­თხ­ვე­ვა­ში კი არ­გუ­მენ­ტა­ცი­ის წარ­მოდ­
გე­ნა, რა­ტომ არ არ­სე­ბობს მიდ­გო­მე­ბი და რო­დის და­ი­ნერ­გე­ბა ისი­ნი. შე­სა­ბა­მი­სად, კა­ნონ-
­მ­დებ­ლო­ბა ირი­ბად მო­ითხოვს სა­წარ­მო­ე­ბის­გან, დრო­უ­ლად და­ნერ­გონ ასე­თი პრაქ­ტი­კე­ბი;
3 ადა­მი­ა­ნის უფ­ლე­ბე­ბის პა­ტი­ვის­ცე­მა არ არის ტვირ­თი სა­წარ­მო­ე­ბის­თ­ვის. არა­ერ­თი კვლე­
ვა აჩ­ვე­ნებს, რომ ეს აუცი­ლე­ბე­ლია გა­და­სარ­ჩე­ნად და, უფ­რო მე­ტიც, სა­სარ­გებ­ლოა ნე­
ბის­მი­ე­რი ბიზ­ნე­სის­თ­ვის. მო­ამ­ზა­დეთ თქვე­ნი ბიზ­ნეს­სარ­გებ­ლის მტკი­ცე­ბუ­ლე­ბა შე­სა­ბა­მი­სი პი­
რე­ბის­თ­ვის წარ­სად­გე­ნად.
იხ. სახელმძღვანელოს პირველი ნაწილი საკანონმდებლო
ჩარჩოზე და ნაბიჯი 3 ბიზნეს სარგებელზე.
რო­
გორც გზამ­
კ­
ვ­
ლე­
ვის და­
საწყის­
ში აღი­
ნიშ­
ნა, სა­
ჯა­
რო კო­
მუ­
ნი­
კა­
ცია პრო­
ცე­
სის ყვე­
ლა ეტა­
პის
თან­
მ­
დე­
ვი უნ­
და იყოს. ში­
და კო­
მუ­
ნი­
კა­
ცი­
ის გარ­
და, პო­
ლი­
ტი­
კის შე­
მუ­
შა­
ვე­
ბის შე­
სა­
ხებ გა­
რე და­
ინ­
ტე­
რე­
სე­
ბულ მხა­
რე­
ებ­
თან კო­
მუ­
ნი­
კა­
ცი­
აც აუცი­
ლე­
ბე­
ლი­
ა.
აუცი­
ლე­
ბე­
ლია სა­
წარ­
მოს გა­
დაწყ­
ვე­
ტი­
ლე­
ბა, აიღოს პა­
სუ­
ხის­
მ­
გებ­
ლო­
ბა ადა­
მი­
ა­
ნის უფ­
ლე­
ბებ­
ზე, ეც­
ნო­
ბოს მის უშუ­
ა­
ლო ბიზ­
ნეს­
პარ­
ტ­
ნი­
ო­
რებს, რო­
გო­
რი­
ცაა პრო­
დუქ­
ცი­
ის ან მომ­
სა­
ხუ­
რე­
ბის მიმ­
წო­
დებ­
ლე­
ბი, შემ­
ს­
ყიდ­
ვე­
ლე­
ბი, დო­
ნო­
რე­
ბი, კრე­
დი­
ტო­
რე­
ბი და ა.შ.; მა­
თი საქ­
მი­
ა­
ნო­
ბა
თქვენს პა­
სუ­
ხის­
მ­
გებ­
ლო­
ბას­
თან არ­
სე­
ბით კავ­
შირ­
ში­
ა, რა­
საც შემ­
დ­
გო­
მი ნა­
ბი­
ჯე­
ბის აღ­
წე­
რა­
შიც
შე­
ვე­
ხე­
ბით, ამი­
ტო­
მაც აუცი­
ლე­
ბე­
ლი­
ა, დრო­
უ­
ლად აც­
ნო­
ბოთ თქვე­
ნი გა­
ნაცხა­
დის შე­
სა­
ხებ.
შემ­
ს­
ყიდ­
ვე­
ლებ­
თან და მიმ­
წო­
დებ­
ლებ­
თან კო­
მუ­
ნი­
კა­
ცია ნიშ­
ნავს სა­
წარ­
მოს მი­
წო­
დე­
ბის ჯაჭ­
ვის
(supply chain) ინ­
ფორ­
მი­
რე­
ბას, რაც სა­
სურ­
ვე­
ლი­
ა, წე­
რი­
ლო­
ბი­
თი სა­
ხით მოხ­
დეს, გან­
სა­
კუთ­
რე­
ბით, თუ­
კი, თქვე­
ნი გა­
ნაცხა­
დი­
დან გა­
მომ­
დი­
ნა­
რე, მო­
სა­
ლოდ­
ნე­
ლია გარ­
კ­
ვე­
უ­
ლი ცვლი­
ლე­
ბე­
ბი მათ პრო­
ცე­
სებ­
ში ან მათ­
თან ურ­
თი­
ერ­
თო­
ბა­
ში.
აღ­
სა­
ნიშ­
ნა­
ვი­
ა, რომ სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო სა­
წარ­
მო­
ე­
ბის შეს­
ყიდ­
ვე­
ბი სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო შეს­
ყიდ­
ვე­
ბის კა­
ნონ­
მ­
დებ­
ლო­
ბის შე­
სა­
ბა­
მი­
სად ხორ­
ცი­
ელ­
დე­
ბა და იგი გარ­
კ­
ვე­
ულ ჩარ­
ჩო­
შია მოქ­
ცე­
უ­
ლი, რაც,
გარ­
კ­
ვე­
ულ­
წი­
ლად, სა­
შუ­
ა­
ლე­
ბას აძ­
ლევს სა­
ხელ­
მ­
წი­
ფო სა­
წარ­
მოს, შე­
სა­
ბა­
მი­
სი ურ­
თი­
ერ­
თო­
ბის
დაწყე­
ბამ­
დე, სა­
ტენ­
დე­
რო გა­
ნაცხა­
დის მეშ­
ვე­
ო­
ბი­
თაც უზ­
რუნ­
ველ­
ყოს პო­
ტენ­
ცი­
ურ მიმ­
წო­
დებ­
ლებ­
თან სა­
თა­
ნა­
დო პო­
ლი­
ტი­
კის და შე­
სა­
ბა­
მი­
სი მო­
ლო­
დი­
ნე­
ბის შე­
სა­
ხებ კო­
მუ­
ნი­
კა­
ცი­
ა.
თქვე­
ნი საქ­
მი­
ა­
ნო­
ბი­
დან გა­
მომ­
დი­
ნა­
რე, შე­
საძ­
ლო­
ა, და­
მა­
ტე­
ბით გქონ­
დეთ კავ­
ში­
რი დარ­
გის ექ­
ს­
პერ­
ტებ­
თან ან სფე­
რო­
ში მოქ­
მედ სა­
მო­
ქა­
ლა­
ქო სექ­
ტორ­
თან. თქვე­
ნი გა­
ნაცხა­
დი მა­
თაც უნ­
და
ეც­
ნო­
ბოს, რად­
გან ეს უზ­
რუნ­
ველ­
ყოფს მათ ჩარ­
თუ­
ლო­
ბას შემ­
დე­
გი ნა­
ბი­
ჯე­
ბის გა­
დად­
გ­
მი­
სას და
არ­
სე­
ბი­
თად და­
ეხ­
მა­
რე­
ბა სა­
წარ­
მოს ეფექ­
ტუ­
რი მე­
ქა­
ნიზ­
მე­
ბის შე­
მუ­
შა­
ვე­
ბა­
ში, ზოგ შემ­
თხ­
ვე­
ვა­
ში
კი - სა­
ჭი­
რო ადა­
მი­
ა­
ნუ­
რი ან­
/­
და ფი­
ნან­
სუ­
რი რე­
სურ­
სე­
ბის მო­
ძი­
ე­
ბა­
შიც კი.
17 ბიზნესი და ადამიანის უფლებები