Presentasi ini disampaikan di Auditorium Karadeniz Technical University dalam rangka memperkenalkan dunia pendidikan Islam di Indonesia, Asia Tenggara dan Negara-negara Far East kepada para akademisi yang hadir.

1. GÜNEYDOĞU ASYA
CAMi EĞiTiM
FAALiYETi
Indonesia, Malaysia, Brunei Darussalam Potreti
Faculty of Islamic Studies
Karadeniz Technical University

2. GÜNEYDOĞU ASYA
BÖLGE HARİTASI
Map of Southeast Asia Region
Muslim Majority Country Muslim Minority Country
• Indonesia
• Malaysia
• Brunei Darussalam
• Thailand
• Philippines
• Singapore
Non Muslim Country
• Vietnam
• Burma
• Kampuchea
• Laos
• East Timor

3. GÜNEYDOĞU ASYA
İSLAMİYET GELMEDEN ÖNCE
The Southeast Asia Before Islamization

4. GÜNEYDOĞU ASYA’DAKİ
CAMİ FONKSİYONU
Functions of Masjid in Southeast Asia (Indonesia, Malaysia, Brunei Darussalam, Singapore)

5. cami türleri
type of masjid
Mescid-i Cami (The Cathedral Mosque)
• Cuma Namazı ve Hutbesi yapılır
• Mescid-i Cami inşa edebilmek için devlet tarafından bir takım
resmi izni alınması gerekir
• Hutbeleri daha çok siyasi, iktidar ve devlet ile ilgili konular
bahsedilir
• Caminin maliyeti devlet tarafından yürütülmektedir – Mosque
Buliding Fund (MBF Singapore)
• Din ve din eğitim görevlerini devlet tarafından belirlenmiştir
Mescid (Normal)
• Mescid halk , birey veya bir din grubu tarafından inşa edilmiştir
• Caminin maliyeti halk veya vakıflar tarafından yürütülmektedir
• Cami faaliyetlerinin yapılmasında daha müsait
• Mescid (Normal) Mescid-i Cami seviyesine dönüştürebilir, aynı
zamanda Mescid-i Cami Mescid (Normal)’a dönüştürebilir
• Din ve din eğitim görevlerini halk tarafından belirlenir

6. DEVLETE AİT
CAMİLER Devlete ait camiler genellikle mescid-i cami’dir. Düzenlendiği dini
eğitim ve etkinlikleri devletin kararına bağlıdır.
OKULLARA AİT
CAMİLER
Her okul, her üniversite veya her fakültenin kendi mescid-i cami veya
mesic (normal) bulunmaktadır. Yapılan dini faaliyetler okuldaki din ve
kültür derslerinin praktiğe dönüştürmesini sağlanmaktadır.
Caminin görevlisi de öğrenci ve öğretmen tarafındandır.
HALKA AİT
CAMİLER Halka ait camiler, caminin görevlisi genellikle mahallenin veya köyün
en alim olanıdır. Yapılan faaliyetler halkın ihtiyacına bağlıdır.
DİNİ GRUBUNA AİT
CAMİLER Dini grubuna ait camiler, farklı farklı dini grubunun kendi cemaatlerine ve
caminin etrafındaki topluma irşad ve tebliğ faaliyetini yürütülmektedir.

7. islam eğitimin evrimi
The evolution of Islamic Education
CAMİ – MEDRESE – MEDENİYET
Masjid – Madrasa - Madaniyah
• Mescid-i Cami (The Catedral Mosque)
Mescid-i Cami’deki yapılan eğitim faaliyetleri hicri birinci asırdan itibaren başlatmıştır. ‘Yatılı Cami’ veya
Mescid-i Khan (Mosque-College) uzak yerden gelen müridlerin kalması için inşa edilmiştir.
(Ibn Kathir 1966: 354/2; Abu al-Faraj Abd Rahman Ibn al-Jawzi, 1939: 272-273/8.).
• Medrese
Medrese sistemi hicri dördüncü yahut beşinci asırlarda ortaya çıkmıştır. Medresenin ortaya çıkmasıyla beraber
sonraki islam eğitim kurum ve sistemlerini daha sistematik halinin temeli atılmıştır.
(Hitti. 2002: 410; al-Suyuti, 1445-1505 M: 156-57/2).
• İslam Medeniyeti
Hicri üçüncü asırdan beşinci asıra kadar İslam eğitim kurum ve sisteminin gelişmesinin ve sistemleştirmenin
sonucu, İslam medeniyetinin zirveye çıkmasıdır -ulaşması (?)- (Altınçağ – the Gold Age). Bu gelişim camiden
başlatılmıştır.

8. islam tarihinde cami fonksiyonu
Fucntions of masjid in the History of Islam
• İbadethane
• İlim ve Dava (İrşad ve Tebliğ) Merkezi
• Sosyal ve Yardım Faaliyetleri
• Şura Meclisi
• Askeri Merkezi
• Hastahane
• Devlet Yönetim Merkezi
• Adliye – Mahkeme
• Cezaevi
dini eğitimi açıdan cami fonksiyonu
Fucntions of masjid as an intitiution of education
• Öğrenim ve Kültür Merkezi
• Ahlaki ve Ruhani Eğitimi
• Sosyal ve Siyasi Eğitimi
• Cismani ve Fiziki Eğitimi

9. CAMİ MERKEZLİ
ŞEHİR PLANLAMASI
The Masjid-Based Urban Design and Planning in Southeast Asia
Cami Merkezli Planlama – Yogyakarta, Indonesia Cami Merkezli Planlama - Bandar Seri Begawan, Brunei

10. GÜNEYDOĞU ASYA’DA
CAMİ EĞİTİM FAALİYETİ
Mosque as Islamic Education Institution in Southeast Asia

11. HALAQAH - USRAH
HALKA Halka en az iki kişi oluşan bir haftalık ilim meclisidir. Halka kelimesi Arapça ‘halaqah’ kelimesinden
yuvarlak anlamına gelmektedir

12. SABAH NAMAZI
SOHBETLERİ Sabah namazdan sonra takiben hergün cami hocası tarafından cemaata fıkıh dersleri, riyazus salihin, vs. veya
soru cevap şeklinde yapılmaktadır. Sabah sohbetinden sonra duha namazı kılıp işyerlerine giderler.

13. PERŞEMBE AKŞAM
ETKİNLİKLERİ Perşembe akşam ve Cuma günlerinde. Yasin, Tahlil (Zikirler) ve Menkibeler okutulmaktadır.

14. KURAN-I KERİM
DERSLERİ Çocuklar için Kuran-ı Kerim dersleri hergün akşam namazdan sonra yapılmaktadır. Yetişkinler için ise ayrı bir
vakit ayarlanmıştır.

15. MABİT
MANEVİ GECESİ Cemaatlar arasında bir camide bulunup bir gecede manevi yüksetlmek amacıya zikirler,
namazlar gibi mabedlerle beraber geçmesi

16. CAMİ
KÜTÜPHANESi Her cami veya Mescid-i Cami kütüphaneye sahiptir. Cemaatın okuma alışkanlığı, kitapları daha kolay elde edilmesini
sağlanmaktadır.

17. CALL CENTER
ÇAĞRI MERKEZİ Her Mesid-i Cami veya Büyük bir mescid (normal) cemaatın soruları,
sorunlarını çözmek için çağri merkezi hizmeti bulunmaktadır.
KADINLARA
MAHSUS Güneyasya’daki bulunan camilerin çoğu kadınlara yönelik mahsus bir
dini programlar ve etkinlikler de düzenlenmiştir.
CALL CENTER
ÇAĞRI MERKEZİ Her Mesid-i Cami veya Büyük bir mescid (normal) cemaatın soruları,
sorunlarını çözmek için çağri merkezi hizmeti bulunmaktadır.

18. KAYNAKÇA
REFERENCES
Citations
• Mohammad Nor, Mohammad Roslan; Wan Othman, Wan Mohammad
Tarmizi, Sejarah dan Perkembangan Pendidikan Islam di Malaysia, Journal
al-Ta’dib Volume 6, No.1, Juni 2011 – Kuala Lumpur, Malaysia
• Collins, Hope, The Mosque as a Political, Economic and Social Instutition
622 – Present, Syracuse University Honors Program Capstone Projects.
Paper 282, 2011 – New York, USA
• Mustari, Mohammad Ismail; Jasmi, Kamarul Azmi, Fungsi dan Peran
Masjid dalam Masyarakat Hadari, 2008, Penerbit Universiti Teknologi
Malaysia – Kuala Lumpur, Malaysia
• Shafii, Mohammad Mokhtar, Masjid Sebagai Pusat Pendidikan dan
Penjanaan Ummat Cemerlang, Jurnal Pendidikan Islam Jilid 10 Bilangan 3,
2010 – Kuala Lumpur, Malaysia
• Jamsari, Ezad Azraai; Tumiran, Siti Noorasikin; Abu Bakar, Kaseh; Arifin,
Zamri, Peranan dan Sumbangan Institusi Masjid dalam Pembangunan
Masyarakat Melayu-Islam di Singapura : Satu Kajian di Masjid Assyafaah,
Sembawang, Jornal of Islamic and Arabic Education, 2010 – Kuala Lumpur,
Malaysia
• Tamuri, Halim Abd.; Ismail, Muhamad Faiz; Jasmi, Kamarul Azmi, A New
Approach in Islamic Education : Mosque Based Teaching and Learning,
Journal of Islamic and Arabic Education, 2012 – Kuala Lumpur, Malaysia
• Yazıcı, Nesimi, Din Hizmetleri Açısından Caminin Yeri ve Önemi, Ankara
Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XLVIII Say.II, 2007 – Ankara, Turkey
• Onay, Ahmet, Cami Eksenli Din Hizmetleri, Değerler Eğitim Dergisi, Değerler
Eğitim Merkezi, 2006 – Ankara, Turkey
• Ibn al-Jawzi , Abu al-Faraj Abd Rahman, Al-muntazam Fi Tarikh Al-mulk Wa
Al-umam, Dairat al-Maarif Press, 1939 – Hyderabad, India
• Shalaby, Ahmad, Sejarah Pendidikan Islam, Bulan Bintang Press, 1976 –
Jakarta, Indonesia

19. Faculty of Islamic Studies
Karadeniz Technical University
Faculty of Public Health
University of Indonesia
Indonesian Research
Community in Turkey