Huiskatten en verwilderde katten vormen voor vogels misschien wel de grootste antropogene bedreiging. Stedelijke natuur wordt steeds belangrijker als toevluchtsoord voor soorten, maar dat is moeilijk te rijmen met de onnatuurlijk hoge dichtheid aan jagende katten in stedelijk gebied. Wat te doen? Jagen is impopulair en werkt aantoonbaar niet. Programma’s om katten te vangen, onvruchtbaar te maken en terug te zetten zijn werkzaam, maar duur en intensief. Een recent ontwikkelde manier om katten het jagen te verhinderen, is de kat een gekleurde stoffen kraag om doen. De kraag werkt doordat de felle kleuren voor de vogel goed zichtbaar zijn, en de kat verhinderen de vogel te besluipen. Twee wetenschappelijke studies bewijzen dat de kraag het jachtsucces met meer dan 80% terugbrengt. Besproken wordt op welke manier jacht door huiskatten momenteel (niet) in Nederlands beleid verankerd is, en welke rol de kattenkraag zou kunnen spelen in het overhalen van katteneigenaren om hun verantwoordelijkheid meer te nemen.

1. Kattenkragen bij huiskatten:
deel van de oplossing voor predatie ?

2. Symposium Ecologie en de praktijk
8 maart 2018
Drs. Carlijn van Tijen
• Werkzaam op burgerparticipatie in Prov. natuurbeleid
• Psychologe. Voorlichting, communicatie
• Werkgroep Zwerfkat Maastricht
• Kerngroep Limburgse Partij voor de Dieren

3. Samenvatting
1. Een onbekend maar waarschijnlijk aanzienlijk deel van de jagende katten in natuurgebieden kruipt s
’avonds weer bij het baasje op schoot. Aanpak via huiskatten kan deel van de oplossing zijn, naast TNR
rond “kattenhaarden” als campings en boerderijen.
2. Twee onafhankelijke wetenschappelijke studies uit de VS en Australie hebben in 2015 aangetoond dat
een gekleurde stoffen kattenkraag het aantal gevangen prooien door de kat met meer dan 80 %
terugbrengt. Dat is aanzienlijk meer dan andere methodes.
3. De kraag is populair bij eigenaren, niet duur, en makkelijk in gebruik. De kraag als voorbeeld van
burgerparticipatie in natuurbeleid, door samenwerkings van markt en katteneigenaren.
4. Als er een praktische en makkelijke oplossing is, wordt communicatie over het probleem naar alle
stakeholders makkelijker. Katteneigenaren hoeven het probleem niet meer te ontkennen.
5. Beleid: Registreren, taggen en een halsband is sinds 2013 verplicht in Australie; Chippen is sinds 2017
in Belgie verplicht; Nederland volgt waarschijnlijk.
6. Het zou erg mooi zijn als ook in Nederland, als derde land ter wereld, replicerend en aanvullend
onderzoek gedaan werd naar de effectiviteit van de kraag als natuurbeleidsmaatregel.

4. Aspecten aan kattenprobleem
• Zoonosen (RIVM rapport 2016) en andere poep overlast
• Predatie door katten buitengebied ( platteland/natuur)
– Onderzoek Limburg: hybridisatie met wilde kat toch geen probleem.
– Kattenhaarden: campings en boerderijen. Prov Zuid Holland trekt 50 K
uit voor TNR op platteland.
– Jacht OP katten. Geen draagvlak. Werkt niet.
• Predatie door katten in stedelijk gebied
– Zielig - motivatie ! ( kraag)
– Waarom eigenlijk geen vogel doelstellingen voor de stad?
• Dierenwelzijn; registratie en terugvinden. Chippen helpt.

5. Uit Nature (2013):

7. Cijfer Nederland
• We weten het niet.
• Schatting ( NRC checkt)
– ruim 1 miljoen succesvol jagende katten in
Nederland zijn, ( van 3,5 miljoen losplopende
Nederlandse katten)
– Vangen 16,8 miljoen vogels per jaar …

8. Feiten jagende huiskatten
Cat Cam project Universiteit Georgia (2010) volgde
uitsluitend huiskatten:
• 1 op de 3 katten doodt prooien
• Die jagers doden (met cam) gemiddeld 0,3
prooien per week
• Van die prooien wordt 21% naar huis gebracht,
30 % opgegeten, 49 % blijft (half)dood liggen.
In 2009 waren in Nederland 2,6 miljoen huiskatten,
+ 0,2 miljoen tot 1,2 miljoen “overige katten.”
Meer lezen: Biology and Ecology of Feral, Free-Roaming, and Stray Cats
https://www.fs.fed.us/psw/publications/4251/ogan1.PDF
https://www.nrc.nl/nieuws/2018/02/06/nrc-checktnederlandse-katten-doden-jaarlijks-100-miljoen-vogels-a1591122

9. Actieradius
van jagende
huiskatten
(2013)

10. • Onderzoek Vaals
sinds 2011
• Geen hybridisatie
met wilde kat,
integendeel
• Conclusie:
boerderijen en
campings zijn
kattenhaarden.

11. Larenstein doet langjarige
studie verwilderde
katten op Texel
• https://www.jasjadekker.nl/wp-content/uploads/2011/09/2016.04-Verslag-minisymposium-verwilderde-
kat_Definitief_Zonder_Bijlagen.pdf
• https://www.trouw.nl/home/de-ex-huiskat-heeft-nog-vrij-spel-op-texel~a8c5a13c/

12. En katten gewoon binnen houden?
• In Verenigde Staten de “Cats Indoors” Campaign.
o.a. Amerikaanse Vogelbescherming, dierenartsen. Veel
aandacht. Verbetert sociaal besef van problem. Maar:
gedrag eigenaren veranderen gaat heel langzaam.
Weinig vooruitgang.
• Redenen om kat toch naar buiten te laten:
Hij leefde vroeger op straat/ krijgt ie beweging en komt ie lekker buiten/ Is goed
voor hem/ huisgenoten laten m steeds ontsnappen/ Gedoe met dichte deuren (
geen airco)/kat gaat zeuren als hij niet naar buiten mag / Dan hoeven we geen
kattebak schoon te maken/ Uit Gewoonte.
Campagne kan op termijn werken, maar aanvullende
opties voor buitenkatten zijn belangrijk.

13. Wat is te koop voor de buiten jagende huiskat?
(1)
Belletje: in het begin tot 30 % vangreductie,
maar geen langdurig effect: kat past zijn
sluipgang aan. Kat heeft last van geluid.
Wel populair bij eigenaar.
Riem en bel raken vaak kwijt.
Cat-Bib. Effectief, tot 80 % vang reductie.
Kat kan moeilijker de tuin uit.
Maar: lastig in gebruik, ( follow-up:
na maanden nog maar 17 % gebruik. )

14. Wat is te koop voor de buiten jagende huiskat? (2)
Cat alert: ultrasoon geluid. Tot 42 %
vangreductie. Raakt makkelijk kwijt en
wordt dan mogelijk niet vervangen.
Batterijtje, gedoe.
Birdsbesafe kattenkraag.
Meer dan 80% vangreductie.
Populair bij eigenaren. Blijvend effect.
Duidelijk wanneer de kraag kwijt is.
Voorlichtend, zelfverspreidend effect.
Kat vanaf afstand te herkennen als
huisdier.

15. Studie St Lawrence University New Jersey 2015
( dr. Susan Willson)

16. Study Murdoch University, Perth Australia. Michael
Calver, Catherine Hall dec 2015

17. Study Australia ( 2)
Onderzoek Murdoch University in Perth, Australia,
testte katten met de kattenkraag en GPS trackers.
Conclusie:
Cats wearing Birdsbesafe collar covers don't roam
farther, and they don't roam less far. They travel
about the same distances, which depend more on
housing density (and the proportional cat density)
than what prey they do or don't catch.

18. Kattenkraag spreekt tot verbeelding in
de vak- én populaire media.
NRC Handelsblad
Jan 2016 , landelijke
dagbladen Duitsland en
Zwitserland;
Conservation magazine,
Audubon society, Journal of
Applied Animal Behaviour,
Ornithomedia.com, Global
Ecology and Conservation.
Yahoo News; MTV;
Metafilter.com,
Discovery News;
Science Times;
Metafilter.com

20. Australie in beleid voor op Nederland
In west Australie sinds 2013 wettelijk verplicht:
Chippen, onvruchtbaar maken, registreren, en: halsband. → vandaar Australisch
onderzoek naar BBS collar.
Nederland motie van de PvdD aangenomen TK in 2013. Chippen vermindert dumpen
van katten, vermindert ongereguleerd fokken, geeft inzicht in het afschieten van
huiskatten vs zwerfkatten. Per januari 2015 zou chippen en registratie van katten
verplicht worden. Motie (nog) niet uitgevoerd. (Voor honden wel) Lokaal pogingen
om in gemeentelijke APV verplichting op te nemen.. Kosten hoog: chippen ( 25- 45
euro) Sterilisatie 75 - 200 euro. Winst voor “voorlopers” onduidelijk. Pas begin 2018
kamermeerderheid voor chippen. Belgie chip plicht sinds 2017, nog weinig
handhaving.
Voordelen kraag: goedkoop (15 euro) ;
Voordeel voorlopers duidelijk: geen prooien op de mat, je neemt zichtbaar je
verantwoordelijkheid. Leuke discussie in plaats van moeizame vijandige discussie. Kat
wordt niet bejaagd, zichtbaar in verkeer, en kaartje aan de kraag brengt de kat thuis.

21. Verkrijgbaarheid Nederland moet
beter
Groothandelsprijs 9 euro
( kraag + veiligheids halsbandje)
In Nederland nog alleen verkrijgbaar
via Amazon.com.
Onhandig, verzendkosten.
Endorsement en ondernemers nodig,
en Nederlands onderzoek. .
Franse Vogelbescherming
verkoopt kraag sinds
november 2017 via eigen
website.

22. Onderzoek naar de kattenkraag in
Nederland? Heel graag !
Tot nu toe vier studies wereldwijd: New Jersey, Australie (2)
Nog onderzoek lopend in Nieuw Zeeland.
Waddeneilandstudie biedt unieke kans op onderzoek in gesloten ecosysteem
naar kwantitatieve effectiviteit als beleidsmaatregel.
Ideële uitvindster, ecologe
Nancy Brennan is graag bereid
mee te denken over onderzoek
en zou opgetogen zijn met
onderzoek naar de kattenkraag in de
Nederlandse eilandstudie.
Mail haar ! birdsbesafe@gmail.com