SlideShare a Scribd company logo
1 of 76
Download to read offline
Bogusław Nedoszytko
Zeszyt do ćwiczeń z histologii
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
2
© Copyright by Bogusław Nedoszytko
Recenzenci:
Prof. dr hab. n. med. Lidia Wenda-Różewicka
Prof. dr hab. Jacek M. Witkowski
ISBN 978-83-61611-40-0
Wydanie 1
Wydawca
Wyższa Szkoła Zdrowia, Urody i Edukacji w Poznaniu
Fotografie tkanek – dr n. med. Bogusław Nedoszytko
Rysunki i schematy – Ewa Bartosińska, WSZUiE Wydział Zamiejscowy w
Gdyni
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
3
Spis treści
1. Cytologia - budowa komórki
1.1. Komórka zwierzęca
1.2. Komórka roślinna
1.3. Komórka bakteryjna
1.4. Mitoza
2. Metody badań histologicznych
3. Histologia szczegółowa
3.1 Rodzaje tkanek
3.2. Tkanka nabłonkowa
3.2.1. Ćwiczenie 1 - sporządzanie preparatów cytologicznych
z nabłonka pokrywającego wewnętrzną stronę policzka
3.3. Tkanka łączna
3.4. Krew i naczynia krwionośne
3.5. Tkanka mięśniowa
3.6. Tkanka nerwowa
4. Skóra i wytwory skóry
4.1. Ćwiczenie 2- wykonanie trichogramu
5. Budowa paznokcia
6. Układ pokarmowy
6.1. Przełyk
6.2. Żołądek
6.3. Dwunastnica
6.4. Wyrostek robaczkowy
6.5. Jelito grube
7. Układ rozrodczy żeński
7.1. Jajnik
7.2. Jajowód
7.3. Pochwa
7.4. Macica
7.5. Sutek
8. Układ rozrodczy męski
8.1. Jądro
8.2. Kanaliki nasienne
8.3. Najadrze
5-10
6
7
8
9-10
11-12
13-14
15-23
24
25-29
30-35
36-40
41-46
47-58
24
59
60-64
61
61-62
62
63
63-64
65-70
65-66
67-68
68
69-70
70
71-72
71
71
72
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
4
Nazwisko i Imię
Grupa
Tryb studiów
Rok studiów
Osoba prowadząca zajęcia
Ocena
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
5
1.Cytologia - budowa komórki i rodzaje
Na podstawie obecności lub braku jądra komórkowego oraz występowania lub
braku różnych organelli komórkowych wyróżnia się:
1. Komórki bez wyodrębnionego jądra, nie posiadające mitochondriów i
chloroplastów oraz organelli błoniastych (lizosomów, peroksysomów, aparatu
Golgiego) organizmów prokariotycznych (Prokaryota) do których zaliczamy:
1.1. Archea – organizmy o archaicznej budowie, żyjące w skrajnych warunkach,
takich jak np. gorące i kwaśne siarkowe źródła
1.2. Bakterie właściwe (Eubacteriae) , które dzielimy na:
1.2.1. Bakterie bez ściany komórkowej (mikoplazmy).
1.2.2. Otoczone ścianą komórkową:
1.2.2.1. Grubą polisacharydową z peptydoglikanu, barwiące się dodatnio
metodą Grama, czyli bakterie Gram dodatnie;
1.1.2.2. Podwójną cienką, lipidowo-polisacharydową, nie barwiące się
metodą Grama, czyli bakterie Gram ujemne.
2. Komórki z wyodrębnionym jądrem komórkowym i organellami , organizmów
eukariotycznych (Eukaryota), które na podstawie obecności lub braku
poszczególnych organelli możemy podzielić na:
2.1. Komórki roślinne – z chloroplastami i celulozową ścianą komórkową, bez
centrioli i lizosomów.
2.2. Komórki zwierzęce – bez chloroplastów i ściany komórkowej, posiadające
centriole i lizosomy.
2.3. Komórki grzybów - z chitynową ścianą komórkową, czasami z podwójnym
jądrem komórkowym (strzępki dikariotyczne) lub licznymi jadrami
(komórczaki)
2.4. Komórki pierwotniaków – niekiedy z podwójnym aparatem jądrowym
(orzęski – mikro- i makronukleus), z wapiennym lub krzemionkowym
szkieletem, bez ściany komórkowej.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
6
Rysunek 1. Komórka zwierzęca. Nazwij zaznaczone elementy budowy.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
7
Rysunek 2. Komórka roślinna. Nazwij zaznaczone organelle.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
8
Rysunek 3. Komórka bakteryjna. Podpisz zaznaczone elementy budowy: genofor, pili płciowe,
błonę komórkową, ścianę komórkową, rybosomy, wić, cytoplazmę.
Rysunek 4. Epiderma cebuli. Na fotografii zaznacz jądra komórkowe, cytoplazmę, ścianę
komórkową.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
9
Mitoza
Rysunek 5. Mitoza. Zaznacz kolejne stadia podziału: interfazę, profazę, prometafazę, metafazę,
anafazę i telofazę, chromatydy siostrzane, centromer, kinetochor, biegun wrzeciona
kariokinetycznego, nici wrzeciona, centrosom, jądro komórkowe.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
10
Rysunek 6. Metafaza i kariotyp mężczyzny: 46,XY.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
11
3. Metody badań histologicznych
Pobieranie materiału do badań histologicznych
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
12
Barwienie preparatów histologicznych
W barwieniu preparatów histologicznych stosuje się rutynowo dwa barwniki: eozynę
i hematoksylinę.
Eozyna to barwnik kwaśny – barwi tkanki na czerwono. Ponadto:
• reaguje z grupami kationowymi białek, związki i tkanki barwiące się eozyną
wykazują kwasochłonność (acidofilię);
• szczególnie intensywnie barwi się eozyną cytoplazma komórek.
Hematoksylina to barwnik zasadowy – barwi tkanki na niebiesko. Ponadto:
• reaguje z grupami anionowymi: fosforanowymi, siarczanowymi,
karboksylowymi;
• szczególnie intensywnie barwią się jądra komórkowe (reagują reszty
fosforanowe kwasów nukleinowych);
• związki i tkanki barwiące się hematoksyliną wykazują zasadochłonność
(bazofilię).
Rysunek 7. Preparat histologiczny z widocznymi naczyniami krwionośnymi. Na fotografii zaznacz
jądra komórkowe barwiące się hematoksyliną na niebiesko i erytrocyty barwiące się eozyną na
czerwono.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
13
3. Histologia szczegółowa
3.1. Rodzaje tkanek
W ogólnym podziale wyróżniamy 4 podstawowe typy tkanek:
 Nabłonkową
 Łączną
 Mięśniową
 Nerwową
Rysunek 8. Nazwij widoczne na fotografiach rodzaje tkanek.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
14
Podział tkanek
 Tkanka nabłonkowa
 tkanka nabłonkowa płaska jednowarstwowa,
 tkanka nabłonkowa płaska wielowarstwowa:
- rogowaciejąca (naskórek),
- nierogowaciejąca;
 tkanka nabłonkowa sześcienna jednowarstwowa,
 tkanka nabłonkowa sześcienna wielowarstwowa,
 tkanka nabłonkowa walcowata jednowarstwowa,
 tkanka nabłonkowa walcowata wielowarstwowa,
 tkanka nabłonkowa walcowata wielorzędowa,
 tkanka nabłonkowa przejściowa.
 Tkanka łączna właściwa
 tkanka łączna właściwa o utkaniu luźnym,
 tkanka łączna właściwa o utkaniu zbitym:
 tkanka łączna właściwa zbita regularna (o utkaniu regularnym),
 tkanka łączna właściwa zbita nieregularna (o utkaniu nieregularnym).
 Tkanka tłuszczowa
 tkanka tłuszczowa żółta,
 tkanka tłuszczowa brunatna.
 Tkanka chrzęstna
 tkanka chrzęstna szklista,
 tkanka chrzęstna sprężysta,
 tkanka chrzęstna włóknista.
 Tkanka kostna
 tkanka kostna grubowłóknista,
 tkanka kostna drobnowłóknista:
 tkanka kostna drobnowłóknista gąbczasta,
 tkanka kostna drobnowłóknista zbita.
 Krew, limfa i szpik kostny
 Tkanka mięśniowa
 tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa,
 tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana swoista serca (sercowa),
 tkanka mięśniowa gładka.
Tkanka nerwowa
Komentarz [ks1]: dwukropki i kropki
wycięte z wyjątkiem miejsc zaznaczonych
na różowo
Komentarz [ks2]: były dwie
wielkosciczcionki
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
15
3.2. Tkanka nabłonkowa
Nabłonki są spolaryzowane i leżą na błonie podstawnej
Rysunek 9. Nabłonek - zaznacz błonę podstawną, jądra komórkowe, obwódkę zamykającą tkankę
łączną.
Rysunek 10. Tkanka nabłonkowa - zaznacz nabłonek, błonę podstawną, tkankę łączną i jej
elementy: fibroblasty, makrofagi, komórki tuczne, włókna kolagenowe i elastyczne, macierz
pozakomórkową i naczynie krwionośne.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
16
Tkanka nabłonkowa – klasyfikacja
Ze względu na liczbę warstw komórek dzielimy nabłonki na
jednowarstwowe i wielowarstwowe.
Ze względu na kształt komórek dzielimy nabłonki na:
• płaskie
• sześcienne
• walcowate
Szczególny typ nabłonka to nabłonek wieloszeregowy (wielorzędowy). Jest to odmiana nabłonka
jednowarstwowego walcowatego, w którym podstawy komórek leżą na tym samym poziomie,
jednak jądra komórkowe są na różnej wysokości.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
17
Nabłonki jednowarstwowe
Rysunek 11. Naczynia krwionośne. Zaznacz: śródbłonek, mięśniówkę gładką, tkankę łączną.
Rysunek 12. Nabłonek jednowarstwowy płaski w torebce Bowmana w nefronie -zaznacz torebkę
Bowmana, kłębuszek Malpighiego, nabłonek jednowarstwowy płaski, erytrocyty.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
18
Rysunek 13. Kanalik nerkowy -zaznacz nabłonek jednowarstwowy sześcienny, błonę podstawną.
Rysunek 14. Nazwij widoczny na fotografii rodzaj nablonka.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
19
Rysunek 2. Nabłonek jednowarstwowy walcowaty z rzęskami -zaznacz błonę podstawną, rąbek
szczoteczkowy, komórkę kubkową wydzielającą śluz.
Rysunek 16. Nabłonek jelita - nazwij rodzaj nabłonka, zaznacz błonę podstawną, rąbek
szczoteczkowy, komórkę kubkową wydzielającą śluz.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
20
Rysunek 17. Tchawica – nazwij rodzaj nabłonka, zaznacz komórki w nim występujące.
Rysunek 3. Nabłonek nosa – nabłonek walcowaty z migawkami. Zaznacz błonę podstawną, rąbek
szczoteczkowy, komórki kubkowe, gruczoł surowiczy, tętniczkę, żyłę, naczynia włosowate
fenestrowate (okienkowe), splot jamisty małżowin.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
21
Nabłonki wielowarstwowe
Rysunek 19. Przełyk - nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący. Zaznacz błonę
podstawną, warstwę rozrodczą, komórki nabłonka i tkankę łączną.
Rysunek 20. Pochwa – nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący. Zaznacz błonę
podstawną, komórki nabłonka i tkankę łączną.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
22
Rysunek 21. Nabłonek przejściowy z pęcherza moczowego -zaznacz błonę podstawną, komórki
baldaszkowate nabłonka, zgrubienia błony komórkowej, jądra komórkowe i tkankę łączną.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
23
Rysunek 22. Nazwij narysowane na rysunku nabłonki i podaj miejsce ich występowania.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
24
3.2.1. Ćwiczenie 1. Sporządzanie preparatów cytologicz-
nych z nabłonka wewnętrznej strony policzka.
Wewnętrzną stronę policzka pokrywa nabłonek wielowarstwowy płaski, którego
zewnętrzne komórki bardzo łatwo oddzielić.
Wykonanie ćwiczenia:
 Na szkiełko podstawowe nanieś pobrane z wewnętrznej części policzka przy
pomocy plastikowej jednorazowej szpatułki komórki nabłonka. Wykonaj
rozmaz pobranego materiału. Wysusz materiał na powietrzu.
 Preparaty wybarwiamy w 3% roztworze barwnika Giemsy przez 15-20 minut.
Nadmiar barwnika odpłucz w wodzie bieżącej.
 Oglądaj preparat w mikroskopie w powiększeniu 200-400x, narysuj widoczne
komórki.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
25
3.3.Tkanka łączna.
1. Tkanka łączna właściwa
• tkanka łączna włóknista:
– luźna (wiotka),
– zbita o utkaniu:
• regularnym,
• nieregularnym;
• tkanka łączna wyspecjalizowana:
– siateczkowata,
– tłuszczowa żółta i brunatna.
2. Tkanka łączna szkieletowa
– tkanka chrzęstna,
– tkanka kostna.
3. Krew
Rysunek 23. Nazwij zaznaczone elementy budujące tkankę łączną.
Komentarz [ks3]: bez dwókropka
Komentarz [ks4]: bez dwókropka
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
26
Rysunek 24. Na fotografii skóry zaznacz naskórek i warstwy skóry właściwej: brodawkowatą i
siateczkowatą. Zaznacz elementy tkanki łącznej budujące skórę właściwą: włókna kolagenowe i
elastyczne.
Rysunek 254 . Tkanka łączna włóknista - ścięgno. Zaznacz fibroblasty i włókna kolagenowe.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
27
Rysunek 26. Tkanka tłuszczowa żółta -zaznacz jądra komórkowe, krople tłuszczowe, naczynie
krwionośne.
Rysunek 27. Tkanka tłuszczowa żółta i brunatna -wymień różnice pomiędzy komórkami
budującymi te tkanki.
Rysunek 28 . Tkanka chrzęstna szklista. Na rysunku zaznacz chondrocyty i jamki chrzęstne.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
28
Rysunek 29. Tchawica – zaznacz widoczne na rysunku rodzaje tkanek.
Rysunek 30. Budowa kości -zaznacz okostną, kość gąbczastą i zbitą, naczynia krwionośne, blaszki
kostne, osteon, kanały Havers’a i Volkman’a.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
29
Rysunek 31. Tkanka kostna. Na rysunku zaznacz: osteon, kanał Haversa, osteocyty, kanaliki
kostne, blaszki kostne.
Rysunek 32. Szpik kostny - zaznacz fragment kości, powstające komórki krwi.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
30
3.4. Krew i naczynia krwionośne
Rysunek 33. Nazwij oznaczone na rysunku elementy. Podaj podstawowe różnice w budowie
tętnicy i żyły.
Rysunek 34. Tętnica - zaznacz elementy budowy naczyń krwionośnych: śródbłonek, błonę
podstawną, mięśnie gładkie, błonę zewnętrzną.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
31
Rysunek 35. Zaznacz: żyłę, tętniczkę, naczynie włosowate. Nazwij widoczne na fotografii rodzaje
tkanek.
Rysunek 5. Naczynie włosowate zaznacz komórki śródbłonka i pericyty.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
32
Rysunek 37. Tętnica typu mięśniowego: zaznacz śródbłonek, blaszkę sprężystą wewnętrzną i
zewnętrzną, mięśnie gładkie i przydankę.
Rysunek 38. Tętnica typu sprężystego. Zaznacz: śródbłonek, błony sprężystą, mięśniówkę i
przydankę.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
33
Komórki krwi.
Rysunek 39. Erytrocyty i retikulocyt. Zaznacz wymienione komórki krwi.
Rysunek 40. Erytrocyty i trombocyty, zaznacz wymienione komórki krwi.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
34
Monocyt Limfocyt
• Neutrofil
• Eozynofil
• Bazofil
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
35
Rysunek 41. Nazwij widoczne na fotografii komórki krwi.
Rysunek 42. Nazwij widoczne na fotografii komórki krwi.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
36
3.5.Tkanka mięśniowa
Wyróżniamy cztery typy komórek kurczliwych:
1.Komórki mięśniowe:
– mięśni gładkich,
– mięsni poprzecznie prążkowanych,
– mięśnia sercowego.
2. Komórki myoepitelialne – występujące w gruczołach nabłonkowych,
umożliwiają np. wydzielanie wydzieliny.
3. Miofibroblasty – to komórki tkanki łącznej, wytwarzają kolagen, a ich
własności kurczliwe przyczyniają się do obkurczenia blizny w czasie regeneracji
tkanki.
4. Perycyty – otaczają naczynia krwionośne włosowate.
Rodzaje tkanki mięśniowej:
Mięśnie szkieletowe – prążkowane, przytwierdzone do kości, budują także
język, krtań, przeponę, przełyk, skurcze zależne od woli.
Mięsień sercowy –prążkowany, buduje serce, skurcz niezależny od woli.
Mięśnie gładkie –budują przewód pokarmowy, oskrzela, naczynia krwionośne,
układ moczowy i płciowy, skurcz niezależny od woli.
Rysunek 43. Nazwij przedstawione na fotografii rodzaje mięśni.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
37
Rysunek 44. Jelito. Zaznacz: nabłonek jelita, tkankę, łączną, fibroblasty, włókna kolagenowe,
warstwę mięśni gładkich, mięśnie okrężne i podłużne.
Rysunek 45. Mięśnie gładkie jelita. Zaznacz widoczne warstwy mięśni podłużnych, okrężnych,
mięśnie naczynia krwionośnego.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
38
Rysunek 46. Budowa mięśnia sercowego.
Rysunek 47. Mięsień sercowy. Zaznacz komórkę mięśnia sercowego, jądra komórkowe, wstawki,
prążki izotropowe i anizotropowe.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
39
Rysunek 48. Budowa mięśnia poprzecznie prążkowanego. Zaznacz sarkomer, linię Z, włókno
aktynowe i miozynowe, prążek jasny (izotropowy) i ciemny (anizotropowy).
Rysunek 49. Mięsień poprzecznie prążkowany - przekrój podłużny. Zaznacz jądra komórkowe,
prążki izotropowe i anizotropowe.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
40
Rysunek 50. Mięsień poprzecznie prążkowany - przekrój poprzeczny. Zaznacz jądra komórkowe,
miofibrylle.
Rysunek 51. Nazwij widoczne na fotografii rodzaje mięśni.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
41
3.6. Tkanka nerwowa
Rysunek 52. Neuron ruchowy. Zaznacz perikarion, neuryt, dendryty, komórki Schwanna,
oligodendrocyty, osłonkę mielinową, centralny i obwodowy system nerwowy.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
42
Rysunek 53. Nazwij przedstawione na rysunku neurony.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
43
Rysunek 54. Astrocyt włóknisty. Zaznacz naczynie krwionośne, stopę astrocyta.
Rysunek 55. Budowa mózgu. Zaznacz astrocyty włókniste, naczynia krwionośne.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
44
Rysunek 56. Nerw przekrój poprzeczny. Zaznacz akson, osłonkę mielinową, osłonkę
łącznotkankową nerwu, naczynie krwionośne.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
45
Rysunek 57. Nerw przekrój poprzeczny. Zaznacz akson i osłonkę mielinową.
Rysunek 58. Rdzeń kręgowy istota biała i szara. Zaznacz ciała komórek nerwowych, aksony.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
46
Rysunek 59. Rdzeń kręgowy - zaznacz i nazwij widoczne opony rdzenia.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
47
4. Skóra i wytwory skóry
Rysunek 60. Skóra. Zaznacz naskórek, skórę właściwą i tkankę podskórną.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
48
Rysunek 61. Na fotografii naskórka zaznacz 5 jego kolejnych warstw.
Rysunek 62. Budowa naskórka. Nazwij kolejne jego warstwy, zaznacz widoczne elementy
budowy: błonę podstawną, hemidesmosomy i desmosomy, jądra komórkowe, włókna
cytokeratynowe, keratynę, fosfolipidy, ziarna keratohialiny, ciałka Odlanda.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
49
Rysunek 63. Skóra pigmentowana. Zaznacz melanocyty.
Rysunek 64. Układ naczyniowy skóry. Zaznacz poszczególne elementy budowy tętnice i żyły,
naczynia włosowate, układ naczyń powierzchownych i głębokich.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
50
Rysunek 65. Skóra. Zaznacz warstwę brodawkową i siateczkową skóry właściwej oraz sople
naskórkowe.
Rysunek 66. Na rysunku zaznacz widoczne receptory skórne: ciałka Merkela i Meissnera,
receptory mieszków włosowych, receptory bólu, ciałka Ruffiniego, ciałka Pacciniego.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
51
Rysunek 67. Na fotografii naskórka zaznacz widoczne ciałka Meisnera.
Rysunek 68. Nazwij widoczny na fotografii receptor i określ jego funkcję.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
52
Rysunek 69 . Włos. Zaznacz widoczne elementy budowy.
Rysunek 70 . Zaznacz widoczne na fotografii elementy budowy włosa.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
53
Rysunek 71. Skóra - zaznacz brodawkę włosa, cebulkę włosa, mięsień przywłośny, gruczoł łojowy.
Rysunek 72. Przekrój poprzeczny włosa. Zaznacz gruczoł łojowy, mięsień przywłośny.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
54
Rysunek 736. Przekrój poprzeczny włosa - zaznacz elementy jego budowy.
Rysunek 74. Rosnący włos. Zaznacz elementy jego budowy.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
55
Fazy wzrostu włosa
Rysunek 75. Nazwij widoczną fazę wzrostu włosa.
Rysunek 76. Nazwij widoczne fazy wzrostu włosa.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
56
Rysunek 77. Nazwij widoczną fazę wzrostu włosa.
4.1. Ćwiczenie 2. Wykonanie trichogramu.
Na szkiełko podstawowe nanieś kilka wyrwanych z głowy przy pomocy pincety
włosów. Przytnij końce przy pomocy nożyczek, zachowując cebulki. Nanieś kroplę soli
fizjologicznej, przykryj włosy szkiełkiem nakrywkowym. Obserwuj końce włosów pod
mikroskopem (obiektyw 5x i 10x). Określ liczbę włosów w fazie anagenu, katagenu i
telogenu. Narysuj obserwowane włosy.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
57
Rysunek 78. Skóra - zaznacz przewód wyprowadzający gruczołu potowego.
Rysunek 79.. Skóra - zaznacz gruczoły potowe, tkankę tłuszczową i włókna kolagenowe.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
58
Rysunek 80. Skóra - zaznacz gruczoł łojowy, naskórek, skórę właściwą.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
59
5. Budowa paznokcia
Rysunek 81. Na rysunku nazwij zaznaczone elementy budowy paznokcia i palca.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
60
6.Układ pokarmowy
Rysunek 82. Układ pokarmowy. Nazwij zaznaczone elementy.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
61
Rysunek 83. Przełyk -zaznacz błonę podstawną, nabłonek wielowarstwowy nierogowaciejący.
Rysunek 84. Żołądek - część odźwiernikowa. Zaznacz dołeczek żołądkowy, błonę podstawną,
nabłonek jednowarstwowy walcowaty, komórki kubkowe, blaszkę mięśniową błony śluzowej.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
62
Rysunek 85. Żołądek - część odźwiernikowa. Zaznacz dołeczek żołądkowy, błonę podstawną,
nabłonek jednowarstwowy walcowaty, komórki kubkowe.
Rysunek 86. Jelito cienkie - dwunastnica. Zaznacz kosmek jelitowy, nabłonek jednowarstwowy
walcowaty, błonę podstawną.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
63
Rysunek 7. Wyrostek robaczkowy - zaznacz błonę śluzową, grudki chłonne, błonę mięśniową.
Rysunek 88. Jelito grube. Zaznacz nabłonek jednowarstwowy walcowaty, komórki kubkowe,
blaszkę właściwą błony śluzowej, gruczoły jelitowe (krypty Lieberkuhna), blaszkę mięśniową.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
64
błony śluzowej.
Rysunek 89. Jelito grube. Zaznacz nabłonek jednowarstwowy walcowaty, komórki kubkowe,
blaszkę właściwą błony śluzowej, krypty Lieberkuhna, blaszkę mięśniową błony śluzowej.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
65
7.Układ rozrodczy żeński
Pęcherzyki jajnikowe dzielimy na:
• Pierwotne – leżą obwodowo w jajniku, są oocytami I rzędu zatrzymanymi w
profazie I podziału mejotycznego. Powstają w życiu płodowym (400 000 w
momencie narodzin), większość ulega degeneracji (atrezji) pozostaje tylko
około 400. Po osiągnieciu dojrzałości płciowej każdego miesiąca dojrzewa
jeden pęcherzyk uwalniając komórkę jajową.
• Wtórne:
• Wzrastające – powstaje błona przejrzysta i warstwa ziarnista
• Dojrzewające – powstaje jama pęcherzyka, tworzy się dwuwarstwowa
osłonka (theca)
• Dojrzałe (1cm, trzeciorzędowe, pęcherzyki Graafa)
Rysunek 90. Jajnik. Zaznacz pęcherzyki pierwotne.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
66
Rysunek 91. Pęcherzyk wtórny - zaznacz warstwę ziarnistą, jądro i cytoplazmę oocyta, błonę
przejrzystą, komórki osłonki.
Rysunek 92. Pęcherzyk Graafa - nazwij oznaczony strzałką element.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
67
Rysunek 93. Jajowód. Zaznacz błonę śluzową, nabłonek jednowarstwowy walcowaty, blaszkę
właściwą błony śluzowej, błonę mięśniową, błonę surowiczą.
Rysunek 94. Błona śluzowa jajowodu i zarodek (morula). Zaznacz widoczne elementy budowy
jajowodu.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
68
Rysunek 95. Jajowód. Zaznacz nabłonek jednowarstwowy walcowaty, blaszkę właściwą, rzęski.
Rysunek 96. Pochwa – zaznacz nabłonek wielowarstwowy płaski, błonę podstawną, mięśniówkę.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
69
Rysunek 97. Macica. Zaznacz błonę śluzową (endometrium), mięśniową (myometrium), błonę
surowiczą (perimetrium).
Rysunek 98. Część pochwowa szyjki macicy. Zaznacz nabłonek wielowarstwowy płaski
nierogowaciejący, błonę podstawną.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
70
Rysunek 99. Macica - błona śluzowa (endometrium). Zaznacz nabłonek jednowarstwowy
walcowaty, błonę podstawną, komórki śluzowe.
Rysunek 100. Sutek. Zaznacz gruczoły, tkankę łączną, naczynia krwionośne.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
71
8.Układ rozrodczy męski.
Rysunek 101. Jądro. Zaznacz widoczne elementy budowy.
Rysunek 102. Kanalik nasienny.
kanalik nasienny
Spermatogonium
Spermatyda
Komórka Sertoliego
Komórka Leydiga
Spermatocyt
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
72
Rysunek 103. Najądrze. Nazwij rodzaj nabłonka i widoczne w świetle przewodu elementy.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
73
Rysunek 104. Nazwij widoczne na fotografii rodzaje tkanek.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
74
Rysunek 105. Nazwij widoczne na fotografii rodzaje tkanek.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
75
Notatki
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
76
Notatki

More Related Content

What's hot

Histology of tongue by Dr. Shubham Gupta
Histology of tongue by Dr. Shubham Gupta Histology of tongue by Dr. Shubham Gupta
Histology of tongue by Dr. Shubham Gupta shubhamgupta1791
 
Front of thigh.pptx
Front of thigh.pptxFront of thigh.pptx
Front of thigh.pptxJindaGenda
 
PERMANENT MANDIBULAR CANINE/CUSPID
PERMANENT MANDIBULAR CANINE/CUSPIDPERMANENT MANDIBULAR CANINE/CUSPID
PERMANENT MANDIBULAR CANINE/CUSPIDRam Simsuangco
 
Vertebral Column And Contents Of The Vertebral Canal
Vertebral Column And Contents Of The Vertebral CanalVertebral Column And Contents Of The Vertebral Canal
Vertebral Column And Contents Of The Vertebral CanalMD Specialclass
 

What's hot (6)

Histology of tongue by Dr. Shubham Gupta
Histology of tongue by Dr. Shubham Gupta Histology of tongue by Dr. Shubham Gupta
Histology of tongue by Dr. Shubham Gupta
 
Front of thigh.pptx
Front of thigh.pptxFront of thigh.pptx
Front of thigh.pptx
 
2. ZGLOB RAMENA
2. ZGLOB RAMENA2. ZGLOB RAMENA
2. ZGLOB RAMENA
 
Bones and joint of foot
Bones and joint of footBones and joint of foot
Bones and joint of foot
 
PERMANENT MANDIBULAR CANINE/CUSPID
PERMANENT MANDIBULAR CANINE/CUSPIDPERMANENT MANDIBULAR CANINE/CUSPID
PERMANENT MANDIBULAR CANINE/CUSPID
 
Vertebral Column And Contents Of The Vertebral Canal
Vertebral Column And Contents Of The Vertebral CanalVertebral Column And Contents Of The Vertebral Canal
Vertebral Column And Contents Of The Vertebral Canal
 

Viewers also liked

ใบงานที่3
ใบงานที่3ใบงานที่3
ใบงานที่3Wnida Krs
 
ใบงาน เรื่องความหมายและความสำคัญของระบบสารสนเทศเพื่อสนับสนุนการตัดสินใจ
ใบงาน เรื่องความหมายและความสำคัญของระบบสารสนเทศเพื่อสนับสนุนการตัดสินใจใบงาน เรื่องความหมายและความสำคัญของระบบสารสนเทศเพื่อสนับสนุนการตัดสินใจ
ใบงาน เรื่องความหมายและความสำคัญของระบบสารสนเทศเพื่อสนับสนุนการตัดสินใจYodsapon Jatwitayachan
 
Elaine williams design portfolio
Elaine williams design portfolioElaine williams design portfolio
Elaine williams design portfolioElaine Williams
 
โครงงานความหมาย
โครงงานความหมายโครงงานความหมาย
โครงงานความหมายbenz13749
 
สารสนเทศ
สารสนเทศสารสนเทศ
สารสนเทศpoonkaeok
 
อุปกรณ์เครือข่ายคอมพิวเตอร์
อุปกรณ์เครือข่ายคอมพิวเตอร์อุปกรณ์เครือข่ายคอมพิวเตอร์
อุปกรณ์เครือข่ายคอมพิวเตอร์Rijin7
 
อุปกรณ์เชื่อมต่อคอมพิวเตอร์
อุปกรณ์เชื่อมต่อคอมพิวเตอร์ อุปกรณ์เชื่อมต่อคอมพิวเตอร์
อุปกรณ์เชื่อมต่อคอมพิวเตอร์ pattaratada
 
อุปกรณ์พื้นฐานของคอมพิวเตอร์ power point
อุปกรณ์พื้นฐานของคอมพิวเตอร์ power pointอุปกรณ์พื้นฐานของคอมพิวเตอร์ power point
อุปกรณ์พื้นฐานของคอมพิวเตอร์ power pointcharnwit55
 
อุปกรณ์สำรองข้อมูล
อุปกรณ์สำรองข้อมูลอุปกรณ์สำรองข้อมูล
อุปกรณ์สำรองข้อมูลjiratchaya sakornphanich
 
kubernetes - minikube - getting started
kubernetes - minikube - getting startedkubernetes - minikube - getting started
kubernetes - minikube - getting startedMunish Mehta
 
Diptan n v_vidpovidi_na_zapitannya_i_zavdannya_do_robochogo
Diptan n v_vidpovidi_na_zapitannya_i_zavdannya_do_robochogoDiptan n v_vidpovidi_na_zapitannya_i_zavdannya_do_robochogo
Diptan n v_vidpovidi_na_zapitannya_i_zavdannya_do_robochogopidruchnikiinua
 
Календарне планування 4 клас (за новою програмою)
Календарне планування 4 клас (за новою програмою)Календарне планування 4 клас (за новою програмою)
Календарне планування 4 клас (за новою програмою)Ковпитська ЗОШ
 

Viewers also liked (20)

ใบงานที่3
ใบงานที่3ใบงานที่3
ใบงานที่3
 
The plan final
The plan finalThe plan final
The plan final
 
Com
ComCom
Com
 
ใบงาน เรื่องความหมายและความสำคัญของระบบสารสนเทศเพื่อสนับสนุนการตัดสินใจ
ใบงาน เรื่องความหมายและความสำคัญของระบบสารสนเทศเพื่อสนับสนุนการตัดสินใจใบงาน เรื่องความหมายและความสำคัญของระบบสารสนเทศเพื่อสนับสนุนการตัดสินใจ
ใบงาน เรื่องความหมายและความสำคัญของระบบสารสนเทศเพื่อสนับสนุนการตัดสินใจ
 
Be Healthy(OAP)
Be Healthy(OAP)Be Healthy(OAP)
Be Healthy(OAP)
 
Elaine williams design portfolio
Elaine williams design portfolioElaine williams design portfolio
Elaine williams design portfolio
 
โครงงานความหมาย
โครงงานความหมายโครงงานความหมาย
โครงงานความหมาย
 
สารสนเทศ
สารสนเทศสารสนเทศ
สารสนเทศ
 
อุปกรณ์เครือข่ายคอมพิวเตอร์
อุปกรณ์เครือข่ายคอมพิวเตอร์อุปกรณ์เครือข่ายคอมพิวเตอร์
อุปกรณ์เครือข่ายคอมพิวเตอร์
 
อุปกรณ์เชื่อมต่อคอมพิวเตอร์
อุปกรณ์เชื่อมต่อคอมพิวเตอร์ อุปกรณ์เชื่อมต่อคอมพิวเตอร์
อุปกรณ์เชื่อมต่อคอมพิวเตอร์
 
2015 BrandZ Top 100 Chart
2015 BrandZ Top 100 Chart2015 BrandZ Top 100 Chart
2015 BrandZ Top 100 Chart
 
อุปกรณ์พื้นฐานของคอมพิวเตอร์ power point
อุปกรณ์พื้นฐานของคอมพิวเตอร์ power pointอุปกรณ์พื้นฐานของคอมพิวเตอร์ power point
อุปกรณ์พื้นฐานของคอมพิวเตอร์ power point
 
Challenges Leaders Face
Challenges Leaders FaceChallenges Leaders Face
Challenges Leaders Face
 
อุปกรณ์สำรองข้อมูล
อุปกรณ์สำรองข้อมูลอุปกรณ์สำรองข้อมูล
อุปกรณ์สำรองข้อมูล
 
Свято першого десятка (Презентація)
Свято першого десятка (Презентація)Свято першого десятка (Презентація)
Свято першого десятка (Презентація)
 
kubernetes - minikube - getting started
kubernetes - minikube - getting startedkubernetes - minikube - getting started
kubernetes - minikube - getting started
 
Diptan n v_vidpovidi_na_zapitannya_i_zavdannya_do_robochogo
Diptan n v_vidpovidi_na_zapitannya_i_zavdannya_do_robochogoDiptan n v_vidpovidi_na_zapitannya_i_zavdannya_do_robochogo
Diptan n v_vidpovidi_na_zapitannya_i_zavdannya_do_robochogo
 
Письменники Надвірнянщини дітям
Письменники Надвірнянщини дітямПисьменники Надвірнянщини дітям
Письменники Надвірнянщини дітям
 
Календарне планування 4 клас (за новою програмою)
Календарне планування 4 клас (за новою програмою)Календарне планування 4 клас (за новою програмою)
Календарне планування 4 клас (за новою програмою)
 
Письменники-фантасти - дітям
Письменники-фантасти - дітямПисьменники-фантасти - дітям
Письменники-фантасти - дітям
 

Nedoszytko Bogusław Zeszyt do ćwiczeń z histologii

  • 1. Bogusław Nedoszytko Zeszyt do ćwiczeń z histologii
  • 2. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 2 © Copyright by Bogusław Nedoszytko Recenzenci: Prof. dr hab. n. med. Lidia Wenda-Różewicka Prof. dr hab. Jacek M. Witkowski ISBN 978-83-61611-40-0 Wydanie 1 Wydawca Wyższa Szkoła Zdrowia, Urody i Edukacji w Poznaniu Fotografie tkanek – dr n. med. Bogusław Nedoszytko Rysunki i schematy – Ewa Bartosińska, WSZUiE Wydział Zamiejscowy w Gdyni
  • 3. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 3 Spis treści 1. Cytologia - budowa komórki 1.1. Komórka zwierzęca 1.2. Komórka roślinna 1.3. Komórka bakteryjna 1.4. Mitoza 2. Metody badań histologicznych 3. Histologia szczegółowa 3.1 Rodzaje tkanek 3.2. Tkanka nabłonkowa 3.2.1. Ćwiczenie 1 - sporządzanie preparatów cytologicznych z nabłonka pokrywającego wewnętrzną stronę policzka 3.3. Tkanka łączna 3.4. Krew i naczynia krwionośne 3.5. Tkanka mięśniowa 3.6. Tkanka nerwowa 4. Skóra i wytwory skóry 4.1. Ćwiczenie 2- wykonanie trichogramu 5. Budowa paznokcia 6. Układ pokarmowy 6.1. Przełyk 6.2. Żołądek 6.3. Dwunastnica 6.4. Wyrostek robaczkowy 6.5. Jelito grube 7. Układ rozrodczy żeński 7.1. Jajnik 7.2. Jajowód 7.3. Pochwa 7.4. Macica 7.5. Sutek 8. Układ rozrodczy męski 8.1. Jądro 8.2. Kanaliki nasienne 8.3. Najadrze 5-10 6 7 8 9-10 11-12 13-14 15-23 24 25-29 30-35 36-40 41-46 47-58 24 59 60-64 61 61-62 62 63 63-64 65-70 65-66 67-68 68 69-70 70 71-72 71 71 72
  • 4. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 4 Nazwisko i Imię Grupa Tryb studiów Rok studiów Osoba prowadząca zajęcia Ocena
  • 5. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 5 1.Cytologia - budowa komórki i rodzaje Na podstawie obecności lub braku jądra komórkowego oraz występowania lub braku różnych organelli komórkowych wyróżnia się: 1. Komórki bez wyodrębnionego jądra, nie posiadające mitochondriów i chloroplastów oraz organelli błoniastych (lizosomów, peroksysomów, aparatu Golgiego) organizmów prokariotycznych (Prokaryota) do których zaliczamy: 1.1. Archea – organizmy o archaicznej budowie, żyjące w skrajnych warunkach, takich jak np. gorące i kwaśne siarkowe źródła 1.2. Bakterie właściwe (Eubacteriae) , które dzielimy na: 1.2.1. Bakterie bez ściany komórkowej (mikoplazmy). 1.2.2. Otoczone ścianą komórkową: 1.2.2.1. Grubą polisacharydową z peptydoglikanu, barwiące się dodatnio metodą Grama, czyli bakterie Gram dodatnie; 1.1.2.2. Podwójną cienką, lipidowo-polisacharydową, nie barwiące się metodą Grama, czyli bakterie Gram ujemne. 2. Komórki z wyodrębnionym jądrem komórkowym i organellami , organizmów eukariotycznych (Eukaryota), które na podstawie obecności lub braku poszczególnych organelli możemy podzielić na: 2.1. Komórki roślinne – z chloroplastami i celulozową ścianą komórkową, bez centrioli i lizosomów. 2.2. Komórki zwierzęce – bez chloroplastów i ściany komórkowej, posiadające centriole i lizosomy. 2.3. Komórki grzybów - z chitynową ścianą komórkową, czasami z podwójnym jądrem komórkowym (strzępki dikariotyczne) lub licznymi jadrami (komórczaki) 2.4. Komórki pierwotniaków – niekiedy z podwójnym aparatem jądrowym (orzęski – mikro- i makronukleus), z wapiennym lub krzemionkowym szkieletem, bez ściany komórkowej.
  • 6. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 6 Rysunek 1. Komórka zwierzęca. Nazwij zaznaczone elementy budowy.
  • 7. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 7 Rysunek 2. Komórka roślinna. Nazwij zaznaczone organelle.
  • 8. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 8 Rysunek 3. Komórka bakteryjna. Podpisz zaznaczone elementy budowy: genofor, pili płciowe, błonę komórkową, ścianę komórkową, rybosomy, wić, cytoplazmę. Rysunek 4. Epiderma cebuli. Na fotografii zaznacz jądra komórkowe, cytoplazmę, ścianę komórkową.
  • 9. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 9 Mitoza Rysunek 5. Mitoza. Zaznacz kolejne stadia podziału: interfazę, profazę, prometafazę, metafazę, anafazę i telofazę, chromatydy siostrzane, centromer, kinetochor, biegun wrzeciona kariokinetycznego, nici wrzeciona, centrosom, jądro komórkowe.
  • 10. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 10 Rysunek 6. Metafaza i kariotyp mężczyzny: 46,XY.
  • 11. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 11 3. Metody badań histologicznych Pobieranie materiału do badań histologicznych
  • 12. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 12 Barwienie preparatów histologicznych W barwieniu preparatów histologicznych stosuje się rutynowo dwa barwniki: eozynę i hematoksylinę. Eozyna to barwnik kwaśny – barwi tkanki na czerwono. Ponadto: • reaguje z grupami kationowymi białek, związki i tkanki barwiące się eozyną wykazują kwasochłonność (acidofilię); • szczególnie intensywnie barwi się eozyną cytoplazma komórek. Hematoksylina to barwnik zasadowy – barwi tkanki na niebiesko. Ponadto: • reaguje z grupami anionowymi: fosforanowymi, siarczanowymi, karboksylowymi; • szczególnie intensywnie barwią się jądra komórkowe (reagują reszty fosforanowe kwasów nukleinowych); • związki i tkanki barwiące się hematoksyliną wykazują zasadochłonność (bazofilię). Rysunek 7. Preparat histologiczny z widocznymi naczyniami krwionośnymi. Na fotografii zaznacz jądra komórkowe barwiące się hematoksyliną na niebiesko i erytrocyty barwiące się eozyną na czerwono.
  • 13. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 13 3. Histologia szczegółowa 3.1. Rodzaje tkanek W ogólnym podziale wyróżniamy 4 podstawowe typy tkanek:  Nabłonkową  Łączną  Mięśniową  Nerwową Rysunek 8. Nazwij widoczne na fotografiach rodzaje tkanek.
  • 14. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 14 Podział tkanek  Tkanka nabłonkowa  tkanka nabłonkowa płaska jednowarstwowa,  tkanka nabłonkowa płaska wielowarstwowa: - rogowaciejąca (naskórek), - nierogowaciejąca;  tkanka nabłonkowa sześcienna jednowarstwowa,  tkanka nabłonkowa sześcienna wielowarstwowa,  tkanka nabłonkowa walcowata jednowarstwowa,  tkanka nabłonkowa walcowata wielowarstwowa,  tkanka nabłonkowa walcowata wielorzędowa,  tkanka nabłonkowa przejściowa.  Tkanka łączna właściwa  tkanka łączna właściwa o utkaniu luźnym,  tkanka łączna właściwa o utkaniu zbitym:  tkanka łączna właściwa zbita regularna (o utkaniu regularnym),  tkanka łączna właściwa zbita nieregularna (o utkaniu nieregularnym).  Tkanka tłuszczowa  tkanka tłuszczowa żółta,  tkanka tłuszczowa brunatna.  Tkanka chrzęstna  tkanka chrzęstna szklista,  tkanka chrzęstna sprężysta,  tkanka chrzęstna włóknista.  Tkanka kostna  tkanka kostna grubowłóknista,  tkanka kostna drobnowłóknista:  tkanka kostna drobnowłóknista gąbczasta,  tkanka kostna drobnowłóknista zbita.  Krew, limfa i szpik kostny  Tkanka mięśniowa  tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa,  tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana swoista serca (sercowa),  tkanka mięśniowa gładka. Tkanka nerwowa Komentarz [ks1]: dwukropki i kropki wycięte z wyjątkiem miejsc zaznaczonych na różowo Komentarz [ks2]: były dwie wielkosciczcionki
  • 15. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 15 3.2. Tkanka nabłonkowa Nabłonki są spolaryzowane i leżą na błonie podstawnej Rysunek 9. Nabłonek - zaznacz błonę podstawną, jądra komórkowe, obwódkę zamykającą tkankę łączną. Rysunek 10. Tkanka nabłonkowa - zaznacz nabłonek, błonę podstawną, tkankę łączną i jej elementy: fibroblasty, makrofagi, komórki tuczne, włókna kolagenowe i elastyczne, macierz pozakomórkową i naczynie krwionośne.
  • 16. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 16 Tkanka nabłonkowa – klasyfikacja Ze względu na liczbę warstw komórek dzielimy nabłonki na jednowarstwowe i wielowarstwowe. Ze względu na kształt komórek dzielimy nabłonki na: • płaskie • sześcienne • walcowate Szczególny typ nabłonka to nabłonek wieloszeregowy (wielorzędowy). Jest to odmiana nabłonka jednowarstwowego walcowatego, w którym podstawy komórek leżą na tym samym poziomie, jednak jądra komórkowe są na różnej wysokości.
  • 17. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 17 Nabłonki jednowarstwowe Rysunek 11. Naczynia krwionośne. Zaznacz: śródbłonek, mięśniówkę gładką, tkankę łączną. Rysunek 12. Nabłonek jednowarstwowy płaski w torebce Bowmana w nefronie -zaznacz torebkę Bowmana, kłębuszek Malpighiego, nabłonek jednowarstwowy płaski, erytrocyty.
  • 18. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 18 Rysunek 13. Kanalik nerkowy -zaznacz nabłonek jednowarstwowy sześcienny, błonę podstawną. Rysunek 14. Nazwij widoczny na fotografii rodzaj nablonka.
  • 19. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 19 Rysunek 2. Nabłonek jednowarstwowy walcowaty z rzęskami -zaznacz błonę podstawną, rąbek szczoteczkowy, komórkę kubkową wydzielającą śluz. Rysunek 16. Nabłonek jelita - nazwij rodzaj nabłonka, zaznacz błonę podstawną, rąbek szczoteczkowy, komórkę kubkową wydzielającą śluz.
  • 20. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 20 Rysunek 17. Tchawica – nazwij rodzaj nabłonka, zaznacz komórki w nim występujące. Rysunek 3. Nabłonek nosa – nabłonek walcowaty z migawkami. Zaznacz błonę podstawną, rąbek szczoteczkowy, komórki kubkowe, gruczoł surowiczy, tętniczkę, żyłę, naczynia włosowate fenestrowate (okienkowe), splot jamisty małżowin.
  • 21. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 21 Nabłonki wielowarstwowe Rysunek 19. Przełyk - nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący. Zaznacz błonę podstawną, warstwę rozrodczą, komórki nabłonka i tkankę łączną. Rysunek 20. Pochwa – nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący. Zaznacz błonę podstawną, komórki nabłonka i tkankę łączną.
  • 22. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 22 Rysunek 21. Nabłonek przejściowy z pęcherza moczowego -zaznacz błonę podstawną, komórki baldaszkowate nabłonka, zgrubienia błony komórkowej, jądra komórkowe i tkankę łączną.
  • 23. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 23 Rysunek 22. Nazwij narysowane na rysunku nabłonki i podaj miejsce ich występowania.
  • 24. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 24 3.2.1. Ćwiczenie 1. Sporządzanie preparatów cytologicz- nych z nabłonka wewnętrznej strony policzka. Wewnętrzną stronę policzka pokrywa nabłonek wielowarstwowy płaski, którego zewnętrzne komórki bardzo łatwo oddzielić. Wykonanie ćwiczenia:  Na szkiełko podstawowe nanieś pobrane z wewnętrznej części policzka przy pomocy plastikowej jednorazowej szpatułki komórki nabłonka. Wykonaj rozmaz pobranego materiału. Wysusz materiał na powietrzu.  Preparaty wybarwiamy w 3% roztworze barwnika Giemsy przez 15-20 minut. Nadmiar barwnika odpłucz w wodzie bieżącej.  Oglądaj preparat w mikroskopie w powiększeniu 200-400x, narysuj widoczne komórki.
  • 25. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 25 3.3.Tkanka łączna. 1. Tkanka łączna właściwa • tkanka łączna włóknista: – luźna (wiotka), – zbita o utkaniu: • regularnym, • nieregularnym; • tkanka łączna wyspecjalizowana: – siateczkowata, – tłuszczowa żółta i brunatna. 2. Tkanka łączna szkieletowa – tkanka chrzęstna, – tkanka kostna. 3. Krew Rysunek 23. Nazwij zaznaczone elementy budujące tkankę łączną. Komentarz [ks3]: bez dwókropka Komentarz [ks4]: bez dwókropka
  • 26. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 26 Rysunek 24. Na fotografii skóry zaznacz naskórek i warstwy skóry właściwej: brodawkowatą i siateczkowatą. Zaznacz elementy tkanki łącznej budujące skórę właściwą: włókna kolagenowe i elastyczne. Rysunek 254 . Tkanka łączna włóknista - ścięgno. Zaznacz fibroblasty i włókna kolagenowe.
  • 27. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 27 Rysunek 26. Tkanka tłuszczowa żółta -zaznacz jądra komórkowe, krople tłuszczowe, naczynie krwionośne. Rysunek 27. Tkanka tłuszczowa żółta i brunatna -wymień różnice pomiędzy komórkami budującymi te tkanki. Rysunek 28 . Tkanka chrzęstna szklista. Na rysunku zaznacz chondrocyty i jamki chrzęstne.
  • 28. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 28 Rysunek 29. Tchawica – zaznacz widoczne na rysunku rodzaje tkanek. Rysunek 30. Budowa kości -zaznacz okostną, kość gąbczastą i zbitą, naczynia krwionośne, blaszki kostne, osteon, kanały Havers’a i Volkman’a.
  • 29. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 29 Rysunek 31. Tkanka kostna. Na rysunku zaznacz: osteon, kanał Haversa, osteocyty, kanaliki kostne, blaszki kostne. Rysunek 32. Szpik kostny - zaznacz fragment kości, powstające komórki krwi.
  • 30. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 30 3.4. Krew i naczynia krwionośne Rysunek 33. Nazwij oznaczone na rysunku elementy. Podaj podstawowe różnice w budowie tętnicy i żyły. Rysunek 34. Tętnica - zaznacz elementy budowy naczyń krwionośnych: śródbłonek, błonę podstawną, mięśnie gładkie, błonę zewnętrzną.
  • 31. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 31 Rysunek 35. Zaznacz: żyłę, tętniczkę, naczynie włosowate. Nazwij widoczne na fotografii rodzaje tkanek. Rysunek 5. Naczynie włosowate zaznacz komórki śródbłonka i pericyty.
  • 32. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 32 Rysunek 37. Tętnica typu mięśniowego: zaznacz śródbłonek, blaszkę sprężystą wewnętrzną i zewnętrzną, mięśnie gładkie i przydankę. Rysunek 38. Tętnica typu sprężystego. Zaznacz: śródbłonek, błony sprężystą, mięśniówkę i przydankę.
  • 33. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 33 Komórki krwi. Rysunek 39. Erytrocyty i retikulocyt. Zaznacz wymienione komórki krwi. Rysunek 40. Erytrocyty i trombocyty, zaznacz wymienione komórki krwi.
  • 34. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 34 Monocyt Limfocyt • Neutrofil • Eozynofil • Bazofil
  • 35. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 35 Rysunek 41. Nazwij widoczne na fotografii komórki krwi. Rysunek 42. Nazwij widoczne na fotografii komórki krwi.
  • 36. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 36 3.5.Tkanka mięśniowa Wyróżniamy cztery typy komórek kurczliwych: 1.Komórki mięśniowe: – mięśni gładkich, – mięsni poprzecznie prążkowanych, – mięśnia sercowego. 2. Komórki myoepitelialne – występujące w gruczołach nabłonkowych, umożliwiają np. wydzielanie wydzieliny. 3. Miofibroblasty – to komórki tkanki łącznej, wytwarzają kolagen, a ich własności kurczliwe przyczyniają się do obkurczenia blizny w czasie regeneracji tkanki. 4. Perycyty – otaczają naczynia krwionośne włosowate. Rodzaje tkanki mięśniowej: Mięśnie szkieletowe – prążkowane, przytwierdzone do kości, budują także język, krtań, przeponę, przełyk, skurcze zależne od woli. Mięsień sercowy –prążkowany, buduje serce, skurcz niezależny od woli. Mięśnie gładkie –budują przewód pokarmowy, oskrzela, naczynia krwionośne, układ moczowy i płciowy, skurcz niezależny od woli. Rysunek 43. Nazwij przedstawione na fotografii rodzaje mięśni.
  • 37. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 37 Rysunek 44. Jelito. Zaznacz: nabłonek jelita, tkankę, łączną, fibroblasty, włókna kolagenowe, warstwę mięśni gładkich, mięśnie okrężne i podłużne. Rysunek 45. Mięśnie gładkie jelita. Zaznacz widoczne warstwy mięśni podłużnych, okrężnych, mięśnie naczynia krwionośnego.
  • 38. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 38 Rysunek 46. Budowa mięśnia sercowego. Rysunek 47. Mięsień sercowy. Zaznacz komórkę mięśnia sercowego, jądra komórkowe, wstawki, prążki izotropowe i anizotropowe.
  • 39. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 39 Rysunek 48. Budowa mięśnia poprzecznie prążkowanego. Zaznacz sarkomer, linię Z, włókno aktynowe i miozynowe, prążek jasny (izotropowy) i ciemny (anizotropowy). Rysunek 49. Mięsień poprzecznie prążkowany - przekrój podłużny. Zaznacz jądra komórkowe, prążki izotropowe i anizotropowe.
  • 40. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 40 Rysunek 50. Mięsień poprzecznie prążkowany - przekrój poprzeczny. Zaznacz jądra komórkowe, miofibrylle. Rysunek 51. Nazwij widoczne na fotografii rodzaje mięśni.
  • 41. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 41 3.6. Tkanka nerwowa Rysunek 52. Neuron ruchowy. Zaznacz perikarion, neuryt, dendryty, komórki Schwanna, oligodendrocyty, osłonkę mielinową, centralny i obwodowy system nerwowy.
  • 42. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 42 Rysunek 53. Nazwij przedstawione na rysunku neurony.
  • 43. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 43 Rysunek 54. Astrocyt włóknisty. Zaznacz naczynie krwionośne, stopę astrocyta. Rysunek 55. Budowa mózgu. Zaznacz astrocyty włókniste, naczynia krwionośne.
  • 44. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 44 Rysunek 56. Nerw przekrój poprzeczny. Zaznacz akson, osłonkę mielinową, osłonkę łącznotkankową nerwu, naczynie krwionośne.
  • 45. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 45 Rysunek 57. Nerw przekrój poprzeczny. Zaznacz akson i osłonkę mielinową. Rysunek 58. Rdzeń kręgowy istota biała i szara. Zaznacz ciała komórek nerwowych, aksony.
  • 46. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 46 Rysunek 59. Rdzeń kręgowy - zaznacz i nazwij widoczne opony rdzenia.
  • 47. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 47 4. Skóra i wytwory skóry Rysunek 60. Skóra. Zaznacz naskórek, skórę właściwą i tkankę podskórną.
  • 48. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 48 Rysunek 61. Na fotografii naskórka zaznacz 5 jego kolejnych warstw. Rysunek 62. Budowa naskórka. Nazwij kolejne jego warstwy, zaznacz widoczne elementy budowy: błonę podstawną, hemidesmosomy i desmosomy, jądra komórkowe, włókna cytokeratynowe, keratynę, fosfolipidy, ziarna keratohialiny, ciałka Odlanda.
  • 49. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 49 Rysunek 63. Skóra pigmentowana. Zaznacz melanocyty. Rysunek 64. Układ naczyniowy skóry. Zaznacz poszczególne elementy budowy tętnice i żyły, naczynia włosowate, układ naczyń powierzchownych i głębokich.
  • 50. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 50 Rysunek 65. Skóra. Zaznacz warstwę brodawkową i siateczkową skóry właściwej oraz sople naskórkowe. Rysunek 66. Na rysunku zaznacz widoczne receptory skórne: ciałka Merkela i Meissnera, receptory mieszków włosowych, receptory bólu, ciałka Ruffiniego, ciałka Pacciniego.
  • 51. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 51 Rysunek 67. Na fotografii naskórka zaznacz widoczne ciałka Meisnera. Rysunek 68. Nazwij widoczny na fotografii receptor i określ jego funkcję.
  • 52. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 52 Rysunek 69 . Włos. Zaznacz widoczne elementy budowy. Rysunek 70 . Zaznacz widoczne na fotografii elementy budowy włosa.
  • 53. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 53 Rysunek 71. Skóra - zaznacz brodawkę włosa, cebulkę włosa, mięsień przywłośny, gruczoł łojowy. Rysunek 72. Przekrój poprzeczny włosa. Zaznacz gruczoł łojowy, mięsień przywłośny.
  • 54. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 54 Rysunek 736. Przekrój poprzeczny włosa - zaznacz elementy jego budowy. Rysunek 74. Rosnący włos. Zaznacz elementy jego budowy.
  • 55. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 55 Fazy wzrostu włosa Rysunek 75. Nazwij widoczną fazę wzrostu włosa. Rysunek 76. Nazwij widoczne fazy wzrostu włosa.
  • 56. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 56 Rysunek 77. Nazwij widoczną fazę wzrostu włosa. 4.1. Ćwiczenie 2. Wykonanie trichogramu. Na szkiełko podstawowe nanieś kilka wyrwanych z głowy przy pomocy pincety włosów. Przytnij końce przy pomocy nożyczek, zachowując cebulki. Nanieś kroplę soli fizjologicznej, przykryj włosy szkiełkiem nakrywkowym. Obserwuj końce włosów pod mikroskopem (obiektyw 5x i 10x). Określ liczbę włosów w fazie anagenu, katagenu i telogenu. Narysuj obserwowane włosy.
  • 57. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 57 Rysunek 78. Skóra - zaznacz przewód wyprowadzający gruczołu potowego. Rysunek 79.. Skóra - zaznacz gruczoły potowe, tkankę tłuszczową i włókna kolagenowe.
  • 58. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 58 Rysunek 80. Skóra - zaznacz gruczoł łojowy, naskórek, skórę właściwą.
  • 59. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 59 5. Budowa paznokcia Rysunek 81. Na rysunku nazwij zaznaczone elementy budowy paznokcia i palca.
  • 60. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 60 6.Układ pokarmowy Rysunek 82. Układ pokarmowy. Nazwij zaznaczone elementy.
  • 61. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 61 Rysunek 83. Przełyk -zaznacz błonę podstawną, nabłonek wielowarstwowy nierogowaciejący. Rysunek 84. Żołądek - część odźwiernikowa. Zaznacz dołeczek żołądkowy, błonę podstawną, nabłonek jednowarstwowy walcowaty, komórki kubkowe, blaszkę mięśniową błony śluzowej.
  • 62. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 62 Rysunek 85. Żołądek - część odźwiernikowa. Zaznacz dołeczek żołądkowy, błonę podstawną, nabłonek jednowarstwowy walcowaty, komórki kubkowe. Rysunek 86. Jelito cienkie - dwunastnica. Zaznacz kosmek jelitowy, nabłonek jednowarstwowy walcowaty, błonę podstawną.
  • 63. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 63 Rysunek 7. Wyrostek robaczkowy - zaznacz błonę śluzową, grudki chłonne, błonę mięśniową. Rysunek 88. Jelito grube. Zaznacz nabłonek jednowarstwowy walcowaty, komórki kubkowe, blaszkę właściwą błony śluzowej, gruczoły jelitowe (krypty Lieberkuhna), blaszkę mięśniową.
  • 64. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 64 błony śluzowej. Rysunek 89. Jelito grube. Zaznacz nabłonek jednowarstwowy walcowaty, komórki kubkowe, blaszkę właściwą błony śluzowej, krypty Lieberkuhna, blaszkę mięśniową błony śluzowej.
  • 65. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 65 7.Układ rozrodczy żeński Pęcherzyki jajnikowe dzielimy na: • Pierwotne – leżą obwodowo w jajniku, są oocytami I rzędu zatrzymanymi w profazie I podziału mejotycznego. Powstają w życiu płodowym (400 000 w momencie narodzin), większość ulega degeneracji (atrezji) pozostaje tylko około 400. Po osiągnieciu dojrzałości płciowej każdego miesiąca dojrzewa jeden pęcherzyk uwalniając komórkę jajową. • Wtórne: • Wzrastające – powstaje błona przejrzysta i warstwa ziarnista • Dojrzewające – powstaje jama pęcherzyka, tworzy się dwuwarstwowa osłonka (theca) • Dojrzałe (1cm, trzeciorzędowe, pęcherzyki Graafa) Rysunek 90. Jajnik. Zaznacz pęcherzyki pierwotne.
  • 66. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 66 Rysunek 91. Pęcherzyk wtórny - zaznacz warstwę ziarnistą, jądro i cytoplazmę oocyta, błonę przejrzystą, komórki osłonki. Rysunek 92. Pęcherzyk Graafa - nazwij oznaczony strzałką element.
  • 67. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 67 Rysunek 93. Jajowód. Zaznacz błonę śluzową, nabłonek jednowarstwowy walcowaty, blaszkę właściwą błony śluzowej, błonę mięśniową, błonę surowiczą. Rysunek 94. Błona śluzowa jajowodu i zarodek (morula). Zaznacz widoczne elementy budowy jajowodu.
  • 68. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 68 Rysunek 95. Jajowód. Zaznacz nabłonek jednowarstwowy walcowaty, blaszkę właściwą, rzęski. Rysunek 96. Pochwa – zaznacz nabłonek wielowarstwowy płaski, błonę podstawną, mięśniówkę.
  • 69. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 69 Rysunek 97. Macica. Zaznacz błonę śluzową (endometrium), mięśniową (myometrium), błonę surowiczą (perimetrium). Rysunek 98. Część pochwowa szyjki macicy. Zaznacz nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący, błonę podstawną.
  • 70. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 70 Rysunek 99. Macica - błona śluzowa (endometrium). Zaznacz nabłonek jednowarstwowy walcowaty, błonę podstawną, komórki śluzowe. Rysunek 100. Sutek. Zaznacz gruczoły, tkankę łączną, naczynia krwionośne.
  • 71. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 71 8.Układ rozrodczy męski. Rysunek 101. Jądro. Zaznacz widoczne elementy budowy. Rysunek 102. Kanalik nasienny. kanalik nasienny Spermatogonium Spermatyda Komórka Sertoliego Komórka Leydiga Spermatocyt
  • 72. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 72 Rysunek 103. Najądrze. Nazwij rodzaj nabłonka i widoczne w świetle przewodu elementy.
  • 73. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 73 Rysunek 104. Nazwij widoczne na fotografii rodzaje tkanek.
  • 74. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 74 Rysunek 105. Nazwij widoczne na fotografii rodzaje tkanek.
  • 75. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 75 Notatki
  • 76. B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii 76 Notatki