1. KONWENCJE GENEWSKIE Z 12 SIERPNIA 1945 ROKU O OCHRONIE OFIAR WOJNY:
I KONWENCJA GENEWSKA - o polepszeniu losu rannych i chorych w armiach czynnych na lądzie.
II KONWENCJA GENEWSKA - o polepszeniu losu rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu.
III KONWENCJA GENEWSKA - o traktowaniu jeoców.
IV KONWENCJA GENEWSKA - o ochronie osób cywilnych podczas wojny.
KONWENCJE GENEWSKIE obowiązują:
1. w każdym przypadku, gdy toczą się działania wojenne - niezależnie od tego czy wojna została
wypowiedziana, czy nie,
2. we wszystkich okolicznościach, bez względu na kwalifikację konfliktu zbrojnego przez jego
uczestników (wojna obronna, napastnicza, sprawiedliwa bądź niesprawiedliwa itp.),
3. wszystkie paostwa, a także wtedy, gdy jedno z paostw zaangażowanych w konflikcie nie jest stroną
Konwencji,
4. w przypadku okupacji, nawet jeśli nie napotyka ona zbrojnego oporu.
KONWENCJE GENEWSKIE zapewniają ochronę ofiarom konfliktów zbrojnych:
1. mają zastosowanie od momentu rozpoczęcia działao zbrojnych do chwili ostatecznej repatriacji
(powrotu do poprzedniego miejsca) osób podlegających ochronie,
2. osoby chronione nie mogą zrzec się przysługującej im ochrony prawnej,
3. zabronione są represalia (działania odwetowe) przeciwko osobom i dobrom chronionym przez
Konwencje Genewskie,
4. postanowienia Konwencji Genewskich stosuje się pod kontrolą mocarstw opiekuoczych lub
Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża.
I KONWENCJA GENEWSKA - o polepszeniu losu rannych i chorych w armiach czynnych na lądzie,
II KONWENCJA GENEWSKA - o polepszeniu losu rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu,
ZASADA: uczestnicy działao zbrojnych wyłączeni z walki wskutek zranieo lub choroby oraz
rozbitkowie na morzu, jeżeli nie podejmują wrogich działao, powinni byd traktowani w sposób
humanitarny.
POSTANOWIENIA OGÓLNE:
1. ranni, chorzy i rozbitkowie korzystają z ochrony przewidzianej w prawie międzynarodowym,
2. powinni byd szanowani we wszelkich okolicznościach, leczeni oraz traktowani w osób humanitarny,
3. w przypadku dostania się w ręce nieprzyjaciela korzystają z ochrony należnej jeocom,
4. ludnośd cywilna oraz statki cywilne mają prawo nieśd pomoc rannym chorym i rozbitkom,

2. 5. formacje sanitarne(stałe i ruchome) oraz statki szpitalne podlegają ochronie, w żadnym wypadku
nie mogą byd atakowane,
6. personel sanitarny i duchowny powinien byd szanowany i chroniony; w razie wzięcia do niewoli
korzysta co najmniej z ochrony przysługującej jeocom,
7. znak rozpoznawczy Czerwonego Krzyża lub Czerwonego Półksiężyca może byd używany jedynie
przez osoby upoważnione do niesienia pomocy rannym, chorym i rozbitkom (personel sanitarny i
duchowni) oraz umieszczony na obiektach i sprzęcie przeznaczonym do tego celu. Jest to znak
konwencyjny i podlega ochronie.
III KONWENCJA GENEWSKA - o traktowaniu jeoców.
Konwencja zapewnia jeocom podstawowe prawa humanitarne.
ZASADA: wzięcie do niewoli jest formą wyłączenia z walki zbrojnej jej uczestników. Jeniec jest we
władzy paostwa nieprzyjacielskiego (zatrzymującego), a nie osób lub oddziałów, które go pojmały.
Z chwilą ustania powodów zatrzymania w niewoli oraz po faktycznym ustaniu działao zbrojnych jeocy
powinni byd zwolnieni.
STATUS JEOCA (uprawnienia i obowiązki):
1. jeocy mają prawo do uszanowania ich czci, godności osobistej i wyznania, do warunków bytowania
i wyżywienia zapewniających im zachowanie zdrowia i dobrej kondycji psychicznej, do wymiany
korespondencji z najbliższymi, praktyk religijnych, nie mogą byd karani za czyny nie zabronione,
2. w razie wzięcia do niewoli jeniec zobowiązany jest jedynie podad swoje imię i nazwisko, datę
urodzenia, stopieo wojskowy oraz numer posiadanej legitymacji,
3. jeniec nie ma obowiązku wierności wobec mocarstwa zatrzymującego, za próbę ucieczki z niewoli
może byd karany jedynie dyscyplinarnie,
4. jeocy nie mogą byd wykorzystywani do działao zbrojnych ani zatrudniani do prac niebezpiecznych
lub szkodliwych dla zdrowia, obozy jenieckie powinny byd zlokalizowane w bezpiecznej odległości od
strefy walki,
5. jeniec nie może zrzec się samodzielnie uprawnieo przysługujących mu z mocy konwencji, w tym
statusu jeoca.
IV KONWENCJA GENEWSKA - o ochronie osób cywilnych podczas wojny
1. zapewnia ochronę osobom cywilnym i ludności cywilnej w czasie działao zbrojnych oraz podczas
okupacji wojennej (wojskowej),
2. otacza szczególną ochroną dzieci, kobiety, osoby starsze i upośledzone,
ZASADA: osoby cywilne, będące we władzy strony przeciwnej, mają we wszelkich okolicznościach

3. prawo do poszanowania ich osoby, honoru, praw rodzinnych i praktyk religijnych, zwyczajów i
obyczajów. Żadne zarządzenie władz okupacyjnych nie może pozbawid ludności terytorium
okupowanego praw zagwarantowanych przez Konwencję.
KONWENCJA ZABRANIA:
1. zmuszania, bądź nakłaniania ludności cywilnej do służby wojskowej w siłach zbrojnych przeciwnika,
2. przymusowego przesiedlania ludności cywilnej z terytoriów okupowanych,
3. deportacji lub przesiedlania własnej ludności cywilnej na terytorium okupowane.
KONWENCJA ZOBOWIĄZUJE:
1. do zapewnienia ludności cywilnej podstawowego minimum warunków egzystencji (bytowania i
wyżywienia),
2. do traktowania jej w sposób humanitarny,
3. do otoczenia troską osób potrzebujących pomocy,
4. do poszanowania dóbr i urządzeo niezbędnych dla przetrwania ludności cywilnej.