Қазақстанның көлік түрлері

1. Солтүстік Қазақстан облысы
Тайынша ауданы
Тихоокеанск орта мектебі
География пәнінің мұғалімі:
Калиева Маржан Темерханкызы
9-сынып

2. • 1.Шығыс Қазақстанда өсірілетін техникалық дақылдар:
A) Темекі B) Мақта C) Күнбағыс D) Қант қызылшасы E) Зығыр
2.Марал шаруашылығымен айналысатын аймақ:
A) Атырау B) Маңғыстау
C) Шығыс Қазақстан D) Павлодар E) Орталық Қазақстан
3.Қазақстандағы егіншіліктің басты саласы
А) Техникалық дақылдар В) Дәнді дақылдар
С) Жемшөптік дақылдар D) Бау-бақша Е) Жүзім өсіру
4.Республикада өсірілетін маңызды техникалық дақылдар
А) Мақта, қант қызылшасы В) Жеміс, жүзімдіктер
С) Күнбағыс, бақша дақылдары D) Сұлы, жүгері Е) Күріш, тары
5.Жеңіл өнеркәсіптегі басты сала
А) Тоқыма В) Тігін С) Мақта-мата D) Былғары Е) Тері илеу
6.Тамақ өнеркәсібін орналастырудың негізгі факторлары
А) Су және еңбек В) Шикізат және тұтынушы
С) Көлік және еңбек D) Отын-энергетикалық және су
Е) Еңбек және ғылымды көп қажет ету
Ауыл шаруашылығы шикізатын өңдеуші өнеркәсіп саласы
7.А) Машина жасау В) Көлік С) Тамақ
D) Мал шаруашылығы Е) Өсімдік шаруашылығы
Ірі жеңіл өнеркәсіп орталықтары
А) Арқалық, Қостанай В) Алматы, Шымкент
С) Қызылорда, Астана D) Кентау, Павлодар Е) Ақтөбе, Ақтау
8.Қант зауыты бар қалалар:
A) Шымкент, Қызылорда B) Тараз, Боралдай
C) Өскемен, Семей D) Ақтөбе, Атырау E) Қостанай, Көкшетау

3. • 1.Шығыс Қазақстанда өсірілетін техникалық дақылдар:
A) Темекі B) Мақта C) Күнбағыс D) Қант қызылшасы E) Зығыр
2.Марал шаруашылығымен айналысатын аймақ:
A) Атырау B) Маңғыстау C) Шығыс Қазақстан D) Павлодар E) Орталық Қазақстан
3.Қазақстандағы егіншіліктің басты саласы
А) Техникалық дақылдар В) Дәнді дақылдар
С) Жемшөптік дақылдар D) Бау-бақша Е) Жүзім өсіру
4.Республикада өсірілетін маңызды техникалық дақылдар
А) Мақта, қант қызылшасы В) Жеміс, жүзімдіктер
С) Күнбағыс, бақша дақылдары D) Сұлы, жүгері Е) Күріш, тары
5.Жеңіл өнеркәсіптегі басты сала
А) Тоқыма В) Тігін С) Мақта-мата D) Былғары Е) Тері илеу
6.Тамақ өнеркәсібін орналастырудың негізгі факторлары
А) Су және еңбек В) Шикізат және тұтынушы
С) Көлік және еңбек D) Отын-энергетикалық және су
Е) Еңбек және ғылымды көп қажет ету
7.Ауыл шаруашылығы шикізатын өңдеуші өнеркәсіп саласы
А) Машина жасау В) Көлік С) Тамақ D) Мал шаруашылығы Е) Өсімдік шаруашылығы
8.Ірі жеңіл өнеркәсіп орталықтары
А) Арқалық, Қостанай В) Алматы, Шымкент
С) Қызылорда, Астана D) Кентау, Павлодар Е) Ақтөбе, Ақтау
9.Қант зауыты бар қалалар:
A) Шымкент, Қызылорда B) Тараз, Жамбыл
• C) Өскемен, Семей D) Ақтөбе, Атырау E) Қостанай, Көкшетау

4. 1.Бір-біріне қарай үйлер тіркесіп,
Қара тұлпар жүр әрі-бері көшіп.
2.Аспанда жүзеді
қанатын қақпайды
жерде де жүреді
бауырлап жатпайды
3.Сымға асылып, жүр асығып
Дыз-дыз етіп жүрегі,
Сымнан ұстап жүреді.
Өзіне адам мінеді,
Ол не ал кім біледі?

6. • Көлік мемлекеттік және халықаралық еңбек
бөлінісінің материалдық негізін кұрайды. Барлық
байланыс жолдары, көлік кәсіпорындары мен көлік
құралдары дүниежүзілік көлік жүйесіне бірігеді.
Көлік жүйесін дамытудың, әсіресе аумағы ете үлкен
елдер үшін маңызы ерекше. Сондықтан көлік
жүйесінің салаларын дамытуға бұл елдер көп
қаржы жұмсайды.Ғылыми-техникалық революция
көліктің барлық түрлерінің карқынды дамуына негіз
болды. Бұл көліктер жылдамдығының артуынан,
олардың жүк көтеру және тасымалдау
мүмкіншіліктерінің кеңеюінен айқын көрінеді.

7. Көлігі
Көлік

8. • Өндірістік ішкі Көлігі (зауыттардың
ішкі темір жол пункттері,
автомобильдік және көлік жолдар,
конвейер, трансопортер, кран, т.б.
көтергіш қондырғылар) әдетте белгілі
бір кәсіорынға қызмет етеді және ол
тікелей өндіріс процесінің құрамдас
бөлігі болып есептеледі.

9. Көпшілік пайдаланатын көлік
• Көпшілік пайдаланатын көлік:
• еңбек өнімдерін (дайын өнім, шикізат, шала
фабрикат т.б.) бір кәсіпорыннан екінші кәсіпорынға,
өндіріс орнынан тұтыну пункттеріне тасымалдау ісін
жүзеге асырады. Бұл топқа Көпшілік пайдаланатын
көліктің барлық түрі - темір жол, өзен, теңіз,
автомобильдік, әуе, құбыр Көпшілік пайдаланатын
көліктері жатады. Көпшілік пайдаланатын Көпшілік
пайдаланатын көлік еңбек өнімдерін тұтынатын
орындарға (өндірістік және жеке тұтыну) жеткізе
отырып, өндіріс процесін одан әрі жалғастырады.
• жолаушыларды тасымалдау ісін де жүзеге асырады.

10. • Су көлігі – көлік жүйесінің ажырамас бөлігі;
• Темір жол көлігі – республиканың көлік
кешеніндегі маңызды қатынас құралы,
көлік инфрақұрылымындағы басты буын;
• Автомобиль көлігі – жүктерді таяу және орта
қашықтыққа жедел жеткізетін тиімді көлік
құралы;
• Әуе көлігі – әуе тасымалын орындайтын көлік
түрі;
• Құбыр желісі – көлік құралдарының бірі;
сұйық, сусымалы жүктерді, мұнайды, газды
құбырмен тасымалдау.

11. • Су көлігі – көлік жүйесінің ажырамас бөлігі.
Ол мұнай мен мұнай
өнімдерін, ағаш және құрылыс материалдарын жаппай
тасымалдауға тиімді. Су көлігінің көліктің басқа
түрлерімен, ең алдымен, темір жол көлігімен
“тоғысатын” өзіндік ерек-шелігі бар,
яғни кемелерден вагондарға және керісінше
вагондардан кемелерге тиеу мүмкіндігі зор. Бүгінгі
таңда су көлігі Қазақстанда өзенжәне теңіз көліктеріне
бөлінеді. Өзен көлігі кеме қатынайтын өзендерге
(Жайық, Ертіс, Сырдария, Есіл, Іле, Қаратал өзендеріне,
• Балқаш көліне); теңіз көлігі Каспий теңізі алабында
қызмет көрсетеді.

12. Су көлігі

13. • Темір жол көлігі – республиканың көлік кешеніндегі
маңызды қатынас құралы,
көлік инфрақұрылымындағы басты буын.
Қазақстанның географиялық жағдайы (теңізге
тікелей шығу мүмкіндігінің жоқтығы), оның ұлан-
байтақ аумақты алып жатуы, өндірістің шикізаттық
құрылымы, өндіргіш күштердің орналасуы, автожол
инфрақұрылымының жеткілікті дамымағандығы
себепті темір жол көлігінің ел экономикасындағы
рөлі айрықша маңызды. Тасымалданатын негізгі
өнімдер – көмір, астық, мұнай, кентас,минералдық
тыңайтқыш сияқты автомобиль көлігімен
тасымалдауға тиімсіз сусымалы және сұйық жүктер.

15. • Автомобиль көлігі – жүктерді таяу және орта
қашықтыққа жедел жеткізетін тиімді көлік
құралы. Ол Қазақстанда кезең-кезеңмен
дамыды. Қазақстандағы халықаралық
автомобиль тасымалы, негізінен, халықаралық
маңызы бар автомобиль жолдарында
орындалады. Олар 7 дәлізге бөлінеді.
• 2003 ж. Қазақстанда ұзындығы 1500 км-ден
асатын Астана – Алматы автомобиль жолы іске
қосылды

16. • 1-дәліз: Қорғас – Алматы – Ташкент. Өзбекстанды Қазақстанның оңтүстік-шығыс
аймақтарымен жалғастырады және шығыста ҚХР-на шығады. Батыста
автожол Өзбекстан арқылы Орталық Азия елдеріне апарады. Шымкент қаласында 1-
дәлізге шыққаннан кейін Қытайға, Орталық Азия елдеріне және Түркияға шығуды
қамтамасыз етеді.
• 2-дәліз: Ресей Федерациясы шекарасы – Орал – Ақтөбе — Қызылорда – Шымкент.
Орталық Ресейді Қазақстанның оңтүстік аймақтарымен байланыстырады.
• Автомобиль көлігі.
• 3-дәліз: Ресей Федерациясы шекарасы – Петропавловск – Астана – Алматы –
Қырғызстан шекарасы. Солтүстікте автожол Оралдың өнеркәсіпті аймағына шығады.
Қазақстанды орталық бөлікте кесіп өтіп, Солтүстік Қазақстанның астықты аймағын,
Қарағанды өнеркәсіптік аймағын республиканың батысымен өзара байланыстырады,
Қытай және Пәкстан арқылы Үнді мұхитына шығады. Бағыт Қазақстанның елордасы
Астана қаласына көшірілгеннен кейін ерекше мәнге ие болды.
• 4-дәліз: Ресей Федерациясы шекарасы (Омбы) – Павлодар – Семей – Майқапшағай. Батыс
Сібірдің өнеркәсіптік аймақтарының, Павлодар аймағының, Шығыс Қазақстанның
Қытайға шығуын қамтамасыз етеді.
• 5-дәліз: Ресей Федерациясы шекарасы (Челябі) – Петропавл – Ресей Федерациясы
шекарасы (Новосибирск). Қазақстан аумағы бойынша ұзындығы 220 км болатын
маршрут – Сібір аймақтарын орталық Ресеймен жалғастыратын магистралдық
автожолдың бір бөлігі.
• 6-дәліз: Ресей Федерациясы шекарасы (Қорған) – Петропавл – Есіл – Арқалық –
Жезқазған – Қызылорда – Өзбекстан. Орталық Қазақстанның аймақтарын (астық
өсіретін және кен өндіретін) кесіп өтеді. Солтүстік Қазақстаннан, Оралдың арғы
жағынан және Батыс Сібірден Орта Азияға және Үнді мұхитына шығатын ең қысқа
жол.
• 7-дәліз: Ресей Федерациясы шекарасы (Астрахан) – Атырау – Бейнеу – Түрікменбашы.

18. • Әуе көлігі – әуе тасымалын орындайтын көлік түрі. Басқа көлік
түрлерінен айырмашылығы – жылдамдығында. Әуе көлігі Америка
мен Еуропаның бірқатар елдерінде 1-дүниежүзілік соғыстан кейін
пайда болды.
• Қазақстанға тұңғыш ұшақ 1918 ж. ұшып келді (Мәртөк –
Новосергеевка бағытында).
– 1923 ж. “Добролет” қоғамы құрылып, ол әуе поштасы мен жолаушылар
тасымалдау ісін ұйымдастыруды қолға алды.
• 1924 ж. “Ю-13” ұшағымен Ташкент – Алматы, Алматы – Ташкент
бағытында бірінші рет ұшу сынағы өткізілді.
• 1925 ж. Бішкек – Алматы әуе жолымен алғашқы пошта тасымалы
жасалды.
• 1929 ж. Қызылорда – Мәскеу әуе жолы ашылды. Қазақстан тәуелсіздік
алғаннан кейін бірнеше әуе компаниялары (“Эйр Қазақстан”, “Эйр
Астана”) құрылды. Әуе компаниялары ішкі және халықаралық
жолаушылар, пошта, жүк тасымалдауды, т.б. орындайды.

19. Қазақстанның әуежайлары әлем бойынша ең
қымбат қызмет көрсететін сала

20. • Құбыр желісі – көлік құралдарының бірі;
сұйық, сусымалы жүктерді, мұнайды, газды
құбырмен тасымалдау. Мұнда жылжымалы
құрам – құбыр желілерінің өзі. Ондағы жүк
қысыммен жылжиды. Әрбір 100 – 140 км
қашықтықта автоматты түрде жұмыс
істейтін сероп стансалары орнатылады. Құбыр
желісі (мұнай құбырлары мен газ құбырлары)
Қазақстанда тұңғыш рет
• 1970 ж. іске қосылды.

21. Орталық Азия мен Ресейді жалғайтын
газ құбырындағы дәнекерлеу
Су құбырлары

22. Саяхат жасау жолы.(теміржол)
Атластың (18-19 бетінде) пайдаланып
бағыттар бойынша саяхат жасау.
(жол бойында кездесетін станцияларды атап
шығу)
• 1.Орал қаласынан Шымкентке дейін;
• 2.Петропавл қаласынанАлматыға дейін;
• 3.Семей қаласынан Таразға дейін

23. Әуежайлады атаңдар:
Көлік кешені картасында әуежайлар бар
қалаларды көрсету және ең ірілерін
белгілеп алу.

24. *Республикалық маңызды автомобиль
жолдарын картадан көрсетіңдер.