Ֆիզիկա Նոյեմբերի թեմաներ

1. Ֆիզիկա Նոյեմբեր
Պատրաստեց՝ Հրաչ Եղիազարյանը

2. Հավասարաչափ փոփոխական շարժում։
Արագացում
 Այն շարժումը, որի ժամանակ մարմնի արագությունը կամայական հավասար
ժամանակամիջոցներում փոփոխվում է նույն չափով, կոչվում է հավասարաչափ
փոփոխական շարժում։
 t ժամանակամիջոցում արագության v փոփոխության և այդ ժամանակամիջոցի
հարաբերությունը հաստատուն մեծություն է՝
 v/t=const
 Արագացումը հավասար է միավորի, եթե միավորի են հավասար արագության
փոփոխությունը և ժամանակամիջոցը։
 Եթե մարմնի շարժման արագացումը և սկզբնական տեղափոխությունն ուղղված
չեն մի ուղղով, ապա մարմնի արագության ուղղությունն անընդհատ
փոփոխվում է․ մարմինը կատարում է կորագիծ շարժում։
 Արդյունարար շարժման տեղափոխությունը հավասար է առանձին շարժումների
ընթացքում մարմնի տեղափոխությունների վեկտորական գումարին։

3. Ուղղագիծ հավասարաչափ փոփոխական
շարժման հիմնական հավասարումները։
Շարժման գրաֆիկական պատկերումը։
 Եթե մարմնի շարժման արագացումը և սկզբնական արագությունն ուղղված են
մի ուղղով, ապա մարմնի շարժման հետագիծը ուղիղ գիծ է։
 Այս դեպքում հարմար է կոորդինատային առանցքն ուղղել այդ ուղղի երկայնքով
և օգտվել այն հավասարումներից, որոնց մեջ մտնում են ոչ թե վեկտորներ, այլ
կոորդինատային առանցքի վրա դրանց պրոյեկցիաները։
 Կախված v0x-ի և ax-ի նշաններից մարմնի շարժումը կարող է լինել արագացող,
դանդաղացող կամ դրանց համակցությունը։
 Քանի որ արագությունը հաստատուն է, ապա նրա գրաֆիկը ժամանակի
առանցքին զուգահեռ ուղիղ է։
 Գործնականում հանդիպում են շարժումներ, որոնց ժամանակ կանգ առնելուց
հետո էլ արագացման վեկտորը մնում է անփոփոխ, ուստի՝ մի ակնթարթ
կանգնելուց հետո, մարմինը փոխում է շարժման ուղղությունը, արագության
պրոյեկցիան դառնում է բացասական, իսկ նրա մոդուլն աճում է։

4. Մարմինների ազատ անկումը։ Ազատ
անկման արագացում
 Ազատ անկումը հաստատուն արագացմամբ շարժում է, իսկ արագացումն
ուղղված է ուղղաձիգ դեպի վար և տվյալ վայրում նույնն է բոլոր
մարմինների համար։
 Ազատ անկումը այլ արագացող շարժումներից տարբերելու համար
նշանակում են ոչ թե a, այլ g տառով։
 Երբ մարմինն առանց առանց սկզբնական արագության ընկնում է H
բարձրությունից, կոորդինատային առանցքը հարմար է ուղղել դեպի ներքև,
հաշվարկման սկզբնակետ համարել այն կետը, որտեղից մարմինը սկսում է
անկումը։
 Ուղղագիծ դեպի վեր նետված մարմնի շարժման դեպքում, մարմինը
շարժվում է միայն 0Y, և այս դեպքում, հարմար է առանցքը ուղղել դեպի
վեր, սկզբնակետն ընտրելով գետնի վրա։

5. Հավասարաչափ շրջանագծային շարժում
 Կամայական կոր հետագծով շարժում կարելի է ներկայացնել որպես տարբեր շրջանագծերի
աղեղներով շարժումների վերադրում։
 Մարմնի շրջանագծային շարժումը հաճախ բնութագրում են նաև այն ժամանակամիջոցով,
որի ընթացքում մարմինը կատարում է մեկ ամբողջ պտույտ։
 Այդ մեծությունն անվանում են պտտման պարբերություն և նշանակում են T տառով։
 T պարբերությանը հավասար ժամանակամիջոցում v արագությամբ մարմինն անցնում է
շրջանագծի 2R երկարությանը հավասար ճանապարհ։
 Մարմնի շարժումը շրջանագծով կարելի է բնութագրել նաև պտտման հաճախականություն
կոչվող մեծությամբ։
 Եթե t ժամանակում մարմինը կատարում է N պտույտ, ապա միավոր ժամանակում մարմնի
կատարած պտույտների թիվը կամ պտտման հաճախականությունը հավասար է
 n=N/t