De angst voor de “NS beveiliger”

Notitie: De angst voor de “NS beveiliger” Pagina 1 van 7
Auteur: Alex de Graaf
Datum: 08-04-2015
De angst voor de “NS beveiliger”
In of op diverse media is deze week veel te lezen over de “wens” van FNV Spoor en leden Tweede
kamer om “NS beveiligers” uit te rusten met een “Wapenstok”en of “Pepperspray”.
Echter gaat het hier niet om beveiligers of conducteurs maar om medewerkers Veiligheid & Service
van de Nederlandse Spoorwegen (NS). Dit zijn speciaal opgeleide medewerkers met nota bene een
andere buitengewone opsporingsbevoegdheid dan reguliere conducteurs. De vergelijking met
beveiligers is dan ook helemaal onjuist en misleidend. Waar de fout hem ook in mogen zitten, de
misleidende “krantenkoppen” betuigen van weinig kennis inzake deze kwestie. De diverse partijen en
media dienen te spreken over veiligheidsmedewerkers of (buitengewone) opsporingsambtenaren.
Het is al jaren duidelijk dat Nederland erg terughoudend is met het geven van geweldsbevoegdheden
en middelen aan derden. Maar men moet wel begrijpen hoe het verhaal juridisch in elkaar steekt.
Beveiligers verrichten hun werkzaamheden in het algemeen namelijk volgens de
Wet particuliere beveiligingsorganisaties en recherchebureaus (Wpbr).
Particuliere Beveiligers kunnen worden aangewezen door bedrijven, organisaties en instellingen om
professionele taken te verrichten inzake het beschermen tegen interne en externe schadelijke
invloeden. Particuliere Beveiligers zijn verplicht volgens de geldende wet- en regelgeving een bepaald
kennis niveau te hebben en dit te moeten aantonen d.m.v. een diploma.
Particuliere Beveiligers hebben niet meer bevoegdheden dan elke andere burger in Nederland.
Zij kunnen verdachte personen (net als elke andere burger) aanhouden maar niet staande houden,
hebben geen opsporingsbevoegdheid en kunnen geen strafbare feiten opsporen of mensen
verplichten hun identiteitsgegevens te verstrekken. Beveiligers mogen danook geen dwang
toepassen en beschikken niet over geweldsmiddelen. Het is beveiligers verboden om handboeien te
dragen tenzij (zeer uitzonderlijk) er toestemming wordt verleend door de minister van Veiligheid en
Justitie.
Buitengewoon Opsporingsambtenaren (BOA of boa) daarentegen verrichten hun werkzaamheden
onder andere volgens het Wetboek van Strafvordering (Sv.)
Buitengewoon opsporingsambtenaren kunnen worden aangewezen door overheden, bedrijven,
organisaties en instellingen om strafbare feiten op te sporen. Buitengewoon Opsporingsambtenaren
zijn verplicht volgens de geldende wet- en regelgeving een bepaald kennis niveau hebben en moeten
dit aantonen d.m.v. een diploma waarbij zij elke vijf jaar (opnieuw) een examen moeten afleggen.
Daarnaast is er in veel situaties een functie-specifieke opleiding vereist.
Buitengewoon Opsporingsambtenaren zijn in Nederland beëdigde functionarissen die bevoegd zijn
tot de opsporing van een beperkt aantal of een specifieke groep, strafbare feiten.
Zij kunnen alleen proces verbaal opmaken voor de strafbare feiten waarvoor zij volgens hun akte of
aanwijzing opsporingsbevoegdheid bezitten en hebben bevoegdheden welke (meestal) beperkter zijn
dan die van de politie. Deze opsporingsbevoegdheden bevinden zich binnen één van de wettelijk
omschreven domeinen. Buitengewoon Opsporingsambtenaren mogen bijvoorbeeld vaak in
beperktere mate dwang toepassen en beschikken over geen of minder geweldsmiddelen.
In de meeste gevallen mogen Buitengewoon Opsporingsambtenaren handboeien dragen.

Datum: 08-04-2015
De verschillende functies en opsporingsbevoegdheden van een Buitengewoon Opsporingsambtenaar
zijn ondergebracht in zes zogenoemde domeinen (werkterreinen):
 I. Openbare ruimte
 II. Milieu, welzijn en infrastructuur
 III. Onderwijs
 IV. Openbaar vervoer
 V. Werk, inkomen en zorg
 VI. Generieke opsporing
Buitengewoon Opsporingsambtenaren zijn terug te vinden in diverse functies waaronder:
 Parkeercontroleurs
 Boswachters
 Leerplichtambtenaren
 Conducteurs
 Inspecteurs van de Arbeidsinspectie
 weginspecteurs van Rijkswaterstaat
Daarnaast zijn er ook Buitengewoon Opsporingsambtenaren actief bij de politie en zijn douaniers
eveneens Buitengewoon Opsporingsambtenaren.
Voor de Buitengewoon Opsporingsambtenaar geldt de volgende wet- en regelgeving:
 Artikel 142 Wetboek van Strafvordering
 Artikel 3a Wet wapens en munitie
 Besluit buitengewoon opsporingsambtenaar
 Circulaire BOA
 Politiewet
 Ambtsinstructie voor de politie, de Koninklijke marechaussee en de buitengewoon
opsporingsambtenaar- Regeling wapens en munitie.

Datum: 08-04-2015
In de Circulaire domeinen bijzondere opsporingsambtenaar onder Domein IV Openbaar vervoer
staat het volgende geschreven:
De boa openbaar vervoer is bevoegd om te handhaven op de volgende artikelen en wetten voor
zover noodzakelijk voor een goede uitoefening van de functie en de daaraan gekoppelde
taakomschrijving, tenzij de wet zich daartegen verzet.
1. Spoorwegwet;
2. Wet personenvervoer 2000;
3. Besluit personenvervoer 2000;
4. Artikel 5 Wegenverkeerswet 1994;
5. Artikelen 15a lid 1 en lid 2, 23 lid 1 sub a, b en e, 62 juncto bord C1, C11, C12, C13, C14,
C15, C16 en C17, 24 lid 1 sub b, 62 juncto 71 van het Reglement verkeersregels en
verkeerstekens 1990;
6. Artikelen 177, 179, 180, 181, 182, 184, 184a, 185, 266/267, 284, 285, 300 juncto artikel
304 onder ten tweede, 435, onder ten vierde, en 447e van het Wetboek van Strafrecht;
7. Artikel 141, 157, 225, 239, 310, 311, 350, 416, 424, 426, 461 van het Wetboek van
strafrecht;
8. Algemene plaatselijke verordeningen, voor zover deze verordeningen samenhangen met
het vervoer van personen en voor zover de boa is aangewezen door het bevoegd gezag;
9. Andere strafbare feiten, indien hij daarmee in een concreet opsporingsonderzoek of voor
een concreet project door een officier van justitie wordt belast voor de duur van dat
onderzoek of project.
Politiebevoegdheden en Geweldsmiddelen
De boa openbaar vervoer kan optioneel beschikken over artikel 8 lid 1 en lid 3 van de Politiewet,
handboeien en wapenstok. (Staatscourant Nr. 21333, 2012)
De bovenstaande tekst geeft dus duidelijk de intentie weer van de wetgeving.
De minister van Veiligheid en Justitie kan dus bepalen of aan een bepaalde specifieke Buitengewoon
Opsporingsambtenaar (extra) bevoegdheden toegekend kunnen worden.
Deze bevoegdheden worden door middel van een besluit bekrachtigd per specifieke groep
buitengewoon opsporingsambtenaren.
Artikel 6 van het “Besluit buitengewoon opsporingsambtenaar NS Groep N.V., Service & Veiligheid
2014”, bepaalt bijvoorbeeld dat de Buitengewoon Opsporingsambtenaren Service & Veiligheid van
de NS gedurende de uitoefening van de taak als buitengewoon opsporingsambtenaar de
bevoegdheden kan uitoefenen met gebruikmaking van handboeien. (Staatscourant nr 22200, 2014)
Gezien de tekst uit de bovengenoemde circulaire is de discussie inzake het verstrekken van meer
geweldsmiddelen aan Buitengewoon Opsporingsambtenaren met politiebevoegdheid van de
Nederlandse Spoorwegen dus gebaseerd op onjuistheden. Tevens wordt er met twee maten
gemeten.

Datum: 08-04-2015
Boswachters zijn eveneens aangewezen Buitengewoon Opsporingsambtenaren. Echter zijn niet alle
boswachters in dienst van de overheid. Een grote groep boswachters is in dienst van private
instellingen waaronder de Vereniging Natuurmonumenten. Volgens artikel 6 van het
“Besluit buitengewoon opsporingsambtenaar Vereniging Natuurmonumenten 2013” hebben deze
Buitengewoon Opsporingsambtenaren politiebevoegdheden en zijn uitgerust met onder andere
Handboeien, Wapenstok en Pepperspray. Deze boswachters hebben zelfs een vuurwapen. Dit terwijl
zij in mindere mate te maken krijgen met geweld vergeleken met conducteurs of OV controleurs.
Het is dus wel degelijk mogelijk dat private instellingen Buitengewone Opsporingsambtenaren in
dienst hebben met ruime geweldsmiddelen. (Staatscourant Nr. 26370, 2013)
Men hoeft niet ver terug in de geschiedenis te gaan om te ontdekken dat ook in het verleden bij de
Nederlandse Spoorwegen dit op een zelfde manier was ingekleed. Een stuk je geschiedenis:
In 1994 toen de spoorwegen "geprivatiseerd" werden, waren de opsporingsambtenaren van de
Spoorwegpolitie al vele jaren in dienst van de N.V. Nederlandse Spoorwegen. De NS was destijds het
enige bedrijf in Nederland met een eigen politiedienst. De opsporingsambtenaren waren voorheen
onbezoldigd politieambtenaar maar werden vanaf 1995 Buitengewoon Opsporingsambtenaar met
politiebevoegdheden en geweldsmiddelen waaronder een vuurwapen. (Staatscourant nr. 185, 1997)
De NS is echter nooit een staatsbedrijf geweest maar een N.V. welke volledig in handen was en nog
steeds is van de Rijksoverheid. Hierdoor kan er dus geen sprake zijn van privatisering.
De privatisering van de Nederlandse Spoorwegen hield gewoonweg in: het toelaten van meer
(markt)partijen op het spoorwegnet en meer marktwerking binnen de N.V. Nederlandse
Spoorwegen. Echter door de “marktwerking” op het spoorwegnet werd het voor de overheid ineens
onwenselijk om een “private” onderneming een eigen politiedienst te laten hebben.
Er werd overwogen de Spoorwegpolitie onder te brengen bij de diverse regiokorpsen.
De NS voelde daar echter weinig voor, omdat dan de specifieke taak van de Spoorwegpolitie
ondergesneeuwd zou raken en omdat politie niet snel genoeg ter plekke zou zijn wanneer een
conducteur om bijstand vraagt. Uiteindelijk was het de keus van de leiding van de NS,
Spoorwegpolitie en de opsporingsambtenaren (die veelal uit angst om gedegradeerd te worden naar
een beveiligingsdienst) hebben besloten om de Spoorwegpolitie volledig te laten "overnemen" door
het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD), maar men was erg sceptisch.
In 2000 ging de Spoorwegpolitie van de NS over naar het KLPD. De drang om de Spoorwegpolitie bij
de overheid onder te brengen was vooral gebaseerd op angst en heeft uiteindelijk gewonnen.
De ondernemingsvorm van de NS was immers ongewijzigd en in alle voorafgaande jaren heeft de NS
(als een “private” onderneming in handen van de overheid) altijd een eigen politiedienst gehad welke
volledig was bewapend met Handboeien, Wapenstok, Pepperspray en Vuurwapen.
In de jaren 90 had het Gemeentevervoerbedrijf (GVB) in Amsterdam eveneens een eigen
handhavingdienst: de Dienst Ondersteunende Taken. Dit was een voorloper op de huidige OV BOA's
met politiebevoegdheid. De opsporingsambtenaren van dit team kwamen zelfstandig in actie of in
samenwerking met de politie bij gevallen van (gewelds)misdrijven in het Amsterdamse openbaar
vervoer en waren uitgerust met Handboeien en Wapenstok. Deze dienst is weliswaar onder andere
naam anno 2015 nog steeds een onderdeel van het GVB. (Staatscourant nr. 41, 2004)

Datum: 08-04-2015
Tussen 2000 en 2008 hadden de Nederlandse Spoorwegen geen specifieke opsporingsdienst of
handhavingsdienst. Echter in 2007 besloot de NS, naar aanleiding van de ervaringen van het
treinpersoneel door de ontstane situatie, om opnieuw een handhavingsdienst op te zetten. Echter
waren de bevoegdheden en middelen ditmaal beperkt in vergelijking met de Spoorwegpolitie bij NS
tot 2000. Tot op heden is deze handhavingsdienst onderdeel van de Nederlandse Spoorwegen.
Het Team Service & Veiligheid, bestaat uit buitengewone opsporingsambtenaren in combinatie met
politiebevoegdheden en uitgerust met handboeien. In 2009 werd deze dienst uitgebreid (onder druk
van de vakbonden na een aantal geweldsincidenten) met twee landelijke teams.
Tijdens een presentatie van de NS voor (aankomende) Service & Veiligheidsmedewerkers in 2010
vroeg een oud medewerker van de Dienst Ondersteunende Taken van het GVB, waarom bij de NS er
geen wapenstok gedragen werd. Hierop antwoordde de NS vertegenwoordiger dat het de keus was
van NS om de Service & Veiligheidsmedewerkers niet uit te rusten met een wapenstok omdat de NS
van mening was dat dit alleen maar geweld zou aantrekken. NS heeft dus deze keuze zelf gemaakt.
In 2013 is door wetswijzigingen en bijhorende reorganisaties, het Korps Landelijke Politie Diensten
samen met de regionale korpsen opgegaan in de Nationale Politie en is de Dienst Spoorwegpolitie
daarbij opgeheven. Hierdoor is er nog weinig over van de politie in het spoorwegdomein en zijn de
bedenkingen van de NS voorafgaand aan de overdracht van de Spoorwegpolitie in 2000,
werkelijkheid geworden.
De hele geschiedenis laat tevens de andere kant van de medaille zien. Vaak wordt er door diverse
partijen gesproken over dat marktwering niet goed zou zijn met allerlei diverse scenario's als
argument. Maar in deze specifieke situatie is niet door de marktwerking maar door angst,
reorganisaties en bezuinigingen bij de overheid uiteindelijk de Spoorwegpolitie van het toneel
verdwenen.
Vanaf de overdracht van de Spoorwegpolitie aan de overheid is er sprake van een verslechterde
situatie van ondersteuning door de politie bij incidenten in de trein of op het station. Dit is in eerste
instantie ook de reden dat de NS in 2008 weer een eigen handhavingdienst hebben opgezet. Sinds
2013 is er door het opheffen van de Dienst Spoorwegpolitie geen permanente politietoezicht meer
op de stations of in de nabijheid van het spoor aanwezig.
Anno 2015 wordt er naar aanleiding van diverse achtereenvolgende incidenten gesproken over het
toekennen van extra bevoegdheden en middelen aan Buitengewone Opsporingsambtenaren van de
Nederlandse Spoorwegen. Echter wordt er dor de diverse partijen beweerd dat het
geweldsmonopolie bij de overheid ligt en dat het lastig wordt om deze groep NS medewerkers uit te
rusten met geweldsmiddelen zoals een Wapenstok en Pepperspray. Maar waar zijn deze stellingen
op gebaseerd?

Datum: 08-04-2015
Uit de volgende feiten blijkt dan ook dat de discussie wordt gevoerd op basis van onjuistheden.
Dit is een schril contrast met wat er in media door diverse partijen wordt beweerd:
Er zijn in Nederland wel degelijk Buitengewoon Opsporingsambtenaren met politiebevoegdheden en
geweldsmiddelen die niet in dienst zijn van de overheid. Een voorbeeld hiervan is de Vereniging
Natuurmonumenten welke Buitengewoon Opsporingsambtenaren in dienst heeft met (beperkte)
politiebevoegdheden en volledige geweldsmiddelen waaronder Handboeien, Wapenstok, Peperspray
en Vuurwapen. De Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten in Nederland, kortweg:
Vereniging Natuurmonumenten, is een Nederlandse natuurbeschermingsorganisatie en een private
instelling welke jaarlijks ongeveer 100 miljoen Euro aan inkomsten heeft uit onder andere
overheidssubsidies, contributies, legaten, beleggingen, pacht en huur.
De stelling dat het geweldsmonopolie enkels bij de overheid ligt is dus onjuist. Wel is er toezicht net
als bij alle andere Buitengewoon Opsporingsambtenaren vanuit het Ministerie van Veiligheid en
Justitie.
De N.V. Nederlandse Spoorwegen hebben van 1919 to 2000 een volledige politiedienst onder de
naam “Spoorwegpolitie” in eigen beheer gehad met (beperkte) politiebevoegdheden en volledige
geweldsmiddelen waaronder Handboeien, Wapenstok, Peperspray en Vuurwapen. Ook hier lag
destijds het geweldsmonopolie niet alleen bij de overheid. De Spoorwegpolitie werd begin deze
eeuw overgedragen aan de Rijksoverheid. Vervolgens heeft NS in 2008 (noodgedwongen) een
nieuwe handhavingdienst opgezet onder de naam “Service & Veiligheid” (nu Veiligheid & Service)
met beperktere bevoegdheden en middelen. Dit met name omdat veelal de afgesproken politie
ondersteuning uitbleef na de overdracht van de Spoorwegpolitie aan de overheid en de prioriteiten
van de Spoorwegpolitie werden verlegd. Uiteindelijk is de “Spoorwegpolitie” door reorganisaties bij
de Nationale Politie helemaal van het toneel verdwenen.
De Nederlandse Spoorwegen hebben vele jaren bewezen de verantwoordelijkheid te kunnen nemen
voor het in het eigen beheer hebben van een politiedienst. Het is echter de Rijksoverheid die op de
lange termijn zich niet aan de afspraken heeft gehouden en de prioriteiten van de politie heeft
gewijzigd. Als er ergens de betrouwbaarheid is geschaad is dit in ieder geval niet bij de NS.
In Amsterdam was het na 2000 nog steeds mogelijk om veiligheidsmedewerkers/ buitengewoon
opsporingsambtenaren van het Gemeente Vervoerbedrijf (GVB) uit te rusten met een wapenstok.
De NS heeft daarentegen destijds bij de ontwikkeling van het team Service en Veiligheid, zelf aan
gegeven een bewuste keus te maken door Buitengewoon Opsporingsambtenaren van het team
Service & Veiligheid niet uit te willen rusten met een wapenstok. Destijds wellicht een weloverwogen
keus maar achteraf door de veranderingen in de maatschappij zal dit herzien moeten worden.
In wetgeving, besluiten en circulaires is niets terug te vinden over het niet kunnen uitrusten van
Buitengewoon Opsporingsambtenaren van NS met een wapenstok.
Sterker nog in de Circulaire domeinen bijzondere opsporingsambtenaar van 2012 staat juist vermeld
dat de BOA’s in domein IV optioneel uitgerust kunnen worden met handboeien en wapenstok.
De stelling dat het uitrusten van veiligheidsmedewerkers van NS lastig is dus eveneens onjuist.
Het verlenen van deze bevoegdheid ligt bij Ministerie van Veiligheid en Justitie welke volgens de
bovengenoemde wet –en regelgeving voldoende mogelijkheden heeft om in ieder geval de korte
wapenstok aan de veiligheidsmedewerkers toe te kennen.

Datum: 08-04-2015
De toekomst zal wederom over een aantal jaren laten zien dat de tot nu toe ingestelde wet- ,
regelgeving en genomen maatregelen niet meer toereikend zijn. De Nationale Politie heeft zijn
handen vol aan diverse (algemene) taken waaronder het opsporen van algemene strafbare feiten en
misdrijven. Dan is er nog niet eens gesproken over de grootschalige reorganisatie die nog steeds niet
geheel is afgerond.
Nu al is er een tendens zichtbaar dat lokale overheden, (overheids)bedrijven en instellingen eigen
Buitengewone Opsporingsambtenaren inzetten en dit zal in de toekomst steeds vaker gaan
gebeuren. Dit vindt al geruime tijd plaats bij de lokale overheden en openbaar vervoersbedrijven (die
bij lange na niet altijd meer in handen van de overheid zijn). Daarbij komen er ook steeds meer pilots
en experimenten waaronder de pilot met Winkel BOA’s in de gemeenten Roermond en Vlaardingen
en is er onlangs een experiment gestart in Rotterdam met weginspecteurs van Rijkswaterstaat met
een BOA-status.
Waar in de jaren negentig van de vorige eeuw drastische wijzigingen in onze (veiligheids)wetgeving
werd doorgevoerd, zien we anno 2015 steeds vaker dat er weer wordt teruggekomen op deze
wijzigingen. De genoemde diensten komen “terug” weliswaar in een ander vorm maar de essentie
van deze specifieke diensten met bijhorende kennis, bevoegdheden en middelen wordt hier wel mee
aangetoond.
Feitelijk zijn we langzamerhand weer een verkapte “Gemeente Politie” aan het creëren bij de
gemeenten (Gemeente BOA’s) en een verkapte “Spoorwegpolitie” in het openbaar vervoer
(OV BOA’s). Nog even en dan is de cirkel weer rond en dan kunnen we spreken over
“het wiel opnieuw uitvinden”.
1990 2015
Rijkspolitie = Nationale Politie
Gemeentepolitie = Gemeente BOA’s/Handhaving teams
Spoorwegpolitie = OV BOA’s /Veiligheid & Service team NS
Concluderend kan er gesteld worden dat de discussie inzake extra bevoegdheden en
geweldmiddelen voor veiligheidsmedewerkers/Buitengewoon Opsporingsambtenaren van NS alleen
maar beëindigt kan worden door één van de twee keuzes te maken met als doelstelling om het
aantal geweldsmisdrijven in het openbaar vervoer ook in de toekomst te kunnen beperken, namelijk:
1) Het verlenen van (meer) bevoegdheden aan en/of het uit rusten met (meer)
geweldsmiddelen van de veiligheidsmedewerkers/opsporingsambtenaren van deze (private)
ondernemingen, waarbij een strenge controle plaatsvindt voorafgaand aan strenge selectie-
eisen, procedures en opleidingen,
of
2) het instellen van een “Openbaar Vervoer Politie” ondergebracht bij de Nationale Politie en
deze met de taak uit te rusten: het opsporen van strafbare feiten (en misdrijven) in en om
het openbaar vervoer waaronder Bus, Trein, Tram, Metro, Veerpont en wellicht taxi’s.
Een vergelijkend voorbeeld hiervan is de Transport Police in Groot Brittannië.

De angst voor de “NS beveiliger”

Recommended

Recommended

More Related Content

Featured

Featured (20)

De angst voor de “NS beveiliger”