SlideShare a Scribd company logo
1 of 37
Elektrokimia
ο‚΄ Sel Galvani (Sel Volta) : Reaksi Redoks β†’ Energi Listrik
ο‚΄ Potensial Sel ← Potensial Reduksi
ο‚΄ Potensial Reduksi Standar β†’ Prediksi Reaksi Spontan
ο‚΄ Potensial Sel β†’ Perubahan Energi Bebas
ο‚΄ Pengaruh Konsentrasi terhadap Potensial Sel
ο‚΄ Baterai
ο‚΄ Elektrolisis : Energi Listrik β†’ Reaksi Kimia
ο‚΄ Aspek Kuantitatif Elektrolisis (Stoikiometri)
ο‚΄ Produksi Logam Aluminium
ο‚΄ Produksi Natrium
ο‚΄ Pemurnian Logam Tembaga
ο‚΄ Korosi
Elektrokimia
Elektrokimia adalah cabang ilmu kimia yang berkenaan dengan interkonversi
energi listrik dan energi kimia
Proses Elektrokimia adalah reaksi reduksi dan oksidasi (reaksi RedOks)
dimana
β€’ Energi dihasilkan dari reaksi kimia spontan, yang diubah menjadi energi listrik :
Sel Galvani/Volta, atau
β€’ Energi listrik digunakan untuk menghasilkan reaksi kimia yang tidak spontan :
Sel Elektrolisis 0 0
2Mg (s) + O2 (g)
+2 -2
2MgO (s)
2Mg 2Mg2+ + 4π‘’βˆ’
O2 + 4eβˆ’ 2O2βˆ’
: Reaksi Oksidasi (Melepas elektron)
: Reaksi Reduksi (menerima elektron)
Reaksi Redoks
Bilangan Oksidasi
ο‚΄ Unsur memiliki biloks 0
Na, Be, K, Pb, H2, O2, P4, … = 0
ο‚΄ Pada ion monoatomik, bilangan oksidasi sama dengan muatan ion
Li+, Li = +1 ; Fe3+ , Fe = +3 ; O2βˆ’ , O = -2
ο‚΄ Biloks oksigen umumnya adalah -2, tetapi pada H2O2 dan O2
βˆ’2
adalah -1
ο‚΄ Biloks hidrogen adalah +1, tetapi ketika berikatan dengan logam biloksnya akan
menjadi -1, contohnya NaH, CaH2
ο‚΄ Logam Golongan IA = +1, logam IIA = +2 dan F selalu -1
ο‚΄ Jumlah biloks atom dalam molekul dan senyawa ion, selalu sama dengan muatan dari
molekul atau senyawa ion tersebut.
Muatan atom yang terdapat dalam suatu molekul (maupun senyawa ionik) jika
transfer elektron terjadi.
Oksidasi Fe2+ menjadi Fe3+ oleh Cr2O7
2βˆ’
dalam suasana asam
ο‚΄ Tuliskan reaksi yang belum setara dalam bentuk ion
Fe2+ + Cr2O7
2βˆ’
⟢ Fe3+ + Cr3+
ο‚΄ Pisahkan persamaan tersebut dalam bentuk setengah reaksi oksidasi dan reduksi
+2 +3
Oksidasi ∢ Fe2+ ⟢ Fe3+
+6 +3
Reduksi ∢ Cr2O7
2βˆ’
⟢ Cr3+
ο‚΄ Setarakan semua atom kecuali O dan H pada kedua reaksi
Cr2O7
2βˆ’
⟢ 2Cr3+
Menyetarakan reaksi redoks
ο‚΄ Dalam suasana asam, tambahkan H2O untuk menyetarakan atom O dan H+
untuk
menyetarakan atom H
Cr2O7
2βˆ’
⟢ 2Cr3+
+ 7H2O
14H+
+ Cr2 O7
2βˆ’
⟢ 2Cr3+
+ 7H2O
ο‚΄ Tambahkan elektron pada salah satu sisi dari setiap setengah reaksi untuk
menyetarakan muatan
Fe2+
⟢ Fe3+
+ 1eβˆ’
6π‘’βˆ’
+ 14H+
+ Cr2O7
2βˆ’
⟢ 2Cr3+
+ 7H2O
ο‚΄ Jika diperlukan, samakan jumlah elektron untuk kedua reaksi dengan cara mengalikan
kedua reaksi dengan angka yang sesuai
6Fe2+ ⟢ 6Fe3+ + 6eβˆ’
6π‘’βˆ’
+ 14H+
+ Cr2 O7
2βˆ’
⟢ 2Cr3+
+ 7H2O
Menyetarakan reaksi redoks
ο‚΄ Tambahkan kedua reaksi tersebut untuk mendapatkan reaksi redoks total.
Jumlah elektron kedua reaksi harus sama, sehingga dapat dicoret.
Oksidasi ∢ 6Fe2+ ⟢ 6Fe3+ + 6eβˆ’
Reduksi : 6π‘’βˆ’
+ 14H+
+ Cr2O7
2βˆ’
⟢ 2Cr3+
+ 7H2O
14H+ + Cr2O7
2βˆ’
+ 6Fe2+ ⟢ 6Fe3+ + 2Cr3+ + 7H2O
ο‚΄ Verifikasi jumlah atom dan muatan untuk setiap sisi
14 x 1 – 2 + 6 x 2 = 24 = 6 x 3 + 2 x 3
ο‚΄ Dalam suasana basa, tambahkan OHβˆ’ pada kedua sisi reaksi sesuai dengan
jumlah H+ yang ada
Menyetarakan reaksi redoks
Reaksi Reduksi Oksidasi
Sel Galvani (Sel Volta)
Pada sel volta :
Katoda : kutub
positif (reduksi)
Anoda : kutub
negatif (oksidasi)
Reaksi spontan
Menghasilkan
energi listrik
Perbedaan potensial listrik
antara katoda dan anoda
disebut
ο‚΄ Cell voltage
ο‚΄ Electromotive force (emf)
ο‚΄ Cell potential
Sel Galvani
Diagram Sel (Notasi Sel)
Zn (𝑠) + Cu2+
π‘Žπ‘ž ⟢ Zn2+
π‘Žπ‘ž + Cu 𝑠
[Cu2+
] = 1𝑀 dan Zn2+
= 1𝑀
Zn 𝑠 | Zn2+
1𝑀 βˆ₯ Cu2+
1𝑀 | Cu (s)
Anoda Katoda
𝑬𝒔𝒆𝒍 = π‘¬π’Œπ’‚π’•π’π’…π’‚ βˆ’ 𝑬𝒂𝒏𝒐𝒅𝒂
𝑬𝒔𝒆𝒍
𝝄
= π‘¬π’Œπ’‚π’•π’π’…π’‚
𝝄
βˆ’ 𝑬𝒂𝒏𝒐𝒅𝒂
𝝄
𝑬𝝄
merupakan Potensial Reduksi Standar atau voltase yang berkaitan dengan reaksi
reduksi pada satu elektroda ketika semua zat terlarut 1 M dan semua gas pada 1
atm.
Potensial Reduksi Standar
Penguraian H2 : H2 𝑔 ⟢ 2H+ + 2eβˆ’
Reaksi Reduksi: 2eβˆ’
+ 2H+
1 𝑀 ⟢ H2 (1 π‘Žπ‘‘π‘š)
𝐸𝜊 = 0 V
Standard hydrogen electrode (SHE)
Potensial Reduksi Standar
𝐸𝑠𝑒𝑙
𝜊
= πΈπ‘˜π‘Žπ‘‘π‘œπ‘‘π‘Ž
𝜊
βˆ’ πΈπ‘Žπ‘›π‘œπ‘‘π‘Ž
𝜊
𝐸𝑠𝑒𝑙
𝜊
= 𝐸𝐻+/𝐻2
𝜊
βˆ’ 𝐸𝑍𝑛2+/𝑍𝑛
𝜊
0,76 𝑉 = 0 βˆ’ 𝐸𝑍𝑛2+/𝑍𝑛
𝜊
𝐸𝑍𝑛2+/𝑍𝑛
𝜊
= - 0,76
𝑍𝑛2+
1 𝑀 + 2π‘’βˆ’
⟢ 𝑍𝑛 𝐸𝜊
= βˆ’0,76
𝑍𝑛 𝑠 | 𝑍𝑛2+ 1 𝑀 βˆ₯ 𝐻+ 1 𝑀 | 𝐻2 1 π‘Žπ‘‘π‘š | Pt (s)
Anoda (Oksidasi) : 𝑍𝑛 𝑠 ⟢ 𝑍𝑛2+ 1 𝑀 + 2π‘’βˆ’
Katoda (Reduksi) : 2π‘’βˆ’
+ 2𝐻+
1 𝑀 ⟢ 𝐻2 (1 π‘Žπ‘‘π‘š)
𝑍𝑛 (𝑠) + 2𝐻+ 1 𝑀 ⟢ 𝑍𝑛2+ + 𝐻2 (1 π‘Žπ‘‘π‘š)
Potensial Reduksi Standar
𝐸𝑠𝑒𝑙
𝜊
= πΈπ‘˜π‘Žπ‘‘π‘œπ‘‘π‘Ž
𝜊
βˆ’ πΈπ‘Žπ‘›π‘œπ‘‘π‘Ž
𝜊
𝐸𝑠𝑒𝑙
𝜊
= 𝐸𝐢𝑒2+/𝐢𝑒
𝜊
βˆ’ 𝐸𝐻+/𝐻2
𝜊
0,34 𝑉 = 𝐸𝐢𝑒2+/𝐢𝑒
𝜊
βˆ’ 0
𝐸𝐢𝑒2+/𝐢𝑒
𝜊
= 0,34
𝐢𝑒2+
1 𝑀 + 2π‘’βˆ’
⟢ 𝐢𝑒 𝐸𝜊
= 0,34
Pt 𝑠 | H2 1 π‘Žπ‘‘π‘š | H+ 1 𝑀 βˆ₯ Cu2+ 1 𝑀 | Cu (s)
Anoda (Oksidasi) : 𝐻2 1 π‘Žπ‘‘π‘š ⟢ 2𝐻+ 1 𝑀 + 2π‘’βˆ’
Katoda (Reduksi) : 2π‘’βˆ’
+ 𝐢𝑒2+
1 𝑀 ⟢ 𝐢𝑒 (𝑠)
𝐻2 (1 π‘Žπ‘‘π‘š) + 𝐢𝑒2+ 1 𝑀 ⟢ 𝐢𝑒 𝑠 + 2𝐻+ (1 𝑀)
ο‚΄ Nilai 𝐸𝜊
dapat digunakan untuk melihat
kecendrungan sebuah spesi dalam
mengalami reaksi reduksi
ο‚΄ Semakin positif nilai 𝐸𝜊 makan semakin
mudah mengalami reduksi
ο‚΄ Reaksi setengah sel bersifat reversible
ο‚΄ Tanda 𝐸𝜊
berubah saat reaksi dibalik
ο‚΄ Perubahan koefisien reaksi tidak
merubah nilai 𝐸𝜊
Berapakah nilai potensial sel standar suatu sel elektrokimia yang dibentuk dari
elektroda Cd dalam larutan 1 M 𝐢𝑑(𝑁𝑂3)2 dan elektroda Al dalam 1 M 𝐴𝑙(𝑁𝑂3)3 ?
𝐢𝑑2+ π‘Žπ‘ž + 2π‘’βˆ’ ⟢ 𝐢𝑑 𝑠 𝐸𝜊 = βˆ’0,40 𝑉
𝐴𝑙3+ π‘Žπ‘ž + 3π‘’βˆ’ ⟢ 𝐴𝑙 𝑠 𝐸𝜊 = βˆ’1,66 𝑉
Anoda (Oksidasi) : 𝐴𝑙 𝑠 ⟢ 𝐴𝑙3+ 1 𝑀 + 3π‘’βˆ’ Γ— 2
Katoda (Reduksi) : 2π‘’βˆ’ + 𝐢𝑑2+ 1 𝑀 ⟢ 𝐢𝑑 𝑠 Γ— 3
2𝐴𝑙 (𝑠) + 𝐢𝑑2+ 1 𝑀 ⟢ 3𝐢𝑑 𝑠 + 2𝐴𝑙3+ (1 𝑀)
𝐸𝑠𝑒𝑙
𝜊
= πΈπ‘˜π‘Žπ‘‘π‘œπ‘‘π‘Ž
𝜊
βˆ’ πΈπ‘Žπ‘›π‘œπ‘‘π‘Ž
𝜊
𝐸𝑠𝑒𝑙
𝜊
= βˆ’0,40 βˆ’ βˆ’1,66
𝐸𝑠𝑒𝑙
𝜊
= 1,26 𝑉
Termodinamika Sel Elektrokimia
Δ𝐺 = βˆ’π‘›πΉπΈπ‘ π‘’π‘™
Ξ”πΊπœŠ = βˆ’π‘›πΉπΈπ‘ π‘’π‘™
𝜊
Ξ”πΊπœŠ = βˆ’π‘…π‘‡ ln 𝐾 = βˆ’ 𝑛𝐹𝐸𝑠𝑒𝑙
𝜊
𝐸𝑠𝑒𝑙
𝜊
=
𝑅𝑇
𝑛𝐹
lnK =
(8,314 𝐽/𝐾. π‘šπ‘œπ‘™)(298 𝐾)
𝑛 (96.500 𝐽/𝑉. π‘šπ‘œπ‘™)
𝑙𝑛𝐾
𝐸𝑠𝑒𝑙
𝜊
=
0,0257 𝑉
𝑛
𝑙𝑛𝐾
𝐸𝑠𝑒𝑙
𝜊
=
0,0592 𝑉
𝑛
π‘™π‘œπ‘”πΎ
n = Jumlah mol electron dalam reaksi
F = Konstanta Faraday = 96.500 J/V.mol = 96.500 C/mol
K = Konstanta Kesetimbangan
R = Konstanta Gas = 8,314 J/K.mol (0,08206 L. atm/K.mol
T = Suhu (dalam satuan Kelvin)
Termodinamika Sel Elektrokimia
Ξ”πΊπœŠ = βˆ’π‘…π‘‡ ln 𝐾 = βˆ’ 𝑛𝐹𝐸𝑠𝑒𝑙
𝜊
Ξ”πΊπœŠ
= Energi bebas standar
𝐸𝑠𝑒𝑙
𝜊
= Potensial standar sel
n = Jumlah mol electron dalam reaksi
F = Konstanta Faraday = 96.500 J/V.mol = 96.500 C/mol
K = Konstanta Kesetimbangan
R = Konstanta Gas = 8,314 J/K.mol (0,08206 L. atm/K.mol
T = Suhu (dalam satuan Kelvin)
Hitungah konstanta kesetimbangan untuk reaksi berikut pada suhu 25℃ ?
𝑆𝑛 𝑠 + 2𝐢𝑒2+ π‘Žπ‘ž β‡Œ 𝑆𝑛2+ π‘Žπ‘ž + 2𝐢𝑒+ (π‘Žπ‘ž)
Oksidasi : 𝑆𝑛 𝑠 ⟢ 𝑆𝑛2+
π‘Žπ‘ž + 2π‘’βˆ’
Reduksi : 2𝐢𝑒2+
π‘Žπ‘ž + 2π‘’βˆ’
⟢ 2𝐢𝑒+
(π‘Žπ‘ž)
Berdasarkan reaksi diatas diketahui n = 2
Berdasarkan tabel potensial reduksi standar, diketahui
bahwa 𝐸𝑆𝑛2+/𝑆𝑛
𝜊
= βˆ’0,14 V dan 𝐸𝐢𝑒2+/𝐢𝑒+
𝜊
= 0,15 V
Sehingga
𝐸𝜊 = 𝐸𝐢𝑒2+/𝐢𝑒+
𝜊
βˆ’ 𝐸𝑆𝑛2+/𝑆𝑛
𝜊
= 0,15 V – (-0,14)
= 0,29
Maka :
𝐸𝑠𝑒𝑙
𝜊
=
0,0257 𝑉
𝑛
ln 𝐾
ln K =
π‘›πΈπœŠ
0,0257 𝑉
ln 𝐾 =
(2)(0,29 𝑉)
0,0257 𝑉
= 22,6
𝐾 = 𝑒22,6
= 6,5 Γ— 109
Karena nilai K > 1 maka
Reaksi berlangsung spontan
Pengaruh Konsentrasi pada Potensial Sel
βˆ†πΊ = βˆ†πΊπœŠ + 𝑅𝑇 ln 𝑄
Δ𝐺 = βˆ’π‘›πΉπΈ
Ξ”πΊπœŠ
= βˆ’π‘›πΉπΈπœŠ
Sehingga : βˆ†πΊ = βˆ†πΊπœŠ
+ 𝑅𝑇 ln 𝑄
βˆ’π‘›πΉπΈ = βˆ’π‘›πΉπΈπœŠ
+ 𝑅𝑇 ln 𝑄
E =
βˆ’π‘›πΉπΈπœŠ
βˆ’π‘›πΉ
+
𝑅𝑇 ln 𝑄
βˆ’π‘›πΉ
𝐸 = 𝐸𝜊
βˆ’
𝑅𝑇
𝑛𝐹
ln 𝑄 (Persamaan Nernst)
Pada kondisi 298 K :
𝐸 = 𝐸𝜊
βˆ’
0,0257 𝑉
𝑛
ln 𝑄 atau 𝐸 = 𝐸𝜊
βˆ’
0,0592 𝑉
𝑛
lπ‘œπ‘” 𝑄
Apakah reaksi berikut berlangsung spontan pada 298 K,
jika [𝐹𝑒2+] = 0,60 𝑀 π‘‘π‘Žπ‘› [𝐢𝑑2+] = 0,01 𝑀 ?
𝐹𝑒2+ π‘Žπ‘ž + 𝐢𝑑 𝑠 β‡Œ 𝐹𝑒 𝑠 + 𝐢𝑑2+ (π‘Žπ‘ž)
Oksidasi : 𝐢𝑑 𝑠 ⟢ 𝐢𝑑2+ π‘Žπ‘ž + 2π‘’βˆ’
Reduksi : 2π‘’βˆ’
+ 𝐹𝑒2+
π‘Žπ‘ž ⟢ 𝐹𝑒 (𝑠)
Berdasarkan tabel potensial reduksi standar diketahui
𝐸𝐹𝑒2+/𝐹𝑒
𝜊
= βˆ’0,44 𝑉 π‘‘π‘Žπ‘› 𝐸𝐢𝑑2+/𝐢𝑑
𝜊
= βˆ’0,40 𝑉 , sehingga
𝐸𝜊
= 𝐸𝐹𝑒2+/𝐹𝑒
𝜊
βˆ’ 𝐸𝐢𝑑2+/𝐢𝑑
𝜊
𝐸𝜊
= βˆ’0,44 𝑉 βˆ’ βˆ’0,40 𝑉
𝐸𝜊
= βˆ’0,04 𝑉
Maka :
𝐸 = 𝐸𝜊 βˆ’
0,0257 𝑉
𝑛
ln 𝑄
𝐸 = βˆ’0,04 𝑉 βˆ’
0,0257 𝑉
2
𝑙𝑛
[𝐢𝑑2+]
[𝐹𝑒2+]
𝐸 = βˆ’0,04 𝑉 βˆ’
0,0257 𝑉
2
𝑙𝑛
0,01
0,60
E = 0,013
Karena nilai E > 0 maka reaksi
berlangsung spontan
Baterai
Baterai Sel Kering
( Leclanche cell )
Anoda : 𝑍𝑛 𝑠 ⟢ 𝑍𝑛2+
π‘Žπ‘ž + 2π‘’βˆ’
Katoda : 2𝑁𝐻4
+
π‘Žπ‘ž + 2𝑀𝑛𝑂2 𝑠 + 2π‘’βˆ’ ⟢ 𝑀𝑛2𝑂3 𝑠 + 2𝑁𝐻3 π‘Žπ‘ž + 𝐻2𝑂 (𝑙)
𝑍𝑛 𝑠 + 2𝑁𝐻4
+
π‘Žπ‘ž + 2𝑀𝑛𝑂2 𝑠 ⟢ 𝑍𝑛2+ π‘Žπ‘ž + 2𝑁𝐻3 π‘Žπ‘ž + 𝐻2𝑂 𝑙 + 𝑀𝑛2𝑂3 (𝑠)
Baterai
Baterai Merkuri
Anoda : 𝑍𝑛 𝐻𝑔 + 2π‘‚π»βˆ’
π‘Žπ‘ž ⟢ 𝑍𝑛𝑂 𝑠 + 𝐻2𝑂 𝑙 + 2π‘’βˆ’
Katoda : 𝐻𝑔𝑂 𝑠 + 𝐻2𝑂 𝑙 + 2π‘’βˆ’
⟢ 𝐻𝑔 𝑙 + 2π‘‚π»βˆ’
(π‘Žπ‘ž)
𝑍𝑛 𝐻𝑔 + 𝐻𝑔𝑂 𝑠 ⟢ 𝑍𝑛𝑂 𝑠 + 𝐻𝑔 (𝑙)
Baterai
Baterai Bertimbal (Aki)
Anoda : 𝑃𝑏 𝑠 + 𝑆𝑂4
2βˆ’
π‘Žπ‘ž ⟢ 𝑃𝑏𝑆𝑂4 𝑠 + 2π‘’βˆ’
Katoda : 𝑃𝑏𝑂2 𝑠 + 4𝐻+ π‘Žπ‘ž + 𝑆𝑂4
2βˆ’
π‘Žπ‘ž + 2π‘’βˆ’ ⟢ 𝑃𝑏𝑆𝑂4 𝑠 + 2𝐻2𝑂 (𝑙)
𝑃𝑏 𝑠 + 𝑃𝑏𝑂2 𝑠 + 4𝐻+ π‘Žπ‘ž + 2𝑆𝑂4
2βˆ’
π‘Žπ‘ž ⟢ 2𝑃𝑏𝑆𝑂4 𝑠 + 2𝐻2𝑂 (𝑙)
Baterai
Baterai Litium Keadaan-Padat
Sel Bahan Bakar
Anoda : 2𝐻2 𝑔 + 4π‘‚π»βˆ’
π‘Žπ‘ž ⟢ 4𝐻2𝑂 𝑙 + 4π‘’βˆ’
Katoda : 𝑂2 𝑔 + 2𝐻2𝑂 𝑙 + 4π‘’βˆ’ ⟢ 4π‘‚π»βˆ’ (π‘Žπ‘ž)
2𝐻2 𝑔 + 𝑂2 𝑔 ⟢ 2𝐻2𝑂 (𝑙)
Chemistry In Action : Bacteria Power
CH3COOβˆ’
+ 2O2 + H+
⟢ 2CO2 + 2H2O
Elektrolisis adalah proses ketika energi listrik digunakan untuk menyebabkan reaksi
kimia yang tidak spontan terjadi.
Elektrolisis
Elektrolisis Air
Kuat arus x waktu β†’ jumlah muatan β†’ jumlah mol elektron β†’ mol analit β†’ gram analit
Aspek Kuantitatif Elektrolisis
Muatan/Q (C) = arus/I (A) x waktu/t (s)
1 mol π’†βˆ’ = 96500 C
ο‚΄ Berapa banyak Ca yang terbentuk pada sel elektrolisis dari lelehan πΆπ‘ŽπΆπ‘™2, jika
diketahui arus yang digunakan 0,452 A selama 1,5 jam?
Anoda : 2πΆπ‘™βˆ’ 𝑙 ⟢ 𝐢𝑙2 𝑔 + 2π‘’βˆ’
Katoda : πΆπ‘Ž2+
𝑙 + 2π‘’βˆ’
⟢ πΆπ‘Ž (𝑠)
πΆπ‘Ž2+
𝑙 + 2πΆπ‘™βˆ’
𝑙 ⟢ πΆπ‘Ž 𝑠 + 𝐢𝑙2 (𝑔)
2 mol π‘’βˆ’ = 1 mol Ca
π‘šπ‘œπ‘™ πΆπ‘Ž = 0,452
𝐢
𝑠
Γ— 1,5 π‘—π‘Žπ‘š Γ— 3600
𝑠
π‘—π‘Žπ‘š
Γ—
1 π‘šπ‘œπ‘™ π‘’βˆ’
96500 𝐢
Γ—
1 π‘šπ‘œπ‘™ πΆπ‘Ž
2 π‘šπ‘œπ‘™ π‘’βˆ’
= 0,0126 mol Ca
Massa Ca = 0,0126 x 40 = 0,50 gram
Produksi Logam Aluminium
Anoda : 3[2𝑂2βˆ’
⟢ 𝑂2 𝑔 + 4π‘’βˆ’
]
Katoda : 4[𝐴𝑙3+ + 3π‘’βˆ’ ⟢ 𝐴𝑙 (𝑙)]
2𝐴𝑙2𝑂3 ⟢ 4𝐴𝑙 𝑙 + 3𝑂2 (𝑔)
Produksi Natrium
Anoda : 2πΆπ‘™βˆ’ 𝑙 ⟢ 𝐢𝑙2 𝑔 + 2π‘’βˆ’
Katoda : 2π‘π‘Ž+ 𝑙 + 2π‘’βˆ’ ⟢ 2π‘π‘Ž (𝑙)
2π‘π‘Ž+ 𝑙 + 2πΆπ‘™βˆ’ 𝑙 ⟢ 2π‘π‘Ž 𝑙 + 𝐢𝑙2 (𝑔)
Pemurnian Logam Tembaga
Anoda : 𝐢𝑒 𝑠 ⟢ 𝐢𝑒2+ π‘Žπ‘ž + 2π‘’βˆ’
Katoda : 𝐢𝑒2+ π‘Žπ‘ž + 2π‘’βˆ’ ⟢ 𝐢𝑒 (𝑠)
Korosi (Perkaratan)
Korosi (Perkaratan)
Proteksi Katodik pada Wadah Penyimpanan Besi
TERIMAKASIH

More Related Content

Similar to Elektrokimia.pptx

Redokselektrokimia xii
Redokselektrokimia xii Redokselektrokimia xii
Redokselektrokimia xii
andhy28
Β 
Kimia1.Docx
Kimia1.DocxKimia1.Docx
Kimia1.Docx
amaen
Β 
fdokumen.com_elektrokimia-elektrokimia-potensial-elektroda-elektrolisis.pdf
fdokumen.com_elektrokimia-elektrokimia-potensial-elektroda-elektrolisis.pdffdokumen.com_elektrokimia-elektrokimia-potensial-elektroda-elektrolisis.pdf
fdokumen.com_elektrokimia-elektrokimia-potensial-elektroda-elektrolisis.pdf
RagilApriliansyah
Β 
Bab 2 Reaksi Redoks dan Elektrokimia.pptx
Bab 2 Reaksi Redoks dan Elektrokimia.pptxBab 2 Reaksi Redoks dan Elektrokimia.pptx
Bab 2 Reaksi Redoks dan Elektrokimia.pptx
GhomaDiansara
Β 
Kimia2
Kimia2Kimia2
Kimia2
amaen
Β 
Makalah elektrolisis
Makalah elektrolisisMakalah elektrolisis
Makalah elektrolisis
Siti Khoirunika
Β 

Similar to Elektrokimia.pptx (20)

Elektrokimia.pptx
Elektrokimia.pptxElektrokimia.pptx
Elektrokimia.pptx
Β 
redoks penyetaran reaksi metode setengah reaksi .ppt
redoks penyetaran reaksi metode setengah reaksi  .pptredoks penyetaran reaksi metode setengah reaksi  .ppt
redoks penyetaran reaksi metode setengah reaksi .ppt
Β 
Elektrolisis
ElektrolisisElektrolisis
Elektrolisis
Β 
Elektrokimia
ElektrokimiaElektrokimia
Elektrokimia
Β 
Elektrokimia
ElektrokimiaElektrokimia
Elektrokimia
Β 
Elektrokimia widya
Elektrokimia widyaElektrokimia widya
Elektrokimia widya
Β 
Elektrolisis
ElektrolisisElektrolisis
Elektrolisis
Β 
Redokselektrokimia xii
Redokselektrokimia xii Redokselektrokimia xii
Redokselektrokimia xii
Β 
Kd 2. elektrolisis
Kd 2. elektrolisisKd 2. elektrolisis
Kd 2. elektrolisis
Β 
Kd 2. elektrolisis
Kd 2. elektrolisisKd 2. elektrolisis
Kd 2. elektrolisis
Β 
Kimia1.Docx
Kimia1.DocxKimia1.Docx
Kimia1.Docx
Β 
fdokumen.com_elektrokimia-elektrokimia-potensial-elektroda-elektrolisis.pdf
fdokumen.com_elektrokimia-elektrokimia-potensial-elektroda-elektrolisis.pdffdokumen.com_elektrokimia-elektrokimia-potensial-elektroda-elektrolisis.pdf
fdokumen.com_elektrokimia-elektrokimia-potensial-elektroda-elektrolisis.pdf
Β 
Sel Elektrokimia revisi tahun 2024 new.ppt
Sel Elektrokimia revisi tahun 2024 new.pptSel Elektrokimia revisi tahun 2024 new.ppt
Sel Elektrokimia revisi tahun 2024 new.ppt
Β 
kel-01-elektrokimia.ppt
kel-01-elektrokimia.pptkel-01-elektrokimia.ppt
kel-01-elektrokimia.ppt
Β 
Bab 2 Reaksi Redoks dan Elektrokimia.pptx
Bab 2 Reaksi Redoks dan Elektrokimia.pptxBab 2 Reaksi Redoks dan Elektrokimia.pptx
Bab 2 Reaksi Redoks dan Elektrokimia.pptx
Β 
Laporan Praktikum Elektrolisis
Laporan Praktikum ElektrolisisLaporan Praktikum Elektrolisis
Laporan Praktikum Elektrolisis
Β 
Kimia2
Kimia2Kimia2
Kimia2
Β 
Makalah elektrolisis
Makalah elektrolisisMakalah elektrolisis
Makalah elektrolisis
Β 
Bab 2 Reaksi Redoks dan Elektrokimia.pptx
Bab 2 Reaksi Redoks dan Elektrokimia.pptxBab 2 Reaksi Redoks dan Elektrokimia.pptx
Bab 2 Reaksi Redoks dan Elektrokimia.pptx
Β 
Sel Volta -SMA Budi Agung
Sel Volta -SMA Budi AgungSel Volta -SMA Budi Agung
Sel Volta -SMA Budi Agung
Β 

Recently uploaded

Analisis varinasi (anova) dua arah dengan interaksi
Analisis varinasi (anova) dua arah dengan interaksiAnalisis varinasi (anova) dua arah dengan interaksi
Analisis varinasi (anova) dua arah dengan interaksi
MemenAzmi1
Β 
Uji hipotesis, prosedur hipotesis, dan analisis data
Uji hipotesis, prosedur hipotesis, dan analisis dataUji hipotesis, prosedur hipotesis, dan analisis data
Uji hipotesis, prosedur hipotesis, dan analisis data
baiqtryz
Β 

Recently uploaded (11)

Analisis varinasi (anova) dua arah dengan interaksi
Analisis varinasi (anova) dua arah dengan interaksiAnalisis varinasi (anova) dua arah dengan interaksi
Analisis varinasi (anova) dua arah dengan interaksi
Β 
Uji hipotesis, prosedur hipotesis, dan analisis data
Uji hipotesis, prosedur hipotesis, dan analisis dataUji hipotesis, prosedur hipotesis, dan analisis data
Uji hipotesis, prosedur hipotesis, dan analisis data
Β 
Dana Setiawan (Paparan terkait Konstruksi Jalan )
Dana Setiawan   (Paparan terkait Konstruksi Jalan )Dana Setiawan   (Paparan terkait Konstruksi Jalan )
Dana Setiawan (Paparan terkait Konstruksi Jalan )
Β 
MATERI IPA KELAS 9 SMP: BIOTEKNOLOGI ppt
MATERI IPA KELAS 9 SMP: BIOTEKNOLOGI pptMATERI IPA KELAS 9 SMP: BIOTEKNOLOGI ppt
MATERI IPA KELAS 9 SMP: BIOTEKNOLOGI ppt
Β 
bagian 2 pengujian hipotesis deskriptif 1 sampel
bagian 2 pengujian hipotesis deskriptif 1 sampelbagian 2 pengujian hipotesis deskriptif 1 sampel
bagian 2 pengujian hipotesis deskriptif 1 sampel
Β 
tranformasi energi atau perubahan energi
tranformasi energi atau perubahan energitranformasi energi atau perubahan energi
tranformasi energi atau perubahan energi
Β 
PERCOBAAN 3 Dissolved Oxygen-Kimia Lingkungan.docx
PERCOBAAN 3 Dissolved Oxygen-Kimia Lingkungan.docxPERCOBAAN 3 Dissolved Oxygen-Kimia Lingkungan.docx
PERCOBAAN 3 Dissolved Oxygen-Kimia Lingkungan.docx
Β 
e-Book Persepsi dan Adopsi-Rachmat Hendayana.pdf
e-Book Persepsi dan Adopsi-Rachmat Hendayana.pdfe-Book Persepsi dan Adopsi-Rachmat Hendayana.pdf
e-Book Persepsi dan Adopsi-Rachmat Hendayana.pdf
Β 
Petunjuk Teknis Penggunaan Aplikasi OSNK 2024
Petunjuk Teknis Penggunaan Aplikasi OSNK 2024Petunjuk Teknis Penggunaan Aplikasi OSNK 2024
Petunjuk Teknis Penggunaan Aplikasi OSNK 2024
Β 
PPT KLONING (Domba Dolly), perkembangan kloning hewan, mekanisme kloning hewa...
PPT KLONING (Domba Dolly), perkembangan kloning hewan, mekanisme kloning hewa...PPT KLONING (Domba Dolly), perkembangan kloning hewan, mekanisme kloning hewa...
PPT KLONING (Domba Dolly), perkembangan kloning hewan, mekanisme kloning hewa...
Β 
Lampiran 4 _ Lembar Kerja Rencana Pengembangan Kompetensi DIri_Titin Solikhah...
Lampiran 4 _ Lembar Kerja Rencana Pengembangan Kompetensi DIri_Titin Solikhah...Lampiran 4 _ Lembar Kerja Rencana Pengembangan Kompetensi DIri_Titin Solikhah...
Lampiran 4 _ Lembar Kerja Rencana Pengembangan Kompetensi DIri_Titin Solikhah...
Β 

Elektrokimia.pptx

  • 2. ο‚΄ Sel Galvani (Sel Volta) : Reaksi Redoks β†’ Energi Listrik ο‚΄ Potensial Sel ← Potensial Reduksi ο‚΄ Potensial Reduksi Standar β†’ Prediksi Reaksi Spontan ο‚΄ Potensial Sel β†’ Perubahan Energi Bebas ο‚΄ Pengaruh Konsentrasi terhadap Potensial Sel ο‚΄ Baterai ο‚΄ Elektrolisis : Energi Listrik β†’ Reaksi Kimia ο‚΄ Aspek Kuantitatif Elektrolisis (Stoikiometri) ο‚΄ Produksi Logam Aluminium ο‚΄ Produksi Natrium ο‚΄ Pemurnian Logam Tembaga ο‚΄ Korosi Elektrokimia
  • 3. Elektrokimia adalah cabang ilmu kimia yang berkenaan dengan interkonversi energi listrik dan energi kimia Proses Elektrokimia adalah reaksi reduksi dan oksidasi (reaksi RedOks) dimana β€’ Energi dihasilkan dari reaksi kimia spontan, yang diubah menjadi energi listrik : Sel Galvani/Volta, atau β€’ Energi listrik digunakan untuk menghasilkan reaksi kimia yang tidak spontan : Sel Elektrolisis 0 0 2Mg (s) + O2 (g) +2 -2 2MgO (s) 2Mg 2Mg2+ + 4π‘’βˆ’ O2 + 4eβˆ’ 2O2βˆ’ : Reaksi Oksidasi (Melepas elektron) : Reaksi Reduksi (menerima elektron) Reaksi Redoks
  • 4. Bilangan Oksidasi ο‚΄ Unsur memiliki biloks 0 Na, Be, K, Pb, H2, O2, P4, … = 0 ο‚΄ Pada ion monoatomik, bilangan oksidasi sama dengan muatan ion Li+, Li = +1 ; Fe3+ , Fe = +3 ; O2βˆ’ , O = -2 ο‚΄ Biloks oksigen umumnya adalah -2, tetapi pada H2O2 dan O2 βˆ’2 adalah -1 ο‚΄ Biloks hidrogen adalah +1, tetapi ketika berikatan dengan logam biloksnya akan menjadi -1, contohnya NaH, CaH2 ο‚΄ Logam Golongan IA = +1, logam IIA = +2 dan F selalu -1 ο‚΄ Jumlah biloks atom dalam molekul dan senyawa ion, selalu sama dengan muatan dari molekul atau senyawa ion tersebut. Muatan atom yang terdapat dalam suatu molekul (maupun senyawa ionik) jika transfer elektron terjadi.
  • 5. Oksidasi Fe2+ menjadi Fe3+ oleh Cr2O7 2βˆ’ dalam suasana asam ο‚΄ Tuliskan reaksi yang belum setara dalam bentuk ion Fe2+ + Cr2O7 2βˆ’ ⟢ Fe3+ + Cr3+ ο‚΄ Pisahkan persamaan tersebut dalam bentuk setengah reaksi oksidasi dan reduksi +2 +3 Oksidasi ∢ Fe2+ ⟢ Fe3+ +6 +3 Reduksi ∢ Cr2O7 2βˆ’ ⟢ Cr3+ ο‚΄ Setarakan semua atom kecuali O dan H pada kedua reaksi Cr2O7 2βˆ’ ⟢ 2Cr3+ Menyetarakan reaksi redoks
  • 6. ο‚΄ Dalam suasana asam, tambahkan H2O untuk menyetarakan atom O dan H+ untuk menyetarakan atom H Cr2O7 2βˆ’ ⟢ 2Cr3+ + 7H2O 14H+ + Cr2 O7 2βˆ’ ⟢ 2Cr3+ + 7H2O ο‚΄ Tambahkan elektron pada salah satu sisi dari setiap setengah reaksi untuk menyetarakan muatan Fe2+ ⟢ Fe3+ + 1eβˆ’ 6π‘’βˆ’ + 14H+ + Cr2O7 2βˆ’ ⟢ 2Cr3+ + 7H2O ο‚΄ Jika diperlukan, samakan jumlah elektron untuk kedua reaksi dengan cara mengalikan kedua reaksi dengan angka yang sesuai 6Fe2+ ⟢ 6Fe3+ + 6eβˆ’ 6π‘’βˆ’ + 14H+ + Cr2 O7 2βˆ’ ⟢ 2Cr3+ + 7H2O Menyetarakan reaksi redoks
  • 7. ο‚΄ Tambahkan kedua reaksi tersebut untuk mendapatkan reaksi redoks total. Jumlah elektron kedua reaksi harus sama, sehingga dapat dicoret. Oksidasi ∢ 6Fe2+ ⟢ 6Fe3+ + 6eβˆ’ Reduksi : 6π‘’βˆ’ + 14H+ + Cr2O7 2βˆ’ ⟢ 2Cr3+ + 7H2O 14H+ + Cr2O7 2βˆ’ + 6Fe2+ ⟢ 6Fe3+ + 2Cr3+ + 7H2O ο‚΄ Verifikasi jumlah atom dan muatan untuk setiap sisi 14 x 1 – 2 + 6 x 2 = 24 = 6 x 3 + 2 x 3 ο‚΄ Dalam suasana basa, tambahkan OHβˆ’ pada kedua sisi reaksi sesuai dengan jumlah H+ yang ada Menyetarakan reaksi redoks
  • 9. Sel Galvani (Sel Volta) Pada sel volta : Katoda : kutub positif (reduksi) Anoda : kutub negatif (oksidasi) Reaksi spontan Menghasilkan energi listrik
  • 10. Perbedaan potensial listrik antara katoda dan anoda disebut ο‚΄ Cell voltage ο‚΄ Electromotive force (emf) ο‚΄ Cell potential Sel Galvani Diagram Sel (Notasi Sel) Zn (𝑠) + Cu2+ π‘Žπ‘ž ⟢ Zn2+ π‘Žπ‘ž + Cu 𝑠 [Cu2+ ] = 1𝑀 dan Zn2+ = 1𝑀 Zn 𝑠 | Zn2+ 1𝑀 βˆ₯ Cu2+ 1𝑀 | Cu (s) Anoda Katoda 𝑬𝒔𝒆𝒍 = π‘¬π’Œπ’‚π’•π’π’…π’‚ βˆ’ 𝑬𝒂𝒏𝒐𝒅𝒂 𝑬𝒔𝒆𝒍 𝝄 = π‘¬π’Œπ’‚π’•π’π’…π’‚ 𝝄 βˆ’ 𝑬𝒂𝒏𝒐𝒅𝒂 𝝄
  • 11. 𝑬𝝄 merupakan Potensial Reduksi Standar atau voltase yang berkaitan dengan reaksi reduksi pada satu elektroda ketika semua zat terlarut 1 M dan semua gas pada 1 atm. Potensial Reduksi Standar Penguraian H2 : H2 𝑔 ⟢ 2H+ + 2eβˆ’ Reaksi Reduksi: 2eβˆ’ + 2H+ 1 𝑀 ⟢ H2 (1 π‘Žπ‘‘π‘š) 𝐸𝜊 = 0 V Standard hydrogen electrode (SHE)
  • 12. Potensial Reduksi Standar 𝐸𝑠𝑒𝑙 𝜊 = πΈπ‘˜π‘Žπ‘‘π‘œπ‘‘π‘Ž 𝜊 βˆ’ πΈπ‘Žπ‘›π‘œπ‘‘π‘Ž 𝜊 𝐸𝑠𝑒𝑙 𝜊 = 𝐸𝐻+/𝐻2 𝜊 βˆ’ 𝐸𝑍𝑛2+/𝑍𝑛 𝜊 0,76 𝑉 = 0 βˆ’ 𝐸𝑍𝑛2+/𝑍𝑛 𝜊 𝐸𝑍𝑛2+/𝑍𝑛 𝜊 = - 0,76 𝑍𝑛2+ 1 𝑀 + 2π‘’βˆ’ ⟢ 𝑍𝑛 𝐸𝜊 = βˆ’0,76 𝑍𝑛 𝑠 | 𝑍𝑛2+ 1 𝑀 βˆ₯ 𝐻+ 1 𝑀 | 𝐻2 1 π‘Žπ‘‘π‘š | Pt (s) Anoda (Oksidasi) : 𝑍𝑛 𝑠 ⟢ 𝑍𝑛2+ 1 𝑀 + 2π‘’βˆ’ Katoda (Reduksi) : 2π‘’βˆ’ + 2𝐻+ 1 𝑀 ⟢ 𝐻2 (1 π‘Žπ‘‘π‘š) 𝑍𝑛 (𝑠) + 2𝐻+ 1 𝑀 ⟢ 𝑍𝑛2+ + 𝐻2 (1 π‘Žπ‘‘π‘š)
  • 13. Potensial Reduksi Standar 𝐸𝑠𝑒𝑙 𝜊 = πΈπ‘˜π‘Žπ‘‘π‘œπ‘‘π‘Ž 𝜊 βˆ’ πΈπ‘Žπ‘›π‘œπ‘‘π‘Ž 𝜊 𝐸𝑠𝑒𝑙 𝜊 = 𝐸𝐢𝑒2+/𝐢𝑒 𝜊 βˆ’ 𝐸𝐻+/𝐻2 𝜊 0,34 𝑉 = 𝐸𝐢𝑒2+/𝐢𝑒 𝜊 βˆ’ 0 𝐸𝐢𝑒2+/𝐢𝑒 𝜊 = 0,34 𝐢𝑒2+ 1 𝑀 + 2π‘’βˆ’ ⟢ 𝐢𝑒 𝐸𝜊 = 0,34 Pt 𝑠 | H2 1 π‘Žπ‘‘π‘š | H+ 1 𝑀 βˆ₯ Cu2+ 1 𝑀 | Cu (s) Anoda (Oksidasi) : 𝐻2 1 π‘Žπ‘‘π‘š ⟢ 2𝐻+ 1 𝑀 + 2π‘’βˆ’ Katoda (Reduksi) : 2π‘’βˆ’ + 𝐢𝑒2+ 1 𝑀 ⟢ 𝐢𝑒 (𝑠) 𝐻2 (1 π‘Žπ‘‘π‘š) + 𝐢𝑒2+ 1 𝑀 ⟢ 𝐢𝑒 𝑠 + 2𝐻+ (1 𝑀)
  • 14. ο‚΄ Nilai 𝐸𝜊 dapat digunakan untuk melihat kecendrungan sebuah spesi dalam mengalami reaksi reduksi ο‚΄ Semakin positif nilai 𝐸𝜊 makan semakin mudah mengalami reduksi ο‚΄ Reaksi setengah sel bersifat reversible ο‚΄ Tanda 𝐸𝜊 berubah saat reaksi dibalik ο‚΄ Perubahan koefisien reaksi tidak merubah nilai 𝐸𝜊
  • 15. Berapakah nilai potensial sel standar suatu sel elektrokimia yang dibentuk dari elektroda Cd dalam larutan 1 M 𝐢𝑑(𝑁𝑂3)2 dan elektroda Al dalam 1 M 𝐴𝑙(𝑁𝑂3)3 ? 𝐢𝑑2+ π‘Žπ‘ž + 2π‘’βˆ’ ⟢ 𝐢𝑑 𝑠 𝐸𝜊 = βˆ’0,40 𝑉 𝐴𝑙3+ π‘Žπ‘ž + 3π‘’βˆ’ ⟢ 𝐴𝑙 𝑠 𝐸𝜊 = βˆ’1,66 𝑉 Anoda (Oksidasi) : 𝐴𝑙 𝑠 ⟢ 𝐴𝑙3+ 1 𝑀 + 3π‘’βˆ’ Γ— 2 Katoda (Reduksi) : 2π‘’βˆ’ + 𝐢𝑑2+ 1 𝑀 ⟢ 𝐢𝑑 𝑠 Γ— 3 2𝐴𝑙 (𝑠) + 𝐢𝑑2+ 1 𝑀 ⟢ 3𝐢𝑑 𝑠 + 2𝐴𝑙3+ (1 𝑀) 𝐸𝑠𝑒𝑙 𝜊 = πΈπ‘˜π‘Žπ‘‘π‘œπ‘‘π‘Ž 𝜊 βˆ’ πΈπ‘Žπ‘›π‘œπ‘‘π‘Ž 𝜊 𝐸𝑠𝑒𝑙 𝜊 = βˆ’0,40 βˆ’ βˆ’1,66 𝐸𝑠𝑒𝑙 𝜊 = 1,26 𝑉
  • 16. Termodinamika Sel Elektrokimia Δ𝐺 = βˆ’π‘›πΉπΈπ‘ π‘’π‘™ Ξ”πΊπœŠ = βˆ’π‘›πΉπΈπ‘ π‘’π‘™ 𝜊 Ξ”πΊπœŠ = βˆ’π‘…π‘‡ ln 𝐾 = βˆ’ 𝑛𝐹𝐸𝑠𝑒𝑙 𝜊 𝐸𝑠𝑒𝑙 𝜊 = 𝑅𝑇 𝑛𝐹 lnK = (8,314 𝐽/𝐾. π‘šπ‘œπ‘™)(298 𝐾) 𝑛 (96.500 𝐽/𝑉. π‘šπ‘œπ‘™) 𝑙𝑛𝐾 𝐸𝑠𝑒𝑙 𝜊 = 0,0257 𝑉 𝑛 𝑙𝑛𝐾 𝐸𝑠𝑒𝑙 𝜊 = 0,0592 𝑉 𝑛 π‘™π‘œπ‘”πΎ n = Jumlah mol electron dalam reaksi F = Konstanta Faraday = 96.500 J/V.mol = 96.500 C/mol K = Konstanta Kesetimbangan R = Konstanta Gas = 8,314 J/K.mol (0,08206 L. atm/K.mol T = Suhu (dalam satuan Kelvin)
  • 17. Termodinamika Sel Elektrokimia Ξ”πΊπœŠ = βˆ’π‘…π‘‡ ln 𝐾 = βˆ’ 𝑛𝐹𝐸𝑠𝑒𝑙 𝜊 Ξ”πΊπœŠ = Energi bebas standar 𝐸𝑠𝑒𝑙 𝜊 = Potensial standar sel n = Jumlah mol electron dalam reaksi F = Konstanta Faraday = 96.500 J/V.mol = 96.500 C/mol K = Konstanta Kesetimbangan R = Konstanta Gas = 8,314 J/K.mol (0,08206 L. atm/K.mol T = Suhu (dalam satuan Kelvin)
  • 18. Hitungah konstanta kesetimbangan untuk reaksi berikut pada suhu 25℃ ? 𝑆𝑛 𝑠 + 2𝐢𝑒2+ π‘Žπ‘ž β‡Œ 𝑆𝑛2+ π‘Žπ‘ž + 2𝐢𝑒+ (π‘Žπ‘ž) Oksidasi : 𝑆𝑛 𝑠 ⟢ 𝑆𝑛2+ π‘Žπ‘ž + 2π‘’βˆ’ Reduksi : 2𝐢𝑒2+ π‘Žπ‘ž + 2π‘’βˆ’ ⟢ 2𝐢𝑒+ (π‘Žπ‘ž) Berdasarkan reaksi diatas diketahui n = 2 Berdasarkan tabel potensial reduksi standar, diketahui bahwa 𝐸𝑆𝑛2+/𝑆𝑛 𝜊 = βˆ’0,14 V dan 𝐸𝐢𝑒2+/𝐢𝑒+ 𝜊 = 0,15 V Sehingga 𝐸𝜊 = 𝐸𝐢𝑒2+/𝐢𝑒+ 𝜊 βˆ’ 𝐸𝑆𝑛2+/𝑆𝑛 𝜊 = 0,15 V – (-0,14) = 0,29 Maka : 𝐸𝑠𝑒𝑙 𝜊 = 0,0257 𝑉 𝑛 ln 𝐾 ln K = π‘›πΈπœŠ 0,0257 𝑉 ln 𝐾 = (2)(0,29 𝑉) 0,0257 𝑉 = 22,6 𝐾 = 𝑒22,6 = 6,5 Γ— 109 Karena nilai K > 1 maka Reaksi berlangsung spontan
  • 19. Pengaruh Konsentrasi pada Potensial Sel βˆ†πΊ = βˆ†πΊπœŠ + 𝑅𝑇 ln 𝑄 Δ𝐺 = βˆ’π‘›πΉπΈ Ξ”πΊπœŠ = βˆ’π‘›πΉπΈπœŠ Sehingga : βˆ†πΊ = βˆ†πΊπœŠ + 𝑅𝑇 ln 𝑄 βˆ’π‘›πΉπΈ = βˆ’π‘›πΉπΈπœŠ + 𝑅𝑇 ln 𝑄 E = βˆ’π‘›πΉπΈπœŠ βˆ’π‘›πΉ + 𝑅𝑇 ln 𝑄 βˆ’π‘›πΉ 𝐸 = 𝐸𝜊 βˆ’ 𝑅𝑇 𝑛𝐹 ln 𝑄 (Persamaan Nernst) Pada kondisi 298 K : 𝐸 = 𝐸𝜊 βˆ’ 0,0257 𝑉 𝑛 ln 𝑄 atau 𝐸 = 𝐸𝜊 βˆ’ 0,0592 𝑉 𝑛 lπ‘œπ‘” 𝑄
  • 20. Apakah reaksi berikut berlangsung spontan pada 298 K, jika [𝐹𝑒2+] = 0,60 𝑀 π‘‘π‘Žπ‘› [𝐢𝑑2+] = 0,01 𝑀 ? 𝐹𝑒2+ π‘Žπ‘ž + 𝐢𝑑 𝑠 β‡Œ 𝐹𝑒 𝑠 + 𝐢𝑑2+ (π‘Žπ‘ž) Oksidasi : 𝐢𝑑 𝑠 ⟢ 𝐢𝑑2+ π‘Žπ‘ž + 2π‘’βˆ’ Reduksi : 2π‘’βˆ’ + 𝐹𝑒2+ π‘Žπ‘ž ⟢ 𝐹𝑒 (𝑠) Berdasarkan tabel potensial reduksi standar diketahui 𝐸𝐹𝑒2+/𝐹𝑒 𝜊 = βˆ’0,44 𝑉 π‘‘π‘Žπ‘› 𝐸𝐢𝑑2+/𝐢𝑑 𝜊 = βˆ’0,40 𝑉 , sehingga 𝐸𝜊 = 𝐸𝐹𝑒2+/𝐹𝑒 𝜊 βˆ’ 𝐸𝐢𝑑2+/𝐢𝑑 𝜊 𝐸𝜊 = βˆ’0,44 𝑉 βˆ’ βˆ’0,40 𝑉 𝐸𝜊 = βˆ’0,04 𝑉 Maka : 𝐸 = 𝐸𝜊 βˆ’ 0,0257 𝑉 𝑛 ln 𝑄 𝐸 = βˆ’0,04 𝑉 βˆ’ 0,0257 𝑉 2 𝑙𝑛 [𝐢𝑑2+] [𝐹𝑒2+] 𝐸 = βˆ’0,04 𝑉 βˆ’ 0,0257 𝑉 2 𝑙𝑛 0,01 0,60 E = 0,013 Karena nilai E > 0 maka reaksi berlangsung spontan
  • 21. Baterai Baterai Sel Kering ( Leclanche cell ) Anoda : 𝑍𝑛 𝑠 ⟢ 𝑍𝑛2+ π‘Žπ‘ž + 2π‘’βˆ’ Katoda : 2𝑁𝐻4 + π‘Žπ‘ž + 2𝑀𝑛𝑂2 𝑠 + 2π‘’βˆ’ ⟢ 𝑀𝑛2𝑂3 𝑠 + 2𝑁𝐻3 π‘Žπ‘ž + 𝐻2𝑂 (𝑙) 𝑍𝑛 𝑠 + 2𝑁𝐻4 + π‘Žπ‘ž + 2𝑀𝑛𝑂2 𝑠 ⟢ 𝑍𝑛2+ π‘Žπ‘ž + 2𝑁𝐻3 π‘Žπ‘ž + 𝐻2𝑂 𝑙 + 𝑀𝑛2𝑂3 (𝑠)
  • 22. Baterai Baterai Merkuri Anoda : 𝑍𝑛 𝐻𝑔 + 2π‘‚π»βˆ’ π‘Žπ‘ž ⟢ 𝑍𝑛𝑂 𝑠 + 𝐻2𝑂 𝑙 + 2π‘’βˆ’ Katoda : 𝐻𝑔𝑂 𝑠 + 𝐻2𝑂 𝑙 + 2π‘’βˆ’ ⟢ 𝐻𝑔 𝑙 + 2π‘‚π»βˆ’ (π‘Žπ‘ž) 𝑍𝑛 𝐻𝑔 + 𝐻𝑔𝑂 𝑠 ⟢ 𝑍𝑛𝑂 𝑠 + 𝐻𝑔 (𝑙)
  • 23. Baterai Baterai Bertimbal (Aki) Anoda : 𝑃𝑏 𝑠 + 𝑆𝑂4 2βˆ’ π‘Žπ‘ž ⟢ 𝑃𝑏𝑆𝑂4 𝑠 + 2π‘’βˆ’ Katoda : 𝑃𝑏𝑂2 𝑠 + 4𝐻+ π‘Žπ‘ž + 𝑆𝑂4 2βˆ’ π‘Žπ‘ž + 2π‘’βˆ’ ⟢ 𝑃𝑏𝑆𝑂4 𝑠 + 2𝐻2𝑂 (𝑙) 𝑃𝑏 𝑠 + 𝑃𝑏𝑂2 𝑠 + 4𝐻+ π‘Žπ‘ž + 2𝑆𝑂4 2βˆ’ π‘Žπ‘ž ⟢ 2𝑃𝑏𝑆𝑂4 𝑠 + 2𝐻2𝑂 (𝑙)
  • 25. Sel Bahan Bakar Anoda : 2𝐻2 𝑔 + 4π‘‚π»βˆ’ π‘Žπ‘ž ⟢ 4𝐻2𝑂 𝑙 + 4π‘’βˆ’ Katoda : 𝑂2 𝑔 + 2𝐻2𝑂 𝑙 + 4π‘’βˆ’ ⟢ 4π‘‚π»βˆ’ (π‘Žπ‘ž) 2𝐻2 𝑔 + 𝑂2 𝑔 ⟢ 2𝐻2𝑂 (𝑙)
  • 26. Chemistry In Action : Bacteria Power CH3COOβˆ’ + 2O2 + H+ ⟢ 2CO2 + 2H2O
  • 27. Elektrolisis adalah proses ketika energi listrik digunakan untuk menyebabkan reaksi kimia yang tidak spontan terjadi. Elektrolisis
  • 29. Kuat arus x waktu β†’ jumlah muatan β†’ jumlah mol elektron β†’ mol analit β†’ gram analit Aspek Kuantitatif Elektrolisis Muatan/Q (C) = arus/I (A) x waktu/t (s) 1 mol π’†βˆ’ = 96500 C
  • 30. ο‚΄ Berapa banyak Ca yang terbentuk pada sel elektrolisis dari lelehan πΆπ‘ŽπΆπ‘™2, jika diketahui arus yang digunakan 0,452 A selama 1,5 jam? Anoda : 2πΆπ‘™βˆ’ 𝑙 ⟢ 𝐢𝑙2 𝑔 + 2π‘’βˆ’ Katoda : πΆπ‘Ž2+ 𝑙 + 2π‘’βˆ’ ⟢ πΆπ‘Ž (𝑠) πΆπ‘Ž2+ 𝑙 + 2πΆπ‘™βˆ’ 𝑙 ⟢ πΆπ‘Ž 𝑠 + 𝐢𝑙2 (𝑔) 2 mol π‘’βˆ’ = 1 mol Ca π‘šπ‘œπ‘™ πΆπ‘Ž = 0,452 𝐢 𝑠 Γ— 1,5 π‘—π‘Žπ‘š Γ— 3600 𝑠 π‘—π‘Žπ‘š Γ— 1 π‘šπ‘œπ‘™ π‘’βˆ’ 96500 𝐢 Γ— 1 π‘šπ‘œπ‘™ πΆπ‘Ž 2 π‘šπ‘œπ‘™ π‘’βˆ’ = 0,0126 mol Ca Massa Ca = 0,0126 x 40 = 0,50 gram
  • 31. Produksi Logam Aluminium Anoda : 3[2𝑂2βˆ’ ⟢ 𝑂2 𝑔 + 4π‘’βˆ’ ] Katoda : 4[𝐴𝑙3+ + 3π‘’βˆ’ ⟢ 𝐴𝑙 (𝑙)] 2𝐴𝑙2𝑂3 ⟢ 4𝐴𝑙 𝑙 + 3𝑂2 (𝑔)
  • 32. Produksi Natrium Anoda : 2πΆπ‘™βˆ’ 𝑙 ⟢ 𝐢𝑙2 𝑔 + 2π‘’βˆ’ Katoda : 2π‘π‘Ž+ 𝑙 + 2π‘’βˆ’ ⟢ 2π‘π‘Ž (𝑙) 2π‘π‘Ž+ 𝑙 + 2πΆπ‘™βˆ’ 𝑙 ⟢ 2π‘π‘Ž 𝑙 + 𝐢𝑙2 (𝑔)
  • 33. Pemurnian Logam Tembaga Anoda : 𝐢𝑒 𝑠 ⟢ 𝐢𝑒2+ π‘Žπ‘ž + 2π‘’βˆ’ Katoda : 𝐢𝑒2+ π‘Žπ‘ž + 2π‘’βˆ’ ⟢ 𝐢𝑒 (𝑠)
  • 36. Proteksi Katodik pada Wadah Penyimpanan Besi