พ่อ แม่ จ๋าทราบมั๊ยว่าก่อนหนูเกิด...

1. 1
พ่อ แม่ จ๋า ทราบมัยว่า ก่อนออกมาดูโลก ... หนูอาจ
๊
พบ ... อะไรบ้าง
โดย นายแพทย์ วิริยะ เล็กประเสริฐ
เมื่อตั้งครรภ์ได้จนถึงวันคลอด โดยผ่านปัญหาและภาวะแทรกซ้อน
ต่าง ๆ ของการตั้งครรภ์มาได้ระดับหนึ่ง ถือว่าเป็นความโชคดีของทุก ๆ
คนที่เกี่ยวข้อง ในวันคลอดก็มีความสำาคัญอีกขั้นหนึ่ง เนืองจากความ
่
เสี่ยงต่าง ๆ ที่ไม่คาดหวังอาจเกิดขึ้นได้ ในส่วนของทารกที่ครบกำาหนด
ในการคลอดอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนขึ้นได้ โรคหรือปัญหาที่จะกล่าวถึงนี้
มีความเสี่ยงในการเกิดน้อยกว่าทารกที่ไม่ครบกำาหนดมาก
โรคแทรกซ้อนที่ทารกครบกำาหนดอาจต้องพบเมื่อคลอด เท่าที่
รวบรวมได้มีดังนี้ครับ
1. กลุ่มอาการที่อยู่ในภาวะอันตรายของระบบทางเดินหายใจ
2. กลุ่มอาการ การสำาลักสารตะกอนในนำ้าครำ่า
3. ภาวะเสียเลือดในทารกแรกเกิด
4. ภาวะเกร็ดเลือดตำ่า
5. ภาวะเลือดข้นมากเกินไป
กลุ่มอาการที่อยู่ในภาวะอันตรายของระบบทางเดินหายใจ
( respiratory distress syndrome )
ทารกที่คลอดในอายุครรภ์ครบกำาหนดสามารถพบปัญหานี้ได้ แม้ว่า
จะพบได้น้อยกว่าทารกที่คลอดก่อนกำาหนด สาเหตุอาจเป็นได้จากหลาย
อย่าง ได้แก่ ร่างกายมีการอักเสบที่สงสัยว่าเกิดจากเชื้อจุลชีพ ( sepsis ) ,
ภาวะแรงดันสูงค้างในปอดของทารก ( persistent pulmonary hypertension of the
newborn ) , การสำาลักสารตะกอนในนำ้าครำ่า , การมีเลือดออกในปอด
การสำาลักสารตะกอนในนำ้าครำ่า ( meconium aspiration syndrome )
ภาวะนี้เกิดจากทารกสูดนำ้าครำ่าที่มีตะกอนเข้าไปในทางเดินหายใจ
ทำาให้เกิดปฏิกิริยาปอดอักเสบ จากสารเคมีของตะกอนดังกล่าว และ
ตะกอนมีขนาดใหญ่ก็ทำาให้เกิดการอุดตันโดยตรง ทำาให้ออกซิเจนเข้าสู่
กระแสเลือดไม่ได้ ในรายที่เกิดปฏิกิริยารุนแรง จะเกิดภาวะแรงดันสูงค้าง
ในปอดทารกจนเกิดความพิการหรือเสียชีวิตของทารกได้
สารตะกอนในนำ้าครำ่าสามารถพบได้ในทารกครบกำาหนดประมาณ ร้อย
ละ 20 ในการคลอดทุกครั้งทารกจะได้รับการช่วยเหลือโดยการดูดนำ้าครำ่า

2. 2
จากบริเวณช่องปากและช่องจมูกทันที เพื่อลดปริมาณการสูดนำ้าครำ่าอยู่
แล้ว แต่ในภาวะที่มสารตะกอนในนำ้าครำ่ามากก็ยังสามารถพบการสำาลักนำ้า
ครำ่าได้ประมาณ ร้อยละ 2 – 5
ภาวะเสียเลือดในทารกแรกเกิด ( hemorrhagic disease of the newborn )
การเสียเลือดดังกล่าวของทารกนี้อาจเป็นการเสียเลือดภายในหรือ
ภายนอกร่างกายก็ได้ ส่วนมากมักเกิดจากสารที่ช่วยในการแข็งตัวของ
เลือดมีปริมาณน้อย สารดังกล่าวต้องอาศัยการทำางานของ วิตามิน เค ร่วม
ด้วย นอกจากนี้อาจเกี่ยวกับปริมาณสารอื่น ๆ อีก ได้แก่ โปรธรอมบิน
โปรตีน ซี และโปรตีน เอส เป็นต้น ซึ่งทั้งหมดนี้เราไม่สามารถทราบ
ได้ก่อนคลอด
ภาวะเกร็ดเลือดตำ่า ( thrombocytopenia )
ภาวะเกร็ดเลือดตำ่าทำาให้ทารกมีความเสี่ยงต่อการเสียเลือดได้มากขึ้น
ภาวะนี้จะรุนแรงมากขึ้นในรายที่คลอดก่อนกำาหนด โดยเฉพาะถ้ามีภาวะ
แทรกซ้อนอื่นร่วมด้วย ได้แก่ ร่างกายมีการอักเสบที่สงสัยว่าเกิดจากเชื้อ
จุลชีพ กลุ่มอาการที่อยู่ในภาวะอันตรายของระบบทางเดินหายใจ และ
ภาวะออกซิเจนในเลือดตำ่า
การที่เกล็ดเลือดทารกมีปริมาณตำ่ามีได้หลายสาเหตุ ได้แก่ ได้รับ
สารในระบบภูมิคุ้มกันจากมารดามากระตุ้น , ได้รับยาบางอย่าง , มีความผิด
ปกติทางโลหิตวิทยาของทารกเองตั้งแต่กำาเนิด แตอย่างไรก็จามเราไม่
สามารถทราบปริมาณเกร็ดเลือดของทารกก่อนคลอดได้ครับ
ภายหล้งการคลอด 48 – 72 ชม. เกร็ดเลือดของทารกมักจะมีปริมาณ
ลดลงอย่างรวดเร็วได้บ่อย ดังนั้นหากเกร็ดเลือดมีน้อยอยู่แล้ว อาจทำาให้
เกิดปัญหาได้
ภาวะเลือดข้นมากเกินไป ( polycythemia )
พบในทารกที่มีปริมาณเลือดตำ่าอย่างเรื้อรังตั้งแต่อยู่ในครรภ์ ภาวะนี้
ทำาให้ทารกมีอาการเขียวคลำ้า เกร็ดเลือดตำ่า นำ้าตาลในเลือดตำ่า และมีสาร
เหลืองในร่างกายสูงได้มาก
นอกจากโรคต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นได้ในช่วงการคลอดดังที่ได้กล่าวไปแล้ว
ยังมีความเสี่ยงอีกรูปแบบหนึ่งที่ทารกเผชิญ ก่อนที่ทารกจะได้พบกับคุณ
แม่ คุณพ่อ คือ โอกาสที่อาจจะบาดเจ็บจากการคลอด ในการคลอด
ทางช่องคลอด การใช้เครื่องมือช่วยดึง หรือ ดูดออกทางช่องคลอด และ
การผ่าตัดคลอดทางหน้าท้อง ต่างก็มีข้อดี ข้อเสีย และความเสี่ยงที่แตก

3. 3
ต่างกัน จะคลอดด้วยวิธีใด คุณพ่อ คุณแม่ คงต้องพูดคุย และปรึกษากับ
แพทย์ที่ดูแลว่าวิธีใดเหมาะสมที่สุด
การบาดเจ็บจากการคลอดที่รวบรวมได้ มีดังนี้
1. การเสียเลือดภายในศีรษะ ( spontsneous intracranial hemorrhage )
จากการรวบรวมพบว่าหากเกิดการคลอดในช่วงอายุครรภ์ตั้งแต่ 23 –
25 สัปดาห์ พบภาวะเลือดออกในสมองระดับรุนแรง ได้ประมาณ
ร้อยละ 7.1 ส่วนการคลอดครบกำาหนดจะพบการเสียเลือดในศีรษะได้
ร้อยละ 6 ในรายที่คลอดโดยธรรมชาติ หากคลอดโดยใช้คีมช่วยดึงพบ
ได้ร้อยละ 28
2. การบาดเจ็บต่อเส้นประสาท ( nerve injury )
ในรายที่มีการคลอดยาก ๆ มีโอกาสที่จะเกิดการบาดเจ็บต่อส้น
ประสาทได้ เช่น การบาดเจ็บต่อไขสันหลัง ซึ่งพบได้ในการใช้คีม
ช่วยคลอด หรือในการคลอดท่าก้น การบาดเจ็บต่อแขนงประสาท
ส่วนแขน พบ
ได้ประมาณ 1 ใน 500 ของการคลอดทารกครบกำาหนด และมัก
เป็นการคลอดท่าก้น การอัมพาตบริเวณใบหน้า พบได้ประมาณ 7.5
ต่อ 1,000 ของการคลอดครบกำาหนด ในรายที่คลอดโดยการใช้คีมพบ
ได้ร้อยละ 18 แต่กรณีที่คลอดโดยธรรมชาติ หรือการผ่าคลอดก็พบได้
3. การบาดเจ็บต่อกระดูกและกล้ามเนื้อ ( musculo - skeletal
injury ) ในรายที่มีการคลอดยาก และมีการบาดเจ็บแตกหักที่กระดูก
มักจะพบบริเวณ กระดูกไหปลาร้า ซึ่งพบได้ประมาณ ร้อยละ 0.3 – 1.8
ส่วนที่พบได้รองลงมาได้แก่ กระดูกแขนท่อนบน กระดูกโคนขา และ
ส่วนกระโหลกศีรษะ
ส่วนการบาดเจ็บที่กล้ามเนื้อ มักพบที่ตำาแหน่งบริเวณลำาคอ ซึ่งพบ
ได้ร้อยละ 61.4 ในรายที่มีการคลอดท่าก้น และการหมุนกลับท่าทารก
ขณะที่อยู่ในครรภ์
มีการบาดเจ็บอีกชนิดหนึ่งที่ไม่ได้เกิดจากการคลอด แต่เกิดจาก
ภาวะแทรกซ้อนบางอย่างที่ค่อย ๆ เกิดขึ้นตั้งแต่ในครรภ์แล้ว เรียกว่า
การบาดเจ็บที่มีมาแต่กำาเนิด ( congenital injury ) ได้แก่กลุ่มอาการที่
เกิดจาก แถบรัดของถุงนำ้าครำ่า ( amnionic band syndrome ) และ
ความผิดปกติของท่าผิดรูปที่เป็นมาแต่กำาเนิด ( congenital postural
deformities )
อาการที่เกิดจากแถบรัดของถุงนำ้าครำ่า เกิดจากการกดทับ หรือ
การบีบรัดที่เกิดขึ้นในตำาแหน่งที่มนำ้าครำ่าน้อยมากหรือไม่มีเลย ซึ่งอาจ
ี

4. 4
เกิดจากนิ้ดจากนำ้าครำ่ารั่วอยู่นาน ๆ ทำาให้การเจริญของเนื้อเยื่อ หรือ
อวัยวะในตำาแหน่งนันผิดปกติไป บางครั้งทำาให้เกิดการหายไปของ
้
อวัยวะนั้นเลย
ความผิดปกติของท่าผิดรูปที่เป็นมาแต่กำาเนิด เกิดจากหลาย
สาเหตุ ได้แก่ นำ้าครำ่าน้อย พื้นที่ในมดลูกมีขนาดเล็ก เนื่องจากมีเนื้อ
งอกมดลูก หรือมดลูกมีรูปร่างที่ผิดปกติ หรือจากการตั้งครรภ์ที่มากกว่า
ครรภ์เดี่ยว ทำาให้ทารกเกิดท่าที่ผิดรูป เช่น เท้าปุก หลังโก่ง หลังคด
ข้อสะโพกเคลื่อน และช่องอกไม่เจริญทำาให้เนื้อปอดไม่เจริญได้
ทั้งหมดที่คุยมาเป็นสรุปอย่างย่อ ๆ พอให้ทราบกันว่า ก่อนทารก
คลอดออกมาพบ คุณแม่ คุณพ่อ ได้นั้น มีความเสี่ยงที่ทารกมีโอกาส
เจอมากมาย หลายอย่างเราไม่อาจทราบมาก่อนได้
เนื้อหานี้แปลและเรียบเรียงมาจากตำาราทางสูติศาสตร์ Williams
edition 23 rd. , 2010 . ที่ถือว่าเป็นมาตราฐานสากลระดับนานาชาติ ข้อมูล
ตัวเลขที่เป็นความเสี่ยงต่าง ๆ ไม่ใช่ข้อมูลจำาเพาะในไทย แตเราก็คง
พอนำามาใช้เป็นแนวทางได้ รายละเอียดของแต่ละโรค หรือการบาด
เจ็บแต่ละอย่างคงไม่พูดถึงตรงนี้ เนื่องจากรายละเอียดมันมากจริง ๆ
ครับ แต่ก็ขอให้คุณแม่และหนูน้อยในครรภ์ผ่านการตั้งครรภ์และการ
คลอดด้วยดีทุกคนครับ