Brochure van Theateradvies bv

theateradvies bv is een dynamisch, onafhankelijk bureau van
theateradviseurs, gevestigd in Amsterdam. In deze brochure laten we
u graag kennismaken met ons bureau, onze medewerkers, onze aan-
pak, onze visie en enkele van de projecten die we hebben gedaan.
In onze referentielijst treft u een groot aantal projecten aan, variërend
van intieme toneelzalen tot multifunctionele en technologisch geavan-
ceerde schouwburgen en concertzalen.

In Nederland bestaat een unieke theatercultuur waar de overheid
strikte regels heeft gesteld aan de veiligheid en de gezondheid van
de medewerkers. Door deze ARBO-wetgeving waren alle theaters in
Nederland in de afgelopen 10 jaar gedwongen hun gehele theater-
technische inrichting ingrijpend te herzien. Die situatie gaf ons de mo-
gelijkheid grote stappen te zetten op het gebied van theatertechnisch
ontwerp. Wij hebben die mogelijkheid met beide handen aangegrepen
en de belangrijkste innovaties van de afgelopen jaren op het gebied
van toneeltechniek, zijn door ons bureau ontwikkeld.

Als u kijkt naar de projecten die we hebben gedaan, ziet u dat onze
uitdaging ligt in het steeds opnieuw zoeken naar en ontwikkelen van
de beste oplossing voor ieder project. Dat doen we ook graag voor
uw project!

Gerbrand Borgdorff en Louis Janssen, partners
© Suzanne Jager

Stadsschouwburg Amsterdam

3

INHOUD

HET BUREAU 6
DE THEATERADVISEUR 10
WERKZAAMHEDEN 12
PROJECTLIJST 18
SCHOUWBURG ALMERE 22
WEI-WU-YING 衛武營藝術文化中心 26
PODIUM MOZAÏEK 30
KONINKLIJK THEATER CARRÉ 32
MUZIEKGEBOUW AAN HET IJ / BIMhuis 34
PHILHARMONIE HAARLEM 36
BIJLMERPARKTHEATER 38
THEATER DE SPIEGEL 40
CASINO KURSAAL 42
HET TEAM 44
LOUIS JANSSEN 46
GERBRAND BORGDORFF 47
© Suzanne Jager

MEDEWERKERS 48

INHOUD
Stadsschouwburg Amsterdam

4 5

HET BUREAU Innovatieve oplossingen
Bij theateradvies bv is innovatie standaard. Innovatief ontwerpen en
innovatief aanbesteden zijn voor ons de normaalste zaak van de we-
Wat verstaan we onder theater?
reld.
De bezoeker denkt wellicht aan een avondje uit, een sponsor be-
schouwt het theater als een onderdeel van de marketing mix, een Planning en budget
artiest, een ouvreuse en een technicus zien het theater in de eerste Theaters en concertzalen worden betaald met belastinggeld. Des te
plaats als werkplek. Allemaal hebben ze gelijk en met al hun belangen belangrijker om het goed te doen. Het is net zo goed ons eigen geld
moet rekening gehouden worden. Ze zijn namelijk allemaal onmisbaar als het geld van onze klanten dat we uitgeven.
om het theater goed te laten functioneren. Wij zien theater vooral als
de plaats waar de mensen op het toneel doen alsof ze iemand anders Europese aanbestedingen
zijn, terwijl de mensen in de zaal dat – voor een avond – geloven. theateradvies bv is gespecialiseerd in Europese aanbestedingen. We
hebben een wegingsmodel ontwikkeld dat voldoet aan de richtlijn voor
Niet iedere theaterzaal ‘werkt’. Vraag aan 20 acteurs waar ze graag Europese aanbestedingen Ons model garandeert onze klant de best
spelen en je hoort de namen van steeds dezelfde theaters. Dat heeft mogelijke prijs/kwaliteitsverhouding. Met dit systeem organiseerde
niks te maken met de mensen die in die stad wonen, het gaat om de theateradvies bv zo’n 60 aanbestedingen.
vorm van de zaal. De ene zaal is gemakkelijker en prettiger te bespe-
len dan de andere. Of een zaal werkt of niet, hangt in de eerste plaats Veiligheid in het theater
af van de architectuur, maar niet alleen. Bij het ontwerp van de zaal is Ook op het gebied van veiligheid loopt theateradvies bv voorop. We
een belangrijke rol weggelegd voor de theateradviseur. waren de eerste theateradviseur in Nederland die specifieke veilig-
heidsnormen voor het theater voorschreef. Samen met bedrijven, the-

HET BUREAU
Onze klanten aters en collega’s uit heel Europa werken we aan harmonisering van
Voor ons bureau staat het belang van onze klanten centraal. Onze veiligheidsnormen in Europa.
klanten verwachten van ons creatieve en innovatieve oplossingen en
natuurlijk dat wij ons strikt houden aan afspraken over planning en Certificering
budget. Opdrachtgevers zijn veelal gemeenten, architecten, project- Afspraak is afspraak. Daar moet u op kunnen rekenen en wij tonen het
managers, schouwburgen, theaters en scholen. graag aan. Daarom zijn we ISO 9001-2000 gecertificeerd.
Onze aanpak
Onze aanpak is interdisciplinair en we beschouwen een project altijd
als geheel. We beseffen als geen ander dat een probleem nooit op
zich staat en dat een beslissing over één aspect altijd gevolgen heeft
op andere gebieden.

Onafhankelijkheid
Ons bureau is onafhankelijk. De vraag welke aannemer of leverancier
de beste is voor een project bepalen we door een transparante, objec-
tieve en niet-discriminerende aanbesteding. De juiste installatie voor
de beste prijs. Voor minder gaan we niet.

6 7

HET BUREAU

Samenwerking
Samenwerking is heel belangrijk voor ons. De samenwerking met onze
klanten, andere adviseurs en architecten is wat een project voor ons
de moeite waard maakt. Naast een actief lidmaatschap van nationale
en internationale organisaties als de VPT, de OISTAT en de STC heb-
ben we samenwerkingsverbanden met collega's in Engeland, Japan,
Taiwan, Colombia en Korea, zoals Shozo Motosugi in Tokio, Arquitec-
tura Teatral in Bogotá en Performance Arts Technology in Taipei.

Internationale activiteiten
Naast het advieswerk zijn zowel de partners als de medewerkers ac-
tief in nationale en internationale theaterorganisaties en worden ze
veel gevraagd als spreker bij internationale conferenties en symposia.
Daardoor hebben we een sterk internationaal netwerk opgebouwd,
waarmee we niet alleen de landsgrenzen, maar ook de grenzen van

DE THEATERADVISEUR
onze eigen disciplines overschrijden.

theateradvies bv is lid van vele internationale ontwerpteams. We heb-
ben daarom grote ervaring met de samenwerking met internationale
architecten, constructeurs, installatieadviseurs, akoestisch adviseurs
en vele anderen.

Hierdoor, maar ook door onze medewerking aan internationale con-
gressen, symposia, festivals, workshops en lezingen hebben we een
uitgebreid internationaal netwerk opgebouwd waar binnen we ideeën
uitwisselen en onderwerpen bespreken op het gebied van theater, cul-
tuur en technologie.

8
Schouwburg Almere, Nederland 9

DE THEATERADVISEUR Aanvullende diensten
Naast onze werkzaamheden bij de bouw en renovatie van theaters
werken we ook aan projecten die belangrijk zijn voor de vooruitgang
Een theateradviseur is een professionele adviseur die raad, advies en
en ontwikkeling van theaters, de werkomstandigheden en technolo-
steun geeft aan opdrachtgevers en ontwerpteams over planning, ontwerp,
gieën. We werken samen met organisaties en overheden om normen
en de theatertechnische uitrusting van theaters, concertzalen en andere
op te stellen en te adviseren over werkbare manieren om die normen
publieksruimten bedoeld voor presentaties en voorstellingen.
toe te passen. Zo adviseerden we bijvoorbeeld bij de vorming van een
Het advieswerk is een interactief proces waarbij de samenwerking met de
Europese norm voor veiligheid van theaterapparatuur om daarmee
opdrachtgever, de architect en de leden van het ontwerpteam, even als
een eenheid te brengen in de bestaande richtlijnen in de landen van
de leveranciers en uitvoerende partijen van groot belang zijn. De adviseur
de Europese Gemeenschap.
informeert, leidt en draagt bij aan het ontwerp van de ruimten (de vorm,
de samenhang, en de functie van het theater) en ontwerpt en specificeert
Voor landelijke en gemeentelijke overheden in een aantal landen ver-
de theatertechnische installaties. Uitgangspunt hierbij is de programmering
richten we “quick scans”. We onderzoeken een doorsnede van de be-
van het theater, welke leidend is bij de keuze voor specifieke technologieën
staande theaters en doen aanbevelingen om deze aan te passen aan
(deze dienen in harmonie te zijn met de esthetische en architectonische
de huidige eisen.
keuzes van het project). Daarnaast is het de taak van de theateradviseur
voortdurend te informeren en het proces zo te sturen dat oplossingen en
Tot slot is het goed functioneren van een theater afhankelijk van de
technologieën in het gebouw geïntegreerd worden en bijdragen aan een
mensen die er werken. Daarom vinden wij het belangrijk actief te zijn

DE THEATERADVISEUR
fijne en werkbare omgeving waarin alle gewenste activiteiten plaats kun-
binnen het onderwijs en mee te werken aan internationale en natio-
nen vinden.
nale workshops, cursussen en seminars over theaterbouw, planning
en techniek. Over de hierboven genoemde onderwerpen wordt door
American Society of Theatre Consultants
ons bureau een boek ontwikkeld.

De theateradviseur
Zelf vatten we ons werk samen met: Zorgen dat het gebouw een
theater wordt. Het ontwerpen en bouwen van een goed theater ver-
eist gespecialiseerde ervaring, omdat de kwaliteit van het theater
afhankelijk is van talrijke details. Als theateradviseur zijn we dikwijls
de enige partij in het ontwerpteam met die ervaring. Onze taak als
theateradviseur vatten wij dan ook breed op. Niet alleen een up-to-
date toneeltechnische installatie is belangrijk, maar ook zaken als
zaalvorm, kleedkamers en goede logistiek zijn van groot belang voor

© Greiner van Goor, architecten
het functioneren van een theater en daarmee voor de waardering van
dat theater. Al die zaken hebben daarom onze aandacht tijdens het
ontwerpproces.

Een goed theater is een warme, feestelijke uitgaansplek voor het publiek,
een gastvrije speelplek voor artiesten en musici en een efficiënte, veilige
werkplek voor technici en anderen die in het theater werken.

Renovatie, Koninklijk Theatre Carré, Amsterdam, Nederland

10 11

WERKZAAMHEDEN • toneelliften, toneelwagens, draaischijven
• orkestbakliften en zaalvloerheffers
• stoelenwagens / stoelenopslag
Voor ons is een theater niet af met een goede theatertechnische instal- • tribunes
latie. Om een theater goed te laten functioneren is veel meer nodig. • theaterverlichting
Daarom zijn we actief betrokken bij het opstellen van een programma • audiovisuele installatie's
van eisen. We kijken daarin heel breed. De toegang voor decorwa- • communicatie systemen
gens heeft onze aandacht, maar ook het aantal damestoiletten (en • beweegbare akoestische plafonds en klankkaatsers
daarmee de lengte van de pauze). Daarna overleggen we intensief • beweegbare lichtbruggen
met gebruikers en ontwerpteam om te zorgen dat het programma van • netwerken
eisen op de juiste manier vertaald wordt in een ontwerp. Zijn de gan-
gen breed genoeg voor kleedkisten? Kloppen de zichtlijnen? Is de In het algemeen kunnen onze werkzaamheden in twee hoofdtaken
artiestenfoyer bereikbaar voor mindervalide artiesten? worden onderscheiden: enerzijds een algemene taak om te zorgen
dat het totale ontwerp effectief en efficiënt zal zijn als theater en an-
Tijdens de uitvoering kijken we niet alleen naar het werk van de the- derzijds om de specifieke theatertechnische installaties te ontwerpen
atertechnische installateurs. Ook de activiteiten van de bouwkundig en in bestekken te omschrijven, aan te besteden, te laten uitvoeren en
aannemer en de andere installateurs hebben onze aandacht. Door op te leveren. Hieronder wordt in de verschillende fases uiteengezet
aannemers tijdig uit te leggen wat voor ons kritische details zijn, ver- wat in de praktijk onze werkzaamheden en taken kunnen zijn in de
beteren we de functionaliteit, voorkomen we onnodig meerwerk en verschillende fases van het ontwerp en bouwproces.
vergroten we de betrokkenheid van de bouwers. En dat heeft vrijwel

WERZAAMHEDEN
altijd een positief effect op het eindresultaat. 1e FASE: HAALBAARHEIDSSTUDIES
ALGEMEEN
Onze werkzaamheden als theateradviseur omvatten een zeer brede • Inventariseren van de artistieke, culturele, economische en politieke
reeks aan werkzaamheden binnen een theaterproject waaronder: factoren met betrekking tot de planning van de bouw van een nieuw
theater of het vernieuwen van een bestaand cultureel gebouw. Ge-
Haalbaarheidsonderzoek baseerd op deze inventaris adviseren wij de cliënt over de haalbaar-
Logistieke en indeling van het gehele theatergebouw heid van de plannen en/of tonen we de mogelijkheden binnen de
Ontwerp van de theaterzaal begroting en organisatie.
Zichtlijnen en stoelenplan • Bezoeken van gelijkwaardige projecten.
Ontwerp van de orkestbak • Assisteren van de opdrachtgever bij het opstellen van een begro-
Ontwerp van het toneel, zij, achter en ondertonelen ting
Stoffering
Indeling van de toneeltoren
• bruggen, technische ruimten, toegankelijkheid
• ontwerp van de rollenzolder
Indeling en ontwerp van de laad en los ruimten
• vrachtwagenliften en goederenliften
Ontwerp van de theatertechnische installaties
• geautomatiseerde toneelhijsinstallaties
• kettingtakels en punttrekken

12 13

WERKZAAMHEDEN 3e FASE: VOORLOPIG ONTWERP
ALGEMEEN
• Adviseren van de architect over de theatrale aspecten van het totale
2e FASE: CONCEPTONTWERP/ PROGRAMMA VAN EISEN project.
ALGEMEEN • Het maken van schetsontwerpen van toneel en auditorium om de
• In nauw overleg met de cliënt vaststellen van de normen, principes, architect de informatie te bieden die hij nodig heeft om in te passen
visie en filosofie waar de ontwerpen en de installaties aan moeten in het totale ontwerp.
voldoen. • Bespreking van de schetsen van de architect met betrekking tot
• Onderzoek naar de noodzaak van de flexibiliteit van de ruimtes. zichtlijnen, de logistiek, het ontwerp van uitvoeringsruimtes, foyers
• Voorstellen doen voor de indeling van de ruimtes. en theatertechnische ruimtes.
• Het maken van een ruimteboek waarin per ruimte precies omschre- • Controleren en van commentaar voorzien van de plannen van de
ven staat wat de eisen zijn ten aanzien van het gebruik, de minima- architect voor het totale project om te zorgen dat het hele gebouw
le afmetingen, het afwerkingniveau, de akoestische eisen, sanitaire effectief zal zijn als theater.
voorzieningen, luchtbehandeling, sterkstroomvoorzieningen, zwak- • Bijwonen van ontwerpteamvergaderingen.
stroom voorzieningen, verlichting en theatertechnische voorzienin-
gen. SPECIFIEK
• Benodigde gegevens verstrekken aan E-en W adviseur, construc-
SPECIFIEK teur en overige adviseurs over de eisen en randvoorwaarden van
• Vaststellen en budgetteren van alle technische voorzieningen waar- de theatertechnische installaties, zoals, noodzakelijke koeling, ven-

WERKZAAMHEDEN
onder toneeltechniek, licht- en geluidsapparatuur, meeluister- en tilatie, krachtstroom, etc.
omroepinstallaties voor het gehele gebouw. • Het verstrekken van de nodige informatie aan architect en E-en W-
adviseur over bekabeling, elektrische vermogen en ontwerp van bo-
spotregel buis ø48,3 mm vengenoemde installaties.
2100 mm +vl
• Adviseren over de benodigde grootte van de ruimtes voor de thea-
100mm

tertechnische installaties.
• Het maken van een belastingschema van de toneeltechnische in-
kabelgoot, stallaties.
werkverlichting en WCD • Voorlopig ontwerp toneeltechniek.
• Voorlopig ontwerp toneellicht.
• Voorlopig ontwerp geluid, video, afluister- en omroepsystemen.
handregel buis ø 48,3 mm
1110 mm + vl

knieregel buis ø 48,3 mm
600 mm + vl

9.500+P
loopvlak ±1300mm
bovenkant schoprand 150mm + vl

14 15

WERKZAAMHEDEN

4e FASE: DEFINITIEF ONTWERP paratuur, bekabeling, aansluitpunten, meeluister- en omroepinstal-
ALGEMEEN laties: luidsprekers in (artiesten)foyer en kleedruimten, regelappara-
• Advies over ontwerp en inrichting van regieruimtes, volgspot- en tuur, voorstellings-communicatieapparatuur
projectiecabines e.d., en deze in te passen in de plannen van de • toneelinstallatie: decortrekken, grid, lichtbruggen, heffers
architect. • stoffering: voordoek, afstopping, horizon, balletvloer, gaasdoeken
• Vaststellen van normen waar de theatertechnische apparatuur aan • projectieapparatuur: dia, film, video en overige AV apparatuur.
moet voldoen. • Het vervaardigen van bestekstekeningen voor bovengenoemde in-
• Advies over publieksfaciliteiten en verkeerstromen. stallaties.
• Controle van voorstellen en bestekken van architect en overige ad-
viseurs op theatrale aspecten. De bestekken en bijbehorende tekeningen dienen als offertedocument
• Het geven van informatie aan de overige adviseurs over theater- voor de verschillende leveranciers. Op basis van de gedetailleerde
technische voorzieningen. bestekken kunnen vergelijkbare offertes worden aangevraagd.
• Bijwonen van ontwerpteamvergaderingen. • Uitnodigen van leveranciers voor aanbesteding.
• Vergelijken van offertes en uitbrengen van een gunningadvies.
SPECIFIEK
6e FASE: BOUWBEGELEIDING t/m OPLEVERING
• Definitief Ontwerp toneeltechniek, licht, geluid, AV-installaties.

WERKZAAMHEDEN
• Het verstrekken van de nodige informatie aan architect en E-en W- SPECIFIEK
adviseur over bekabeling, elektrische vermogen en ontwerp van bo- • Controle van en commentaar op werktekeningen van leveranciers/
vengenoemde installaties. aannemers.
• Controle ontwerptekeningen van architect en adviseurs met betrek- • Bezoeken van het werk voor controle van de voortgang, materiaal-
king tot technische installaties. gebruik en uitvoering van de werken als omschreven in de 4e fase.
• Verstrekken van de nodige informatie aan opdrachtgever en/of pro-
5e FASE: BESTEK jectmanager voor de afwikkeling van betalingen aan leveranciers en
ALGEMEEN aannemers.
• Controle van de conceptbestekken van de architect en van de overi- • Voorbereiden en (laten) testen van de installaties.
ge adviseurs op het gebied van zichtlijnen, stoelenplan, verhouding • Assistentie van de gebruiker bij het in gebruik nemen van het ge-
acteur/toeschouwer. bouw.
• Samenwerking met overige adviseurs bij het opstellen van de di- • Bijwonen directievergaderingen en bouwvergaderingen.
verse deelbestekken.
• Bijwonen ontwerpteamvergaderingen.

SPECIFIEK
Detailleren en in een bestek omschrijven van:
• toneellicht en lichtregelsystemen: schijnwerpers, volgspots, kleur-
wisselaars, patchpanels, lichtregeltafels, dimmerinstallaties, beka-
beling, aansluitpunten
• geluidsinstallaties: luidsprekers, mengtafels, versterkers, randap-

16 17

PROJECTLIJST Vlakkevloerzalen
Cultuurcluster Getz, ArenA Boulevard, Amsterdam (2009)
Cité des Arts, Amsterdam (2009)
Projecten in Azië Vlakkevloerzaal Amsterdam (2008)
Het Wilde Westen, Utrecht (2008)
Wei-Wu-Ying Center 衛武營藝術文化中心, Kaohsiung, Taiwan (2012) Culturalis, Den Haag (2008)
Dadong Art Center 大東文化藝術中心, Kaohsiung, Taiwan (2009) Cosmic, Amsterdam (2008)
National Theater 國立中正文化中心, Taipei, Taiwan (2010) Koninklijk Instituut voor de Tropen, Amsterdam (2008)
Theater aan de Slinger, Houten (2008)
Projecten in Nederland en België Bijlmer Parktheater, Amsterdam (2008)
Theaters Cultureel Centrum, IJsselmonde (2008)
Koninklijke Bibliotheek Theater, Den Haag (2007)
Kaaitheater, Brussel, België (2009) Podium Mozaïek, Amsterdam (2006)
Schouwburg Amphion, Doetinchem (2009) Jan van Besouwhuis, Goirle (2005)
Het Nieuwe Theater, Sneek (2010) Theatergroep Kwatta, Nijmegen (2005)
52 degrees, Nijmegen (2010) Scala, Meppel (2005)
Schouwburg De Meerse, Hoofddorp (2009) Cascade, Hendrik Ido Ambacht (2005)
Stadsschouwburg Haarlem (2008) Frascati, Amsterdam (2004)
Theater De Harmonie, Barneveld (2008) Cultureel Centrum, Bathmen (2004)
Schouwburg Kunstmin, Dordrecht (2008) Theater Oostpool, Arnhem (2003)

PROJECTLIJST
Stadsgehoorzaal, Vlaardingen (2007) De Uitstek, Zwijndrecht (2003)
Rotterdamse Schouwburg (2007) Theater Provadja, Alkmaar (2000)
Stadsschouwburg De Harmonie, Leeuwarden (2007) Hofpleintheater, Rotterdam (2000)
Schouwburg de Kunstlinie, Almere (2007) De Voorste Vennen, Drunen (2000)
Theater De Spiegel, Zwolle (2007)
Schouwburg en Congrescentrum De Flint, Amersfoort (2007) Concertzalen
Schouwburg Odeon, Zwolle (2007) Concert-en Congresgebouw de Doelen, Rotterdam (2009)
Theater-Congrescentrum De Tamboer, Hoogeveen (2007) Stadsgehoorzaal, Leiden (2008)
Theater De Lawei, Drachten (2006) Muziekgebouw aan het IJ, Amsterdam (2006)
Theater De Muzeval, Emmen (2006) Philharmonie, Haarlem (2006)
Stadsschouwburg Eindhoven (2005) Schouwburg en Congrescentrum Orpheus, Apeldoorn (2005)
De Goudse Schouwburg (2005) Casino Kursaal, Oostende, Belgie (2005)
De Rijswijkse Schouwburg (2005) PROJECTS
Popzalen
Stadsschouwburg Velsen (2005)
Koninklijk Theater Carré, Amsterdam (2005) Pius X, Volendam (2009)
De Meerpaal, Dronten (2005) Eemcentrum, Amersfoort (2009)
Schouwburg en Congrescentrum Het Park, Hoorn (2004) Cultuurcluster Getz, ArenA Boulevard, Amsterdam (2009)
Stadsschouwburg Amsterdam (2004) Pophart, Hoofddorp (2009)
Theater De Mythe, Goes (2003) De Melkweg, Amsterdam (2007)
Stadsschouwburg Arnhem (2001) De Metropool, Hengelo (2007)

18 19
19

PROJECTLIJST

Theaters in scholen en universiteiten
Eemcentrum, Amersfoort (2009)
Deltion College, Zwolle (2008)
Hogeschool Inholland, Alkmaar (2007
Schoter Scholengemeenschap, Haarlem (2007)
Academiegebouw Universiteit Leiden (2007)
Openbare basisschool de Kinkerbuurt, Ámsterdam (2006)
Julianaschool, Rotterdam (2004)
Groenhorst College, Ede (2004)
Scholen in de Kunst, Amersfoort (2004)
Almere Poort, Almere (2004)
Conservatorium, Amsterdam (2002)
Overige projecten
Revalidatie centrum Groot Klimmendaal, Arnhem (2008)

PROJECT PRESENTATIE
Woonstichting De Leyenstein, Kerkdriel (2008)
Sociaal Cultureel Centrum, Gilze (2008)
Gemeentehuis, Purmerend (2007)
Buitensociëteit, Zwolle (2006)
Parkkerk, Ámsterdam (2004)
Uitgaanscentrum De Graaf Wichman, Huizen (2000)

Theater de Spiegel, Zwolle, Nederland © Rob Hoekstra
© Mecanoo

Schouwburg Amphion, Doetinchem, Nederland

20
21

SCHOUWBURG ALMERE Omschrijving
ALMERE, NEDERLAND
In Almere is een nieuw theatergebouw geopend, dat huisvesting biedt
Opdrachtgever: Gemeente Almere aan Schouwburg Almere en kunstencentrum De Kunstlinie. Het ont-
Gebruiker: Schouwburg Almere en werp is van het Japanse architectenbureau SANAA en kenmerkt zich
Kunstencentrum de Kunstlinie door eenvoud en rechte, strakke lijnen. Vanaf de rand van het Weer-
Projectomvang: Nieuwbouw 3 theaterzalen water steekt een groot, laag gebouw van circa 100 meter breed en 100
Opgeveleverd: Oktober 2006 meter lang het water in, waarop het lijkt te drijven.Het gebouw bestaat
Financiële omvang: Bouwsom: € 35.136.363 uit drie blokken van verschillende omvang en hoogte: de grote zaal
Toneeltechniek: € 6.216.050 (1050 plaatsen), de middenzaal (350 plaatsen) en de kleine zaal (150
Architect: Sanaa Architecten ABT Bouwkunde plaatsen). De grote zaal kan gebruikt worden voor grote opera’s, ballet
Theateradviseur: JMT theateradvies vof en dansvoorstellingen en musicals. Heel eenvoudig kan de akoes-
tiek van de zaal aangepast worden door o.a. het akoestisch volume
te verkleinen. Dit maakt deze zaal eveneens geschikt voor kleinere
toneelvoorstellingen, kamermuziek en recitals.

Theateradvies
theateradvies bv was in Almere verantwoordelijk voor:

SCHOUWBURG ALMERE
• advies over de stoelenplannen en de zichtlijnen (3 zalen)
• advies over de logistiek van het gehele theatergebouw
• ontwerp toneel, zijtonelen (3 zalen) en lichtbruggen (2 zalen)
• ontwerp tension grid kleine zaal
• ontwerp geautomatiseerde toneelhijsinstallatie, toneelverlichtingsin-
stallatie, toneelstoffering en AV installatie (drie zalen)
• aanbesteding en begeleiding van de uitvoering van bovenstaande
onderdelen.

Technische informatie

Grote zaal
De grote zaal heeft een variabele toneelopening van 12 tot 18 meter
breed en heeft een beweegbaar zaalplafond. Hiermee kan het akoes-
tisch volume van de zaal vergroot of verkleind worden. De toneeltoren
is voorzien van een zeer uitgebreide geautomatiseerde toneelhijs-
installatie. Het speelvlak is met een totaal van 70 trekken netto 14
meter diep. Aanvullend zijn boven het achtertoneel drie extra trekken
gemonteerd, waarmee de speeldiepte incidenteel nog enkele meters
© Wim Ruigrok

kan worden uitgebreid. Lichttrekken worden gevoed met behulp van
multikabels op veerkabelhaspels. De haspels staan op de rollenzolder
en zijn geplaatst op een verrijdbaar onderstel, zodat ze overal boven
het speelvlak kunnen worden geplaatst.

22 23

SCHOUWBURG ALMERE loopkatten met kettingtakels hangen. Door deze toneeltechnische in-
ALMERE, NEDERLAND stallatie is de zaal niet alleen qua ruimte, maar ook technisch gezien,
heel flexibel. De achterwand van het speelvlak is geheel van glas.
De orkestbak is driedelig uitgevoerd. Als de orkestbezetting klein is Naar wens kan worden gewerkt met daglicht en uitzicht. Als de voor-
(musicals) zijn meer stoelen beschikbaar voor de verkoop. stelling dat wenst kan deze wand eenvoudig volledig verduisterd wor-
De stoelen op de zijbalkons zijn gemonteerd op geleiders. Als je op de den.
stoel zit, kun je gemakkelijk naar voren rijden, om zo beter zicht te krij-
gen op het toneel. Als je opstaat schuift de stoel automatisch terug.
De coördinatie tussen de verschillende leveranciers van de AV, licht-
en netwerkinstallaties, heeft geresulteerd in een uiterst complex en
verfijnd netwerk, waarmee alle verschillende technische disciplines
door het hele gebouw werken. De bediening van alle installaties is
volledig digitaal. De grote zaal is de eerste zaal in Nederland waar de
luidsprekers van de zaalversterking niet zichtbaar zijn. De luidspre-
kers zijn volledig geïntegreerd in de lichtbrug en de manteaus.

Middenzaal

SCHOUWBURG ALMERE
De middenzaal is een multifunctionele theaterzaal met 350 zitplaat-
sen op een inschuifbare tribune. Naast theatervoorstellingen kunnen
in deze zaal ook feesten en concerten plaats vinden. De toneeltech-
nische installatie bestaat uit 5 lichtbruggen en 9 elektrische trekken.
Daarnaast zijn er aan het plafond kraanbanen geïnstalleerd, waaraan Het tensiongrid in de kleine zaal

Kleine zaal
De kleine zaal wordt gebruikt voor kleinere theatervoorstellingen en
uitvoeringen van CKV Almere. Regelmatig zullen minder ervaren
technici in deze zaal werken en de voorstellingen begeleiden. Om in
deze zaal zo veilig en flexibel mogelijk te werken is er een ‘tensiongrid’
geplaatst. Dit tensiongrid bestaat uit een beloopbare vloer van staal-
kabels die middels hangstaven aan het plafond bevestigd zijn. Tussen
de hangstaven worden dwarspijpen gemonteerd, voor het ophangen
van schijnwerpers en luidsprekers. Door het tensiongrid is de techni-
sche ruimte boven de zaal geheel beloopbaar en is de ruimte geheel
beschikbaar voor het ophangen van licht- en geluidapparatuur, zonder
© Rob Hoeksttra

dat de veiligheid van de technici in gevaar komt. Aan het plafond zijn
een aantal kraanbanen met kettingtakels geplaatst. De haak van de
takel kan door de mazen van het tensiongrid heen, waardoor ook heel
eenvoudig decors opgehesen kunnen worden. Bij deze zaal is de zij-
wand geheel van glas.
De rollenzolder van de grote zaal

24 25

WEI-WU-YING 衛武營藝術文化中心 een recitalhall met 300 zitplaatsen. Tevens wordt op het dak van het
KAOHSIUNG, TAIWáN complex een groot openlucht theater gerealiseerd voor 25.000 bezoe-
Opdrachtgever: Council for Cultural Affairs Taiwan kers. De bouw van het complex start begin 2009, de oplevering staat
Gebruiker: Wei-Wu-Ying Center for the Performing gepland in 2012.
Arts Technische informatie
Projectomvang: Nieuwbouw theatercomplex met 4 zalen
en een openluchttheater Concertzaal
Oplevering: 2012 De concertzaal heeft 2300 zitplaatsen die rondom het podium zijn ge-
Financiële omvang: Bouwkosten €200.000.000 situeerd. Hierdoor blijft de zaal, ondanks de 2300 zitplaatsen, intiem.
Architect: Mecanoo architecten Het podium bestaat uit verschillende delen die d.m.v. heffers onaf-
Theateradviseur: theateradvies bv hankelijk van elkaar een hoogte tussen de 0 en 2 meter kunnen heb-
ben. Boven het podium is een grote klankkaatser opgehangen. Deze
kan op iedere hoogte gepositioneerd worden en zorgt ervoor dat het
geluid naar alle verschillende hoeken van de zaal ‘gekaatst’ wordt. In

WEI-WU-YING 衛武營藝術文化中心
de klankkaatser is orkestverlichting geïntegreerd. De toneelhijsinstal-
latie bestaat verder uit kettingtakels aan kraanbanen. Hieraan kunnen
schijnwerpers of geluidsapparatuur bevestigd worden.
Operahuis
In het complex komt een operahuis met 2000 zitplaatsen. In deze
zaal worden traditionele Chinese en Taiwanese, maar ook westerse
opera’s en muziektheater voorstellingen opgevoerd. Het toneelhuis is
voorzien van grote zij- en achtertonelen met dezelfde afmetingen als
het podium. Grote decors kunnen tijdens voorstellingen op en af
© Mecanoo

Omschrijving
Mecanoo architecten heeft in samenwerking met theateradviseur
theateradvies bv, de akoestisch adviseur XU-Acoustique en de con-
structeur/installatieadviseur ARUP, de competitie gewonnen voor het
ontwerp van het Wei-Wu-Ying Center for the Performing Arts in Kaoh-
siung, Taiwan. Dit theatercomplex wordt met een oppervlakte van

© Mecanoo
100.000 m2 het grootste theatercomplex van Taiwan en komt te liggen
in een park. In het complex bevinden zich een concertzaal met 2.300
zitplaatsen, een operahuis met 2.000, een theaterzaal met 1000 en

26 27

WEI-WU-YING 衛武營藝術文化中心 door het publiek rondom het podium zit; banquet: de zaalvloer en het
KAOHSIUNG, TAIWáN podium worden naar gelijke hoogte gebracht en de vloerdelen in de
zaal worden omgedraaid. Hierdoor verdwijnen de stoelen onder de
gechangeerd worden. Het ondertoneel heeft een vrije hoogte van 11 vloer en ontstaat er een grote open ruimte waarin diners en feesten
meter. Hier kunnen decors opgebouwd worden terwijl een andere gehouden kunnen worden. De theaterzaal is voorzien van alle mo-
voorstelling op het podium speelt. In de toneelvloer zijn onder meer derne theatertechnische installaties, inclusief een volledig geautoma-
5 grote toneelliften verwerkt (slaglengte van -11m tot +2.5m) en het tiseerde hijsinstallatie met trekken, punttrekken en kettingtakels. Deze
gehele toneelhuis is voorzien van een volledig geautomatiseerde hijs- zijn niet alleen boven het podium voorzien, maar ook boven de zij- en
installatie, bestaande uit elektrische trekken, punttrekken en kettingta- achtertonelen.
kels aan kraanbanen. Met deze hijsinstallatie kan niet alleen op het to-
neel, maar ook op de zij-, achter- en ondertonelen, op ieder gewenste Vlakke-vloerzaal
positie een hijspunt worden gecreëerd. De vlakke-vloerzaal van het NKPAC wordt gebruikt voor toneel, dans
en muziek voorstellingen en is uiterst flexibel. In deze multifunctionele
zaal kunnen tussen de 200 en 500 zitplaatsen gecreëerd worden,
die d.m.v. vier inschuifbare tribunes in verschillende opstellingen ge-

WEI-WU-YING 衛武營藝術文化中心
plaatst kunnen worden. Om deze flexibiliteit ook op theatertechnisch
gebied te realiseren, is in deze zaal gekozen voor een tensiongrid. Dit
tensiongrid bestaat uit een beloopbare vloer van staalkabelnetten die
met hangstaven aan het plafond bevestigd zijn. Tussen de hangsta-
ven worden pijpen gemonteerd, voor het ophangen van schijnwer-

PROYECTOS - NKPAC
pers en luidsprekers. Door dit tensiongrid is het mogelijk om op iedere
gewenste positie een schijnwerper te hangen, zonder dat de veilig-
heid van de technici in gevaar komt. Aan het plafond zijn een aantal
kraanbanen met kettingtakels geplaatst. De haak van de takel kan
door de mazen van het tensiongrid heen, waardoor ook eenvoudig
© Mecanoo decors opgehesen kunnen worden.

Theateradvies
theateradvies bv is bij het ontwerp en de bouw van het NKPAC ver-
antwoordelijk voor:
• advies over de zaalvorm, het stoelenplan en de zichtlijnen in de 4
Theaterzaal verschillende zalen.
Deze multifunctionele theaterzaal met 1000 zitplaatsen kan in ver- • advies over de logistiek van het gehele theatergebouw, incl. laad-
schillende opstellingen gebruikt worden. Allereerst als traditioneel lijst- en losperron
theater, waarbij het publiek zowel in de zaal als op het balkon zit. • ontwerp toneelhuis met zij-, achter- en ondertonelen inclusief toneel
Daarnaast zijn er nog drie opstellingen mogelijk; een tribune: de stoe- liften, geautomatiseerde toneelhijsinstallaties en orkestheffers (4
len in de zaal staan op heffers, waardoor deze verschillende hoogtes zalen)
kunnen aannemen. De heffers worden zo gepositioneerd dat deze • ontwerp AV installatie, toneelverlichting, schijnwerperposities en
aansluiten op het balkon en samengevoegd worden tot een steile tri- stoffering (4 zalen)
bune; en ronde: zoals de vorige opstelling, maar daarnaast worden • aanbesteding en begeleiding van de uitvoering van bovenstaande
er op de zijtonelen en het achtertoneel tribunes uitgeschoven, waar- onderdelen.

28 29

PODIUM MOZAÏEK taurant met een “wereldkeuken” en een theatercafé gehuisvestigd.
AMSTERDAM, NEDERLAND De voormalige kerk is hierdoor niet alleen multifunctioneel, maar ook
multicultureel!
Opdrachtgever: Podium Mozaiek, Matrix, Kristal nv
Gebruiker: De Pniëlkerk Amsterdam (“theelichtje”) Theateradvies
Projectomvang: Transformatie van kerk tot een theater theateradvies bv was in het Podium Mozaiek verantwoordelijk voor:
Opgeleverd: 2005 • advies over stoelenplan, zichtlijnen, stoelen en tribune
Financiële omvang: Toneelinstallatie: € 333.200 • advies laden en lossen en logistiek van het gehele theatergebouw
Bouwsom: € 2.000.000 • ontwerp toneel, zijtonelen, geautomatiseerde toneelhijsinstallatie
Architect: O III Architecten zaalbrug, toneelverlichting, toneelstoffering en AV installatie
Theateradviseur: theateradvies bv • aanbesteding en begeleiding van de uitvoering van de theatertech-
nische onderdelen.
Omschrijving
De Pniëlkerk in Bos en Lommer, Amsterdam (beter bekend als Thee-
lichtje) is verbouwd tot een multifunctioneel theater. Er was een ingrij-
pende verbouwing nodig om de voormalige kerk te transformeren tot
een theater met restaurant. Bij deze verbouwing is het bijzondere en
opvallende karakter van het gebouw in tact gebleven. Naast de the-
aterzaal met 350 zitplaatsen zijn er studio’s en ateliers gerealiseerd.

PODIUM MOZAÏEK
In het theater wordt wereldmuziek, theater, kleinkunst en dans uit bin-

© Suzanne Jager
nen- en buitenland geprogrammeerd. Theater Rast en Circus Elleboog
zijn vaste bespelers van het podium en Podium Mozaïek organiseert
regelmatig cultuureducatieve projecten. In het gebouw is ook een res-

Theatertechniek
Bij de verbouwing van Podium mozaïek was de wens om zo veel mo-
gelijk van het oorspronkelijke gebouw in tact te laten. De theatertech-
nische installaties zijn dan ook zo veel mogelijk geïntegreerd in het
originele gebouw zonder dat hierdoor het karakter van het gebouw
verloren gaat. Voor Podium Mozaïek is een speciale tribune ontwik-
keld. De stoelen op de tribune kunnen ieder afzonderlijk neergeklapt
worden. Hierdoor kunnen de stoelen ook als tafeltje dienen. Het is
© Suzanne Jager

mogelijk om de helft van de stoelen neer te klappen waardoor er voor
iedere bezoeker / toeschouwer een tafeltje is naast zijn stoel. Deze
tribune opstelling wordt in Podium Mozaïek veel gebruikt bij lezingen
en congressen.

30 31

AMSTERDAM, NEDERLAND

Opdrachtgever: Koninklijk Theater Carré
Gebruiker: Koninklijk Theater Carré
Projectomvang: Vervanging toneeltechnische installatie
Opgeleverd: 2005
Financiële omvang: Toneelinstallatie: € 2.506.350
Architect: Greiner Van Goor Architecten
Theateradviseur: theateradvies bv

© Frank Greiner
Bij de renovatie van Koninklijk Theater Carré in 2004, zijn alle pu-
blieksvoorzieningen ingrijpend verbeterd. Tegelijkertijd is de toneel-
hijsinstallatie vernieuwd en is de zaalvloer door middel van grote hef-

KONINKLIJK THEATER CARRÉ
fers flexibel gemaakt. In Koninklijk Theater Carré worden jaarlijks vele
concerten geprogrammeerd, zowel klassiek als pop. Vooral het bou-
wen van deze concerten was tot voor kort een lastige en gevaarlijke vensgevaarlijke zaak. Door de nieuwe hijszolder met volledig beloop-
klus. Dankzij het door ons ontworpen hijsplafond boven de arena en bare en veilige werkvloer en 40 stuks kettingtakels is dat probleem
de hijsinstallatie in het toneelhuis zijn dergelijke problemen niet meer verleden tijd.
aan de orde. Hijsen boven de piste was een omslachtige en vaak le- theateradvies bv was in Carre verantwoordelijk voor:
• ontwerp geautomatiseerde toneelhijsinstallatie
• ontwerp hijszolder en hijsplafond boven de piste
• ontwerp zaalvloer bestaande uit kantelbare heffers
• aanbesteding van de toneelhijsinstallatie, hijsplafond en heffers
• begeleiding van de uitvoering van bovenstaande onderdelen.
Het ombouwen van de zaal voor circus of theater en ronde is niet
langer een kwestie van dagen, maar van uren. De gehele zaalvloer
bestaat nu uit heffers, waarmee iedere zaalvorm in enkele minuten
kan worden gerealiseerd. De vloer kan niet alleen op en neer, voor
betere zichtlijnen kan de vloer ook schuin worden gezet. Voor deze
kantelbare heffers is gebruik gemaakt van de grootste Spiraliften die
in Nederland zijn toegepast. De hand-elektrische trekkenwand van
het theater is vervangen door een volledig geautomatiseerde toneel-
hijsinstallatie.
© Frank Greiner

32 33

MUZIEKGEBOUW AAN HET IJ / BIMHUIS Theateradvies
theateradvies bv was in Het Muziekgebouw aan het IJ verantwoorde-
lijk voor:
Opdrachtgever: Gemeentelijk Havenbedrijf Amsterdam • advies over stoelenplan, zichtlijnen en theaterstoelen
Gebruiker: Muziekgebouw aan het IJ / BIMhuis • advies over de logistiek van het gehele theatergebouw
Projectomvang: Nieuwbouw van 2 concertzalen • advies aan de architect en de andere adviseurs over alle aspecten
Opgeleverd: 2005 die met het theatergebouw en het gebruik daarvan te maken heb-
Financiële omvang: Bouwsom: € 32.000.000 ben (bijvoorbeeld zaalvorm, kleedkamers en E en W-installaties)
Toneeltechniek: € 2.590.000 • ontwerp geautomatiseerde toneelhijsinstallaties
Architect: 3xNielsen, ABT Bouwkunde • ontwerp beweegbaar plafond, beweegbare vloer, achterwand en zij-
Theateradviseur: theateradvies bv wanden toneel
• ontwerp lichtbruggen, AV installatie, toneelverlichtingsinstallatie en
toneelstoffering

MUZIEKGEBOUW AAN HET IJ / BIMHUIS
• aanbesteding en begeleiding van alle bovenstaande onderdelen.

Met behulp van 8 beweegbare vloerelementen is het mogelijk om
diverse zaalopstellingen te maken. De zijwanden naast het podium
kunnen verplaatst worden en de achterwand kan omhoog worden ge-
takeld. Hierdoor kunnen de verschillende muzieksoorten optimaal be-
leeft worden, van intieme kamermuziek tot een groot symfonieorkest.
Het Muziekgebouw heeft een akoestisch plafond dat op en neer kan
bewegen. Hierdoor kan een variabele akoestiek met een nagalmtijd

© Katrien Mulder
van 1,5 tot 3,5 seconden gerealiseerd worden.

Omschrijving
Het Muziekgebouw aan ’t IJ, opende haar deuren op 15 juni 2005 als
nieuwe Amsterdamse concertzaal. Het Muziekgebouw aan ’t IJ heeft
een grote multifunctionele concertzaal met 725 zitplaatsen, of 1.500
staanplaatsen en een kleine zaal met 250 zitplaatsen. Het Bimhuis
heeft de beschikking over een zaal met 250 stoelen, waar jazz en

© Rob Hoekstra
improvisatie wordt geprogrammeerd. Uniek aan de Grote Zaal van
het Muziekgebouw is de bijzondere akoestiek en de flexibiliteit. Bij de
diverse concerten en muziektheater voorstellingen zijn verschillende
publieksopstellingen vereist.

34 35

PHILHARMONIE HAARLEM Theateradvies
HAARLEM, NEDERLAND
theateradvies bv was bij de verbouwing en nieuwbouw van de Philhar-
Opdrachtgever: Gemeente Haarlem monie verantwoordelijk voor:
Gebruiker: Philharmonie Haarlem • advies over de logistiek van het gehele concertgebouw
Projectomvang: Nieuwbouw kleine zaal, renovatie grote • ontwerp toneel, toneelhijsinstallatie, lichtbruggen, toneelstoffering,
zaal toneelverlichtingsinstallatie en AV installatie (grote en kleine zaal)
Opgeleverd: 2005 • advies laad-en losperron en theaterstoelen (grote en kleine zaal)
Financiële omvang: Bouwsom: € 16.000.000 • aanbesteding en begeleiding van de theatertechnische onderdelen
Theatertechniek € 1.100.000
Architect: Architecten Cie
Theateradviseur: theateradvies bv De toneeltechnische installatie van de grote zaal is bijzonder vanwe-
ge het aantal trekken en de computersturing waarmee deze bediend
worden. In de meeste concertzalen zijn de theatertechnische moge-
lijkheden bescheiden, maar in de Philharmonie is, mede vanwege de
programmering, gekozen voor een uitgebreidere toneeltechnische
installatie. In een monumentaal pand als de Philharmonie is het niet
wenselijk dat al deze “techniek” zichtbaar is en dus is deze installatie

PHILHARMONIE HAARLEM
zo veel mogelijk verwerkt en geïntegreerd in het gebouw. In zowel

© Daria Scagliola / Stijn Brakke
de kleine als grote zaal kunnen de trekken eenvoudig gedemonteerd
worden. Ook de lichtbrug in de grote zaal kan volledig uit beeld ge-
haald worden door deze omhoog te hijsen. In de kleine zaal is de brug
door de bijzondere betimmering aan het zicht onttrokken.
De kleine zaal is zo ontworpen dat deze door zijn vorm een bijzonder
goede akoestiek heeft voor onversterkte muziek en spraak.

Omschrijving
Het in verval geraakte Concertgebouw uit 1872 sloot in juli 2001 zijn

deuren en begon aan een van de meest ambitieuze verbouwings-
projecten van concertzalen in Nederland. De klassieke grote zaal is
gerestaureerd en het volume ervan is vergroot, er zijn nu 1230 zit-
plaatsen. De ramen en ornamenten zijn in de oorspronkelijke staat
hersteld, waardoor het daglicht de zaal weer in komt. Daarnaast is er
een nieuwe kleine zaal gebouwd met een amfitheaterachtige opstel-
ling en 415 zitplaatsen. Uniek aan de kleine zaal is de warme, intieme
sfeer, die gerealiseerd is door het gebruik van hout en ronde vormen.

36 37

BIJLMER PARKTHEATER theater zal, volgens planning, eind 2007 worden opgeleverd.
Opdrachtgever: Gemeente Amsterdam
Naast de benodigde hoogte (circa 10 meter) is bij een circus voor-
Gebruiker: Circus Elleboog Zuidoost, Krater Theater
stelling ook een andere publieksopstelling vereist als bij een theater-
Zuidoost, Jeugdtheaterschool Zuidoost,
voorstelling. Daarom worden er zijtribunes gerealiseerd die gebruikt
Theaterwerkplaats
worden bij de circusvoorstellingen, maar bij andere uitvoeringen inge-
Projectomvang: Nieuwbouw
schoven en opgehesen kunnen worden.
Opgeleverd: Oplevering 2009
Financiële omvang: Theatertechniek € 340.000 Theateradvies
Architect: Architectenbureau Paul de Ruiter
theateradvies bv is bij het Bijlmerparktheater verantwoordelijk voor:
Theateradviseur: theateradvies bv
• advies over stoelenplan en zichtlijnen
• advies over de logistiek van het gehele theatergebouw
Omschrijving
• advies aan de architect en andere adviseurs over alle aspecten die
In Amsterdam Zuid-Oost komt een nieuw Cultuurgebouw met een mul- met het theatergebouw en het gebruik te maken hebben
tifunctionele theaterzaal, studio’s en ateliers. Het Bijlmerparktheater • ontwerp geautomatiseerde toneelhijsinstallatie
wordt de thuisbasis voor Circus Elleboog Zuidoost, het Krater Theater • ontwerp ophijsbare zijtribunes en tribunes met stoelen
Zuidoost, de Jeugdtheaterschool Zuidoost en de Theaterwerkplaats. • ontwerp laad- en losperron

BIJLMER PARKTHEATER
De theaterzaal wordt een vlakkevloerzaal met 280 zitplaatsen en is • ontwerp toneel en zijtonelen, lichtbruggen en AV installatie
geschikt voor zowel circus als theatervoorstellingen. Het Bijlmerpark- • ontwerp toneelverlichtingsinstallatie en toneelstoffering
• aanbesteding en begeleiding van alle bovenstaande onderdelen

© Architectenbureau Paul de Ruiter

© Architectenbureau Paul de Ruiter
38 39

THEATER DE SPIEGEL Theateradvies
ZWOLLE, NEDERLAND theateradvies bv was in Theater de Spiegel verantwoordelijk voor:
Opdrachtgever: Gemeente Zwolle • ontwerp geautomatiseerde toneelhijsinstallatie, beweegbaar pla-
Gebruiker: Theater de Spiegel fond, lichtbruggen, draaibare loges
Projectomvang: Nieuwbouw Grote zaal • ontwerp toneel, zijtonelen en beweegbare bruggen
(aantal stoelen variabel 850 – 1050) • ontwerp AV installatie, toneelverlichtingsinstallatie en stoffering
Opgeleverd: 2006 • advies theaterstoelen en logistiek van het gehele theatergebouw
Financiële omvang: Bouwsom: € 15.000.000 • aanbesteding en begeleiding van de uitvoering van bovenstaande
Toneeltechniek: € 3.000.000 onderdelen.
Architect: Greiner Van Goor Huijten Architecten
Theateradviseur: DBF theateradvies vof

© Greiner en van Goor architecten
Omschrijving
Uitgangspunt bij de bouw van Theater de Spiegel was een zaal die
geschikt is voor toneel, opera en symfonische muziek. Bij het bouwen
van een zaal die geschikt moet zijn voor deze theatervormen wordt
om akoestische redenen vaak een volume gebouwd dat nodig is voor

THEATER DE SPIEGEL
symfonische muziek. Het gevolg is een zaal die door zijn grootte inti-
miteit en helderheid mist. De theaterzaal van De Spiegel is ontworpen
als intieme toneelzaal met 850 stoelen met een zeer goede en heldere
spraakverstaanbaarheid. Echter, door het verhogen van het akoesti-
sche plafond komt een zeer grote ruimte boven de zaal vrij waardoor
deze geschikt wordt voor opera en musical.

De beweegbare plafonds worden aangedreven met zware lieren die
op het zaalplafond staan. De drie plafonddelen kunnen niet alleen
recht op en neer, maar kunnen ook kantelen. De vorm van de zaal
kan bovendien worden aangepast door de loges links en rechts te

draaien. In de toneelopstelling zijn de loges naar binnen gedraaid,
zodat de hoefijzervorm van de zaal wordt benadrukt. Bij symfonische
concerten worden de loges rechtgezet, zodat ze aansluiten op de or-
kestschelp die dan op het toneel wordt opgesteld. Bij een symfonisch
concert wordt de portaalbrug helemaal buiten beeld getrokken in de
kap. Normaal zijn dan de vaste toegangsbruggen naar de portaalbrug
waar de manteaus aan hangen nog wel in beeld. Deze twee bruggen
zijn echter ook beweegbaar gemaakt. Zowel de manteaus als brug-
gen kunnen volledig buiten beeld gebracht worden.

40 41

CASINO KURSAAL doorkijk vanuit de grote centrale hal. Doel van de renovatie was het
OOSTENDE, BELGIë creëren van goede zichtlijnen en tegelijk het terugbrengen van het
uitzicht op zee. Dit kon worden gerealiseerd door het verlagen van
de zaal en het toneel. Bijkomend voordeel was dat de ontsierende
Opdrachtgever: Gemeente Oostende toneeltoren kon worden afgebroken zonder dat de hijshoogte werd
Gebruiker: Casino Kursaal Oostende nv verkleind.
Projectomvang: Renovatie
Opgeleverd: 2005 Theateradvies
Financiële omvang: Theatertechniek € 3.100.000 theateradvies bv was in het Casino Kursaal verantwoordelijk voor:
Architect: Architectenbureau Storme Van Ranst • advies over exploitatie van het gebouw, stoelenplan, zichtlijnen
Theateradviseur: theateradvies bv laad- en losperron en de logistiek van het gehele theatergebouw
• ontwerp toneel, zijtonelen, zaallichtbruggen, geautomatiseerde to-
neelhijsinstallatie, toneelverlichtingsinstallatie en toneelstoffering
Omschrijving
• integratie van elektronisch variabele akoestiek en elektro-akoestiek
In 2005 is de renovatie van het Casino-Kursaal afgerond. De grote • ontwerp aanbesteding en begeleiding van de uitvoering van boven-
zaal van het complex is ingrijpend gerenoveerd en heeft nu 2000 zit- staande onderdelen.
plaatsen. Het Kursaal dateert van de vijftiger jaren van de vorige eeuw
en was tot deze renovatie vrijwel niet onderhouden. Een zeer grondi-
ge renovatie was noodzakelijk, ook om de oorspronkelijke kwaliteiten
van het gebouw te herstellen. In zijn oorspronkelijke staat was de zaal

CASINO KURSAAL
voorzien van een zeer flauw oplopende tribune en met rondom ramen
die uitzicht boden op de Noordzee. De zaal werd onder meer gebruikt
voor concerten en bijeenkomsten. In de jaren 60 van de vorige eeuw
werd de zaal voorzien van een schuin oplopende tribune en een to-

© Ivan Glavie
neeltoren. Goed voor de zichtlijnen, in de zaal, maar funest voor de

De hand-trekkenwand is vervangen door een volledig geautomati-
seerde toneelhijsinstallatie en er zijn nieuwe lichtbruggen en zaaltrek-
ken geplaatst. Deze nieuwe bruggen zijn op elegante wijze verwerkt in
het monumentale plafond, zonder het oorspronkelijke beeld te versto-
ren. Voor de technici is de belangrijkste verbetering waarschijnlijk het
© Ivan Glavie

nieuwe laad- en losperron. Ze hoeven nu niet meer in weer en wind
zware kisten tegen een steile helling op te duwen. In het nieuwe goed
uitgeruste laadperron kunnen drie wagens tegelijk moeiteloos worden
gelost zonder nat te worden.

42 43

HET TEAM

Het op tijd en binnen budget realiseren van deze projecten lukt ons
alleen door hard en consciëntieus te werken met een hecht en breed
georiënteerd team van professionals met ervaring in alle aspecten van
theaters en theaterproducties waaronder licht, geluid, toneeltechniek,
architectuur, engineering, financieel management en administratie.

Partners en medewerkers
Louis Janssen, partner, senior adviseur
Gerbrand Borgdorff, partner, senior adviseur
Annemieke van Galen Last – Lammen, bureaucoördinator
Ron Maas, projectleider, theateradviseur
Huub Huikeshoven, projectleider, theateradviseur
Caroline Noteboom, architect, ontwerp en engineering
Suzanne Jager, assistent projectleider

Overige adviseurs onder anderen:
Cees Wagenaar, audio adviseur
Eric Heldens, architect, theateradviseur

HET TEAM
© Suzanne Jager
Vrachtwagenlift in de Stadsschouwburg Amsterdam, Nederland

44 45

LOUIS JANSSEN GERBRAND BORGDORFF
partner theateradvies bv, Senior Adviseur partner theateradvies bv, Senior Adviseur
Lid van de STC (Society of Theatre Consultants), VPT (Vereniging voor Lid van de STC (Society of Theatre Consultants), VPT (Vereniging voor
podiumtechnologie) en OISTAT (International Organization of Sceno- podiumtechnologie) en OISTAT (International Organization of Scenogra-
graphers, Theatre Architects and Technician), Honorary member van phers, Theatre Architects and Technician)
OISTAT, drager van de Frits van den Haspel-award.
Gerbrand begon zijn carrière in het theater als uit-
Louis heeft meer dan 30 jaar praktijk ervaring in voerend producent van uiteenlopende festivals en
theaters. Hij werkte als theatertechnicus zowel in theatervoorstellingen, waaronder de eerste thea-
ontvangende theaters als bij een reizend gezel- tershow van Karin Bloemen “Bosje Bloemen” Hij
schap. Als theateradviseur heeft hij het ontwerp ge- was hoofd publiciteit en marketing van het Inter-
maakt voor de bouw en renovatie van meer dan 60 nationaal Theaterschool Festival en het Rotheater.
theaters in diverse landen. Vanaf 1994 was Borgdorff zakelijk manager van bu-
reau Hans Wolff Partners totdat hij in 2000 part-
Louis is actief in zowel nationale als internationale ner en senior adviseur werd van theateradvies bv.
theaterorganisaties o.a. als vice-president van de
uitvoerende commissie van OISTAT. Internatio- Gerbrand is gespecialiseerd in de specificatie en
nale samenwerking heeft altijd een belangrijke rol aanbesteding van theatertechnische installaties. Hij ontwikkelde een
gespeeld in de carrière van Louis. Als technisch directeur van To- zeer gedetailleerd wegingsmodel voor de beoordeling van de aanbie-
neelgroep Amsterdam reisde hij met voorstellingen over de hele we- dingen bij aanbestedingen. Dit systeem voldoet aan de richtlijn voor

HET TEAM

HET TEAM
reld en als lid van OISTAT heeft hij een internationaal netwerk van Europese aanbestedingen en het garandeert de klant de best moge-
architecten, technici, regisseurs, ontwerpers en fabrikanten. Louis is lijke prijs/kwaliteitsverhouding. Met dit systeem organiseerde theater-
een veelgevraagd spreker op congressen en symposia in binnen en advies bv zo’n 60 Europese aanbestedingen.
buitenland; o.a. in Nederland, Finland, Engeland, Duitsland, Taiwan,
Hongkong, Japan, Amerika en Canada. Als projectmanager is Borgdorff verantwoordelijk voor de bewaking
van tijd en kosten. Alle projecten van het bureau zijn binnen de afge-
Ook als ontwerper werkt hij grensoverschrijdend. Zo ontwierp hij bij- sproken termijnen en binnen budget gerealiseerd. Borgdorff is redac-
voorbeeld de nieuwe staalkabelvrije rollenzolder die nu standaard is teur van het blad Zichtlijnen en gastdocent aan de Amsterdamse Ho-
geworden in Nederland en die langzaamaan ook zijn intrede doet in geschool voor de Kunsten en de Technische Universiteit in Eindhoven
het buitenland. en Tilburg.

Specialisaties
Specialisaties
• Specificatie van theatertechnische installaties, in het bijzonder to-
• Indeling, logistiek en ontwerp van theatergebouwen. neeltechniek.
• Samenwerking met architecten, opdrachtgevers en gebruikers. • Organisatie en evaluatie van (Europese) aanbestedingen.
• Ontwerp van technische uitrusting. • Projectmanagement en directievoering.
• Ontwerp en specificatie van licht, geluid, hijsinstallaties en in het
bijzonder geautomatiseerde toneelhijsinstallaties.

46 47

Brochure van Theateradvies bv

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (9)

More from Theateradvies bv

More from Theateradvies bv (20)

Brochure van Theateradvies bv