Sermaye Piyasalarında Aracılık Konulu Yıldız Teknik Universitesinde Alp Demirkesen ile yaptığımız sunum

1. Sermaye Piyasalarında
Aracı Kuruluşlar
Ethem Alp Demirkesen 09713032
Mustafa Tuğrul Yüzel 09713011
09.02.2010

2. • Aracılık ve Aracı Kurum ve Kuruluş Tanımları
• Aracı Kurumların Kuruluş Şartları
• Aracı Kurumların Merkez Dışı Örgütleri
– Şubeler
– İrtibat Büroları
– Acenteler
• Aracı Kurulumların Faaliyetleri
– Halka Arz ve İhraç
– Menkul Kıymet Alım-Satımına Aracılık
– Türev Araçlara Aracılık
• Aracı Kurumların Yapabilecekleri ve Yapamayacakları
• Aracı Kurumların Müşteri İlişkilerinde Uyacakları Kurallar
• Güncel Verilerle Aracı Kurumların İncelenmesi

3. Aracılık Nedir?
Sermaye piyasası araçlarının, yetkili aracı
kuruluşlar tarafından, kendi nam ve
hesabına, başkası nam ve
hesabına, kendi namına ve başkası
hesabına alım satımıdır.
Tümünü Bakiyeyi Kısmen Bakiyeyi Kısmen Tümünü
Yüklenim Yüklenim Yüklenim Yüklenim

4. Aracı Kuruluş-Aracı Kurum
• Aracı Kuruluş sermaye piyasası faaliyetlerinde
bulunmak üzere Sermaye Piyasası Kurulu'nca
yetkili kılınmış bankalar ve aracı kurumlardır.
• Aracı Kurum ,sermaye piyasası faaliyetinde
bulunmak üzere Sermaye Piyasası Kurulu
tarafından aracılık yetkisi verilmiş anonim
ortaklıklardır.

5. Aracı Kurumların Kuruluş Şartları
a) Anonim ortaklık şeklinde kurulmaları,
b) Hisse senetlerinin tamamının nama yazılı
olması,
c) Hisse senetlerinin nakit karşılığı çıkarılması,
d) Sermayelerinin Kurulca belirlenen miktardan az
olmaması,
e) Esas sözleşmelerinin bu Kanun hükümlerine
uygun olması

6. Aracı Kurumların Kuruluş Şartları
f) Kurucularının müflis olmaması ve Türk Ceza Kanununun
53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen
bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da
Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin
işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, Devlet sırlarına
karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık,
dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye
fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, bilişim sistemini
engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme, banka veya
kredi kartlarının kötüye kullanılması, suçtan kaynaklanan malvarlığı
değerlerini aklama, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya haksız mal
edinme suçlarından mahkûm olmaması

7. Aracı Kurumların Merkez Dışı
Örgütleri
Şube
Aracı kurum şubeleri aracı kurumun
sahip olduğu yetki belgelerinin
kapsamına giren bütün konularda
faaliyette bulunabilirler.
İrtibat Bürosu
İrtibat bürolarının faaliyetleri aracı
kurumu ve yetkili olduğu sermaye
piyasası faaliyetlerini tanıtmak ve alım
satım emirlerini aracı kuruma iletmekle
sınırlıdır.

8. Aracı Kurumların Merkez Dışı
Örgütleri
Acenta
Aracı kurumlar, bankalarla imzalayacakları
acentelik sözleşmesi çerçevesinde ve
sözleşmede belirlenecek mahaller
içinde, acenteleri aracılığı ile alacakları
emirler doğrultusunda sermaye piyasası
araçlarının alım satımında bulunabilirler.

9. Aracı Kurulumların Merkez Dışı
Örgütleri
Bir aracı kurum ile acentelik sözleşmesi imzalayan bankalar,
 Acente sıfatıyla; alım satım emirlerinin aracı kuruma
iletilmesine ve gerçekleşen emirlerin tasfiyesine aracılık
etmek, halka arza aracılık faaliyetleri kapsamında
taleplerin toplanması ve aracı kuruma iletilmesi ve
paranın tahsili ya da geri ödenmesi gibi işlemleri
kapsamak üzere gişe hizmeti verebilir
 Acentesi olunan aracı kurum portföy yöneticiliği yetki
belgelerine sahipse bu faaliyetin tanıtımını yapmak ve bu
faaliyetle ilgili sadece tahsil ve tediye işlemlerini
yürütebilir.
 Yatırım danışmanlığı yetki belgesine sahipse bu faaliyet
kapsamında aracı kurumdan gelen döküman ve bilgileri
müşterilere açıklamak ve faaliyetin tanıtımını yapabilir.

10. Aracı Kurulumların Faaliyetleri
Aracı Kuruluşlar Sermaye Piyasası Kurulu’ndan
yetki belgesi alarak aşağıda belirtilen faaliyetleri
yapabilirler:
 Halka Arza Aracılık Faaliyetleri
 Menkul Kıymet Alım-Satımına Aracılık Faaliyetleri
 Türev Araçların Alım Satımına Aracılık Faaliyetleri

11. Halka Arz
• Halka Arz: Sermaye piyasası araçlarının
satın alınması için her türlü yoldan halka
çağrıda bulunulmasını; halkın bir anonim
ortaklığa katılmaya veya kurucu olmaya
davet edilmesini; hisse senetlerinin
borsalar veya teşkilatlanmış diğer
piyasalarda devamlı işlem görmesini;
bu Kanuna göre halka açık anonim
ortaklıkların sermaye artırımları
dolayısıyla paylarının veya hisse senetlerinin
satışını ifade eder.
SPK md:3

12. Halka Arz Yöntemleri
Mevcut hisse senetlerinin satışı:
Şirket hissedarları, ellerinde bulundurdukları hisse
senetlerinin bir kısmını Borsada ya da Borsa
dışında halka arz edebilir.
Sermaye artırımı yoluyla halka arz:
Şirketler, sermaye artırımı yoluyla yeni hisse senedi
ihraç ederek finansman kaynağı sağlayabilir.
İki yöntemin bir arada kullanılması:
Şirketler yukarıda belirtilen iki yöntemi birlikte
kullanabilir. Böylece hem ortak hisse senetleri
satışından gelir elde eder, hem de şirket finansman
kaynağı sağlar

13. Halka Arz Koşulları
 Sermayenin ödenmiş olması
 Asgari halka açıklık oranının sağlanmış olması
 Hisselerin devri ve tedavülü önünde herhangi
bir engel bulunmaması
 Yönetim kurulunun esas sözleşmenin sermaye
maddesinde değişiklik tasarısı hazırlaması ve
değişiklik için SPK' dan onay alması
 Şirket genel kurulunun sermayenin artırılmasına
ve yeni pay alma haklarının kısıtlanmasına karar
vermesi

14. İhraç
İhraç: Bu Kanunun uygulanmasında
ihraç, sermaye piyasası araçlarının ihraççılar
tarafından çıkarılıp, halka arz edilerek veya
halka arz edilmeksizin satışıdır.
SPK md:3

15. Menkul Kıymet Alım-Satımına Aracılık
Menkul kıymet alım satımına aracılık, ilgili
mevzuata uygun olarak daha önce ihraç
edilmiş olan sermaye piyasası
araçlarının aracılık sıfatıylave ticari
amaçla alım satımını ifade eder.
Aracı kurumlar, müşteri ile çerçeve
sözleşme imzaladıktan sonra
müşterilerinden sermaye piyasası
araçlarının alım satımına ilişkin
emirleri kabul edebilirler

16. Menkul Kıymet Alım-Satımına Aracılık
Aracı kurumlar alım satım aracılığı
faaliyetlerinin icrası sırasında
müşterilerine sermaye piyasası
araçları, bunları ihraç eden ortaklık
ve kuruluşlar ile piyasa eğilimleri
hakkında yönlendirici nitelikte
olmayan yazılı ve sözlü bilgi
verebilirler
Bu haller yatırım danışmanlığı faaliyeti
kapsamında sayılmaz. Ancak sunulan
bilgilerin tarafsız ve dürüst olması, belli bir
kişi, grup ya da portföyün ihtiyaçlarının
karşılanması amacını taşımaması ve
karşılığında ilave herhangi bir maddi menfaat
temin edilmemesi gerekir.

17. Türev Araçların Alım-Satımına Aracılık
Türev Araçların alım satımına aracılık
faaliyeti, ekonomik ve finansal
göstergelere, sermaye piyasası
araçlarına, mala, kıymetli madenlere ve dövize
dayalı vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri
dahil her türlü türev araçların aracı sıfatıyla ve
ticari amaçla alım satımını ifade eder.

18. Aracı Kurumların Yapabilecekleri ve
Yapamayacakları İşler
Aracı Kuruluşların Yapabilecekleri İşler
Kurul kaydına alınmış veya alınacak sermaye piyasası
araçlarının ihraç veya halka arz yoluyla satışına aracılık etmek
İhraç edilmiş sermaye piyasası araçlarının alım-satımına
aracılık yapmak
Portföy işletmeciliği veya yöneticiliği faaliyetlerinde bulunmak
Yatırım danışmanlığı yapmak
Menkul kıymetlerin geri alım veya satım taahhüdü ile alım ve
satımını yapmak
Finansal göstergelere, sermaye piyasası araçlarına, mal ve
kıymetli madenlere dayalı vadeli işlem sözleşmesi yapılmasına
aracılık yapmaktır
Aracı kuruluşların yapabilecekleri faaliyetlerle ilgili
olarak SPK'dan ve İMKB'den ayrı ayrı izin almaları
gerekmektedir

19. Aracı Kurumların Yapabilecekleri ve
Yapamayacakları İşler
Aracı Kuruluşların Yapamayacakları İşler
Mevzuatın imkan verdiği haller hariç olmak üzere, aracılık amacıyla alıp
sattıkları sermaye piyasası araçlarına ilişkin veya bunlardan bağımsız
olarak borçlanmayı temsil eden sermaye piyasası araçları dışında kendi
mali taahhütlerini içeren evrak çıkaramazlar.
Kendi hisse senetlerini temsil eden depo edilen menkul kıymet sertifikaları ihraç
edemezler.
Ticari amaçlı kıymetli madenler, döviz ve gayrimenkul alım satımında
bulunamazlar.
Kredili menkul kıymet işlemlerine ilişkin mevzuatın imkan verdiği haller hariç olmak
üzere ödünç para verme işlemleri yapamazlar.
Kurul’dan icrası için izin alınan faaliyetler ve bunlara ilişkin iş ve işlemler dışında
hiç bir ticari, sınai ve zirai faaliyette bulunamazlar, sermaye piyasası faaliyetlerini
yürütebilmek için gerekli olanın üstünde taşınmaz mal edinemezler

20. Aracı Kurumların Yapabilecekleri ve
Yapamayacakları İşler
Aracı Kuruluşların Yapamayacakları İşler
Müşteriye ait sermaye piyasası araçları ve nakit üzerinde hak ve
yetkileri olmaksızın kendileri veya üçüncü şahıslar lehine herhangi
bir tasarrufta bulunamazlar.
Herhangi bir şekilde yanlarında çalıştırdıkları kişilerin, mutad müşteri aracı
kurum ilişkisi dışında imkanlarından yararlanmak suretiyle kendi nam ve
hesaplarına işlem yapmalarına olanak sağlayamazlar
Fiktif hesap açamazlar, işlemlerini kayıt dışı bırakamazlar ve gerçek mahiyetine
uygun düşmeyen kayıtlar tesis edemezler
Yatırımcıların hak ve yararlarını zedeleyici, iyi niyet kurallarına aykırı hareket
edemez ve işlemlerde bulunamazlar, müşterilerin piyasa hakkında bilgisizlik ya da
tecrübesizliklerinden yararlanıp bunların alım-satım kararlarını etkileyerek kendi
lehlerine kazanç sağlayamazlar ve herhangi bir şekilde gelirlerini artırmak
amacıyla müşterilerin gereksiz alım-satım yapmalarına ortam hazırlayamazlar.
MUTAD: Olağan, Alışılmış FİKTİF: Hayali

21. Aracı Kurumların Müşteri
İlişkilerinde Uyacakları Kurallar
Müşteri Menfaatlerini Gözetme Kuralı
Mesleki Özen ve Titizlik İlkesi
Müşteriyi Tanıma Kuralı
Çıkar Çatışmaları Kuralı
Sır Saklama Kuralı
Bilgi Verme Kuralı
Saydamlık İlkesi
Müşteri Talimatlarına Uyma Kuralı