2016 Donostia St Sebastian European Cultural Capital City

Erregina Erregentea / Reina Regente, 8 - 20003 Donostia-San Sebastián - Tel. 943 48 33 44 - Faxa 943 48 33 40 - www.sansebastian2016.eu -

Igor Calzada

Hitzaurrea
· Jasotako dokumentazioa aztertu ostean eta
· `DSS2016lab´-eko teknikariekin bildu eta eztabaida saioa buruto ostean;
IFK/CIF P2007400A / TEE/REL 01200697 - 10016n I 2009-06
info@sansebastian2016.eu

Bi modutan antolatu dut honako iruzkina:

(1) Komentarioak: Dokumentazioari zegozkion nere komentarioak atxekiz.
(2) Ekarpena: Nere eztabaida/gogoeta mapa mentala gehituz, ekarpen nagusi moduan.

1

1
Donostia 2016 hautagaitza euskaratik, Koldo Izagirreren testutik hartua.


(1) Komentarioak:

0.- Hizkuntza aniztasuna eta nortasun konplexuak: Euskara subjektua.
Aniztasuna aipatzen dugunean, mestizaia eta antzerako kontzeptu postmodernoak erabiltzen
ditugu. Nortasun konplexuak aipatzen ditugu ere. Edozein modutan, eta bukaera Euskal Hiria-rekin
izango denez, datorkidan lehengo ideia, aniztasun eta hitzen hirian, subjektua, hasera-haseratik
euskara izatea litzateke. Alegia, hizkuntzen hiri eta sare honetan, euskarak subjektu eta nodo
proaktibo bat bihurtzea litzateke helburua; beste hizkuntzekin etengabeko hartuemanean.
Dependentzia, diglosia edota elebitasun asimetrikoa gaindituz belaunaldi berri eta “natibo digitalen”
hazkunde mailakatua aprobetxatuz.
Hori litzateke erronka nagusia. Jakina, horretarako, oso garrantzitsua zaigu, hizkuntzen aniztasuna
kudeatzea; hizkuntzak, nortasun konplexu horien amalgama sorturik, gizabanakoen narratiba
pertsonalean, bizipenetan.

1.- Elkarulertzea.
Jakina denez, egoera soziolinguistikoa euskararen hitzen hiriko hiru eremu administratiboetan oso
bestelakoa da. Aipatua aurretik, euskara vs espainolaren arteko egoera diglosikoa, agian
komenigarria litzateke, antagonismoetan baino, hizkuntzen osagarritasunetan zentratzea. Alegia,
elkarulertzea. Frantsesarekin gauza bera, Iparraldeko eremua hartzen badu ere. Premisa honakoa
beharko luke: Euskal hiztunak dauden lekuan dagüela euskara. Hemen datorkigu lehenengo
debate zentrala, lurra vs airea 2 . Alegia, euskara analogikoa vs digitala eta bere lotura gune
presentzialekin.
Azkenik, ingelesa nazioarteko lingua franca eta are gehiago esango nuke nik: Sarearen eta mundu
birtualaren etengabe elkarrekintzaren hizkuntza. Hemen estrategia handienekin joaterena beharko
luke. Kasu honetan, euskara, duda barik, ingelesarekin izan beharko luke bidaide. Sarri, euskara
vs espainolaren antagonismoak ez ditu errealitate konplexuagoak erakustarazi hizkuntza
politikaren estrategia eta eztabaiden baitan. Egun, eta besterik gabe, egungo gizarte sarearen 3
garapena dela-ta, hizkuntzen arteko elkarulertzea eta elkarbizitza etengabea, ekidinezina eta oso
onuradura zaigu; aniztasun eta aberasgarria baita. Horratx gure helburua, euskara subjektu gisa,
hitzen hiri horretan kokatu, besteekin etengabe elkarulertze eta elkarrekintzan, sorkuntzan.

2
Echeverría, Javier. Los Señores del Aire: Telépolis y el Tercer Entorno (Barcelona, Destino,
1999).
3
Castells, Manuel. Comunicación y Poder (Barcelona, Alianza Editorial, 2009).


2.- Elkarbizitza: Solapeak & Praktikak.
Hizkuntzaren erabilera motak oso garrantzizkoak dira egun ulertzea. Gune hiritar edo herritarrak
zehaztea ere. Euskararen kasuan, hiritartasun fenomeno bat bizitzen ari garenaren susmoa dut,
azken datu soziolinguistikoei begira. Koldo Izagirreren gogoeta oso interesgarriaren aritik jarraituz,
“zentroak, anitzak dira, anitza ez dena ezin liteke zentroa izan”. Alegia, 2016rako Donostia
hizkuntzen elkarbizitzaren adibide bihurtuaraziko bagenu…Beti ere, euskara ardatz, moderno eta
dinamikotasun mailari eutsiz.
Elkarbizitza horretan, kudeaketa konplexuaz ari garela bi fenomeno gerta litezke:
a.- Hizkuntzen arteko elkarbizitzarako solape edota harreman berri bat sortzeko beharra. Are
gehiago, batipat aro digitalak dakarren berehalakotasunari erreparatuz, hizkuntzen kodetze eta
itzulpen sistema azkarrek bermatuko dutelako, bi edo hizkuntza gehiagoren arteko ekoizpen
prozesu aldibatekoa. Horrek euskara erabilera bermatuko luke eta bide batez eleaniztasunaren
erabilera espontâneo eta naturala bideratuko lituzke.

3.- Berrikuntza eta errealismoa.
Kontzeptu eta berrikuntzaren ideiak aplikatzen ditugunean, kaleko errelitatea eta hiritarren
pertzepzioa oso kontuan hartu behar ditugu. Hein handi batean, eta zehazkiago hizkuntza politikak
aro analogikoa ezagutu duelako. Txepetx eta Txillardegi, gurean, eta Fishman kanpotik, errealitate
presentziala, alegia hizkuntzaren erabileraren fenomeno fisikoa kontuan hartu baitute. Gizarte
sareak eta bapateko sare gizarteak dakarren oldea hizkuntzaren kudeatarako kontu berria da
guztiz. Beraz, iruditzen zait, gizarte zibila oso kontuan hartu behar dela proposamenak egiten
direnean. Labur dezadan, kontzeptu batzuren inguruko nere ikusmoldea:

3.1.· Euskara eta Europako hizkuntza gutxituak:
Euskara, Europako mapan oso posizio esanguratsua betetzen du. Agian ez hainbeste
batazbesteko elebidunen mailari erreparatuz, baizik eta, gizarte bezala eraginarazi duen bilakaera
azken bi hamarkadatan. Oso aipatzekoa da beraz, gizarte mugimendu eta zehazkiago esanda,
Ikastolen mugimenduak hasera haseratik hartu zuen buruzagitza funtzioa.

3.2.· Hirigintzari dagokionez:
Iruditzen zait, eta Euskal Hiriarekin bukatuko dudalarik, oso gai garrantzitsua dela, sarri ahazten
duguna, ta orain digitalizazioaren kulturan buru-belarri barneratuko garelarik, harreman sareak
kalean gertatzen direla jakiteak; eta kalea dela hain juxtu, hizkuntza gauzatzeko espazioa. Hartara,
espazio publikoen diseinuan hizkuntzaren aldagaia oso kontuan hartzekoa litzateke ere


aurrerantzean. Auzo-bizitza (garai bateko auzolana hori) agian errekuperatzeko gizarte lana
beharko genuke egin. Hizkuntza izanik elementu zentrala.
Zentzu horretan, une honetan burutzen dihardudan zenbait proiektu datozkit gogora ikuspuntu
honekin. Alegia, etorkin eta eleaniztasuna uztartzeko auzo mailatan oso baliotsu bihurtzen diren
interbentzio mikroak.

·3.3.·2.0 logika, digitalizazio gizarte prozesua, industria, ahozkotasuna eta jabetza:
Agian bukaerarako utzi dut, gai potoloena litzatekeena.
Hurrenez hurren:

a.- 2.0 logika: Gizarte Sareen galbahearen atezuan gaude egun. Gizarte Sareak
dagoeneko Social Media ere bihurtzear daude. Ekonomia eta gizarte bizitzaren erdigunean
jarri dira, krisialdi baten ekaitzaldiaren zaparradapean. Eta dudarik gabe, kulturgintza
ezezik gizarte bizitza antolatzeko 2.0 logika edo sare logika txertatuarazteko bide garbia
izango da.
Eta guzti hau, hizkuntzen bidez. Euskararen I+G+b-a sortzerako bidean, elementu nagusi
izan daitekenaren duda izpirik ez dut. Bestelako kontu bat izango da, Gizarte Sare TMak
(facebook, tuenti eta twitter, nagusiki), zertan geratuko diren. Euskarazko produkturik edo
sortu behar den, azpikomunitateak eratuz. Eta agian horiek denak, .eus domeinu
linguistikoaren aterkipean. Baina guzti horiek erantzuteke ditugu oraindik.

b.- Digitalizazio gizarte prozesua: Konektatu eta ez-konektatuen hesi digitalak berebiziko
garrantzia du gurean. Are gehiago, hizkuntzaren erabilera eta sustapena kanal birtualetik
ERE bideratzea denean erronka.

c.- Industria: Uste dut aukera bat dela, hizkuntzen industriena. Hala ere, errealismora joaz,
uste dut oraindik “euskalgintza” deitu dezakegun, euskara produktu/zerbitzu bezala hartzen
duen “sektore” ekonomikoa, hasierako fase batean dagüela. Komenigarria litzateke
industriaren nozioa hartzen joatea, alegia, sektore autokonsideratzea lehenik eta behin.
Baina noski, ustiatzeko bide bat izan liteke duda barik.
c.- Ahozkotasuna: Oso egokia, eta adibiderik garbiena bertsolaritzaren bilakaerarekin
ikusten ari gara, ekitaldiz ekitaldi. Ez soilik, ahozkotasuna bera, bertsolaritzaren praktika
gisa nola kudeatzen ari den ikusiz, baizik eta publikoa, audientziaren tratamendu eta
kudeaketa zein izaten ari den. Duda barik, ahozkotasuna euskararen elementu zentrala
izan liteke.
d.- Jabetza: Debate zabala da. Oraindik itxi gabekoa. Eta zeresan handikoa,
digitalizazioaren gizarteratze fasean sartzen ari garenean. Ikusiko dugu. Baina
planteagarria dena.


(2) Ekarpena:

Eztabaida izan ostean `DSS2016lab´-eko teknikariekin honako ideia multzo hau iruzkindu
ahal izan dut, mapa mental baten forma hartuta. Jarraian, saioaren osteko, ideia jasak
eman duena, mapa mentalaren moduan antolatua.

Ideia multzo hauek Euskara 2.0 ideia estrategikoekin bat etor litezke hein handi batean
(http://www.igorcalzada.com/euskara-20-berrikuntza-euskara).


0.- Hizkuntza “zaharrena”:
Bakarrik? Hori al da Europari esateko daukagun guztia? 4
Uste dut, Europako hizkuntza urrien inguruan egin genezaken konparaketa azkar batean,
bi multzo egin genitzakeela:

Bata, “museo” hizkuntzak izan daitezkeenak:
Alegia erabilera sozial urria, hizkuntza dominante handia, testimonialtasun eta
instituzionalizatze maila altua (hizkuntza nazionala), atributo oso tradizionalekin
erkatuegia (eliza, tradizioa, folklorea,…)
Honen barruan, irish-gaelic, scottish-gaelic,…

Biga, “gizarte” hizkuntzak izan daitezkeenak (hauek osasuntsu edo biziagoak gutxienez):
Alegia erabilera sozial handia (edo gutxienez hazkunde prozesuan), prestigioa,
eboluzionatzen jakin duen hizkuntza, modernoa, irekia, eleaniztasunera saltoa emana,
tradizioarekin elkarbizitzan (ez dependentzian),…
Honen barruan, katalana eta islandiera dira argienak.

Agian, erdibidean, beste guztiak aurkitzen ditugu, batzuk alboratuak edo aldagai batzuk

alde batera bultzatzen dituztelarik, eta beste batzuk beste aldera:
Galiziera, galesera, euskara, faroeera, frisiera, suediera,...

Guzti hauei agian honakoa aplikatu beharko genieke...

1.- Hizkuntza Bizia Bai!: Ekuazio bat.
Zaharrena baino, Europari esateko daukaguna, gurea, hizkuntza bizia dela. Eta arestian
aipatu moduan, orainartean izan duen bilakaera esanguratsua eta erakusgarri izan
daiteke.
Sare gizartean gaudelarik, molde honetan, agian Europako hizkuntza urrien aloban,
honako ekuazio berri bat plantetzera nihoa:

Hizkuntza bizia
=
Hiztun kopurua
(elebitasunaren hazkunde-maila)
+
Konektatuen kopurua
(konektibitate-maila)
+
Gizarte Sare eta Sarean presentzia/elkarrekintza
(Gizarte zibilaren proaktibotasun-maila

4
K.Izagirre-rekin ados argumentu nahiz arrazoietan. Ez naiz gehiago luzatuko kontu honekin
beraz.


Eremu urriko hizkuntzak Europan

Biztanleak 313.000 Biztanleak 48.778 Biztanleak 9.000.000
Hiztunak 313 000 Hiztunak 48 000 Hiztunak 30-70 000
Biztanleak 5.300.000
Hiztunak 300 000
Islandiera Biztanleak 5.500.000
Hiztunak 67 000
Suedier
Faroeera a
Eskoziako Meänkieli
gaelikoa Hiztunak 582 368
Hiztunak 2 478 000 Frisiera
Galesa
Irlandera Biztanleak 640.000
Hiztunak 480 000
Bretoiera

Galiziera Euskara
Katalan Biztanleak
Biztanleak 2.772.533 4 328 535
Hiztunak 2 500 000 a

Hiztunak 9 118 882
Hiztunak 863 840

Bretoiera: Ofis ar Brezhoneg (Biztanleak, INSEE 2006; hiztunak, Sondage 2007) Galesa: Welsh Language Board (2001eko zentsua)
Euskara: IV. Mapa Soziolinguistikoa / IV. Inkesta Soziolinguistikoa (EUSTAT eta HPS / HPS, 2006ko datuak) Galiziera: INE eta IGE (Biztanleak, 2007; hiztunak, 2001eko zentsua)
Faroeera: http://en.wikipedia.org/wiki/Faroese_language Islandiera: http://en.wikipedia.org/wiki/Iceland
Frisiera: Province of Frysland Katalana: http://www20.gencat.cat/portal/site/Llengcat/ (Dades i estudis)
Gaelikoa (Eskozia): http://www.amarauna-languages.com/ Meänkieli: http://es.wikipedia.org/wiki/Me%C3%A4nkieli
Gaelikoa (Irlanda): Statement on the Irish languague 2006 (Irlandako Gobernua) Suediera (Finlandian): http://www.stat.fi/tup/suoluk/suoluk_vaesto_en.html

Une honetan kontu honen inguruan ikertzen nabil. Goiz beraz ebidentziak ematen
hasteko. Edozein modutan, euskararen egoera klabe horietan hobetzea litzateke kontua,
besteak beste.

2.- Belaunaldi “tuentiak”: Gizarte Sareak.
Elebidun kopurua igotzen joan daiteke 2016rako. Horregatik zein izan daiteke egoera eta
testuingurua belaunaldi “tuentiak” deitzen diren Y belaunaldi horren inguruan?
Zein garrantzia izango dute sare gizartearen bilakaerek eta gizarte bizitzan hauek
dakartzaten joera eta aldaketak?
Aurrez aipatu bezala bi gauza lirateke kudeatu beharrekoak:
Bata, elebidun euskaldunak sortzaile paperean izango duten funtzioa. Alegia,
hizkuntzaren erabileran “konektore” lana egingo dute sareetan. Eta elebidun euskaldun
“konektore” hauek praktika konkretuetan egingo dute sorkuntza. Hauek izango dira
euskaraz sortzen denaren banguardia sortzailea. Heuren balioa erantsia gizartean,
etengabeko proaktibotasuna.
Biga, elebidun zein erdaldunen arteko mugetan hizkuntzen bizikidetza honako hiru
parametroetan mugituko da:

· Elkarbizitza eleaniztasunaren bidez.
· Integrazioa eta bizikidetza.
· Sopela modu natural eta espontaneoan.


3.- Euskararen geografiaren hiria: Euskal Hiria.
Goiz dugu artikulatzeko, baina noski, Donostia, Gipuzkoa, Euskal Herria eta Kanpo
Proiekzioak, euskara, subjektu linguistiko bihurtarazten dute. Nola egin genezake hiri bat
euskara sareetan barna? Sareak beti ere, kalean ere bizikidetza erreztea bermatzen
badu.

Hiria, euskararena, beste hizkuntzena.
Bizikidetzarena, auzoena.
Herriena.
Konektatuena.
Sortzaileena, erabiltzaileena eta alderantziz.
Iritziena eta ideiena.
Zurea eta nirea. Gurea. Baita zurea, zatozena eta atzean uzten duzunarena.
Oroimenean gordeko duzunera.
Bizikleta eta kafearena.
Hemendik, kanpora dihoana.
Kanpotik barrura konektatua dagoena.
Zabalik ikusten duguna, horrela sentitzen dugulako.
Gurea ere, sentitzen dugulako.
Handia ez, zabala.

Hesirik gabe, irlak, bai, norberak aukeratzen dituenean. Ez inposatuak.
Atzera begiratuz, aurrekoa egiteko beldurrik ez eta atzekoarekin itsuturik bizi ez dena.

Txikien, herrien, auzoen,…azoka…
Hiria, herrien konstelazioa
Urbanoa, baita rurala,
Berria baina eraikin zaharrekin egina,
Umeena,
Urrunak gertukoekin konektatuak,
Geografiaren erpin batekoak beste erpinekoekin hartuemanean,
Elkarrentzute,
Elkarrulertze,
Elkar hitzegitearen hiria.
Elkar>hizketen hiria.
Hitzen hiria.
Euskal Hiria.

Igor Calzada
http://www.igorcalzada.com
icalzada@yahoo.com
icalzada skype.
+00 34 630.752876
http://www.linkedin.com/in/icalzada
http://twitter.com/icalzada
http://www.facebook.com/icalzada
http://www.slideshare.net/icalzada

2016 Donostia St Sebastian European Cultural Capital City

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (19)

More from Dr Igor Calzada, MBA, FeRSA

More from Dr Igor Calzada, MBA, FeRSA (20)

2016 Donostia St Sebastian European Cultural Capital City