2. AURKIBIDEA
(Aukeratu atal bat)
1.1 Unibertsoa. Antzinako eta oraingo
usteak.
1.2 Unibertsoaren sorrera eta osagaiak.
1.3 Tamainak eta distantziak unibertsoan.
1.4 Eguzki sistema.
1.5 Barneko planetak
1.6 Kanpoko planetak
1.7 Asteroideak eta kometak
1.8 Unibertsoaren ezagutza historian zehar.
4. 1. Teoria geozentrikoaren
arabera, zer zegoen
unibertsoaren erdigunean? Eta
zer egiten omen zuten izarrek,
eguzkiak, planetek eta ilargiak?
Lurra Planeta, eta izarrek, eguzkiak,
planetek eta ilargiak biraka zebiltzan bere
inguruan.
6. 2. Teoria heliozentrikoaren
arabera, zer da geldirik
dagoena? Eta zer egiten du
Lurrak?
Geldirik dagoena eguzkia da eta Lurra bere
inguruan biraka dabil.
8. 3. Nork proposatu zuen teoria
heliozentrikoa? Nori esker
eman zioten arrazoia?
Teoria Kopernikok proposatu zuen eta
Galileo Galileiri esker arrazoia eman
zioten.
9. 4. Zein izen eman die gizakiak
Lurretik ikusita izar multzoek
eratzen dituzten irudi bitxiei?
Konstelazioak.
12. 5. Zein desberdintasun dago
astrologia eta
astronomiaren artean?
• Astrologia sineskeri hutsa da eta izarrak
eta gizakien patua erlazionatzen du,
hemendik dator horoskopoa.
• Astronomia aldiz zientzia bat da,
konkretuki astroak eta unibertsoa ikertzen
duena.
32. 15. Nola sortu omen zen
unibertsoa? Zein da
gertaera horren izena?
Unibertsoa leherketa beten ondorioz sortu
omen zen, leherketa horri Big Bang
deitzen zaio.
40. 19. Eguzkitik Lurreraino distantzia unitate
astronomiko batekoa dela jakinda, eta
Eguzkitik Plutonerakoa 39.4 unitate
astronomikoa, kalkulatu zenbat
kilometrotara dagoen Pluton lurretik.
Eguzkitik Lurrerainoko distantzia ken Eguzkitik
Plutonerainoko distantzia egingo dugu, eta horrela,
jakingo dugu zer distantzia dagoen Lurretik Plutonera
(39,4 − 1 = 38,4 unitate astronomiko [UA]). Unitate
astronomiko bakoitzak 150 milioi kilometro baditu, eta
Plutonetik Lurrera 38,4 UA badaude, orduan, 38,4 bider
150 milioi kilometro egingo dugu, Plutonetik Lurreraino
zenbat kilometro dauden jakiteko (emaitza: 5.760 milioi
kilometro).
46. 22. Zeintzuk dira planeta
harritsuak? Eta
gasezkoak?
• Harritsuak Eguzkitik hasiz lehenengo
laurak dira: Merkurioa, Artizarra, Lurra eta
Marte.
• Eta gasezkoak gelditzen direnak: Jupiter,
Saturno, Urano eta Neptuno.
49. 23. Zein desberdintasun dago
planetak, planeta nanoak eta
gorputz txikien artean?
Zeintzuk dira txikienak?
Tamaina. Handienak planetak dira eta
txikienak gorputz txikiak.
50. 24. Zein planeta nano hartzen
zen planetatzat orain dela
gutxi arte?
Pluton
52. 25. Nola deitzen zaie planeten
inguruan biratzen diren
gorputzei?
Sateliteak
53. 26. Zein higidura mota egiten
dituzte planetek?
• Errotazio-higidura, bere buruari bira
ematean
• Translazio-higidura, eguzkiari inguruan
biraka ibiltzean.
58. 28. Aipatu barneko lau planeten
izenak eta esan zer ezaugarri
berdin dituzten.
Barneko lau planetak Merkurio, Artizarra,
Lurra eta Marte dira. Guztiek gainazal
harritsua dute, bai eta lurrazala eta harriz
osatutako mantua ere; erdigunean, berriz,
nukleo metaliko bat daukate.
59. HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
Eguzki Sistemaren osagaiak
Kanpoko planetak
IRTENAURREKOA
EguzkiaBarneko planetak
Asteroide-gerrikoa
Planeta nanoa
Kuiperren
gerrikoa
Oort
hodeia
65. 30. Zein planetari esaten zaie
gasezko erraldoiak? Zergatik
esaten zaie horrela?
Kanpoko planetei (hau da, Jupiter, Saturno,
Urano eta Neptunori) gasezko erraldoiak
esaten zaie. Eta horrela deritze, nagusiki,
gasez osatuta daudelako eta oso handiak
direlako..
85. 39. Nola deitzen zaio kometek
eratzen duten gerrikoari?
Non dago kokatuta?
Kometek eratzen duten gerrikoari Oort
hodeia esaten zaio eta Plutonen orbitatik
haratago dago.
87. 40. Zergatik sortzen zaie adats
bat planetei eguzkira
hurbiltzean? Ba al dute
adatsik Oort hodeian dauden
kometek? Zergatik?
• Bere izotza lurruntzen delako.
• Oort hodeian dauden kometek ez daukate
adatsik eguzkitik hain urrun egonez bere
izotza lurrintzen ez delako.
