1. บ้านจ๊างนัก
ประวัติและผลงานของ สล่า เพชร วิริยะศิลปิ น
ดีเด่นจังหวัดเชียงใหม่ ประจาปี 2543 สาขาทัศนศิลป์
ด้านประติมากรรม ที่อยู่ "บ้านจ๊างนัก" บ้านเลขที่ 56/1
หมู่ที่ 2 ตาบลบวกค้าง อาเภอสันกาแพง จังหวัดเชียงใหม่
ผลงานของสล่าเพชรทาจาหน่ายในนาม "บ้านจ๊างนัก” ซึ่งเขาเป็ นหัวเรื อใหญ่ในการรวบรวมช่างฝี มือใน
ท้องถิ่น ต.บวกค้าง อ.สันกาแพง จ.เชียงใหม่ และผ่านการคัดเลือกให้เป็ นสินค้าหนึ่งตาบล หนึ่งผลิตภัณฑ์
ประเภทผลิตภัณฑ์ 5 ดาว ระดับภาค ทุกวันนี้สินค้าจากชุมชนแห่งนี้กระจายไปอยูทวโลก ่ ั่
กว่าจะถึงจุดนี้ สล่าเพชร ย้อนเรื่ องราวในวัยหนุ่มว่า เมื่อปี 2515-2519 ได้เรี ยนรู้การแกะสลักไม้รูปช้าง กับ
ครู คาอ้าย เดชดวงตา พร้อมกับเพื่อนร่ วมรุ่ นอีกหลายคน พอมีฝีมือติดตัวก็ตระเวนทางานแกะสลักไม้ตาม
สถานที่ต่างๆ และตามประสาวัยรุ่ นที่รักความท้าทาย หลังจากเป็ นหนุ่มพเนจรอยูหลายปี จึงหวนคืนสู่บาน
่ ้
เกิดที่สนกาแพงราวปี 2528 และคิดปักหลักทามาหากินบนผืนดินมารดา จึงรวบรวมเพื่อนสล่าและลูกศิษย์ 5-
ั
6 คน ก่อตัวเป็ นทีมงานแกะสลักช้างในแบบเหมือนจริ งจาหน่าย จนมีผลงานออกมาเป็ นที่รู้จกของคนทัวไปั ่
"ที่มาของบ้านจ๊างนัก คุณลุงประยูร จรรยาวงษ์ ราชานักเขียนการ์ตูนชื่อดัง เป็ นผูต้งให้ บ้านจ๊างนักเป็ นภาษา
้ั
ถิ่นความหมายว่า มีชางแกะสลักมากนันเอง ทุกวันนี้บานจ๊างนักมีทีมงานแกะสลักเกือบ 50 คน ซึ่งเป็ นญาติ
้ ่ ้
พี่นอง เพื่อน ลูกศิษย์ และคนหนุ่มๆ ในหมู่บานทั้งสิ้น" สล่าเพชร เล่าความ สาหรับวัตถุดิบสาคัญคือ "ไม้"
้ ้
ใช้ได้ท้งไม้เนื้ออ่อน และไม้เนื้อแข็ง แต่ที่นิยมกันมากและทากันมาโดยตลอดคือ ไม้สก ซึ่งเป็ นไม้เนื้อ
ั ั
ละเอียดง่ายต่อการนามาแกะสลักเป็ นลวดลายต่างๆ ไม่ว่าจะเป็ นสัตว์ หรื อต้นไม้ แต่ไม้ชนิดนี้ขนาดใหญ่หา
ยาก และราคาสูง จึงเลือกใช้ไม้ข้ ีเหล็ก ไม้ฉาฉา และไม้ขนุน ซึ่งในอดีตเป็ นเพียงไม้ทาฟื นของชาวบ้าน
เท่านั้นเครื่ องมือที่ใช้แกะสลัก คือ สิ่วหมัก หรื อ สิ่วตัววี (V) ใช้สลักนาเส้นตามแบบงานและใช้แต่งลายเส้น
ต่างๆ สิ่วแบน ใช้ถากย้าเส้นต่างๆ และตัดไม้ส่วนที่ไม่ตองการออก สิ่วแกะ หรื อ สิ่วตัวยู (U) ใช้ถาก เจาะ
้
และตกแต่งรายละเอียดของชิ้นงาน และ ค้อน อุปกรณ์ที่ตองใช้ตอกสิ่ววิธีแกะสลัก ร่ างแบบงานบนกระดาษ
้
แข็ง แล้วนามาทาบกับไม้ที่เตรี ยมไว้ แกะเอาไม้ส่วนที่ไม่ตองการออกให้เหลือแต่โครงสร้างตามแบบที่ร่าง
้
ไว้ ส่วนความเว้าก็แกะออกจนเป็ นรู ปร่ างตามแบบที่ร่างไว้เช่นกัน จากนั้นตกแต่งรายละเอียด เช่น ลาย
ผิวหนัง หรื อลายกลีบดอกไม้ ขั้นตอนสุดท้าย ทาสีและขัดตกแต่ง ใช้สีธรรมชาติทาจากผลมะเกลือ ขั้นตอน

2. คือนาผลมะเกลือมาตา แล้วหมักกับน้ าปูนใส ก่อนใช้น้ าที่หมักทาผลงานให้เป็ นสีดา และทาซ้ าจนกระทังดา ่
จนพอใจ จึงนาไปตากให้แห้งสนิท ใช้แปลงทองเหลืองขัดกากของมะเกลือออก จะได้ชิ้นงานสีดาเทาดูเป็ น
ธรรมชาติท้งนี้ “บ้านจ๊างนัก” นับเป็ นแหล่งศึกษาด้านการแกะสลักช้าง และการท่องเที่ยวด้าน
ั
ศิลปวัฒนธรรมท้องถินที่สาคัญของ อ.สันกาแพง ช้างที่เขาแกะสลักตอนแรกนั้นสัดส่วนยังไม่ค่อยดีนก
่ ั
เพราะรู้จกช้างแค่เท่า ๆ กับชาวบ้านทัวไป เมื่อได้คนสอน แนะนาให้ลองไปศึกษาช้างจริ ง ๆ จึงรู้จกช้างมาก
ั ่ ั
ขึ้น จนทาให้สามารถพัฒนาผลงานการแกะสลักช้างออกมาได้สดส่วนเหมือนจริ ง มีอิริยาบถต่าง ๆ และเป็ น
ั
แบบฉบับของตัวเองมากขึ้น” “บ้านจ๊างนัก” ที่แปลว่าบ้านมีชางมากมาย จึงใช้ชื่อนี้เป็ นชื่อบ้าน-ชื่อกลุ่ม
้
แกะสลักเรื่ อยมา “ผลงานที่ผมทาออกมาเป็ นสิ่งที่ภูมิใจทุกชิ้น เพราะผลงานทุกชิ้นที่ทาออกมานั้นเกิดจาก
การที่เราตั้งใจ ใส่ใจที่จะสร้างสรรค์ออกมา แต่ถาพูดถึงงานที่สร้างความท้าทายที่สุดชิ้นแรกก็เห็นจะเป็ นการ
้
แกะสลักช้างไม้ที่ใหญ่เท่าตัวจริ งที่สุด”
“งานแกะสลักช้างนี่ก็คงจะทาไปเรื่ อย ๆ เพราะเป็ นงานที่รักและชอบที่จะทาตรงนี้ แล้วยังถือว่าเป็ นหน้าที่
ปัจจุบนนี้การแกะสลักช้างให้ผคนได้ชื่นชมชื่นชอบไม่ใช่จิตวิญญาณที่แท้จริ ง แต่ในความเป็ นจริ งคืออยากที่
ั ู้
จะสะท้อนให้คนไทยทุกคนหันมาให้ความสนใจในเผ่าพันธุของช้างอย่างจริ งจัง อยากให้มีการอนุรักษ์ให้
์
ช้างอยูคู่กบบ้านเมืองเราไปตราบนานเท่านาน สิ่งนี้มนเป็ นสาระสาคัญของผลงานที่ผมทาออกมาทั้งหมด...”
่ ั ั
ก่อนจะเป็ น “ช้างแกะสลัก” “เสกสรรค์งานศิลป์ ถิ่นล้านนา สืบสานคุณค่า จิตวิญญาณช้างไทย” นี่เป็ นคา
จากัดความหนึ่งของ “บ้านจ๊างนัก” ศูนย์รวมกลุ่มสล่า-ช่างแกะสลักช้างหลายสิบชีวิต ที่นาโดย “สล่าเพชร”
ซึ่งการแกะสลักช้างของกลุ่มสล่าบ้านจ๊างนักเป็ นทั้งการสืบสานต่อศิลปะวิธีการแกะสลักช้างที่ทาสืบทอด
กันมาเป็ นเวลายาวนานใน จ.เชียงใหม่ เป็ นการสร้างรายได้ให้กบคนในท้องถิ่นและช่วยสร้างฝี มือไว้แก่คน
ั
รุ่ นหลังไม่ให้สูญหาย อีกทั้งยังเป็ นการนาวัตถุดิบไม้ที่หาได้ในท้องถิ่นมาสร้างคุณค่าให้เพิ่มพูนอย่างสูงสุด
ทั้งนี้ กับผลงานแกะสลักช้างนั้น นอกจากฝี มือการแกะแล้วก็จาเป็ นต้องมีองค์ประกอบในเชิงช่าง ไม่ว่าจะ
เป็ นเครื่ องมือที่หลัก ๆ ก็มี... สิ่วหมัก (สิ่วตัว V) มีขนาดใหญ่ กลาง เล็ก ใช้สลักนาเส้นตามแบบงานและใช้
แต่งลายเส้นต่าง ๆ, สิ่วแบน มีหลายขนาด ทั้งใหญ่ กลาง เล็ก ใช้ถาก ย้าเส้นต่าง ๆ และตัดไม้ส่วนที่ไม่
ต้องการออก, สิ่วแกะ (สิ่วตัว U) ขนาดใหญ่ กลาง เล็ก ใช้แกะ ถาก เจาะ และตกแต่งรายละเอียดของชิ้นงาน
ค้อนใช้ตอกสิ่ว ทาด้วยไม้เนื้อแข็งมีดามจับ มีหลายขนาดและหลายน้ าหนัก
้

3. บ้านถวาย
ชุดโต๊ะเก้ าอีไม้
้
่
วัสดุ : ทาจากไม้จามจุรี ทนแดด ทนฝน สามารถตั้งอยูพ้ืนที่กลางแจ้งได้ โดยไม่เสี ยหายผุพง
ั
ราคา : โต๊ะและเก้าอี้ ขายเป็ นชุด ชุดละ 15000 บาท
การใช้ งาน : สามารถใช้ในงานภูมิทศน์กลางแจ้งได้ จัดวางเป็ นองค์ประกอบหนึ่งของสวนที่มีที่
ั
พักผ่อน ประดับสวนที่มีพรรณไม้ร่มรื่ น

4. บ้านเหมืองกุง
โอ่ ง
วัสดุ : ทาจากเครื่ องปั้นดินเผาแต่ทาลายโอ่งให้แตก เหมือนโอ่งหิ น ทาสี
ราคา : 850 บาท
การใช้ งาน : สามารถใช้ในงานภูมิทศน์กลางแจ้งได้ เป็ นโอ่งน้ าใส่พรรณไม้ เช่น กก หรื อไป
ั
ตกแต่งตามที่ต่างๆของสวน จัดวางเป็ นองค์ประกอบหนึ่งของสวน ประดับสวนที่มีพรรณไม้ร่ม
รื่ น
นางสาวสิริจนทร์ องค์การ รหัส 5219101330 สาขาเทคโนโลยีภูมิทศน์
ั ั