Ook dit jaar vond in Phoenix, Arizona de jaarlijkse internationale Best Value Conference plaats, georganiseerd door Dean Kashiwagi. De conferentie geeft enerzijds de mogelijkheid tot kennismaking met de methodiek en filosofie van Best Value en anderzijds de mogelijkheid tot verdere verdieping. Dit jaar was de conferentie iets anders van opzet dan in voorgaande jaren met minder plenaire bijeenkomsten en meer parallelle tracks. Hierdoor was het keuzepallet voor de deelnemers wat groter en kon er meer aan individuele leerbehoeften worden voldaan. Een van de parallelle tracks was het zogenaamde Train the Trainer programma, waar casuïstieken uit de praktijk werden besproken van en met ervaren Best Value practitioners. Deze track had het karakter van een soort inhoudelijke intervisie. Het congres werd, zoals de laatste jaren gebruikelijk, afgesloten met enkele examens. Hieronder de belangrijkste focuspunten van de conferentie van 2016.

1. 1
2
3
Ook dit jaar vond in Phoenix in de Verenigde Sta-
ten de jaarlijkse internationale Best Value-conference
plaats, georganiseerd door de grondlegger van deze fi-
losofie Dean Kashiwagi. De conferentie geeft enerzijds
de mogelijkheid tot kennismaking met de methodiek
en filosofie van Best Value en anderzijds kansen voor
verdere verdieping. Dit jaar was de conferentie iets an-
ders van opzet met minder plenaire bijeenkomsten en
meer parallelle tracks. Hierdoor was het keuzepalet
voor de deelnemers groter en kon meer aan individue-
le leerbehoeften worden voldaan. Een van de parallelle
tracks was het zogenoemde Train the Trainer-program-
ma, waar praktijkcases werden besproken met Best Va-
lue-ervaringsdeskundigen. Deze track had het karakter
van een inhoudelijke intervisie. Het congres werd af-
gesloten met enkele examens. Hieronder presenteren
we de zeven belangrijkste focuspunten van de recente
conferentie.
Met de populariteit van Best Value neemt in Nederland ook de
juridisering toe. De prestatieonderbouwing wordt opvallend
vaak verkeerd gebruikt. Jeroen van de Rijt bezocht hét jaarlijkse
Best Value-evenement in de Verenigde Staten en zet de
nieuwste inzichten op een rij.
BestValue:
de7nieuwste
inzichten
JeroenvandeRijt
Functie:
medeoprichterBest
ValueGroup
Ook:coauteur
vanhetboek
‘Prestatie-inkoop’
Auteur
1. BEST VALUE WINT AAN
POPULARITEIT
De afgelopen jaren trekt de conferentie steeds
meer Nederlandse deelnemers. Bijzonder was
dat dit jaar de Nederlandse deelnemers voor
het eerst in de meerderheid waren: 69 van
de 122 deelnemers kwamen uit ons land. Dit
waren zowel opdrachtgevers, opdrachtnemers
als consultants. De Best Value-aanpak is in
Nederland definitief doorgebroken. Er was ook
een kleine afvaardiging uit Noorwegen, waar
Best Value onlangs bekendheid heeft gekregen.
Een interessante ontwikkeling is dat het boek
‘Prestatie-inkoop’binnenkort in het Noors wordt
uitgebracht. Best Value begint ook elders binnen
Europa enigszins van de grond te komen: een
indicatie hiervan is dat het Nederlandse boek
binnenkort ook in het Pools verschijnt. Daarnaast
vinden binnenkort bijeenkomsten plaats in
Zwitserland, Denemarken en Hongarije.
2. METRICS, METRICS EN NOG EENS METRICS
De belangrijkste taal in Best Value is de taal van metrics. Beslissingen moeten
alleen plaatsvinden op basis van keiharde informatie, niet op basis van
eigen kennis, ervaring of anderszins. Aanbieders tonen met dominante
metrics aan dat zij in staat zijn de prestaties, die de opdrachtgever in
abstracte zin uitvraagt, concreet neer te zetten. Metrics kunnen zowel
worden beschreven in de prestatieonderbouwing, het risicodossier als
het kansendossier en dienen ook duidelijk naar voren te komen tijdens
de interviews. Tijdens de conferentie bleek dat partijen dit in de praktijk
lastig vinden. Ook werd een aantal goede voorbeelden getoond. Zo gaf
Canon aan op een universiteit eerst de technische responstijd te meten en
rapporteerde het later de tijd waarbinnen het apparaat gerepareerd was.
Daar waar Canon eerst de downtime rapporteerde op geaggregeerd niveau,
rapporteert het bedrijf nu op de universiteit op apparaatniveau en meet het
de uptime zowel tijdens de steady state als tijdens piektijden.
3. PRESTATIEONDERBOUWING VAAK VERKEERD GEBRUIKT
Een belangrijke observatie tijdens het congres was dat het criterium‘prestatieonderbouwing’(level of expertise) vaak
verkeerd wordt opgevat, zowel door opdrachtgevers als aanbieders. Met het criterium prestatieonderbouwing kan de
aanbieder aantonen dat hij in staat is de gevraagde opdracht te realiseren doordat hij met metrics laat zien soortgelijke
opdrachten eerder succesvol te hebben afgerond. De prestaties in die opdrachten kunnen als baseline voor de
toekomstige prestatie in dit project worden beschouwd. In Nederland zien we heel vaak dat aanbieders bij de prestatie-
onderbouwing niet zozeer de metrics benoemen, maar de wijze waarop zij de opdracht willen benaderen beschrijven.
Tegelijkertijd zien we in de praktijk dat opdrachtgevers het ook prettig vinden als een aanbieder zijn aanpak beschrijft.
Dit past echt niet binnen het gedachtegoed van Best Value, omdat de opdrachtgever dan te veel gaat focussen op het
beoordelen van de oplossing.
DEAL! 2 - 201622

2. 7
64
5Beslissingen moeten
alleen plaatsvinden
op basis van keiharde
informatie, niet op
basis van eigen kennis
of ervaring
Het congres was geslaagd. Beginnende
deelnemers hebben kennis kunnen ma-
ken met het gedachtegoed en de metho-
diek. Maar ook de congresdeelnemers die
al langer met Best Value bezig zijn, waren
enthousiast. Er was veel ruimte voor ver-
dieping en onderlinge kennisuitwisseling.
Op 13 en 14 april 2016 vindt het Ne-
derlandse Best Value-congres plaats met
veel parallelle tracks en sprekers. Zie www.
bestvaluenederland.nl.£
7. NIET DENKEN, MAAR OBSERVEREN
Best Value is zowel een methodiek als een filosofie. Een belangrijk begrip binnen de filosofie is
de cycle of learning. Deze cyclus bestaat uit de vier stappen observeren, denken, toepassen en
veranderen. Tijdens de conferentie werd in meerdere workshops voor gevorderden uiteengezet
dat observeren belangrijker is dan denken. Er werd beargumenteerd dat denken eigenlijk
inefficiënt is: je kunt alleen maar denken over die dingen die je reeds geobserveerd hebt. Het
is belangrijker om meer te observeren. Als je van mening bent dat je alles al weet, ga je meer
denken (omdat je denkt dat je alle informatie al hebt gezien). Belangrijke les in de toepassing
van Best Value dat je je juist realiseert dat er nog veel te observeren valt. Juist door een open blik
gaat de leercyclus sneller. Vooringenomenheid past daar niet bij. Denken leidt tot het nemen
van beslissingen gebaseerd op persoonlijke perceptie. Anderen aan het denken zetten,
bijvoorbeeld door een overvloed aan informatie te geven, kan ertoe leiden dat een ander
de situatie niet meer kan overzien en zijn eigen perceptie zal gebruiken bij het nemen van
beslissingen. Het doel van metrics is concrete informatie geven waarmee het denken wordt
geminimaliseerd. Iedereen heeft dezelfde informatie en er hoeft geen beslissing over genomen
te worden.
4. DE JURIDISERING VAN BEST VALUE
Met de toename van de inzet van Best Value is ook het aantal
rechtszaken gestegen. Bekende uitspraken zijn in Nederland
onder andere de zaak Iddink Voortgezet Onderwijs B.V. tegen
De Samenwerkende Scholen over de bepaalbaarheid van de
opdracht en de zaak Ziut B.V. versus gemeenten Alblasserdam,
Dordrecht, Sliedrecht en Zwijndrecht over de inzet van
interviews. Tijdens het congres presteerde Jorn Verweij van
Amsterdam Proton Therapy Center (APTC) in de plenaire zaal
zijn case waarin een van de aanbieders bezwaar maakte tegen
de voorgenomen gunning. APTC werd daarbij in het gelijk
gesteld, maar het belang van een goede inschrijvingsleidraad,
een goede terugkoppeling en een goed begrip van Best Value
werd ook in deze case nogmaals geïllustreerd.
5. BELANG VAN HOOGTE
PLAFONDBEDRAG KLEINER
DOOR COMPETITIVE RANGE
De Best Value-aanpak kenmerkt zich in de
selectiefase door een focus op kwaliteit.
Prijs is van ondergeschikt belang bij het
bepalen welke aanbieder zich kwalificeert
voor de concretiseringsfase. Een moeilijke
discussie met opdrachtgevers is altijd de
hoogte van het plafondbedrag. Hoe kan
een non-expert-opdrachtgever een juist
plafondbedrag bepalen? Met de introductie
van de zogenoemde competitive range is
het belang van de juiste hoogte van het
plafondbedrag minder groot. De competitive
range houdt in dat de opdrachtgever
vooraf duidelijk maakt dat het aanbod
van de beoogde opdrachtnemer tot een
bepaald percentage mag afwijken van het
gemiddelde van de aanbiedingen (zowel
naar boven als naar beneden) of dat de
beoogd opdrachtnemer slechts een bepaald
percentage mag afwijken ten opzichte van
de nummer 2 in de ranking (zowel naar
boven als beneden). Alleen als de beoogd
opdrachtnemer kan uitleggen om welke
reden hiervan afgeweken wordt, blijft hij
ook de beoogd opdrachtnemer en gaat hij
door naar de concretiseringsfase. Dit middel
beheerst de prijs en kan in de private sector
prima worden toegepast. In de publieke
sector wordt het af en toe gebruikt.
6. ZO OPEN MOGELIJK
SPEELVELD CREËREN
Het stellen van de selectie-eisen, of het
toepassen van Best Value binnen een niet-open-
bare procedure past eigenlijk niet binnen de
Best Value-filosofie. De kans bestaat dat de
opdrachtgever (per ongeluk) de meest geschikte
aanbieder buiten de deur houdt. Een juiste
toepassing van Best Value in zijn puurste vorm is
een zo’n open mogelijk speelveld creëren waar
de aanbieders zélf bepalen of zij voldoende
kwaliteiten bezitten om uiteindelijk de beoogd
opdrachtnemer te worden. Zij moeten zelf de
afweging maken of ze de moeite willen nemen
een aanbieding te doen. Het laten bepalen van
het speelveld door de opdrachtgever is eigenlijk
betuttelend en doet geen recht aan de zelfstan-
digheid van de aanbieders. Deze benadering
staat overigens op gespannen voet met de Gids
proportionaliteit die we in Nederland kennen.
DEAL! 2 - 2016 23