совр.мир

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Қ.ЖҦБАНОВ АТЫНДАҒЫ АҚТӚБЕ ӚҢІРЛІК МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
Оқу тҥрі кҥндізгі
4 курс студенттері ҥшін
5B011600 – «География» мамандығына арналған
KDG 4202 Қазіргі дҥние географиясы
пәні бойынша
оқу-әдістемелік кешен
Ақтӛбе қ.
2014 ж.

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН ҚҦРАСТЫРЫЛДЫ ЖӘНЕ ЕНГІЗІЛДІ
Орындаушылар:
г.ғ.к., география кафедрасының доц. Сергеева А.М.
(дәрежесі, атағы/лауазымы) (қолы) (аты-жӛні)
“___”____________20__ ж.
________________________ _______ __________________
“___”____________20__ ж.
Жауапты орындаушы – кафедра меңгерушісі
География кафедрасының
меңгерушісі, г.ғ.к., доц. Кубесова Г.Т.
“___”____________20__ ж.
ІІ КАФЕДРАНЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК СЕКЦИЯ ОТЫРЫСЫНДА
ТАЛҚЫЛАНДЫ
Хаттама № ____ « __ » __________________ 20 __ ж.
III РЕЦЕНЗЕНТ
т.ғ.к., аға оқытушы Хибина З.Н.
(дәрежесі, атағы) (қолы) (аты-жӛні)
“___”____________20__ ж.
ІҤ ФАКУЛЬТЕТТІҢ ОӘК БЕКІТІЛУІНЕ ҦСЫНЫЛДЫ
Хаттама № ____ « __ » __________________ 20 __ ж.
Ҥ Қ.Жҧбанов атындағы АӚМУ ОӘК ОТЫРЫСЫНДА БЕКІТІЛДІ
Хаттама № ____ « __ » __________________ 20 __ ж.
ҤІ АЛҒАШҚЫ ТЕКСЕРУ МЕРЗІМІ 20 жыл
ТЕКСЕРУ МЕРЗІМДІЛІГІ 2 жыл

Пән бойынша тапсырмаларды орындау және тапсыру кестесі
№ Тапсырма түрі
Апталар
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
1 Үй жұмысы * * * * * * * * * * * * * * *
2 Лабораториялық жұмыс,
сем/практ. сабақтары
* * * * * * * * * * * * * * *
3 Дәріс сабағындағы тест
сұрақтары
4 Бақылау жұмысы * *
5 Тест тапсырмалары * *
6 Жазбаша сұрақ
7 Аралық бақылау * *
8 Мәнжазба, эссе........... * *
9 Презентация * *
10 Курстық жұмыс (болуы)
11 Тапсырмалардың
басқада түрлері (болуы)
Ескерту: *- тапсырма саны

ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУ КАРТАСЫ
№ Автор Атауы Шығарылған
баспасы
Шығарыл-
ған жылы
Дана
саны
1. Назарбаев Н.А. Казахстан на пути
ускоренной
экономической,
социальной и
политической
модернизации //
Послание
Президента РК
народу
Казахстана
– Алматы 2005 10
2. Назарбаев Н.А. Стратегия
трансформации
общества и
возрождения
евразийской
цивилизации
– М.:
"Экономика"
2000 5
3. Назарбаев Н.А. Евразийский
союз: идеи,
практика,
перспективы
1994-1997
– М.: "Фонд
содействия
развитию
социальных и
полит. наук"
1997 5
4. Исингарин Н.К. Казахстан и
Содружество:
проблемы
экономической
интеграции
– Алматы: ОФ
БИС
2000 1
5 Голубчик М.М. Политическая
география мира:
Учебное пособие
для вузов.
– Смоленск:
СГУ
1998 2
6 Голубчик М.М. Политическая
карта мира:
справочное
учебное пособие.
– Смоленск:
СГУ
2000 2
7 Максаковский
В.П.
Экономическая и
социальная
география
мира:учебник.
– М.:
"Просвещение"
2000 1
В.П.
Всемирное
культурное
– М.: Агенство
«Издательский
2000 2

наследие: научно-
популярное
справочное
издание
сервис»
9 Романова Э.П.,
Куракова Л.И.,
Ермаков Ю.Г.
Природные
ресурсы мира
– М.: МГУ 1993 2
10 Поздняков Э.Н. Геополитика – М.:
Издательская
группа
«Прогресс»;
«Культура»
1994 3
11 Сорокин К.Э. Геополитика
современности и
геостратегия
России
– М.:
Российская
политическая
энциклопедия
1996 3
12 Лавров С.Б.,
Гладкий Ю.Н.
Глобальная
география.
– М.: "Дрофа" 1997 3
В.П.
Географическая
картина мира.
Книга I . Общая
характеристика
мира.
- М.: Дрофа 2003 10
В.П.
Книга II .
Региональная
мира.
- М.: "Дрофа" 2004 10
15 Ахметов Е.,
Увалиев Т.,
Ахметов Қ.
Дүние жүзінің
экономикалық
және әлеуметтік
географиясы (10-
кл. оқулығы).
– Алматы:
«Мектеп»
2006 15
16 Любимов И.В. Общая
политическая,
экономическая и
география.
– М.: "Гелиос" 2001 3
17 Ромашова Т.В. География в
цифрах и фактах
// Учебно-
методическое
пособие.
- Томск:
ТОИПКРО
2008 10

18 Родионова И. А. Экономическая и
Учебник.
– М.:
Издательство
"Юрайт ИД
Юрайт"
2012 10
19 под ред. В.В.
Вольского
Социально-
экономическая
география
зарубежного мира
– М.: КРОН-
ПРЕСС
1998 1
20 Липец Ю.Г.,
Пуляркин В.А.,
Шлихтер С.Б.
География
мирового
хозяйства.
для студентов
– М.: «Владос» 1999 20
21 под общей ред.
И.С. Иванова
Страны мира:
Справочник
– М.:
«Республика»
1999 3
22 Спиридонов И.А. Мировая
экономика.
– М.: ИНФРА-
М
1999 1
В.П.
культура
– М.: «Владос» 1999 20
В.П.
Историческая
учебное пособие
для вузов
– М.: "Экопрос" 1997 2
25 Каймулдинова
К. Д.
Қазіргі дүние
географиясы
– Алматы: ҚР
Жоғары оқу
орындарының
қауымдастығы
2011 60
26 Петров Н.Н. География:
современный мир:
учебник.
- М.: "Форум" 2008 1
27 Алисов Н.В.,
Хорев Б.С.
география мира
(общий обзор).
– М.:
«Гардарики»
2001 1
В.П.
Книга I. Общая
мира
- М.: "Дрофа" 2003 10
В.П.
Книга II.
Региональная
- М.: "Дрофа" 2004 10

мира.
30 Мадиярова Д.М. Сыртқы
саясат және
қауіпсіздік
– Алматы:
«Экономика»
2000 3
31 Байгісиев М. Халықаралық
қатынастар
– Алматы 1998 3
32 Нюсупова Г.Н. География
населения:
учебное пособие
- Алматы:
"Қазақ
университеті"
2007 3
33 Пивоваров Ю.Л. Основы
геоурбанистики:
урбанизация и
городские
системы: учебное
пособие
- М.:
"ВЛАДОС"
1999 3
34 Копылов В.А. География
населения:
– М.: "Дашков
и К"
2005 3
35 Нүсіпова Г.Н. Халықтар
географиясы:
Окулық.
- Алматы:
"Экономика"
2011 50
36 Копылов В.А. География
населения
(учебное
пособие).
– М.:
«Маркетинг»
1999 1
37 Сергеева А.М. Тұрғындар
географиясы.
– Астана:
"Фолиант"
2014 2
38 Лавров С.Б.,
Гладкий Ю.Н.
Глобальная
география.
– М.: «Дрофа» 1997 3
39 Завьялова Е.Б. Экономическая
география в
схемах и
таблицах.
– М.: "ТК
Велби"
2006 3
40 Голубчик М.М.,
Э.М.Файбусович
Э.М. и др.
география.
– М.:
"ВЛАДОС"
2004 10

Дәрістік кешен
Дәріс тақырыбы: Дүние жүзі елдерінің қазіргі саяси сипаты
Дәріс тезисі
Қазіргі дүние географиясы пәні зерттеулерінің негізгі бағыттары,
мәселелері. Дүние жүзінің саяси картасының қалыптасуы (жаңа кезең, ең
жаңа кезең). Қазіргі кездегі саяси жағдай. Дүние жүзінің саяси картасының
нысандары. Мемлекеттерді басқару формалары.
Дүние жүзінің халықаралық деңгейде танылған тәуелсіз мемлекеттерін
мемлекетті басқару формасы бойынша монархиялар мен республикаларға
бӛледі.
Кез келген елдің мемлекеттік құрылымын әкімшілік-аумақтық құрылымы
да сипаттайды. Әкімшілік-аумақтық құрылымның негізгі екі үлгісі бар:
унитарлы (латынша “unіtas” – бірлік) және федерациялық (“foederatіo” –
одақ, бірлестік).
Унитарлы мемлекеттерде әкімшілік-аумақтық бірліктер тікелей орталық
үкіметке бағынады, ортақ заң жүзеге асырылады. Унитарлы мемлекеттер
қатарына Италия, Франция сияқты республикалармен қатар, Жапония,
Ұлыбритания тәрізді конституциялық монархиялар да бар.
Негізгі әдебиеттер
1. Голубчик М.М. Политическая география мира: Учебное пособие для
вузов. – Смоленск: СГУ, 1998.
2. Голубчик М.М. Политическая карта мира: справочное учебное пособие. –
Смоленск:СГУ, 2000.
3. Максаковский В.П. Экономическая и социальная география мира:учебник.
– М.: Просвещение, 2000.
4. Максаковский В.П. Всемирное культурное наследие: научно-популярное
справочное издание. – М.: Агенство «Издательский сервис», 2000.
Қосымша әдебиеттер
5. Козьева И.А., Кузобожаев Э.Н. Экономическая география и
регионалистика. – М., 2007.
6. Экономическая география России/под ред. В.И. Видяпина. – М., 2008.
7. Кусков А.С. Социально-экономическая и политическая география мира и
России. – М., Кнорус, 2005.
8. Завьялова Е.Б. Экономическая география в схемах и таблицах. – М., ТК
Велби, 2006.
Дәріс тақырыбы: Әлем елдерінің типологиясы және әр түрлі мемлекеттік
топтар арасындағы арақатынастың ӛзгерістері
Елдерді топтастырудың қазіргі заманғы кӛрсеткіштері. Әлемдегі түрлі
елдер қарым-қатынас ӛзгерісі, экономикалық даму деңгейі. Дамыған елдер
арасындағы қарым-қатынастар. Қазіргі дүниежүзіндегі қарама-қайшылықтар.

Елдерді топтастыру географиядағы күрделі әдіснамалық мәселе болып
табылады. Елдерді топтастыруда әртүрлі белгілер басшылыққа алынады:
аумағының кӛлемі, халық саны, белгілі бір климаттық белдеуде орналасуы,
табиғи ресурстармен қамтамасыз етілуі, белгілі бір этностық, діни және
ӛркениеттік қауымдастыққа жатуы, урбандалу деңгейі және әлеуметтік-
экономикалық даму деңгейі.
Елдерді әлеуметтік-экономикалық даму деңгейі бойынша топтастыру
негізіне сандық қана емес, сапалық кӛрсеткіштер де алынады. БҰҰ елдерді
топтастыруда елдің ЖІӚ кӛлемінің жан басына шаққандағы кӛрсеткіштерін,
жалпы ӛнеркәсіп ӛніміндегі ӛңдеуші саланың үлесі, халықтың білім деңгейі
мен ӛмір жасының ұзақтығын ескереді. Әрине, елдерді қаншалықты әртүрлі
кӛрсеткіштер негізінде топтастырғанымен, әр елдің ӛзіндік, қайталанбас бет-
бейнесі бар. Сондықтан бұл ұйым топтастыруды белгілі бір қолданбалы
мақсатты орындау үшін (мысалы, мешеу елдерге БҰҰ кӛрсететін арнайы
кӛмек бағдарламалары) жүргізеді.
Ӛмір сүру деңгейі – халықтың жайлы ӛмір сүруінің, игіліктер мен
қызметтерді тұтынуының деңгейі, адамдардың ӛміріне керекті негізгі
қажеттіліктермен қамтамасыз етілу кӛрсеткіші.
Ел экономикасының ауқымы ең алдымен жалпы жиынтық ӛнім
кӛлемімен анықталады. Жиынтық ӛнімнің екі түрі бар: жиынтық ішкі ӛнім
(ЖІӚ) және жиынтық ұлттық ӛнім (ЖҰӚ). ЖІӚ жыл ішінде белгілі бір елде
ӛндірілген тауарлар мен кӛрсетілген қызметтің жалпы құнын кӛрсетсе, ЖҰӚ
кӛлемін анықтауда елдегі шетелдік кәсіпорындар үлесі есептелмейді. Әдетте
географтар салыстырулар жүргізгенде ЖІӚ кӛлемін ғана есепке алады.
Әртүрлі елдердегі ЖІӚ кӛлемінің кӛрсеткіштері алшақтық жасамас үшін
бірыңғай бірлік – АҚШ доллары пайдаланылады.
1. Родионова И.А. Экономическая и социальная география отдельных
зарубежных стран. – М.: 2000.
2. Родионова И.А., Холина В.Н. Пособие по географии для поступающих в
ВУЗы. Политическая карта мира. – М.: 1998.
3. Каймулдинова К. Д. Қазіргі дүние географиясы. – Алматы: ҚР Жоғары
оқу орындарының қауымдастығы, 2011.
4. Богомолов О.Т. Анатомия глобальной экономики. – М.: 2003.
5. Петров Н.Н. География: современный мир: учебник. - М.: Форум, 2008. -
224 с.
6. Вавилова Е.В. Экономическая и социальная география мира. – М.:
Гардарики, 2003.
7. Желтиков В.П. Экономическая география для студентов. – Ростов-на-
Дону: Феникс, 2004.
8. Сергеева А.М. Тұрғындар географиясы. – Астана: "Фолиант", 2014. - 248
б.

9. Желтиков В.П. Экономическая география. – Ростов-на-Дону: Феникс,
2003.
10.Экономическая и социальная география стран ближнего зарубежья /Под
ред. М.П.Ратановой. – М., Владос, 2004, 2006.
Дәріс тақырыбы: Қазіргі дүниежүзіндегі дамыған елдердің орны
Әлемдік үрдістердегі дамыған елдердің ерекшелігі, даму және табысқа
жету мүмкіндіктері. «Үлкен жетілік» елдер. Батыс Еуропаның дамыған
елдері. «Қоныс аударған капитализм» елдері.
Барлық халықаралық ұйымдар нарықтық экономикасы дамыған елдер
қатарына АҚШ, Канада, Батыс Еуропа елдерін, Швейцария, Норвегия,
Исландия, Жапония, Аустралия, Жаңа Зеландияны жатқызады. БҰҰ-ның
кейбір құжаттарында Израиль мен Оңтүстік Африка Республикасы да осы
топқа енгізілген. 1997 жылдан бері Халықаралық Валюта қоры құжаттарында
Азиядағы жаңа индустриялық елдердің бірінші легі (Корея Республикасы,
Сингапур) дамыған елдер ретінде кӛрсетіліп келеді. Сонымен, дамыған елдер
қатарына 40 шақты ел жатады. Олардың 34-і әлемдік тауар ӛндірісі мен
қызметтің 60%-ы тиесілі болатын Экономикалық ынтымақтастық және
даму ұйымына мүше болып табылады.
Дамыған елдерде мемлекеттік сектор мен нарықтық элементтердің
арасалмағына байланысты әлеуметтік-экономикалық дамудың бірнеше
үлгілерін ажыратуға болады:
– либералды (америкалық) үлгі;
– әлеуметтік бағдарланған (шведтік) үлгі;
– әлеуметтік-нарықтық (германдық) үлгі;
– иерархиялық-бірлестіктік (жапондық) үлгі.
“Үлкен Жетілік” деп аталатын жоғары деңгейде дамыған басты
капиталистік елдерді “ӛркениет локомотивтері” деп те атайды. Әлемдегі
“500-дің клубы” аталған аса ірі 500 ұлтаралық бірлестіктің 400-ден астамы
осы елдерде орналасқан, олардың үлесіне жалпы жылдық сату кӛлемінің
90%-ы тиесілі болады.
1. Ромашова Т.В. География в цифрах и фактах // Учебно-методическое
пособие. - Томск: ТОИПКРО.- 2008. - 152 с.
2. Родионова, И. А. Экономическая и социальная география мира: Учебник.
– М.: Издательство "Юрайт ИД Юрайт", 2012. - 694 с.
3. Социально-экономическая география зарубежного мира /под ред. В.В.
Вольского. – М.: КРОН-ПРЕСС, 1998.
4. Липец Ю.Г., Пуляркин В.А., Шлихтер С.Б. География мирового
хозяйства. Учебное пособие для студентов. – М.: «Владос», 1999.
5. Страны мира: Справочник / под общей ред. И.С. Иванова. – М.:
«Республика», 1999.

6. Колосов В.А. Политическая география: Проблемы и методы. – Л.: Наука,
1998.
7. Копылов В.А. География населения: Учебное пособие. – М.: "Дашков и
К", 2005. - 164 с.
8. Нүсіпова Г.Н. Халықтар географиясы: Окулық. - Алматы: "Экономика",
2011. - 214 б.
9. Вавилова Е.В. Экономическая и социальная география мира. – М.:
Гардарики, 2003.
10. Желтиков В.П. Экономическая география для студентов. – Ростов-на-
Дону: Феникс, 2004.
Дәріс тақырыбы: Қазіргі дүниенің постиндустриялық дамуы
Постиндустриялық дамудың алғышарттары мен бағыттары.
Постиндустриялық елдердің қазіргі дүниедегі орны. Дүниежүзілік
шаруашылықтың қазіргі ұйымдасу сипаты. Халықаралық ұйымдарды жіктеу
үлгісі.
Постиндустриялық теория негізінен іс жүзінде дәлелдене бастады. Осы
ілімнің негізін қалаушы ғалымдар атап ӛткендей, жаппай тұтыну қоғамы
біртіндеп қызмет кӛрсету саласын қалыптастырды, ал оның негізінде
ақпараттық экономика жылдам дами бастады. Дегенмен, зерттеушілер
арасында постиндустриялық қоғамның пайда болу себептеріне қатысты
бірыңғай кӛзқарас жоқ екендігін де атап ӛтуіміз қажет. Ресейлік ғалым В. Л.
Иноземцев ӛзінің зерттеулерінде жоғарыда аталған ғалымдардың еңбектеріне
сүйене отырып, постиндустриялық қоғамның пайда болуы мен дамуының
мынадай алғышарттарын атап кӛрсеткен:
1) Технологиялардың жетілдірілуі, ӛндірісті механикаландыру мен
автоматтандыру материалдық ӛндірісте жұмыс істейтін адамдар санын
қысқартады.
2) Қазіргі заманғы экономиканың дамуы онда жұмыс істейтіндердің басым
кӛпшілігінің жоғары білімді болуы міндетті болатындай деңгейге жетті.
3) Тұрғын халықтың едәуір бӛлігінің тұрмыс деңгейі кӛтерілгені
соншалық, қоғамның құндылықтары арасында ақыл-ойды дамыту мен
шығармашылық қабілеттерді жетілдіру маңызды орын алатын болды.
4) Негізгі материалдық қажеттіліктері қамтамасыз етілген, ой еңбегімен
айналысатын адамдардың қызмет кӛрсетуге деген сұранысы артты.
5) Жоғары біліктілікті қажет ететін еңбектің үлесі артқандықтан, жұмыс
істейтіндердің біліктілігі негізгі «ӛндіргіш күшке» айналды. Мұның ӛзі қоғам
құрылымын ӛзгертеді, ал материалдық «ӛндіргіш күштер» бұрынғы
маңызынан айрылады.
1. Аубакирова Ж.Я. Интеграционные отношения в транзитной экономике:
теория, методология, практика. – Алматы: «Экономика», 2002.
224 с.

3. Спиридонов И.А. Мировая экономика. Учебное пособие. – М.: ИНФРА-М,
1999.
5. Ромашова Т.В. География в цифрах и фактах // Учебно-методическое
пособие. - Томск: ТОИПКРО.- 2008. - 152 с.
6. Мадиярова Д.М. Сыртқы экономикалық саясат және экономикалық
қауіпсіздік. –Алматы: «Экономика», 2000. – 105 б.
7. Нәбиев Е.Н. Халықаралық экономикалық қатынастар. – Астана:
«Фолиант», 2001. – 164 б.
9. Гладкий Ю.Н., Сухоруков В.Д. Экономическая и социальная география
зарубежных стран. - М.: Академия, 2008. - 464 с.
Дәріс тақырыбы: Экономиканың негізгі салаларын дамыту және қазіргі
дүниежүзінің географиясы
Қазіргі әлемдік шаруашылық салалар географиясының басым
бағыттарының дамуы. Қазіргі әлемдік шаруашылық географиясындағы жаңа
салалардың дамуы. Қазіргі әлемдік шаруашылықтағы ӛндіруші салалардың
даму қарқыны. Қазіргі әлемдік шаруашылықтағы ӛңдеуші салалардың дамуы.
Биоиндустрия саласы, оның қолданылуы, негізгі ерекшеліктері. Дүние
жүзілік машина жасау кешеніндегі жаңа бағыттар, салалардың даму
қарқыны. Дүние жүзіндегі химия ӛнеркәсібінің кешенді түрде қалыптасуы,
жаңа бағыттар, салалық құрылымы, даму аймақтары. Агроӛнеркәсіптік
кешенге қазіргі техника мен технологияның әсері. Дүние жүзіндегі жеңіл
ӛнеркәсіп салаларының жаңа технологияға сәйкес даму бағыттары, шикізат
кӛздерінің ерекшеліктері.
3. Максаковский В.П. Экономическая и социальная география мира:учебник.
– М.: Просвещение, 2000.
4. Максаковский В.П. Всемирное культурное наследие: научно-популярное
справочное издание. – М.: Агенство «Издательский сервис», 2000.

Велби, 2006.
Дәріс тақырыбы: Қазіргі дүниежүзі географиясындағы халықаралық
ұйымдар
Халықаралық экономикалық ұйымдар қызметінің маңызы. Халықаралық
экономикалық ұйымдардың жіктелуі. Трансұлттық корпорациялар және
олардың пайда болу себептері. Трансұлттық корпорациялар қызметінің
ерекшеліктері. Трансұлттық корпорациялардың халықаралық экономикалық
қатынастардағы орны.
Дүниежүзілік шаруашылықтың интеграциясы, әлемдік экономиканың
жаһандану сипаты жағдайында кейбір экономикалық мәселелер ұлттық
шаруашылықтар шеңберінен шығып, арнайы халықаралық ұйымдар арқылы
реттелетін болды. Халықаралық ұйымдар – белгілі бір мақсаттарға қол
жеткізу үшін келісімдер негізінде құрылған, мемлекетаралық және
мемлекеттік емес сипаттағы бірлестіктер.
Халықаралық экономикалық қатынастарды сипаттауда елдердің бәсекеге
қабілеттілігін ескерудің маңызы зор. Бәсекеге қабілеттілік белгілі бір
тауарлар мен қызмет түрлерінің деңгейінде және жекелеген елдердің
деңгейінде жүзеге асады. Тауарлар мен қызмет кӛрсетудің бәсекелесу
қабілеттілігінің жоғары деңгейіне жоғары сапа, арзан баға немесе осы
екеуінің ұштасуы арқасында жетуге болады. Жоғары сапа қазіргі заманғы
технологияларды енгізу мен кәсіби деңгейі жоғары жұмыс күшін
пайдаланудың нәтижесі болып табылады, бұған ең алдымен дамыған елдерде
мүмкіндік бар.
2. Поздняков Э.Н. Геополитика. – М.: 1994.
3. Сорокин К.Э. Геополитика современности и геостратегия России. – М.:
1996.
4. Любимов И.В. Общая политическая, экономическая и социальная
география. –М.: Гелиос, 2001.
5. Страны мира и международные организации. Справочник // под ред.
Филатова В.Н. – М.: 2004.
6. Страны и регионы мира: экономико-политический справочник // под ред.
Булатова А.С. – М.: 2006.
7. Байгісиев М. Халықаралық экономикалық қатынастар. – Алматы: 1998.
8. Дюмулен И.И. Всемирная торговая организация. – М.: 1996. – 101 с.

Дәріс тақырыбы: Бүкілдүниежүзі сауда ұйымы және қазіргі дүниежүзінің
Дүниежүзілік сауда ұйымы. Дүниежүзілік сауда ұйымының қалыптасу
тарихы мен мақсаты, құрылымы. Дүниежүзілік сауда ұйымының міндеттері.
Дүниежүзілік сауда ұйымына кірудің оң және теріс жақтары және
кемшіліктері, артықшылықтары.
1996.
4. Исингарин Н.К. Казахстан и Содружество: проблемы экономической
интеграции. – Алматы: 2000.
5. Дюмулен И.И. Всемирная торговая организация. – М.: 1996. – 101 с.
6. Страны мира и международные организации. Справочник // под ред.
Филатова В.Н. – М.: 2004.
7. Страны и регионы мира: экономико-политический справочник // под ред.
Булатова А.С. – М.: 2006.
8. Байгісиев М. Халықаралық экономикалық қатынастар. – Алматы: 1998.
Дәріс тақырыбы: Экономикалық интеграция және қазіргі дүниежүзінің
Экономикалық интеграцияға әлеуметтік-экономикалық даму әсері.
Экономикалық интеграцияның негіздері. Экономикалық интеграцияның
кезеңдері. Батыс Еуропа елдеріндегі экономикалық интеграцияның
ерекшеліктері. Аймақтық экономикалық интеграцияның негізгі кескіндері.
Қазақстан және аймақтық интеграциялық топтар.
Экономикалық интеграция (латынша іntegratio – «тұтас») деп микро- және
макродеңгейлердегі тұрақты экономикалық байланыстар негізінде елдердің
ұлттық экономикаларының ӛзара тығыз кірігуін, біртұтас шаруашылық
кешеніне бірігуін атайды.
Микродеңгейде әртүрлі елдердің жекелеген бірлестіктері мен ком-
паниялары тікелей шаруашылық байланыстар жасау арқылы елдердің ұлттық
шаруашылықтарының нақты интеграциялануына жол ашады. Мұндайда
әсіресе ұлтаралық бірлестіктердің маңызы зор.
Макродеңгейде мемлекетаралық (үкіметаралық) келісімдер деңгейінде
елдердің экономикалық және саяси дамуының жалпы стратегиясы жасалады.
Ол тауарлар мен қызмет түрлері, қаржы, жұмыс күші қозғалыстарының

жалпы ережелеріне негізделеді. Нақты интеграция біртұтас экономикалық
кеңістік қалыптастырудың нарықтық тетіктерін мемлекеттің жоспарлы
(бағытталған) әрекеттерімен ұштастыру нәтижесінде мүмкін болады.
Интеграциялық процестер ең алдымен бір аймақта орналасқан елдерді
қамтиды. Елдердің экономикалық ынтымақтасуы аймақтық экономикалық
одақтардың пайда болуына, яғни дүниежүзілік шаруашылықтың
аймақтануына алып келеді. Дегенмен, елдердің ынтымақтасуына тек
географиялық орны ғана ықпал етпейді, олардың шаруашылық, тарихи,
мәдени-әлеуметтік, ұлттық және т.б. ұқсастықтары да маңызды орын алады.
1996.
5. Родионова И.А. Экономическая и социальная география отдельных
зарубежных стран. – М.: 2000.
6. Аубакирова Ж.Я. Интеграционные отношения в транзитной экономике:
теория, методология, практика. – Алматы: «Экономика», 2002.
7. Ахметов Е., Увалиев Т., Ахметов Қ. Дүние жүзінің экономикалық және
әлеуметтік географиясы (10-кл. оқулығы). – Алматы: «Мектеп», 2006.
Дәріс тақырыбы: Ғаламдық экологиялық дағдарыс және қазіргі
дүниежүзінің географиясы
Ғаламдық мәселелердің бірі – геоэкологиялық проблемалардың адамзатқа
ықпалы. Дүние жүзіндегі экологиялық саясаттың қалыптасуы. Ӛндіргіш
күштердің даму деңгейі мен экологиялық қауіп-қатердің ӛсуі арасындағы
қайшылық. Қазіргі дүниежүзіндегі экологиялық тепе-теңдіктің бұзылуының
географиялық ерекшеліктері және экологиялық дағдарыстан шығу жолдары.
Адамзат қоғамы дамуында ХХ ғасыр шиеленіскен, шешімі кезек
күттірмейтін ғаламдық проблемаларды алып келді. Ресей географы В.П.
Максаковскийдің анықтауы бойынша, ғаламдық проблемалар деп бүкіл
дүние жүзін, бүкіл адамзатты қамтитын, оның қазіргісі мен болашағына қауіп
тӛндіретін және ӛзінің шешілуіне бірігіп күш жұмсауды, барлық мемлекеттер
мен халықтардың біріккен әрекетін талап ететін проблемаларды атайды.
Ғаламдық проблемаларды сипаттайтын басты ерекшеліктер:
– ғаламдық проблемалар барлық елдердің (немесе кӛпшілігінің)
мүдделеріне қатысты болады;

– ғаламдық проблемалар дүние жүзінің экономикалық және
әлеуметтік дамуын тежейді;
– ғаламдық проблемалар тез арада шешуді қажет етеді;
– ғаламдық проблемалар ӛзара тығыз байланысты болады;
– ғаламдық проблемаларды шешуге бағытталған әркеттер дүние жүзі
елдерінің бірлесуін және олардың мүмкіншіліктерін үйлестіруді
қажет етеді.
224 с.
3. Агеева Р.А. Страны и народы: происхождение названий. – М.: Наука,
1990.
4. Социально-экономическая география зарубежного мира /под ред. В.В.
Вольского. – М.: КРОН-ПРЕСС, 1998.
Велби, 2006.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Қ.ЖҦБАНОВ АТЫНДАҒЫ АҚТӚБЕ ӚҢІРЛІК МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
Факультет Тарих
Кафедра География
5B011600 – «География»
шифр, мамандық
оқыту бағыты бойынша студенттерге арналған
KDG 4202 Қазіргі дүние географиясы
пәнді оқытудағы әдістемелік ҧсынымдар
Ақтӛбе қ.
2014 ж.

Орындаушы(лар)
г.ғ.к., география кафедрасының доц. Сергеева А.М.
“___”____________20__ ж.
________________________ _______ __________________
“___”____________20__ ж.
КАФЕДРА ОТЫРЫСЫНДА ТАЛҚЫЛАНДЫ
Хаттама № __ “__” _______________ 20 _ ж.
География кафедрасының
меңгерушісі, г.ғ.к., доц. Кубесова Г.Т.

Пәнді оқыту процесінде үнемі қажетті ұсынылған әдебиеттер тізіміне
(негізгі және қосымша) назар аудару керек.
Әдебиеттер
Негізгі
1. Назарбаев Н.А. Стратегия трансформации общества и возрождения
евразийской цивилизации. – М.: 2000.
2. Назарбаев Н.А. Евразийский союз: идеи, практика, перспективы 1994-
1997. – М.: 1997.
7. Максаковский В.П. Географическая картина мира. Книга I . Общая
характеристика мира. - М.: Дрофа, 2003. - 496 с.
8. Максаковский В.П. Географическая картина мира. Книга II . Региональная
10.Алисов Н.В., Хорев Б.С. Экономическая и социальная география мира
(общий обзор). –М.: «Гардарики», 2001.
Қосымша
11.Мадиярова Д.М. Сыртқы экономикалық саясат және экономикалық
12.Нәбиев Е.Н. Халықаралық экономикалық қатынастар. – Астана:
«Фолиант», 2001. – 164 б.
14.Лавров С.Б., Гладкий Ю.Н. Глобальная география. – М.: «Дрофа», 1997.
15.Туровский Р.Ф. Политическая география: Учебное пособие. – Смоленск:
Изд. СГУ, 1999.
16.Соединенные Штаты Америки. Энциклопедический справочник. –М.:
Политиздат, 1988.
ресми сайттар:
1. Сайт ВТО. Режим доступа : http://www.wto.org (http:// www.wto.org/ -
Statistics - International Statistical Data base - Trade by region - ссылка:
http://www.wto.org/english/res_e/statis_e/its2010_e/its10_world_trade_dev_e.h
tm).
2. Сайт департамента США по горнодобывающей промышленности (US
Department of the Interior Bureau of Mines). Режим доступа: http://
www.minerals.er.usgs.gov.

3. Сайт Европейского союза (The European Union, EU). Режим доступа:
http://www.europa.eu.int. Данные статистической службы Европейской
Комиссии - Евростат. - http://www.europa.eu.int/comm/eurostat.
4. Сайт Европейской ассоциации свободной торговли (The European Free
Trade Association, EFTA). Режим доступа : http://www.efta.int.
5. Сайт журнала Fortune (рейтинги и информация о транснациональных
корпорациях). Режим доступа : http://www.fortune.com.
6. Сайт Комиссии ООН по народонаселению. Population Reference Bureau.
Режим доступа : http://www.prb.org.
7. Сайт Комиссии ООН по промышленному развитию (ЮНИДО). Режим
доступа : http://www.unido.org.
8. Сайт Комиссии ООН по торговле и развитию. Режим доступа:
http://www.unctad.org.
9. Сайт корпорации British Petroleum (статистика по мировой энергетике).
Режим доступа : http://www.bp.com.
10.Сайт МВФ. Режим доступа : http://www.imf.org.
11.Сайт Министерства экономического развития и торговли РФ. Режим
доступа : http://www.economy.gov.ru.
12.Сайт Национального географического общества США - полный перечень
ресурсов по природопользованию. Режим доступа:
http://www.nationalgeographic.com/eye/links.html.
13.Сайт ООН. Режим доступа: http://www.un.org.
14.Сайт ООН по продовольствию и сельскому хозяйству. Режим доступа :
http://www.fao.org.
15.Сайт Организации стран-экспортеров нефти (The Organisation of the
Petroleum Exporting Countres - OPEC). Режим доступа: http://www.opec.org.
16.Сайт Управления информации по энергетике при Министерстве
энергетики США. Режим доступа : http://www.eia.doe.gov.
Пәннің тақырыптарын оқыту ҧсынымдары:
№ 1 Тақырыпты оқытуда «Дүние жүзі географиясының қайта
қалыптасуындағы постиндустриалды елдердің рӛлі» айрықша кӛңіл бӛлу
керек: Дүниежүзінің постиндустриалды елдерінің құрамын, СЭГ
жағдайларын сипаттау; Екінші дүниежүзілік соғысқа дейінгі және одан
кейінгі, қазіргі саяси картасын талдау; Дүниежүзінің постиндустриалды
елдерінің ерекшеліктері, табиғи-ресурстық әлеуеті, осы елдер
шаруашылығының салалық және территориялық құрылымын сипаттау.
№ 2 Тақырыпты оқытуда «Нашар дамыған елдердің географиялық еңбек
бӛлінісін дамытудағы рӛліне баға беру» айрықша кӛңіл бӛлу керек:
Дүниежүзінің дамушы елдерінің арасындағы айырмашылықтарды талдау;
Дүниежүзінің дамушы елдерінің қазіргі кезеңдегі даму сипаты: жетістіктері
мен қиыншылықтарын сипаттау; Дүниежүзінің дамушы елдерін топтастыру.
№ 3 Тақырыпты оқытуда «Ғылыми-техникалық прогресс және ҒТР»
айрықша кӛңіл бӛлу керек: Ғылыми-техникалық революция – ғылымды
ӛндірістік дамытудың жетекші факторы. Ғылыми-техникалық прогрестің

даму кезеңдері. Ғылыми-техникалық революция және дүниежүзілік
шаруашылықтың дамуы. FTP құрылымы. ҒТР-ның негізгі белгілері. ҒТР-дың
шаруашылық құрылымына ықпалы.
№ 4 Тақырыпты оқытуда «Қазіргі әлемдегі ӛркениеттің даму мәселелері»
айрықша кӛңіл бӛлу керек: Қазіргі заман мәдениетінің негізгі құндылықтары
мен қарама-қайшылықтары жаһандандыру және оның әлемдік мәдени
үдерістерде әсері. Қазіргі заман ӛркениетінің мәдени әлеуметтік
формаларының дағдарысы және адамзат дамуының жаңа мәдени рухани-
ӛнегелілік парадигмаларын іздестіру. Еуразиялық мәдени кеңістіктегі қазақ
мәдениеті, оның еуропалық негіздері.
№ 5 Тақырыпты оқытуда «Қазіргі әлемдегі ұлтаралық және діни
шиеленістер» айрықша кӛңіл бӛлу керек: Ұлтаралық және діни шиеленістер
туралы түсінік, олардың пайда болу салдарлары. Қазіргі әлемдегі ұлтаралық
және діни шиеленістердің ошақтары: Африка құрлығы, Таяу және Орта
Шығыс, Шығыс және Орталық Еуропа, посткеңестік кеңістік.
№ 6 Тақырыпты оқытуда «АҚШ геосаясаты» айрықша кӛңіл бӛлу керек:
АҚШ-тың әлемдік экономикадағы орны. Геосаяси қарым-қатынастар
жүйесіндегі АҚШ. НАТО-ның құрылуы және мақсаттары. АҚШ-тың
халықаралық қарым-қатынасы. АҚШ-тың әлемдік держава ретінде
қалыптасуы және ерекшеліктері. АҚШ-тың қауіп-қатерлері. АҚШ-тың
геосаяси жағдайындағы басты үш фактор.
№ 7 Тақырыпты оқытуда «Қазіргі әлемдегі мемлекет түрлері: басқару
формалары, мемлекеттік құрылым, мемлекеттік тәртіп» айрықша кӛңіл бӛлу
керек: Мемлекет және оның басқару формаларының даму проблемасы.
Мемлекеттің құрылымы бойынша жіктелуі. Мемлекеттердің басқаруы
бойынша жіктелуі. Мемлекеттік тәртіп.
№ 8 Тақырыпты оқытуда «Дүние жүзіндегі мәдени-тарихи
макроаймақтардың қалыптасуы» айрықша кӛңіл бӛлу керек: Батыс
Еуропаның мәдени-тарихи аймақтары. Еуразиялық макроаймақ. Шығыс
Еуропаның маргиналдық кеңістік ретінде дамуы. Африкалық-Азиялық
макроаймақтың қалыптасуы. Америкадағы мәдени-тарихи
макроаймақтардың дамуы. Аустралиядағы мәдени-тарихи макроаймақтардың
қалыптасу мәселелері.
№ 9 Тақырыпты оқытуда «Трансұлттық корпорациялардың халықаралық
экономикалық қатынастардағы рӛлі» айрықша кӛңіл бӛлу керек:
Трансұлттық корпорацияны (ТҰК) қалыптастырудың тарихи кезеңдері. ТҰК
қызметі моделдері мен ұйымдық-экономикалық түрлерінің эволюциясы.
Трансұлттану – әлемдік экономиканы дамытудың маңызды бастаушысы.
Әлемдік шаруашылық жүйесінде ТҰК орны. Қазіргі дүние жүзіндегі ірі
монополиялық бірлестіктер. Трансұлттық корпорациялардың жіктелуі.

Ӛзіндік жҧмысты (ҥй тапсырмалары) орындауға арналған ҧсынымдар:
Оқытылған тақырып бойынша үй тапсырмасын орындауда келесілерді
білуі тиіс:
Тақырып бойынша теориялық материалдар «Қазіргі дүние географиясы»
пәнінің негізгі мақсат-міндеттері, ӛзекті мәселелерін, әлем елдерінің
типологиясы және әр түрлі мемлекеттік топтар арасындағы арақатынастың
ӛзгерістерін, қазіргі дүниежүзіндегі дамыған елдердің орнын, экономиканың
негізгі салаларын дамыту және қазіргі дүниежүзінің географиясын
қарастырады. Курсты оқып үйренудегі базалық білім ретінде сіздің ӛндірістің
техникалық-экономикалық негіздері, дүние жүзінің әлеуметтік және
экономикалық географиясы, ӛнеркәсіп географиясы курстарынан алған
білімдеріңізге негізделеді.
Орындаудағы әдістемелік нұсқаулық және әдебиеттер (негізгі және
қосымша)
Негізгі
1997. – М.: 1997.
9. Алисов Н.В., Хорев Б.С. Экономическая и социальная география мира
Қосымша
«Фолиант», 2001. – 164 б.

Пәннің тесттік жҥйесінің жҧмысына арналған тҥсінік:
Әрбір тақырыпты ұғынуда сізге тесттік тапсырмаларды орындау
ұсынылды.
1. Азиядағы федерациялық мемлекеттер –
А) Малайзия, Мьянма Одағы;
В) Индонезия, КХДР;
С) Бутан, Непал;
D) Бруней, Вьетнам;
Е) Камбоджа, Лаос
2. Шекараларды зерттейтін ғылым саласы –
А) делимитация;
В) аккреция;
С) адъюдикция;
D) демаркация;
Е) лимология.
3. Халық саны жӛнінен экстремум-мемлекеттер –
А) Уругвай, Парагвай, Шри-Ланка;
В) Тувалу, Монако, Палау;
С) Бангладеш, Ауғанстан, Тәжікстан;
D) Грекия, Аустрия, Молдова;
Е) Чехия, Латвия, Болгария
4. “Африка жылы” болып есептелетін жыл:
A) 1950;
B) 1957;
C) 1960;
D) 1962;
E) 1965
5. ........ үш басты қағидалардан тұрады: ӛмір ұзақтығы, білім деңгейі мен
білім бері жүйесі, ӛмір сүру стандарты, яғни адам басына шаққандағы жалпы
ішкі ӛніммен ӛлшенеді.
А) ЖҰӚ;
В) ЖІӚ;
С) АДИ
D) АӚҰИ;
Е) СЭБ

6. Дұрыс мемлекеттерді анықта. ЖІӚ кӛлемі бойынша дүние жүзінде бірінші
орынды ........ алады, ал жан басына шаққанда алғашқы орынды ............
алады.
А) АҚШ, Люксембург;
В) ҚХР, Үндістан;
С) Таиланд, Жаңа Зеландия;
D) Венесуэла, Науру;
Е) Мальта, Сан-Марино
7. ........ – қоғамдық қызметтің барлық салалары бойынша бір елдердің
екіншілерінен артықшылықта болуына мүмкіндік беретін факторлардың
жиынтығы, мемлекеттің сыртқы күйзелістерге бой бермей, тұрақты қалыпта
қалу қабілеттілігі.
А) Экономиканың кӛп укладтылығы;
В) Экономиканың жоғары деңгейде дамуы;
С) Ұлттық бәсекеге қабілеттілік;
D) монополияға қарсы шаралар;
Е) инвестициялық саясат
8. Жаңа индустриялық елдердің ерекшеліктері –
А) Шетел инвестициясы мен жоғарғы технологиялардың дамуы;
В) Шетел инвестициясы мен жоғарғы технологиялар, арзан жұмыс күші
есебінен экономикасының, ӛнеркәсіптің жоғары қарқынмен дамуы;
С) Экономиканың нарықтық жолмен дамуы;
D) Қызмет кӛрсету саласының басымдығы;
Е) Жетілген заңдардың болуы
9. 1971 жылы Канадада негізі қаланған халықаралық қоғамдық табиғатты
қорғайтын ұйым –
А) Беллона;
В) Бүкіләлемдік жабайы табиғат қоры;
С) IUCN;
D) Арт-Дамп;
Е) Гринпис
10. Араб ортақ нарығына мүше елдер –
А) БАӘ, Сауд Аравиясы, Иран, Ирак;
В) Египет, Ирак, Иордания, Ливия, Мавритания, Сирия, Йемен;
С) Сауд Аравиясы, Иран, Ирак, Катар, Кувейт;
D) Египет, Ирак, Иордания, Сауд Аравиясы, Иран, Ирак;
Е) Катар, Кувейт, Мавритания, Сирия, Йемен
11. Білім беру қызметінің экспорты тән елдер:
А) Италия, Дания, Норвегия, Жапония;
В) Ресей Федерациясы, Финляндия, Оңтүстік Корея;

С) АҚШ, Аргентина, Бразилия;
D) АҚШ, Ұлыбритания, Германия, Франция, Аустралия;
Е) Франция, Польша, Болгария
12. Еркін экономикалық аймақтар –
А) Халықаралық тауар айырбасының обьективті негізі;
В) Ерекше жеңілдіктер мен ынталандыру жүйесін пайдаланатын ұлттық
экономикалық кеңістіктердің бір бӛлігі;
С) Нақты шаруашылық қызметін ынталандыруға бағытталған ереже
нормалар;
D) Елдер арасындағы қоғамдық, аймақтардың еңбек бӛлінісінің дамуының
жоғарғы кӛрінісі;
Е) Пайдаланатын ұлттық экономикалық кеңістіктердің бір бӛлігі
13. Ішкі ӛнімге қатысатын экспорттық үлес формуласын кӛрсет:
А) Uү =
ЖІ
U
;
В) CCү =
ЖІ
СС
* 100 % ;
С) Uү =
ЖІ
СС
;
D) Эц =
ЖІ
Э
;
Е) ЖI =
ЖІ
СС
14. Трансұлттық корпорациялар дегеніміз –
А) Жеке ӛндірістік фирмалар;
В) Жауапкершілігі шектеулі серіктестік;
С) Халықаралық ұйым;
D) Шетелде активтері бар ұлттық монополиялар;
Е) Компаниялар бірлестігі
15. Франчайзинг дегеніміз –
А) Ұзақ мерзімді лицензия;
В) Құнды қағаз;
С) Қысқа мерзімді лицензия;
D) Жалға берудің түрі;
Е) Лицензияның түрі
16. Экономиканың ашықтығын сипаттайтын импорттық үлес формуласы:
А) Эү =
ЖІ
Э
;
В) Uү =
ЖІ
U
;

С) CCү =
ЖІ
СС
* 100 % ;
D) Uү =
ЖІ
U
* 100 % ;
Е) Эү =
ЖІ
СС
17. Халықаралық еңбек бӛлінісі дегеніміз –
А) Жекелеген елдердің экономикалық пайдалы ӛндіріске тұрақты түрде
маманданып, белгілі сандық және салық арақатнастар арқылы басқа
елдермен ӛндіріс ӛнімдерімен алмасуы;
В) Қатысушылардың жинақталған капиталдарын пайдалану арқылы ӛзара
келісім мақсаттарды жүзеге асыру;
С) Дүние жүзі елдері арасындағы тӛлемді, жиынтық тауар айналысы;
D) Халықаралық еңбек бӛлінісі негізінде жекелеген елдер арасындағы
тұрақты ӛндірістік-экономикалық байлықтарды қалыптастыру;
Е) Басқа елдермен ӛндіріс ӛнімдерімен алмасуы
18. Халықаралық экономикалық қатынастар дамуының деңгейі мен
экономикалық ашықтығына әсер етуші фактор –
А) Елдің ішкі рыногындағы кӛлемі;
В) Сыртқы экономикалық байланыс;
С) Ашық экономика;
D) Сыртқы рынок кӛлемі;
Е) Ішкі және сыртқы рынок
19. Жекелеген еңбек бӛлінісінің ең жоғарғы сатысы –
А) Ұлттық ӛндірісті ұйымдастыру;
В) Жекелеген елдердің шаруашылыққа мамандануы;
С) Сыртқы экономикалық қатынасты ұйымдастыру;
D) Барлығы дұрыс;
Е) Ішкі экономикалық қатынастарды ұйымдастыру
20. Оңтүстік Шығыс Азия мемлекетінің сауда-экономикалық тобы (АСЕАН)
құрылған жыл –
А) 1967 жылы;
В) 1963 жылы;
С) 1964 жылы;
D) 1965 жылы;
Е) 1968 жылы
21. Жаңа индустриалды елдерінің 3-толқынына жататын елдер –
А) Кипр, Тунис, Түркия, Индонезия;
В) Қытай, Филиппин;
С) Тайланд, Индия, Чили;

D) Малайзия, Аргентина, Бразилия;
Е) Тунис, Чили,Аргентина
22. Кӛп укладты экономика дегеніміз –
А) Шаруашылық қызметін жаңа әрекет ӛрісіне тарату;
В) Ұзақ мерзімді лицензиялық келісім;
С) Шаруашылық жүргізудің қалыптасқан тәртібі, қабылданған ережесі жоқ,
болған күнде де бұрмаланатын шаруашылық кӛрінісі;
D) Шетелде активтері (құнды заттары) бар ұлттық монополиялар;
Е) Дұрыс жауап жоқ
23. Жекелеген тауарлардың импортына қатысты сандық шектеулері –
А) Жалпы квота;
В) Сандық кӛлем;
С) Импорттық кӛлем;
D) Кеден тарифі;
Е) Квота кӛлемі
24. Үшінші бір елдерден әкелінетін немесе әкетілетін тауарларға қатысты
бірыңғай тариф қолданылатын екі немесе одан кӛп елдің ортақ аумағы, осы
аумақта тауарлардың, жұмыс күшінің және капиталдың еркін ӛткізілуіне
рұқсат етіледі.
А) валюталық одақ;
В) экономикалық одақ;
С) Араб ортақ нарығы елдері;
D) Еуропа Одағы;
Е) кеден одағы.
25. Дүние жүзіндегі ең кӛп тараған халықаралық қатынастың түрі
мемлекеттер арасындағы ...... болып табылады.
А) ұлтаралық қатынастар;
В) қаржы-несие қатынастары;
С) экономикалық қатынастар;
D) екіжақты қатынастар;
Е) ӛндірістік қатынастар
26. Африканың федерациялық мемлекеттері –
А) Гамбия, Гана, Уганда;
В) Замбия, Малави, Сомали;
С) Конго, Чад, Мозамбик;
D) ОАР, Нигерия, Эфиопия;
Е) Намибия, Габон, Камерун
27. Мемлекеттердің ӛзара келісімі негізінде белгілі бір аумаққа иелік ету
құқығы бір мемлекеттен екінші бір мемлекетке берілуі –

А) делимитация;
В) цессия;
С) аккреция;
D) адъюдикция;
Е) демаркация
28. Мегаполис терминін алғаш ӛз еңбектерінде пайдаланған ғалым-географ –
А) Готман Ж.;
В) Портер М.Ю.;
С) Рикадо Д.;
D) Белл Д.;
Е) Тоффлер А.
29. Мемлекеттік меншік үлесі тӛмен болуы және ӛндіріс саласында, сауда,
инвестиция, жұмыс күшін пайдалануда нарықтық бәсекелестіктің үстемдігі,
әлеуметтік жіктелудің күрделі сипаты тән –
А) әлеуметтік бағдарланған үлгі;
В) шведтік үлгі;
С) германдық үлгі;
D) либералды үлгі;
Е) жапондық үлгі
30. Іргелес мемлекеттер арасындағы келісім бойынша мемлекеттік
шекараның орналасуы мен бағытын анықтау –
А) адъюдикция;
В) аккреция;
С) делимитация;
D) демаркация;
Е) лимология.
31. Мемлекет аумағындағы барлық ӛндірушілердің белгілі бір кезең ішінде
ӛндірген түпкі тауарлары мен кӛрсеткен қызметтерінің нарықтық құнын
білдіретін жиынтық кӛрсеткіш –
А) АДИ;
В) ЖІӚ;
С) ЖҰӚ;
D) АӚҰИ;
Е) СЭБ
32. Мұнай экспорттаушы елдердің ерекшеліктері –
А) әлеуметтік-экономикалық кӛрсеткіштерінің жоғары болуы;
В) жетілген заңдардың болуы;
С) экономиканың нарықтық жолмен дамуы;
D) Жан басына шаққандағы әлеуметтік-экономикалық кӛрсеткіштерінің
жоғары болуы, жоғары технологиялардың енгізілуі, қаржы экспорты;

Е) әлеуметтік базаның жоғары деңгейде дамуы
33. "Жалға пәтер беруші" елдердің ерекшеліктері –
А) Халықаралық маңызды кӛлік жолдары тоғысында орналасуы; салық
жеңілдігі; қаржы және қызмет кӛрсету орталықтарының қалыптасуы;
В) Жан басына шаққандағы әлеуметтік-экономикалық кӛрсеткіштерінің
жоғары болуы, жоғары технологиялардың енгізілуі, қаржы экспорты;
С) әлеуметтік базаның жоғары деңгейде дамуы;
D) әлеуметтік-экономикалық кӛрсеткіштерінің жоғары болуы;
Е) жетілген заңдардың болуы
34. Түрлі елдердің ұлттық шаруашылықтары арасындағы ынтымақтастық
және олардың толық (немесе ішінара) бірегейлендірілуі, елдер арасындағы
сауда кедергілерін жою, ортақ нарық құру мақсатымен жекелеген елдердің
әрқайсысының нарықтарын жақындату, экономикалық нысандардың
жуықтасуы, ӛзара астасуы –
А) геоглобалистика;
В) жаһандану;
С) экономикалық интеграция;
D) ашық экономика;
Е) диверсификация
35. Жаһандану терминін ғылыми айналымға алғаш рет енгізген (1983 жылы)
америкалық экономист –
А) Портер М.Ю.;
В) Тоффлер А.;
С) Рикадо Д.;
D) Белл Д.;
Е) Левита Т.
Бұл тапсырмаларды орындаудың ерекше түйіні студент аймақтар мен
елдердің геосаяси, экономикалық және кӛліктік-географиялық
жағдайларының жәй-күйін, адамзаттың ғаламдық және аймақтық
проблемалары, олардың туындауының себеп-салдарларын, халықаралық
экономикалық қатынастар, аймақтық және мемлекетаралық интеграция,
халықаралық ұйымдар мен экономикалық одақтардың қызметтері жайында
мағлұматтарды игеру керек.
Әрбір тест баллдық шкала бойынша бағаланады.
Егер сіз 50% дұрыс жауап берсеңіз, тақырып меңгерілген болып саналады.
Бақылау жҧмысының тапсырмалары мен ӛз білімін тексеруге арналған
бақылау сҧрақтары жҧмыстары бойынша тҥсіндіру:
Ӛз білімін тексеруге арналған бақылау сұрақтары жұмыстарында
әдебиеттерге айрықша кӛңіл бӛлу керек:

224 с.
3. Алисов Н.В., Хорев Б.С. Экономическая и социальная география мира
4. Максаковский В.П. Географическая картина мира. – М.: ДРОФА, 2008.
5. Максаковский В.П. Географическая картина мира (книга 1). – М.: Дрофа,
2003.
6. Мадиярова Д.М. Сыртқы экономикалық саясат және экономикалық
7. Нәбиев Е.Н. Халықаралық экономикалық қатынастар. – Астана:
«Фолиант», 2001. – 164 б.
негізгі аспектілер келесідей курста қазіргі дүниежүзі географиясындағы
халықаралық ұйымдарды, дүниежүзі сауда ұйымы және қазіргі дүниежүзінің
географиясын, экономикалық интеграция және ғаламдық экологиялық
дағдарыс және қазіргі дүниежүзінің географиясын қарастырады.
Бақылау жұмысының тапсырмаларын орындауда келесілерді білу және
ұғыну қажет:
тақырыптар
1. Дүние жүзіндегі елдер типологиясы, жіктеудің қазіргі түрлері: АДИ, ЖІӚ,
т.б.
2. Дүние жүзі елдерінің қазіргі типологиясы;
3. Дүние жүзі елдерін жіктеу негіздері;
4. Адамзаттың даму индекстеріне байланысты елдерді топтастыру;
5. Жалпы ішкі ӛнімге байланысты елдердің топталу ерекшеліктері
6. Адамзаттың ғаламдық мәселелерінің қазіргі географиялық аспектілері
7. Адамзаттың ғаламдық мәселелеріне жалпы шолу;
8. Ғаламдық мәселелердің бір геогэкологиялық проблемалардың адамзатқа
ықпалы;
9. Дүние жүзіндегі экологиялық саясаттың қалыптасуы;
10.Бейбітшілік және қарусыздану мәселелері
11.Геосаяси және саяси географиялық тұжырымдардың қалыптасуы мен
дамуы
12.Саяси географияның қазіргі кезеңдегі ӛзекті мәселелері, геосаяси жағдай
мен саяси кеңістік;
13.ТМД елдеріндегі саяси географияның жағдайы;
14.Қоғамдағы саяси-аумақтық жүйенің даму элементтері
Негізгі

1997. – М.: 1997.
Қосымша
«Фолиант», 2001. – 164 б.
тақырыптар
15.Дүние жүзіндегі халықаралық сауда қарым-қатынастары
16.Қазіргі дүние жүзіндегі Ресей Федерациясының орны
17.Қазіргі Қазақстан қоғамындағы мәдени әртектілік сипаты, мемлекеттік
саясаттың (мәдени, экологиялық, экономикалық, демографиялық, т.б.)
стратегиялық бағдарлары
18.Дүние жүзіндегі адамзаттың даму проблемалары (геоэкологиялық
мәселелер)
19.Дүние жүзінің дамыған мемлекеттеріндегі ӛзін-ӛзі басқару және
әкімшілік-аумақтық бӛліну жүйесінің реттелуі
20.Қазіргі әлемдегі федерациялар типтері
21.Евразия тұжырымдамасының геосаясаты
22.Дүние жүзіндегі аграрлық шаруашылықтың мамандану және шикізатпен
қамтамасыз етілу мәселелері

23.Қазіргі әлемдегі ӛркениеттің даму мәселелері
24.Қазіргі әлемдегі ұлтаралық және діни шиеленістер
25.АҚШ геосаясаты
26.Әлемдегі мемлекет түрлері: басқару формалары, мемлекеттік құрылым,
мемлекеттік тәртіп
27.Бүкіл әлемдік компьютер телекоммуникация Интернет жүйесінің
28.Дүние жүзіндегі био индустрия географиясы
29.Дүние жүзіндегі елдер мен аймақтардың әлеуметтік-демографиялық
жіктелімі
30.Дүние жүзіндегі электротехникалық ӛнеркәсіптің дамуы
31.Дүние жүзінде химия ӛнеркәсібінің географиясы
32.Дүние жүзінде машина жасау кешенінің дамуындағы жаңа бағыттар
Негізгі
1997. – М.: 1997.
Қосымша
«Фолиант», 2001. – 164 б.

Пән бойынша мәнжазба, курстық жҧмысты орындауға арналған
ҧсынымдар:
Мәнжазба, курстық жұмысты жазу барысында келесідей әдебиеттерге
айрықша кӛңіл бӛлу керек:
Негізгі
1997. – М.: 1997.
Қосымша
«Фолиант», 2001. – 164 б.
17.Сайт ВТО. Режим доступа : http://www.wto.org (http:// www.wto.org/ -
Statistics - International Statistical Data base - Trade by region - ссылка:

http://www.wto.org/english/res_e/statis_e/its2010_e/its10_world_trade_dev_e.h
tm).
18.Сайт департамента США по горнодобывающей промышленности (US
Department of the Interior Bureau of Mines). Режим доступа: http://
www.minerals.er.usgs.gov.
19.Сайт Европейского союза (The European Union, EU). Режим доступа:
http://www.europa.eu.int. Данные статистической службы Европейской
Комиссии - Евростат. - http://www.europa.eu.int/comm/eurostat.
20.Сайт Европейской ассоциации свободной торговли (The European Free
Trade Association, EFTA). Режим доступа : http://www.efta.int.
21.Сайт журнала Fortune (рейтинги и информация о транснациональных
корпорациях). Режим доступа : http://www.fortune.com.
22.Сайт Комиссии ООН по народонаселению. Population Reference Bureau.
Режим доступа : http://www.prb.org.
23.Сайт Комиссии ООН по промышленному развитию (ЮНИДО). Режим
доступа : http://www.unido.org.
24.Сайт Комиссии ООН по торговле и развитию. Режим доступа:
http://www.unctad.org.
25.Сайт корпорации British Petroleum (статистика по мировой энергетике).
Режим доступа : http://www.bp.com.
26.Сайт МВФ. Режим доступа : http://www.imf.org.
27.Сайт Министерства экономического развития и торговли РФ. Режим
доступа : http://www.economy.gov.ru.
28.Сайт Национального географического общества США - полный перечень
ресурсов по природопользованию. Режим доступа:
http://www.nationalgeographic.com/eye/links.html.
29.Сайт ООН. Режим доступа: http://www.un.org.
30.Сайт ООН по продовольствию и сельскому хозяйству. Режим доступа :
http://www.fao.org.
31.Сайт Организации стран-экспортеров нефти (The Organisation of the
Petroleum Exporting Countres - OPEC). Режим доступа: http://www.opec.org.
32.Сайт Управления информации по энергетике при Министерстве
энергетики США. Режим доступа : http://www.eia.doe.gov.
Мәнжазба тақырыбы: Дүние жүзінің дамыған мемлекеттеріндегі ӛзін-ӛзі
басқару және әкімшілік-аумақтық бӛліну жүйесінің реттелуі. Қазіргі әлемдегі
федерациялар типтері.
тақырып аспектілерін дәйекті ашу
Дүние жүзінің дамыған мемлекеттеріндегі ӛзін-ӛзі басқару мәселелері.
Дүние жүзінің әкімшілік-аумақтық бӛліну жүйесінің реттелуі. Қазіргі
әлемдегі федерациялар.
Мәнжазба тақырыбы: Әлемдік шаруашылық байланыс негізіндегі қазіргі
дүниежүзі географиясындағы ӛзгерістер.

Ӛнеркәсіп салаларының түрлерін, ӛндірістердің негізгі орналасу
факторларын кӛрсету; Дамыған және дамушы елдер ӛнеркәсібінің салалық
құрылымының ерекшелігін қарау.
Мәнжазба тақырыбы: Қазіргі дүниенің постиндустриялық дамуы
Постиндустриялық дамудың алғышарттары мен бағыттары.
Постиндустриялық елдердің қазіргі дүниедегі орны. Дүниежүзілік
шаруашылықтың қазіргі ұйымдасу сипаты. Халықаралық ұйымдарды жіктеу
үлгісі.
Мәнжазба тақырыбы: Жаһандану – қазіргі дүниежүзілік экономикадағы
жетекші бағыт
Жаһандану ұғымы, алғышарттары мен себеп-салдары. Жаһандану
жағдайындағы дүниежүзілік шаруашылық. Жаһандану және ұлттық
экономикалар. Жаһандану және білім беру саласы. Бүкіләлемдік мұра.
Мәнжазба тақырыбы: Дүние жүзінің дамушы елдері
Дамушы елдерге жалпы сипаттама. Дамушы елдердің әлеуметтік-
экономикалық даму бағыттары. Дамушы елдердің жіктелуі. Дамушы
елдердің әлемдік экономикадағы орны.
Мәнжазба тақырыбы: Ақпараттық технологиялар саласындағы
халықаралық ынтымақтастық
Ақпараттық технологиялардың дамуы. Әлемдік саясат шеңберіндегі
Интернет кеңістігі. Ақпараттық технологиялар саласындағы халықаралық
ынтымақтастық. ХХ ғасырдың соңы мен ХХІ ғасырдың басындағы
экономикалық ақпараттық қарама-қайшылықтар.
Мәнжазба тақырыбы: Дүние жүзіндегі биотехнологиялық ғылымның
дамуы
Биотехнологияның осы заманғы жай-күйi. Биотехнологиялық ғылымның
және оның эксперименталдық-ӛндiрiстiк базаның iс жүзiндегi жағдайы.
Биотехникалық ӛнiмге деген iс жүзiндегi сұраныс пен ұсынысқа баға беру.
Қазақстанда және әлемде биотехнология саласындағы ғылыми-техникалық
әзiрлемелердi коммерциялау ӛсiмiне кедергi болатын мәселелер.
Биотехнологиялық ӛнiмнiң әлемдiк нарықтағы жай-күйi және даму беталысы.
Биотехнологияның бүгіні мен болашағы
Мәнжазба тақырыбы: Сыртқы экономикалық байланыстар және олардың
қазіргі экономикадағы орны

совр.мир

Recommended

Recommended

More Related Content

More from Asem Sarsembayeva

More from Asem Sarsembayeva (20)

совр.мир