4. ΑΙΤΝΑ
• Η Αίτνα είναι ενεργό ηφαίστειο στις ανατολικές ακτές της Σικελίας, το μεγαλύτερο και υψηλότερο ενεργό
ηφαίστειο στην Ευρώπη (ύψος 3.350 μέτρα). Η Αίτνα καλύπτει έκταση 1190 τετραγωνικών χιλιομέτρων με
περιφέρεια βάσης 140 χιλιόμετρα, δηλαδή είναι τρεις φορές μεγαλύτερη από τον Βαζούβιο.
• Είναι από τα πιο ενεργά ηφαίστεια στον κόσμο. Αν και οι εκρήξεις του μπορεί να είναι μερικές φορές πολύ
καταστροφικές, γενικά δεν θεωρείται ιδιαίτερα επικίνδυνο και χιλιάδες κάτοικοι ζουν στις πλαγιές του
ηφαιστείου και τις γύρω περιοχές. Το γόνιμο έδαφος είναι κατάλληλο για εκτεταμένες γεωργικές
δραστηριότητες.
• Τον Ιούνιο του 2013, η UNESCO ανακοίνωσε την ένταξη της Αίτνας στον κατάλογο με τα Μνημεία Παγκόσμιας
Κληρονομιάς.
• Η ονομασία Αίτνα μπορεί να προέρχεται από την ελληνική λέξη αίθω, που σημαίνει «καίγομαι», ή τη φοινικική
λέξη «attano». Οι Άραβες ονόμαζαν το βουνό Gibel Utlamat, το βουνό της φωτιάς. Η ονομασία αυτή εξελίχτηκε
αργότερα σε Mons Gibel κι έτσι στην τοπική διάλεκτο το ηφαίστειο ονομάζεται Mongibeddu.
• Η ηφαιστειακή δραστηριότητα στην Αίτνα ξεκίνησε περίπου πριν 500.000 χρόνια, με υποθαλάσσιες εκρήξεις
κατά μήκος των ακτών της Σικελίας. Πριν 35.000 χρόνια και για μια χρονική περίοδο περίπου 20.000 χρόνων,
έλαβαν χώρα μερικές ιδιαίτερα ισχυρές εκρήξεις, στάχτη από τις οποίες είχε φτάσει ακόμα και μέχρι τη Ρώμη,
περίπου 800 χιλιόμετρα βόρεια της Αίτνας. Πριν 3.500 χρόνια, μια ηφαιστειακή έκρηξη προκάλεσε μια γιγάντια
κατολίσθηση στην ανατολική πλαγιά του βουνού. Το γεγονός μνημονεύει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης και αποτελεί
την πρώτη γνωστή μαρτυρία για έκρηξη της Αίτνας. Η επόμενη κατολίσθηση θα γινόταν μετά από 1500 περίπου
χρόνια, δημιουργώντας καλντέρα.
• Το 396 π.Χ. λέγεται ότι μια έκρηξη της Αίτνας ματαίωσε τα σχέδια των Καρχηδονίων για εισβολή στις
Συρακούσες κατά τον Πρώτο Σικελικό Πόλεμο
6. ΣΤΡΟΜΠΟΛΙ
• Το Στρόμπολι είναι ένα μικρό νησί στο Τυρρηνικό Πέλαγος, στο οποίο βρίσκεται ένα από τα τέσσερα ενεργά
ηφαίστεια της Ιταλίας. Πρόκειται για μια από τις οκτώ Αιολίδες Νήσους, ένα ηφαιστειακό τόξο βόρεια της
Σικελίας - μάλιστα είναι η κατ' εξοχήν Αιολίδα, καθώς εκεί πιστευόταν ότι κατοικούσε ο «ταμίας των ανέμων».
• Το σημερινό του όνομα είναι παραφθορά της αρχαιοελληνικής ονομασίας «Στρογγύλη», την οποία είχε
αποκτήσει χάρις στο χαρακτηριστικό του σχήμα.
• Στο νησί ζουν σήμερα από 400 έως 750 μόνιμοι κάτοικοι. Μέχρι το 19ο αιώνα οι καλλιέργειες ανθούσαν, με
αποτέλεσμα το νησί να φιλοξενεί 4.000 μόνιμους κατοίκους. Η οικονομική ύφεση που προκλήθηκε εξαιτίας
της Ενοποίησης της Ιταλίας, οι συνεχιζόμενες εκρήξεις του ηφαιστείου και σεισμοί, καθώς και ο περονόσπορος
που τη δεκαετία του '30 έπληξε την πιο κερδοφόρα από τις τοπικές επιχειρήσεις, αυτή του κρασιού, οδήγησαν
τους κατοίκους στη μετανάστευση με κύριους προορισμούς την Αυστραλία και την Αμερική, οδηγώντας το
νησί σε ερήμωση.
• Σήμερα βασική πηγή εσόδων, πέρα από την αγροτική παραγωγή που καλύπτει κυρίως τοπικές ανάγκες, είναι ο
τουρισμός.
• Το νησί οφείλει την ύπαρξή του στα υλικά που εναποθέτουν οι εκρήξεις του ηφαιστείου, κατά τη διάρκεια μιας
μακραίωνης διαδικασίας που ξεκίνησε πριν από περίπου 160.000 χρόνια και συνεχίζεται αδιάκοπα μέχρι
σήμερα. Η τελευταία μεγάλη έκρηξη έλαβε χώρα στις 2 Αυγούστου 2008.
• Το ηφαίστειο στέκεται 926 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, αλλά στην πραγματικότητα
βρίσκεται σε ύψος 2.000 μέτρων πάνω από τον πυθμένα της. Στην κορυφή του υπάρχουν τρεις ενεργοί
κρατήρες. Χαρακτηριστικό γεωλογικό στοιχείο του αποτελεί η λεγόμενη «Sciara del Fuoco» (Ρυάκι της
Φωτιάς), μια κοιλότητα σε σχήμα πετάλου που σχηματίστηκε με την πάροδο των τελευταίων 13.000 ετών,
μετά από συνεχείς κατολισθήσεις στη βορειοδυτική πλευρά του κώνου.
• Βορειοανατολικά του νησιού υπάρχει μια βραχονησίδα, το Στρομπολίκιο, το οποίο είναι απομεινάρι ενός
παλαιότερου κρατήρα του ίδιου ηφαιστείου.
8. ΑΛΙΚΟΥΝΤΙ
• Το Αλικούντι είναι ένα μικρό ηφαιστειογενές νησί της νότιας Ιταλίας,
ευρισκόμενο στο βορειοδυτικό άκρο του Αρχιπελάγους των Αιολιδών.
• Το όνομά του προέρχεται από παραφθορά του αρχαίου ελληνικού
Ερικούσσα - οι Έλληνες αποικιστές το είχαν ονομάσει έτσι επειδή ήταν
γεμάτο από ρείκια.
• Οι γεωλόγοι εκτιμούν ότι δημιουργήθηκε χάρη σε μια ηφαιστειακή έκρηξη
γύρω στα 150.000 χρόνια πριν τις μέρες μας.
• Το ηφαίστειο του νησιού αποκαλείται από τους ντόπιους Filo dell'Arpa και
θεωρείται σβησμένο .
• Η τελευταία έκρηξή του χρονολογείται βαθιά στην προϊστορία, πριν από
περίπου 50.000 χρόνια, ή κατ' άλλους λίγο πιο πρόσφατα, πριν από 28.000
χρόνια.
10. ΒΟΥΛΚΑΝΟ
• Το Βουλκάνο ή Βουρκάνου είναι ηφαιστειογενές νησί του Αρχιπελάγους των Αιολιδών, ευρισκόμενο 14
ναυτικά μίλια βόρεια της Σικελίας. Στην πραγματικότητα αποτελείται από δύο νησιά, το Βουλκάνο και το
Βουλκανέλο, τα οποία ενώνονται με έναν ισθμό που σκεπάζεται από τη θάλασσα όταν έχει τρικυμία.
• Το νησί ζει κυρίως από τον τουρισμό που συγκεντρώνει χάρη στις ιαματικές πηγές και τα λασπόλουτρα.
• Το Βουλκάνο είναι ένα από τα τέσσερα ενεργά ηφαίστεια της Ιταλίας, φιλοξενώντας πέντε κρατήρες:
Στο νότο βρίσκονται οι Μόντε Άρια (υψόμετρο 501 μέτρα), Μόντε Σαρατσένο (481) και Μόντε Λουτσία (188) –
στρωματοηφαιστειακής προέλευσης και οι τρεις, βρίσκονται σε διαδικασία σχηματισμού κοινής καλδέρας.
• Στο βορρά βρίσκεται το Βουλκανέλο (123), το οποίο αναδύθηκε από τη θάλασσα το 183 π.Χ.
• Στο κέντρο του νησιού βρίσκεται ο κώνος Φόσα που φιλοξενεί το Μεγάλο Κρατήρα. Ο κρατήρας σχηματίζει
την καλδέρα Λέντια.
• Ο κρατήρας με την πιο έντονη πρόσφατη δραστηριότητα είναι ο Μεγάλος - υπολογίζεται ότι από τις αρχές της
4ης χιλιετίας π.Χ. μέχρι σήμερα έχει προκαλέσει τουλάχιστον επτά μείζονες εκρήξεις, με τελευταία αυτήν των
ετών 1888-1890 που προκάλεσε δεκάδες θανάτους. Η έκρηξη αυτή προσέφερε πολύτιμα στοιχεία στον -
αυτόπτη μάρτυρα – Τζουζέπε Μερκάλι, τα οποία συντέλεσαν στη θεμελίωση της ηφαιστειολογίας ως
σύγχρονης επιστήμης.
12. ΒΕΖΟΥΒΙΟΣ
• Ο Βεζούβιος είναι βουνό-ηφαίστειο στις δυτικές ακτές της Ιταλίας και σε απόσταση 12 χλμ. από τη Νάπολη.
Μέχρι το 79 μ.Χ., το θεωρούσαν σαν ένα απλό βουνό. Ο Στράβωνας μάλιστα λέει ότι το βουνό Ουεσούϊον
(έτσι αποκαλεί τον Βεζούβιο) ήταν σκεπασμένο με ωραίους αγρούς, εκτός από την κορυφή του, που ήταν
επίπεδη, μαύρη και σκεπασμένη εδώ και κει και βγάζει το συμπέρασμα ότι το βουνό είχε πάρει φωτιά και
είχε καεί, αλλά η φωτιά έσβησε, επειδή έλειπε το καύσιμο υλικό.
• Η πρώτη έκρηξη του Βεζούβιου σύμφωνα με τους ιστορικούς, που κατάστρεψε ολοκληρωτικά και εξαφάνισε
μέσα στη λάβα της τρεις μεγάλες πόλεις, την Πομπηία, το Ηράκλειο και τις Σταβίες, έγινε το 79 μ.Χ. Την
έκρηξη την περιέγραψε ο Πλίνιος ο Νεότερος, που ήταν αυτόπτης μάρτυρας της καταστροφής.
• Άλλες μεγάλες εκρήξεις έγιναν το 1794, το 1872 και το 1906, που προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές και
θανάτους πολλών ανθρώπων. Παρόλο τον κίνδυνο που διατρέχουν οι κάτοικοι και το ξέρουν, η περιοχή
γύρω από τον Βεζούβιο είναι πυκνά κατοικημένη, γιατί το ηφαιστειογενές έδαφος του βουνού είναι
εξαιρετικά εύφορο.
• Τη μορφή και τη διαμόρφωση που έχει σήμερα ο Βεζούβιος την πήρε μετά από την έκρηξη του 79 μ.Χ., αν
και οι διάφορες εκρήξεις που έγιναν αργότερα προξένησαν μερικές μεταβολές στην όψη του.
• Έχει τρεις κορυφές: Την Σόμμα βόρεια, τον καθαυτό Βεζούβιο νότια και το Οτταγιάνο ανάμεσα.
• Σήμερα, ο καθαυτό Βεζούβιος έχει περιφέρεια βάσης 45 χιλιόμετρα και η διάμετρος του κρατήρα του είναι
570 μέτρα περίπου. Το ύψος του μεταβάλλεται μετά από κάθε ισχυρή έκρηξη και είναι σήμερα 1.180 μέτρα.
• Οι πλαγιές του βουνού είναι κατάφυτες από κήπους και αγρούς μέχρι ένα ορισμένο ύψος. Ιδιαίτερα
ευδοκιμούν τα αμπέλια από αρχαιότατα χρόνια. Τα κρασιά του Βεζούβιου τα εκτιμούσαν ιδιαίτερα από τη
Ρωμαϊκή εποχή και είναι περιζήτητο το θαυμάσιο κρασί «Λάκριμα Κρίστι» (Δάκρυα του Χριστού).
