Facts and figures #28 phnom penh’s lakes where are they now

ការពិតនិងតួលេខ៖ #២៨៖ បឹងលៅក្នុងរាជធានីភ្នំលពញ៖
លតើបឹងទំងល ោះលៅឯណា?
FACT & FIGURE # 28: PHNOM PENH’S LAKES:
WHERE ARE THEY NOW?
December 2015
Published by: Sahmakum Teang Tnaut
Research Team: Nhim Kim Eang, Research Coordinator
Bour Chhayya, Senior Research Officer
Pom Seila, Research Officer
Seang Muoylay, Urban Settlement Officer
Sorn Sokhret, Research Intern
Map produced by: Rath Phanna, Urban Settlement Officer
Research Consultant: Nhiep Seila, GIS Consultant
Editor: Rebecca Linton, Program Manager Advisor
STT would like to thank to everyone who participated in the research, in particular
local authorities and residents living around the lakes/canals studied.
Supported by grants from MISEREOR and SIDA
Sahmakum Teang Tnaut, December 2015
www.teangtnaut.org

i
មាតិកា i
បញ្ជីអក្សរកាត់ v
បញ្ជីតារាង vi
បញ្ជីរូបភាព vi
១. សេចក្តីស្តីម 1
១.១ សោលបំណងនៃការេិក្ា 2
១.២ ទំហំ ៃិងដែៃក្ំណត់នៃការេិក្ា 2
១.៣ ៃិយមៃ័យពាក្យ 3
២. វ ិធីសាស្តេតស្រសាវស្រាវ 8
២.១ ការចាប់រូបភាពពីផ្កា យរណប 8
២.២ ដ្ៃទីនៃឋាៃសលខា 8
២.៣ ការេមាា េៃ៍ 8
២.៤ ការចុះពិៃិតយសមីលទីតាំងាក្់ដេតង 9
២.៥ ដ្ៃទីទីតាំងបឹងក្នងរាជធាៃីភ្នំសពញ 13
៣. លទធ្លនៃការេិក្ាស្រសាវស្រាវ 17
៣.១ បឹងស្រតដបក្ទី១ ៃិងបឹងស្រតដបក្ទី២ 17
៣.២ បឹងទំពៃទី១ (ខាងសជីង) 19
៣.៣ បឹងទំពៃទី២ (ខាងតបូង) 20
៣.៤ បឹងសជីងឯក្ 22
៣.៥ បឹងតាមា៉ា ត 24
៣.៦ បឹងសសាន រ 26
៣.៧ បឹងឈូក្ 28
៣.៨ បឹងសាឡាង 30
៣.៩ ស្របឡាយលូ៥ 32
៣.១០ ស្របឡាយបឹងស្រក្សពី 34
៣.១១ បឹងឈូក្ ឬស្រតពាំងឈូក្ 36
មាតិកា

ii
៣.១២ បឹង ឬស្របឡាយទួលពដព 38
៣.១៣ បឹងតាសមាក្ ឬទំៃប់ក្ប់ស្រេូវ 40
៣.១៤ បឹងរាជេីហ៍ 42
៣.១៥ បឹងចិញ្ចឹមស្រក្សពី 44
៣.១៦ បឹងខាំពង 46
៣.១៧ បឹងឈូក្ 48
៣.១៨ បឹងបាយ៉ា ប 50
៣.១៩ បឹងសពាងពាយ 52
៣.២០ បឹងអូរអង្កា ម 54
៣.២១ បឹងក្ក្់ 56
៣.២២ បឹងសាឡាង 58
៣.២៣ បឹងទទឹងនងៃ ឬបឹងចចជញ្ជីង 60
៣.២៤ បឹងឈូក្ 62
៣.២៥ បឹងក្ាលែំរ ី 64
៤. សេចក្តីេៃនិដ្ឋា ៃ ៃិងអៃសាេៃ៍ 67
ឯក្សារសយង 69
ឧបេមព័ៃធទី១ 70

iii
Content Error! Bookmark not defined. i
List of Abbreviation Error! Bookmark not defined.v
List of Table vi
List of figure vi
1. Introduction: 4
1.1 Aim of study: 5
1.2 Scope and limitation: 5
2. Research Methodology 10
2.1 Image processing from satellite images 10
2.2 Topographic Map: 10
2.3 Interview 11
2.4 Field Observations 11
2.5 Map of Phnom Penh’s Lakes 13
3. Findings 17
3.1 Boeung Trabek 1 and Boeung Trabek 2 17
3.2 Boeung Tumpon 1 (North) 19
3.3 Boeung Tumpon 2 (South) 20
3.4 Boeung Cheung Aek 22
3.5 Boeung Tamat lake 24
3.6 Boeung Snoa lake 26
3.7 Boeung Chhouk lake 28
3.8 Boeung Salang lake 30
3.9. Pralay Lou 5 32
3.10 Pralay Boeung Krapeu 34
3.11 Boeung Chhouk or Trapeang Chhouk 36
3.12. Boeung or Pralay Tuol Popere 38
3.13. Boeung Tamork or Tumnup Kab Srov 40
3.14 Boeung Reach Sey 42
3.15 Boeung Chechemkrapeu 44
3.16 Boeung Kham Porng 46
3.17 Boeung Chhouk 48
3.18 Boeung Payab 50
3.19 Boeung Poung Peay 52
3.20 Boeung Ou Angkam 54
CONTENT

iv
3.21 Boeung Kak Lake 56
3.22 Boeung Salang 58
3.23 Boeung Torteung Thngay or Boeung Chock Chugnching 60
3.24 Boeung Chhouk 62
3.25 Boeung Kbal Damrey: 64
4. Conclusions and Recommendations 68
REFERENCE Error! Bookmark not defined.69
ANNEX 1 Error! Bookmark not defined.70

v
ELC: Economic land concession
េមបទាៃែីសេែាក្ិចច
GPS: Global Positioning System
ស្របព័ៃធក្ំណត់ទីតាំងេក្ល
GIS: Geographical Information System
ស្របព័ៃធព័ត៌មាៃទីតាំងភ្ូមិសាស្តេត
MoP: Ministry of Planning
ស្រក្េួងដ្ៃការ
MPP: Municipality of Phnom Penh
សាលារាជធាៃីភ្នំសពញ
NDWI: Normalized Difference Water Index
េៃទេសៃ៍នៃបដស្រមបស្រមួលន្ទទឹក្
RGC: Royal Government of Cambodia
រាជរដ្ឋា ភ្ិបាលក្មពា
RST: Remote Sensing Technique
បសចចក្វ ិទាចាប់យក្ទិៃនៃ័យពីចមាៃ យ
STT: Sahmakum Teang Tnaut
អងគការេមាគមធាងសតាន ត
USGS: United States Geological Survey
ភាន ក្់ង្ករស្រសាវស្រាវភ្ូគពាសាស្តេតរបេ់េហរែាអាសមរ ិក្
LIST OF ABBREVIATIONS

vi
TABLES AND FIGURES PAGE
បញ្ជីតារាង/LIST OF TABLES
1. Color wavelengths used to analyze satellite imagery 12
2. Satellite imagery high resolution from Google Earth 12
បញ្ជីរូបភាព/LIST OF FIGURES
1. Methodology flowchart 12
2. Map of Phnom Penh lakes 14
3. Map of Boeung Trabek 1 and 2 lakes 18
4. Overview of Boeung Trabek 1 (North) and 2 (South) 18
5. Map of Boeung Tumpon 1 and 2 lakes 21
6. Development activity in Boeung Tompun 1 and 2 areas 21
7. Map of Boeung Cheung Aek lake 23
8. Overview of Boeung Cheung Aek lake 23
9. Map of Boeung Tamat 25
10. Overview of Boeung Tamat 25
11. Map of Boeung Snoa lake 27
12. Development activity in Boeung Snoa 27
13. Map of Boeung Chhouk lake 29
14. Development activity in Boeung Chhouk area, Chbar Ampov 29
15. Map of Boeung Salang lake 31
16. Residential area in Boeung Salang, Tuol Kork 31
17. Map of Pralay Lou 5 canal 33
18. Overview canal rehabilitation 33
19. Map of Pralay Boeung Krapeu 35
20. Filled sites around Pralay Boeung Krapeu 35
21. Map of Boeung Chhouk or Trapeang Chhouk 37
22. Overview of remained ditch after filling 37
23. Map of Boeung or Pralay Tuol Popere 39
24. Current view of Boeung or Pralay Tuol Popere 39
25. Map of Boeung Tamork or Tumnup Kab srov lake 41
26. Overview of Boeung Tamork or Tumnub Kabsrov 41
27. Map of Boeung Reach Sey 43
28. Satellite city in Boeung Reach Sey 43
29. Map of Boeung Chechemkrapeu lake 45
30. Overview of Boeung Chechemkrapeu 45
31. Map of Boeung Kham Porng 47
32. Current view of Boeung Kham Porng area 47
34. Development activity in Boeung Chhouk lake 49
35. Map of Boeung Payab lake 51
TABLES AND FIGURES

vii
36. Development activity in Boeung Payab lake 51
37. Map of Boeung Poung Peay lake 53
38. Overview of Boeung Poung Peay lake 53
39. Map of Boeung Ou Angkam lake 55
40. Development activity in Boeung Ou Angkam lake 55
41. Map of Boeung Kak lake 57
42. Current infrastructure development in Boeung Kak lake 57
43. Map of Boeung Salang lake 59
44. Development in Boeung Salang lake area 59
45. Map of Boueng Torteung Thngay lake 61
46. Development in Boueng Torteung Thngay lake 61
48. Overview of Boeung Chhouk 63
49. Map of Boeung Kbal Damrey lake 65
50. Current overview of Boeung Kbal Damrey lake, Saensokh 65

1
១. លេចក្តីល្តើម
បឹងសែីរតួយ៉ា ងេំខាៃ់ ក្នងការសធវីឱ្យស្របសេីរស ីងៃូវគណភាពនៃជីវ ិតរបេ់ស្របាពលរែាដែលរេ់សៅតំបៃ់
ទីស្របជំជៃក្នងទីស្រក្ុង។ បឹងបាៃ្តល់ក្ដៃែងេស្រមាប់ក្ំសាៃត ក្ដៃែងេស្រមាប់រ ំសដ្ឋុះទឹក្ជំៃៃ់ ៃិងាក្ដៃែងេស្រមាប់
ោំស្រទែល់ជីវភាពរេ់សៅតាមរយៈការសៃសាទស្រតី ៃិងការសធវីក្េិក្មមាសែីម (Henny ៃិង Meutia,២០១៤)។
ការពស្រងីក្ទីស្រក្ុងាពិសេេការសធវីដ្ៃការមិៃបាៃស្រតឹមស្រតូវ ៃិងរហ័េសពក្ អាចបងាឱ្យមាៃ្លប៉ាុះពាល់អវ ិជជមាៃ
ធៃៃ់ធៃរសៅសលីន្ទទឹក្ ៃិងតួនាទីរបេ់បឹង។ សៅជំវ ិញពិភ្ពសលាក្មាៃភ្េតតាងបញ្ជជ ក្់ចាេ់លាេ់ណាេ់ថា ការ
ពស្រងីក្ទីស្រក្ុងអាចបងាឱ្យមាៃ្លប៉ាុះពាល់អវ ិជជមាៃធៃៃ់ធៃរែល់គណភាពទឹក្ បរ ិមាណទឹក្បឹង សហីយចំណចទាំង
អេ់សៃុះបាៃសធវីឱ្យសាា ៃភាពបរ ិសាា ៃសៅក្នងទីស្រក្ុងកាៃ់ដតអាស្រក្ក្់សៅៗ។ លទធ្លនៃការេិក្ារបេ់(Henny
ៃិង Meutia,២០១៤) សៅក្នងស្របសទេឥណឌូ សៃេី បាៃបង្កា ញពី្លប៉ាុះពាល់នៃការអភ្ិវឌ្ឍទីស្រក្ុងដែលសក្ីត
ស ីងសដ្ឋយធមមាតិ ៃិងបឹងដែលសាងេង់ងមីសៅក្នងទីស្រក្ុងហាកាតា។ ពួក្សគបាៃរក្ស ីញភ្េតតាង
ចាេ់លាេ់អំពីការបាត់បង់ន្ទបឹង សដ្ឋយសារដតការអភ្ិវឌ្ឍទីស្រក្ុងតាមរយៈការចាក្់ែីលបបំសពញ ៃិងការកាត់
បៃាយសៅក្នងតំបៃ់មួយភាគធំនៃបឹង ដែលសៅសេេេល់ាលទធ្លនៃការទស្តនាទ ៃាយបឹង ៃិងែីលាប់។
Ramachandraiah ៃិង Prasad (២០១៤) បាៃពិៃិតយសមីលលក្ខណៈនៃការចាក្់ែីលបបំសពញបឹងក្នងសោល
បំណងអភ្ិវឌ្ឍៃ៍ដបបឯក្ជៃសៅក្នងតំបៃ់ Hyderabad ក្នងស្របសទេឥណាឌ ។ ការេិក្ាសៃុះបាៃសផ្កត តាេំខាៃ់
សលីស្របសភ្ទបឹងទាំងបឹងធមមាតិ ៃិងបឹងដែលបសងាីតស ីងសដ្ឋយមៃេស។ ពួក្សគបាៃបញ្ជជ ក្់ាឧទាហរណ៍ ា
សស្រចីៃអំពីការរួមតូចនៃន្ទបឹងដែលសក្ីតស ីងសដ្ឋយសារការទស្តនាទ ៃាយបឹង ៃិងការចាក្់ែីលបបឹងពីេំណាក្់ឯក្
ជៃ។ ការេិក្ាសៃុះក្៏បាៃបង្កា ញ្ងដែរអំពីការ បំពលបរ ិសាា ៃដែលាក្ងវល់ែ៏ធំមួយ ស្រពមទាំងការរ ីងេៃួតបឹង
ដែលាលទធ្លសក្ីតសចញពីការពស្រងីក្ទីស្រក្ុង ដែលសធវីឱ្យខូចស្របព័ៃធរ ំសដ្ឋុះទឹក្សៅក្នងតំបៃ់ទាំងសនាុះ។
ឧទាហរណ៍ ចងសស្រកាយមួយពាក្់ព័ៃធៃឹងឥទធិពលែ៏មាៃេកាត ៃពលនៃការពស្រងីក្ទីស្រក្ុងតាមរយៈការលបបឹងគឺា
ការេិក្ាមួយដែលសធវីស ីងសដ្ឋយ (Brody, Zahran, Maghelal, Grover, ៃិង Highfield,២០០៧) ដែល
បាៃក្ំណត់អំពី្លប៉ាុះពាល់នៃការអភ្ិវឌ្ឍ ៃិងសេចក្តីេសស្រមចក្នងការសធវីដ្ៃការសៅសលីហាៃិភ្័យសស្រោុះទឹក្
ជំៃៃ់សៅក្នងរែាកាលីហវ័ៃីញ៉ា នៃេហរែាអាសមរ ិក្។ ការេិក្ាបាៃរក្ស ីញថាការសក្ីតមាៃតំបៃ់ែីសេីមសដ្ឋយ
ធមមាតិ មាៃស្របេិទធិភាពសែីមបីកាត់បៃាយទឹក្ជំៃៃ់ (Brody et al., ២០០៧, ទំព័រ ៣៤០)។ លក្ខណៈស្រេ
សែៀងោន សៃុះដែរ ការេិក្ាបាៃបញ្ជជ ក្់ថាការដស្របស្របួលនៃតំបៃ់ែីសេីមបាៃសធវីឱ្យមាៃការសក្ីៃស ីងយ៉ា ងឆាប់
រហ័េៃូវក្ស្រមិតនៃការបំ្ែិចបំផ្កែ ញធៃធាៃដែលបណាត លមក្ពីទឹក្ជំៃៃ់។ ក្នងៃ័យសៃុះការេិក្ាបាៃេៃនិដ្ឋា ៃ
ថា៖
ការដស្របស្របួល ឬការបំ្ែិចបំផ្កែ ញតំបៃ់ែីសេីមសែីមបីសាងេង់ទីចំណត សាងេង់្ែូវ ឬេំណង់អាោរបាៃ
កាត់បៃាយៃូវេមតាភាពែីសេីមក្នងតំបៃ់សែីមបីចាប់យក្ េតក្ ៃិងការហូរទឹក្សចញយឺតៗ ដែលសធវីឱ្យមាៃ
ទឹក្ជំៃៃ់ធៃៃ់ធៃរសៅក្នងតំបៃ់(Brody et al., ២០០៧, ទំព័រ ៣៤២)។
របក្គំសហីញដបបហនឹង គឺពាក្់ព័ៃធយ៉ា ងខាែ ំងសៅៃឹងការអភ្ិវឌ្ឍសៅក្នងរាជធាៃីភ្នំសពញនាសពលបចចបបៃន។
ការពស្រងីក្ទីស្រក្ុងយ៉ា ងឆាប់រហ័េសៃុះគឺេាិតសៅក្នងតំបៃ់អាងទសៃែសមគងគ។ រាជធាៃីភ្នំសពញធាែ ប់ទទួលរងសស្រោុះ
លេចក្ដីល្ដើម ១

2
សដ្ឋយទឹក្ជំៃៃ់ស្របចាំឆាន ំដែលសក្ីតស ីងសៅក្នងរែូវវេា សហីយបឹងទាំងឡាយបាៃកាែ យសៅាធាត្សំែ៏េំខាៃ់
សៅក្នងស្របព័ៃធរ ំសដ្ឋុះទឹក្ែ៏េមស្រគសាម ញ (Benham & Caddis, ២០០៨ )។ បឹងសែីរតួនាទីយ៉ា ងេំខាៃ់ក្នងការ
ោំពារៃូវជីវភាពរេ់សៅ ាពិសេេជីវភាពរេ់សៅរបេ់ស្របាពលរែាដែលរេ់សៅក្នងេហគមៃ៍ស្រក្ីស្រក្ក្នងរាជធាៃី
ភ្នំសពញ។ កាៃ់ដតាក្់ចាេ់ដងមសទៀត បឹងស្រតូវសគសស្របីាក្ដៃែងេស្រមាប់សៃសាទស្រតី ៃិងការស្របក្បមខរបរក្េិក្មម
ឬាក្ដៃែងដែលេមបូរសមម េស្រមាប់េតវពាហៃៈ ឬាក្ដៃែងដែលអាចឱ្យស្របាពលរែារក្ស្របាក្់ចំណូ លបាៃតាមរ
យៈការលក្់្លិត្លក្េិក្មមាសែីម (Khov, Daream & Borin, 2005)។ ប៉ាដៃតក្ំសណី ៃអាជីវក្មម ៃិងការសក្ីៃ
ស ីងៃូវចំៃួៃស្របាពលរែានាំឱ្យមាៃតស្រមូវការសក្ីៃស ីងៃូវែីធែី។ ាលទធ្ល រាជរដ្ឋា ភ្ិបាលនៃស្រពុះរាាណាចស្រក្
ក្មពា បាៃអៃញ្ជា តឱ្យមាៃការលក្់បឹងសៅក្នងរាជធាៃីភ្នំសពញ សហីយាភ្េតតាងបាៃបង្កា ញក្នងក្រណី បឹងក្ក្់
ដែលក្រណី សៃុះពាក្់ព័ៃធៃឹងការចាក្់ែីឬខាច់លបបំសពញបឹង ៃិងសធវីឱ្យខូចស្របព័ៃធទឹក្ក្នងរាជធាៃីភ្នំសពញ។ ការ
លបបឹងសៃុះស្រតូវបាៃសគយល់ែឹងតាមរយៈការរាយការណ៍ ៃិងភ្េតតាងាក្់ដេតងរបេ់អនក្ស្រេុក្ដែលបឹងរង្ល
ប៉ាុះពាល់សពលមាៃការរ ីក្រាលដ្ឋល ការសលីក្ស ីងៃូវក្តីបារមាអំពីសហតប៉ាុះពាល់ស្របព័ៃធបងាូរ ទឹក្ធមមាតិសៅរាជ
ធាៃីភ្នំសពញៃិងហាៃិភ្័យទឹក្ជំៃៃ់(Doyle,២០១២)។ សទាុះបីាយ៉ា ងណាក្៏សដ្ឋយ រហូត មក្ែល់សពល
បចចបបៃនសៃុះមិៃមាៃការវ ិភាគឱ្យបាៃេីជសស្រៅថាសតីការអភ្ិវឌ្ឍទីស្រក្ុង បាៃសធវីឱ្យមាៃ្លប៉ាុះពាល់ យ៉ា ងែូចសមតច
ខែុះែល់បឹងសៅក្នងរាជធាៃីភ្នំសពញ។ ព័ត៌មាៃដបបសៃុះគឺមាៃសារៈេំខាៃ់ណាេ់សែីមបីក្ំណត់ ឱ្យចាេ់ៃិងជួយ
េស្រមាលៃូវហាៃិភ្័យដែលអាចសក្ីតសចញពីគសស្រមាងអភ្ិវឌ្ឍៃ៍ទាំងសៃុះ ៃិងសែីមបីាការស្របាប់ឱ្យែឹងអំពីការសធវីសេ
ចក្តីេសស្រមចចិតតក្នងការសធវីដ្ៃការនាសពលអនាគត ដែលពាក្់ព័ៃធសៅៃឹងការអភ្ិវឌ្ឍបឹងសៅ ក្នងរាជធាៃីភ្នំសពញ។
១.១ គោលបំណងនៃការសិក្សា
សោលបំណងនៃការេិក្ាសៃុះគឺសែីមបីដេវងរក្ ៃិងចងស្រក្ងាឯក្សារ អំពីការដស្របស្របួលសាា ៃភាពន្ទបឹង
សៅក្នងរាជធាៃីភ្នំសពញចាប់ពីឆាន ំ១៩៩៧ ែល់ឆាន ំ២០១៥ ដែលក្ំណត់ចាេ់ថាាបឹងដែលស្រតូវចាក្់បំសពញ។
ការេិក្ាសៃុះគឺសែីមបីក្ំណត់្ងដែរអំពីសាា ៃភាពនាសពលបចចបបៃន ៃិងការសស្របីស្របាេ់ន្ទបឹងទាំងមូល។
១.២ ទំហំ ៃិងដែៃក្សំណត់នៃការសិក្សា
ការេិក្ាគឺសផ្កត តសលីបឹងសៅក្នងរាជធាៃីភ្នំសពញ ដែលស្រតូវសមីលស ីញាលក្ខណៈបសចចក្សទេសដ្ឋយរូប
ភាពផ្កា យរណបដែលមាៃទំហំក្ស្រមិតភាពចាេ់ (Resolution) ៣០ដម៉ាស្រតគណ៣០ដម៉ាស្រត សចញពីរូបភាព
(Landsat imagery) ចសនាែ ុះឆាន ំ១៩៩៧ ៃិងឆាន ំ២០១៥។ រ ីឯទិៃនៃ័យមៃឆាន ំ១៩៩៧ គឺមិៃបាៃយក្មក្េិក្ា
សទពីសស្រពាុះសៅអំ ងសពលសនាុះមាៃការពស្រងីក្ទីស្រក្ុងសៅតិចតួចណាេ់។ តំបៃ់េិក្ាសៃុះ គឺក្ំណត់យក្ស្រពំ
ស្របទល់ទីស្រក្ុងភ្នំសពញឆាន ំ២០០៨ (ស្រក្េួងដ្ៃការ, ជំសរឿៃ ឆាន ំ២០០៨) ដែលកាលសនាុះទីស្រក្ុងភ្នំសពញគឺមាៃ
ខណឌ ចំៃួៃ៨ ដតប៉ាសណាណ ុះ (េពវនងៃសៃុះគឺមាៃ១២ខណឌ )។ ខណឌ ទាំង១២ បាៃសធវីឱ្យរាជធាៃីភ្នំសពញសក្ីៃស ីង
ៃូវទំហំសេទីរដត១០០% (ស្រពំស្របទល់ស្របាំបីខណឌ ស្រគបែណត ប់សលីន្ទែី ៣៧៦.១៧ គី ូដម៉ាស្រតកាសរ ៉ា) ខណៈសពល
ដែលស្រពំស្របទល់ខណឌ ទាំង១២ នាសពលបចចបបៃនបាៃសក្ីៃស ីងន្ទែីែល់ ៦៧៨.៤៧ គី ូដម៉ាស្រតកាសរ ៉ា (PPCH,
2011)។ សដ្ឋយសារដតសពលសវលា ៃិងធៃធាៃមាៃក្ំណត់ ការេិក្ាមិៃអាចស្រគប់ែណត ប់ស្រគប់ខណឌ ទាំង១២
សទ។ សលីេពីសៃុះសៅសទៀត បឹងស្រតដបក្ទី១ ៃិងបឹងស្រតដបក្ទី២ ស្រតូវចាត់ទក្ថាាបឹងដតមួយពីសស្រពាុះបឹងទាំងពីរ
សៃុះមាៃទីតាំងេាិតសៅជិតសេទីរដតាប់ោន សដ្ឋយស្រោៃ់ដតខណឌ ផ្កត ច់ពីោន សដ្ឋយ្ែូវសលខ ៤៨៨។

3
ាលទធ្លការេិក្ាសៃុះបាៃរក្ស ីញថា មាៃបឹងឬស្របឡាយចំៃួៃ២៥។ សដ្ឋយសារដតសពលសវលា ៃិង
ងវ ិកាមាៃក្ំណត់ការេិក្ាបាៃសធវីក្ិចចេមាា េៃ៍ដតាមួយអនក្តំណាងស្របាពលរែា ៃិងអនក្តំណាងអាាា ធរមូល
ដ្ឋា ៃដែលបាៃរេ់សៅជំវ ិញបឹងទាំងសនាុះអេ់រយៈសពលាសស្រចីៃឆាន ំមក្សហីយ សែីមបីស្ទៀងផ្កទ ត់ថា សតីបឹងទាំងសនាុះ
មាៃការដស្របស្របួលយ៉ា ងែូចសមតចខែុះ។
១.៣ ៃិយមៃ័យពាក្សយ
 ដស្រពក្៖ េំសៅសលី្ែូវទឹក្ធមមាតិ ឬតាមេិបបៃិមមិតដែលនាំទឹក្ពីទសៃែហូរចូលដស្រពក្។
 អូរ៖ េំសៅសលីរូបកាយធមមាតិនៃ្ែូវទឹក្ដែលទទួលទឹក្ពីសស្រាុះនៃស្រជលងភ្នំឬតំបៃ់ខពង់រាប សហីយហូរ
ចាក្់សៅក្នងដស្រពក្ សស្រាុះនៃស្រជលងភ្នំ ទសៃែ ឬ បឹង។
 បឹង៖ េំសៅសលីលក្ខណៈពិសេេរាងកាយដែលមាៃ្ែូវទឹក្ធមមាតិហូរាអចិនស្តៃតយ៍ ឬហូរស្របចាំរែូវ
សដ្ឋយមាៃន្ទទឹក្ធំទូលំទូលាយ។ ស្របភ្ពទឹក្ដែលហូរចូលបឹងមាៃែូចា ទសៃែ សស្រាុះ ដស្រពក្ៃិង
ស្សងៗសទៀត។
 ស្របឡាយ៖ េំសៅសលី្ែូវទឹក្តូចៗ ដែលសក្ីតសចញពីការជីក្េស្រមាប់រ ំសដ្ឋុះទឹក្ ឬសក្ីតសចញតាមរយៈ
េំណឹ ក្ធមមាតិសៅាស្រជលងតូចៗ។
 បរ ី៖ ាក្ដៃែងដែលមាៃការសាងេង់ៃូវភ្ូមិស្រគឹុះ វ ីឡា ្ទុះដលវង ឬអាផ្កតមិៃ។
 Composite band raster image : មខង្ករដែលអៃញ្ជា តឱ្យមាៃការរួមបញ្ចូ លោន នៃរូបភាព
Raster សៅាេំណំ រូបភាព Multiband ៃីមួយៗ ដែលមាៃការដញក្ដ្ឋច់ពីោន នៃ Band ទាំងសនាុះ
សហីយស្រតូវបាៃបដមែងសៅាេមាេភាពពណ៌ ស្សងៗក្នងក្ំណត់បង្កា ញពណ៌ ស្រក្ហម នបតង ៃិងសខៀវ
ឬ ស្រក្ហម នបតង សខៀវ (RGB)។
 កាចុះស្ទៀងផ្កទ ត់សៅទីវាល (Ground truthing): ាែំសណី រការមួយដែលស្រក្ុមអនក្បសចចក្សទេ
សស្របីស្របាេ់ឧបក្រណ៍ ឯក្សទេ ៃិងការវាេ់ដវង ឬការេសងាត នៃវតាសៅសលីតំបៃ់ាក្់លាក្់ណាមួយ
សែីមបីស្ទៀងផ្កទ ត់សៅៃឹងទិៃនៃ័យដែលបាៃបង្កា ញសដ្ឋយរូបភាពផ្កា យរណប។
 ឧក្ញ៉ា ឬសេែាី៖ េំសៅសលីមស្តៃតីដែលមាៃឋាៃៃតរខពេ់ សដ្ឋយមាៃតួនាទីក្នងស្រក្េួង ឬាអនក្មាៃ
េតក្េតមា (វចនាៃស្រក្មដខមរ វ ិទាសាា ៃពទធសាេៃបណឌិ តយឆាន ំ២០០៨)។
 រូបភាពរា៉ាសេទី (Raster image) : គឺារូបភាព្តំពីចំណចភ្ិចដេល (Pixel) ាសស្រចីៃ
(Bitmapped image) អាចរក្ាទក្ាស្របសភ្ទឯក្សារស្សងៗ ៃិងអាស្រេ័យសលីក្ស្រមិតភាពចាេ់។
 ក្ស្រមិតភាពចាេ់នៃរូបភាពផ្កា យរណប (Satellite image resolution): ក្ស្រមិតនៃភ្ិចដេល
(Pixel)ៃីមួយៗ មាៃ្ទក្សៅក្នងេំណំ រូបភាពផ្កា យរណប។ ឧទាហរណ៍ ក្ស្រមិតនៃភាពចាេ់៣០
ដម៉ាស្រត បង្កា ញថាភ្ិចដេល (Pixel) ៃីមួយៗ តំណាងឱ្យតំបៃ់៣០ដម៉ាស្រត គណៃឹង៣០ដម៉ាស្រត។

4
1. Introduction:
Lakes in urban areas can perform a variety of functions that improve the quality of life of a
city’s residents; lakes can provide important recreational spaces, mitigate flood risk, and
support livelihoods through fishing and agriculture (Henny and Meutia, 2014). Yet
urbanization – particularly where this is rapid and/or inadequately planned - can have a
significant negative impact on these water bodies and the functions they perform. Around the
world there has been evidence that urban expansion can significantly negatively impact on
lake quality and quantity, and this in turn can lead to poorer city environments.
In Indonesia, Henny and Meutia (2014) examined the impact of urban development on
naturally occurring and constructed lakes in Jakarta. They found clear evidence of lakes being
lost to urban development through filling, and a reduction in the area of a significant
proportion of the remaining lakes as a result of shoreline encroachment and sedimentation.
Ramachandraiah and Prasad (2004) investigated patterns of lake filling for the purposes of
private developments in Hyderabad, India. This study also considered both natural and
constructed lakes. They identified numerous examples of lake-shrinkage resulting from
private encroachments and land filling. They also highlighted pollution as a significant
concern, as well as lakes drying up as a result of urban development altering the natural
drainage systems in the area.
A final example of the potential influence of urbanization on lakes is a study undertaken by
Brody, Zahran, Maghelal, Grover, and Highfield (2007), which examined the impact of
development and planning decisions on flood risk in Florida, United States of America. They
found that “naturally occurring wetlands act effectively to attenuate floods” (Brody et al.
2007, p. 340). Similarly, they identified that the alteration of wetlands significantly increased
the level of property damage resulting from flooding. On this basis they concluded that:
Altering or removing a wetland in order to construct a parking lot, road, or
building reduces the local wetland capacity to capture, store, and slowly
release water runoff, exacerbating local flooding. (Brody et al., 2007, p. 342)
Such findings are highly relevant to the development of Phnom Penh. This rapidly expanding
city is situated within the Mekong basin. Phnom Penh experiences annual flooding associated
with the rainy season, and its lakes have been an important component in Phnom Penh’s
INTRODUCTION 1

5
complex drainage system (Benham & Caddis, 2008). Lakes have also played an important
role in supporting livelihoods, particularly among Phnom Penh’s urban poor. Specifically
they have been used for fishing and agriculture either for personal consumption, as fodder for
livestock, or to generate an income through sale of this produce (Khov, Daream & Borin,
2005).
Yet commercial drivers, and population increases have led to an increasing demand for land.
As a result, Cambodia’s government has sanctioned the sale of Phnom Penh’s lakes and, as
evidenced by the high profile case of Boeung Kak Lake, this has been linked with lake filling
and loss of Phnom Penh’s water systems. This practice is understood – through news reports
and anecdotal evidence from former residents of affected lakes - to be widespread, raising
concerns about the impact on Phnom Penh’s natural drainage systems and flood risk (Doyle,
2012). However to date there has been no comprehensive analysis of how urban development
has impacted on Phnom Penh’s Lakes. Such information is essential to understand in order to
identify and mitigate any risks arising from these developments, and to inform future planning
decisions with respect to the development of Phnom Penh’s lakes.
1.1 Aim of study:
This study was undertaken in order to explore and document the physical changes of lakes in
Phnom Penh between 1997 and 2015. Where it was identified that lakes have been filled in,
this study also sought to define the current status and use of these spaces.
1.2 Scope and limitation:
The study focused only on lakes in Phnom Penh that had been technically visualized by
satellite imagery with 30 by 30 meters resolution from Landsat imagery between 1997 and
2015. Data from before 1997 was not examined because there was little urbanization at this
time. This study took the 2008 boundary of Phnom Penh in defining the study area (MoP,
Census 2008), by which the city was comprised of eight Khans (as opposed to its current 12
khans). The 12 Khan boundary increases the area of Phnom Penh by almost 100% (the 8
Khans boundary covers 376.17 km2
while the current boundary includes 678.47 km2
of land
(PPCH, 2011). Given the time frames for this research and the resources available, it was felt
that the 12 Khans boundary was beyond the means and capacity of this study. Furthermore,
Boeung Trabek 1 and 2 were treated as one lake because these lakes are situated adjacent to
each other, divided only by Road 488. As a result, this study examined 25 lakes. Due to time
and budget constraints, interviews were only undertaken with people and local authority

6
representatives who have been living around the lake for an extensive period of time in order
to clarify how the lakes had changed.
1.3 Definition of terms
 Prek: Refers to a natural or artificial waterway that transports water in or out from a
river.
 Ou: Refers to a natural body of water that receives water from a stream or other high
land area, and then flows into a Prek, stream, river or lake.
 Lake: Refers to a physical feature which – either permanently or seasonally – contains
a natural body of water with a vast water surface. Its water sources are rivers, streams,
Preks, and so forth.
 Pralay or canal: A small waterway either constructed for drainage or which has
naturally developed through.
 Band: A set of adjacent wavelengths or frequencies with a visible light is one band of
the electromagnetic spectrum. Differing band colors represent variations in
topography.
 Borei: A place where many mansions, villas, flats or apartments were built.
 Composite band raster image1
: A function that enables combination of rasters to
each multiband image file where the separate bands of color have been converted to a
composite showing red, green and blue light, or RGB
 Ground truthing: A process by which people use specialist equipment and
measurement or observation of objects on sites to confirm data shown by satellite
imagery.
 Oknha or tycoon: Ranks of high-level officials means that “s/he controls the Ministry
or s/he is the rich/tycoon”.
 Raster image: A raster graphic or image is a bitmapped image which can be stored in
a number of file formats, and is resolution dependent.
 Satellite image resolution: The scale of each pixel delivered in the satellite image
file. For example, resolution of 30 meters indicates each pixel represents an area 30
meters times 30 meters.
1
http://blogs.esri.com/esri/arcgis/2013/07/24/band-combinations-for-landsat-8/ accessed on 12 Jan, 2016

8
២. វិធីសាស្តេតស្រសាវស្រាវ
ការេិក្ាសៃុះបាៃសស្របីវ ិធីសាស្តេតចំៃួៃបួៃ សែីមបីស្របមូលទិៃនៃ័យរួមមាៃ ការចាប់យក្រូបភាពពីរូបភាព
ផ្កា យរណប ដ្ៃទីឋាៃសលខា ការេមាា េៃ៍ ៃិងការចុះពិៃិតយសមីលទីតាំងាក្់ដេតង។
២.១ ការចាប់រូបភាពពីផ្កា យរណប
ការេិក្ាបាៃសៃុះសស្របីស្របាេ់រូបភាពផ្កា យរណបចសនាែ ុះឆាន ំ១៩៩៧ ៃិងឆាន ំ២០១៥ សែីមបីពិៃិតយសមីលថាសតី
បឹងៃីមួយៗ មាៃការដស្របស្របួលសាា ៃភាពយ៉ា ងែូចសមតចខែុះក្នងអំ ងសពលសៃុះ។ ខណៈសពលដែលទិៃនៃ័យស្រគប់ឆាន ំ
ទាំងអេ់ស្រតូវយក្មក្ពិៃិតយស្ទៀងផ្កទ ត់ សហីយសែីមបីឱ្យមាៃភាពង្កយស្រេួលក្នងការវ ិភាគ ៃិងសធវីរបាយការណ៍ ។
ការេិក្ាបាៃដបងដចក្ាបួៃអំ ងសពលស្សងៗោន សហីយការសស្របៀបសធៀបគឺសផ្កត តសលីទិៃនៃ័យដែលទទួលបាៃពី
ចំណចនៃឆាន ំៃីមួយៗ។ ឧទាហរណ៍ ឆាន ំ១៩៩៧ ២០០៣ ២០០៩ ៃិងឆាន ំ២០១៥។ ការេិក្ាសៃុះបាៃសស្របី
ស្របាេ់រូបភាព Landsat សដ្ឋយសារដតរូបភាពសៃុះអាចរក្បាៃាសាធារណៈ សហីយអាចទាញយក្ឯក្សារសដ្ឋយ
មិៃបាច់បង់នងែពីសគហទំព័រ ភាន ក្់ង្ករស្រសាវស្រាវភ្ូគពាសាស្តេតរបេ់េហរែាអាសមរ ិក្ (USGS)។ រូបភាពពីផ្កា យ
រណបទាំងសៃុះស្រតូវដក្េស្រមួលសៅា Composite band raster image តាមរយៈ Arc GIS software សែីមបី
ក្ំណត់ឱ្យបាៃកាៃ់ដតាក្់ចាេ់អំពីគស្រមបែីស្សងៗោន សៅក្នងរាជធាៃីភ្នំសពញ។ ការេិក្ារក្៏បាៃសស្របី
Normalized Difference Water Index (NDWI) ្ងដែរ សែីមបីគណនាសដ្ឋយសស្របីស្របាេ់រូបមៃត ែូចខាង
សស្រកាម៖
𝑁𝐷𝑊𝐼 =
Band 2 + Band 4
Band 2 – Band 4
រូបភាពពី Google Earth Imagery ពីឆាន ំ២០០០ ែល់ ២០១៥ ស្រតូវសស្របីស្របាេ់សែីមបីទទួលបាៃរូបភាពន្ទបឹង
ទាំងមូលកាៃ់ដតមាៃក្ស្រមិតចាេ់លាេ់ ដែលាមូលដ្ឋា ៃនៃការសស្របៀបសធៀបាមួយទិៃនៃ័យដែលបាៃមក្ពីលទធ
្លនៃការគណនាពីការសក្ីៃស ីងនៃន្ទទឹក្ ។
២.២ ដែៃទីនៃឋាៃគលខា
ដ្ៃទីនៃឋាៃសលខាក្នងរាជធាៃីភ្នំសពញកាលពីឆាន ំ២០០២ ទទួលបាៃពី អារណាងិចណូ ូហសី ស្រតូវបាៃ
យក្មក្សស្របីស្របាេ់សែីមបីស្ទៀងផ្កទ ត់ទិៃនៃ័យដែលទទួលបាៃពី Landsat imagery ពីសស្រពាុះវាបាៃ្តល់ៃូវការ
បង្កា ញាក្់លាក្់លមអិតនៃលក្ខណៈពិសេេចំសពាុះ្ែូវលំ ្ែូវដែក្ ដខសបណាត ញអគគិេៃី រយៈក្មពេ់ ទសៃែ ៃិង
ស្ម ុះទីតាំងភ្ូមិសាស្តេតស្សងៗសទៀត។
២.៣ ការសម្ភា សៃ៍
ការេមាា េៃ៍ស្រតូវសធវីស ីងសៅទីតាំងទាំង២៤ ក្នងចំសណាមទីតាំងបឹងទាំង២៥ សដ្ឋយចាប់ស្តីមពីនងៃទី១០
វ ិចឆិកា ឆាន ំ២០១៥ ែល់នងៃទី១៥ ដខធនូ ឆាន ំ២០១៥។ ស្រក្ុមការង្ករមិៃបាៃចុះេមាា េៃ៍ស្របាពលរែា ឬអាាា ធរ
មូលដ្ឋា ៃសៅបឹងក្ក្់សនាុះសទ ពីសស្រពាុះក្រណី បឹងសៃុះមាៃភាពលបីលាញ សហីយឯក្សារដែលៃិយយអំពីបឹងសៃុះ
វិធីសាស្តេដស្រសាវស្រាវ ២

9
សទៀតក្៏េមបូរដបប្ងដែរ។ ស្រក្ុមការង្ករបាៃជួបេមាា េៃ៍ាមួយេមាជិក្េហគមៃ៍ដែលមាៃសពលសវលាក្នង
អំ ងសពលចុះស្របមូលព័ត៌មាៃសៅក្ដៃែងបឹងឬស្របឡាយៃីមួយៗ ៃិងជួបេមាា េៃ៍ាមួយស្របាពលរែាដែលបាៃ
រេ់សៅទីតាំងទាំងសនាុះអេ់រយៈសពលាយូរណាេ់មក្សហីយ។ ស្រក្ុមការង្ករក្៏បាៃេមាា េៃ៍សលាក្សមភ្ូមិ្ងដែរ
ក្នងក្រណី ដែលពួក្ោត់មាៃសពលទំសៃរអំ ងសពលស្រក្ុមការង្ករចុះេមាា េៃ៍ែល់ទីក្ដៃែង។ ារួមមាៃសមភ្ូមិបួៃ
រូបបាៃចូលរួមការេមាា េៃ៍ដែលពួក្ោត់េទធដតបរេ ៃិងមាៃេមាជិក្េហគមៃ៍ទាំង៧៨រូប បាៃចូលរួមការ
េមាា េៃ៍្ង ដែរ(េមាមាស្រតសភ្ទគឺ ១:១)។ េស្រមាប់សេចក្តីលមអិតទាក្់ទងចំៃួៃ ស្របសភ្ទនៃការេមាា េៃ៍សៅ
ក្នងតំបៃ់ៃីមួយៗ េូមសមីលតារាងឧបេមព័ៃធទី១។
២.៤ ការចុះពិៃិតយគមើលទីតំងជាក្ស់ដសែង
ក្នងបឹងៃីមួយៗយ៉ា ងសហាចណាេ់ក្៏មាៃការចុះពិៃិតយសមីលទីតាំងាក្់ដេតង្ងដែរ សែីមបីស្របមូលៃូវ
ព័ត៌មាៃបដៃាមែូចាទីតាំងភ្ូមិសាស្តេតនៃក្ដៃែងដែលសយីងចុះអសងាត ៃិងសែីមបីចងស្រក្ងឯក្សារពាក្់ព័ៃធៃឹង
សាា ៃភាពនាសពលបចចបបៃននៃបឹងៃីមួយៗ តាមរយៈការងតរូប ៃិងងតាវ ីសែអូ។ ចំសពាុះបឹងដែលមាៃទំហំធំ
ស្រក្ុមការង្ករបាៃចុះសៅពិៃិតយទីតាំងាក្់ដេតងសស្រចីៃក្ដៃែង សែីមបីធានាថាការស្របមូលទិៃនៃ័យពិតាមាៃភាព
េស្រក្ឹតស្រតឹមស្រតូវ។ បញ្ជីទីតាំងនៃទីក្ដៃែងដែលស្រក្ុមការង្ករបាៃចុះពិៃិតយសមីលទីតាំងាក្់ដេតង (េូមសមីលតារាង
ឧបេមព័ៃធទី១)។

10
2. Research Methodology
This study employed four approaches to data collection: image processing from satellite
images, topographical map, interviews and field observations.
2.1 Image processing from satellite images
Satellite images from between 1997 and 2015 were used to examine how each lake had
changed over this time period. While data from all years was examined, for ease of analysis
and reporting the time period was divided into four key time periods and comparisons were
focused on data obtained at each of these points, i.e. 1997, 2003, 2009 and 2015. Landsat
images were used as they are publicly available and free to download from the United States
Geological Survey website. These satellite images were converted into Composite band raster
image through Arc GIS software in order to more accurately identify different land cover in
Phnom Penh. The Normalized Difference Water Index (NDWI)2
was calculated using the
following formula:
𝑁𝐷𝑊𝐼 =
Band 2 + Band 4
Band 2 – Band 4
Google Earth imagery from 2000 to 20153
was also used to access higher resolution images of
the lakes, as a basis of comparison with the output from calculator water expansions.
2.2 Topographic Map:
A 2002 topographic map of Phnom Penh obtained from Arunatechnology4
was used to
clarify data from the Landsat imagery, as it provided a detailed and accurate illustration of
man-made and natural features such as roads, railways, power transmission lines, elevations,
rivers, lakes and geographical names5
.
2
More details of the NDWI: http://deltas.usgs.gov/fm/data/data_ndwi.aspx Retrieved on Jan 28th, 2016
3
More details of the Google Earth: https://www.google.com/earth/learn/beginner.html#tab=historical-
imageryhttps://www.google.com/earth/, Retrieved on Jan 28th
, 2016
4
More details of the Topographic map: http://arunatechnology.com/resources/downloads/ accessed on 09
February, 2016
5
More details of the Topographic map: http://www.ga.gov.au/scientific-topics/national-location-
information/topographic-maps-data/basics/what-is-a-topographic-map accessed on 09 February, 2016
RESEARCH METHODOLOGY 2

11
2.3 Interview
Interviews were conducted at 24 of the 25 lake or canal sites between 10 November 2015 and
15 December 2015. No interviews were conducted at Boeung Kak Lake because this is a
well-known case with an abundance of supporting documents, and as such additional
information through interviews was deemed unnecessary. Interviews were held with
community members who were available at the time of the research team’s visit to the site,
and who had been resident in the areas for all or the majority of the period under
investigation. Village chiefs were also interviewed subject to availability at the time that the
research team visited the site. In total four village chiefs (all male) and 78 community
members (gender ratio was 1:1) were interviewed for this study. Details of the number and
type of interviewees in each area can be found in annex 1.
2.4 Field Observations
At least one field observation was conducted at each site to collect additional information,
such as the Geo-location of surveying area, and to document the current circumstances of
each lake through photographs and video footage. At larger sites, site observations were
undertake at multiple points to ensure comprehensiveness of data collection. A full list of
locations of field observations at each lake site can be found in annex 1.

12
Figure 1: Methodology flowchart
Table 1: Color wavelengths used to analyze satellite imagery6
Date Acquired
(Month/Day/Year)
Satellite Resolution Color wavelengths applied
03/02/1997
02/07/2003
11/30/2009
Landsat
Thematic
Mapper
(TM)
1 pixel = 30 x
30 meters
Band 2 (green) 0.52-0.60
Band 3 (red) 0.63-0.69
Band 4 (near infrared) 0.77-0.90
06/08/2015
Landsat 8
Operational
Land
Imager
(OLI)
1 pixel = 30 x
30 meters
Band 2 (blue) 0.45-0.51
Band 3 (green) 0.53-0.59
Band 4 (red) 0.64-0.67
Band 5 (near infrared) 0.85-0.88
Band 6 (short-wave infrared 1) 1.57-1.65
Band 7 (short-wave infrared 2) 2.11-2.29
Table 2: Satellite imagery high resolution from Google Earth
Year Satellite Resolution
2000-2015 Google earth 60 cm, 15 m, 2.5 m
6
http://landsat.usgs.gov/band_designations_landsat_satellites.php, Retrieved on Jan 12th
, 2016

13
២.៥ ដែៃទីទីតំងបឹងក្សនងរាជធាៃីភ្នំគពញ
ដ្ៃទីខាងសស្រកាមពិពណ៌ នាអំពីទីតាំងនៃបឹងឬស្របឡាយៃីមួយៗ ដែលបាៃបញ្ជជ ក្់ថាាដ្នក្មួយនៃការ
ស្រសាវស្រាវ។ វ ិសាលភាពនៃការផ្កែ េ់បតូរទិែាភាពនៃអតីតកាល១៨ឆាន ំ សៅរាជធាៃីភ្នំសពញ ដែលតំបៃ់ទាំងសៃុះស្រតូវ
បាៃគូេដ្ៃទីរូបភាពតាមផ្កា យរណបទល់ៃឹងរូបភាពកាលពីឆាន ំ១៩៩៧។
2.5 Map of Phnom Penh’s Lakes
The following map depicts the location of each of the lakes/canals examined as part of
this research. Given the extent of change in Phnom Penh’s landscape of the past 18 years,
these sites have been mapped against Landsat imagery from 1997.

14
Figure 2: Map of Phnom Penh lakes

15
ក្ំណត់េមាគ ល់ខាងសស្រកាមសៃុះស្រតូវសស្របីសែីមបីាៃិមិតតេញ្ជា េស្រមាប់ដ្ៃទីទាំងអេ់សៅក្នងរបាយការណ៍ សៃុះ។
The following legend is applied for all maps presented in this report:
ក្ំណត់េមាា េ់
Legend
!e
ការចុះស្ទៀងផ្កទ ត់សៅទីវាល
ស្រពំស្របទល់េង្កា ត់ )២០១៤(
Sangkat Boundary (2014)
្ែូវ
Road (2015)
តំបៃ់លំសៅឋាៃែង់េីសតខពេ់
High-density settlement area
តំបៃ់ឧេាហក្មមសលីេលប់
Predominantly industrial area
ទឹក្រាក្់
Shallow waters
ែីខាច់, ែីោម ៃជីាតិ
Sandy, Barren land
តំបៃ់ក្េិក្មម
Agriculture
សារសពីរក្ខាតិ, វាលសមម , េួៃចារ
Vegetation, grass land, garden
ន្ទទឹក្
Water body
Ground truthing

17
៣. េទ្ធ្េននការេិក្ាស្រសាវស្រាវ/FINDINGS
៣.១ បឹងត្តដបក្សទី១ ៃិងបឹងត្តដបក្សទី២
ទីតាំង៖ េង្កា ត់ទួលទំពូង១ ខណឌ ចំការមៃ ៃិងេង្កា ត់្ារសែីមងាូវ ខណឌ ចំការមៃ រាជធាៃីភ្នំសពញ។
តាមការសស្របៀបសធៀបរូបភាព Landsat ពីឆាន ំ១៩៩៧ ៃិងឆាន ំ២០០៣ បាៃបង្កា ញថាអំ ងសពលសៃុះបឹង
ទាំងពីរសៃុះមាៃរក្ខាតិទឹក្ាសស្រចីៃែូចា ក្ដញ្ឆត ស្រពលិត ៃិងសលែ អដងាប។ ចាប់ពីឆាន ំ២០០៩ ែល់ ឆាន ំ២០១៥
គស្រមបែីធែីបាៃផ្កែ េ់បតូរយ៉ា ងឆាប់រហ័េ សហីយលំសៅឋាៃរបេ់ស្របាពលរែាក្៏ចាប់ស្តីមសក្ីៃស ីងយ៉ា ងឆាប់
រហ័េដែរ។ ស្របាពលរែាដែលរេ់សៅជិតៗបឹងសនាុះ បាៃអុះអាងថាមៃឆាន ំ២០០៩ បឹងទាំងពីរសៃុះ បាៃសែីរតួ
នាទីយ៉ា ងេំខាៃ់ាអាងេស្រមាប់េតក្ទឹក្ធមមាតិដែលហូរមក្ពីស្របឡាយស្សងៗសទៀត។ ស្របាពលរែាស្រក្ីស្រក្រេ់
សៅក្នងទីស្រក្ុងខែុះបាៃទទួល្លស្របសយជៃ៍ពីបឹងទាំងសៃុះតាមរយៈការដ្ឋំ ក្ដញ្ឆ ត ស្រពលិត ៃិងសលែ អដងាប ដែល
ពួក្សគបាៃរក្ខាតិទាំងសៃុះសៅហូប ឬយក្សៅលក្់សៅទី្ារសែីមបីបាៃាស្របាក្់ចំណូ លស្របចាំនងៃ។ េពវនងៃសៃុះ
បឹងស្រតដបក្ទី១ បាៃទទួលរងការលបែីបំសពញបឹងទាំងស្រេុង សហីយអាោរងមីៗ ៃិងសហដ្ឋា រចនាេមព័ៃធបាៃស្រគបែ
ណត ប់សលីទីតាំងសៃុះ។ តាមរយៈអនក្ដែល្តល់ព័ត៌មាៃែល់ស្រក្ុមស្រសាវស្រាវបាៃបញ្ជជ ក្់ស្របាប់ថាការសាងេង់នា
សពលបចចបបៃនសៃុះ ស្រតូវបាៃសធវីស ីងក្នងសោលបំណងដបបពាណិ ជជក្មម ៃិងេស្រមាប់តំបៃ់លំសៅឋាៃ។ ្ទយសៅវ ិញ
បឹងស្រតដបក្ទី២ សទីបដតមាៃការចាក្់លបែីបំសពញសដ្ឋយដ្នក្ខែុះៗប៉ាសណាណ ុះ។ លំសៅឋាៃងមីៗ គឺបាៃសាងេង់
ស ីងសៅតំបៃ់ាយបឹងសៃុះសែីមបីាងនូរៃឹងការអភ្ិវឌ្ឍ។ រ ីឯចំដណក្ន្ទបឹងដែលសៅេល់គឺស្រតូវកាៃ់កាប់សដ្ឋយម
ស្តៃតីដែលមាៃឋាៃៃតរខពេ់ សហីយហាៃិភ្័យដែលៃឹងសក្ីតមាៃស ីងគឺការចាក្់លបែីបំសពញនាសពលអនាគត។
3.1 Boeung Trabek 1 and Boeung Trabek 2
Location: Sangkat Toul Tompong 1 Khan Chamkarmon and Sangkat Psar Deumthkov, Khan
Chamkar Morn, Phnom Penh.
Comparison of Landsat imagery from 1997 and 2003 revealed that during these time periods
this lake contained many aquatic plants, such as water mimosa, water lily, and water spinach.
From 2009 to 2015, land cover changed quickly and there was a rapid increase in the number
of residential houses. Residents nearby confirmed that before 2009 both lakes played an
important role as a natural reservoir to collect water from many canals. Also, some urban poor
residents benefited from this lake by planting water mimosa, water spinach, and water lily,
which they either consumed or sold to the market to generate a daily income. Now Boeung
Trabek 1 Lake is entirely filled in and new buildings and infrastructure cover this site.
Interviewees advised this construction was for both residential and commercial purposes. By
contrast, Boeung Trabek 2 Lake has been only partially filled. New residences have been
constructed on the parts of the lake that have been lost to development. The remaining lake is
owned by a person of high rank, and there is the risk that it will be entirely filled in the near
future.
េទ្ធ្េននការេិក្ាស្រសាវស្រាវ / FINDINGS ៣

18
Figure 3: Map of Boeung Trabek 1 and 2 lakes
Figure 4: Overview of Boeung Trabek 1 (North) and 2 (South)
1.Boeung Trabek 1 (North) 2. Boeung Trabek 2 (South)

19
៣.២ បឹងទំពៃទី១ (ខាងគជើ ង)
ទីតាំង៖ េង្កា ត់បឹងទំពៃ ខណឌ មាៃជ័យ រាជធាៃីភ្នំសពញ។
តាមរយៈរូបភាព Landsat ពីឆាន ំ១៩៩៧ ៃិងឆាន ំ២០០៩ បាៃបង្កា ញថា អំ ងសពលសនាុះតំបៃ់សៃុះគឺា
ន្ទបឹងដែលេមបូរសដ្ឋយរក្ខាតិទឹក្ (ឧទាហរណ៍ ស្រតគួៃ ក្ដញ្ឆត ស្រពលិត ៃិងផ្កា ឈូក្)។ សទាុះបីាយ៉ា ងណាក្៏
សដ្ឋយ សៅមៃឆាន ំ២០១៥ មាៃដ្នក្ខែុះនៃបឹងសៃុះស្រតូវចាក្់ែីលបបំសពញ សហីយមាៃលំសៅឋាៃាសស្រចីៃបាៃសាង
េង់ស ីងសៅតំបៃ់ជំវ ិញសនាុះ។ ែូចោន ៃឹងបឹងស្សងៗសទៀត សៅក្នងរាជធាៃីភ្នំសពញ បឹងទំពៃទី១បាៃសែីរតួនាទី
យ៉ា ងេំខាៃ់ ាអាងេតក្ទឹក្េំណល់ពីេទឹងមាៃជ័យ ៃិងស្របព័ៃធលូរ ំសដ្ឋុះទឹក្ពីតំបៃ់ស្សងៗសទៀត សៅក្នងរាជ
ធាៃីភ្នំសពញ។ មក្ែល់សពលសៃុះសយីងមិៃទាៃ់មាៃភ្េតតាង ឬដ្ៃការចាេ់លាេ់ថាស្រតូវចាក្់ែីលបបំសពញបឹង
បដៃាមយ៉ា ងណាសនាុះសទ សដ្ឋយស្រោៃ់ដតស ីញមាៃការបៃតសបាុះសចាល េំណល់រ ឹង ៃិងទឹក្េំណល់រាវចូលសៅ
ក្នងបឹងាបៃតបនាទ ប់ដែលបណាា លឱ្យបឹងសៃុះកាៃ់ដតរាក្់សៅៗ។
3.2 Boeung Tumpon 1 (North)
Location: Sangkat Boeung Tumpon Khan Mean Chey, Phnom Penh.
Landsat imagery from 1997 to 2009 showed that at this time this area was a lake with lots of
aquatic plants (e.g. morning glory, water mimosa, water lily and lotus). However by 2015,
part of the lake was filled and houses had been constructed on top by the nearby residents.
Like others lakes in Phnom Penh, Boeung Tompun 1 plays a vital role as a storage facility to
collect waste water from Stung Mean Chey and other sewage systems in Phnom Penh. While
there is no evidence of plans to fill in the lake further, its continual use for garbage disposal
and waste water discharge is gradually causing the lake to become shallower.

20
៣.៣ បឹងទំពៃទី២ (ខាងតបូង)
ទីតាំង៖ េង្កា ត់ចាក្់អដស្រង ខណឌ មាៃជ័យ រាជធាៃីភ្នំសពញ។
តាមរយៈរូបភាព Landsat ពីឆាន ំ១៩៩៧ ៃិងឆាន ំ២០០៩ បាៃបង្កា ញថា បឹងទំពៃ២ គឺាបឹងធមមាតិ
សហីយមិៃទាៃ់មាៃេក្មមភាពអភ្ិវឌ្ឍៃ៍ណាមួយសក្ីតស ីងអំ ងសពលសៃុះ។ សទាុះបីាយ៉ា ងណាក្៏សដ្ឋយ ក្នងឆាន ំ
២០១១ មាៃស្រក្ុមហៃ ING Holding Co., Ltd បាៃចាប់ស្តីមបូមខាច់លបបឹង សែីមបីអភ្ិវឌ្ឍៃ៍ាទីស្រក្ុងនបតង
(AZ Satellite City) ការបូមខាច់លបបឹងបាៃសធវីឱ្យមាៃការដស្របស្របួលស្រទង់ស្រទាយនៃន្ទបឹង សហីយអំ ងសពលនៃ
ការសចញរបាយការណ៍ សៃុះ សគេសងាតស ីញថាមាៃការសាងេង់អាោរមួយចំៃួៃក្នងតំបៃ់សៃុះរួចរាល់សៅសហី
យ។ សស្រៅពីគសស្រមាងអភ្ិវឌ្ឍៃ៍ សគស ីញមាៃស្រគួសារាសស្រចីៃក្ំពងស្របក្បមខរបរចិញ្ចឹមជីវ ិតសៅតំបៃ់សនាុះតាមរ
យៈការដ្ឋំែុះែំណាំស្សងៗ សៅក្នងបឹងៃិងសៅជំវ ិញន្ទបឹងដែលរួមមាៃស្រតគួៃ ក្ដញ្ឆត ស្រតាវទឹក្ សលែ ក្ដងាប សហីយ
ក្៏មាៃេក្មមភាពសៃសាទស្រតី ៃិងការសធវីដស្រេស្របាំងសៅទីសនាុះ្ងដែរ។
3.3 Boeung Tumpon 2 (South)
Location: Sangkat Chak Angre Khan Mean Chey Phnom Penh.
Landsat imagery from 1997 to 2009 demonstrated that Boeung Tompun 27
was a natural lake,
and that no development activity took place at this site during this period. However, in 2011
ING Holding Co., Ltd started pumping sand into the lake in order to create space for its Green
City (AZ Satellite City) development. This has changed shape of the lake and reduced its
spread, and at the time of writing a number of buildings had already been constructed. Outside
of this development, there are still many households making their living by growing various
crops around/in the lake such as morning glory, and water mimosa–fishing, and cultivating
rice paddies.
7
More detailed data on the status of this lake can be found in STT’s Fact and Figure publication, Boeung
Tompun: Future Unknown?

21
Figure 5: Map of Boeung Tumpon 1 and 2 lakes
Figure 6: Development activity in Boeung Tompun 1 and 2 areas
1. Grasses grown around Boeung Tompun 1, Mean Chey 2. The part of filled site for road rehabilitation, Mean Chey
4. A kid standing closed to sand pumping pipe at Boeung
Tompun 2, Mean Chey
5. Aquatic plants in Boeung Tompun 2, Mean Chey

22
៣.៤ បឹងគជើ ងឯក្ស
ទីតាំង៖ េង្កា ត់សជីងឯក្ ខណឌ ែសង្កា ៃិងេង្កា ត់ចាក្់អដស្រងសស្រកាម ខណឌ មាៃជ័យ រាជធាៃីភ្នំសពញ។បឹង
សៃុះក្ំពងទទួលរងការចាក្់បំសពញសដ្ឋយខាច់ េស្រមាប់ការសាងេង់្ែូវងមីមួយដខសដែលមាៃស្ម ុះថា“មហា វ ិងី
េសមតចសតសាហៃដេៃ”។ សទាុះបីាយ៉ា ងសៃុះក្៏សដ្ឋយមៃសពលមាៃការអភ្ិវឌ្ឍ បឹងសៃុះមាៃរក្ខាតិជំវ ិញ។
ស្របាពលរែាដែលរេ់សៅដក្បរបឹងបាៃបញ្ជជ ក្់ថា បឹងសៃុះបាៃ្តល់្លស្របសយជៃ៍យ៉ា ងសស្រចីៃទាំងស្របាពលរែា
ដែលមាៃស្របាក្់ចំណូ លទាប ៃិងទាំងឈមួញក្ណាត ល ពីសស្រពាុះពួក្សគអាចដ្ឋំែុះបដៃែទឹក្សៅក្នងបឹងសៃុះបាៃមាៃ
ែូចា ស្រពលិត ក្ដញ្ឆត ស្រតគួៃ ឬសធវីស្រេូវស្របាំងបាៃសៅតាមតំបៃ់ខែុះនៃន្ទបឹងសៅតំបៃ់ទំនាប។ ស្របាពលរែាបាៃ
យក្ក្េិ្លទាំងសនាុះសៅលក្់សៅទី្ារ ឬលក្់សៅឱ្យអាជីវក្រសែីមបីបាៃស្របាក្់ចំណូ លស្របចាំនងៃ។ ស្របាពលរែា
ក្នងតំបៃ់បៃតសស្របីស្របាេ់ន្ទបឹងសៃុះ សែីមបីសធវីេក្មមភាពែូចសរៀបរាប់ខាងសលីសបីសទាុះាន្ទបឹងទាំងសៃុះក្ំពងទទួល
រងការចាក្់ខាច់លបបំសពញយ៉ា ងណាក្៏សដ្ឋយ។
3.4 Boeung Cheung Aek
Location: Sangkat Cheung Aek, Khan Dangkao and Sangkat Chak Angre Kraom, Khan Mean
Chey, Phnom Penh.
This lake is being filled in with sand to facilitate construction of a new road, “Hun Sen
Boulevard”. However, prior to this development this lake was surrounded with an abundance
of aquatic vegetation. Local residents advised that this lake has benefited many middle and
low income residents as they could grow water vegetables in the lake, such as water lily,
water mimosa, and morning glory, or cultivate rice paddies in some small parts/lowlands of
the lake during the dry season. These are then sold this produce at markets or to vendors in
order to generate a daily income. Local residents continue to use the lake in this way where
possible, despite the land-filling taking place at this site.

23
Figure 7: Map of Boeung Cheung Aek lake
Figure 8: Overview of Boeung Cheung Aek lake
4. Aquatic plants (water hyacinths, plants), Mean Chey3. Water was pumping into the field for crops planting,
Mean Chey
1. Paddy rice field during dry season, Mean Chey 2. View of the lake side, Mean Chey

24
៣.៥ បឹងតម្ភ៉ា ត
ទីតាំង៖ េង្កា ត់ែសង្កា ខណឌ ែសង្កា រាជធាៃីភ្នំសពញ។
ចាប់ពីទេវតសរ ៍ឆាន ំ១៩៥០ មក្តំបៃ់សៃុះគឺាវាលដស្រេ។ សដ្ឋយសារដតមិៃមាៃភាពចាេ់លាេ់ថា សតី
សពលណាការសស្របីស្របាេ់ែីធែីបាៃដស្របស្របួលសនាុះ អនក្្តល់បទេមាា េៃ៍បាៃបញ្ជជ ក្់ថាចាប់តាំងពីឆាន ំ២០០៥ ែល់
ឆាន ំ២០១១ ក្ដៃែងសៃុះស្រតូវជីក្សដ្ឋយស្រក្ុមហៃឯក្ជៃមួយ សែីមបីយក្អាចម៌ែីសៅលក្់ ដែលេក្មមភាពទាំងសៃុះ
បាៃបសងាីតាស្រេុះតូចមួយសៅក្នងតំបៃ់សៃុះ។ បនាទ ប់មក្សៅក្នងឆាន ំ២០១៣ ន្ទបឹងសៃុះស្រតូវបំសពញសដ្ឋយទឹក្
ដែលហូរមក្ពីស្របឡាយាសស្រចីៃជំៃួេមក្វ ិញសដ្ឋយែីដែលបាត់បង់សហីយក្៏បសងាីតបាៃាបឹង។ បចចបបៃនបឹងសៃុះ
បាៃកាែ យាអាងេតក្កាក្េំណល់ទាំងរែូវស្របាំង ៃិងទាំងរែូវវេា។ សទាុះបីាយ៉ា ងណាក្៏សដ្ឋយដ្នក្ខែុះសៅជំ
វ ិញបឹងសៃុះ ស្រតូវចាក្់ែីបំសពញសដ្ឋយស្រក្ុមហៃ ៃិងស្របាពលរែាសែីមបីសាងេង់លំសៅឋាៃ។
3.5 Boeung Tamat lake
Location: Sangkat Dankao, Khan Dangkao Phnom Penh.
From the 1950s this area was a paddy rice field. While it is not clear exactly when the land
use changed, interviewees advised that from 2005 to 2011 this site was dug up by a private
company in order to sell the soil from this site; this activity created three or four small ponds
in the lake area. Then in 2013 the lake area was entirely filled by water discharged from many
streams and it developed into a lake. Today, the lake stores waste water in both rainy and dry
season. However, some parts around the lake have been filled by residents and companies in
order to build houses.

25
Figure 9: Map of Boeung Tamat
Figure 10: Overview of Boeung Tamat
1. A flooding house in Boueng Tamat, Dangkao 2. A small part of Boueng Tamat lake is being filled, Dangkao

26
៣.៦ បឹងគនន រ
ទីតាំង៖ េង្កា ត់ៃិសរាធិ៍ ខណឌ ចារអំសៅ រាជធាៃីភ្នំសពញ។
សៅក្នងឆាន ំ១៩៩៧ ៃិងឆាន ំ២០០៣ ន្ទបឹងសៃុះេមបូរសដ្ឋយរក្ខាតិទឹក្ (ែូចា ស្រពលិត ៃិង ក្ដញ្ឆ ត)។
សទាុះបីាយ៉ា ងណាក្៏សដ្ឋយ ទិៃនៃ័យដែលបាៃពីរូបភាពផ្កា យរណបសៅក្នងឆាន ំ២០០៩ បាៃបង្កា ញថាកាលពី
អំ ងសពលសនាុះបឹងសៃុះស្រតូវចាប់លបបំសពញសដ្ឋយខាច់។ េពវនងៃទីតាំងបឹងសៃុះដ្នក្ខែុះនៃបឹងស្រតូវជំៃួេសដ្ឋយ
េំណង់ងមីៗ មាៃែូចា ហាយធិចឡាក្់េូរ ី ទូរទេសៃ៍ ៃិងវ ិទយបាយ័ៃ សរាងចស្រក្ ្លិតទឹក្សាអ តៃិសរាធិ៍ ៃិងសហ
ដ្ឋា រចនាេមព័ៃធស្សងៗសទៀត។
3.6. Boeung Snoa lake
Location: Sangkat Niroth, Khan Chbar Ampov, Phnom Penh.
In 1997 and 2003 this was a lake with lots of aquatic plant life (e.g. morning glory, and water
mimosa). However satellite imagery data in 2009 showed that at this time the lake was filled
in with sand. This lake now no longer exists, and the site is covered with new construction,
such as Hightech Luxary, Bayon TV and Radio, Niroth water treatment plant, and other
infrastructure.

27
Figure 11: Map of Boeung Snoa lake
Figure 12: Development activity in Boeung Snoa
1. Borei Hitech Luxary, Chbar Ampov
4. Sand pumping-pipe, Chbar Ampov3. Landscape of remain part of lake, Chbar Ampov
2. Borei Hitech Luxary, Chbar Ampov

28
៣.៧ បឹងឈូក្ស
ទីតាំង៖ េង្កា ត់ៃិសរាធិ៍ ៃិងេង្កា ត់វាលេបូវ ខណឌ ចារអំសៅ រាជធាៃីភ្នំសពញ។
តាមរយៈរូបភាព Landsat ពីឆាន ំ១៩៩៧ ៃិងឆាន ំ២០០៩ បាៃបង្កា ញថាបឹងសៃុះមាៃន្ទធំលវឹងសលវីយ
េមបូរសដ្ឋយរក្ខាតិទឹក្ (ែូចា ស្រតគួៃ ស្រពលិត ៃិងក្ដញ្ឆត)។ ចសនាែ ុះឆាន ំ២០០៩ ៃិងឆាន ំ២០១៥ ទំហំ ៃិង
ស្រទង់ស្រទាយនៃបឹងសៃុះបាៃដស្របស្របួល ពីសស្រពាុះន្ទទឹក្ភាគសស្រចីៃនៃបឹងឈូក្ស្រតូវទទួលរងការចាក្់លបបំសពញ។
សយងតាមការចុះអសងាតែល់ទីតាំងាក្់ដេតងបាៃឱ្យែឹងថា បឹងសៃុះបាៃទទួលរងការចាក្់លបបំសពញសដ្ឋយ
ខាច់ាបៃតបនាទ ប់សដ្ឋយស្រក្ុមហៃឯក្ជៃសស្រកាយទទួលបាៃេមបទាៃពីរាជរដ្ឋា ភ្ិបាលក្មពា ដែលស្រក្ុមហៃទាំង
សនាុះរួមមាៃស្រក្ុមហៃបរ ីសប៉ាងហួត បរ ី្ងហាក្់ មៃទីរសពទយសានរ ៃិង្ទុះដលវងាសស្រចីៃសទៀត។
3.7 Boeung Chhouk lake
Location: Sangkat Niroth and Sangkat Veal Sbov Khan Chbar Ampov, Phnom Penh.
Landsat imagery from 1997 and 2009 showed that this was a vast water body supporting an
abundance of aquatic vegetation (morning glory, water lily, and water hyacinth). Between
2009 and 2015 the size and shape of the lake changed because of Boeung Chhouk Lake was
filled. According to field observations, the lake was gradually filled in with sand by the
private sector after they received an economic land concession (ELC) from the Royal
Government of Cambodia (RGC), since this time Borei Penghuot, Borei Chheanghak, Chorei
Hospital and flats have been constructed on this site.

29
Figure 13: Map of Boeung Chhouk lake
Figure 14: Development activity in Boeung Chhouk area, Chbar Ampov
1. Borei Peng Huot, Chbar Ampov 2. Infrastructure development, Chbar Ampov
3. Sand pumping pipes in development site, Chbar Ampov 4. Unfinished filling part, Chbar Ampov

30
៣.៨ បឹងនឡាង
ទីតាំង៖ េង្កា ត់បឹងសាឡាង ខណឌ ទួលសោក្ រាជធាៃីភ្នំសពញ។
សៅក្នងឆាន ំ១៩៩៧ ទីតាំងសៃុះសៅាន្ទទឹក្សៅស ីយដែលមាៃរក្ខាតិទឹក្ាសស្រចីៃ (ែូចា ស្រពលិត ស្រតគួ
ៃៃិងក្ដញ្ឆត)។ សយងតាមការេមាា េៃ៍ាមួយស្របាពលរែាដែលរេ់សៅដក្បរសនាុះបាៃឱ្យែឹងថា អំ ង
ទេវតសរ ៍ឆាន ំ១៩៩០ បឹងសៃុះបាៃេតក្ទឹក្សហីយក្៏ាអាងមួយេស្រមាប់រ ំសដ្ឋុះទឹក្ដែលហូរមក្ពីស្របឡាយស្សងៗ
សៅជំវ ិញបឹងសៃុះ។ សទាុះបីាយ៉ា ងណាក្៏សដ្ឋយ សៅចសនាែ ុះឆាន ំ២០០៩ ៃិងឆាន ំ២០១៥ បឹងសៃុះស្រតូវទទួលរងការ
ចាក្់លបបំសពញទាំងស្រេុង សហីយតំបៃ់សៃុះេពវនងៃបាៃកាែ យាតំបៃ់លំសៅឋាៃរបេ់ស្របាពលរែា។
3.8 Boeung Salang lake
Location: Sangkat Niroth and Sangkat Boeung Salang Khan Tuol Kork, Phnom Penh.
In 1997 this was a body of water containing many aquatic plants (e.g. morning glory, water
lily, and water mimosa). According to interviews with local residents, during the 1990s this
lake stored water and was a drainage basin for surrounding canals. However, between 2009
and 2015 the lake was entirely filled in and the site is now a residential area.

31
Figure 15: Map of Boeung Salang lake
Figure 16: Residential area in Boeung Salang, Tuol Kork
1. Boeung Salang guesthouse, Tuol Kork

32
៣.៩ ត្រឡាយលូ៥
ទីតាំង៖ េង្កា ត់មាៃជ័យ ខណឌ មាៃជ័យ រាជធាៃីភ្នំសពញ។
តាមរយៈរូបភាព Landsat ពីឆាន ំ១៩៩៧ ៃិងឆាន ំ២០០៩ បាៃបង្កា ញថា ស្របឡាយសៃុះពីមៃគឺាស្របឡាយ
ែ៏ធំមួយដែលមាៃស្របភ្ពហូរសចញពីបឹងស្រក្សពី សហីយហូរចាក្់សៅស្របឡាយលូ៥។ ស្របាពលរែាដែលរេ់សៅដក្បរៗ
សនាុះ បាៃបញ្ជជ ក្់ថាមាៃរក្ខាតិទឹក្ាសស្រចីៃបាៃែុះសៅជំវ ិញន្ទបឹង ឬស្របឡាយ។ សទាុះបីាយ៉ា ងណាក្៏សដ្ឋយ
ចសនាែ ុះឆាន ំ២០០៩ ៃិងឆាន ំ២០១៥ ទំហំ ៃិងស្រទង់ស្រទាយនៃស្របឡាយបាៃដស្របស្របួលសដ្ឋយសារដតការចាក្់លប
បំសពញសដ្ឋយស្រក្ុមហៃឯក្ជៃសែីមបីសាងេង់បរ ីជ័យជំៃុះ ៃិងបរ ីវ ិមាៃភ្នំសពញ។ រ ីឯដ្នក្ដែលសៅសេេេល់គឺ
សៅតូច សហីយក្៏សរៀបចំឱ្យកាែ យាស្របឡាយលូ៥ដតមតងសៅ។
3.9. Pralay Lou 5
Location: Sangkat Mean Chey, Khan Mean Chey, Phnom Penh.
According to satellite imagery, from 1997 to 2003 this feature was originally a large ditch that
originally flowed from Boeung Krapeu into the Pralay Lou 5. Local residents advised that
aquatic plants used to grow around this body of water. However, between 2009 and 2015 the
size and shape changed due to land-filling by private companies in order to build Borei Chey
Chumneas, and Borei Vimean Phnom Penh. The remaining part of this canal was so small
that it was re-designated as Pralay Lou 5.

33
Figure 17: Map of Pralay Lou 5 canal
Figure 18: Overview canal rehabilitation
2. Pralay lou 5 canal under rehabilitation process, Mean Chey1. The flat near the Pralay lou 5, Mean Chey

34
៣.១០ ត្រឡាយបឹងត្ក្សគពើ
ទីតាំង៖ េង្កា ត់មាៃជ័យ ខណឌ មាៃជ័យ រាជធាៃីភ្នំសពញ។
តាមរយៈរូបភាពពីផ្កា យរណបក្នងចសនាែ ុះឆាន ំ១៩៩៧ ែល់២០០៣ បាៃបង្កា ញថា ស្របឡាយបឹងស្រក្សពី គឺ
ាស្របឡាយធមមាតិមួយ។ សយងតាមការេមាា េៃ៍ាមួយអនក្ដែលរេ់សៅជំវ ិញស្របឡាយលូ៥ ៃិងស្របឡាយបឹង
ស្រក្សពីបាៃឱ្យែឹងថា កាលពីមៃន្ទទឹក្តំបៃ់សៃុះស្រតូវសគសៅថាបឹងស្រក្សពីដែលហូរនាំទឹក្ចាក្់សៅក្នងស្របឡាយលូ៥
ៃិងបឹងទំពៃ២។ ស្របឡាយបឹងស្រក្សពីទទួលរងការចាក្់លបបំសពញសដ្ឋយខាច់ ៃិងែីសៅក្នងអំ ងដខតលា ឆាន ំ
២០១៥ សហីយេំណង់លំសៅឋាៃាសស្រចីៃស្រតូវបាៃសាងេង់សៅក្ដៃែងសនាុះ សដ្ឋយស្របាពលរែាដែលរេ់សៅ
ដក្បរស្របឡាយ ៃិងសដ្ឋយបគគលដែលមាៃឋាៃៃតរខពេ់ ឬាសេែាី។
3.10. Pralay Boeung Krapeu
Location: Sangkat Mean Chey, Khan Mean Chey, Phnom Penh.
Satellite imagery showed that Pralay Boeung Krapeu was a natural ditch in 1997 and 2003.
According to interviews with those living the Pralay Lou 5 and Pralay Boeung Krapeu, in the past
this water feature was known as Boeung Krapeu Lake, which flowed water to Pralay Lou 5, and
Boeung Tompun 2. Boeung Krapeu8
was filled with sand and land in October 2015, and
residential buildings were constructed on-site by the residents nearby the prolay/canal by high-
rank person/tycoon.
8
Further Information about the recent changes to this lake can be found at
https://kohsantepheapdaily.com.kh/article/134554.html Retrieved on Jan 12th
, 2016

35
Figure 19: Map of Pralay Boeung Krapeu
Figure 20: Filled sites around Pralay Boeung Krapeu
1. Another part of lake is being filled, Mean Chey 2. The flat standing on the filled site, Mean Chey

36
៣.១១ បឹងឈូក្ស ឬត្តពាំងឈូក្ស
ទីតាំង៖ េង្កា ត់ទឹក្ថាែ ខណឌ ដេៃេខ រាជធាៃីភ្នំសពញ។
បឹងឈូក្ (ស្រតូវសគសាគ ល់ថាាស្រតពាំងឈូក្) គឺាបឹងដែលេមបូរសដ្ឋយរក្ខាតិទឹក្ែូចាក្ដញ្ឆត ស្រតគួៃ
ៃិងស្រពលិត។ មាៃស្របឡាយាសស្រចីៃសៅជំវ ិញតំបៃ់សៃុះដែលហូរចាក្់សៅក្នងបឹងសៃុះ។ តាមរយៈការេមាា េៃ៍អនក្
ដែលរេ់សៅដក្បរសនាុះបាៃបញ្ជជ ក្់ថា ស្របាពលរែាបាៃរេ់សៅជំវ ិញបឹងសៃុះតាំងពីឆាន ំ១៩៩៥ សហីយបាៃសស្របី
ស្របាេ់ទឹក្បឹងសនាុះេស្រមាប់សស្របីស្របាេ់ស្របចាំនងៃ សហីយក្៏បាៃដ្ឋំរក្ខាតិាសស្រចីៃសៅតំបៃ់សនាុះ។ រូបភាពពី ផ្កា យ
រណបបាៃបញ្ជជ ក្់ថាបឹងសៃុះបាៃសៅសេេេល់ារូបរាងសៅក្នងឆាន ំ២០០៩។ សទាុះបីាយ៉ា ងណាក្៏សដ្ឋយ សៅ
ក្នងឆាន ំ២០១៥ បឹងសៃុះបាៃទទួលរងការចាក្់បំសពញសដ្ឋយខាច់ ៃិងែី សដ្ឋយស្រក្ុមហៃឯក្ជៃដែលស្រតូវសគ
សាគ ល់ថាបរ ីអូរដបក្ក្អម ៃិងបរ ី៩៩៩។ រ ីឯន្ទដែលសៅសេេេល់ពីការលបដែលមាៃទទឹងស្របមាណ ២ដម៉ាស្រតគឺ
ស្រតូវសាងេង់ាស្របឡាយសែីមបីបងាូរទឹក្ចាក្់សៅស្របឡាយេទឹងមាៃជ័យ។
3.11. Boeung Chhouk or Trapeang Chhouk
Location: Sangkat Teuk Thla, Khan Saensokh, Phnom Penh.
Boeung Chhouk (also known as Trapeang Chhouk) was a permanent body of water rich in
aquatic plants such as mimosa, morning glory, and water lily. There were many surrounding
ditches flowing into this lake. Interviewees advised that people have lived around this lake
since 1995 and used the water for their daily consumption and grew plants there. Satellite
imagery confirms that the lake remained in this state until 2009, at least. However in 2015, the
lake was filled in with sand and land by private Companies who were known as Borei Ou Bek
Kaorm and Borei 999. All that remains of this lake is a 2 meter wide ditch, which flows water
into Stung Mean Chey canal.

37
Figure 21: Map of Boeung Chhouk or Trapeang Chhouk
Figure 22: Overview of remained ditch after filling
1.Remained ditch—Trapeang Chhuk, Saensokh 1.Filled site which planning for further development,
Saensokh

38
៣.១២ បឹង ឬត្រឡាយទួលពដព
ទីតាំង៖ េង្កា ត់ែសង្កា ខណឌ ែសង្កា រាជធាៃីភ្នំសពញ។
តាមរយៈរូបភាព Landsat ពីឆាន ំ១៩៩៧ ៃិងឆាន ំ២០០៩ បាៃបង្កា ញថាសៅតំបៃ់សៃុះាន្ទទឹក្។
សទាុះបីាយ៉ា ងណាក្៏សដ្ឋយ ស្របាពលរែាដែលរេ់សៅក្នងតំបៃ់ដក្បរៗស្របឡាយសនាុះបាៃបញ្ជជ ក្់ថា កាលពីសែីម
វាមិៃដមៃាបឹងសនាុះសទ ប៉ាដៃតវាគឺាស្របឡាយដែលជីក្សដ្ឋយមៃេស។ អំ ងសពលសនាុះ ស្របាពលរែាបាៃសស្របី
ស្របាេ់តំបៃ់ដែលសៅជំវ ិញបឹងសៃុះសែីមបីសធវីស្រេូវវេា។ កាលពីមៃឆាន ំ២០១៣ ស្របាពលរែាក្នងតំបៃ់បាៃលក្់ែី
របេ់ពួក្សគសៅឱ្យស្រក្ុមហៃឯក្ជៃមួយគឺស្រក្ុមហៃបរ ីពិភ្ពងមី សហីយចសនាែ ុះឆាន ំ២០១៣ ៃិងឆាន ំ២០១៥ ស្រក្ុមហៃ
សនាុះក្៏បាៃចាក្់លបបំសពញសដ្ឋយខាច់ ៃិងែីសែីមបីសាងេង់បរ ីពិភ្ពងមី។ សទាុះបីាយ៉ា ងណាក្៏សដ្ឋយសគស ីញ
មាៃស្របឡាយមួយដែលមាៃទទឹងស្របមាណ២០ដម៉ាស្រត បាៃសាងេង់ស ីងសៅទីតាំងសនាុះ។
3.12. Boeung or Pralay Tuol Popere
Location: Sangkat Dangkoa, Khan Dangkoa, Phnom Penh.
Satellite imagery from 1997 to 2009 suggests that at this site there was a water surface.
However, local people living nearby advised that it was not a Lake, but a man-made ditch.
During this time residents used the area around the lake to transplant rainy season rice fields.
Prior to 2013 local people sold their land to a private company, Borei Piphup Thmey, and
between 2013 and 2015 the company filled in the lake with sand and land to build Borei
Piphup Thmey. However, in this process a 20 meter wide ditch was constructed on the site.

39
Figure 23: Map of Boeung or Pralay Tuol Popere
Figure 24: Current view of Boeung or Pralay Tuol Popere
1. Water hyacinths blocking the Tuol Popere canal, Dangkao 2. Borei Piphub Thmey, Dangkao

40
៣.១៣ បឹងតគម្ភក្ស ឬទំៃប់ក្សប់ត្សូវ
ទីតាំង៖ បឹងសៃុះមាៃទីតាំងាប់ៃឹងេង្កា ត់ចំៃួៃ៥ គឺេង្កា ត់ពញពៃ់ េង្កា ត់ពៃាំង េង្កា ត់សោក្រកា
េង្កា ត់េំសរាង ៃិងេង្កា ត់ដស្រពក្សៅន ខណឌ ដស្រពក្សៅន រាជធាៃីភ្នំសពញ។
រូបភាព Landsat ចសនាែ ុះឆាន ំ១៩៩៧ ៃិងឆាន ំ២០០៣ បឹងសៃុះមាៃន្ទទឹក្ធំលវឹងសលវីយ សហីយមាៃន្ទទឹក្
ព័ទធជំវ ិញដែលស្រគបែណត ប់សដ្ឋយរក្ខាតិនបតង។ ស្របាពលរែាសៅក្នងតំបៃ់បាៃសស្របីស្របាេ់បឹងសៃុះសែីមបីសធវីដស្រេ
សៃសាទស្រតី ៃិងដ្ឋំែំណាំបនាទ ប់បៃសំស្សងសទៀត។ ដ្អក្តាមដ្ៃីឋាៃសលខាឆាន ំ២០០២ បឹងសៃុះមាៃស្ម ុះថា “
ដស្រពក្អូរខាច់”។ សទាុះបីាយ៉ា ងណាក្៏សដ្ឋយ ស្របាពលរែាក្នងតំបៃ់ ៃិងសមភ្ូមិបាៃសៅបឹងសៃុះថាទំៃប់ក្ប់ស្រេូវ
ឬបឹងតាសមាក្។ ាលទធ្លអំពីការេិក្ាសៅសលីការអភ្ិវឌ្ឍ ឬការបាត់បង់ន្ទបឹងសៅក្នងរាជធាៃីភ្នំសពញ បឹងសៃុះ
ស្រតូវចាត់ទក្ថាាបឹងដែលមាៃទំហំធំាងសគសៅក្នងរាជធាៃីភ្នំសពញ ដែលមាៃន្ទស្រក្លា ៣.២៣៩,៧ ហិចតា។
សៅនងៃទី០៣ ដខក្មាៈ ឆាន ំ២០១៦ រាជរដ្ឋា ភ្ិបាលនៃស្រពុះរាាណាចស្រក្ក្មពាបាៃសចញអៃស្រក្ឹតយមួយដែលបាៃ
ស្របកាេថាបឹងសៃុះ គឺាស្រទពយេមបតតិសាធារណៈរបេ់រែា។
3.13. Boeung Tamork or Tumnup Kab Srov
Location: This lake is sited across four Sangkats—Sangkat Ponhea Ton, Sangkat Pun Sang,
Sangkat Kok Rokar, Sangkat Samrong, and Sangkat Prek Phnov, Khan Prek Phnov, Phnom
Penh.
According to Landsat imagery between 1997 and 2003 this lake was a vast body of water and
the surrounding water surface was covered by vegetation. The local people used this lake to
transplant rice, to fish, and to grow subsidiary crops. The topographic map from 2002 refers
to this body of water as “Prek Ou Khsach”. However, local people and the village chief call it
Tumnup Kob Srov/Boeung Tamork9
. As a result of the development/loss of other lakes in
Phnom Penh, it is now one of the largest lakes in the city—a total area of 3,239.7 hectares. On
3 February 2016, the Royal Government of Cambodia released a sub-decree which declared
that this lake is public property.
9
Further information about this site can be found at: http://mylekha.com/national/3881

41
Figure 25: Map of Boeung Tamork or Tumnup Kab srov lake
Figure 26: Overview of Boeung Tamork or Tumnub Kabsrov
1. Kob Srov pumping station, Prek Pnov 2. View of Boueung Tamork/ Kob Srov, Prek Pnov

42
៣.១៤ បឹងរាជសីហ៍
ទីតាំង៖ េង្កា ត់ខមួញ ខណឌ ដេៃេខ រាជធាៃីភ្នំសពញ
សយងតាមការេមាា េៃ៍ាមួយស្របាពលរែាក្នងតំបៃ់ ៃិងសលាក្សមភ្ូមិខមួញបាៃឱ្យែឹងថា ចាប់ពី
ទេវតសរ ៍ឆាន ំ១៩៧០ រហូតែល់ពាក្់ក្ណាត លឆាន ំ២០០០ តំបៃ់សៃុះស្រគបែណា ប់សៅសដ្ឋយរក្ខាតិទឹក្ សហីយមាៃ
ស្របាពលរែាាសស្រចីៃបាៃសស្របីស្របាេ់បឹងសៃុះេស្រមាប់សធវីដស្រេស្របាំង។ សៅចសនាែ ុះឆាន ំ២០០៩ ៃិងឆាន ំ២០១៥ ស ីញ
ថារូបរាងខាងសស្រៅនៃន្ទបឹងសៅតំបៃ់សៃុះបាៃដស្របស្របួលយ៉ា ងខាែ ំង។ ដ្នក្ខែុះនៃន្ទបឹងស្រតូវដបងដចក្សៅឱ្យស្រក្ុមហៃ
ឯក្ជៃស្ម ុះ Ciputra Group Indonesia ៃិង YLP Group Cambodia ដែលបាៃែំសណី រការចាក្់ខាច់លបបឹង
សៅតំបៃ់ទាំងសៃុះេស្រមាប់អភ្ិអភ្ិវឌ្ឍៃ៍ទីស្រក្ុងរណបមួយដែលមាៃស្ម ុះថា Grand Phnom Penh International
City ដែលមាៃន្ទែីទំហំ ២៣៣ ហិចតា។ ក្នងបរ ិសវណនៃតំបៃ់សៃុះក្ំពងេាិតសៅសស្រកាមែំសណី រការអភ្ិវឌ្ឍ ដែល
រួមមាៃភ្ូមិស្រគឹុះ ទីវាលវាយក្ូលសហាគ ល សាលាអៃតរាតិ ៃិង្ារទំសៃីប(PPCH,២០១១)។ ដ្នក្ខែុះនៃបឹងក្៏
ស្រតូវបាៃ្តល់េមបទាៃសៅឱ្យស្រក្ុមហៃឯក្ជៃ ដែលស្រេសែៀងោន សៃុះដែរបឹងសៃុះ ស្រតូវបាៃចាក្់លបបំសពញ សែីមបី
សាងេង់បរ ីសប៉ាងហួត ៃិងបរ ីវ ិមាៃភ្នំសពញ។
3.14. Boeung Reach Sey
Location: Sangkat Khmuogn, Khan Saensokh, Phnom Penh.
According to interviews with local people and chief of Khmuogn village, from the 1970s to
mid -2000s the area was full of aquatic plants, and residents used the lake to transplant dry
season rice. Between 2009 and 2015 the physical characteristics of this site changed
significantly. Some parts of the lake were granted to private companies Ciputra Group
Indonesia and YLP Group Cambodia, which proceeded to fill in these areas with sand in order
to development the 233 hectare Satellite City—Grand Phnom Penh International City. This
complex - which is still under development - includes mansions, a golf club/field, an
international school, and a supermarket (PPCH, 2011). Other parts of the lake have also been
granted to private companies, which have similarly filled in these areas in order to construct
Borei Peng Huot, Borei Vimean Phnom Penh.

43
Figure 27: Map of Boeung Reach Sey
Figure 28: Satellite city in Boeung Reach Sey
2. Satellite city-Grand Phnom Penh (north), Saensokh

44
៣.១៥ បឹងចិញ្ចឹមត្ក្សគពើ
ទីតាំង៖ េង្កា ត់ទឹក្ថាែ ខណឌ ដេៃេខ រាជធាៃីភ្នំសពញ។
សយងតាមអាាា ធរមូលដ្ឋា ៃបាៃឱ្យែឹងថា អំ ងទេវតសរ ៍ឆាន ំ១៩៨០ បឹងសៃុះបាៃសែីរតួនាទីយ៉ា ងេំខាៃ់
ក្នងការេតក្ទឹក្ពីស្របភ្ពស្សងៗ។ តាមរយៈរូបភាពពី Landsat ពីឆាន ំ១៩៩៧ ៃិងឆាន ំ ២០០៣ បាៃបង្កា ញថា បឹង
សៃុះមាៃន្ទទឹក្ សហីយស្រគបែណត ប់សដ្ឋយរក្ខាតិទឹក្ែូចា ស្រពលិត ផ្កា ឈូក្ ៃិងស្រតគួៃាសែីម។ សៅអំ ងឆាន ំ
២០០៣ បឹងសៃុះគឺទទួលរងការចាក្់បំសពញសដ្ឋយខាច់ ៃិងែីសដ្ឋយ ស្រក្ុមហៃឯក្ជៃមួយ(មិៃសាគ ល់ស្ម ុះ)
សហីយតំបៃ់សៃុះក្៏មិៃទាៃ់មាៃការអភ្ិវឌ្ឍសៅស ីយ ចាប់តាំងពីមាៃេក្មមភាពចាក្់ែីលបបឹងសៃុះរួចមក្។
3.15. Boeung Chechemkrapeu
Location: Sangkat Teuk Thla, Khan Saensokh, Phnom Penh.
According to local authorities, in the 1980s the lake played a fundamental role in storing
water which flowed from other areas. Landsat imagery from 1997 and 2003 confirms was a
water surface which was covered by vegetation, such as water lily, lotus, and morning glory.
During 2003, the lake was filled in with sand and land by an unknown private company and
the area has been left undeveloped since this time.

45
Figure 29: Map of Boeung Chechemkrapeu lake
Figure 30: Overview of Boeung Chechemkrapeu
1. 1. Land owned by the unknown company, in Saensokh

46
៣.១៦ បឹងខាំពង
ទីតាំង៖ េង្កា ត់ដស្រពក្តាសេក្ ខណឌ សស្រាយចង្កវ រ រាជធាៃីភ្នំសពញ។
តំបៃ់សៃុះមាៃស្របាពលរែារេ់សៅចាប់តាំងពីឆាន ំ១៩៧៩ មក្សមែុះ។ តាមរយៈរូបភាពពី Landsat ពីឆាន ំ
១៩៩៧ ៃិងឆាន ំ២០០៩បាៃបង្កា ញថា ទីសៃុះគឺាបឹងដែលមាៃន្ទទឹក្ធំលវឹងសលវីយហ៊ុំព័ទធជំវ ិញសដ្ឋយរក្ខាតិ ទឹ
ក្។ ចសនាែ ុះឆាន ំ ២០១០ ៃិងឆាន ំ២០១៥ ដ្នក្ខែុះនៃបឹងសៃុះបាៃទទួលរងការចាក្់បំសពញ។ នាសពលបចចបបៃន សគ
មិៃទាៃ់ស ីញមាៃគសស្រមាងអភ្ិវឌ្ឍៃ៍ណាមួយសក្ីតស ីងសៅតំបៃ់សៃុះសទ។ សបីតាមស្របាពលរែាដែល្តល់បទ
េមាា េៃ៍បាៃឱ្យែឹងថា គសស្រមាងសាងេង់ៃឹងស្រតូវចាប់ស្តីមនាសពលឆាប់ៗខាងមខសៃុះ ប៉ាដៃតពួក្សគមិៃបាៃែឹង
ចាេ់សៅស ីយថាាគសស្រមាងអភ្ិវឌ្ឍៃ៍អវីឲ្យស្របាក្ែសនាុះស ីយ។ យ៉ា ងណាមិញ ស្របាពលរែាក្នងតំបៃ់សៅដត
អាចបៃតដ្ឋំែំណាំបាៃសៅជំវ ិញបឹងសៃុះសពញមួយឆាន ំ សហីយពួក្សគក្៏អាចសៃសាទស្រតី្ងដែរសៅរែូវវេា។
3.16 Boeung Kham Porng
Location: Sangkat Prek Tasek, Khan Chroy Changvar, Phnom Penh.
There have been residents at this site around the Prek Phnov Bridge since 1979. According to
Landsat imagery from 1997 to 2009, this was a permanent lake with a vast water surface,
surrounded by aquatic plants. Between 2010 and 2015 parts of the lake were filled in. While
currently no development activities have taken place on the land claimed from the lake,
interviewees related their understanding that construction would commence soon. These
individuals did not know what would be developed on the site. Still, local people continue to
grow crops or transplant rice around the lake throughout the year, and fish during the rainy
season.

47
Figure 31: Map of Boeung Kham Porng
Figure 32: Current view of Boeung Kham Porng area
1.Paddy rice field in the center of lake during dry season, Russey Keo

Facts and figures #28 phnom penh’s lakes where are they now

Facts and figures #28 phnom penh’s lakes where are they now

Recommended

Recommended

More Related Content

More from Sokhret Sorn

More from Sokhret Sorn (20)

Facts and figures #28 phnom penh’s lakes where are they now