1. Presentatie door Luc Wittebolle voor

2. Agenda
1. Aanknopingspunten uit beknopte analyse
2. Denkpistes responsopties (oefening)
3. Actiepunten op korte termijn
2

3. Zwerfvuil vs. sluikstorten
Zwerfvuil Sluikstorten
zijn kleine stukjes afval die is afval dat bewust op
vaak onbewust door burgers openbare plaatsen wordt
worden achtergelaten op het achtergelaten, omdat degene
moment dat het afval die het veroorzaakt niet wil
ontstaat betalen voor dit afval of de
moeite niet wil doen om het
op een reglementaire wijze
aan te bieden.
Bron :OVAM 2012, zie
http://www.indevuilbak.be/educatief/docs/ZWERFVUIL_achtergrondinfo_leerk 3

4. Aanknopingspunten
uit beknopte analyse
4

5. Van ad hoc naar structureel?
ad hoc EN structureel
• symptomen bestrijden : • oorzaken aanpakken :
korte termijn effecten lange termijn effecten (de
(dweilen met kraan open) kraan dicht draaien)
• doel : status quo/geen • doel : structurele
verslechtering verandering / verbetering
• aanpak beperkt tot lokaal • aanpak op verschillende
niveau (wijk en of niveaus
gemeente)
5

6. Zwerfvuil/sluikstort aanpak
samenvattend overzicht
Doelstellingen
& Randvoorwaarden
EU
4 VN
& sensibilisering
Communicatie
Infrastructuur
Gewest
3
Handhaving
Participatie
omgeving
België
2 District
Gemeente
1 Straat
Wijk
Analyse
Prioritaire stromen/prioritaire doelgroepen/prioritaire locaties
6

7. Doelstellingen en randvoorwaarden
van zwerfvuil/sluikstort aanpak
Doelstellingen
& Randvoorwaarden
EU
4 VN
& sensibilisering
Communicatie
Infrastructuur
Gewest
3
Handhaving
Participatie
omgeving
België
2 District
Gemeente
1 Straat
Wijk
Analyse
Prioritaire stromen/prioritaire doelgroepen/prioritaire locaties
7

8. Doelstellingen en randvoorwaarden
van zwerfvuil/sluikstort aanpak
• Doelstellingen :
– Specifiek, Meetbaar, Aanvaard, Realistisch en
Tijdsgebonden
– Indicatoren (hoe gaan we meten?) met focus op
effectiviteit/efficiëntie
• Randvoorwaarden :
– ‘beperkingen’ waarmee we rekening dienen te
houden bij realisatie van de doelstellingen
(bijvoorbeeld : aanpak mag niet leiden tot ‘uitsluiting’/
disproportionele sancties/kosten, etc)
8

9. 5 pijlers
van zwerfvuil/sluikstort aanpak
Doelstellingen
& Randvoorwaarden
EU
4 VN
& sensibilisering
Communicatie
Infrastructuur
Gewest
3
Handhaving
Participatie
omgeving
België
2 District
Gemeente
1 Straat
Wijk
Analyse
Prioritaire stromen/prioritaire doelgroepen/prioritaire locaties
9

10. 5 pijlers
van zwerfvuil/sluikstort aanpak
het uitsturen van boodschappen die tot een mentaliteitswijziging en
Communicatie gedragsverandering moeten leiden en die duidelijk maken dat zwerfvuilgedrag
& sensibilisering maatschappelijk onaanvaardbaar is. Voorbeelden: affiches, artikels in gemeentelijk
infoblad, sensibilisatieborden op opgeruimde locaties, ...
de inrichting van publieke ruimte, de plaatsing van recipiënten, de organisatie van de
Infrastructuur veeginspanningen, de planning en monitoring van de verschillende activiteiten die
moeten bijdragen tot een propere leefomgeving, het gebruik v/d netheidsbarometer, ..
Omvat politionele acties + optreden van GAS-ambtenaren + toezicht door andere
ambtenaren. Handhaving moet samenlopen met informatie en sensibilisatie. Doel
Handhaving :(perceptie) pakkans verhogen + inzet en belang voor het lokale bestuur van propere
straten en pleinen te benadrukkken.
Betreft de materiële omgeving die zwerfvuilgedrag kan uitlokken of begunstigen:
leegstand, verloedering, anonimiteit, allerhande vormen van schade en verwaarlozing,
Omgeving ... De gekozen locaties, in het bijzonder de zogenaamde icoonplaatsen, zijn hier
bepalend voor de aanpak, die vertrekt vanuit een gedegen analyse.
aanspreken van buurtbewoners op hun verantwoordelijkheid en initiatieven
ontwikkelen di “eigenaarschap” van de openbare ruimte herbevestigen. => signaal naar
Participatie passanten. Bijv.buurtacties organiseren, ambassadeurs creëren, gepersonaliseerde
affiches, sociale controle door eigen personeel ...
10
Bron : OVAM

11. Actieniveaus
van zwerfvuil/sluikstort aanpak
Doelstellingen
& Randvoorwaarden
EU
4 VN
& sensibilisering
Communicatie
Infrastructuur
Gewest
3
Handhaving
Participatie
omgeving
België
2 District
Gemeente
1 Straat
Wijk
Analyse
Prioritaire stromen/prioritaire doelgroepen/prioritaire locaties
11

12. Analyse
van zwerfvuil/sluikstort vraagstuk
Doelstellingen
& Randvoorwaarden
EU
4 VN
& sensibilisering
Communicatie
Infrastructuur
Gewest
3
Handhaving
Participatie
omgeving
België
2 District
Gemeente
1 Straat
Wijk
Analyse
Prioritaire stromen/prioritaire doelgroepen/prioritaire locaties
12

13. Systeemanalyse
Bron : Inzamel- en beloningsystemen ter
vermindering van zwerfafval, drie concepten voor
een aanpak, Delft, CE, 2001 13

14. Zwerfvuil in cijfers
(Vlaanderen 2006)
Bron : OVAM, Zwerfvuil in Vlaanderen 2006. Analyse van proefstroken
14

15. Aantal sluikstortmeldingen per km2
4000
(2010) 3523
3500
3000
Stad
2500 District
2283
wijk Dam
2000 1921 Wijk Centraal station
wijk Stuivenberg
1500
wijk Atheneum
1000
500
309
130 186
0
Bron basisgegevens : Buurtmonitor 2012
Opmerking : de omvang van sluikstorten meten via omweg van sluikstortmeldingen laat een zekere
foutmarge bestaan, omdat 1) vermoedelijk niet ieder sluikstort gemeld wordt, en 2) eenzelfde sluikstort
meerdere keren gemeld kan worden. (bron buurtmonitor) 15

16. 2060 typische kenmerken
(bron: RUP 2060)
• Aankomstgebied/transitiegebi
ed (huisjesmelkers/koterijen)
• Dicht bevolkt
• >50% nieuw(st)e Belgen en
vreemdelingen
• Laag gemiddeld
inkomen/hoge werkeloosheid
• Grote verschillen binnen 2060
• Hoge kansarmoede
• Veel jongeren/weinig
ouderen
16

17. Denkpistes responsopties
(oefening)
17

18. Responsopties
nulmeting vermijden
overdragen
beperken
aanvaarden
• Productdesign • UPV • Witte brigades
Voorbeelden van • Dematerialisatie • Outsourcing • Sensibiliseren
• Statiegeld • SLA • Sluikstortapp.
responsopties
systeem • Lentepoets
18

19. Zwerfvuil onstaansvoorwaarden
wegnemen
Een consumptie op Een gepercipieerde
Een product
openbare weg baat
Bijvb : Bijvb. : Bijvb.:
•Productdesign = • eten doe je bij •Positieve
zwerfvuil vriendelijk voorkeur op school / (restwaarde) of
• welke pos./neg thuis negatieve incentive
incentive bij • respect voor de (boete);
producent? openbare ruimte •Communicatie
•Dematerialisatie (sociale druk : blaam)
•subsititutie
19

20. Communciatie & sensibilisatie
straat - wijk
• Straatverantwoordelijke • xxxx
• Doelgroepspecifieke benadering
• Events
• Benadering aantrekkingspolen
• Nieuwkomers worden ingelicht
• Boodschap op “plastic
winkeltassen grootwarenhuizen”
district - gemeente Vl.gewest - België 20

21. Infrastructuur
straat - wijk
• opkuismateriaal • xxxx
• Aangepaste vuilnisbakken • Retoursystemen
(publiek)
• Peukenbak/vuilnisbak : stedelijk
reglement bij winkels
• Organisatie containerpark
(kortere wachttijden)/ sociaal
beleid
district - gemeente Vl.gewest - België 21

22. Participatie
straat - wijk
• Ownership (opsinjoren) • xxxx
• Doelgroepenspecifieke
benadering:
scholen/verenigingen
• Peter/meter nieuwkomers
• Milieu/afval verantwoordelijke • Project in kader van
betrekt andere departementen samenwerkingsovereenkomst
integreren in beleid (e.g. Aanpak met de gemeenten
huisjesmelkers/werk/etc… )
• SLA waarbij reductie op wordt
gehanteerd (zoeken naar effciientie)
• Doelgroepenbeleid : evenementen
district - gemeente Vl.gewest - België 22

23. Handhaving
straat - wijk
• Aanspreken op asociaal gedraag • xxxx
• Informeren en in kaart brengen
hotspots (via bestaande app)
• GAS, etc. • Financiering handhaving door
• Alternatieve straffen/bemiddeling gemeenten
• Communicate rond
boetes/vervolg beleid/pakkans
(objectieve en subjectieve
pakkans verhoging)
district - gemeente Vl.gewest - België 23

24. Omgeving
straat - wijk
• Sociale controle verzekeren • xxxx
• Sociaal weefsel verbeteren via
buurtactiviteiten
• RO beleid: verkrotting; • Uitgebreide producenten
huisjesmelkers aanpakken verantwoordelijkheid
• Normen vervaging aanpakken • Taks op niet conforme
(drugs/criminaliteit/…) huisvuilzakken
• Afvalbeleid evalueren • Ondersteuning van 2060 als
• Nieuwkomers (spreiding) pilootwijk (financieel + kennis +
• Levenskwaliteit verhogen deelname aan EU projecten)
district - gemeente Vl.gewest - België 24

25. Oefening :
denkpistes voor actie
• Doel : tegen 2018 (einde huidige legislatuur) is zwerfvuil/sluikstort:
– (beduidend) lager dan in rest van Antwerpen
– Geldt aanpak 2060 als beste praktijk
• Uitgangspunt strategie: holitische benadering (5 pijlers) gericht op
structurele oplossing met korte en lange termijn acties
doelstellingen (mijlpalen) op verschillende actieniveaus
• Oefening
– Bespreek wat er vandaag al gedaan wordt voor elk van de pijlers
– Bekijk vervolgens wat er ontbreekt
– Vul tenslotte aan met eigen denkpistes voor elke pijler/actieniveau
25

26. Actiepunten op
korte termijn
26

27. Enkel actiepunten op korte termijn
• Workshop 6 december met focus op denkpistes
• Valideren doelstellingen (of minstens ambities)
• Betrekken prioritaire stakeholders bij gewest/gemeente in
organisatiestructuur/stuurgroep
• Afzonderlijke structuur of integratie in bestaande structuur?
• Financiering : Opstarten schrijfwerk projectvoorstel tegen 31
januari 2013
• Ontvangen van zwerfvuil/sluikstortgegevens van de Stad
Antwerpen
• ….
27

28. Ondersteuning
Mag in beginsel niet het grote probleem zijn.
28

29. Vragen?
Opmerkingen?
Suggesties?
luc wittebolle
familiestraat 72, 2060 antwerpen
tel : 03 663 60 09 - gsm : 0479 80 94 27
luc.wittebolle@skynet.be 29