Kunstenpunt brengt de spreiding van de podiumkunsten uit Vlaanderen in kaart, in binnenland en buitenland. Op basis van gegevens van Kunstenpunt en het Departement CJSM identificeren we diverse werkmodellen voor de productie en spreiding van podiumkunsten, met aandacht voor toekomstpistes toegespitst op de cultuurcentra in Vlaanderen. Presentatie op 28 oktober 2016 op de ledendag van VVC, de Vereniging van de Vlaamse Cultuur- en Gemeenschapscentra (www.vvc.be). Volledige tekst en uitleg is te vinden via http://dossiers.kunsten.be/spreiding/productie-en-spreiding-een-bodemonderzoek

1. KUNSTENPUNT1
JORIS JANSSENS (KUNSTENPUNT)
28 OKTOBER 2016
OVER DE SPREIDING VAN DE PODIUMKUNSTEN UIT VLAANDEREN
Van prototype tot ‘slow burner’

2. KUNSTENPUNT2
“This can be a quote for
Breaking up the presentation”
NAME QUOTATION IN CAPITALS

3. KUNSTENPUNT3

4. KUNSTENPUNT4

5. KUNSTENPUNT5
De ‘spreidingskwestie’ in de podiumkunsten
Geen nieuwe kwestie, maar vandaag extra urgent
• Druk op het systeem
- Signalen over druk op de speelmogelijkheden (binnen- en buitenland).
- Discours over ‘overproductie’, ’beperkte afname’ of ‘versnippering’…
• Nood aan een update of upgrade van ons idee van kunstspreiding
- Toenemende ontevredenheid met het ‘spreidingsmodel’
- Decentralisering cultuurbeleid: opdracht van cultuurcentra verandert fundamenteel
• Wat kunnen we leren uit cijfers van Kunstenpunt en Departement CJSM?

6. KUNSTENPUNT6
01 HET ‘AANBOD’: OVERZICHT
02 SPREIDING IN VLAANDEREN
03 INTERNATIONALISERING
04 3 SPREIDINGSMODELLEN
05 TOEKOMSTPERSPECTIEVEN

7. KUNSTENPUNT7
01 HET AANBOD: OVERZICHT

8. De data van Kunstenpunt
• Gegevensverzameling via
data.kunsten.be
• Infofiches over podiumproducties
(2001-heden)
• Gezelschappen & coproducenten
• Premières en hernemingen
• Genres
• Internationale opvoeringen sinds 2001

9. KUNSTENPUNT9
Aantal
producties per
jaar (2001-2014)
Bron: data.kunsten.be (Kunstenpunt)
Toename van hernemingen
’
‘Nieuwe producties
= stabiel’

10. De data van het
ministerie
• Departement CJSM
• Kunstendecreetstructuren rapporteren
activiteiten in jaarverslagen
• In deze analyse werken we met…
• Gegevens over de periode 2010-2013
• Organisaties voor theater, dans en
muziektheater
• Enkel hun publieksvoorstellingen
• We maken onderscheid tussen binnen- én
buitenland

11. KUNSTENPUNT11
Activiteiten van KD-structuren (2010-2013)
Bron: Afdeling Kunsten, Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media

12. KUNSTENPUNT12
02 SPREIDING IN VLAANDEREN

13. KUNSTENPUNT13
Evolutie van de speelcircuits 2010-2013
Bron: Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media

14. KUNSTENPUNT14
Speelcircuits volgens discipline (2010-2013)
Bron: Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media

15. KUNSTENPUNT15
Regionale spreiding volgens discipline
(2010-2013) Bron: Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media

16. KUNSTENPUNT16
Regionale spreiding en speelcircuits
Bron: Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media (2010-2013)

17. KUNSTENPUNT17
De cultuurcentra als staalkaart
Subtitle

18. KUNSTENPUNT18
03 INTERNATIONALISERING

19. KUNSTENPUNT19
Internationalisering podiumkunsten
Aantal opvoeringen in het buitenland (bron: data.kunsten.be)

20. KUNSTENPUNT
‘Greatest hits’
Bron: data.kunsten.be

21. KUNSTENPUNT
‘Greatest hits’
Bron: data.kunsten.be

22. KUNSTENPUNT22
Quick hits & slow burners
Bron: data.kunsten.be

23. KUNSTENPUNT
BERLIN, Bonanza
23

24. KUNSTENPUNT24
Bron: Berlin
Berlin, Bonanza: een ‘slow burner’

25. KUNSTENPUNT25
Bron: Berlin
Berlin, Bonanza: een ‘slow burner’

26. KUNSTENPUNT26
04 DRIE SPREIDINGSMODELLEN

27. KUNSTENPUNT27
1. Een ‘spreidingsgezelschap’

28. KUNSTENPUNT28
1. Een spreidingsgezelschap
Opvoeringen van LAZARUS-producties 2010-2013 (Bron: Departement CJSM)

29. KUNSTENPUNT29
1. Een spreidingsgezelschap
Regionale spreiding van LAZARUS-opvoeringen 2010-2013 (Bron: Departement CJSM)

30. KUNSTENPUNT30
1. Een spreidingsgezelschap
Speelcircuits van LAZARUS-opvoeringen 2010-2013 (Bron: Departement CJSM)

31. 1. Een
spreidingsgezelschap
• Nog steeds de seizoenslogica
- Gezelschappen, artist-run
- Tournees afgebakend in de tijd
- Creëren tijd en rust voor creatieproces
• Hoofdzakelijk actief in eigen land
- Sterke regionale spreiding
- Cultuurcentra zijn een cruciaal vehikel
- 50 opvoeringen is een succes, ‘dan ben
je rond’.

32. KUNSTENPUNT32
2. Een internationale producent

33. KUNSTENPUNT33
2. Een internationaal productiehuis
Opvoeringen van Ontroerend Goed-producties 2010-2013 (Bron: Departement CJSM)

34. KUNSTENPUNT34
2. Een internationaal productiehuis
Regionale spreiding van Ontroerend Goed-opvoeringen 2010-2013 (Bron: Departement CJSM)

35. KUNSTENPUNT
2. Een internationaal productiehuis
Speelcircuits van Ontroerend Goed-opvoeringen 2010-2013 (Bron: Departement CJSM)

36. 2. Een internationaal
productiehuis
• Ander beeld van regionale
spreiding
- Nauwelijks spreiding in Vlaanderen
• Richten zich nauwelijks op cultuurcentra
- Internationale markt zorgt voor zeer
lange speelreeksen (= hard werk!)
• Lange speelreeksen
- Eerste speelcircuit: coproducenten
- Bij succes blijft productie jarenlang op
repertoire
- Lengte tournee is projectgebonden (eg.
Pubers)

37. KUNSTENPUNT37
3. Nieuwe modellen voor lokale verankering

38. Lokale verankering in cijfers…
Producties en opvoeringen van KVS 2010-2013 (Bron: Departement CJSM)
Het procesmatige en site specific
karakter van Tok Toc Knock leidt in
de cijfers tot een beeld van
‘versnippering’… Steeds meer
‘producties’ worden steeds minder te
zien.
Maar hoe meet je lokale impact?
KVS won met dit project de ‘Thuis in
de stad’-prijs. “Er werd een radicale
keuze gemaakt om ter plekke te
werken, vanuit het besef dat een plek
niet alleen ruimte, maar ook tijd
betekent”, aldus het juryverslag.
Tok Toc Knock

39. KUNSTENPUNT39
05 TOEKOMSTPERSPECTIEVEN

40. KUNSTENPUNT40
Enige inzichten
Het wordt allemaal niet slechter of beter. Het wordt wel fundamenteel anders.
• Cruciale rol van de cultuurcentra
voor de presentatie van
podiumkunsten in Vlaanderen.
- Buiten de steden, en bij uitstek in Limburg
en West-Vlaanderen, schragen ze het
ecosysteem.
- Staalkaart van het (structureel
gesubsidieerde) podiumaanbod.
- Survival of the fittest?
• ‘Spreidingsgezelschappen’ zijn nog
steeds erg afhankelijk van dit circuit, en
dus kwetsbaar.
• Er zijn steeds minder van die Vlaamse
spreidingsgezelschappen.
• De ‘versnippering’ is een symptoom van
veranderende werkmodellen.
- Cultuurhuizen verankeren zich in een lokale
context
• Kunstenaars gaan sitespecific en procesmatig aan
de slag met lokale gemeenschappen.
• Dit werk wordt niet ‘hernomen’, maar de impact op
een gemeenschap lees je niet in cijfers.
- ‘Internationale productiehuizen werken in een
transnationaal systeem voor productie en
spreiding.
• Een korte premièrereeks bij coproducenten dient
om ‘prototype’ uit te testen.
• Bewezen kwaliteit blijft soms jaren op het
repertoire en boort nieuwe circuits aan.

41. KUNSTENPUNT41
Drie vragen voor cultuurcentra in transitie
Hoe inspiratie putten uit veranderende modellen voor productie en spreiding?
• Wat doen we nog met die
traditionele
seizoenslogica’s en
spreidingsmodellen?
- Welke verantwoordelijkheid
ten aanzien van de
‘spreidingsgezelschappen’?
- Wat is de waarde van hun
werk voor lokale
gemeenschappen (bv.
actuele betekenis van
theaterrepertoire en
canon)?
- Lost het probleem zichzelf
op?
• Hoe kunnen we
strategieën ontwikkelen
voor kunsten en lokale
verankering?
- Veel goesting bij makers
en huizen
- Kunstenaars betrekken bij
dit soort van processen is
arbeidsintensief, duur en
vergt specifieke knowhow.
- Kennisdeling en
samenwerking met
Kunstendecreetspelers op
vlak van ontwikkeling en
participatie.
• Wat kunnen we leren uit dat
transnationale coproductie-
en spreidingsmodel?
- Nadenken over onderscheid
tussen…
• Eerste speelcircuits, die
inzetten op productie en
presentatie van specifieke
niches (waar mislukken mag).
Bv. FIERA (dans).
• En tweede speelcircuits, die
inzetten op publieksverbreding
voor bewezen kwaliteit). Bv.
Circuit X (jonge makers).
- Ook hier nood aan bonding met
KD!

42. WWW.KUNSTEN.BE

43. Research: Joris Janssens & Delphine Hesters
Gegevensverzameling: Roel Devriendt, Christel De Brandt & Bart Magnus
Met dank aan: David Bauwens, Kurt Lannoye & LAZARUS
Meer info: joris@kunsten.be
WWW.KUNSTEN.BE