2. Op donderdagnamiddag 22 mei bezoeken we de stad aan de hand van de
tentoonstelling « blijven plakken - meer dan 50 jaar migratie naar Gent ».
We vatten onze tocht aan om 12u30 in de Sleepstraat met een Turkse
maaltijd!!!
3. De Sleepstraat is dé multiculturele straat in Gent.
Gentenaars eten er Turks, kopen er stoffen in de bazar, enz.
Waar ligt deze straat in Gent?
Aan de Noordzijde van het oude centrum, dichtbij de haven, in die buurten
waar veel fabrieken vroeger gevestigd waren.
4. Gent in de 18de eeuw (1792)
Kleine stad (ca. 50.000 inwoners)
Veel open ruimte (landbouw!!)
Gent in de 19de eeuw (1839)
Stad binnen dezelfde oppervlakte (oud historisch centrum)
Alle ruimte ingenomen (textielindustrie)
5. Alle leegstaande grote ruimtes in de stad werden ingenomen door de industrie. Beeld
van het Gravensteen waar in de 19de eeuw een textielfabriek in was ondergebracht.
Binnenin het kasteel en langs de buitenzijde werden woningen gebouwd voor de vele
arbeiders waar de industrie nood aan had.
7. De Gentse textielnijverheid was gespecialiseerd in katoenbewerking. Katoen is een
mondiale grondstof die ingevoerd moet worden en op internationale markten werd
aangekocht. Enkel via mechanisatie of lage lonen konden ondernemers winst maken.
De zoektocht naar lage lonen zorgde in de 19de eeuw voor de alom verspreidde
kinderarbeid. Foto van kinderen (sommigen 12 jaar) op weg naar de textielfabriek.
8. Door het geleidelijk optrekken (in 1889 en 1914) van de
minimumleeftijd voor kinderarbeid tot 14 jaar moet de Gentse
textielindustrie op zoek naar andere goedkope arbeidskrachten.
Geleidelijk wordt daarom al maar meer gebruik gemaakt van
goedkopere vrouwenarbeid.
Personeelsfoto Gents textielbedrijf 1914
Personeelsfoto Gents textielbedrijf 1948
9. Na Wereldoorlog II moet de
productiviteit in de textielindustrie
drastisch stijgen. De Gentse
textielindustrie probeert dit te
bereiken door de invoering van
allerlei maatregelen waaronder de
invoering van nieuwe zeer strenge
reglementen en het meten en
tellen (chronometreren) van elke
handeling om die daarna te
rationaliseren.
Werkhuisregelement van Gents textielbedrijf in 1948.
11. Door al deze maatregelen en de
lage verloning wilden Gentenaars
niet langer in de textielnijverheid
werken. Aanvankelijk ging men in
eigen land op zoek naar nieuwe
goedkope arbeidskrachten.
12. In Turkije werd na Wereldoorlog II de traditionele landbouw volop gemechaniseerd.
Tractoren, ploegen vervingen er de handenarbeid van de vele dagloners of kleine
landbouwers. Onder de jonge bevolking was er hoge werkloosheid.
13. Brief van de Gentse textielwerkgeversorganisatie
Ugetex uit 1964 waarin de werkgevers gewezen
wordt op de grote arbeidsreserve in Turkije en
Marokko. In 1964 werd een migratieakkoord
gesloten tussen de Belgische en Turkse overheid
waardoor arbeiders officieel ter plaatse konden
gerecruteerd worden.
18. De Turkse arbeiders die naar Gent komen zijn grotendeels afkomstig uit
de streek rond Emirdag. Het is een landelijk plateau in centraal Turkije
(Anatolië).
19. Fotografe Lieve Colruyt trok in 2004 naar de streek rond Emirdag en maakte er
volgende foto’s die ons een idee geven van de streek en de levensomstandigheden.
20. Die eerste Turkse arbeidsmigranten komen terecht in grote drukke
fabrieksgebouwen in een grote moderne stad
21. Filmfragment: « Ontheemding is… » (2004) Rabia Kaçar
Sfeerbeelden Turkse Gentenaars op bezoek in Emirdag (1 minuut)
22. Textielarbeid is ongeschoolde arbeid.
De eerste Turkse arbeidsmigranten
wordt de Nederlandse taal niet
aangeleerd. Een halve dag opleiding
(‘met handen en voeten’) in het
bedrijf volstaat om aan de slag te
kunnen.
Brief uit 1970 van het Gentse textielbedrijf UCO
waarin Nederlandse lessen worden aangeboden
voor een aantal van hun Turkse arbeiders.
23. Ze verblijven er aanvankelijk in ‘logementshuizen’
(huizen of lege fabrieksruimtes) in de stad met
verschillende mannen samen. Men moet er
samen slapen, eten, lezen, wassen,…
Maar men stuurt berichten en foto’s naar
huis waarin men alles positief voorstelt
en alle familie, buren en vrienden
uitnodigt ook naar Gent te komen
(zogenaamde kettingmigratie).
24. Uiteindelijk zullen in de loop van de jaren ‘60
van vorige eeuw de eerste echtgenotes hun
mannen achterna reizen.
25. De eerste gezinnen verlaten de ‘logementshuizen’ en betrekken die woningen in
Gent waar de Gentenaars zelf niet meer willen wonen.
(Foto’s Lieve Colruyt)
26. De Turkse arbeidsmigranten en hun
families bouwen hier geleidelijk hun
leven op. Er worden kinderen
geboren, ze overlijden hier en de
kinderen lopen er school.
27. Ten gevolge van de economische crisis in de jaren ‘70 van vorige eeuw valt de vraag
naar vreemde arbeidskrachten stil. In 1974 komt er zelfs een officiële migratiestop
vanuit de Belgische overheid. De Gentse textielnijverheid krijgt het bijzonder
moeilijk en veel textielbedrijven sluiten de deuren. Veel Turkse arbeidsmigranten
worden werkloos of komen terecht in andere sectoren als de visverwerkende
nijverheid of de grondwerken. Anderen openen een winkel, restaurant of eigen zaak.
