2. 1
İÇİNDEKİLER
Haritayı Okumadan Önce Bilmeniz Gerekenler ................................................................... 2
Türkiye Teknoloji Sektörü Haritası 1984 - 1998 ................................................................... 3
Türkiye Teknoloji Sektörü Haritası 1999 - 2004 ................................................................... 4
Türkiye Teknoloji Sektörü Haritası 2005 - 2009 ................................................................... 5
Türkiye Teknoloji Sektörü Haritası 2010 - 2012 ................................................................... 6
Türkiye Teknoloji Sektörü’ne İlham Verenler ........................................................................ 7
Türkiye Teknoloji Sektörü’ne Mentorluk Yapanlar ............................................................... 8
Türkiye Teknoloji Sektörü’ndeki Yatırımlar ........................................................................... 9
Türkiye Teknoloji Sektörü Eski Çalışanlar ............................................................................. 10
Türkiye Teknoloji Sektörü’ndeki Seri Girişimler .................................................................... 11
Türkiye Teknoloji Sektörü’ne Endeavor Girişimcilerinin Etkisi: %57 .................................... 12
Endeavor Girişimcileri Olmadan Türkiye Teknoloji Sektörü ................................................ 13
3. 2
HARİTAYI OKUMADAN ÖNCE BİLMENİZ GEREKENLER
Verimli bir girişimci ortamı yaratmak için, hem maddi hem manevi sermayenin bir araya • Bu akım haritanın ikinci katmanı 1999-2004 arasında daha da artış göstermiş; ilk yatırımlar
gelmesi gerekmektedir. Maddi sermaye direkt yatırım odaklı iken manevi sermaye; tecrübe, ve ilk seri girişimler başlamıştır.
bilgi ve ilişki birikimleri olan fikir önderleri ve onların aktarımıdır. Arjantin, Ürdün ve
Türkiye’deki Endeavor ülke ofisleri, 2012 senesinde teknoloji odaklı girişimcilik ekosisteminin • 2008’de e-tohum gibi kuluçka merkezlerinin açılması ile yatırım ve seri girişimcilik oldukça
haritasını ve maddi sermaye kadar manevi sermayenin de bu ekosistemdeki çarpan etkisini hızlanmış ve 2007’de Endeavor Türkiye ofisinin açılışı ile mentorluk aktiviteleri resmiyet
ölçeklendirebilmek amacıyla kapsamlı bir araştırma yapmıştır. Bu çalışma Türkiye’de 100’ün kazanarak aktif çalışmalarla artırılmıştır. Üçüncü katman 2005-2009’a geldiğimizde ise firma
üzerinde sektör temsilcisi arasında iki boyutlu yapılmıştır. Bu kitapçığın ilk bölümü profillerine dijital medya ve web 2.0 firmaları da eklenmiştir.
ekosistemin zaman odaklı gelişimini gösterirken, ikinci bölümü bahsettiğimiz maddi ve
manevi sermayenin etkisini ilham, mentorluk, yatırım, eski çalışan ve seri girişimcilik olarak • Şirket kurmanın oldukça kolaylaştığı ve buna bağlantılı olarak sektör oyuncu sayısının hızla
beş farklı bakış açısı ile anlatmaktadır: yükseldiği son iki seneye (2010-2012) baktığımızda; melek yatırımcı ağları, girişim
sermayeleri gibi önemli oyuncular da ekosisteme dahil olmuştur. Bu dönem içerisinde
Bu çalışmada ilham başarılı girişimcilerin yeni nesillere “rol model” etkisi yaratarak cesaret yurtdışından önemli satın alımlar, büyük yatırımlar, mentorluk aktiviteleri ve seri
vermelerini gösterir. Mentorluk ise Türkiye’de yeni benimsenen bir kavram olarak deneyimli girişimcilikte büyük bir artış yaşanmıştır. Yine bu dönemde sistemde “ilham” faktörünün
girişimci ve işadamlarının tecrübelerini yeni nesille paylaşımını ifade etmektedir. Haritada devreye girdiğini görüyoruz.
yatırımlar bu çalışmada yer alan girişimci ve/veya yatırımcı kişilerin finansal olarak yeni
girişimlere sağladıkları katkıları göstermektedir. Eski çalışanlar, ankete katılan girişimci Sonuç:
firmalardan çıkıp kendi şirketini kuranları simgelemektedir. Son olarak seri girişimler yani Bu araştırma çıktıları dışında kalan STK’lar, kuluçka merkezleri, eğitim merkezleri, yatırım
kurucular başarıyı elde edip birden fazla şirket kuran girişimcilerin aktivitelerini şirketleri, risk sermaye fonları ve devlet teşviklerinin sektör oluşumundaki tamamlayıcı rölü
yansıtmaktadır. göz ardı edilmemelidir. Ancak, bu paydaşların katkıları ile birlikte araştırmamızda görüyoruz
ki deneyim kazanmış girişimciler ve birbirleri arasındaki etkileşimleri bir girişimcilik
• 1984-1998 zaman aralığı, Türkiye teknoloji ekosisteminde ilk oyuncuların belirdiği ekosisteminin oluşumunda kritik rol oynamaktadır. Bu etkileşimlerin yarattığı “çarpan etkisi”
dönemdir. Daha önce daha çok inovasyon odaklı yazılım firmalarından oluşan sektöre kültürünü yaygınlaştırmak Endeavor Türkiye’nin iş modelidir. Yine bu araştırmada
1994’te Türkiye’ye internet ve küresel mobil teknolojisinin gelişi ile e-ticaret ve gözlemlediğimiz üzere Endeavor’ın seçip desteklediği Etkin Girişimciler rol model, mentor,
telekomünikasyon firmaları da eklenmiştir. yatırımcı, teşvik eden ve seri girişimci olarak yarattıkları etkileşimlerle sektörün %57’sini
oluşturmaktadır.
4. 3
TÜRKİYE TEKNOLOJİ
SEKTÖRÜ HARİTASI
1984 - 1998
Şirketler:
Çemberlerin
boyutları sektörde
yarattıkları etkileşim
ile doğru orantılıdır.
HEPSİBURADA
FORNET
Etkileşim Türleri:
STARETEJİ
İLHAM
TİKLE
MENTOR
ESCORT
YATIRIM
ESKİ ÇALIŞAN 1984– KURULDUĞU
1998 YIL
KURUCU
Girişimciler en başarılı
ve bilinen şirketleri ile VESTEL
temsil edilmektedir.
ARMADA VISTEK
BİLGİSAYAR
TURKCELL INFOTRON
1994: TURKCELL kuruldu.
1994: Türkiye’de internet kullanımı başladı.
1997: Endeavor Global kuruldu.
5. 4
TÜRKİYE TEKNOLOJİ
SEKTÖRÜ HARİTASI
1999 - 2004
Şirketler: MYNET
TELENITY
Çemberlerin
MAÇKOLİK NOKTA
boyutları sektörde
CRM
yarattıkları etkileşim AKADEMİ
ile doğru orantılıdır.
YEMEKSEPETİ
HEPSİBURADA
FORNET
BLOGCU
Etkileşim Türleri:
STARETEJİ
İLHAM
GİTTİGİDİYOR
TİKLE
MENTOR
ESCORT
ÇİÇEK
YATIRIM SEPETİ
ESKİ ÇALIŞAN 1984– 1999– KURULDUĞU
YONJA
1998 2004 YIL
KURUCU
R2
INTERNATIONAL
ÇELİK
Girişimciler en başarılı KARDEŞLER
ve bilinen şirketleri ile VESTEL
temsil edilmektedir. NEXT
ARMADA VISTEK GENERATION
BİLGİSAYAR MEDIA
TURKCELL INFOTRON
Türkiye’deki ilk yatırımlar ve ÇEMBER
ilk seri girişimler gerçekleşti.
1999: Türkiye'de ilk internet portalı AIRTIES
Mynet kuruldu. PRONET
POZITRON
1999: Türkiye'de hızlı internet
(ADSL) hizmete girdi ancak 2004'te
yaygın kullanılmaya başlandı.
2000: iLAb Ventures kuruldu.
6. 5
TÜRKİYE TEKNOLOJİ
SEKTÖRÜ HARİTASI
2005 - 2009
LİFT MEDYA
KOKTEYL FESMEKAN
EXA-TECH HOCAM
Şirketler: MEDYAGURU
BULDUM
DULDUM
41? 29!
Çemberlerin
boyutları sektörde İZLESENE
yarattıkları etkileşim MYNET ALKIŞLARLA
YAŞIYORUM
ile doğru orantılıdır. TELENITY
HORATO
MAÇKOLİK
MAGNET TRENDYOL
CRM NOKTA
DIGITAL AKADEMİ
MARIN
Etkileşim Türleri: YEMEKSEPETİ SOFTWARE
HEPSİBURADA
İLHAM FORNET LAMAGAMA
BLOGCU ENTERTAINMENT
MENTOR UZMANTV
TALEWORLDS
YATIRIM STARETEJİ
GİTTİGİDİYOR
ESKİ ÇALIŞAN TİKLE
ESCORT
KURUCU ÇİÇEK GRUPANYA
SEPETİ
Girişimciler en başarılı DIGITOUCH 1984– 1999– 2005– KURULDUĞU
1998 2004 2009 YIL
ve bilinen şirketleri ile YONJA
R2
temsil edilmektedir. INTERNATIONAL INVENTURES
TAŞIT ÇELİK
KARDEŞLER
VESTEL
2006: Google Türkiye ofisi açıldı. BULUCAK
NEXT
ARMADA VISTEK GENERATION
BİLGİSAYAR MEDIA
2006: Golden Horn Ventures MARKAFONİ
BRAND
EXCLUSIVE INVEON
yatırım sermayesi kuruldu. ÇEMBER
TURKCELL INFOTRON
2007: Endeavor Türkiye ofisi açıldı.
KARİYERGENÇ
2008: Etohum (ilk kuluçka merkezi) açıldı. AIRTIES
PRONET
VISIOTHINK
POZITRON
OBSS
2008: Cember.net XING tarafından
satın alındı. (Sektördeki ilk yurtdışı satın alımı)
AYAKKABI
ATÖLYESİ
DOKTOR
SİTESİ
2008: chip&pin uygulaması başladı. ENUYGUN
COM A.Ş.
P.I. WORKS
2008: Türkiye Avrupa'da ADSL
üye sayısı en hızlı artan ülke oldu.
2008: yemeksepeti.com
European Founders Fund’dan ilk yatırımını aldı.
7. 6
TÜRKİYE TEKNOLOJİ ANTROPİ
EĞİTİM
TEKNOLOJİLERI A.Ş.
NEOSES
SPORCUM MOBİLECRAFT BUTİGO
SEKTÖRÜ HARİTASI
GOBOTI
KUPONNOW
TMOB GIDEROS SİZ.NET BALERİN GOODBUZZ
MOBILE EVIDEA
AKTIVITO HEDİYEMO
2010 - 2012
TINKFABRIK
TASARTI
MAKALE COMPELLO GİYSİCİNİ ARCADEMONK
SEPETİ
KUKA
FIRRLA APP
PHONESPARK STUDIOS
CDN A.Ş. LİFT MEDYA
SOCIAPLUS KOKTEYL BOATBOOKINGS
FESMEKAN
EXA-TECH HOCAM
Şirketler: ARMUT
MEDYAGURU
11DIGITAL
BULDUM
DULDUM
BİFİNCAN CARLO’S
GAMES
PEMBE 41? 29!
Çemberlerin TEKNOGAZTE
PANJUR
boyutları sektörde İZLESENE
yarattıkları etkileşim MYNET ALKIŞLARLA MOMENTO
YAŞIYORUM
ile doğru orantılıdır. YENİMODA TELENITY
MARKOPON HORATO
MAÇKOLİK TRENDYOL ÇOKAKESUAR
KROMBERA CRM
AKADEMİ NOKTA
PEAK MAGNET MARIN
Etkileşim Türleri: GAMES DIGITAL SOFTWARE
LİDYANA
YEMEKSEPETİ HEPSİBURADA
İLHAM FORNET LAMAGAMA
BLOGCU ENTERTAINMENT
UZMANTV
MENTOR
ETKİLAB TALEWORLDS
STARETEJİ
YATIRIM GROUPGURU
GİTTİGİDİYOR
ESKİ ÇALIŞAN SAHİBİNDEN
TİKLE
KURUCU ÇİÇEK ESCORT GRUPANYA
DAVETLİMSİN SEPETİ
KUPON
Girişimciler en başarılı ŞİMDİ DIGITOUCH 1984– 1999– 2005– 2010 – KURULDUĞU
DİJİTAL 1998 2004 2009 2012 YIL
ve bilinen şirketleri ile KIRAGURU A.Ş.
YONJA R2
temsil edilmektedir. INTERNATIONAL INVENTURES
TAŞIT ÇELİK
SINAVO BONVAGON
KARDEŞLER
WATCHGAMEPLAY
BULUCAK
2011: Galata Business Angels açıldı. VESTEL SUPPLEMENTLER
NEXT BODY FORUM TR
ARMADA VISTEK GENERATION
2011: 212 (Girişim Sermayesi) açıldı. KURDELE MARKAFONİ
BİLGİSAYAR MEDIA
INVEON
BRAND
EXCLUSIVE TURKCELL INFOTRON BİLENADAM
2011: ebay, gittigidiyor’u satın aldı. SHOWROOM34
ÇEMBER
(+100 milyon dolar) GRUPFONİ VISIOTHINK
FİRMANYA
OBSS
2011: Naspers, Markafoni’yi satın aldı. MISSPERA
AIRTIES WEDECIDE
(+100 milyon dolar) TEKLİFBORSASI KARİYERGENÇ
AYAKKABI
SOMEDYA POZITRON ATÖLYESİ
PRONET ÇİKOLATA
2011: Amazon, ilk Türk yatırımını SEPETİ
ciceksepeti.com’a yaptı. MODNAKASTA
ZİZİGO
1V1Y
INPLOID
2011: Özyeğin Üniversitesi MARKMOST
DOKTOR
SİTESİ
Girişim Fabrikası açıldı. ENUYGUN
COM A.Ş.
LUXYBOX VIAPIA
2012: Perform Group Maçkolik’i satın aldı. OTTOPOT
P.I. WORKS 3D DESIGN
NANOTECHO
SİNAPS
2012: WPP 41?29!’u satın aldı. ANNEYSEN
MAPPS
USTAELİ MOLAPAKETİ
2012: General Atlantic SOLIDCT
VAARMI
yemeksepeti.com’a yatırım yaptı. FRUTATION
AKTİVİTO
444ÇİÇEK
MİZU SHAKESPEARINLOVE
JOYFOODS
MARKAVİP ANNELÜTFEN
INTEGMO
STİLSOS
8. 7
TÜRKİYE TEKNOLOJİ ANTROPİ
EĞİTİM
TEKNOLOJİLERİ A.Ş.
NEOSES
SPORCUM MOBILECRAFT BUTİGO
SEKTÖRÜ’NE
GOBOTI
KUPONNOW
TMOB GIDEROS SİZ.NET BALERİN GOODBUZZ
MOBILE EVIDEA
AKTIVITO HEDİYEMO
TINKFABRIK
İLHAM VERENLER
TASARTI
MAKALE COMPELLO GİYSİCİNİ ARCADEMONK
SEPETİ KUKA
FIRRLA APP
PHONESPARK STUDIOS
CDN A.Ş. LİFT MEDYA
SOCIAPLUS KOKTEYL BOATBOOKINGS
FESMEKAN
EXA-TECH HOCAM
ARMUT 11DIGITAL
MEDYAGURU
BULDUM
DULDUM
BİFİNCAN CARLO’S
GAMES
PEMBE 41? 29!
TEKNOGAZTE
PANJUR
Şirketler: İZLESENE
MYNET ALKIŞLARLA MOMENTO
YAŞIYORUM
YENİMODA TELENITY
MARKOPON HORATO
Çemberlerin
MAÇKOLİK TRENDYOL
boyutları sektörde ÇOKAKESUAR
KROMBERA CRM
yarattıkları etkileşim AKADEMİ NOKTA
MAGNET MARIN
ile doğru orantılıdır. PEAK
GAMES DIGITAL SOFTWARE
LİDYANA
YEMEKSEPETİ HEPSİBURADA
FORNET LAMAGAMA
BLOGCU ENTERTAINMENT
UZMANTV
Etkileşim Türleri: ETKİLAB TALEWORLDS
STARETEJİ
İLHAM GİTTİGİDİYOR
GROUPGURU
SAHİBİNDEN
TİKLE
MENTOR
ÇİÇEK ESCORT GRUPANYA
YATIRIM DAVETLİMSİN SEPETİ
ESKİ ÇALIŞAN KUPON
ŞİMDİ DIGITOUCH 1984– 1999– 2005– 2010 – KURULDUĞU
DİJİTAL 1998 2004 2009 2012 YIL
KURUCU KIRAGURU A.Ş.
YONJA R2
INTERNATIONAL INVENTURES
TAŞIT ÇELİK BONVAGON
SINAVO STİLSOS
Girişimciler en başarılı WATCHGAMEPLAY
KARDEŞLER
ve bilinen şirketleri ile VESTEL BULUCAK SUPPLEMENTLER
temsil edilmektedir. NEXT
ARMADA VISTEK BODYFORUM TR
GENERATION
BİLGİSAYAR MEDIA
KURDELE MARKAFONİ INVEON
BRAND
EXCLUSIVE TURKCELL INFOTRON BİLENADAM
ÇEMBER
SHOWROOM34
Yabancı başarılı girişimcilerin yanı sıra GRUPFONİ VISIOTHINK
FİRMANYA
yerel girişimciler de rol model etkileriyle OBSS
yeni girişimcilere ilham vermektedir. TEKLİFBORSASI
MISSPERA
KARİYERGENÇ
AIRTIES WEDECIDE
AYAKKABI
SOMEDYA POZITRON ATÖLYESİ
PRONET ÇİKOLATA
SEPETİ
MODNAKASTA
1V1Y
ZİZİGO
INPLOID
DOKTOR
MARKMOST SİTESİ
ENUYGUN
COM A.Ş.
LUXYBOX VIAPIA
P.I. WORKS 3D DESIGN
ANNEYSEN NANOTECHO
OTTOPOT MAPPS
SİNAPS USTAELİ MOLAPAKETİ
VAARMI
SOLIDCT
AKTİVİTO
ANNELÜTFEN
JOYFOODS SHAKESPEARINLOVE
INTEGMO
FRUTATION 444ÇİÇEK MİZU MARKAVİP
9. 8
TÜRKİYE TEKNOLOJİ ANTROPİ
EĞİTİM
NEOSES
SEKTÖRÜ’NE
TEKNOLOJİLERİ A.Ş. SPORCUM MOBILECRAFT BUTİGO
GOBOTI
KUPONNOW
TMOB GIDEROS GOODBUZZ
MENTORLUK
SİZ.NET BALERİN
MOBILE EVIDEA
AKTIVITO HEDİYEMO
TINKFABRIK
TASARTI
MAKALE COMPELLO GİYSİCİNİ ARCADEMONK
YAPANLAR
SEPETİ KUKA
FIRRLA APP
PHONESPARK STUDIOS
CDN A.Ş. LİFT MEDYA
SOCIAPLUS KOKTEYL BOATBOOKINGS
FESMEKAN
EXA-TECH HOCAM
ARMUT 11DIGITAL
MEDYAGURU
BULDUM
DULDUM
BİFİNCAN CARLO’S
Şirketler: 41? 29!
GAMES
TEKNOGAZTE PEMBE
PANJUR
İZLESENE
MYNET ALKIŞLARLA MOMENTO
Çemberlerin YAŞIYORUM
YENİMODA TELENITY
boyutları sektörde MARKOPON HORATO
yarattıkları etkileşim MAÇKOLİK TRENDYOL ÇOKAKESUAR
ile doğru orantılıdır. KROMBERA CRM
NOKTA
AKADEMİ
PEAK MAGNET MARIN
GAMES DIGITAL SOFTWARE
LİDYANA
YEMEKSEPETİ HEPSİBURADA
FORNET LAMAGAMA
Etkileşim Türleri: SİNAPS BLOGCU ENTERTAINMENT
UZMANTV
İLHAM ETKİLAB TALEWORLDS
STARETEJİ
GROUPGURU
GİTTİGİDİYOR
MENTOR
SAHİBİNDEN
TİKLE
YATIRIM
ÇİÇEK ESCORT GRUPANYA
ESKİ ÇALIŞAN DAVETLİMSİN SEPETİ
KUPON
KURUCU ŞİMDİ DIGITOUCH 1984– 1999– 2005– 2010 – KURULDUĞU
DİJİTAL 1998 2004 2009 2012 YIL
KIRAGURU A.Ş.
YONJA R2
Girişimciler en başarılı TAŞIT
INTERNATIONAL INVENTURES
STİLSOS ÇELİK
ve bilinen şirketleri ile SINAVO
KARDEŞLER
SUPPLEMENTLER
WATCHGAMEPLAY
temsil edilmektedir. VESTEL BULUCAK BODY FORUM TR
NEXT
ARMADA VISTEK GENERATION BONVAGON
BİLGİSAYAR MEDIA
KURDELE MARKAFONİ INVEON
BRAND
EXCLUSIVE BİLENADAM
Başarılı girişimciler deneyim paylaşımları ile ÇEMBER
TURKCELL INFOTRON
girişimcilik konusunda kültürel değişimin SHOWROOM34
GRUPFONİ VISIOTHINK
FİRMANYA
öncülüğünü yapmaktadır. OBSS
MISSPERA
AIRTIES WEDECIDE
TEKLİFBORSASI KARİYERGENÇ
AYAKKABI
SOMEDYA POZITRON ATÖLYESİ
PRONET ÇİKOLATA
SEPETİ
MODNAKASTA
1V1Y
ZİZİGO
INPLOID
DOKTOR
MARKMOST SİTESİ
ENUYGUN
COM A.Ş.
LUXYBOX VIAPIA
P.I. WORKS 3D DESIGN
OTTOPOT NANOTECHO
MAPPS
ANNEYSEN
USTAELİ MOLAPAKETİ
VAARMI
SOLIDCT
FRUTATION AKTİVİTO
444ÇİÇEK JOYFOODS SHAKESPEARINLOVE
MİZU
MARKAVİP ANNELÜTFEN
INTEGMO
