piekne

1. KrajobrazKrajobraz
wysokogórskiwysokogórski
TatrTatr

2. Spis treściSpis treści
1.1. Wstęp.Wstęp.
2.2. Granit.Granit.
3.3. Tatrzańskie szczyty.Tatrzańskie szczyty.
4.4. Grzbiet górskiGrzbiet górski..
5.5. Grań.Grań.
6.6. Cyrk lodowcowy.Cyrk lodowcowy.
7.7. Jeziora cyrkowe.Jeziora cyrkowe.
8.8. Doliny.Doliny.
9.9. Jaskinie.Jaskinie.
10.10. Żleb.Żleb.
11.11. Stożki piargowe.Stożki piargowe.
12.12. Wodospady.Wodospady.
13.13. Przełęcze.Przełęcze.

3. Położenie TatrPołożenie Tatr

4. Mapa topograficzna TatrMapa topograficzna Tatr
Tatry na przedwojennej mapie topograficznej WojskowegoTatry na przedwojennej mapie topograficznej Wojskowego
Instytutu Geograficznego. Skala 1:100.000.Instytutu Geograficznego. Skala 1:100.000.

5. TatryTatry– najwyższe pasmo w łańcuchu– najwyższe pasmo w łańcuchu
Karpat (Karpaty Zachodnie).Karpat (Karpaty Zachodnie).
1.1. Powierzchnia Tatr wynosi 785 km², z tego 175Powierzchnia Tatr wynosi 785 km², z tego 175
km² (ok. 25%) leży w granicach Polski, ok. 610km² (ok. 25%) leży w granicach Polski, ok. 610
km² (75%) na terytorium Słowacji. Długośćkm² (75%) na terytorium Słowacji. Długość
Tatr wynosi w linii prostej 53 km, a ściśleTatr wynosi w linii prostej 53 km, a ściśle
wzdłuż grani 80 km.wzdłuż grani 80 km.
2.2. Tatry są objęte ochroną przez ustanowienie naTatry są objęte ochroną przez ustanowienie na
ich obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego.ich obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego.
3.3. Tatry dzielimy na:Tatry dzielimy na:
 Tatry Zachodnie – Grześ, Kasprowy Wierch,Tatry Zachodnie – Grześ, Kasprowy Wierch,
Czerwone Wierchy, Ornak.Czerwone Wierchy, Ornak.
 Tatry Wschodnie:Tatry Wschodnie:
– Tatry Wysokie – Gerlach (2655 m n.p.m.), Rysy (2499Tatry Wysokie – Gerlach (2655 m n.p.m.), Rysy (2499
m n.p.m.; po stronie słowackiej 2503 m n.p.m.),m n.p.m.; po stronie słowackiej 2503 m n.p.m.),
Świnica, Kościelec, Mnich, Granaty, Kozi WierchŚwinica, Kościelec, Mnich, Granaty, Kozi Wierch
– Tatry Bielskie – Hawrań, Płaczliwa Skała, MurańTatry Bielskie – Hawrań, Płaczliwa Skała, Murań
(Słowacja).(Słowacja).

8. Tatry zbudowane są z granitu.Tatry zbudowane są z granitu.
 Granit to często spotykana,Granit to często spotykana,
lita, kwaśna skała magmowa.lita, kwaśna skała magmowa.
 W Polsce granity występująW Polsce granity występują
na powierzchni ziemi nana powierzchni ziemi na
Dolnym Śląsku oraz wDolnym Śląsku oraz w
Tatrach.Tatrach.
 Granit przybiera różne barwy,Granit przybiera różne barwy,
takie jak szara, białoróżowa,takie jak szara, białoróżowa,
zielona, czerwona i inne. Zezielona, czerwona i inne. Ze
względu na łatwośćwzględu na łatwość
otrzymania dużych bloków,otrzymania dużych bloków,
cięcia i polerowania orazcięcia i polerowania oraz
bogatą i piękną kolorystykębogatą i piękną kolorystykę
używany jest w budownictwieużywany jest w budownictwie
jako kamień budowlany ijako kamień budowlany i
dekoracyjny.dekoracyjny.

10. GRANITGRANIT

11. GerlachGerlach - 2655 m n.p.m.- 2655 m n.p.m.
Najwyższy szczyt Tatr, położony na Słowacji.Najwyższy szczyt Tatr, położony na Słowacji.

12. RysyRysy - 2499 m.n.p.m.- 2499 m.n.p.m.
Rysy - najwyższy szczyt Tatr polskichRysy - najwyższy szczyt Tatr polskich
i równocześnie najwyższy szczyt Polski.i równocześnie najwyższy szczyt Polski.

13. ŚwinicaŚwinica - 2301 m n.p.m.- 2301 m n.p.m.

14. Kominiarski WierchKominiarski Wierch --1829 m n.p.m.1829 m n.p.m.
Masyw górski dawniej nazywanyMasyw górski dawniej nazywany
Kominami Tylkowymi.Kominami Tylkowymi.

15. MięguszowieckiMięguszowiecki
SzczytSzczyt
2438 m n.p.m.2438 m n.p.m.
Jest to drugi, co doJest to drugi, co do
wysokości szczyt wwysokości szczyt w
Polsce.Polsce.

16. KościelecKościelec -- 2155 m n.p.m.2155 m n.p.m.
Szczyt w Tatrach Wysokich.Szczyt w Tatrach Wysokich.

17. MnichMnich
2068 m n.p.m.2068 m n.p.m.
Północno-wschodniaPółnocno-wschodnia
ściana Mnicha.ściana Mnicha.
Samotna turniaSamotna turnia
TurniaTurnia - rodzaj- rodzaj
skalistego, ostregoskalistego, ostrego
szczytu lub skałki oszczytu lub skałki o
stromych lub nawetstromych lub nawet
pionowych ścianach.pionowych ścianach.

18. Kasprowy Wierch -Kasprowy Wierch - 1987 m n.p.m.1987 m n.p.m.
Obserwatorium meteorologiczne.Obserwatorium meteorologiczne.

19. Masyw górski w Tatrach ZachodnichMasyw górski w Tatrach Zachodnich
o długości 2,7 km. Złożony jest zo długości 2,7 km. Złożony jest z
trzech części:trzech części:
– Wielkiego Giewontu (1894 m n.p.m.)Wielkiego Giewontu (1894 m n.p.m.)
– Małego Giewontu (1728 m n.p.m.)Małego Giewontu (1728 m n.p.m.)
– Długiego Giewontu (1867 m n.p.m.).Długiego Giewontu (1867 m n.p.m.).

20. Widok od strony północnej.Widok od strony północnej.

21. Na Wielkim Giewoncie znajduje sięNa Wielkim Giewoncie znajduje się
15-metrowy żelazny krzyż, obiekt15-metrowy żelazny krzyż, obiekt
pielgrzymek religijnych, ale równieżpielgrzymek religijnych, ale również
niezwykle niebezpieczne miejsce.niezwykle niebezpieczne miejsce.
W czasie burzy. 15 sierpnia 1937, podczasW czasie burzy. 15 sierpnia 1937, podczas
procesji w Święto Wniebowzięcia NMPprocesji w Święto Wniebowzięcia NMP
zginęły tam, porażone piorunemzginęły tam, porażone piorunem
4 osoby, 13 zostało ciężko rannych.4 osoby, 13 zostało ciężko rannych.
Oficjalnie na Giewoncie w ciągu ostatnichOficjalnie na Giewoncie w ciągu ostatnich
95 lat zginęło 76 osób.95 lat zginęło 76 osób.

23. GrześGrześ - 1653 m n.p.m.- 1653 m n.p.m.
Szczyt w Tatrach Zachodnich.Szczyt w Tatrach Zachodnich.

24. Czerwone WierchyCzerwone Wierchy
ZespółZespół
czterechczterech
szczytówszczytów
znajdującychznajdujących
się w ciągusię w ciągu
głównegogłównego
grzbietu Tatr.grzbietu Tatr.
Biegnie poBiegnie po
nich granicanich granica
słowacko-słowacko-
polska.polska.

25. OrnakOrnak – grzbiet górski– grzbiet górski
o wysokości 1854 m n.p.m.o wysokości 1854 m n.p.m.
Grzbiet górskiGrzbiet górski - obszar położony wzdłuż linii- obszar położony wzdłuż linii
grzbietowej łączący znaczące szczyty danegogrzbietowej łączący znaczące szczyty danego
pasma górskiego.pasma górskiego.

26. GrańGrań - stromy i ostry grzbiet górski. Ostra krawędź- stromy i ostry grzbiet górski. Ostra krawędź
utworzona przez stykające się zbocza.utworzona przez stykające się zbocza.

27. Cyrk lodowcowyCyrk lodowcowy
Cyrk lodowcowy - półkoliste lub owalne zagłębienie otoczone z trzech stronCyrk lodowcowy - półkoliste lub owalne zagłębienie otoczone z trzech stron
stromymi stokami (ścianami), a z czwartej ryglem skalnym /stromymi stokami (ścianami), a z czwartej ryglem skalnym /wał z litej skaływał z litej skały/./.
Cyrk lodowcowy po rezygnacji lodowca ma najczęściej kształt misy i częstoCyrk lodowcowy po rezygnacji lodowca ma najczęściej kształt misy i często
zostaje zajęty przezzostaje zajęty przez jezioro cyrkowe.jezioro cyrkowe.

28. Jezioro cyrkoweJezioro cyrkowe
Jezioro cyrkoweJezioro cyrkowe - rodzaj jeziora polodowcowego, powstałego w- rodzaj jeziora polodowcowego, powstałego w
obrębie kotła lodowcowego po ustąpieniu lodowca. Powstają zobrębie kotła lodowcowego po ustąpieniu lodowca. Powstają z
wytopionych brył martwego lodu. Mają małą powierzchnię, owalnywytopionych brył martwego lodu. Mają małą powierzchnię, owalny
kształt i strome brzegi.kształt i strome brzegi.
Stawy tatrzańskie, z jednym wyjątkiem (Kras Cichy Stawek), sąStawy tatrzańskie, z jednym wyjątkiem (Kras Cichy Stawek), są
pochodzenia polodowcowego.pochodzenia polodowcowego.
Jeziora polskich Tatr zwane są tradycyjnie stawami.Jeziora polskich Tatr zwane są tradycyjnie stawami.
W Tatrach występuje blisko 200 różnej wielkości stawów,W Tatrach występuje blisko 200 różnej wielkości stawów,
począwszy od największego,począwszy od największego, Morskiego OkaMorskiego Oka (34,54 ha), poprzez(34,54 ha), poprzez
porównywalnie dużyporównywalnie duży Wielki Staw PolskiWielki Staw Polski,,
do zupełnie maleńkich, jakdo zupełnie maleńkich, jak Zadni Mnichowy StawekZadni Mnichowy Stawek (0,04 ha).(0,04 ha).

29. Morskie OkoMorskie Oko
Morskie Oko jest położone w Dolinie Rybiego PotokuMorskie Oko jest położone w Dolinie Rybiego Potoku
na wysokości 1395 m n.p.m.na wysokości 1395 m n.p.m.
Widok z Czarnego Stawu.Widok z Czarnego Stawu.

30. Wielki Staw i Mały StawWielki Staw i Mały Staw
Na pierwszym planie - Wielki Staw, za nim (po lewej) na zboczu Wyżnej Kopy – strażnicówkaNa pierwszym planie - Wielki Staw, za nim (po lewej) na zboczu Wyżnej Kopy – strażnicówka
TPNTPN
nad Małym Stawem, dalej Przedni Staw i schronisko turystyczne, Niżna Kopa.nad Małym Stawem, dalej Przedni Staw i schronisko turystyczne, Niżna Kopa.
 Powierzchnia jeziora wynosi 34,1 ha głębokość 79,3 m.Powierzchnia jeziora wynosi 34,1 ha głębokość 79,3 m.
 Jest to najgłębsze i najdłuższe (998 m) jezioro w Tatrach.Jest to najgłębsze i najdłuższe (998 m) jezioro w Tatrach.

31. Czarny StawCzarny Staw
To tatrzańskie jezioro położone jest w kotle polodowcowymTo tatrzańskie jezioro położone jest w kotle polodowcowym
na wysokości 1581 m n.p.m.na wysokości 1581 m n.p.m.

32. Czarny StawCzarny Staw
Widok ze szlaku na Rysy.Widok ze szlaku na Rysy.

33. Dolina Pięciu Stawów PolskichDolina Pięciu Stawów Polskich

34. Zwany takżeZwany także Żabim Stawkiem.Żabim Stawkiem. Nad nim szczyty zamykająceNad nim szczyty zamykające
Dolinę Gąsienicową: Świnica, Pośrednia Turnia, Skrajna Turnia.Dolinę Gąsienicową: Świnica, Pośrednia Turnia, Skrajna Turnia.
W stawkach tych występują traszki: górska i karpacka oraz żabaW stawkach tych występują traszki: górska i karpacka oraz żaba
trawna.trawna.

35. DolinaDolina
Dolina – wklęsła formaDolina – wklęsła forma
terenu o wydłużonymterenu o wydłużonym
kształcie otoczonakształcie otoczona
ze wszystkich stronze wszystkich stron
wzniesieniamiwzniesieniami
i wyraźniei wyraźnie
wykształconym dnie,wykształconym dnie,
najczęściej powstałanajczęściej powstała
w wyniku działalnościw wyniku działalności
rzek lub lodowcówrzek lub lodowców..

36. Dolina lodowcowaDolina lodowcowa

37. DolinaDolina
KościeliskaKościeliska

38. Czarna Dolina GąsienicowaCzarna Dolina Gąsienicowa

39. Dolina JaworzynkaDolina Jaworzynka
Zniszczone erozją zbocza Skupniowego UpłazuZniszczone erozją zbocza Skupniowego Upłazu
znacznie już pokryły się roślinnością.znacznie już pokryły się roślinnością.

40. Pusta DolinkaPusta Dolinka
Mała, boczna dolinka zawieszona nad Doliną Pięciu StawówMała, boczna dolinka zawieszona nad Doliną Pięciu Stawów
w Tatrach Wysokich. Utworzona została przez kocioł polodowcowy.w Tatrach Wysokich. Utworzona została przez kocioł polodowcowy.

41. JaskiniaJaskinia
Jaskinia to naturalna pusta przestrzeńJaskinia to naturalna pusta przestrzeń
w skale o rozmiarach umożliwiającychw skale o rozmiarach umożliwiających
jej penetrację przez człowieka.jej penetrację przez człowieka.

42. Jaskinia Wielka ŚnieżnaJaskinia Wielka Śnieżna
Najgłębsza jaskinia w Polsce, głębokość 824 mNajgłębsza jaskinia w Polsce, głębokość 824 m
i najdłuższa jaskinia w Polsce długość 22 km.i najdłuższa jaskinia w Polsce długość 22 km.

43. Zbójnickie OknaZbójnickie Okna
Dwie jaskinie w wapiennych ścianach.Dwie jaskinie w wapiennych ścianach.

44. JaskiniaJaskinia
MroźnaMroźna
Jaskinia MroźnaJaskinia Mroźna – leży we wschodnim zboczu Doliny– leży we wschodnim zboczu Doliny
Kościeliskiej Całkowita długość jaskini ok. 480 m.Kościeliskiej Całkowita długość jaskini ok. 480 m.
Swoją nazwę zawdzięcza panującej wewnątrz stałej, niskiejSwoją nazwę zawdzięcza panującej wewnątrz stałej, niskiej
temperaturze (6 stopni w skali Celsjusza).temperaturze (6 stopni w skali Celsjusza).

45. Smocza JamaSmocza Jama
Jaskinia w Tatrach Zachodnich, właściwie krótki,Jaskinia w Tatrach Zachodnich, właściwie krótki,
stromy korytarz jaskiniowy przebijający skałę na wylot.stromy korytarz jaskiniowy przebijający skałę na wylot.

46. Żleb, rynna korazyjnaŻleb, rynna korazyjna
Żleb wklęsła forma ukształtowania terenuŻleb wklęsła forma ukształtowania terenu
górskiego.górskiego.
Powstaje na skutek działalności żłobiącejPowstaje na skutek działalności żłobiącej
zsuwającego się materiału skalnego,zsuwającego się materiału skalnego,
wody opadowej i roztopowej, lawinwody opadowej i roztopowej, lawin
kamienistych, a także lawin śnieżnych.kamienistych, a także lawin śnieżnych.

47. Żlebami częstoŻlebami często
spływają z górspływają z gór
potoki, spadająpotoki, spadają
kamienie,kamienie,
schodzą lawiny.schodzą lawiny.
W żlebachW żlebach
zwykle teżzwykle też
najdłużejnajdłużej
zalega śnieg.zalega śnieg.

49. Ślady po ski-alpinistach.Ślady po ski-alpinistach.

51. Rynna w Dolinie Pięciu Stawów Spiskich.Rynna w Dolinie Pięciu Stawów Spiskich.

52. Stożki piargoweStożki piargowe
PiargiPiargi, ogólna nazwa kamienistych, ogólna nazwa kamienistych
usypisk, powstałych w efekcieusypisk, powstałych w efekcie
gromadzenia się materiału odpadłegogromadzenia się materiału odpadłego
ze ścian skalnych. Piargi stożki,ze ścian skalnych. Piargi stożki,
hałdy i pokrywy usypiskowe.hałdy i pokrywy usypiskowe.
Składają się ze żwiru, kamieni lubSkładają się ze żwiru, kamieni lub
wielkich bloków, pochodzące zwielkich bloków, pochodzące z
obrywów skalnych.obrywów skalnych.

53. Stożki piargoweStożki piargowe
Stożki piargoweStożki piargowe: rozpościerają się u wylotu żlebów i są o różnych: rozpościerają się u wylotu żlebów i są o różnych
rozmiarach, w zależności od wielkości obszaru dostarczającegorozmiarach, w zależności od wielkości obszaru dostarczającego
okruchy. Ich wysokość w Tatrach wynosi od 50 do 260 m.okruchy. Ich wysokość w Tatrach wynosi od 50 do 260 m.

54. Stożki piargowe powstałe z gruzu odpadłegoStożki piargowe powstałe z gruzu odpadłego
od skał.od skał.

55. WodospadWodospad –– swobodny, pionowy spadek wody rzecznej,swobodny, pionowy spadek wody rzecznej,
spowodowany różnicą poziomów dna koryta rzeki lub potoku.spowodowany różnicą poziomów dna koryta rzeki lub potoku.
Szereg wodospadów nazywa się kaskadą.Szereg wodospadów nazywa się kaskadą.
Wodospady na ŚwiecieWodospady na Świecie
Wodospad NiagaraWodospad Niagara
Wodospad WiktoriiWodospad Wiktorii
Wodospad GlymurWodospad Glymur

56. Wielka SiklawaWielka Siklawa
SiklawaSiklawa – wodospad w Tatrach Wysokich spada dwoma lub trzema strugami– wodospad w Tatrach Wysokich spada dwoma lub trzema strugami
(w zależności od wysokości poziomu wody w Wielkim Stawie). Wysokość progu ok. 64 - 70 m.(w zależności od wysokości poziomu wody w Wielkim Stawie). Wysokość progu ok. 64 - 70 m.
Jest to największy (chociaż nie najwyższy) wodospad w Tatrach.Jest to największy (chociaż nie najwyższy) wodospad w Tatrach.

57. WodogrzmotyWodogrzmoty
MickiewiczaMickiewicza
Wodospady utworzoneWodospady utworzone
z trzech większychz trzech większych
i kilku mniejszychi kilku mniejszych
kaskad (od 3 do 10 m).kaskad (od 3 do 10 m).
Wodospady te nazwaneWodospady te nazwane
zostały Wodogrzmotamizostały Wodogrzmotami
z racji olbrzymiegoz racji olbrzymiego
huku jaki powodujehuku jaki powoduje
spadająca nimi woda,spadająca nimi woda,
zwłaszcza po dużychzwłaszcza po dużych
opadach.opadach.

58. PrzełęczPrzełęcz
Forma ukształtowania terenu,Forma ukształtowania terenu,
wybitne, poprzeczne obniżenie w przebiegu grzbietu górskiegowybitne, poprzeczne obniżenie w przebiegu grzbietu górskiego
lub grani między sąsiednimi szczytami.lub grani między sąsiednimi szczytami.

59. KoziaKozia PrzełęczPrzełęcz..
Na skośnejNa skośnej półcepółce w ścianie turyści.w ścianie turyści.

60. Świnicka PrzełęczŚwinicka Przełęcz -- 2051 m n.p.m.2051 m n.p.m.

61. Erozja spowodowana ruchem turystycznym.Erozja spowodowana ruchem turystycznym...

62. Erozja na szczycie Rysów.Erozja na szczycie Rysów.

64. Wykorzystano strony:Wykorzystano strony:
 http://www.mount.cad.plhttp://www.mount.cad.pl
 źródło: Wielka Encyklopedia Geografii Świata tom 6, wydawnictwo Kurpiszźródło: Wielka Encyklopedia Geografii Świata tom 6, wydawnictwo Kurpisz
 http://www.fogra.com.plhttp://www.fogra.com.pl
 www.sktj.plwww.sktj.pl
 http://astrojawil.plhttp://astrojawil.pl
 http://pl.wikipedia.org/wiki/Tatryhttp://pl.wikipedia.org/wiki/Tatry
Prezentacj przygotowałaęPrezentacj przygotowałaę
Małgorzata KlimaszewskaMałgorzata Klimaszewska