SlideShare a Scribd company logo
1 of 100
Download to read offline
БуряадОрон Бурятия Buryatia
www.altargana.info
www.soyol.ru
www.nomoihan.com
www.nbrb.ru
www.minkultrb.ru
Буряад Орон
Бурятия
Buryatia
Улаан-Үдэ
Улан-Удэ		
Ulan-Ude
2016
Буряад Орон
Бурятия
Buryatia
2016
© Министерство культуры Республики Бурятия
© Национальная библиотека Республики Бурятия
© Buryad-Mongol Nom, пре-пресс, оформление
i s b n 978-5-9905884-3-1
УДК 779
ББК  85.163 (2) кр
	 Б 919
В год своего 350-летия столица Бурятии
ждет гостей на яркий и незабываемый
праздник «Алтаргана». Под единым
знаменем фестиваля в Улан-Удэ вновь
соберутся представители бурятского
народа со всего мира. Впервые
в нашу республику фестиваль пришел
в 2006 году. И вот теперь, спустя
десять лет, гости смогут полюбоваться
на другую, ставшую еще краше, Бурятию.
Нет путешественника, который бы
не мечтал приехать в Бурятию — землю,
словно созданную природой в дар
богам. Священная чаша озера Байкал
с чистейшей водой, величественные горы
в снежных шапках по ее краям. В горных
лесах рождаются родники, превращаясь
потом в бурные реки, чтобы плавно
успокоиться в бескрайних равнинах.
От аромата их трав кружит голову,
ветры разносят шепот деревьев. Кони
рвутся «копытами ударить гимн свободе
в зеленый барабан степных долин». И все
это заряжает энергией древний и мудрый
народ Бурятии.
Добро пожаловать в пространство
впечатлений! Пусть удивят вас своей
силой наши баторы и покорят своими
талантами наши красавицы! Пусть
частичка Бурятии навсегда останется
в вашем сердце!
350 жэлэйнгээ сарюун ойе угтажа байһан
Улаан-Үдэ ниислэлнай угсаатанайнгаа
алтарганадаал бүхэ үндэһэтэй, таһаршагүй
холбоое хоёрдохиёо Буряадтаа
мандуулхань. Арбан жэлэй урда
түрүүшын наадамда ерэһэн айлшад мүнөө
Буряаднай хэды һайхан болооб гэжэ
жэшэн хараха аргатай.
Айлшадай тэгүүлдэг һайхан манай
Буряад орон! Байгал далаймнай дэлхэйн
омогорхол, Бархан, Саяан — буурашагүй
һүлдэмнай. Бартаа хүбшөөр
хабсагайнууд тобойлдоод, үльгэрэй
баатарнууд гэхээр. Булаг эхитэй
горхохон далай тээшэ миралзаад,
эрмэлзэл зоригой жэшээтэйл. Эндэ
түбхинэһэн олон яһатан араднай эльгэн
түрэл дайдаһаа хүмүүжэлтэй, алибаа
бэрхэшээлһээ сухаряагүй, түүхын дабаа
эрэлхэгээр дабажа, одоо сагай байдалаа
улам һайханаар зохёонол. Таряан далай,
тобир малнууд шэмэгнай, үндэһэн
үүлтэртэ адууһа малаа бусаана, агаарай
шэнэ онгосонууд бүтээгдэнэ, дуу хүгжэм
зэдэлнэ — дэлхэй дээгүүр бэлигтэмнай
суурхана. Шэнэ үетэн мүндэлжэ, шэнээ
шадалаа харуулна.
Буряад һайхан юртэмсэдэмнай морилжо
буугыт. Орон нютагаймнай бишыханшье
хуби танай зүрхэндэ хэтэдээ шэнгэжэ
үлэг лэ.
This year, on the 350th
anniversary of its
founding, Buryatia’s capital Ulan-Ude
will again treat visitors to the vibrant
celebration of Altargana. Under a single
festival banner, Buryats from around the
globe will gather in the city. The festival
was first held in 2006, and now, ten years
later, visitors will discover a very different,
even lovelier Buryatia to admire.
What traveller hasn’t dreamed of coming
to Buryatia? Our land feels like nature’s
offering to the gods. The sacred chalice
of Lake Baikal brims with pristine water,
encircled by magnificent snowcapped
mountains. Springs leap from mountain
forests, turning to rushing rivers that then
flow placidly across boundless plains. The
dizzying fragrance of herbs and grasses
intoxicates. The winds scatter the trees’
whispers. Horses race “to beat out a
hymn to freedom with their hooves on the
green drum of steppe valleys.” All this fills
the ancient, wise nation of Buryatia with
energy.
Welcome to the Land of Discovery! May
our bators’ strength surprise you, and may
our beauties’ talents win your heart! And
may a tiny piece of Buryatia remain with
you, always.
Арадай магтан дууладаг
алтарганын хүсэн —
үндэһэнһөөнь юм.
Сила алтарганы в корнях,
как у воспевающего ее
бурятского народа.
Altargana’s strength lies
in its roots, just like the
Buryats who sing its praises.
Бэеын тамиршадай гол
талмай Сэлэнгэ мүрэнэй
эрьедэ оршодог.
На берегу Селенги
раскинулась новая
главная спортивная арена
республики.
On the banks of the Selenga
lies the republic’s new
central sports arena.
Буряадай түб хото хуушан
ба одоо сагуудай шэнжэ
элсүүлэн, өөрын онсо
түхэлтэй.
Столица Бурятии уникальна
сочетанием старины
и современности.
Buryatia’s capital is unique
in its charming mix of old
and modern.
Түб хотомнай шарайгаа
эршэмтэй хубилгана.
Стремительно меняет свой
облик наша столица.
Our capital is rapidly
changing its appearance.
Баримал дүрсэнүүдhээ
Буряадай ниислэлдэ
нүүдэлшын hүлдэ үзэгдэнэ.
Скульптуры придают
кочевой дух столице
Бурятии.
Public sculptures lend
a nomadic feel to Buryatia’s
capital.
Үнгын дайдаар, хангай
тайгаар нэмжыгшэ … —
республикын һүлдэ дуун
эдэ үгэнүүдээр эхилдэг.
Таежная, озерная, степная –
с этих слов начинается Гимн
республики.
Born of the taiga, the lake,
and the steppe… With these
words Buryatia’s Anthem
begins.
Нангин Байгал
нюусануудаа эгтээ
харуулхагүй.
Священный Байкал
не каждому открывает
свои тайны.
Sacred Lake Baikal only
reveals its secrets to
a select few.
Буряад орон хада
хангайнгаа уутада
эрдэни шулуун ба
ашагта малтамал
баялигтай.
Богаты рудой
и самоцветами горы
и недра Бурятии.
Deep in the earth,
below Buryatia’s
mountains, lie
a wealth of ore and
precious stones.
Вертолет барилга —
республикын омогорхол
ба жэгдэ байдайлайнь
үндэһэ һуури.
Вертолетостроение —
гордость и основа
стабильности республики.
The helicopter construction
industry is a source of pride
and economic stability.
Буряадай гол аэропортын
ниидэлгын шэглэлнүүд жэл
бүри олошорно.
С каждым годом
расширяется карта полетов
главного аэропорта
Бурятии.
The schedule of flights at
Buryatia’s main airport
grows with each passing
year.
Хизааргүй хүбшэ тайга ба
таланууд Буряад ороной
ногоон «уушхан» гэгдэдэг.
Зеленые «легкие»
Бурятии — ее бескрайние
леса и степи.
If Buryatia has lungs, they
are its boundless green
forests and steppes.
Республикын модо
болбосоруулгын
үйлэдбэринүүд
нарижуулагдан
шэнэлэгдэнэ.
Модернизируются
деревообрабатывающие
предприятия республики.
Buryatia’s lumber
processing companies
are modernizing.
Буряад орондо «түмэр
хүлэгүүдэй» шэнэ замууд
улам олошороо.
Все больше новых дорог
строится в Бурятии для
«железных коней».
More and more new roads
are being built for the “iron
horses” of today.
Мал ажал — буряад бүлын
заншалта һуудал байдалай
бата бэхи һуури.
Скотоводство — основа
сохранения традиционного
уклада бурятской семьи.
Stockbreeding guarantees
the survival of the traditional
Buryat family.
Моригүй нүүдэлшэн — эртэ урданай
хотошо нохой харууһагүй мал hүрэг
мэтэ ухаанда орошогүй.
Кочевник немыслим без коня, как стада
без охраны хотошо — древней породы
собак-волкодавов.
A herd without the protection of
a khotosho, an ancient breed of dogs
known for their valor in fighting off wolves,
is like a herdsman without a horse.
Хүгжэнги мал ажахынууд —
мяхаар гол хангагшад юм.
Крепкие фермерские
хозяйства — главные
поставщики мяса.
Large farming operations
are main providers of meat.
Сагаан эдеэгээр хүндэтэ айлшадаа
буряад зон угтажа, үдэшэжэ, хэр
угһаа өөһэдөөшье һүтэй сайгаа
уужа байдаг.
Белой молочной пищей буряты
встречают и провожают дорогих
гостей, и даже чай здесь всегда
пьют с молоком.
Buryats greet and send off guests
with “white” dairy products — 
and always drink their tea with milk.
Байгалай онсо шухала
хүндын табаг — омоли
загаһан.
Омуль — главный
деликатес Байкала.
Luscious, pink omul is
a favorite Baikal delicacy.
Эндэхи хада уулануудай
удаан хайладаггүй саһан —
тамиршадай олзо.
Долго не тающий снег
в горах Бурятии — находка
для спортсменов.
Skiers love that in Buryatia’s
mountains, the snow lingers
long into the spring.
Заха холын, хүрэхэнь
бэрхэшээлтэй
газарнууд
аяншалагшадай
һонирхол татадаг.
Туристов
притягивают дальние
и труднодоступные
районы Бурятии.
Hikers and adventurers
are drawn to the
remote, hard-to-reach
corners of Buryatia.
Олон үхибүүдтэй,
эрдэм мэдэсэтэй
хүниие буряадууд баян
гэжэ тоолохо.
Буряты считают
богатым человека,
у которого много детей
и знаний.
Buryats consider
someone wealthy
if they have a lot of
children and a lot of
knowledge.
Буряадай хүдөө
нютагуудта шэнэ
һургуулинууд ба хүүгэдэй
сэсэрлигүүд нээгдэнэ.
В селах Бурятии строятся
новые школы и детсады.
New schools and
kindergartens are being
built in Buryatia’s villages.
Тамиршадай түбүүд,
талмайнууд ба
танхимууд хооһон
байдаггүй.
Никогда не пустуют
новые спортивные
центры, стадионы
и залы.
The republic’s new
sports centres,
stadiums, and gyms
are never empty.
«Эрын гурбан
наадан» дээрэ үшөө
«шагай» ба «һээр
шаалган» гэһэн
урданай нааданууд
нэмэгдээ.
«Три игрища мужей»
дополнились
древними
играми «шагай»
и разбиванием
костей.
Age-old pursuits like
shagai and other con-
tests of skill involving
bones have been add-
ed to the traditional
Buryat “three manly
sports” of wrestling,
horse racing, and
archery.
Буряад ороной шэнэ
үетэн нарайлалгын шэнэ
байшангуудта мүндэлнэ.
Новое поколение жителей
Бурятии рождается в новых
больницах.
The next generation is born
in Buryatia’s new hospitals.
Сибириин кино харуулдаг
тон томо танхимуудай
нэгэндэ барилгын урлалай
ба онол аргануудай
хамтарал.
Сплав высоких технологий
искусства и архитектуры
в крупнейшем кинозале
Сибири.
Technology and art merge in
the biggest cinema in Siberia.
Улаан-Үдын
ажамидаралда
ехэ хотын хүлгөөн
үзэгдэнэ.
Улан-Удэ живет
в современном темпе
большого города.
Ulan-Ude moves at
a up-to-date, big-city
pace.
Улаан-Үдэ — 
залуушуулай хото.
Улан-Удэ — 
город молодых.
Youthful Ulan-Ude.
Буряад дайдын эртэ урдын
нюусанууд эрдэмтэдэй ухаан
бодол хүлгөөдэг.
Тайны древней земли Бурятии
и сегодня волнуют умы
ученых.
The mysteries of Buryatia’s
ancient past continue to
fascinate scholars.
Наран залаата Буряад
мүнөө үеын эрдэм ухаанай
албанда.
Солнечная Бурятия на
службе современной науки.
Sun-drenched Buryatia
serves today’s science.
Буряадай зураашадай
өөрсэ урлал Дурна ба
Урна зүгэй заншалнуудые
тохёолдуулаа.
Самобытное искусство
бурятских художников
сочетает традиции Востока
и Запада.
The unique visions of Buryat
artists fuse East and West.
Байгал ба буддын шажан —
урлиг жабхалангай аршаан
булаг.
Байкал и буддизм — 
главные источники
вдохновения.
Baikal and Buddhism are key
sources of inspiration.
Залуу фэшн-гэрэл
зураашад урда сагуудта
хандана.
Молодые фэшн-
фотографы обращаются
к истокам.
Young fashion
photographers are
returning to their roots.
Һэльбэгдэн шэнэлэгдэhэн дуури
бүжэгэй театрай байшан —
Буряадай барилгын урлалай онсо
һүлдэ.
Отреставрированный театр оперы
и балета — главный архитектурный
символ столицы Бурятии.
The newly renovated opera and
ballet theatre — one of the main
architectural symbols of Buryatia’s
capital.
Урда үеынхидэйнгээ энжэ
баялиг һэргээн, урагшаа
дабшанабди.
Возрождая наследие
предшественников, мы
движемся вперед.
Reinvigorating the heritage
of our ancestors, we move
forward.
Театрай шэнэ үеын зүжэгшэд
гүрэн дотороо ба бүхы
дэлхэйгээр Буряадаа
суурхуулна.
Новое поколение артистов
театра прославляет Бурятию
в стране и мире.
A new generation of
actors and performers are
representing Buryatia across
Russia and the world.
Бүхэдэлхэйн һунгамал
зохёолнуудай дээжэ ба
дэлхэйдэ мэдээжэ хүгжэмшэд
манай театрай тайзан дээрэ.
Шедевры мировой классики
и музыканты с мировыми
именами на сцене нашего
театра.
International masterpieces
and musicians with worldwide
reputations have graced the
stage of our theater.
Шекспир ба Гоцци
дахяад буряад хэлэн
дээрэ үгүүлбэд.
Шекспир и Гоцци вновь
звучат на бурятском.
The works of Shakespeare
and Gozzi once again
resound in Buryat.
Заншалта һунгамал гү,
шэнэ маягай гү — алишье
зохёолынь театр шэлжүүлхэ
аргатай.
От классики до модерна —
все подвластно искусству
театра.
From classics to contemporary
plays, it’s all part of the art
of theater.
Буряадай одоо сагай
урлалай амжалтын
эхиндэ — эртэ урдын
домогууд ба ёһо
заншалнууд.
В основе успеха
современного бурятского
искусства — древние
легенды и обычаи.
At the heart of much of
Buryat contemporary art’s
success lie ancient legends
and customs.
Буряадай урлал зоноо
бага, ехэгүй баясуулна.
Искусство Бурятии
радует и детей,
и взрослых.
Young and old enjoy
Buryatia’s engaging art.
Хүгжэмтэ наадамууд
Буряад ороной
ажаһуугшадые
ба айлшадые
шэнэ нэрэнүүдтэй
танилсуулдаг.
Музыкальные фестивали
открывают гостям
и жителям Бурятии
новые имена.
Music festivals bring new
sounds and new names
to Buryatia’s audiences.
Соёл болбосоролой
хүшөөнүүд гамтайгаар
һэльбэгдэнэ.
Бережно реставрируются
памятники культурного
наследия.
The treasures of Buryatia’s
cultural heritage are
painstakingly restored.
Буддын шажанай
шүтээнүүдтэ мүргэл этигэл
ба хүсэ олгодог.
Поклонение святыням
буддизма дает людям веру
и силы.
Worshiping at Buddhist
temples fills believers with
faith and strength.
Ородой буддын шажанай
түбтэ XII Хамба лама
Этигэлэй Даша-Доржын
ордон оршоно.
Дворец XII Хамбо Ламы
Даши-Доржо Этигэлова
в центре буддизма России.
The palace of the XII Khambo
Lama Dashi-Dorzho Etigelov
is in the centre of Russian
Buddhism.
Шэнэ сагай һудалай
эршэ үдэр һүнигүй
сохилһоор.
Темп новой жизни
не замедляется ни
днем, ни ночью.
Modern life in Buryatia
never slows down,
day or night.
БУРЯАД ОРОН / БУРЯТИЯ / BURYATIA
2016 оной «Алтаргана» ехэ нааданда бэлэг болохо гэрэл зурагуудай согсолбори
Т. Цыбиковэй редакци доро. Согсологшод: Ж. Дымчикова, Д. Батуева, Д. Гармаев. Тайлбаринуудые зохёогшод: С. Очирова, Т. Зондуева, Д. Батомункуева, Т. Ньюйеар
(T. Newyear). Оршуулагшад: Ц-Х. Дарибазарова, Н. Шабаев. Хинагша: Т. Гиргушкина, Ж. Дымчикова. Загбар бэлдэгшэ, согсолбориие найруулалга: Шарайд О. Галсан.
2016 оной 5 hарын 27-до хэблэлдэ үгтэбэ. Захилай дугаар № 2728. Согсолбориин хэмжүүр 70 х 90 / 16. 3000 хэhэг.
Buryad-Mongol Nom хэблэлэй түлэб Буряад Уласай Соёлой яаманай захилаар. Хэблэhэн газар: PrintLeto.ru (Москва).
Гэрэл зураг буулгагшад:
Урбазаев Вячеслав, Ильин Сергей,
Гармаев Александр, Гармаев
Галсан, Огородник Анна, Агнор
Марк, Дагбаев Зоригто, Цыденов
Саян, Дансарунов Хэшэгто,
Ханхатова Яна, Зарубин Аркадий,
Примаков Сергей, Lyudwig,
Федотов Артем, Зонхоев Юрий,
Данилов Олег, Мурзаханов Артур,
Хүрэлбаатар, Лыгденова Ася,
Агафонова Елена, Матвиевский
Владимир, Муллин Ильдар, Базаров
Радна-Нима.
Буряад Уласай Толгойлогшын
ба Засаг газарай Захиргаанһаа,
Буряад Уласай Соёлой яаманһаа,
соёлой һалбариин гүрэнэй эмхи
зургаануудһаа, «Икат», ИФК
«Метрополь», «Бест-Плюс»
хамжаануудһаа болон
RussianStock.ru сайтаһаа
гэрэл зурагууд абтаба.
Фотографы:
Вячеслав Урбазаев, Сергей
Ильин, Александр Гармаев, Галсан
Гармаев, Анна Огородник, Марк
Агнор, Зоригто Дагбаев, Саян
Цыденов, Хэшэгто Дансарунов, Яна
Ханхатова, Аркадий Зарубин, Сергей
Примаков, Lyudwig, Артем Федотов,
Юрий Зонхоев, Олег Данилов,
Артур Мурзаханов, Хүрэлбаатар,
Ася Лыгденова, Елена Агафонова,
Владимир Матвиевский, Ильдар
Муллин, Радна-Нима Базаров.
Фото предоставлены
Администрацией Главы
и Правительства Республики
Бурятия, Министерством
культуры Республики Бурятия,
государственными учреждениями
культуры, компаниями «Икат», ИФК
«Метрополь», «Бест-Плюс», а также
фотобанком RussianStock.ru.
Photo credits:
Vyacheslav Urbazayev, Sergei
Ilin, Aleksandr Garmayev, Galsan
Garmayev, Anna Ogorodnik, Mark
Agnor, Zorigto Dagbayev, Sayan
Tsydenov, Kheshegto Dansarunov,
Yana Khankhatova, Arkady Zarubin,
Sergei Primakov, Lyudwig, Artyom
Fedotov, Yuri Zonkhoyev, Oleg
Danilov, Artur Murzakhanov,
Khurelbaatar, Asya Lygdenova, Elena
Agafonova, Vladimir Matviyevsky,
Ildar Mullin, Radna-Nima Bazarov.
Photographs provided by
the Administration of the Head and
the Government of the Republic of
Buryatia, the Ministry of Culture of
the Republic of Buryatia, several state
institutions involved in the performing
and visual arts, and by Ikat, Metropol,
Best-Plus, and RussianStock.ru.
БуряадОрон Бурятия Buryatia
www.altargana.info
www.soyol.ru
www.nomoihan.com
www.nbrb.ru
www.minkultrb.ru
Буряад Орон
Бурятия
Buryatia

More Related Content

More from Alexandr Asargaev

250 лет институту Пандито Хамбо лам
250 лет институту Пандито Хамбо лам250 лет институту Пандито Хамбо лам
250 лет институту Пандито Хамбо ламAlexandr Asargaev
 
Галдан Ленхобоев: Благословенная судьба
Галдан Ленхобоев: Благословенная судьбаГалдан Ленхобоев: Благословенная судьба
Галдан Ленхобоев: Благословенная судьбаAlexandr Asargaev
 
Тропинками детства
Тропинками детстваТропинками детства
Тропинками детстваAlexandr Asargaev
 
Бага балшар наһанай дурдалганууд
Бага балшар наһанай дурдалгануудБага балшар наһанай дурдалганууд
Бага балшар наһанай дурдалгануудAlexandr Asargaev
 
«Уг гарбалаа сахия». Возродим свою родословную
«Уг гарбалаа сахия». Возродим свою родословную«Уг гарбалаа сахия». Возродим свою родословную
«Уг гарбалаа сахия». Возродим свою родословнуюAlexandr Asargaev
 
Кукла и другие строки
Кукла и другие строкиКукла и другие строки
Кукла и другие строкиAlexandr Asargaev
 
О, эти древние дела...
О, эти древние дела...О, эти древние дела...
О, эти древние дела...Alexandr Asargaev
 
Лёгкий и деревянный кот
Лёгкий и деревянный котЛёгкий и деревянный кот
Лёгкий и деревянный котAlexandr Asargaev
 
Кяхтинский краеведческий музей имени академика В.А. Обручева. Коллекции
Кяхтинский краеведческий музей имени академика В.А. Обручева. КоллекцииКяхтинский краеведческий музей имени академика В.А. Обручева. Коллекции
Кяхтинский краеведческий музей имени академика В.А. Обручева. КоллекцииAlexandr Asargaev
 
Где живут лилипуты
Где живут лилипутыГде живут лилипуты
Где живут лилипутыAlexandr Asargaev
 
Старик, зачем ты на нее смотришь?
Старик, зачем ты на нее смотришь?Старик, зачем ты на нее смотришь?
Старик, зачем ты на нее смотришь?Alexandr Asargaev
 
Өөртөө табиһан асуудал
Өөртөө табиһан асуудалӨөртөө табиһан асуудал
Өөртөө табиһан асуудалAlexandr Asargaev
 
Михаил Елбонов. Игра в жизнь...
Михаил Елбонов. Игра в жизнь...Михаил Елбонов. Игра в жизнь...
Михаил Елбонов. Игра в жизнь...Alexandr Asargaev
 
Наран хаана хонодог бэ? Где ночует солнце?
Наран хаана хонодог бэ? Где ночует солнце?Наран хаана хонодог бэ? Где ночует солнце?
Наран хаана хонодог бэ? Где ночует солнце?Alexandr Asargaev
 
Буряты Монголии
Буряты МонголииБуряты Монголии
Буряты МонголииAlexandr Asargaev
 
Бурятский народный орнамент
Бурятский народный орнаментБурятский народный орнамент
Бурятский народный орнаментAlexandr Asargaev
 
Бүхэ барилдааша тарбаган
Бүхэ барилдааша тарбаганБүхэ барилдааша тарбаган
Бүхэ барилдааша тарбаганAlexandr Asargaev
 
Сэрүүн дуганай мүхэл. Үхэжэ болодоггүй оршолон
Сэрүүн дуганай мүхэл. Үхэжэ болодоггүй оршолонСэрүүн дуганай мүхэл. Үхэжэ болодоггүй оршолон
Сэрүүн дуганай мүхэл. Үхэжэ болодоггүй оршолонAlexandr Asargaev
 
Панчашила. Табан Һахил.
Панчашила. Табан Һахил.Панчашила. Табан Һахил.
Панчашила. Табан Һахил.Alexandr Asargaev
 

More from Alexandr Asargaev (20)

250 лет институту Пандито Хамбо лам
250 лет институту Пандито Хамбо лам250 лет институту Пандито Хамбо лам
250 лет институту Пандито Хамбо лам
 
Галдан Ленхобоев: Благословенная судьба
Галдан Ленхобоев: Благословенная судьбаГалдан Ленхобоев: Благословенная судьба
Галдан Ленхобоев: Благословенная судьба
 
Тропинками детства
Тропинками детстваТропинками детства
Тропинками детства
 
Толпек
ТолпекТолпек
Толпек
 
Бага балшар наһанай дурдалганууд
Бага балшар наһанай дурдалгануудБага балшар наһанай дурдалганууд
Бага балшар наһанай дурдалганууд
 
«Уг гарбалаа сахия». Возродим свою родословную
«Уг гарбалаа сахия». Возродим свою родословную«Уг гарбалаа сахия». Возродим свою родословную
«Уг гарбалаа сахия». Возродим свою родословную
 
Кукла и другие строки
Кукла и другие строкиКукла и другие строки
Кукла и другие строки
 
О, эти древние дела...
О, эти древние дела...О, эти древние дела...
О, эти древние дела...
 
Лёгкий и деревянный кот
Лёгкий и деревянный котЛёгкий и деревянный кот
Лёгкий и деревянный кот
 
Кяхтинский краеведческий музей имени академика В.А. Обручева. Коллекции
Кяхтинский краеведческий музей имени академика В.А. Обручева. КоллекцииКяхтинский краеведческий музей имени академика В.А. Обручева. Коллекции
Кяхтинский краеведческий музей имени академика В.А. Обручева. Коллекции
 
Где живут лилипуты
Где живут лилипутыГде живут лилипуты
Где живут лилипуты
 
Старик, зачем ты на нее смотришь?
Старик, зачем ты на нее смотришь?Старик, зачем ты на нее смотришь?
Старик, зачем ты на нее смотришь?
 
Өөртөө табиһан асуудал
Өөртөө табиһан асуудалӨөртөө табиһан асуудал
Өөртөө табиһан асуудал
 
Михаил Елбонов. Игра в жизнь...
Михаил Елбонов. Игра в жизнь...Михаил Елбонов. Игра в жизнь...
Михаил Елбонов. Игра в жизнь...
 
Наран хаана хонодог бэ? Где ночует солнце?
Наран хаана хонодог бэ? Где ночует солнце?Наран хаана хонодог бэ? Где ночует солнце?
Наран хаана хонодог бэ? Где ночует солнце?
 
Буряты Монголии
Буряты МонголииБуряты Монголии
Буряты Монголии
 
Бурятский народный орнамент
Бурятский народный орнаментБурятский народный орнамент
Бурятский народный орнамент
 
Бүхэ барилдааша тарбаган
Бүхэ барилдааша тарбаганБүхэ барилдааша тарбаган
Бүхэ барилдааша тарбаган
 
Сэрүүн дуганай мүхэл. Үхэжэ болодоггүй оршолон
Сэрүүн дуганай мүхэл. Үхэжэ болодоггүй оршолонСэрүүн дуганай мүхэл. Үхэжэ болодоггүй оршолон
Сэрүүн дуганай мүхэл. Үхэжэ болодоггүй оршолон
 
Панчашила. Табан Һахил.
Панчашила. Табан Һахил.Панчашила. Табан Һахил.
Панчашила. Табан Һахил.
 

Буряад орон

  • 2.
  • 4. 2016 © Министерство культуры Республики Бурятия © Национальная библиотека Республики Бурятия © Buryad-Mongol Nom, пре-пресс, оформление i s b n 978-5-9905884-3-1 УДК 779 ББК  85.163 (2) кр Б 919
  • 5. В год своего 350-летия столица Бурятии ждет гостей на яркий и незабываемый праздник «Алтаргана». Под единым знаменем фестиваля в Улан-Удэ вновь соберутся представители бурятского народа со всего мира. Впервые в нашу республику фестиваль пришел в 2006 году. И вот теперь, спустя десять лет, гости смогут полюбоваться на другую, ставшую еще краше, Бурятию. Нет путешественника, который бы не мечтал приехать в Бурятию — землю, словно созданную природой в дар богам. Священная чаша озера Байкал с чистейшей водой, величественные горы в снежных шапках по ее краям. В горных лесах рождаются родники, превращаясь потом в бурные реки, чтобы плавно успокоиться в бескрайних равнинах. От аромата их трав кружит голову, ветры разносят шепот деревьев. Кони рвутся «копытами ударить гимн свободе в зеленый барабан степных долин». И все это заряжает энергией древний и мудрый народ Бурятии. Добро пожаловать в пространство впечатлений! Пусть удивят вас своей силой наши баторы и покорят своими талантами наши красавицы! Пусть частичка Бурятии навсегда останется в вашем сердце! 350 жэлэйнгээ сарюун ойе угтажа байһан Улаан-Үдэ ниислэлнай угсаатанайнгаа алтарганадаал бүхэ үндэһэтэй, таһаршагүй холбоое хоёрдохиёо Буряадтаа мандуулхань. Арбан жэлэй урда түрүүшын наадамда ерэһэн айлшад мүнөө Буряаднай хэды һайхан болооб гэжэ жэшэн хараха аргатай. Айлшадай тэгүүлдэг һайхан манай Буряад орон! Байгал далаймнай дэлхэйн омогорхол, Бархан, Саяан — буурашагүй һүлдэмнай. Бартаа хүбшөөр хабсагайнууд тобойлдоод, үльгэрэй баатарнууд гэхээр. Булаг эхитэй горхохон далай тээшэ миралзаад, эрмэлзэл зоригой жэшээтэйл. Эндэ түбхинэһэн олон яһатан араднай эльгэн түрэл дайдаһаа хүмүүжэлтэй, алибаа бэрхэшээлһээ сухаряагүй, түүхын дабаа эрэлхэгээр дабажа, одоо сагай байдалаа улам һайханаар зохёонол. Таряан далай, тобир малнууд шэмэгнай, үндэһэн үүлтэртэ адууһа малаа бусаана, агаарай шэнэ онгосонууд бүтээгдэнэ, дуу хүгжэм зэдэлнэ — дэлхэй дээгүүр бэлигтэмнай суурхана. Шэнэ үетэн мүндэлжэ, шэнээ шадалаа харуулна. Буряад һайхан юртэмсэдэмнай морилжо буугыт. Орон нютагаймнай бишыханшье хуби танай зүрхэндэ хэтэдээ шэнгэжэ үлэг лэ. This year, on the 350th anniversary of its founding, Buryatia’s capital Ulan-Ude will again treat visitors to the vibrant celebration of Altargana. Under a single festival banner, Buryats from around the globe will gather in the city. The festival was first held in 2006, and now, ten years later, visitors will discover a very different, even lovelier Buryatia to admire. What traveller hasn’t dreamed of coming to Buryatia? Our land feels like nature’s offering to the gods. The sacred chalice of Lake Baikal brims with pristine water, encircled by magnificent snowcapped mountains. Springs leap from mountain forests, turning to rushing rivers that then flow placidly across boundless plains. The dizzying fragrance of herbs and grasses intoxicates. The winds scatter the trees’ whispers. Horses race “to beat out a hymn to freedom with their hooves on the green drum of steppe valleys.” All this fills the ancient, wise nation of Buryatia with energy. Welcome to the Land of Discovery! May our bators’ strength surprise you, and may our beauties’ talents win your heart! And may a tiny piece of Buryatia remain with you, always.
  • 6.
  • 7. Арадай магтан дууладаг алтарганын хүсэн — үндэһэнһөөнь юм. Сила алтарганы в корнях, как у воспевающего ее бурятского народа. Altargana’s strength lies in its roots, just like the Buryats who sing its praises.
  • 8.
  • 9. Бэеын тамиршадай гол талмай Сэлэнгэ мүрэнэй эрьедэ оршодог. На берегу Селенги раскинулась новая главная спортивная арена республики. On the banks of the Selenga lies the republic’s new central sports arena.
  • 10. Буряадай түб хото хуушан ба одоо сагуудай шэнжэ элсүүлэн, өөрын онсо түхэлтэй. Столица Бурятии уникальна сочетанием старины и современности. Buryatia’s capital is unique in its charming mix of old and modern.
  • 11.
  • 12.
  • 13. Түб хотомнай шарайгаа эршэмтэй хубилгана. Стремительно меняет свой облик наша столица. Our capital is rapidly changing its appearance.
  • 14. Баримал дүрсэнүүдhээ Буряадай ниислэлдэ нүүдэлшын hүлдэ үзэгдэнэ. Скульптуры придают кочевой дух столице Бурятии. Public sculptures lend a nomadic feel to Buryatia’s capital.
  • 15.
  • 16.
  • 17. Үнгын дайдаар, хангай тайгаар нэмжыгшэ … — республикын һүлдэ дуун эдэ үгэнүүдээр эхилдэг. Таежная, озерная, степная – с этих слов начинается Гимн республики. Born of the taiga, the lake, and the steppe… With these words Buryatia’s Anthem begins.
  • 18.
  • 19. Нангин Байгал нюусануудаа эгтээ харуулхагүй. Священный Байкал не каждому открывает свои тайны. Sacred Lake Baikal only reveals its secrets to a select few.
  • 20.
  • 21. Буряад орон хада хангайнгаа уутада эрдэни шулуун ба ашагта малтамал баялигтай. Богаты рудой и самоцветами горы и недра Бурятии. Deep in the earth, below Buryatia’s mountains, lie a wealth of ore and precious stones.
  • 22.
  • 23. Вертолет барилга — республикын омогорхол ба жэгдэ байдайлайнь үндэһэ һуури. Вертолетостроение — гордость и основа стабильности республики. The helicopter construction industry is a source of pride and economic stability.
  • 24. Буряадай гол аэропортын ниидэлгын шэглэлнүүд жэл бүри олошорно. С каждым годом расширяется карта полетов главного аэропорта Бурятии. The schedule of flights at Buryatia’s main airport grows with each passing year.
  • 25.
  • 26. Хизааргүй хүбшэ тайга ба таланууд Буряад ороной ногоон «уушхан» гэгдэдэг. Зеленые «легкие» Бурятии — ее бескрайние леса и степи. If Buryatia has lungs, they are its boundless green forests and steppes.
  • 27.
  • 29.
  • 30.
  • 31. Буряад орондо «түмэр хүлэгүүдэй» шэнэ замууд улам олошороо. Все больше новых дорог строится в Бурятии для «железных коней». More and more new roads are being built for the “iron horses” of today.
  • 32. Мал ажал — буряад бүлын заншалта һуудал байдалай бата бэхи һуури. Скотоводство — основа сохранения традиционного уклада бурятской семьи. Stockbreeding guarantees the survival of the traditional Buryat family.
  • 33.
  • 34.
  • 35. Моригүй нүүдэлшэн — эртэ урданай хотошо нохой харууһагүй мал hүрэг мэтэ ухаанда орошогүй. Кочевник немыслим без коня, как стада без охраны хотошо — древней породы собак-волкодавов. A herd without the protection of a khotosho, an ancient breed of dogs known for their valor in fighting off wolves, is like a herdsman without a horse.
  • 36. Хүгжэнги мал ажахынууд — мяхаар гол хангагшад юм. Крепкие фермерские хозяйства — главные поставщики мяса. Large farming operations are main providers of meat.
  • 37.
  • 38.
  • 39. Сагаан эдеэгээр хүндэтэ айлшадаа буряад зон угтажа, үдэшэжэ, хэр угһаа өөһэдөөшье һүтэй сайгаа уужа байдаг. Белой молочной пищей буряты встречают и провожают дорогих гостей, и даже чай здесь всегда пьют с молоком. Buryats greet and send off guests with “white” dairy products —  and always drink their tea with milk.
  • 40. Байгалай онсо шухала хүндын табаг — омоли загаһан. Омуль — главный деликатес Байкала. Luscious, pink omul is a favorite Baikal delicacy.
  • 41.
  • 42.
  • 43. Эндэхи хада уулануудай удаан хайладаггүй саһан — тамиршадай олзо. Долго не тающий снег в горах Бурятии — находка для спортсменов. Skiers love that in Buryatia’s mountains, the snow lingers long into the spring.
  • 44. Заха холын, хүрэхэнь бэрхэшээлтэй газарнууд аяншалагшадай һонирхол татадаг. Туристов притягивают дальние и труднодоступные районы Бурятии. Hikers and adventurers are drawn to the remote, hard-to-reach corners of Buryatia.
  • 45.
  • 46. Олон үхибүүдтэй, эрдэм мэдэсэтэй хүниие буряадууд баян гэжэ тоолохо. Буряты считают богатым человека, у которого много детей и знаний. Buryats consider someone wealthy if they have a lot of children and a lot of knowledge.
  • 47.
  • 48.
  • 49. Буряадай хүдөө нютагуудта шэнэ һургуулинууд ба хүүгэдэй сэсэрлигүүд нээгдэнэ. В селах Бурятии строятся новые школы и детсады. New schools and kindergartens are being built in Buryatia’s villages.
  • 50. Тамиршадай түбүүд, талмайнууд ба танхимууд хооһон байдаггүй. Никогда не пустуют новые спортивные центры, стадионы и залы. The republic’s new sports centres, stadiums, and gyms are never empty.
  • 51.
  • 52.
  • 53. «Эрын гурбан наадан» дээрэ үшөө «шагай» ба «һээр шаалган» гэһэн урданай нааданууд нэмэгдээ. «Три игрища мужей» дополнились древними играми «шагай» и разбиванием костей. Age-old pursuits like shagai and other con- tests of skill involving bones have been add- ed to the traditional Buryat “three manly sports” of wrestling, horse racing, and archery.
  • 54. Буряад ороной шэнэ үетэн нарайлалгын шэнэ байшангуудта мүндэлнэ. Новое поколение жителей Бурятии рождается в новых больницах. The next generation is born in Buryatia’s new hospitals.
  • 55.
  • 56. Сибириин кино харуулдаг тон томо танхимуудай нэгэндэ барилгын урлалай ба онол аргануудай хамтарал. Сплав высоких технологий искусства и архитектуры в крупнейшем кинозале Сибири. Technology and art merge in the biggest cinema in Siberia.
  • 57.
  • 58.
  • 59. Улаан-Үдын ажамидаралда ехэ хотын хүлгөөн үзэгдэнэ. Улан-Удэ живет в современном темпе большого города. Ulan-Ude moves at a up-to-date, big-city pace.
  • 60.
  • 62. Буряад дайдын эртэ урдын нюусанууд эрдэмтэдэй ухаан бодол хүлгөөдэг. Тайны древней земли Бурятии и сегодня волнуют умы ученых. The mysteries of Buryatia’s ancient past continue to fascinate scholars.
  • 63.
  • 64. Наран залаата Буряад мүнөө үеын эрдэм ухаанай албанда. Солнечная Бурятия на службе современной науки. Sun-drenched Buryatia serves today’s science.
  • 65.
  • 66.
  • 67. Буряадай зураашадай өөрсэ урлал Дурна ба Урна зүгэй заншалнуудые тохёолдуулаа. Самобытное искусство бурятских художников сочетает традиции Востока и Запада. The unique visions of Buryat artists fuse East and West.
  • 68.
  • 69. Байгал ба буддын шажан — урлиг жабхалангай аршаан булаг. Байкал и буддизм —  главные источники вдохновения. Baikal and Buddhism are key sources of inspiration.
  • 70. Залуу фэшн-гэрэл зураашад урда сагуудта хандана. Молодые фэшн- фотографы обращаются к истокам. Young fashion photographers are returning to their roots.
  • 71.
  • 72.
  • 73. Һэльбэгдэн шэнэлэгдэhэн дуури бүжэгэй театрай байшан — Буряадай барилгын урлалай онсо һүлдэ. Отреставрированный театр оперы и балета — главный архитектурный символ столицы Бурятии. The newly renovated opera and ballet theatre — one of the main architectural symbols of Buryatia’s capital.
  • 74.
  • 75. Урда үеынхидэйнгээ энжэ баялиг һэргээн, урагшаа дабшанабди. Возрождая наследие предшественников, мы движемся вперед. Reinvigorating the heritage of our ancestors, we move forward.
  • 76. Театрай шэнэ үеын зүжэгшэд гүрэн дотороо ба бүхы дэлхэйгээр Буряадаа суурхуулна. Новое поколение артистов театра прославляет Бурятию в стране и мире. A new generation of actors and performers are representing Buryatia across Russia and the world.
  • 77.
  • 78.
  • 79. Бүхэдэлхэйн һунгамал зохёолнуудай дээжэ ба дэлхэйдэ мэдээжэ хүгжэмшэд манай театрай тайзан дээрэ. Шедевры мировой классики и музыканты с мировыми именами на сцене нашего театра. International masterpieces and musicians with worldwide reputations have graced the stage of our theater.
  • 80. Шекспир ба Гоцци дахяад буряад хэлэн дээрэ үгүүлбэд. Шекспир и Гоцци вновь звучат на бурятском. The works of Shakespeare and Gozzi once again resound in Buryat.
  • 81.
  • 82.
  • 83. Заншалта һунгамал гү, шэнэ маягай гү — алишье зохёолынь театр шэлжүүлхэ аргатай. От классики до модерна — все подвластно искусству театра. From classics to contemporary plays, it’s all part of the art of theater.
  • 84.
  • 85. Буряадай одоо сагай урлалай амжалтын эхиндэ — эртэ урдын домогууд ба ёһо заншалнууд. В основе успеха современного бурятского искусства — древние легенды и обычаи. At the heart of much of Buryat contemporary art’s success lie ancient legends and customs.
  • 86.
  • 87. Буряадай урлал зоноо бага, ехэгүй баясуулна. Искусство Бурятии радует и детей, и взрослых. Young and old enjoy Buryatia’s engaging art.
  • 88. Хүгжэмтэ наадамууд Буряад ороной ажаһуугшадые ба айлшадые шэнэ нэрэнүүдтэй танилсуулдаг. Музыкальные фестивали открывают гостям и жителям Бурятии новые имена. Music festivals bring new sounds and new names to Buryatia’s audiences.
  • 89.
  • 90.
  • 91. Соёл болбосоролой хүшөөнүүд гамтайгаар һэльбэгдэнэ. Бережно реставрируются памятники культурного наследия. The treasures of Buryatia’s cultural heritage are painstakingly restored.
  • 92. Буддын шажанай шүтээнүүдтэ мүргэл этигэл ба хүсэ олгодог. Поклонение святыням буддизма дает людям веру и силы. Worshiping at Buddhist temples fills believers with faith and strength.
  • 93.
  • 94.
  • 95. Ородой буддын шажанай түбтэ XII Хамба лама Этигэлэй Даша-Доржын ордон оршоно. Дворец XII Хамбо Ламы Даши-Доржо Этигэлова в центре буддизма России. The palace of the XII Khambo Lama Dashi-Dorzho Etigelov is in the centre of Russian Buddhism.
  • 96. Шэнэ сагай һудалай эршэ үдэр һүнигүй сохилһоор. Темп новой жизни не замедляется ни днем, ни ночью. Modern life in Buryatia never slows down, day or night.
  • 97.
  • 98. БУРЯАД ОРОН / БУРЯТИЯ / BURYATIA 2016 оной «Алтаргана» ехэ нааданда бэлэг болохо гэрэл зурагуудай согсолбори Т. Цыбиковэй редакци доро. Согсологшод: Ж. Дымчикова, Д. Батуева, Д. Гармаев. Тайлбаринуудые зохёогшод: С. Очирова, Т. Зондуева, Д. Батомункуева, Т. Ньюйеар (T. Newyear). Оршуулагшад: Ц-Х. Дарибазарова, Н. Шабаев. Хинагша: Т. Гиргушкина, Ж. Дымчикова. Загбар бэлдэгшэ, согсолбориие найруулалга: Шарайд О. Галсан. 2016 оной 5 hарын 27-до хэблэлдэ үгтэбэ. Захилай дугаар № 2728. Согсолбориин хэмжүүр 70 х 90 / 16. 3000 хэhэг. Buryad-Mongol Nom хэблэлэй түлэб Буряад Уласай Соёлой яаманай захилаар. Хэблэhэн газар: PrintLeto.ru (Москва). Гэрэл зураг буулгагшад: Урбазаев Вячеслав, Ильин Сергей, Гармаев Александр, Гармаев Галсан, Огородник Анна, Агнор Марк, Дагбаев Зоригто, Цыденов Саян, Дансарунов Хэшэгто, Ханхатова Яна, Зарубин Аркадий, Примаков Сергей, Lyudwig, Федотов Артем, Зонхоев Юрий, Данилов Олег, Мурзаханов Артур, Хүрэлбаатар, Лыгденова Ася, Агафонова Елена, Матвиевский Владимир, Муллин Ильдар, Базаров Радна-Нима. Буряад Уласай Толгойлогшын ба Засаг газарай Захиргаанһаа, Буряад Уласай Соёлой яаманһаа, соёлой һалбариин гүрэнэй эмхи зургаануудһаа, «Икат», ИФК «Метрополь», «Бест-Плюс» хамжаануудһаа болон RussianStock.ru сайтаһаа гэрэл зурагууд абтаба. Фотографы: Вячеслав Урбазаев, Сергей Ильин, Александр Гармаев, Галсан Гармаев, Анна Огородник, Марк Агнор, Зоригто Дагбаев, Саян Цыденов, Хэшэгто Дансарунов, Яна Ханхатова, Аркадий Зарубин, Сергей Примаков, Lyudwig, Артем Федотов, Юрий Зонхоев, Олег Данилов, Артур Мурзаханов, Хүрэлбаатар, Ася Лыгденова, Елена Агафонова, Владимир Матвиевский, Ильдар Муллин, Радна-Нима Базаров. Фото предоставлены Администрацией Главы и Правительства Республики Бурятия, Министерством культуры Республики Бурятия, государственными учреждениями культуры, компаниями «Икат», ИФК «Метрополь», «Бест-Плюс», а также фотобанком RussianStock.ru. Photo credits: Vyacheslav Urbazayev, Sergei Ilin, Aleksandr Garmayev, Galsan Garmayev, Anna Ogorodnik, Mark Agnor, Zorigto Dagbayev, Sayan Tsydenov, Kheshegto Dansarunov, Yana Khankhatova, Arkady Zarubin, Sergei Primakov, Lyudwig, Artyom Fedotov, Yuri Zonkhoyev, Oleg Danilov, Artur Murzakhanov, Khurelbaatar, Asya Lygdenova, Elena Agafonova, Vladimir Matviyevsky, Ildar Mullin, Radna-Nima Bazarov. Photographs provided by the Administration of the Head and the Government of the Republic of Buryatia, the Ministry of Culture of the Republic of Buryatia, several state institutions involved in the performing and visual arts, and by Ikat, Metropol, Best-Plus, and RussianStock.ru.
  • 99.