شرح عن اداء مناسك الحج والعمرة بالصور

1. 1
‫املختصر‬ ‫الدليل‬
"‫حُظٞػ٤ل٤ش‬ ‫رخُظٞس‬ ْ‫ٓذػ‬"
‫اػذحد‬:‫ػغخف‬ ٖ‫ر‬ ‫ٗخ٣ق‬
‫حُشــ٤خ‬ ‫سحؿؼش‬:‫حُخٔ٤ظ‬ ٢ٓ‫عخ‬
‫حُششػ٤ـــــش‬ ِّٞ‫حُؼ‬ ‫أعظخر‬
‫رخُخشؽ‬ ٢ِٔ‫حُؼ‬ ‫حُٔؼٜذ‬ ٢‫ك‬
ٖٓ ٚ‫ٓشحؿؼظ‬ ْ‫ط‬:
‫حُذ٣٘٤ش‬ ‫حُٔـزٞػخص‬ ‫ُٔشحؿؼش‬ ‫حُؼخٓش‬ ‫حإلدحسس‬
‫ٝحإلكظخء‬ ‫حُؼِٔ٤ش‬ ‫ُِزلٞع‬ ‫حُؼخٓش‬ ‫رخُشثخعش‬
‫حُظـٞس‬ ‫ؿٔــغ‬:‫ػزذحُؼض٣ض‬ ‫ُٝ٤ــذ‬
(٠ُ‫طؼخ‬ ‫هلل‬ ‫ٝهق‬)

2. 2
ٍ‫ت‬‫يز‬‫ز‬‫نع‬‫ا‬‫عثد‬‫نشيخ‬‫ا‬‫يح‬‫د‬‫نسعو‬‫ا‬‫نعزتيح‬‫ا‬‫تاملًهكح‬‫نعاو‬‫ا‬‫املفيت‬‫مساحح‬‫عهى‬‫نكتاب‬‫ا‬‫ىذا‬َ‫ض‬ِ‫ز‬ُ‫ع‬
،‫واإلفتاء‬‫نعهًيح‬‫ا‬‫نهثحوث‬‫نعايح‬‫ا‬‫ئاسح‬‫ز‬‫ن‬‫ا‬‫ِثم‬‫ق‬ٍ‫ي‬‫يزاجعتو‬‫إىل‬‫مساحتو‬‫ووجو‬‫نشيخ‬‫ا‬‫آل‬‫عثداهلل‬
‫عثداهلل‬ٍ‫ت‬ٍ‫نزمح‬‫ا‬‫عثد‬‫ينيح‬‫د‬‫ن‬‫ا‬‫املطثوعاخ‬‫ملزاجعح‬‫نعايح‬‫ا‬‫اإلدارج‬‫عهى‬‫املشزف‬‫ئاسح‬‫ز‬‫ت‬
‫يف‬‫َشزه‬‫و‬‫طثعح‬‫عهى‬‫املوافقح‬‫اهلل‬ٍ‫ي‬‫تفضم‬‫ومت‬ٌ‫نسدحا‬‫ا‬24/12/1432‫ىـ‬.‫وصحح‬
‫يافيو‬.

3. 3
‫محمد‬ ، ‫المرسلين‬ ‫أفضل‬ ‫على‬ ‫والسالم‬ ‫والصالة‬ ، ‫للمتقين‬ ‫والطاقبظ‬ ، ‫الطالمين‬ ‫رب‬ ‫لله‬ ‫الحمد‬
‫الدين‬ ‫يوم‬ ‫إلى‬ ‫بإحسان‬ ‫تبطهم‬ ‫ومن‬ ، ‫أجمطين‬ ‫وصحبه‬ ‫آله‬ ‫وعلى‬ ‫عبدالله‬ ‫بن‬.
‫رؼذ‬ ‫أٓخ‬...
‫ػٞء‬ ٠ِ‫ػ‬ ‫ٝحُؼٔشس‬ ‫حُلؾ‬ ٢‫ك‬ ِْ‫حُٔغ‬ ٚ‫ر‬ ّٞ‫٣و‬ ‫ٓخ‬ ٠ِ‫ػ‬ َٔ‫٣شظ‬ ‫ٓخظظش‬ ‫ٓ٘غي‬ ‫كٜزح‬
‫ًظخد‬ ٖٓ ،‫ٝحُغ٘ش‬ ‫حٌُظخد‬"٠ِ‫ػ‬ ‫ٝحُض٣خسس‬ ‫ٝحُؼٔشس‬ ‫حُلؾ‬ َ‫ٓغخث‬ ٖٓ ‫ٌُؼ٤ش‬ ‫ٝحإل٣ؼخف‬ ‫حُظلو٤ن‬
‫ٝحُغ٘ش‬ ‫حٌُظخد‬ ‫ػٞء‬"))
ّ‫حإلٓخ‬ ‫حُؼالٓش‬ ‫ُِش٤خ‬/‫رخص‬ ٖ‫ر‬ ‫ػزذحهلل‬ ٖ‫ر‬ ‫حُؼض٣ض‬ ‫ػزذ‬(‫حهلل‬ ٚٔ‫سك‬).
‫ٝهذ‬ ‫حالخظظخس‬ َ٤‫عز‬ ٠ِ‫ػ‬ ‫ٝحُؼٔشس‬ ‫حُلؾ‬ َ‫ٓغخث‬ ٖٓ ‫ٜٓٔش‬ ‫ًؼ٤شس‬ َ‫ٓغخث‬ ٚ٤‫ك‬ ‫ٝرًشص‬
‫حُظٞػ٤ل٤ش‬ ‫رخُظٞس‬ ‫ّدطٜخ‬ٝ‫ص‬‫٣وشإٛخ‬ ُٖٔ ‫حُ٘لغ‬ ‫حُلْٜ،ػخٓش‬ ‫عِٜش‬ ٌٕٞ‫ُظ‬،‫ٛزح‬ ‫ّ٤ض‬ٔ‫ع‬ ‫ٝهذ‬
‫حُٔ٘غي‬:
[‫حُٔخظظش‬ َ٤ُ‫حُذ‬..‫ٝحُٔؼظٔش‬ ‫ُِلخؽ‬. ]
‫ُِلٞص‬ ً‫خ‬‫ٝعزز‬ ، ْ٣‫حٌُش‬ ٜٚ‫ُٞؿ‬ ً‫خ‬‫خخُظ‬ ٚ٤‫ك‬ ٢‫حُغؼ‬ َ‫٣ـؼ‬ ٕ‫ٝح‬ ،‫حُـٔ٤غ‬ ٚ‫ر٘لؼ‬ ْ‫ُؼ‬٣ ٕ‫أ‬ ‫حهلل‬ ٍ‫ٝأعخ‬
‫ٝال‬ ،َ٤ًُٞ‫ح‬ ْ‫ٝٗؼ‬ ‫ُ٘خ‬‫ز‬‫كغ‬ ٚٗ‫كب‬ ، ْ٤‫حُ٘ؼ‬ ‫ؿ٘خص‬ ٢‫ك‬ْ٤‫حُؼظ‬ ٢ِ‫حُؼ‬ ‫رخهلل‬ ‫اال‬ ‫هٞس‬ ‫ٝال‬ ٍٞ‫ك‬.‫ًٔخ‬
‫رؤؿشٛخ‬ ًْ‫٣ؼ‬ ٕ‫أ‬ ‫حهلل‬ ٍ‫حعؤ‬ًَٖٓٙ‫حخظظش‬ٝ‫أ‬ٚ‫ًظز‬ٝ‫أ‬ٚ‫ؿزؼ‬ٝ‫أ‬ ٚ‫عٔؼ‬ ٝ‫أ‬ٙ‫هشأ‬ٚ٤‫ك‬ ‫ٗظشح‬ ٝ‫أ‬ٝ‫أ‬
ٚ‫طٞص٣ؼ‬ ٢‫ك‬ ٠‫عؼ‬ٚٗ‫ح‬ ،‫ؿٞحد‬ٖ٤ٔ‫حُشحك‬ ْ‫أسك‬ ‫٣خ‬ ‫رشكٔظي‬ ،ْ٣‫ًش‬..
‫مزجو‬‫سثو‬ٌ‫ػف‬‫إىل‬‫ىفقري‬‫ا‬
‫ّبف‬‫غ‬‫ػ‬ِ‫ث‬‫ّف‬‫ب‬ّ
ٌ‫ًػنــن‬‫ػنو‬‫اهلل‬‫ػفب‬
-‫حُش٤خ‬ ١‫رشأ‬ َّ‫٣خ‬ ‫ال‬ ‫رل٤غ‬ ً‫خ‬ٗ‫أك٤خ‬ ‫٣غ٤ش‬ ‫رظظشف‬(‫حهلل‬ ٚٔ‫سك‬).‫حٗظش‬:‫رخص‬ ٖ‫ر‬ ‫ػزذحهلل‬ ٖ‫ر‬ ‫حُؼض٣ض‬ ‫ػزذ‬:‫ٝحإل٣ؼخف‬ ‫حُظلو٤ن‬
‫ٝحُغ٘ش‬ ‫حٌُظخد‬ ‫ػٞء‬ ٠ِ‫ػ‬ ‫ٝحُض٣خسس‬ ‫ٝحُؼٔشس‬ ‫حُلؾ‬ َ‫ٓغخث‬ ٖٓ ‫ٌُؼ٤ش‬،‫ٝحإلكظخء‬ ‫حُؼِٔ٤ش‬ ‫حُزلٞع‬ ‫ادحسس‬ ‫سثخعش‬،‫حُش٣خع‬
1423‫ٛـ‬/2003ّ،‫حُـزؼش‬33.
-ٖٓ ‫رخهظزخعٜخ‬ ‫هٔض‬ ‫هذ‬:٢ٗ‫حُولـخ‬ ‫ٝٛق‬ ٖ‫ر‬ ٠ِ‫ػ‬ ٖ‫ر‬ ‫عؼ٤ذ‬:‫حُٔظٞس‬ ٢ٜ‫حُلو‬ ‫حُششف‬(‫حُلؾ‬ ‫طلش‬)،٠ُ‫ا‬ ‫رخإلػخكش‬
‫حُش٤خ‬ ‫سحؿؼٜخ‬ ‫حُلؾ‬ ‫طلش‬ ٖ‫ػ‬ ‫ٓـٞ٣ش‬/ٖ٣‫حُـزش‬ ٖٔ‫حُشك‬ ‫ػزذ‬ ٖ‫ر‬ ‫حهلل‬ ‫ػزذ‬،‫رخُش٣خع‬ ‫حُـٞحد‬ ‫دحس‬ ٖٓ ‫طخدسس‬.

4. 4
ّٝ‫حُوذ‬ ‫ؿٞحف‬ ‫رؼذ‬ ّ‫حإلكشح‬ ‫ٛ٤جش‬ ‫ؿٞحف‬ ‫ػ٘ذ‬ ّ‫حإلكشح‬ ‫ٛ٤جش‬
‫حُظالس‬ ٍ‫ٝكخ‬ ‫كوؾ‬ ّٝ‫حُوذ‬

5. 5
‫انحح‬
‫ُـش‬:‫حُوظذ‬.
ً‫خ‬‫ششػ‬:‫ٓخظٞص‬ ٖٓ‫ص‬ ٢‫ك‬ ،‫ٓخظٞطش‬ ٍ‫ألػٔخ‬ ،ّ‫حُلشح‬ ‫حُز٤ض‬ ٠ُ‫ا‬ ‫حُوظذ‬.
‫فصم‬:‫أدائًٓا‬ ٗ‫إن‬ ‫ٔانًثادزج‬ ‫ٔانؼًسج‬ ‫انحح‬ ‫ٔخٕب‬ ‫أدنح‬ ٙ‫ف‬:
‫حػِٔٞح‬‫حهلل‬ ٢٘‫ٝكو‬
‫حُلن‬ ‫ُٔؼشكش‬ ًْ‫ٝا٣خ‬ٚ‫ٝاطزخػ‬ِٚ‫ٝؿؼ‬ ّ‫حُلشح‬ ٚ‫ر٤ظ‬ ‫كؾ‬ ٙ‫ػزخد‬ ٠ِ‫ػ‬ ‫أٝؿذ‬ ‫هذ‬ َ‫ٝؿ‬ ‫ػض‬ ‫حهلل‬ ٕ‫أ‬ ،
٠ُ‫طؼخ‬ ‫حهلل‬ ٍ‫هخ‬ ‫حُخٔغش‬ ّ‫حإلعال‬ ٕ‫أسًخ‬ ‫أكذ‬:

ٍ‫هخ‬ ِْ‫ٝع‬ ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫حهلل‬ ٠ِ‫ط‬ ٢‫حُ٘ز‬ ٕ‫أ‬ ‫ػٔش‬ ٖ‫حر‬ ٖ‫ػ‬ ٖ٤‫حُظل٤ل‬ ٢‫ٝك‬:"٠ِ‫ػ‬ ّ‫حإلعال‬ ٢ُ٘‫ر‬
‫خٔظ‬:‫حهلل‬ ‫اال‬ ُٚ‫ا‬ ‫ال‬ ٕ‫أ‬ ‫شٜخدس‬،‫حهلل‬ ٍٞ‫سع‬ ً‫ح‬‫ٓلٔذ‬ ٕ‫ٝأ‬،ّ‫ٝأهخ‬‫حُظالس‬،‫حُضًخس‬ ‫ٝا٣ظخء‬،ّٞ‫ٝط‬
ٕ‫سٓؼخ‬،ّ‫حُلشح‬ ‫حهلل‬ ‫ر٤ض‬ ‫ٝكؾ‬"()
ٍ‫هخ‬ ٚٗ‫أ‬ ٢ِ‫ػ‬ ٖ‫ػ‬ ١ٝ‫ٝس‬:ٝ‫أ‬ ‫٣ٜٞد٣خ‬ ‫٣ٔٞص‬ ٕ‫أ‬ ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫كال‬ ًٚ‫كظش‬ ‫حُلؾ‬ ٠ِ‫ػ‬ ‫هذس‬ ٖٓ
‫ٗظشحٗ٤خ‬،‫ػزخط‬ ٖ‫حر‬ ٖ‫ػ‬ ١ٝ‫س‬ ‫ُٔخ‬ ، ٚ٤ُ‫ا‬ ‫٣زخدس‬ ٕ‫أ‬ ‫حُلؾ‬ ‫٣غظـ٤غ‬ ٞٛٝ ‫٣لؾ‬ ُْ ٖٓ ٠ِ‫ػ‬ ‫ٝ٣ـذ‬
ٍ‫هخ‬ ِْ‫ٝع‬ ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫حهلل‬ ٠ِ‫ط‬ ٢‫حُ٘ز‬ ٕ‫أ‬:"ِ‫ؾ‬َ‫ل‬ُْ‫ح‬ ٠َُِ‫ا‬ ‫ُٞح‬َِ‫ـ‬َ‫ؼ‬َ‫ط‬–َ‫ش‬َ‫ؼ‬٣ِ‫ش‬َ‫ل‬ُْ‫ح‬ ٢ِْ٘‫ؼ‬َ٣–١ِ‫س‬ْ‫ذ‬َ٣ ‫َخ‬ُ ًَُْْ‫ذ‬َ‫ك‬َ‫أ‬ َِٕ‫ب‬َ‫ك‬
َُُٚ ُ‫ع‬ِ‫ش‬ْ‫ؼ‬َ٣ ‫َخ‬ٓ".[‫أكٔذ‬ ٙ‫سٝح‬]ٚ‫خـزظ‬ ٢‫ك‬ ِْ‫ٝع‬ ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫حهلل‬ ٠ِ‫ط‬ ٢‫حُ٘ز‬ ٍٞ‫ٝه‬:"‫حهلل‬ ٕ‫ا‬ ‫حُ٘خط‬ ‫أ٣ٜخ‬
‫كلـٞح‬ ‫حُلؾ‬ ٌْ٤ِ‫ػ‬ ‫كشع‬".[ِْ‫ٓغ‬ ٚ‫أخشؿ‬]
٢‫ك‬ ِْ‫ٝع‬ ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫حهلل‬ ٠ِ‫ط‬ ٢‫حُ٘ز‬ ٍٞ‫ُو‬ ‫ٝحكذس‬ ‫ٓشس‬ ‫اال‬ ‫حُؼٔش‬ ٢‫ك‬ ‫ٝحُؼٔشس‬ ‫حُلؾ‬ ‫٣ـذ‬ ‫ٝال‬
‫حُظل٤ق‬ ‫حُلذ٣غ‬:"ٌ‫ع‬َُٞ‫ـ‬َ‫ط‬ ََُٜٞ‫ك‬ َ‫د‬‫َح‬‫ص‬ ََْٖٔ‫ك‬ ،ً‫س‬َ‫ش‬َٓ ُ‫ؾ‬َ‫ل‬ُ‫ح‬"[‫حكٔذ‬ ٙ‫سٝح‬]‫ٝحُؼٔشس‬ ‫حُلؾ‬ ٖٓ ‫حإلًؼخس‬ ٖ‫ٝ٣غ‬
ٍ‫هخ‬ ٚ٘‫ػ‬ ‫حهلل‬ ٢‫سػ‬ ‫ٛش٣شس‬ ٢‫أر‬ ٖ‫ػ‬ ٖ٤‫حُظل٤ل‬ ٢‫ك‬ ‫ػزض‬ ‫ُٔخ‬ ‫طـٞػخ‬:‫حهلل‬ ٠ِ‫ط‬ ‫حهلل‬ ٍٞ‫سع‬ ٍ‫هخ‬
ِْ‫ٝع‬ ٚ٤ِ‫ػ‬:"ُ‫ش‬ََ٘‫ـ‬ُْ‫ح‬ ‫َخ‬ُِ‫ا‬ ٌ‫ء‬‫َح‬‫ض‬َ‫ؿ‬ َُُٚ َ‫ظ‬ْ٤َُ ُ‫س‬ُٝ‫ش‬ْ‫ز‬َُْٔ‫ح‬ ُ‫ؾ‬َ‫ل‬ُْ‫َح‬ٝ ‫َخ‬َُْٜٔ٘٤َ‫ر‬ ‫َخ‬ُِٔ ٌ‫س‬َ‫س‬‫َخ‬‫ل‬ًَ ِ‫س‬َ‫ش‬ُْٔ‫ؼ‬ُْ‫ح‬ ٠َُِ‫ا‬ ُ‫س‬َ‫ش‬ُْٔ‫ؼ‬ُْ‫ح‬."()
‫ٔانؼًسج‬ ‫انحح‬ ‫فضائم‬:
1-‫حهلل‬ ٍٞ‫سع‬ ٍ‫هخ‬" :ٚٓ‫أ‬ ٚ‫ُٝذط‬ ّٞ٤ً ‫سؿغ‬ ‫عن‬ ُْٝ ‫٣شكغ‬ ِْ‫ك‬ ‫حُز٤ض‬ ‫ٛزح‬ ‫كؾ‬ ٖٓ"‫ٓظلن‬
ٚ٤ِ‫ػ‬
2-ٍ‫ٝهخ‬:‫حُل٘ش‬ ٠ُ‫ا‬ ‫ؿضحء‬ ُٚ ‫ُ٤ظ‬ ‫حُٔزشٝس‬ ‫ٝحُلؾ‬ ،‫ر٤ٜ٘ٔخ‬ ‫ُٔخ‬ ‫ًلخسس‬ ‫حُؼٔشس‬ ٠ُ‫ا‬ ‫حُؼٔشس‬"
ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫ٓظلن‬
3-َ‫ٝعج‬:ٍ‫هخ‬ ‫؟‬ َ‫أكؼ‬ ٍ‫حألػٔخ‬ ١‫أ‬":ِٚ‫ٝسع‬ ‫رخهلل‬ ٕ‫ا٣ٔخ‬"َ٤‫ه‬:ٍ‫هخ‬ ‫؟‬ ‫ٓخرح‬ ْ‫ػ‬" :٢‫ك‬ ‫ؿٜخد‬
‫حهلل‬ َ٤‫عز‬"َ٤‫ه‬:ٍ‫هخ‬ ،‫ٓخرح‬ ْ‫ػ‬" :‫ٓزشٝس‬ ‫كؾ‬".[١‫حُزخخس‬ ٙ‫سٝح‬]
4-‫ٝأخزش‬":ِٚ‫هز‬ ٕ‫ًخ‬ ‫ٓخ‬ ّ‫٣ٜذ‬ ‫حُلؾ‬ ٕ‫أ‬".[‫ٓظ‬ ٙ‫سٝح‬‫ــــ‬ُْ]
5-ٍ‫ٝهخ‬" :‫خزغ‬ ‫حٌُ٤ش‬ ٢‫٣٘ل‬ ‫ًٔخ‬ ‫ٝحُزٗٞد‬ ‫حُلوش‬ ٕ‫٣٘ل٤خ‬ ‫كبٜٗٔخ‬ ،‫ٝحُؼٔشس‬ ‫حُلؾ‬ ٖ٤‫ر‬ ‫طخرؼٞح‬
‫حُلذ٣ذ‬".[٢ٗ‫حألُزخ‬ ٚ‫ٝطلل‬ ٖ٘‫حُغ‬ ‫ٝأطلخد‬ ‫أكٔذ‬ ٙ‫سٝح‬]
6-ٍ‫ٝهخ‬:"‫ػالػش‬ ‫حهلل‬ ‫ٝكذ‬:‫ٝحُٔؼظٔش‬ ،‫ٝحُلخؽ‬ ،١‫حُـخص‬".[٢ٗ‫حألُزخ‬ ٚ‫ٝطلل‬ ًْ‫ٝحُلخ‬ ٢‫حُ٘غخث‬ ٙ‫سٝح‬]
7-ٍ‫ٝهخ‬‫ص‬‫ػخثشش‬:ٍ‫هخ‬ ‫؟‬ ‫ٗـخٛذ‬ ‫أكال‬ َٔ‫حُؼ‬ َ‫أكؼ‬ ‫حُـٜخد‬ ٟ‫ٗش‬ ،‫حهلل‬ ٍٞ‫سع‬ ‫٣خ‬":َ‫أكؼ‬ ٌُٖ ،‫ال‬
‫ٓزشٝس‬ ‫كؾ‬ ‫حُـٜخد‬".[١‫حُزخخس‬ ٙ‫سٝح‬]
*‫اػخءس‬:٢‫حُ٘ز‬ ١‫ٛذ‬ ‫ٝكن‬ ٕ‫ًخ‬ ‫ٓخ‬ ٞٛ ‫حُٔزشٝس‬ ‫حُلؾ‬‫سد‬ ‫هلل‬ ّ‫حُظخ‬ ‫حإلخالص‬ ‫ٓغ‬ ،ٚ‫ٝع٘ظ‬
٠ُ‫طؼخ‬ ٍ‫هخ‬ ،‫ٝحٌُٔ٘شحص‬ ٢‫حُٔؼخط‬ ‫ٝطشى‬ ،ٖ٤ُٔ‫حُؼخ‬" :‫حُلؾ‬ ٢‫ك‬ ٍ‫ؿذح‬ ‫ٝال‬ ‫كغٞم‬ ‫ٝال‬ ‫سكغ‬ ‫كال‬".
-‫رخد‬ ٕ‫حإل٣ٔخ‬ ‫ًظخد‬ ،١‫حُزخخس‬ ٙ‫سٝح‬:ّ‫ٝحُغال‬ ‫حُظالس‬ ٚ٤ِ‫ػ‬ ٢‫حُ٘ز‬ ٍٞ‫ه‬" :‫خٔظ‬ ٠ِ‫ػ‬ ّ‫حإلعال‬ ٢٘‫ر‬" . . .‫ًظخد‬ ، ِْ‫ٝٓغ‬
‫رخد‬ ، ٕ‫حإل٣ٔخ‬:ّ‫حُؼظخ‬ ٚٔ‫ٝدػخث‬ ّ‫حإلعال‬ ٕ‫أسًخ‬ ٕ‫ر٤خ‬.
-٢ٗ‫حُٔذ‬ ٢‫حألطزل‬ ‫ػخٓش‬ ٖ‫ر‬ ‫ٓخُي‬ ٖ‫ر‬ ‫أٗظ‬ ٖ‫ر‬ ‫ٓخُي‬:‫حُٔٞؿؤ‬،‫حُؼشر٤ش‬ ‫حٌُظذ‬ ‫اك٤خء‬ ‫دحس‬ ‫ؿزؼش‬،‫ؿزؼش‬1343‫ٛـ‬،‫ٓخ‬ ‫رخد‬
‫حُؼٔشس‬ ٢‫ك‬ ‫ؿخء‬(3/38)،١‫حُزخخس‬ ٙ‫سٝح‬/‫ٝكؼِٜخ‬ ‫حُؼٔشس‬ ‫ٝؿٞد‬ ‫رخد‬(6/274)،ِْ‫ٓغ‬ ٙ‫سٝح‬/‫ٝحُؼٔشس‬ ‫حُلؾ‬ َ‫كؼ‬ ٢‫ك‬ ‫رخد‬
‫ػشكش‬ ّٞ٣ٝ(7/71.)

6. 6
ّٛ‫ذُث‬:‫حُلؾ‬ ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫٣ـذ‬ ٖٓ ٠ِ‫ػ‬ ‫طـذ‬ ‫حُؼٔشس‬ ٕ‫أ‬ ‫حُظل٤ق‬.
‫ٔٔاخثاذًٓا‬ ‫ٔانؼًسج‬ ‫انحح‬ ٌ‫أزكا‬:
‫أٔال‬:‫أزتؼح‬ ‫انحح‬ ٌ‫أزكا‬:
1-ّ‫حإلكشح‬‫حُ٘غي‬ ٢‫ك‬ ٍٞ‫حُذخ‬ ‫ٗ٤ش‬ ٞٛٝ ،.()
٢‫حُ٘ز‬ ٍٞ‫ُو‬":ِ‫ص‬‫َخ‬٤ُِ٘‫ِخ‬‫ر‬ ٍُ‫َخ‬ْٔ‫ػ‬َ‫ؤ‬ُْ‫ح‬ ‫َخ‬َِٔٗ‫ا‬."[‫سٝحس‬
ٚ‫طل٤ل‬ ٢‫ك‬ ١‫حُزخخس‬]
2-‫رؼشكش‬ ‫حُٞهٞف‬.()
٢‫حُ٘ز‬ ٍٞ‫ُو‬":ُ‫ش‬َ‫ك‬َ‫ش‬َ‫ػ‬ ُ‫ؾ‬َ‫ل‬ُْ‫ح‬."[ٙ‫ٓغ٘ذ‬ ٢‫ك‬ ‫أكٔذ‬ ٙ‫سٝح‬]
3-‫رخُز٤ض‬ ‫حُـٞحف‬(‫حإلكخػش‬ ‫ؿٞحف‬).()
٠ُ‫طؼخ‬ ُٚٞ‫ُو‬:.[‫عٞسس‬
‫حُلؾ‬:29]
4-‫ٝحُٔشٝس‬ ‫حُظلخ‬ ٖ٤‫ر‬ ٢‫حُغؼ‬.()
٠ُ‫طؼخ‬ ُٚٞ‫ُو‬:
.[‫حُزوشس‬ ‫عٞسس‬:158]
‫ثاَٛا‬:‫سثؼح‬ ‫انحح‬ ‫ٔاخثاخ‬()
:
1-‫حُٔ٤وخص‬ ٖٓ ّ‫حإلكشح‬ ٌٕٞ٣ ٕ‫أ‬.()
2-‫رؼشكش‬ ‫حُٞهٞف‬٠‫كظ‬‫طـشد‬‫حُشٔظ‬.٢‫حُ٘ز‬ َ‫ُلؼ‬ ‫ٝرُي‬ ، ‫حُـشٝد‬ َ‫هز‬ ‫حالٗظشحف‬ ‫٣ـٞص‬ ‫ٝال‬
ٍ‫هخ‬ ‫ك٤غ‬":ٌٌَُِْْ‫ع‬‫َخ‬َ٘ٓ ٢َِ٘‫ػ‬ ‫ُٝح‬‫ز‬ُ‫خ‬."[‫دحٝد‬ ٞ‫ٝحر‬ ِْ‫ٓغ‬ ٙ‫سٝح‬]
3-‫رٔضدُلش‬ ‫حُٔز٤ض‬.﴿﴾.[‫عٞسس‬
‫حُزوشس‬198]٢‫حُ٘ز‬ ٍٞ‫ٝه‬:"،‫ٗذكغ‬ ٠‫كظ‬ ‫ٓؼ٘خ‬ ‫ٝٝهق‬ ‫ـ‬ ‫حُلـش‬ ‫طالس‬ ١‫أ‬ ‫ـ‬ ٙ‫ٛز‬ ‫طالط٘خ‬ ‫شٜذ‬ ٖٓ
ٚ‫طلؼ‬ ٠‫ٝهؼ‬ ،ٚ‫كـ‬ ْ‫ط‬ ‫كوذ‬ ،ً‫ح‬‫ٜٗخس‬ ٝ‫أ‬ ً‫ال‬٤ُ ‫رُي‬ َ‫هز‬ ‫رؼشكش‬ ‫ٝهق‬ ‫ٝهذ‬."[١‫حُظشٓز‬ ٚ‫ٝطلل‬ ‫حُخٔغش‬ ٙ‫سٝح‬]
4-‫حُؼ٤ذ‬ ّٞ٣ ‫حُؼوزش‬ ‫ؿٔشس‬ ٢ٓ‫س‬‫حُظشش٣ن‬ ّ‫أ٣خ‬ ٢‫ك‬ ‫حُؼالع‬ ‫حُـٔشحص‬ ٢ٓ‫ٝس‬ ،.َ١ٝ‫س‬ ‫ٓخ‬ ‫رُي‬ َ٤ُ‫د‬
ٍَ‫َخ‬‫ه‬ ‫َخ‬َُْٜٔ٘‫ػ‬ ُ‫هلل‬‫ح‬ َ٢ِ‫ػ‬َ‫س‬ ٍ‫ط‬‫َخ‬‫ز‬َ‫ػ‬ ِْٖ‫ر‬‫ح‬ َْٖ‫ػ‬:"َُِِٚ‫ح‬ ٍُُٞ‫ع‬َ‫س‬ ٠ََٓ‫س‬--ُ‫ظ‬َْٔ‫ش‬ُ‫ح‬ ْ‫ض‬َُ‫َح‬‫ص‬ َٖ٤ِ‫ك‬ َ‫س‬‫َخ‬ِٔ‫ـ‬ُْ‫ح‬".
[١‫ٝحُظشٓز‬ ٚ‫ٓخؿ‬ ٖ‫ٝحر‬ ‫أكٔذ‬ ٙ‫سٝح‬]
5-‫ُِ٘غخء‬ ‫كوؾ‬ ‫ٝحُظوظ٤ش‬ ٍ‫ُِشؿخ‬ ‫حُظوظ٤ش‬ ٝ‫أ‬ ‫حُلِن‬.٠ُ‫طؼخ‬ ٍ‫هخ‬:﴿﴾.
[‫حُلظق‬ ‫عٞسس‬:27]"َٖ٤ِ‫و‬َِِ‫ل‬ُُْٔ‫ح‬ َُُِٚ‫ح‬ َِْ‫ك‬َ‫س‬"ََ٤ِ‫ه‬:َُِِٚ‫ح‬ ٍَُٞ‫ع‬َ‫س‬ ‫َخ‬٣
ٍَ‫َخ‬‫ه‬ ،َٖ٣ِ‫ش‬ِ‫ظ‬َ‫و‬ُُْٔ‫َح‬ٝ:"ْ‫ش‬ِ‫ل‬ْ‫ؿ‬‫ح‬ ََُُِْٜ‫ح‬-ِ‫ش‬َ‫ؼ‬ُِ‫َخ‬‫ؼ‬ُ‫ح‬ ٢ِ‫ك‬–ٖ٣ِ‫ش‬ِ‫ظ‬َ‫و‬َُُِِْٔٝ"
"ُ‫ش‬٤ِ‫ظ‬ْ‫و‬َ‫ظ‬ُ‫ح‬ ِ‫ء‬‫َخ‬‫غ‬ُِ٘‫ح‬ ٠ََِ‫ػ‬ ‫َخ‬َِٔٗ‫ا‬ ،ٌ‫ن‬َِْ‫ك‬ ِ‫ء‬‫َخ‬‫غ‬ُِ٘‫ح‬ ٠ََِ‫ػ‬ َ‫ظ‬ْ٤َُ".[
]
6-٠٘ٔ‫ر‬ ‫حُٔز٤ض‬‫ػالع‬ ‫كِ٤ِش‬ ‫طؤخش‬ ٕ‫كب‬ ،َ‫طؼـ‬ ُٖٔ ‫ػششس‬ ٢‫حػ٘ظ‬ ‫ُٝ٤ِش‬ ،‫ػششس‬ ٟ‫اكذ‬ ‫ُ٤ِش‬ ‫ُ٤ِظ٤ٖ؛‬
‫أ٣ؼخ‬ ‫ػششس‬.ْ‫ض‬َُ‫َخ‬‫ه‬ ‫َخ‬َْٜ٘‫ػ‬ ُ‫هلل‬‫ح‬ َ٢ِ‫ػ‬َ‫س‬ َ‫ش‬َ‫ش‬ِ‫ث‬‫َخ‬‫ػ‬ َْٖ‫ػ‬ ١ٝ‫س‬ ‫ٓخ‬ ‫رُي‬ َ٤ُ‫د‬:"َُِِٚ‫ح‬ ٍُُٞ‫ع‬َ‫س‬ َ‫ع‬‫َخ‬‫ك‬َ‫أ‬--ِْٖٓ
ِ‫ن‬٣ِ‫ش‬ْ‫ش‬َ‫ظ‬ُ‫ح‬ ِّ‫َخ‬٣َ‫أ‬ َ٢ُِ‫َخ‬٤َُ ‫َخ‬ِٜ‫ر‬ َ‫غ‬ٌَََٔ‫ك‬ ٠ًِ٘ٓ ٠َُ‫ا‬ َ‫غ‬َ‫ؿ‬َ‫س‬ َُْ‫ػ‬ َ‫ش‬ُْٜ‫ظ‬ُ‫ح‬ ٠ََِ‫ط‬ َٖ٤ِ‫ك‬ ٍَّْٞ٣ ِ‫ش‬ِ‫خ‬‫آ‬....‫حُلذ٣غ‬."[ٙ‫سٝح‬
‫دحٝد‬ ٞ‫ٝأر‬ ‫أكٔذ‬]
-٢ِ٤‫حُضك‬ ٠‫ٓظـل‬ ٖ‫ر‬ ‫ٝٛزش‬:‫َش‬٤ٜ‫حُلو‬ ‫َخص‬٣‫َظش‬ُ٘‫ح‬ ّْٛ‫ٝأ‬ ‫َش‬٤‫حُٔزٛز‬ ‫ٝح٥سحء‬ ‫َش‬٤‫َشػ‬‫ش‬ُ‫ح‬ ‫ّش‬ُ‫ُألد‬ َٓ‫َخ‬‫ش‬ُ‫ح‬ ،ُُٚ‫ظ‬َُ‫ٝأد‬ ُ٢ٓ‫حإلعال‬ ُْٚ‫و‬ِ‫ل‬ُ‫ح‬
‫حُلٌش‬ ‫دحس‬ ،‫ٝطخش٣ـٜخ‬ ‫َش‬٣ٞ‫َز‬ُ٘‫ح‬ ‫حألكخد٣غ‬ ‫ٝطلو٤ن‬-‫َش‬٣‫عٞس‬–‫حُخخٓظ‬ ‫حُٔزلغ‬ ،‫َحرؼش‬‫ش‬ُ‫ح‬ ‫َزؼش‬‫ـ‬ُ‫ح‬ ،‫دٓشن‬:‫حُلؾ‬ ٕ‫أسًخ‬
‫ٝحُؼٔشس‬(ٍٝ‫حأل‬ ‫حُٔـِذ‬:ّ‫حإلكشح‬)‫ؿـ‬ ،3‫طـ‬ ،497.
-‫عخرن‬ ‫ع٤ذ‬:‫طـ‬ ،‫حُلؾ‬ ‫رخد‬ ٖٓ ‫رؼشكش‬ ‫حُٞهٞف‬ ،ٍٝ‫حأل‬ ‫حُٔـِذ‬ ،‫حُغ٘ش‬ ٚ‫كو‬720
-‫عخرن‬ ‫ع٤ذ‬:‫طـ‬ ،‫حُلؾ‬ ‫رخد‬ ٖٓ ‫حألكخػش‬ ‫ؿٞحف‬ ،ٍٝ‫حأل‬ ‫حُٔـِذ‬ ،‫حُغ٘ش‬ ٚ‫كو‬745
-‫عخرن‬ ‫ع٤ذ‬:‫طـ‬ ،‫حُلؾ‬ ‫رخد‬ ٖٓ ‫ٝحُٔشٝس‬ ‫حُظلخ‬ ٖ٤‫ر‬ ٢‫حُغؼ‬ ،ٍٝ‫حأل‬ ‫حُٔـِذ‬ ،‫حُغ٘ش‬ ٚ‫كو‬710
-١‫حُ٘ـذ‬ ٢ِٔ٣‫حُلش‬ ‫حُؼض٣ض‬ ‫ػزذ‬ ٖ‫ر‬ َ‫ك٤ظ‬:‫حألٝؿخس‬ َ٤ٗ ‫ٓخظظش‬ ‫حألكزخس‬ ٕ‫رغظخ‬،‫دحس‬‫أشز٤ِ٤خ‬‫حُش٣خع‬ ،‫ٝحُظٞص٣غ‬ ‫ُِ٘شش‬،
،٠ُٝ‫حأل‬ ‫حُـزؼش‬1419‫ٛـ‬-1998ّ،‫ؿـ‬1،‫طـ‬710-740.
-‫حُؼ٤ذ‬ ‫ده٤ن‬ ٖ‫حر‬:ّ‫حألكٌخ‬ ‫ػٔذس‬ ‫ششف‬ ّ‫حألكٌخ‬ ّ‫اكٌخ‬،‫حُٔلون‬:‫ع٘ذط‬ ‫ٓذػش‬ ٝ ٠‫ٓظـل‬ ‫ش٤خ‬ ٠‫ٓظـل‬،‫ٓئعغش‬
‫حُشعخُش‬،٠ُٝ‫حأل‬ ‫حُـزؼش‬1426‫ٛـ‬-2005ّ،ٍ‫حُلال‬ ‫ط٤ذ‬ ٖٓ ًَ‫٣ؤ‬ ّ‫حُٔلش‬ ‫رخد‬،‫ؿـ‬1‫طـ‬ ،337.

7. 7
7-‫حُٞدحع‬ ‫ؿٞحف‬.ٍَ‫َخ‬‫ه‬ ‫َخ‬َُْٜٔ٘‫ػ‬ ُ‫هلل‬‫ح‬ َ٢ِ‫ػ‬َ‫س‬ ٍ‫ط‬‫َخ‬‫ز‬َ‫ػ‬ ِْٖ‫ر‬‫ح‬ َْٖ‫ػ‬ ١ٝ‫س‬ ‫ٓخ‬ ‫رُي‬ َ٤ُ‫د‬:ُ‫ط‬‫َخ‬ُ٘‫ح‬ َٕ‫َخ‬ً
َُِِٚ‫ح‬ ٍُُٞ‫ع‬َ‫س‬ ٍَ‫َخ‬‫و‬َ‫ك‬ ،ٍْٚ‫ؿ‬َٝ ًَُِ ٢ِ‫ك‬ َُٕٞ‫ك‬ِ‫ش‬َ‫ظ‬َْ٘٣-ِْ‫ٝع‬ ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫حهلل‬ ٠ِ‫ط‬:-ُ‫ش‬ِ‫خ‬‫آ‬ ٌََُٕٞ٣ ٠َ‫ظ‬َ‫ك‬ ٌ‫ذ‬َ‫ك‬َ‫أ‬ ُ‫ش‬ِ‫ل‬َْ٘٣ ‫َخ‬ُ
ِ‫ض‬ْ٤َ‫ز‬ُْ‫ِخ‬‫ر‬ ِِٙ‫ذ‬َْٜ‫ػ‬".[ٚ‫ٓخؿ‬ ٖ‫ٝحر‬ ‫دحٝد‬ ٞ‫ٝأر‬ ِْ‫ٝٓغ‬ ‫أكٔذ‬ ٙ‫سٝح‬]
‫ثانثا‬:‫ثالثح‬ ‫انؼًسج‬ ٌ‫أزكا‬()
:
1-‫حإلف‬‫ـ‬ّ‫سح‬.
2-‫حُـٞحف‬.
3-‫حُظ‬‫ـ‬٢‫ػ‬.
‫زاتؼا‬:ٌ‫اثُرا‬ ‫انؼًسج‬ ‫ٔاخثاخ‬:
1-َ‫حُل‬ ٖٓ ‫رٜخ‬ ّ‫حإلكشح‬ ٌٕٞ٣ ٕ‫أ‬.
2-‫ُِ٘غخء‬ ‫كوؾ‬ ‫ٝحُظوظ٤ش‬ ،ٍ‫ُِشؿخ‬ ‫حُظوظ٤ش‬ ٝ‫أ‬ ‫حُلِن‬‫أِٗٔش‬ ‫هذس‬.
ّٛ‫ذُث‬:
،ٚ‫ػٔشط‬ ٝ‫أ‬ ٚ‫كـ‬ ‫٣ظق‬ ُْ ً‫خ‬ً٘‫س‬ ‫طشى‬ ٖٔ‫ك‬ ،ٚ‫ر‬ ‫اال‬ ‫حُؼٔشس‬ ٝ‫أ‬ ‫حُلؾ‬ ْ‫٣ظ‬ ‫ال‬ ٞٛ ًٖ‫حُش‬
ّ‫حُلشح‬ ‫كوشحء‬ ٠ِ‫ػ‬ ‫طٞصع‬ ‫شخس‬ ‫رزرق‬ ٙ‫ؿزش‬ ً‫خ‬‫ٝحؿز‬ ‫طشى‬ ٖٓ ٌُٖٝ ،ٚٗٝ‫رذ‬ ‫حُ٘غي‬ ‫٣ظق‬ ‫ٝحُٞحؿذ‬.
ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫ش٢ء‬ ‫كال‬ ‫ع٘ش‬ ‫طشى‬ ٖٓ ‫ٝأٓخ‬.
-ُُٚ‫ظ‬َُ‫ٝأد‬ ُ٢ٓ‫حإلعال‬ ُْٚ‫و‬ِ‫ل‬ُ‫ح‬:‫عخرن‬ ‫ٓشؿغ‬،‫ؽ‬3،‫طـ‬553.

8. 8
‫فصم‬:‫ٔيُٓا‬ ‫أيٕز‬ ‫ػدج‬ ٙ‫ٚساػ‬ ٌ‫أ‬ ‫انًؼرًس‬ ٔ‫أ‬ ‫انحاج‬ ٗ‫ػه‬:
‫ح٥خشس‬ ‫ٝحُذحس‬ ‫حهلل‬ ٚ‫ٝؿ‬ ٚ‫ٝػٔشط‬ ٚ‫رلـ‬ ‫حُلخؽ‬ ‫٣وظذ‬ ٕ‫أ‬.ٚ٘‫ػ‬ ‫طق‬ٚٗ‫أ‬ٍ‫هخ‬:" "َّ‫ه‬‫ان‬ ‫قال‬
ٗ‫ذؼان‬:ّ‫ْر‬‫ك‬‫َس‬‫ذ‬ ٘‫غٛس‬ ِٙ‫ؼ‬‫ي‬ ّٛ‫ف‬ َ‫ك‬‫أشس‬ ‫ػًال‬ َ‫م‬ً‫ػ‬ ٍ‫ي‬ ، ِ‫ك‬‫ِس‬‫ش‬‫ان‬ ٍ‫ػ‬ ِ‫ء‬‫انشسكا‬ ُْٗ‫غ‬‫أ‬ ‫أَا‬
َّ‫ك‬‫ٔشس‬".[‫يسهى‬ ِ‫زٔا‬]
1-ُْ‫حُٔظخ‬ ٖٓ ‫ٝحُخشٝؽ‬ ‫ٝحُزٗٞد‬ ٢‫حُٔؼخط‬ ‫ؿٔ٤غ‬ ٖٓ ‫حُلخؽ‬ ‫٣ظٞد‬ ٕ‫أ‬.
٠ُ‫طؼخ‬ ٍ‫هخ‬:.[‫حُ٘ٞس‬:31]
‫حُظٞرش‬ ‫ٝكو٤وش‬:،‫ٜٓ٘خ‬ ٠‫ٓؼ‬ ‫ٓخ‬ ٠ِ‫ػ‬ ّ‫ٝحُ٘ذ‬ ، ‫ٝطشًٜخ‬ ، ‫حُزٗٞد‬ ٖٓ ‫حإلهالع‬
، ‫ٗلظ‬ ٖٓ ُْ‫ٓظخ‬ ‫ُِ٘خط‬ ٙ‫ػ٘ذ‬ ٕ‫ًخ‬ ٕ‫ٝا‬ ، ‫ك٤ٜخ‬ ‫حُؼٞد‬ ّ‫ػذ‬ ٠ِ‫ػ‬ ‫ٝحُؼض٣ٔش‬ٝ‫أ‬ٍ‫ٓخ‬ٝ‫أ‬
،ْٜ٤ُ‫ا‬ ‫َٛخ‬‫د‬‫س‬ ‫ػشع‬ٝ‫أ‬‫ُٔخ‬ ، ٙ‫علش‬ َ‫هز‬ ‫ٜٓ٘خ‬ ِِْٜ‫طل‬ٚ٘‫ػ‬ ‫طق‬ٍ‫هخ‬ ٚٗ‫أ‬:"ٕ‫ًخ‬ ٖٓ
ّٞ٤ُ‫ح‬ َِ‫كِ٤ظل‬ ‫ػشع‬ ٝ‫أ‬ ٍ‫ٓخ‬ ٖٓ ٚ٤‫ألخ‬ ‫ٓظِٔش‬ ٙ‫ػ٘ذ‬ٕ‫أ‬ َ‫هز‬ٕ‫ا‬ ، ٌْٛ‫دس‬ ‫ٝال‬ ٌ‫س‬‫د٣٘خ‬ ٌٕٞ٣ ‫ال‬
ُٚ ٌٖ‫ط‬ ُْ ٕ‫ٝا‬ ، ٚ‫ٓظِٔظ‬ ‫روذس‬ ٚ٘ٓ َ‫ز‬ِ‫خ‬ٌ‫أ‬ ‫طخُق‬ َٔ‫ػ‬ ُٚ ٕ‫ًخ‬‫ع٤جخص‬ ٖٓ ‫ُخز‬‫أ‬ ‫كغ٘خص‬
ٚ‫ػِ٤ـ‬ ََُِٔ‫ل‬َ‫ك‬ ٚ‫طخكز‬".[١‫حُزخخس‬ ٙ‫سٝح‬]
2-ٚ٘‫ػ‬ ‫طق‬ ‫ُٔخ‬ ، ٍ‫كال‬ ٍ‫ٓخ‬ ٖٓ ‫ؿ٤زش‬ ‫ٗلوش‬ ٚ‫ٝػٔشط‬ ٚ‫ُلـ‬ ‫٣٘ظخذ‬ ٕ‫أ‬ٍ‫هخ‬ ٚٗ‫أ‬":ََُِٚ‫ح‬ َٕ‫ا‬
‫ًخ‬‫ز‬ِ٤َ‫ؿ‬ ‫َخ‬ُ‫ا‬ ََُ‫ز‬ْ‫و‬َ٣ ‫َخ‬ُ ٌ‫ذ‬ِ٤َ‫ؿ‬ ٠َُ‫َخ‬‫ؼ‬َ‫ط‬"[ِْ‫ٓغ‬ ٙ‫سٝح‬]‫ٛش٣شس‬ ٢‫أر‬ ٖ‫ٝػ‬ٍ‫هخ‬:‫حهلل‬ ٍٞ‫سع‬ ٍ‫هخ‬:
"‫ْص‬‫ش‬‫حُـ‬ ٢‫ك‬ ِٚ‫سؿ‬ ‫ٝٝػغ‬ ‫ؿ٤زش‬ ‫ر٘لوش‬ ً‫خ‬‫كخؿ‬ َ‫حُشؿ‬ ‫خشؽ‬ ‫ارح‬()
ٟ‫ك٘خد‬:‫ُز٤ي‬ ُِْٜ‫ح‬ ‫ُز٤ي‬
‫حُغٔخء‬ ٖٓ ٍ‫د‬‫ٓ٘خ‬ ٙ‫ٗخدح‬:‫ؿ٤ش‬ ‫ٓزشٝس‬ ‫ٝكـي‬ ، ٍ‫كال‬ ‫ٝسحكِظي‬ ٍ‫كال‬ ‫صحدى‬ ، ‫ٝعؼذ٣ي‬ ‫ُز٤ي‬
ٟ‫ك٘خد‬ ‫ْص‬‫ش‬‫حُـ‬ ٢‫ك‬ ِٚ‫سؿ‬ ‫كٞػغ‬ ‫حُخز٤ؼش‬ ‫رخُ٘لوش‬ َ‫حُشؿ‬ ‫خشؽ‬ ‫ٝارح‬ ،‫ٓؤصٝس‬:ُِْٜ‫ح‬ ‫ُز٤ي‬
‫حُغٔخء‬ ٖٓ ٍ‫د‬‫ٓ٘خ‬ ٙ‫ٗخدح‬ ،‫ُز٤ي‬:‫ٝكـي‬ ، ّ‫كشح‬ ‫ٝٗلوظي‬ ،ّ‫كشح‬ ‫صحدى‬ ،‫عؼذ٣ي‬ ‫ٝال‬ ‫ُز٤ي‬ ‫ال‬
‫ٓزشٝس‬ ‫ؿ٤ش‬"()
3-‫ٛش٣شس‬ ٢‫أر‬ ٖ‫ػ‬ ٖ٤‫حُظل٤ل‬ ٢‫ك‬ ‫ػزض‬ ‫ُٔخ‬ ‫طـٞػخ‬ ‫ٝحُؼٔشس‬ ‫حُلؾ‬ ٖٓ ‫حإلًؼخس‬ ٖ‫ٝ٣غ‬ٍ‫هخ‬:
ِْ‫ٝع‬ ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫حهلل‬ ٠ِ‫ط‬ ‫حهلل‬ ٍٞ‫سع‬ ٍ‫هخ‬" :ُ‫ؾ‬َ‫ل‬ُْ‫َح‬ٝ ‫َخ‬َُْٜٔ٘٤َ‫ر‬ ‫َخ‬ُِٔ ٌ‫س‬َ‫س‬‫َخ‬‫ل‬ًَ ِ‫س‬َ‫ش‬ُْٔ‫ؼ‬ُْ‫ح‬ ٠َُِ‫ا‬ ُ‫س‬َ‫ش‬ُْٔ‫ؼ‬ُْ‫ح‬
ُ‫ش‬ََ٘‫ـ‬ُْ‫ح‬ ‫َخ‬ُِ‫ا‬ ٌ‫ء‬‫َح‬‫ض‬َ‫ؿ‬ َُُٚ َ‫ظ‬ْ٤َُ ُ‫س‬ُٝ‫ش‬ْ‫ز‬َُْٔ‫ح‬"[ِْ‫ٝٓغ‬ ١‫حُزخخس‬ ‫سٝحس‬]
4-ٗ١ٍ‫ػ‬ ً‫أشى‬ ‫ػّب‬ ‫ٚ٠سؤي‬ ‫رٌه‬ ٟ‫ف‬ ٗ‫ٚ٠زفم‬ ، ٗ‫ٚػّشر‬ ٗ‫حد‬ ٟ‫ف‬ ٌٗ ‫٠ششع‬ ‫ِب‬ ٍُ‫٠زؼ‬ ْ‫أ‬ ٌٗ ٟ‫٠ٕجغ‬
‫ثص١شح‬ ٍٝ‫ػ‬ ْٛ‫ٌ١ى‬.‫اٌّشوٛثبد‬ ِٓ ‫غ١ش٘ب‬ ٚ‫أ‬ ٗ‫طبئشر‬ ٚ‫أ‬ ٗ‫س١بسر‬ ٚ‫أ‬ ٗ‫داثز‬ ‫سوت‬ ‫فئرا‬
‫ٚ٠مٛي‬ ، ً‫ب‬‫ثالث‬ ‫٠ىجش‬ ُ‫ث‬ ، ٖ‫ٚ٠حّذ‬ ٗٔ‫سجحب‬ ‫اهلل‬ ّّٟ‫ُس‬٠ ْ‫أ‬ ٌٗ ‫اسزحت‬:
‫۝‬[‫حُضخشف‬:13-14]
5-"‫ػِ٤٘خ‬ ٕٞٛ ُِْٜ‫ح‬ ٠‫طشػ‬ ‫ٓخ‬ َٔ‫حُؼ‬ ٖٓٝ ٟٞ‫ٝحُظو‬ ‫حُزش‬ ‫ٛزح‬ ١‫علش‬ ٢‫ك‬ ‫أعؤُي‬ ٢ٗ‫ا‬ ُِْٜ‫ح‬
٢ٗ‫ا‬ ُِْٜ‫ح‬ َٛ‫حأل‬ ٢‫ك‬ ‫ٝحُخِ٤لش‬ ‫حُغلش‬ ٢‫ك‬ ‫حُظخكذ‬ ‫أٗض‬ ُِْٜ‫ح‬ ٙ‫رؼذ‬ ‫ػ٘خ‬ ٞ‫ٝحؿ‬ ‫ٛزح‬ ‫علشٗخ‬
ٖٓ ‫ري‬ ‫أػٞر‬َٝٛ‫ٝحأل‬ ٍ‫حُٔخ‬ ٢‫ك‬ ‫حُٔ٘وِذ‬ ‫ٝعٞء‬ ‫حُٔ٘ظش‬ ‫ًٝآرش‬ ‫حُغلش‬ ‫ػؼخء‬"‫رُي‬ ‫ُظلش‬ ،
٢‫حُ٘ز‬ ٖ‫ػ‬.[‫ػٜ٘ٔخ‬ ‫حهلل‬ ٢‫سػ‬ ‫ػٔش‬ ٖ‫حر‬ ‫كذ٣غ‬ ٖٓ ِْ‫ٓغ‬ ٚ‫أخشؿ‬]
،ٚ٤ُ‫ا‬ ‫ٝحُظؼشع‬ ،ٚٗ‫عزلخ‬ ‫حهلل‬ ‫ٝدػخء‬ ، ‫ٝحالعظـلخس‬ ‫حُزًش‬ ٖٓ ٙ‫علش‬ ٢‫ك‬ ‫ٝ٣ٌؼش‬
ٖٓ ٚٗ‫ُغخ‬ ‫ٝ٣للظ‬ ،‫حُـٔخػش‬ ٢‫ك‬ ‫حُظِٞحص‬ ٠ِ‫ػ‬ ‫ٝ٣لخكظ‬ ،ٚ٤ٗ‫ٓؼخ‬ ‫ٝطذرش‬ ٕ‫حُوشآ‬ ‫ٝطالٝس‬
ٚ٤٘‫٣ؼ‬ ‫ال‬ ‫ك٤ٔخ‬ ‫ٝحُخٞع‬ ،ٍ‫ٝحُوخ‬ َ٤‫حُو‬ ‫ًؼشس‬،ٙ‫أرح‬ ّ‫ق‬ًٝ ،ٚ‫أطلخر‬ ٢‫ك‬ ‫ِش‬‫ز‬ُ‫ح‬ ٍ‫رز‬ ُٚ ٢‫ٝ٣٘زـ‬
-‫حُـشص‬:‫حُـِذ‬ ٖٓ ‫سًخد‬ ٞٛ.
-٢ٗ‫حُـزشح‬ ٙ‫سٝح‬.

9. 9
‫كغذ‬ ٠ِ‫ػ‬ ‫حُلغ٘ش‬ ‫ٝحُٔٞػظش‬ ‫رخُلٌٔش‬ ‫حٌُٔ٘ش‬ ٖ‫ػ‬ ْٜ٤ٜٗٝ ،‫رخُٔؼشٝف‬ ْٛ‫ٝأٓش‬ ،ْٜ٘‫ػ‬
‫حُـخهش‬.
‫فصم‬" :‫نهًٛقاخ‬ ‫انٕصٕل‬ ‫ػُد‬ ‫ٚشسع‬ ‫يا‬:"
ٕ‫أ‬ ‫٣غظلذ‬ ‫حُٔ٤وخص‬ ‫حُلخؽ‬ ٍٞ‫ٝط‬ ‫ػ٘ذ‬
٢‫حُ٘ز‬ ٕ‫أ‬ ١ٝ‫س‬ ‫ُٔخ‬ ، ‫َذ‬٤‫ٝ٣ظـ‬ َ‫٣ـظغ‬٢‫ك‬ ‫ػزض‬ ‫ُٝٔخ‬ َ‫ٝحؿظغ‬ ، ّ‫حإلكشح‬ ‫ػ٘ذ‬ ‫حُٔخ٤ؾ‬ ٖٓ ‫طـشد‬[
ٖ٤‫حُظل٤ل‬]ْ‫د‬َ‫ن‬‫َا‬‫ق‬ ‫َا‬َُْٓ‫ػ‬ َُّ‫ه‬‫ان‬ َِٙ‫ض‬َ‫ز‬ َ‫ح‬َ‫ش‬ِ‫ئ‬‫َا‬‫ػ‬ ٍَْ‫ػ‬:"َ‫ل‬ُٕ‫س‬َ‫ز‬ ُ‫ة‬َِٛ‫ط‬ُ‫أ‬ ُ‫د‬ُُْ‫ك‬َ‫و‬ِ‫س‬ْ‫ح‬ُٚ ٌَْ‫أ‬ َ‫م‬ْ‫ث‬َ‫ق‬ ِِّ‫ي‬‫َا‬‫س‬ْ‫ح‬ِ‫إ‬ِ‫ن‬
ِ‫د‬َْٛ‫ث‬ْ‫ن‬‫ِا‬‫ت‬ َ‫ف‬ُٕ‫ط‬َٚ ٌَْ‫أ‬ َ‫م‬ْ‫ث‬َ‫ق‬ ِِّ‫ه‬ِ‫ح‬ِ‫ن‬َٔ".
‫ٝأٓش‬‫رخُلؾ‬ ّ‫ٝطلش‬ َ‫طـظغ‬ ٕ‫أ‬ ،‫رخُؼٔشس‬ ‫أكشٓض‬ ‫ٝهذ‬ ،‫كخػض‬ ‫ُٔخ‬ ‫ػخثشش‬.‫ٝأٓش‬‫أعٔخء‬
ََُ‫ل‬ُ‫ح‬ ١‫رز‬ ‫ُٝذص‬ ‫ُٔخ‬ ‫ػٔ٤ظ‬ ‫ر٘ض‬‫ْق‬٣ِّ‫ش‬ْ‫ل‬ُ‫ط‬ٝ ‫رؼٞد‬ ‫ٝطغظـؼـلش‬ َ‫طـظغ‬ ٕ‫أ‬ ،‫س‬.ٍّ‫كذ‬‫حُٔشأس‬ ٕ‫أ‬ ٠ِ‫ػ‬ ‫رُي‬
‫ؿ٤ش‬ ‫حُلخؽ‬ ِٚ‫٣لؼ‬ ‫ٓخ‬ َ‫ٝطلؼ‬ ، ‫حُ٘خط‬ ‫ٓغ‬ ّ‫ٝطلش‬ َ‫طـظغ‬ ‫ٗلغخء‬ ٝ‫أ‬ ‫كخثغ‬ ٢ٛٝ ‫حُٔ٤وخص‬ ‫ٝطِض‬ ‫ارح‬
٢‫حُ٘ز‬ ‫أٓش‬ ‫ًٔخ‬ ، ‫رخُز٤ض‬ ‫حُـٞحف‬‫رزُي‬ ‫ػٜ٘ٔخ‬ ‫حهلل‬ ٢‫سػ‬ ‫ٝأعٔخء‬ ‫ػخثشش‬.
ً‫ء‬‫ٝسدح‬ ً‫ح‬‫اصحس‬ ‫حُزًش‬ ‫ٝ٣ِزظ‬،ٖ٤‫أر٤ؼ‬ ‫٣ٌٞٗخ‬ ٕ‫أ‬ ‫ٝ٣غظلذ‬
ٖ٤‫ٗظ٤ل‬()
،ٖ٤ِ‫ٗؼ‬ ٢‫ك‬ ّ‫ُلش‬٣ ٕ‫أ‬ ‫ٝ٣غظلذ‬-ٌَ‫ش‬ ٢‫ك‬ ‫ٓٞػق‬ ٞٛ ‫ًٔخ‬(2)-
٢‫حُ٘ز‬ ٍٞ‫ُو‬"ٍَِْٛ‫ه‬ْ‫ؼ‬َََٔ ٍ‫ء‬‫َا‬‫د‬ِ‫ز‬َٔ ٍ‫ز‬‫َا‬‫ش‬ِ‫إ‬ ِٙ‫ف‬ ْ‫ى‬ُ‫ك‬ُ‫د‬َ‫ح‬َ‫أ‬ ْ‫و‬ِ‫س‬ْ‫ح‬ُْٛ‫ن‬َٔ"[ّ‫حإلٓخ‬ ٚ‫أخشؿ‬
‫أكٔذ‬].
‫أخؼش‬ ٝ‫أ‬ ‫أعٞد‬ ٖٓ ‫شخءص‬ ‫ك٤ٔخ‬ ّ‫طلش‬ ٕ‫أ‬ ‫ُٜخ‬ ‫ك٤ـٞص‬ ‫حُٔشأس‬ ‫ٝأٓخ‬
ْٜ‫ُزخع‬ ٢‫ك‬ ٍ‫رخُشؿخ‬ ٚ‫حُظشز‬ ٖٓ ‫حُلزس‬ ‫ٓغ‬ ،‫ؿ٤شٛٔخ‬ ٝ‫أ‬.ٕ‫أ‬ ‫ُٜخ‬ ‫ُ٤ظ‬ ٌُٖ
‫اكشحٜٓخ‬ ٍ‫كخ‬ ٖ٣‫َخص‬‫ل‬ُ‫و‬ُ‫ٝح‬ ‫َخد‬‫و‬ُِ٘‫ح‬ ‫طِزظ‬.‫رـ٤ش‬ ‫ّ٤ٜخ‬‫ل‬ًٝ ‫ٝؿٜٜخ‬ ٢ّ‫ـ‬‫طـ‬ ٌُٖٝ
٢‫حُ٘ز‬ ٕ‫أل‬ ،ٖ٣‫ّخص‬‫ل‬‫ٝحُو‬ ‫حُ٘وخد‬‫حُ٘وخد‬ ‫ُزظ‬ ٖ‫ػ‬ ‫ُلشٓش‬ُٔ‫ح‬ ‫حُٔشأس‬ ٠ٜٗ
ٝ‫أ‬ ‫حألخؼش‬ ٢‫ك‬ ‫حُٔشأس‬ ّ‫اكشح‬ ‫حُؼخٓش‬ ‫رؼغ‬ ‫طخظ٤ض‬ ‫ٝأٓخ‬ ،ٖ٣‫ٝحُولخص‬
ُٚ َ‫أط‬ ‫كال‬ ‫ؿ٤شٛٔخ‬ ٕٝ‫د‬ ‫حألعٞد‬.
ٞ‫طذػ‬ ‫ٓخ‬ ‫ك٤ؤخز‬ ،ٚ٤‫ٝارـ‬ ٚ‫ٝػخٗظ‬ ٙ‫ٝأظلخس‬ ٚ‫شخسر‬ ‫٣ظؼخٛذ‬ ٕ‫أ‬ ّ‫حإلكشح‬ ‫أسحد‬ ُٖٔ ‫ٝ٣غظلذ‬
ٚ٤ِ‫ػ‬ َّ‫ش‬‫ُل‬ٓ ٞٛٝ ّ‫حإلكشح‬ ‫رؼذ‬ ‫رُي‬ ‫أخز‬ ٠ُ‫ا‬ ‫٣لظخؽ‬ ‫ُجال‬ ٙ‫أخز‬ ٠ُ‫ا‬ ‫حُلخؿش‬،َ‫حُـغ‬ ٖٓ ‫حُلشحؽ‬ ‫رؼذ‬ ْ‫ػ‬
‫ػٔشس‬ ٝ‫أ‬ ‫كؾ‬ ٖٓ ٙ‫٣ش٣ذ‬ ١‫حُز‬ ‫ُي‬‫غ‬ُُ٘‫ح‬ ٢‫ك‬ ٍٞ‫حُذخ‬ ٚ‫روِز‬ ١ٞ٘٣ ،ّ‫حإلكشح‬ ‫ػ٤خد‬ ‫ُٝزظ‬ ‫ٝحُظ٘ظ٤ق‬
٢‫حُ٘ز‬ ٍٞ‫ُو‬:"َََٖٕ ‫يا‬ ٍ‫ئ‬‫ايس‬ ُ‫م‬ُ‫ك‬ِ‫ن‬ ‫َا‬ًََ‫ٔإ‬ ، ِ‫خ‬‫تانُٛا‬ ُ‫ل‬‫األػًا‬ ‫ًَا‬َ‫إ‬".()
ٟٞٗ ‫رٔخ‬ ‫حُظِلظ‬ ُٚ ‫ٝ٣ششع‬()
ٍ‫هخ‬ ‫حُؼٔشس‬ ٚ‫ٗ٤ظ‬ ‫ًخٗض‬ ‫كبرح‬ ،":‫ػٔشس‬ ‫ُز٤ي‬ٝ‫أ‬ ،‫ُز٤ي‬ ُِْٜ‫ح‬
‫ػٔشس‬"ٍ‫هخ‬ ‫حُلؾ‬ ٚ‫ٗ٤ظ‬ ‫ًخٗض‬ ٕ‫ٝا‬":ً‫خ‬‫كـ‬ ‫ُز٤ي‬ٝ‫أ‬ ،ً‫خ‬‫كـ‬ ‫ُز٤ي‬ ُِْٜ‫ح‬"٢‫حُ٘ز‬ ٕ‫أل‬ ،‫رُي‬ َ‫كؼ‬.
ٍ‫كوخ‬ ‫رزُي‬ ٠ّ‫ز‬ُ ً‫خ‬‫ؿٔ٤ؼ‬ ‫ٗٞحٛٔخ‬ ٕ‫ٝا‬" :ً‫خ‬َ‫ـ‬َ‫ك‬ٝ ً‫س‬‫ػٔش‬ ‫ُز٤ي‬ ُِْٜ‫ح‬"‫رزُي‬ ‫حُظِلظ‬ ٌٕٞ٣ ٕ‫أ‬ َ‫ٝحألكؼ‬ ،
٢‫حُ٘ز‬ ٕ‫أل‬ ،ٚ‫ٓشًٞر‬ ٠ِ‫ػ‬ ٚ‫حعظٞحث‬ ‫رؼذ‬ٖٓ ٚ‫ر‬ ‫ٝحٗزؼؼض‬ ،ٚ‫سحكِظ‬ ٠ِ‫ػ‬ ٟٞ‫حعظ‬ ‫ٓخ‬ ‫رؼذ‬ َََٛ‫أ‬ ‫اٗٔخ‬
‫ؿش٣ن‬ ٖٓ ‫ٌٓش‬ ٠ُ‫ا‬ ٚ‫طٞؿ‬ ُٖٔ ‫ٝحُٔششٝع‬ ،ِْ‫حُؼ‬ َٛ‫أ‬ ٍ‫أهٞح‬ ٖٓ ‫حألطق‬ ٞٛ ‫ٛزح‬ ‫ُِغ٤ش‬ ‫حُٔ٤وخص‬
‫ُزظ‬ ٕ‫ٝا‬ ‫حُـخثشس‬ ٢‫ك‬ ‫حُشًٞد‬ َ‫هز‬ ٙٞ‫ٝٗل‬ َ‫رخُـغ‬ ‫ُزُي‬ ‫٣ظؤٛذ‬ ٕ‫أ‬ ‫حُؼٔشس‬ ٝ‫أ‬ ‫حُلؾ‬ ‫روظذ‬ ٞ‫حُـ‬
‫حُ٘غي‬ ٢‫ك‬ ٍٞ‫حُذخ‬ ١ٞ٘٣ ‫ال‬ ٌُٖٝ ،‫رؤط‬ ‫كال‬ ‫حُٔ٤وخص‬ ٖٓ ٞٗ‫حُذ‬ َ‫هز‬ ٝ‫أ‬ ‫حُشًٞد‬ َ‫هز‬ ٙ‫ٝسدحء‬ ٙ‫اصحس‬
ٚ٘ٓ ‫دٗخ‬ ٝ‫أ‬ ‫حُٔ٤وخص‬ ٟ‫كخر‬ ‫ارح‬ ‫اال‬ ‫رزُي‬ ٢ّ‫ز‬ِ٣ ‫ٝال‬.ٌٚ‫ٗغ‬ ‫أدحء‬ ٖٓ ٌٖٔ‫٣ظ‬ ‫ال‬ ٕ‫أ‬ ّ‫حُٔلش‬ ‫خخف‬ ٕ‫ٝا‬
ٚٓ‫اكشح‬ ‫ػ٘ذ‬ ٍٞ‫٣و‬ ٕ‫أ‬ ُٚ ‫حعظلذ‬ ٙٞ‫ٝٗل‬ ٝ‫ػذ‬ ٖٓ ً‫خ‬‫خخثل‬ ٝ‫أ‬ ً‫خ‬‫ٓش٣ؼ‬ ٌُٚٗٞ"‫كخرظ‬ ٢٘‫كزغ‬ ٕ‫كب‬
-‫حُـ٤ذ‬ ٚٓ‫اكشح‬ ّ‫ظ‬ٔ٣ َٕ‫أ‬ ‫ٝ٣لزس‬.
-ِْ‫ٝٓغ‬ ١‫حُزخخس‬ ٙ‫سٝح‬.
-ٍٞ‫ك٤و‬ ٙ‫٣ش٣ذ‬ ١‫حُز‬ ‫حُ٘غي‬ ‫ر٘ٞع‬ ‫٣ظِلظ‬ ١‫أ‬:ً‫خ‬‫كـ‬ ‫ُز٤ي‬ ٝ‫أ‬ ‫ػٔشس‬ ‫ُز٤ي‬..ٍٞ‫٣و‬ ‫كال‬ ‫رخُ٘٤ش‬ ‫٣ظِلظ‬ ‫ٝال‬:‫أػظٔش‬ ٕ‫أ‬ ‫ٗٞ٣ض‬-
‫أكؾ‬ ٕ‫أ‬ ‫ٗٞ٣ض‬.

10. 10
٢٘‫كزغظ‬ ‫ك٤غ‬ ٢ِ‫كٔل‬"‫ُلذ٣غ‬ ،ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫شت‬ ‫ٝال‬ َِ‫طل‬ ٌٚ‫ٗغ‬ ٍ‫أًخ‬ ٖٓ ٚ‫٣ٔ٘ؼ‬ ‫ٓخ‬ ُٚ ‫ػشع‬ ‫كبرح‬
‫هخُض‬ ‫أٜٗخ‬ ‫حُضر٤ش‬ ‫ر٘ض‬ ‫ػزخػش‬:٢‫حُ٘ز‬ ‫ُٜخ‬ ٍ‫كوخ‬ ،‫شخً٤ش‬ ‫ٝأٗخ‬ ‫حُلؾ‬ ‫أس٣ذ‬ ٢ٗ‫ا‬ ‫حهلل‬ ٍٞ‫٣خسع‬" :ِٙ‫د‬ُ‫ح‬
َُِٙ‫ر‬ْ‫س‬َ‫ث‬َ‫ح‬ ُ‫ث‬َْٛ‫ح‬ ِٙ‫ه‬ِ‫ح‬َ‫ي‬ ٌََ‫أ‬ ِٙ‫ط‬ِ‫س‬َ‫ر‬ْ‫ش‬‫َا‬ٔ"[ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫ٓظلن‬.]
‫فصم‬:ٙ‫ف‬‫انًٕاقٛد‬‫انًكاَٛح‬:
‫حُٔٞحه٤ض‬-‫حُظٞسس‬ ٢‫ك‬ ٖ٤‫ٓز‬ ٞٛ ‫ًٔخ‬(1)-٢ٛٝ ‫خٔغش‬:
1-،‫حُلِ٤لش‬ ٝ‫ر‬ْٜ‫ؿش٣و‬ ٠ِ‫ػ‬ ‫ؿخء‬ ٖٓٝ ‫حُٔذ٣٘ش‬ َٛ‫أ‬ ‫ٓ٤وخص‬
‫ٌٓش‬ ٖ‫ػ‬ ‫ٝطزؼذ‬428ًْ.
2-‫حُـللش‬:‫حألكٔش‬ ‫حُزلش‬ ٖ٤‫ٝر‬ ‫ر٤ٜ٘خ‬ ‫هش٣ش‬10٢ٛٝ ،ًْ
‫سحرؾ‬ ٖٓ ‫حُ٘خط‬ ّ‫ٝ٣لش‬ ، ‫خشحد‬ ٕ٥‫ح‬‫ٌٓش‬ ٖ‫ػ‬ ‫طزؼذ‬ ٢‫حُظ‬
186ًْٖٓٝ ‫ٝٓظش‬ ‫ٝحُٔـشد‬ ّ‫حُشخ‬ َٛ‫أ‬ ‫ٓ٤وخص‬ ٢ٛٝ ،
ْٜ‫ؿش٣و‬ ٠ِ‫ػ‬ ‫ؿخء‬.
3-ِِْٔ٣:ٖٔ٤ُ‫ح‬ ‫ؿش٣ن‬ ٠ِ‫ػ‬ ١‫ٝحد‬ٖٔ٤ُ‫ح‬ َٛ‫أ‬ ‫ٓ٤وخص‬ ٢ٛٝ
ْٜ‫ؿش٣و‬ ٠ِ‫ػ‬ ‫ؿخء‬ ٖٓٝ‫٣زؼذ‬120ّ‫ٝ٣لش‬ ،‫ٌٓش‬ ٖ‫ػ‬ ًْ
‫حُغؼذ٣ش‬ ‫هش٣ش‬ ٖٓ ٕ٥‫ح‬ ‫حُ٘خط‬.
4-ٍ‫حُٔ٘خص‬ ٕ‫هش‬:َ٤‫حُغ‬ ٕ٥‫ح‬ ٚٔ‫ٝحع‬‫حٌُز٤ش‬‫ٓ٤وخص‬ ٢ٛٝ
ٝ ْٜ‫ؿش٣و‬ ٠ِ‫ػ‬ ‫ؿخء‬ ٖٓٝ ‫ٗـذ‬ َٛ‫أ‬٢ُ‫كٞح‬ ‫٣زؼذ‬75ٖ‫ػ‬ ًْ
‫ٌٓش‬.
5-‫ػشم‬ ‫رحص‬:‫٣زؼذ‬ ‫َش٣زش‬‫ؼ‬ُ‫ح‬ ٠ٔ‫ٝ٣غ‬100ًْ،‫ٌٓش‬ ٖ‫ػ‬
‫ؿش٣ن‬ ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫٣ٔش‬ ‫ال‬ ٕ٥‫ح‬ ‫ٜٓـٞس‬ َٞٛٝٛ‫أ‬ ‫ٓ٤وخص‬ ٞٛٝ
‫حُؼشحم‬.
ّٛ‫ذُث‬:‫ػهٛٓا‬ ‫يس‬ ًٍ‫ن‬ ‫انًٕاقٛد‬ ِ‫ْر‬ٍ‫ي‬ ٔ‫أ‬ ‫أْهٓا‬ ٍ‫ي‬
‫غٛسْى‬.
ٚ‫ٓلخرحط‬ ‫ػ٘ذ‬ ّ‫أكش‬ ‫ٓ٤وخص‬ ٚ‫ؿش٣و‬ ٠ِ‫ػ‬ ٌٖ٣ ُْ ٖٓ ‫ـ‬
‫ألهشد‬‫ٓ٤وخص‬.
ٚٗ‫كب‬ ‫ٌٝٓش‬ ‫ؿذس‬ َٛ‫ًؤ‬ ‫حُٔٞحه٤ض‬ ‫كذٝد‬ َ‫دحخ‬ ٕ‫ًخ‬ ٖٓ ‫ـ‬
ٚٗ‫ٌٓخ‬ ٖٓ ّ‫٣لش‬.٢‫حُ٘ز‬ ٍٞ‫ه‬ ّٞٔ‫ُؼ‬ٙ‫ٛز‬ ‫ٝهض‬ ‫ُٔخ‬
‫حُٔٞحه٤ض‬":ِٖٜٛ‫أ‬ ‫ؿ٤ش‬ ٖٓ ٖٜ٤ِ‫ػ‬ ٠‫أط‬ ُٖٔٝ ُٖٜ ٖٛ
‫ٝحُؼٔشس‬ ‫حُلؾ‬ ‫أسحد‬ ٖٔٓ".[ِْ‫ٝٓغ‬ ١‫حُزخخس‬ ٙ‫سٝح‬]
‫فصم‬:‫أَساك‬ ‫ثالثح‬ ‫نهحح‬:
-‫حُظٔظغ‬()
-ٕ‫ِشح‬‫و‬ُ‫ح‬-‫حإلكشحد‬
1-‫حُظٔظغ‬:َ‫ٝط‬ ٖٓ ‫كن‬ ٢‫ك‬ ‫حُغ٘ش‬ ٞٛٝ٠ُ‫ا‬١‫حُٜذ‬ ‫عخم‬ ‫هذ‬ ٌٖ٣ ُْٝ ‫حُلؾ‬ ‫أشٜش‬ ٢‫ك‬ ‫حُٔ٤وخص‬
ٚ‫ٓؼ‬.
ٚ‫ٝطلظ‬-:ٕ‫أ‬ٚٓ‫اكشح‬ ‫ػ٘ذ‬ ٍٞ‫ك٤و‬ ‫رخُؼٔشس‬ ّ‫٣لش‬"‫ػٔشس‬ ‫ُز٤ي‬"٠‫ٝ٣غؼ‬ ‫٣ـٞف‬ ْ‫ػ‬
‫ٝ٣لِن‬ٝ‫أ‬‫٣وظش‬،‫حُظشٝ٣ش‬ ّٞ٣ ٕ‫ًخ‬ ‫كبرح‬–‫حُلـش‬ ١‫ر‬ ٖٓ ٖٓ‫حُؼخ‬ ّٞ٤ُ‫ح‬ ٞٛٝ-ٖٓ ‫رخُلؾ‬ ّ‫أكش‬
١‫حُٜذ‬ ‫٣زرق‬ ٕ‫أ‬ ‫حُٔظٔظغ‬ ٠ِ‫ٝػ‬ ‫رٌٔش‬ ٚٗ‫ٌٓخ‬.
2-ٕ‫ِشح‬‫و‬ُ‫ح‬:١‫حُٜذ‬ ‫عخم‬ ٖٓ ‫كن‬ ٢‫ك‬ ‫حُغ٘ش‬ ٞٛٝ.
ٚ‫ٝطلظ‬-:ٕ‫أ‬ٍٞ‫ك٤و‬ ً‫خ‬‫ؿٔ٤ؼ‬ ‫ٝحُؼٔشس‬ ‫رخُلؾ‬ ّ‫٣لش‬:"ً‫خ‬‫ٝكـ‬ ‫ػٔشس‬ ‫ُز٤ي‬ ُِْٜ‫ح‬"‫ٝال‬ ،
١‫حُٜذ‬ ‫٣زرق‬ ٕ‫أ‬ ٚ٤ِ‫ٝػ‬ ‫حُ٘لش‬ ّٞ٣ ً‫خ‬‫ؿٔ٤ؼ‬ ‫ٜٓ٘ٔخ‬ َ‫٣ل‬ ٠‫كظ‬ َ‫٣ل‬.
-١‫حُٜذ‬ ‫٣غن‬ ُْ ُٖٔ ‫حالٗغخى‬ َ‫أكؼ‬ ٞٛ.

11. 11
3-‫حإلكشحد‬:ٕ‫أ‬ٚٓ‫اكشح‬ ‫ػ٘ذ‬ ٍٞ‫ك٤و‬ ٙ‫ٝكذ‬ ‫رخُلؾ‬ ّ‫٣لش‬:"‫كـخ‬ ‫ُز٤ي‬"‫حُ٘لش‬ ّٞ٣ ‫اال‬ َ‫٣ل‬ ‫ٝال‬ ،
١‫ٛذ‬ ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫ُٝ٤ظ‬.
٢‫حُ٘ز‬ ‫رظِز٤ش‬ ٌٚ‫ٗغ‬ ‫حخظ٤خس‬ ‫رؼذ‬ ٢‫٣ِز‬ ْ‫ػ‬٢ٛٝ ‫حُٔؼشٝكش‬:"
"‫حُظٞص‬ ‫ٝسكغ‬ ‫ٜٓ٘خ‬ ‫حإلًؼخس‬ ‫ٝ٣غظلذ‬
ٕ‫ا‬ ‫حُـٞحف‬ ٢‫ك‬ ‫٣ششع‬ ٕ‫أ‬ َ‫هز‬ ‫حُظِز٤ش‬ ‫هـغ‬ ‫حُز٤ض‬ َ‫ٝط‬ ‫كبرح‬ ،‫حُز٤ض‬ َ‫٣ظ‬ ٠‫كظ‬ ‫كوؾ‬ ٍ‫ُِشؿخ‬ ‫رٜخ‬
‫ٓؼظٔشح‬ ٝ‫أ‬ ‫ٓظٔظؼخ‬ ٕ‫ًخ‬.
‫فصم‬:‫ٔانًًهٕك‬ ‫انصغٛس‬ ٙ‫انصث‬ ‫حح‬ ‫حكى‬ ٙ‫ف‬:
‫حُظـ٤شس‬ ‫ٝحُـخس٣ش‬ ‫حُظـ٤ش‬ ٢‫حُظز‬ ‫كؾ‬ ‫٣ظق‬
‫ػٜ٘ٔخ‬ ‫حهلل‬ ٢‫سػ‬ ‫ػزخط‬ ٖ‫حر‬ ٖ‫ػ‬ ِْ‫ٓغ‬ ‫طل٤ق‬ ٢‫ك‬ ‫ُٔخ‬"٢‫حُ٘ز‬ ٠ُ‫ا‬ ‫سكؼض‬ ‫حٓشأس‬ ٕ‫أ‬‫طز٤خ‬
‫كؾ‬ ‫أُٜزح‬ ‫حهلل‬ ٍٞ‫سع‬ ‫٣خ‬ ‫كوخُض‬ٍ‫كوخ‬ ‫؟‬‫أؿش‬ ‫ُٝي‬ ْ‫ٗؼ‬"،١‫حُزخخس‬ ‫طل٤ق‬ ٢‫ٝك‬"ٖ‫ر‬ ‫حُغخثذ‬ ٖ‫ػ‬
ٖ٤٘‫ع‬ ‫عزغ‬ ٖ‫حر‬ ‫ٝأٗخ‬ ِْ‫ٝع‬ ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫حهلل‬ ٠ِ‫ط‬ ‫حهلل‬ ٍٞ‫سع‬ ‫ٓغ‬ ٢‫ر‬ ‫كؾ‬ ٍ‫هخ‬ ‫٣ض٣ذ‬"،‫٣ـضثٜٔخ‬ ‫ال‬ ٌُٖ
ّ‫حإلعال‬ ‫كـش‬ ٖ‫ػ‬ ‫حُلؾ‬ ‫ٛزح‬.
‫كـش‬ ٖ‫ػ‬ ‫٣ـضثٜٔخ‬ ‫ٝال‬ ‫حُلؾ‬ ‫ٜٓ٘ٔخ‬ ‫٣ظق‬ ‫حًُِٔٔٞش‬ ‫ٝحُـخس٣ش‬ ‫حُِٔٔٞى‬ ‫حُؼزذ‬ ‫ٌٝٛزح‬
ٍ‫هخ‬ ِْ‫ٝع‬ ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫حهلل‬ ٠ِ‫ط‬ ٢‫حُ٘ز‬ ٕ‫أ‬ ‫ػٜ٘ٔخ‬ ‫حهلل‬ ٢‫سػ‬ ‫ػزخط‬ ٖ‫حر‬ ‫كذ٣غ‬ ٖٓ ‫ػزض‬ ‫ُٔخ‬ ّ‫حإلعال‬:"
‫كـش‬ ٚ٤ِ‫كؼ‬ ‫أػظن‬ ْ‫ػ‬ ‫كؾ‬ ‫ػزذ‬ ‫ٝأ٣ٔخ‬ ٟ‫أخش‬ ‫كـش‬ ‫٣لؾ‬ ٕ‫أ‬ ٚ٤ِ‫كؼ‬ ‫حُل٘غ‬ ‫رِؾ‬ ْ‫ػ‬ ‫كؾ‬ ٢‫طز‬ ‫أ٣ٔخ‬
ٟ‫أخش‬".[ٖ‫كغ‬ ‫ربع٘خد‬ ٢‫ٝحُز٤ٜو‬ ‫ش٤زش‬ ٢‫أر‬ ٖ‫حر‬ ٚ‫أخشؿ‬]
،ٚ٘‫ػ‬ ٢‫ٝ٣ِز‬ ‫حُٔخ٤ؾ‬ ٖٓ ٙ‫ك٤ـشد‬ ٚ٤ُٝ ّ‫حإلكشح‬ ٚ٘‫ػ‬ ٟٞٗ ‫حُظٔ٤٤ض‬ ٕٝ‫د‬ ٢‫حُظز‬ ٕ‫ًخ‬ ٕ‫ا‬ ْ‫ػ‬
‫٣ٌٞٗخ‬ ٕ‫أ‬ ٢‫ٝ٣٘زـ‬ ،‫حُـخس٣ش‬ ‫ٌٝٛزح‬ ،‫حٌُز٤ش‬ ّ‫حُٔلش‬ ٚ٘‫ػ‬ ‫٣ٔ٘غ‬ ‫ٓخ‬ ‫ك٤ٔ٘غ‬ ‫رزُي‬ ‫ٓلشٓخ‬ ٢‫حُظز‬ ‫ٝ٣ظ٤ش‬
‫ُظلظٜخ‬ ‫ششؽ‬ ‫ٝحُـٜخسس‬ ، ‫حُظالس‬ ٚ‫٣شز‬ ‫حُـٞحف‬ ٕ‫أل‬ ‫حُـٞحف‬ ٍ‫كخ‬ ٕ‫ٝحألرذح‬ ‫حُؼ٤خد‬ ١‫ؿخٛش‬.
‫حٌُز٤ش‬ ِٚ‫٣لؼ‬ ‫ٓخ‬ ّ‫حإلكشح‬ ‫ػ٘ذ‬ ‫ٝكؼال‬ ‫ُٝ٤ٜٔخ‬ ٕ‫ربر‬ ‫أكشٓخ‬ ٖ٣‫ٓٔ٤ض‬ ‫ٝحُـخس٣ش‬ ٢‫حُظز‬ ٕ‫ًخ‬ ٕ‫ٝا‬
ٕ‫ًخ‬ ‫عٞحء‬ ،‫رٔظخُلٜٔخ‬ ْ‫حُوخث‬ ‫ُشجٜٞٗٔخ‬ ٢ُٞ‫حُٔظ‬ ٞٛ ‫ُٝٝ٤ٜٔخ‬ ‫ٝٗلٞٛٔخ‬ ‫ٝحُـ٤ذ‬ َ‫حُـغ‬ ٖٓ
َ‫كؼ‬ ‫ٝ٣ِضٜٓٔخ‬ ، ٙٞ‫ٝٗل‬ ٢ٓ‫ًخُش‬ ٚ٘‫ػ‬ ‫ػـضح‬ ‫ٓخ‬ ‫ػٜ٘ٔخ‬ ٢ُُٞ‫ح‬ َ‫ٝ٣لؼ‬ ، ‫ؿ٤شٛٔخ‬ ٝ‫أ‬ ‫أٜٓٔخ‬ ٝ‫أ‬ ‫أرخٛٔخ‬
ٕ‫كب‬ ، ٢‫ٝحُغؼ‬ ‫ٝحُـٞحف‬ ‫ٝٓضدُلش‬ ٠٘ٔ‫ر‬ ‫ٝحُٔز٤ض‬ ‫رؼشكش‬ ‫ًخُٞهٞف‬ ‫حُٔ٘خعي‬ ٖٓ ‫رُي‬ ٟٞ‫ع‬ ‫ٓخ‬
َ‫٣ـؼ‬ ‫أال‬ ‫ُلخِٜٓٔخ‬ َ‫ٝحألكؼ‬ ٖ٤ُٞٔ‫ٓل‬ ‫رٜٔخ‬ ٢‫ٝعؼ‬ ‫رٜٔخ‬ َ‫ق‬٤ِ‫ؿ‬ ٢‫ٝحُغؼ‬ ‫حُـٞحف‬ ٖ‫ػ‬ ‫ػـضح‬
‫ؿٞحكخ‬ ٚ‫ُ٘لغ‬ ‫ٝ٣ـٞف‬ ‫ُٜٔخ‬ ٢‫ٝحُغؼ‬ ‫حُـٞحف‬ ١ٞ٘٣ َ‫ر‬ ،‫ٝر٤ٜ٘ٔخ‬ ٚ٘٤‫ر‬ ٖ٤ً‫ٓشظش‬ ٢‫ٝحُغؼ‬ ‫حُـٞحف‬
‫حُشش٣ق‬ ‫رخُلذ٣غ‬ ‫ٝػٔال‬ ‫ُِؼزخدس‬ ‫حكظ٤خؿخ‬ ‫ٓغظوال‬ ‫عؼ٤خ‬ ٚ‫ُ٘لغ‬ ٠‫ٝ٣غؼ‬ ‫ٓغظوال‬"٠ُ‫ا‬ ‫٣ش٣زي‬ ‫ٓخ‬ ‫دع‬
‫٣ش٣زي‬ ‫ال‬ ‫ٓخ‬"()
ٕ‫أل‬ ٖ٤ُٞ‫حُو‬ ‫أطق‬ ٢‫ك‬ ‫رُي‬ ٙ‫أؿضأ‬ ٍٞٔ‫حُٔل‬ ٖ‫ٝػ‬ ٚ٘‫ػ‬ ‫حُـٞحف‬ َٓ‫حُلخ‬ ٟٞٗ ٕ‫كب‬
٢‫حُ٘ز‬ٚ٘٤‫ُز‬ ‫ٝحؿزخ‬ ‫رُي‬ ٕ‫ًخ‬ ُٞٝ ٙ‫ٝكذ‬ ُٚ ‫طـٞف‬ ٕ‫أ‬ ٢‫حُظز‬ ‫كؾ‬ ٖ‫ػ‬ ٚ‫عؤُظ‬ ٢‫حُظ‬ ‫٣ؤٓش‬ ُْ
‫حُٔٞكن‬ ‫ٝحهلل‬.
-ٚ٘٘‫ع‬ ٢‫ك‬ ١‫حُظشٓز‬ ٙ‫سٝح‬،‫حٗظش‬:١‫حُظشٓز‬ ‫ْسس‬َٞ‫ع‬ ٖ‫ر‬ ٠‫ػ٤غ‬ ٖ‫ر‬ ‫ٓلٔذ‬:ٖ٘‫حُغ‬،‫طؼِ٤ن‬:‫شخًش‬ ‫أكٔذ‬،٢‫حُزخر‬ ‫ؿزؼش‬
٢‫حُلِز‬1356‫ٛـ‬،‫ؿـ‬9،‫طـ‬58.

12. 12
ٕ‫كب‬ ،َ‫ٗل‬ ٞٛ َ‫ر‬ ‫ُٝ٤ٜٔخ‬ ٠ِ‫ػ‬ ‫رٞحؿذ‬ ‫حُظـ٤شس‬ ‫ٝحُـخس٣ش‬ ‫حُظـ٤ش‬ ٢‫حُظز‬ ٖ‫ػ‬ ّ‫حإلكشح‬ ‫ُٝ٤ظ‬
ِْ‫أػ‬ ‫ٝحهلل‬ ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫كشؽ‬ ‫كال‬ ‫رُي‬ ‫طشى‬ ٕ‫ٝا‬ ‫أؿش‬ ِٚ‫ك‬ ‫رُي‬ َ‫كؼ‬.
‫فصم‬:‫اإلحساو‬ ‫يحظٕزاخ‬:
٢ِ٣ ‫ٓخ‬ ٠٘‫أػ‬ ٝ‫أ‬ ً‫ح‬‫رًش‬ ٕ‫ًخ‬ ‫عٞحء‬ ّ‫حإلكشح‬ ‫ٗ٤ش‬ ‫رؼذ‬ ّ‫ُِٔلش‬ ‫٣ـٞص‬ ‫ال‬:
1-‫حُشؼش‬ ٖٓ ‫ش٢ء‬ ‫أخز‬.
2-‫حألظخكش‬ ْ٤ِ‫طو‬.
3-ٖ٤ِ‫ٗؼ‬ ‫٣ـذ‬ ُْ ٖٓ ‫ًٝزح‬ ، َ٣ٝ‫حُغشح‬ ‫ُزظ‬ ُٚ ‫ؿخص‬ ً‫ح‬‫اصحس‬ ‫٣ـذ‬ ‫ال‬ ٕ‫أ‬ ‫اال‬ ‫ُِزًش‬ ‫حُٔخ٤ؾ‬ ‫ُزظ‬
‫ػزخط‬ ٖ‫حر‬ ‫ُلذ٣غ‬ ‫هـغ‬ ‫ؿ٤ش‬ ٖٓ ٖ٤‫حُخل‬ ‫ُزظ‬ ُٚ ‫ؿخص‬ٕ‫أ‬ ٖ٤‫حُظل٤ل‬ ٢‫ك‬ ‫حُؼخرض‬
٢‫حُ٘ز‬ٍ‫هخ‬" :ِ‫ظ‬َ‫ز‬َِْ٤َِْ‫ك‬ ‫ًح‬‫س‬‫َح‬‫ص‬ِ‫ا‬ ْ‫ذ‬ِ‫ـ‬َ٣ َُْْ ََْٖٓٝ ِْٖ٤َ‫ل‬ُ‫خ‬ُْ‫ح‬ ِ‫ظ‬َ‫ز‬َِْ٤َِْ‫ك‬ ِْٖ٤َِْ‫ؼ‬َٗ ْ‫ذ‬ِ‫ـ‬َ٣ َُْْ َْٖٓ
ََ٣ِٝ‫َح‬‫ش‬َ‫غ‬ُ‫ح‬"()
.
4-ٍٞ‫ُو‬ ٚ‫حُٞؿ‬ ‫ٌٝٛزح‬ ، ‫رُي‬ ٞ‫ٗل‬ ٝ‫أ‬ ‫ٝحُؼٔخٓش‬ ‫ٝحُـظشس‬ ‫ًخُـخه٤ش‬ ‫رٔالطن‬ ‫حُشأط‬ ‫طــ٤ش‬
٢‫حُ٘ز‬‫ٝٓخص‬ ‫ػشكش‬ ّٞ٣ ٚ‫سحكِظ‬ ٖ‫ػ‬ ‫عوؾ‬ ١‫حُز‬ ٢‫ك‬"ٙٞ٘‫ًٝل‬ ‫ٝعذس‬ ٍ‫ء‬‫رٔخ‬ ِٙٞ‫حؿغ‬
ً‫خ‬٤ِ‫ز‬ُِٓ ‫حُو٤خٓش‬ ّٞ٣ ‫َغ‬‫ؼ‬ْ‫ز‬ُ٣ ٚٗ‫ٝٝؿٜٚ،كب‬ ٚ‫سأع‬ ‫ِشٝح‬َٔ‫خ‬ُ‫ط‬ ‫ٝال‬ ٚ٤‫ػٞر‬ ٢‫ك‬"[ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫ٓظلن‬]‫ٝٛزح‬
ِْ‫ٓغ‬ ‫ُلظ‬.
ٍ‫ًخالعظظال‬ ،ٚ‫ر‬ ‫رؤط‬ ‫كال‬ ،‫ٗلٞٛٔخ‬ ٝ‫أ‬ ‫حُشٔغ٤ش‬ ٝ‫أ‬ ‫حُغ٤خسس‬ ‫رغوق‬ ُٚ‫حعظظال‬ ‫ٝأٓخ‬
٢‫حُ٘ز‬ ٕ‫أ‬ ٖ٤‫حُظل٤ل‬ ٢‫ك‬ ‫ػزض‬ ‫ُٔخ‬ ،‫ٝحُشـشس‬ ‫رخُخ٤ٔش‬٠ٓ‫س‬ ٖ٤‫ك‬ ‫رؼٞد‬ ٚ٤ِ‫ػ‬ َُِِ‫ظ‬
‫حُؼوزش‬ ‫ؿٔشس‬.ٚ٘‫ػ‬ ‫طق‬ ‫ُٝٔخ‬‫صحُض‬ ٠‫كظ‬ ‫طلظٜخ‬ ٍ‫ك٘ض‬ ‫ر٘ٔشس‬ ‫هزش‬ ُٚ ‫ػشرض‬ ٚٗ‫أ‬
‫ػشكش‬ ّٞ٣ ‫حُشٔظ‬.
5-‫ُ٤ذ٣ٜخ‬ ٝ‫أ‬ ‫ٝحُ٘وخد‬ ‫ًخُزشهغ‬ ‫ٝؿٜٜخ‬ ٠ِ‫ػ‬ ً‫خ‬‫ٓخ٤ـ‬ ‫طِزظ‬ ٕ‫أ‬ ‫ِٓش‬‫ش‬‫ُل‬ُٔ‫ح‬ ‫حُٔشأس‬ ٠ِ‫ػ‬ ّ‫٣لش‬
٢‫حُ٘ز‬ ٍٞ‫ُو‬ ٖ٣‫ًخُولخص‬"ِْٖ٣َ‫ص‬‫َخ‬‫ل‬ُ‫و‬ُْ‫ح‬ ُ‫ظ‬َ‫ز‬َِْ‫ط‬ ‫َخ‬َُٝ ، ُ‫س‬َ‫أ‬ْ‫ش‬َُْٔ‫ح‬ ُ‫ذ‬ِ‫و‬َ‫ظ‬َْ٘‫ط‬ ‫َخ‬ُ"[١‫حُزخخس‬ ٙ‫سٝح‬]ٌُٖٝ
‫رُي‬ ٠ُ‫ا‬ ‫حكظخؿض‬ ‫ارح‬ ‫ػظخرش‬ ‫رال‬ ‫رخٔخس‬ ‫ٝؿٜٜخ‬ ٢‫طــ‬.ٌٝ‫رؼب‬ ‫لبي‬:
[‫حُ٘ٞس‬:31]،‫عنها‬ ‫اهلل‬ ً‫رض‬ ‫عائشة‬ ‫ولحدٌث‬
‫لبٌذ‬" :ٕ‫ًخ‬َُِِٚ‫ح‬ ٍُِٞ‫ع‬َ‫س‬ َ‫غ‬َٓ ُْٖ‫ل‬ََٗٝ ‫َخ‬ِ٘‫ر‬ َُٕٝ‫ش‬َُٔ٣ ُٕ‫َخ‬‫ز‬ًُْ‫ش‬ُ‫ح‬ْ‫ض‬ََُ‫ذ‬َ‫ع‬ ‫َخ‬َْٗٝ‫ر‬‫َخ‬‫ك‬ ‫َح‬‫ر‬ِ‫ب‬َ‫ك‬ ،ٌ‫ص‬‫َخ‬ِٓ‫ش‬ْ‫ل‬ُٓ
ُٙ‫َخ‬ْ٘‫ل‬َ‫ش‬ًَ ‫َخ‬ُٗٝ‫ص‬َٝ‫َخ‬‫ؿ‬ ‫َح‬‫ر‬ِ‫ب‬َ‫ك‬ ، ‫َخ‬ِْٜٜ‫ؿ‬َٝ ٠ََِ‫ػ‬ ‫َخ‬ِٜ‫ع‬ْ‫أ‬َ‫س‬ ِْٖٓ ‫َخ‬َٜ‫ر‬‫َخ‬‫ز‬ِِْ‫ؿ‬ ‫َخ‬ٗ‫َح‬‫ذ‬ْ‫ك‬‫ا‬"()
.
6-‫َسط‬ُٞ‫ح‬ ٝ‫أ‬ ٕ‫حُضػلشح‬ َٚ‫غ‬َٓ ‫ػ٤خد‬ ‫ُزظ‬ ٝ‫أ‬ ‫حُـ٤ذ‬()
٢‫حُ٘ز‬ ٕ‫أل‬ ،‫ًٔخ‬ ‫رُي‬ ٖ‫ػ‬ ٠ٜٗ
‫ػٜ٘ٔخ‬ ‫حهلل‬ ٢‫سػ‬ ‫ػٔش‬ ٖ‫حر‬ ‫كذ٣غ‬ ٢‫ك‬.
7-ّ‫حُلش‬ ‫شـش‬ ‫هـغ‬ ٝ ّ‫حُلش‬ ٖٓ ٝ‫أ‬ ١‫رش‬ ٕ‫ًخ‬ ً‫ء‬‫عٞح‬ ٚٗ‫ٌٓخ‬ ٖٓ ٙ‫ط٘ل٤ش‬ ٝ‫أ‬ ‫حُظ٤ذ‬ َ‫هظ‬
٢‫حُ٘ز‬ ٍٞ‫ُو‬ ‫٣ؼشكٜخ‬ ُٖٔ ‫اال‬ ٚ‫ُٝوـظ‬ ‫حألخؼش‬ ٚ‫ٝٗزخط‬" :‫حُزِذ‬ ‫ٛزح‬ ٕ‫ا‬–‫ٌٓش‬ ٢٘‫٣ؼ‬–
٠ِ‫ُخظ‬٣ ‫ٝال‬ ‫ط٤ذٛخ‬ ‫َش‬‫ل‬ُْ٘٣ ‫ٝال‬ ‫شـشٛخ‬ ‫َذ‬‫ؼ‬ْ‫ؼ‬ُ٣ ‫ال‬ ‫حُو٤خٓش‬ ّٞ٣ ٠ُ‫ا‬ ‫حهلل‬ ‫رلشٓش‬ ّ‫كشح‬
‫خالٛخ‬()
ِ‫ذ‬ِ‫ش‬ُُْ٘ٔ ‫اال‬ ‫عخهـظٜخ‬ َُِ‫ل‬َ‫ط‬ ‫ٝال‬ ،()
".
()
[ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫ٓظلن‬]
8-ٕ‫ػؼٔخ‬ ‫ُلذ٣غ‬ ، ‫رشٜٞس‬ ‫حُ٘غخء‬ ‫ٝٓزخششس‬ ‫حُـٔخع‬ ٝ‫أ‬ ‫ٝحُخـزش‬ ‫حٌُ٘خف‬ ‫ػوذ‬٢‫حُ٘ز‬ ٕ‫أ‬
ٍ‫هخ‬" :ُ‫ذ‬ُ‫ـ‬ْ‫خ‬َ٣ ‫َخ‬َُٝ ُ‫ق‬ٌَُْ٘٣ ‫َخ‬َُٝ ُِّ‫ش‬ْ‫ل‬ُُْٔ‫ح‬ ُ‫ق‬ٌَِْ٘٣ ‫َخ‬ُ".[ِْ‫ٓغ‬ ٙ‫سٝح‬]
-‫ش٤زش‬ ٢‫أر‬ ٖ‫ر‬ ‫رٌش‬ ٞ‫أر‬ ‫ٓلٔذ‬ ٖ‫ر‬ ‫حهلل‬ ‫ػزذ‬:‫حُٔظ٘ق‬:‫حُٜ٘ذ‬ ‫ؿزؼش‬،‫رخد‬-498ٙ‫اصحس‬ ‫٣ـذ‬ ُْ ‫ارح‬ ّ‫حُٔلش‬ ٢‫ك‬(4/101.)
-ٚ‫ٓخؿ‬ ٖ‫ٝحر‬ ‫دحٝٝد‬ ٞ‫أر‬ ٚ‫أخشؿ‬.ِٚ‫ٓؼ‬ ‫عِٔش‬ ّ‫أ‬ ‫كذ٣غ‬ ٖٓ ٢٘‫هـ‬ ‫حُذحس‬ ‫ٝأخشؽ‬.
-‫حُؼ٤خد‬ ٚ‫ر‬ ‫ُظزؾ‬‫ط‬ ٖٔ٤ُ‫رخ‬ ‫أطلش‬ ‫ٗزض‬ ‫حُٞسط‬.
-‫خالٛخ‬:‫حُشؿذ‬ ‫حُلش٤ش‬.
-‫حُٔ٘شـذ‬:‫ِف‬‫ش‬‫ُؼ‬ُٔ‫ح‬
-ّ‫حُلش‬ ٖٓ ‫ٝٓضدُلش‬ ٠٘ٓ–َِّ‫ل‬ُ‫ح‬ ٖٓ ‫ػشكش‬ ‫ٝأٓخ‬

13. 13
‫فصم‬:‫نهًحسو‬ ّ‫فؼه‬ ‫ٚثاذ‬ ‫يا‬:
1-ٖ٤ِ‫حُ٘ؼ‬ ‫ؿ٘ظ‬ ٖٓ ‫ٌُٜٞٗخ‬ ،ٖ٤‫حٌُؼز‬ ٕٝ‫د‬ ‫عخهٜخ‬ ٢‫حُظ‬ ‫حُخلخف‬ ‫ُزظ‬ ّ‫ُِٔلش‬ ‫٣ـٞص‬.
2-‫ُِٔ٘ــــغ‬ ٢‫حُٔوظؼ‬ َ٤ُ‫حُذ‬ ّ‫ُؼذ‬ ،ٙٞ‫ٝٗل‬ ‫رخ٤ؾ‬ ٚ‫ٝسرـ‬ ‫حإلصحس‬ ‫ػوذ‬ ُٚ ‫ٝ٣ـٞص‬.
3-ٕ‫كب‬ ‫ٝعُٜٞش‬ ‫رشكن‬ ‫رُي‬ ٠ُ‫ا‬ ‫حكظخؽ‬ ‫ارح‬ ٌٚ‫ٝ٣ل‬ ٚ‫سأع‬ َ‫ٝ٣ـغ‬ َ‫٣ـظـغـ‬ ٕ‫أ‬ ّ‫ُِٔلش‬ ‫ٝ٣ـٞص‬
ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫كشؽ‬ ‫كال‬ ‫رُي‬ ‫رغزذ‬ ‫ش٢ء‬ ٚ‫سأع‬ ٖٓ ‫عوؾ‬.
4-‫ك٤ٜخ‬ ّ‫أكش‬ ٢‫حُظ‬ ٚ‫ػ٤خر‬ َ‫ؿغ‬ ‫حُ٘غخء‬ ٝ‫أ‬ ٍ‫حُشؿخ‬ ٖٓ ّ‫ُِٔلش‬ ‫ٝ٣ـٞص‬..‫ارذحُٜخ‬ ُٚ ‫ٝ٣ـٞص‬
‫رـ٤شٛخ‬.
‫فصم‬:‫يكح‬ ‫دخٕل‬:
٢‫حُ٘ز‬ ٕ‫أل‬ ،‫ٌٓش‬ ُٚٞ‫دخ‬ َ‫هز‬ َ‫٣ـظغ‬ ٕ‫أ‬ ّ‫ُِٔلش‬ ‫٣غظلذ‬‫كبرح‬ ، ‫رُي‬ َ‫كؼ‬
ٍٞ‫ٝ٣و‬ ٠٘ٔ٤ُ‫ح‬ ِٚ‫سؿ‬ ْ٣‫طوذ‬ ُٚ َٖ‫ُـ‬‫ع‬ ّ‫حُلشح‬ ‫حُٔغـذ‬ ٠ُ‫ا‬ َ‫ٝط‬:
"ٜٚ‫ٝرٞؿ‬ ، ْ٤‫حُؼظ‬ ‫رخهلل‬ ‫أػٞر‬ ،َُ‫ح‬ ٍٞ‫سع‬ ٠ِ‫ػ‬ ّ‫ٝحُغال‬ ‫ٝحُظالس‬ ‫حهلل‬ ْ‫رغ‬
‫سكٔظي‬ ‫أرٞحد‬ ٢ُ ‫حكظق‬ ُِْٜ‫ح‬ ،ْ٤‫حُشؿ‬ ٕ‫حُش٤ـخ‬ ٖٓ ،ْ٣‫حُوذ‬ ٚٗ‫ٝعِـخ‬ ،ْ٣‫حٌُش‬"،
ٕ‫أ‬ ٞٛ ‫ٝحالػـزخع‬ ،ٙ‫ؿ٤ش‬ ٕٝ‫د‬ ‫حُـٞحف‬ ‫ٛزح‬ ‫ؿٔ٤غ‬ ٢‫ك‬ ‫٣ؼـزغ‬ ٕ‫أ‬ ُٚ ‫ٝ٣غظلذ‬
‫حأل٣غش‬ ٚ‫ػخطو‬ ٠ِ‫ػ‬ ٚ٤‫ٝؿشك‬ ٖٔ٣‫حأل‬ ٚ‫ٌٓ٘ز‬ ‫طلض‬ ‫حُشدحء‬ ‫ٝعؾ‬ َ‫٣ـؼ‬،ٌَ‫حُش‬ ‫ًٔخ‬
(3).ٚ٤‫ٝؿشك‬ ٚ٤‫ًظل‬ ٠ِ‫ػ‬ ِٚ‫ك٤ـؼ‬ ،ٚ‫رشدحث‬ ١‫٣شطذ‬ ‫حُـٞحف‬ ‫ٛزح‬ ٖٓ ٚ‫كشحؿ‬ ‫ٝرؼذ‬
‫حُـٞحف‬ ٢‫سًؼظ‬ ٢ِ‫٣ظ‬ ٕ‫أ‬ َ‫هز‬ ٙ‫طذس‬ ٠ِ‫ػ‬ٌَ‫ش‬ ٢‫ك‬ ‫ًٔخ‬(4).
َ‫هز‬ ‫حُظِز٤ش‬ ‫هـغ‬ ‫حٌُؼزش‬ َ‫ٝط‬ ‫كبرح‬ٕ‫أ‬‫حُـٞحف‬ ٢‫ك‬ ‫٣ششع‬-ً‫خ‬‫ٓظٔظؼ‬ ٕ‫ًخ‬ ٕ‫ا‬ٝ‫أ‬ً‫ح‬‫ٓؼظٔش‬-ْ‫ػ‬ ،
‫حُ٘خط‬ ١‫٣ئر‬ ‫ٝال‬ ،‫رُي‬ ‫ط٤غش‬ ٕ‫ا‬ ِّٚ‫ز‬‫ٝ٣و‬ ٚ٘٤ٔ٤‫ر‬ ِٚٔ‫٣غظ‬ ْ‫ػ‬ ، ِٚ‫ٝحعظوز‬ ‫حألعٞد‬ ‫حُلـش‬ ‫هظذ‬
ٚٓ‫حعظال‬ ‫ػ٘ذ‬ ٍٞ‫ٝ٣و‬ ،‫رخُٔضحكٔش‬" :‫أًزش‬ ‫ٝحهلل‬ ‫حهلل‬ ْ‫رغ‬"ٝ‫أ‬"‫أًزش‬ ‫حهلل‬"َ٤‫حُظوز‬ ‫شن‬ ٕ‫كب‬ ،
ٙ‫ر٤ذ‬ ِٚٔ‫حعظ‬ٝ‫أ‬ً‫خ‬‫رؼظ‬ٝ‫أ‬ٍ‫ٝهخ‬ ٚ٤ُ‫ا‬ ‫أشخس‬ ، ٚٓ‫حعظال‬ ‫شن‬ ٕ‫كب‬ ، ٚ‫ر‬ ِٚٔ‫حعظ‬ ‫ٓخ‬ َ‫َـ‬‫ز‬َ‫ه‬ٝ ، ‫ٗلٞٛخ‬":‫حهلل‬
‫أًزش‬"، ‫حُـٞحف‬ ‫ُظلش‬ ‫ُشظشؽ‬٣ٝ ، ٚ‫ر‬ ‫٣ش٤ش‬ ‫ٓخ‬ َِ‫ز‬َ‫و‬ُ٣ ‫ٝال‬ٕ‫أ‬‫حُلذع‬ ٖٓ ‫ؿٜخسس‬ ٠ِ‫ػ‬ ‫حُـخثق‬ ٌٕٞ٣
ٚ‫ؿٞحك‬ ‫رذح٣ش‬ ٢‫ك‬ ٍ‫هخ‬ ٕ‫ٝا‬ ، ‫حُـٞحف‬ ٍ‫كخ‬ ٙ‫٣غخس‬ ٖ‫ػ‬ ‫حُز٤ض‬ َ‫ٝ٣ـؼ‬ ، ‫ٝحألًزش‬ ‫حألطـش‬:"ُِْٜ‫ح‬
‫ٗز٤ي‬ ‫ُغ٘ش‬ ً‫خ‬‫ٝاطزخػ‬ ‫رؼٜذى‬ ‫ٝٝكخء‬ ‫رٌظخري‬ ً‫خ‬‫ٝطظذ٣و‬ ‫ري‬ ً‫خ‬ٗ‫ا٣ٔخ‬‫ٓلٔذ‬"‫رُي‬ ٕ‫أل‬ ٖ‫كغ‬ ٜٞ‫ك‬
٢‫حُ٘ز‬ ٖ‫ػ‬ ١ٝ‫س‬ ‫هذ‬،ٍٝ‫حأل‬ ‫حُـٞحف‬ ٖٓ ٍُٝ‫أل‬‫ح‬ ‫حُؼالػش‬ ‫ؿٔ٤غ‬ ٢‫ك‬ َُْٓ‫ش‬َ٣ٝ ‫أشٞحؽ‬ ‫عزؼش‬ ‫ٝ٣ـٞف‬ ،
َٓ‫ٝحُش‬:‫شٞؽ‬ ًَ ‫٣زظذة‬ ،‫حُزخه٤ش‬ ‫حألسرؼش‬ ٢‫ك‬ ٢‫ٝ٣ٔش‬ ٠‫حُخـ‬ ‫ٓوخسرش‬ ‫ٓغ‬ ٢‫حُٔش‬ ٢‫ك‬ ‫حإلعشحع‬ ٞٛ
ٍٞ‫ٝ٣و‬ ُٙ‫٣ذ‬ ‫٣شكغ‬ ‫حألعٞد‬ ‫حُلـش‬ ٟ‫كخر‬ ‫ٓخ‬ ًَٝ ،ٚ‫ر‬ ْ‫ٝ٣خظ‬ ‫حألعٞد‬ ‫رخُلـش‬":‫أًزش‬ ‫حهلل‬"‫طؼزس‬ ‫ارح‬
‫حُـٞحف‬ ‫ٛزح‬ ‫ؿ٤ش‬ ٢‫ك‬ ‫ٝحالػـزخع‬ َٓ‫حُش‬ ‫٣ششع‬ ‫ٝال‬ ،ِٚ٤‫ٝطوز‬ ٚٓ‫حعظال‬،٢‫ك‬ ‫٣ٌؼش‬ ٕ‫أ‬ ُٚ ‫ٝ٣غظلذ‬
،‫ٝحُذػخء‬ ‫حهلل‬ ‫رًش‬ ٖٓ ٚ‫ؿٞحك‬‫رًش‬ ‫حُـٞحف‬ ٢‫ك‬ ‫٣ـذ‬ ‫ٝال‬ ،ٖ‫كلغ‬ ٕ‫حُوشآ‬ ٖٓ ً‫خ‬‫ش٤ج‬ ‫هشأ‬ ٕ‫ٝا‬
‫ٓخظٞص‬ ‫دػخء‬ ‫ٝال‬ ،‫ٓخظٞص‬.

14. 14
‫رؤرًخس‬ ٢‫حُغؼ‬ ٝ‫أ‬ ‫حُـٞحف‬ ٖٓ ‫شٞؽ‬ ًَ ‫طخظ٤ض‬ ٖٓ ‫حُ٘خط‬ ‫رؼغ‬ ٚ‫أكذػ‬ ‫ٓخ‬ ‫ٝأٓخ‬
ٝ‫أ‬ ‫ٓخظٞطش‬ٟ‫كخر‬ ‫كبرح‬ ،٠‫ًل‬ ‫ٝحُذػخء‬ ‫حُزًش‬ ٖٓ ‫ط٤غش‬ ‫ٜٓٔخ‬ َ‫ر‬ ،ُٚ َ‫أط‬ ‫كال‬ ‫ٓخظٞطش‬ ‫أدػ٤ش‬
ٍ‫ٝهخ‬ ِٚ‫٣وز‬ ‫ٝال‬ ٚ٘٤ٔ٤‫ر‬ ِٚٔ‫حعظ‬ ٢ٗ‫حُ٤ٔخ‬ ًٖ‫حُش‬":‫أًزش‬ ‫ٝحهلل‬ ‫حهلل‬ ْ‫رغ‬."ٚٓ‫حعظال‬ ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫شن‬ ٕ‫كب‬
٢‫حُ٘ز‬ ٖ‫ػ‬ ‫٣ؼزض‬ ُْ ‫رُي‬ ٕ‫أل‬ ، ٚ‫ٓلخرحط‬ ‫ػ٘ذ‬ ‫٣ٌزش‬ ‫ٝال‬ ٚ٤ُ‫ا‬ ‫٣ش٤ش‬ ‫ٝال‬ ٚ‫ؿٞحك‬ ٢‫ك‬ ٠‫ٝٓؼ‬ ًٚ‫طش‬
ِْ‫ٗؼ‬ ‫ك٤ٔخ‬.
ٚ٘ٓ ٖٛ‫ٝطلز٣ش‬ ‫حُ٘غخء‬ ٠ِ‫ػ‬ ٙ‫اٌٗخس‬ ٢‫٣٘زـ‬ ‫ٝٓٔخ‬:ّ‫ٝػذ‬ ‫حُـ٤زش‬ ‫ٝحُشٝحثق‬ ‫رخُض٣٘ش‬ ٖٜ‫ؿٞحك‬
ٍٞ‫ُو‬ ،‫ُٔلخسٜٓخ‬ ‫اال‬ ٙ‫ارذحإ‬ ‫٣ـٞص‬ ‫كال‬ ‫ص٣٘ظٜخ‬ ‫أظٜش‬ ٞٛ ‫حُٔشأس‬ ٚ‫ٝٝؿ‬ ،‫ٝكظ٘ش‬ ‫ػٞسس‬ ٖٜٗ‫أل‬ ،‫حُظغظش‬
٠ُ‫طؼخ‬ ‫حهلل‬:.[‫حُ٘ٞس‬:31]
‫حألعٞد‬ ‫ٝحُلـش‬ ٢ٗ‫حُ٤ٔخ‬ ًٖ‫حُش‬ ٖ٤‫ر‬ ٍٞ‫٣و‬ ٕ‫أ‬ ُٚ ‫ٝ٣غـظلذ‬-ٌَ‫حُش‬ ٢‫ك‬ ‫ٓٞػق‬ ٞٛ ‫ًٔخ‬(5:)
﴿﴾.[‫حُزوشس‬:201]
ّ‫حُضكخ‬ ‫ػ٘ذ‬ ‫ٝالع٤ٔخ‬ ،ّ‫ٝحُٔوخ‬ ّ‫صٓض‬ ‫ٝسحء‬ ٖٓ ‫رخُـٞحف‬ ‫رخط‬ ‫ٝال‬.َ‫ٓل‬ ًِٚ ‫ٝحُٔغـذ‬
‫رُي‬ ‫ط٤غش‬ ‫ارح‬ َ‫أكؼ‬ ‫حٌُؼزش‬ ‫هشد‬ ٚ‫ؿٞحك‬ ٌُٖٝ ،‫رُي‬ ٙ‫أؿضأ‬ ‫حُٔغـذ‬ ‫أسٝهش‬ ٢‫ك‬ ‫ؿخف‬ ُٞٝ ‫ُِـٞحف‬.
َ‫حأله‬ ٞٛٝ ،ٖ٤‫حُ٤و‬ ٠ِ‫ػ‬ ٠٘‫ر‬ ‫حألشٞحؽ‬ ‫ػذد‬ ٢‫ك‬ ‫شي‬ ‫ٝارح‬.
*ٍ‫ٓؼخ‬:‫أشٞحؽ‬ ‫ػالػش‬ ‫ؿخف‬ َٛ ‫شي‬ َ‫سؿ‬ٝ‫أ‬‫؟‬ ‫أسرؼش‬
٢‫حُغؼ‬ ٢‫ك‬ َ‫٣لؼ‬ ‫ٌٝٛزح‬ ‫ػالػش‬ ‫ؿؼِٜخ‬.
ّ‫حُٔوخ‬ ‫خِق‬ ٖ٤‫سًؼظ‬ ٠ِ‫ط‬ ‫حُـٞحف‬ ٖٓ ‫كشؽ‬ ‫كبرح‬،
ٌَ‫حُش‬ ٢‫ك‬ ‫ًٔخ‬(6)،‫رُي‬ ‫٣ظ٤غش‬ ُْ ٕ‫،ٝا‬ ‫رُي‬ ‫ط٤غش‬ ‫ارح‬
،‫حُٔغـذ‬ ٖٓ ‫ٓٞػغ‬ ١‫أ‬ ٢‫ك‬ ‫طالٛٔخ‬ ٙٞ‫ٝٗل‬ ّ‫ُضكخ‬
ًُٖ‫غ‬ُ٣ٕٝ‫أ‬‫حُلخطلش‬ ‫رؼذ‬ ‫ك٤ٜٔخ‬ ‫٣وشأ‬﴿
﴾ٝ ،٠ُٝ‫حأل‬ ‫حُشًؼش‬ ٢‫ك‬﴿﴾
‫رـ٤شٛٔخ‬ ‫هشأ‬ ٕ‫ٝا‬ ،َ‫حألكؼ‬ ٞٛ ‫ٛزح‬ ،‫حُؼخٗ٤ش‬ ‫حُشًؼش‬ ٢‫ك‬
،‫رؤط‬ ‫كال‬ٚ٘٤ٔ٤‫ر‬ ِٚٔ‫ك٤غظ‬ ‫حألعٞد‬ ‫حُلـش‬ ‫٣وظذ‬ ْ‫ػ‬
‫ا‬ٕ٢‫رخُ٘ز‬ ً‫ء‬‫حهظذح‬ ‫رُي‬ ‫ط٤غش‬‫رُي‬ ٢‫ك‬.
‫٣خشؽ‬ ْ‫ػ‬٠ُ‫ا‬ٙ‫ك٤شهخ‬ ٚ‫رخر‬ ٖٓ ‫حُظلخ‬ٝ‫أ‬،ٙ‫ػ٘ذ‬ ‫٣وق‬ٌَ‫حُش‬ ٢‫ك‬ ‫ًٔخ‬(7)َ‫أكؼ‬ ‫حُظلخ‬ ٠ِ‫ػ‬ ٢‫ُه‬‫ش‬ُ‫ٝح‬ ،
٠ُ‫طؼخ‬ ُٚٞ‫ه‬ ٍٝ‫حأل‬ ‫حُشٞؽ‬ ‫رذء‬ ‫ػ٘ذ‬ ‫ٝ٣وشأ‬ ،‫ط٤غش‬ ٕ‫ا‬:
.[‫حُزوشس‬:158]

15. 15
ٍٞ‫ٝ٣و‬ ٙ‫ٝ٣ٌزش‬ ‫حهلل‬ ‫ٝ٣لٔذ‬ ‫حُوزِش‬ َ‫٣غظوز‬ ٕ‫أ‬ ‫ٝ٣غظلذ‬" :"َُُٚ َُُٚ َ‫ي‬٣ِ‫ش‬َ‫ش‬ ‫َخ‬ُ َُٙ‫ذ‬ْ‫ك‬َٝ َُُِٚ‫ح‬ ‫َخ‬ُِ‫ا‬ ََُِٚ‫ا‬ ‫َخ‬ُ
ََّ‫ض‬ََٛٝ َُٙ‫ذ‬ْ‫ز‬َ‫ػ‬ َ‫ش‬َ‫ظ‬ََٗٝ َُٙ‫ذ‬ْ‫ػ‬َٝ َ‫ض‬َ‫ـ‬َْٗ‫أ‬ َُٙ‫ذ‬ْ‫ك‬َٝ َُُِٚ‫ح‬ ‫َخ‬ُِ‫ا‬ ََُِٚ‫ا‬ ‫َخ‬ُ ٌ‫ش‬٣ِ‫ذ‬َ‫ه‬ ٍ‫ء‬ْ٢َ‫ش‬ ًَُِ ٠ََِ‫ػ‬ ََُٞٛٝ ُ‫ذ‬َْٔ‫ل‬ُْ‫ح‬ ََُُٚٝ ُ‫ي‬ُُِْْٔ‫ح‬
َُٙ‫ذ‬ْ‫ك‬َٝ َ‫د‬‫َح‬‫ض‬ْ‫ك‬َ‫ؤ‬ُْ‫ح‬" "‫رٔخ‬ ٚ٣‫٣ذ‬ ً‫خ‬‫سحكؼ‬ ٞ‫٣ذػ‬ ْ‫ػ‬ ،‫ٝحُذػخء‬ ‫حُزًش‬ ‫ٛزح‬ ‫ٝ٣ٌشس‬ ، ‫حُذػخء‬ ٖٓ ُٚ ‫٣ظ٤غش‬
(‫ٓشحص‬ ‫ػالع‬)٠ُ‫ا‬ ٢‫ك٤ٔش‬ ٍ‫٣٘ض‬ ْ‫ػ‬ ،ٍ‫ح‬‫ٓشٝس‬َ‫٣ظ‬ ٠‫كظ‬٠ُ‫ا‬٢‫حُٔش‬ ٢‫ك‬ َ‫حُشؿ‬ ‫ُغشع‬٤‫ك‬ ٍٝ‫حأل‬ ِْ‫حُؼ‬
٠ُ‫ا‬ٕ‫أ‬َ‫٣ظ‬٠ُ‫ا‬،‫ػٞسس‬ ‫ألٜٗخ‬ ٖ٤ِٔ‫حُؼ‬ ٖ٤‫ر‬ ‫حإلعشحع‬ ‫ُٜخ‬ ‫٣ششع‬ ‫كال‬ ‫حُٔشأس‬ ‫ٝأٓخ‬ ،٢ٗ‫حُؼخ‬ ِْ‫حُؼ‬
‫حُٔشٝس‬ ٠‫ك٤شه‬ ٢‫٣ٔش‬ ْ‫ػ‬ ،ًِٚ ٢‫حُغؼ‬ ٢‫ك‬ ٢‫حُٔش‬ ‫ُٜخ‬ ‫حُٔششٝع‬ ‫ٝاٗٔخ‬ٝ‫أ‬٢‫ٝحُشه‬ ، ‫ػ٘ذٛخ‬ ‫٣وق‬
‫هشحءس‬ ‫ٓخػذح‬ ‫حُظلخ‬ ٠ِ‫ػ‬ َ‫ٝكؼ‬ ٍ‫هخ‬ ‫ًٔخ‬ ‫حُٔشٝس‬ ٠ِ‫ػ‬ َ‫ٝ٣لؼ‬ ٍٞ‫ٝ٣و‬ ‫رُي‬ ‫ط٤غش‬ ٕ‫ا‬ َ‫أكؼ‬ ‫ػِ٤ٜخ‬
َ‫٣ظ‬ ٠‫كظ‬ ‫حإلعشحع‬ ‫ٓٞػغ‬ ٢‫ك‬ ‫ٝ٣غشع‬ ،ٚ٤‫ٓش‬ ‫ٓٞػغ‬ ٢‫ك‬ ٢‫ك٤ٔش‬ ٍ‫٣٘ض‬ ْ‫ػ‬ ،‫ح٥٣ش‬٠ُ‫ا‬َ‫حُظلخ،٣لؼ‬
،‫شٞؽ‬ ٚ‫ٝسؿٞػ‬ ،‫شٞؽ‬ ُُٚ‫ر‬‫َخ‬َٛ‫ر‬ ،‫ٓشحص‬ ‫عزغ‬ ‫رُي‬"‫حُظلخ‬ ٖٓ ٚ‫كزٛخر‬٠ُ‫ا‬ٚ‫ٝسؿٞػ‬ ‫شٞؽ‬ ‫حُٔشٝس‬
‫شٞؽ‬"٢‫حُ٘ز‬ ٕ‫أل‬ٍ‫ٝهخ‬ ‫ِش‬ًُ‫ر‬ ‫ٓخ‬ َ‫كؼ‬":ٌٌَُِْْ‫ع‬‫َخ‬َ٘ٓ ٢َِ٘‫ػ‬ ‫ُٝح‬‫ز‬ُ‫خ‬."[‫دحٝد‬ ٞ‫ٝأر‬ ِْ‫ٓغ‬ ٙ‫سٝح‬]
‫ٝ٣غظلذ‬ٕ‫أ‬‫حألكذحع‬ ٖٓ ً‫ح‬‫ٓظـٜش‬ ٌٕٞ٣ ٕ‫ٝأ‬ ،‫ط٤غش‬ ‫رٔخ‬ ‫ٝحُذػخء‬ ‫حُزًش‬ ٖٓ ٚ٤‫عؼ‬ ٢‫ك‬ ‫٣ٌؼش‬
‫رُي‬ ٙ‫أؿضأ‬ ‫ؿٜخسس‬ ‫ؿ٤ش‬ ٠ِ‫ػ‬ ٠‫عؼ‬ ُٞٝ ،‫ٝحألخزخع‬.
ٚ‫سأع‬ ‫كِن‬ ٢‫حُغؼ‬ ًَٔ‫أ‬ ‫كبرح‬ٝ‫أ‬،َ‫أكؼ‬ َ‫ُِشؿ‬ ‫ٝحُلِن‬ ٙ‫هظش‬
ً‫خ‬‫هش٣ز‬ ‫ٌٓش‬ ٚٓٝ‫هذ‬ ٕ‫ًخ‬ ‫ٝارح‬ ،ٖ‫كلغ‬ ‫ُِلؾ‬ ‫حُلِن‬ ‫ٝطشى‬ ‫هظش‬ ٕ‫كب‬
٢‫ك‬ ٚ‫سأع‬ ‫رو٤ش‬ ‫ُ٤لِن‬ ،َ‫أكؼ‬ ٚ‫كو‬ ٢‫ك‬ ‫كخُظوظ٤ش‬ ‫حُلؾ‬ ‫ٝهض‬ ٖٓ
‫طوظ٤ش‬ ٢‫٣ٌل‬ ‫ٝال‬ ،‫حُشأط‬ ْ٤ٔ‫طؼ‬ ٖٓ ‫حُظوظ٤ش‬ ٢‫ك‬ ‫ٝالرذ‬ ،‫حُلؾ‬
‫طؤخز‬ ٕ‫أ‬ ‫ُٜخ‬ ‫ٝحُٔششٝع‬ ،‫حُظوظ٤ش‬ ‫اال‬ ‫ُٜخ‬ ‫َع‬‫ش‬ْ‫ش‬ُ٣ ‫ال‬ ‫ٝحُٔشأس‬ ،ٚ‫رؼؼ‬
‫ٝال‬ ،‫حإلطزغ‬ ‫سأط‬ ‫هذس‬ ‫ٝحألِٗٔش‬ ،َ‫كؤه‬ ‫أِٗٔش‬ ‫هذس‬ ‫ػل٤شس‬ ًَ ٖٓ
‫رُي‬ ٠ِ‫ػ‬ ‫ص٣خدس‬ ‫حُٔشأس‬ ‫طؤخز‬.
ٚ‫ػٔشط‬ ‫طٔض‬ ‫كوذ‬ ‫ِش‬ًُ‫ر‬ ‫ٓخ‬ ّ‫حُٔلش‬ َ‫كؼ‬ ‫كبرح‬-‫هلل‬ ‫ٝحُلٔذ‬-َََ‫ك‬ٝ
‫اال‬ ،ّ‫رخإلكشح‬ ٚ٤ِ‫ػ‬ ّ‫كش‬ ‫ش٢ء‬ ًَ ُٕٚ‫أ‬ٖٓ ٚ٣‫ٛذ‬ ‫عخم‬ ‫هذ‬ ٌٕٞ٣
ً‫خ‬‫ؿٔ٤ؼ‬ ‫ٝحُؼٔشس‬ ‫حُلؾ‬ ٖٓ ََِ‫ل‬٣ ٠‫كظ‬ ٚٓ‫اكشح‬ ٠ِ‫ػ‬ ٠‫٣زو‬ ٚٗ‫كب‬ ،ََِ‫ل‬ُ‫ح‬.
‫ٝحُٔشٝس‬ ‫حُظلخ‬ ٖ٤‫ر‬ ‫ٝال‬ ‫رخُز٤ض‬ ‫طـق‬ ُْ ،‫رخُؼٔشس‬ ‫اكشحٜٓخ‬ ‫رؼذ‬ ‫ٗلغض‬ ٝ‫أ‬ ‫حُٔشأس‬ ‫كخػض‬ ‫ٝارح‬
‫رزُي‬ ‫ػٔشطٜخ‬ ‫ٝطٔض‬ ، ‫سأعٜخ‬ ٖٓ ‫ٝهظشص‬ ‫ٝعؼض‬ ‫ؿخكض‬ ‫ؿٜشص‬ ‫كبرح‬ ،‫طـٜش‬ ٠‫كظ‬.
‫ٓغ‬ ‫ٝخشؿض‬ ٚ٤‫ك‬ ‫ٓو٤ٔش‬ ٢ٛ ١‫حُز‬ ‫ٌٓخٜٗخ‬ ٖٓ ‫رخُلؾ‬ ‫أكشٓض‬ ‫حُظشٝ٣ش‬ ّٞ٣ َ‫هز‬ ‫طـٜش‬ ُْ ٕ‫كب‬
‫حُ٘خط‬٠ُ‫ا‬‫حُٞهٞف‬ ٖٓ ‫حُلخؽ‬ ِٚ‫٣لؼ‬ ‫ٓخ‬ َ‫ٝطلؼ‬ ،‫ٝحُؼٔشس‬ ‫حُلؾ‬ ٖ٤‫ر‬ ً‫ش‬ٗ‫هخس‬ ‫رزُي‬ ‫ٝطظ٤ش‬ ،٠٘ٓ
‫كبرح‬ ،‫ٝحُظوظ٤ش‬ ١‫حُٜذ‬ ‫ٝٗلش‬ ‫حُـٔخس‬ ٢ٓ‫ٝس‬ ٠٘ٓٝ ‫رٔضدُلش‬ ‫ٝحُٔز٤ض‬ ّ‫حُلشح‬ ‫حُٔشؼش‬ ‫ٝػ٘ذ‬ ‫رؼشكش‬
ٖ‫ػ‬ ‫رُي‬ ‫ٝأؿضأٛخ‬ ،ً‫ح‬‫ٝكذ‬ ً‫خ‬٤‫ٝعؼ‬ ً‫ح‬‫ٝحكذ‬ ً‫خ‬‫ؿٞحك‬ ،‫ٝحُٔشٝس‬ ‫حُظلخ‬ ٖ٤‫ر‬ ‫ٝعؼض‬ ،‫رخُز٤ض‬ ‫ؿخكض‬ ‫ؿٜشص‬
ٍ‫كوخ‬ ‫رخُؼٔشس‬ ‫اكشحٜٓخ‬ ‫رؼذ‬ ‫كخػض‬ ‫أٜٗخ‬ ‫ػٜ٘خ‬ ‫حهلل‬ ٢‫سػ‬ ‫ػخثشش‬ ‫ُلذ٣غ‬ ، ً‫خ‬‫ؿٔ٤ؼ‬ ‫ٝػٔشطٜخ‬ ‫كـٜخ‬
٢‫حُ٘ز‬ ‫ُٜخ‬"١ِ‫ش‬ُْٜ‫ـ‬َ‫ط‬ ٠َ‫ظ‬َ‫ك‬ ِ‫ض‬ْ٤َ‫ز‬ُْ‫ِخ‬‫ر‬ ٢ِ‫ك‬ُٞ‫ـ‬َ‫ط‬ ‫َخ‬ُ َْٕ‫أ‬ َ‫ش‬ْ٤َ‫ؿ‬ ُ‫ؽ‬‫َخ‬‫ل‬ُْ‫ح‬ ََُ‫ؼ‬ْ‫ل‬َ٣ ‫َخ‬ٓ ٢َِِ‫ؼ‬ْ‫ك‬‫ح‬"[ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫ٓظلن‬]
‫فصم‬:‫انرسٔٚح‬ ‫ٕٚو‬(‫انحدح‬ ٘‫ذ‬ ٍ‫ي‬ ٍ‫انثاي‬):
‫أطلخد‬ ٕ‫،أل‬ ًْٜ٘‫ٓغخ‬ ٖٓ ‫رخُلؾ‬ ّ‫حإلكشح‬ ‫أِٜٛخ‬ ٖٓ ‫حُلؾ‬ ‫أسحد‬ ٖٓٝ ‫رٌٔش‬ ٖ٤ِّ‫ُِٔل‬ ‫٣غظلذ‬
٢‫حُ٘ز‬ٙ‫أٓش‬ ٖ‫ػ‬ ‫حُظشٝ٣ش‬ ّٞ٣ ٚ٘ٓ ‫رخُلؾ‬ ‫ٝأكشٓٞح‬ ‫رخألرـق‬ ‫أهخٓٞح‬٢‫حُ٘ز‬ ْٛ‫٣ؤٓش‬ ُْٝٕ‫أ‬
ْٜ‫خشٝؿ‬ ‫ػ٘ذ‬ ‫حُٞدحع‬ ‫رـٞحف‬ ْٛ‫٣ؤٓش‬ ُْ ‫ًٝزح‬ ، ‫حُٔ٤ضحد‬ ‫ػ٘ذ‬ ٝ‫أ‬ ٙ‫ػ٘ذ‬ ‫ك٤لشٓٞح‬ ‫حُز٤ض‬ ٠ُ‫ا‬ ‫٣زٛزٞح‬

16. 16
٢‫حُ٘ز‬ ‫اطزخع‬ ٢‫ك‬ ًِٚ ‫ا٣خٙ،ٝحُخ٤ش‬ ِْٜٔ‫ُؼ‬ ً‫خ‬‫ٓششٝػ‬ ٕ‫ًخ‬ ُٞٝ، ٠٘ٓ ٠ُ‫ا‬‫حهلل‬ ٢‫سػ‬ ٚ‫ٝأطلخر‬
ْٜ٘‫ػ‬.
‫ٝ٣غظلذ‬ٕ‫أ‬ٖٓ ٚٓ‫اكشح‬ ٢‫ك‬ َ‫كؼ‬ ‫ًٔخ‬ َ‫ٝ٣لؼ‬ ، ‫رخُلؾ‬ ٚٓ‫اكشح‬ ‫ػ٘ذ‬ ‫ٝ٣ظـ٤ذ‬ ‫ٝ٣ظ٘ظق‬ َ‫٣ـظغ‬
‫حُٔ٤وخص‬.
ٚ‫حُظٞؿ‬ ُْٜ ٖ‫ٝ٣غ‬٠ُ‫ا‬ٍ‫حُضٝح‬ َ‫هز‬ ٠٘ٓٝ‫أ‬‫حُظِز٤ش‬ ٖٓ ‫ٝ٣ٌؼشٝح‬ ، ‫حُظشٝ٣ش‬ ّٞ٣ ٖٓ ٙ‫رؼذ‬٠ُ‫ا‬ٕ‫أ‬
‫ٝحُغ٘ش‬ ‫ٝحُلـش‬ ‫ٝحُؼشخء‬ ‫ٝحُٔـشد‬ ‫ٝحُؼظش‬ ‫حُظٜش‬ ٠٘ٔ‫ر‬ ِّٕٞ‫ٝ٣ظ‬ ، ‫حُؼوزش‬ ‫ؿٔشس‬ ‫٣شٓٞح‬ٕ‫أ‬
ٕ‫٣وظشح‬ ‫كال‬ ‫ٝحُلـش‬ ‫حُٔـشد‬ ‫اال‬ ‫ؿٔغ‬ ‫رال‬ ً‫ح‬‫هظش‬ ‫ٝهظٜخ‬ ٢‫ك‬ ‫طالس‬ ًَ ‫ّٞح‬ِ‫٣ظ‬.َٛ‫أ‬ ٖ٤‫ر‬ ‫كشم‬ ‫ٝال‬
٢‫حُ٘ز‬ ٕ‫أل‬ ، ْٛ‫ٝؿ٤ش‬ ‫ٌٓش‬ُْٝ ً‫ح‬‫هظش‬ ‫ٝٓضدُلش‬ ‫ٝػشكش‬ ٠٘ٔ‫ر‬ ْٛ‫ٝؿ٤ش‬ ‫ٌٓش‬ ٖٓ ‫رخُ٘خط‬ ٠ِ‫ط‬
َُٚ٘٤َ‫ز‬َُ ْٜ٤ِ‫ػ‬ ً‫خ‬‫ٝحؿز‬ ٕ‫ًخ‬ ُٞٝ ّ‫رخإلطٔخ‬ ‫ٌٓش‬ َٛ‫أ‬ ‫٣ؤٓش‬ُْٜ.
‫فصم‬:‫ػسفح‬ ‫ٕٚو‬(‫انحدح‬ ٘‫ذ‬ ٍ‫ي‬ ‫انراسغ‬):
‫ؿِٞع‬ ‫رؼذ‬ ْ‫ػ‬
‫ػشكش‬ ّٞ٣ ٖٓ ‫حُشٔظ‬(‫حُلـش‬ ١‫ر‬ ٖٓ ‫حُظخعغ‬)ٚ‫٣ظٞؿ‬
٠٘ٓ ٖٓ ‫حُلـخؽ‬٠ُ‫ا‬ّٖ‫ٝ٣غ‬ ،‫ػشكش‬ٕ‫أ‬‫ر٘ٔشس‬ ‫٣٘ضُٞح‬٠ُ‫ا‬
ِٚ‫ُلؼ‬ ،‫رُي‬ ‫ط٤غش‬ ٕ‫ا‬ ،ٍ‫حُضٝح‬ّ‫ُإلٓخ‬ ٖ‫ٝ٣غ‬ ،ٕ‫أ‬‫٣خـذ‬
ٍ‫حُلخ‬ ‫ط٘خعذ‬ ‫خـزش‬ ‫حُ٘خط‬.‫ٛزح‬ ٢‫ك‬ ‫ُِلخؽ‬ ‫٣ششع‬ ‫ٓخ‬ ‫ك٤ٜخ‬ ّٖ٤‫٣ز‬
ُٚ ‫ٝحإلخالص‬ ٙ‫ٝطٞك٤ذ‬ ‫حهلل‬ ٟٞ‫رظو‬ ‫ك٤ٜخ‬ ْٛ‫ٝ٣ؤٓش‬ ،ٙ‫ٝرؼذ‬ ّٞ٤ُ‫ح‬
‫ك٤ٜخ‬ ْٜ٤‫٣ٞط‬ ، ٚٓ‫ٓلخس‬ ٖٓ ْٛ‫ٝ٣لزس‬ ،ٍ‫حألػٔخ‬ ًَ ٢‫ك‬
ٚ٤‫ٗز‬ ‫ٝع٘ش‬ ‫حهلل‬ ‫رٌظخد‬ ‫رخُظٔغي‬ًْ‫ٝحُظلخ‬ ،‫رٜٔخ‬ ٌْ‫ٝحُل‬ ،
٢‫رخُ٘ز‬ ً‫ء‬‫حهظذح‬ ،‫حألٓٞس‬ ًَ ٢‫ك‬ ‫اُ٤ٜٔخ‬‫ٝرؼذٛخ‬ ،ًِٚ ‫رُي‬ ٢‫ك‬
‫ٝحُؼظش‬ ‫حُظٜش‬ ِّٕٞ‫٣ظ‬ً‫ح‬‫هظش‬ٕ‫رؤرح‬ ٠ُٝ‫حأل‬ ‫ٝهض‬ ٢‫ك‬ ً‫خ‬‫ٝؿٔؼ‬
ِٚ‫ُلؼ‬ ٖ٤‫ٝاهخٓظ‬ ‫ٝحكذ‬.[‫ؿخرش‬ ‫كذ٣غ‬ ٖٓ ِْ‫ٓغ‬ ٙ‫سٝح‬]
،‫َٗش‬‫ش‬ُ‫ػ‬ ٖ‫رـ‬ ‫ٓخػذح‬ ‫ٓٞهق‬ ‫ًِٜٝخ‬ ‫رؼشكش‬ ‫حُ٘خط‬ ‫٣وق‬ ْ‫ػ‬
‫رُي‬ ‫ط٤غش‬ ٕ‫ا‬ ‫حُشكٔش‬ َ‫ٝؿز‬ ‫حُوزِش‬ ٍ‫حعظوزخ‬ ‫ٝ٣غظلذ‬،٢‫ك‬ ‫ًٔخ‬
ٌَ‫ش‬(9)ُْ ٕ‫ٝا‬ ‫كوؾ‬ ‫حُوزِش‬ َ‫حعظوز‬ ‫رُي‬ ُٚ ‫٣ظ٤غش‬ ُْ ٕ‫كب‬ ،
َ‫حُـز‬ َ‫٣غظوز‬.
‫حُٔٞهق‬ ‫ٛزح‬ ٢‫ك‬ ‫ُِلخؽ‬ ‫ٝ٣غظلذ‬ٕ‫أ‬‫حهلل‬ ‫رًش‬ ٢‫ك‬ ‫٣ـظٜذ‬
ٕ‫ٝا‬ ،‫حُذػخء‬ ٍ‫كخ‬ ٚ٣‫٣ذ‬ ‫ٝ٣شكغ‬ ،ٚ٤ُ‫ا‬ ‫ٝحُظؼشع‬ ٚ‫ٝدػخث‬ ٚٗ‫عزلخ‬
٠ّ‫ز‬ُٝ‫أ‬ٖ‫ٝ٣غ‬ ،ٖ‫كلغ‬ ٕ‫حُوشآ‬ ٖٓ ً‫خ‬‫ش٤ج‬ ‫هشأ‬ٕ‫أ‬ٖٓ ‫٣ٌؼش‬
ٍٞ‫ه‬":ُٚٝ ، ‫حُِٔي‬ ُٚ ، ُٚ ‫شش٣ي‬ ‫ال‬ ٙ‫ٝكذ‬ ‫حهلل‬ َ‫ال‬‫ا‬ ُٚ‫ا‬ ‫ال‬
‫هذ٣ش‬ ‫ش٢ء‬ ًَ ٠ِ‫ػ‬ ٞٛٝ ‫ٝ٣ٔ٤ض‬ ٢٤‫٣ل‬ ،‫حُلٔذ‬"،١ٝ‫س‬ ‫ُٔخ‬
٢‫حُ٘ز‬ ٖ‫ػ‬ٍ‫هخ‬ ٚٗ‫أ‬":َ‫ٝأكؼ‬ ،‫ػشكش‬ ّٞ٣ ‫دػخء‬ ‫حُذػخء‬ ‫خ٤ش‬
،٢ِ‫هز‬ ٖٓ ٕٞ‫ٝحُ٘زـ٤ـ‬ ‫أٗخ‬ ُ‫ض‬ُِْ‫ه‬ ‫ٓخ‬‫شش٣ي‬ ‫ال‬ ٙ‫ٝكذ‬ ‫حهلل‬ َ‫ال‬‫ا‬ ُٚ‫ا‬ ‫ال‬
‫ش٢ء‬ ًَ ٠ِ‫ػ‬ ٞٛٝ ‫ٝ٣ٔ٤ض‬ ٢٤‫٣ل‬ ،‫حُلٔذ‬ ُٚٝ ،‫حُِٔي‬ ُٚ ،ُٚ
‫هذ٣ش‬."ٚ٘‫ػ‬ ‫ٝطق‬ٍ‫هخ‬ ٚٗ‫ح‬":َُِِٚ‫ح‬ ٠َُ‫ا‬ ِّ‫َخ‬ٌَُِْ‫ح‬ ُ‫ذ‬َ‫ك‬َ‫أ‬
ٌ‫غ‬َ‫ر‬ْ‫س‬َ‫أ‬:‫َش‬‫ز‬ًَْ‫أ‬ ََُُِٚ‫ح‬َٝ َُُِٚ‫ح‬ ‫َخ‬ُ‫ا‬ ََُٚ‫ا‬ ‫َخ‬َُٝ ،َُِِٚ‫ح‬ ُ‫ذ‬َْٔ‫ل‬ُْ‫َح‬ٝ َُِِٚ‫ح‬ َٕ‫َخ‬‫ل‬ْ‫ز‬ُ‫ع‬".
(٢‫حُ٘ز‬ ٖ‫ػ‬ ‫ٝسدص‬ ٢‫حُظ‬ ‫حُذػخء‬ ‫ؿٞحٓغ‬ َ‫كظ‬ ‫حٗظش‬‫ص‬20)
‫حألرًخس‬ ٖٓ ً‫خ‬‫أ٣ؼ‬ ‫حإلًؼخس‬ ٢‫ٝ٣٘زـ‬ ،‫هِذ‬ ‫ٝكؼٞس‬ ‫رخشٞع‬ ٙ‫ٝطٌشحس‬ ‫حُزًش‬ ‫ٛزح‬ ٖٓ ‫حإلًؼخس‬ ٢‫ك٤٘زـ‬
‫ٛزح‬ ٢‫ك‬ ‫ع٤ٔخ‬ ‫ٝال‬ ‫ٝحُذػخء‬ ‫حُزًش‬ ‫ؿٞحٓغ‬ ‫ٝ٣خظخس‬ ، ‫ٝهض‬ ًَ ٢‫ك‬ ‫حُششع‬ ٢‫ك‬ ‫حُٞحسدس‬ ‫ٝحألدػ٤ش‬
‫ٌُؼش‬٣ٝ ، ٚ‫ٓالثٌظ‬ ْٜ‫ر‬ ‫حهلل‬ ٢ٛ‫ٝ٣زخ‬ ، ٙ‫ػزخد‬ ٠ِ‫ػ‬ ٚ٤‫ك‬ ‫حهلل‬ ‫٣ـٞد‬ ١‫حُز‬ ْ٤‫حُؼظ‬ ّٞ٤ُ‫ح‬ ‫ٛزح‬ ٢‫ٝك‬ ‫حُٔٞػغ‬
‫حُ٘خس‬ ٖٓ ‫حُؼظن‬ ٚ٤‫ك‬،‫ػٜ٘خ‬ ‫حهلل‬ ٢‫سػ‬ ‫ػخثشش‬ ٖ‫ػ‬ ِْ‫ٓغ‬ ‫طل٤ق‬ ٢‫ٝك‬ٕ‫أ‬٢‫حُ٘ز‬ٍ‫هخ‬" :ٖٓ ‫ٓخ‬
‫حُٔالثٌش‬ ْٜ‫ر‬ ٢ٛ‫٣زخ‬ ْ‫ػ‬ ٞٗ‫ُ٤ذ‬ ٚٗ‫ٝا‬ ، ‫ػشكش‬ ّٞ٣ ٖٓ ‫حُ٘خس‬ ٖٓ ً‫ح‬‫ػزذ‬ ٚ٤‫ك‬ ‫حهلل‬ ‫٣ؼظن‬ ٕ‫أ‬ ٖٓ ‫أًؼش‬ ّٞ٣

17. 17
‫ٛئالء‬ ‫أسحد‬ ‫ٓخ‬ ٍٞ‫ك٤و‬."ْٛٝ‫ػذ‬ ‫٣ٜ٤٘ٞح‬ ٕ‫ٝأ‬ ،ً‫ح‬‫خ٤ش‬ ْٜ‫أٗلغ‬ ٖٓ ‫حهلل‬ ‫ُشٝح‬٣ ٕ‫أ‬ ٖ٤ِٔ‫ُِٔغ‬ ٢‫ك٤٘زـ‬
‫حُزٗٞد‬ ‫ؿٔ٤غ‬ ٖٓ ‫ٝحالعظـلخس‬ ‫حُظٞرش‬ ‫ٝٓالصٓش‬ ‫ٝحُذػخء‬ ‫حُزًش‬ ‫رٌؼشس‬ ٙٞٗ‫ُلض‬٣ٝ ،ٕ‫حُش٤ـخ‬
‫طـشد‬ ٕ‫أ‬ ٠ُ‫ا‬ ‫ٝحُظؼشع‬ ‫ٝحُذػخء‬ ‫رخُزًش‬ ٖ٤ِ‫ٓشظـ‬ ‫حُٔٞهق‬ ‫ٛزح‬ ٢‫ك‬ ‫حُلـخؽ‬ ٍ‫٣ضح‬ ‫ٝال‬ ،‫ٝحُخـخ٣خ‬
،‫حُشٔظ‬‫حٗظشكٞح‬ ‫ؿشرض‬ ‫كبرح‬٠ُ‫ا‬٢‫ك‬ ‫ٝأعشػٞح‬ ‫حُظِز٤ش‬ ٖٓ ‫ٝأًؼشٝح‬ ، ‫ٝٝهخس‬ ‫رغٌ٤٘ش‬ ‫ٓضدُلش‬
٢‫حُ٘ز‬ َ‫ُلؼ‬ ،‫َغ‬‫غ‬َ‫ظ‬ُُُُُُُُُُُُُٔ‫ح‬٢‫حُ٘ز‬ ٕ‫أل‬ ،‫حُـشٝد‬ َ‫هز‬ ‫ػشكش‬ ٖٓ ‫حالٗظشحف‬ ‫٣ـٞص‬ ‫ٝال‬ ،٠‫كظ‬ ‫ٝهق‬
ٍ‫ٝهخ‬ ،‫حُشٔظ‬ ‫ؿشرض‬":َٖٓ ٢َِ٘‫ػ‬ ‫ُٝح‬‫ز‬ُ‫خ‬َ‫ـ‬‫ـ‬ِ‫ط‬‫ح‬‫ــــ‬ًٌَُْْ."[‫دحٝد‬ ٞ‫ٝحر‬ ِْ‫ٓغ‬ ٙ‫سٝح‬]
‫فصم‬:‫تًصدنفح‬ ‫انًثٛد‬:
ٖ٤‫سًؼظ‬ ‫ٝحُؼشخء‬ ‫سًؼخص‬ ‫ػالع‬ ‫حُٔـشد‬ ‫رٜخ‬ ‫َٞح‬َِ‫ط‬ ‫ٓضدُلش‬ ٠ُ‫ا‬ ‫ٝطِٞح‬ ‫كبرح‬
٢‫حُ٘ز‬ َ‫ُلؼ‬ ،‫ٝطُٜٞخ‬ ٖ٤‫ك‬ ٖٓ ٖ٤‫ٝاهخٓظ‬ ٕ‫رؤرح‬ ً‫خ‬‫ؿٔؼ‬‫حُٔـشد‬ ‫ٝهض‬ ‫ٓضدُلش‬ ٠ُ‫ا‬ ‫ٝطِٞح‬ ‫عٞحء‬ ،
‫حُؼشخء‬ ٍٞ‫دخ‬ ‫رؼذ‬ ٝ‫أ‬.
‫ًؼ٤ش‬ ‫ٝحػظوخد‬ ،‫ٓضدُلش‬ ٠ُ‫ا‬ ُْٜٞ‫ٝط‬ ٖ٤‫ك‬ ٖٓ ‫حُـٔخس‬ ٠‫كظ‬ ‫ُوؾ‬ ٖٓ ‫حُؼخٓش‬ ‫رؼغ‬ ِٚ‫٣لؼ‬ ‫ٝٓخ‬
٢‫ٝحُ٘ز‬ ،ُٚ َ‫أط‬ ‫ال‬ ‫ؿِؾ‬ ٜٞ‫ك‬ ‫ٓششٝع‬ ‫رُي‬ ٕ‫أ‬ ْٜ٘ٓ‫رؼذ‬ ‫اال‬ ٠‫حُلظ‬ ُٚ ‫٣ِظوؾ‬ ٕ‫أ‬ ‫٣ؤٓش‬ ُْ
٠٘ٓ ٠ُ‫ا‬ ‫حُٔشؼش‬ ٖٓ ٚ‫حٗظشحك‬.
ْٛٞ‫ٝٗل‬ ٕ‫ٝحُظز٤خ‬ ‫حُ٘غخء‬ ٖٓ ‫ُِؼؼلش‬ ‫ٝ٣ـٞص‬ ،‫رٔضدُلش‬ ‫حُِ٤ِش‬ ٙ‫ٛز‬ ٢‫ك‬ ‫حُلـخؽ‬ ‫ٝ٣ز٤ض‬ٕ‫أ‬
‫٣ذكؼٞح‬٠ُ‫ا‬ْٜ‫كو‬ ٢‫ك‬ ‫ك٤ظؤًذ‬ ‫حُلـخؽ‬ ٖٓ ْٛ‫ؿ٤ش‬ ‫ٝأٓخ‬ ،َ٤ُِ‫ح‬ ‫آخش‬ ٠ٕ٘ٓ‫أ‬‫رٜخ‬ ‫٣و٤ٔٞح‬٠ُ‫ا‬ٕ‫أ‬
‫حُلـش‬ ‫ّٞح‬ِ‫٣ظ‬.ٙ‫ٝطٌز٤ش‬ ‫حهلل‬ ‫رًش‬ ٖٓ ‫ٌُؼشٝح‬٣ٝ ‫حُوزِش‬ ‫ِِٞح‬‫ز‬ْ‫و‬َ‫ظ‬ْ‫غ‬َ٤‫ك‬ ،ّ‫حُلشح‬ ‫حُٔشؼش‬ ‫ػ٘ذ‬ ‫٣ولٞح‬ ْ‫ػ‬
‫ٝحُذػخء‬٠ُ‫ا‬ٕ‫أ‬ً‫ح‬‫ؿذ‬ ‫٣غلشٝح‬.‫حُذػخء‬ ٍ‫كخ‬ ٖ٣‫حُ٤ذ‬ ‫سكغ‬ ‫ٝ٣غظلذ‬.‫ٓضدُلش‬ ٖٓ ‫ٝهلٞح‬ ‫ٝك٤ؼٔخ‬
٢‫حُ٘ز‬ ٍٞ‫ُو‬ ٙ‫طؼٞد‬ ‫ٝال‬ ‫حُٔشؼش‬ ٖٓ ‫حُوشد‬ ْٜ٤ِ‫ػ‬ ‫٣ـذ‬ ‫ٝال‬ ، ‫رُي‬ ْٛ‫أؿضأ‬":‫ُ٘خ‬َٜٛ ‫ٝهلض‬–
٢٘‫٣ؼ‬:‫َش‬‫ؼ‬ْ‫ش‬َُٔ‫ح‬ ٠ِ‫ػ‬-ٌ‫غ‬َْٔ‫ؿ‬ٝ()
‫ٓٞهق‬ ‫ًِٜخ‬."[‫طل٤لش‬ ٢‫ك‬ ِْ‫ٓغ‬ ٙ‫سٝح‬]
‫فصم‬:‫انُحس‬ ‫ٕٚو‬(‫انحدح‬ ٘‫ذ‬ ٍ‫ي‬ ‫انؼاشس‬):
‫حٗظشكٞح‬ ًً‫ح‬َ‫ذ‬ِ‫ؿ‬ ‫أعلشٝح‬ ‫كبرح‬٠ُ‫ا‬
‫حُشٔظ‬ ‫ؿِٞع‬ َ‫هز‬ ٠٘ٓ.‫كبرح‬ ،ْٛ‫ع٤ش‬ ٢‫ك‬ ‫حُظِز٤ش‬ ٖٓ ‫ٝأًؼشٝح‬‫ٝطِٞح‬
ً‫ال‬٤ِ‫ه‬ ‫حإلعشحع‬ ‫حعظلذ‬ ً‫ح‬‫ِش‬‫غ‬َ‫ل‬ُٓ.‫ػ٘ذ‬ ‫حُظِز٤ش‬ ‫هـؼٞح‬ ٠٘ٓ ‫ٝطِٞح‬ ‫كبرح‬
ْ‫ػ‬ ، ‫حُؼوزش‬ ‫ؿٔشس‬،‫ٓظؼخهزخص‬ ‫كظ٤خص‬ ‫رغزغ‬ ُْٜٞ‫ٝط‬ ٖ٤‫ك‬ ٖٓ ‫سٓٞٛخ‬
‫ِش‬‫ز‬ٌُ٣ٝ ‫كظخس‬ ًَ ٢ٓ‫س‬ ‫ػ٘ذ‬ ٙ‫٣ذ‬ ‫٣شكغ‬.‫ٝ٣غظلذ‬ٕ‫أ‬ٖ‫رـ‬ ٖٓ ‫٣شٓ٤ٜخ‬
ٚ‫٣ٔ٤٘ـــ‬ ٖ‫ػ‬ ٠٘ٓٝ ،ٙ‫٣غـــخس‬ ٖ‫ػ‬ ‫حٌُؼزــش‬ َ‫ٝ٣ـؼ‬ ،١‫حُٞحد‬،٢‫ك‬ ‫ًٔخ‬
ٌَ‫حُش‬(10)٢‫حُ٘ز‬ َ‫ُلؼ‬ ،ٙ‫أؿضح‬ ٟ‫حألخش‬ ‫حُـٞحٗذ‬ ٖٓ ‫سٓخٛخ‬ ٕ‫ٝا‬ ،
٠ٓ‫حُٔش‬ ٢‫ك‬ ٠‫حُلظ‬ ‫روخء‬ ‫٣شظشؽ‬ ‫ٝال‬ ،٠ٓ‫حُٔش‬ ٢‫ك‬ ٠‫حُلظ‬ ‫ٝهغ‬ ‫ارح‬ ‫رُي‬
‫خشؿض‬ ْ‫ػ‬ ٠ٓ‫حُٔش‬ ٢‫ك‬ ‫حُلظخس‬ ‫ٝهؼض‬ ِٞ‫ك‬ ،ٚ٤‫ك‬ ٚ‫ٝهٞػ‬ ‫حُٔشظشؽ‬ ‫ٝاٗٔخ‬
‫رزُي‬ ‫طشف‬ ٖٔٓٝ ،ِْ‫حُؼ‬ َٛ‫أ‬ ّ‫ًال‬ ‫ظخٛش‬ ٢‫ك‬ ‫أؿضأص‬ ٚ٘ٓ:١ُٝٞ٘‫ح‬
٢‫ك‬ ‫حهلل‬ ٚٔ‫سك‬[‫حُٜٔزد‬ ‫ششف‬]٠‫كظ‬ َ‫ٓؼ‬ ‫َخس‬ِٔ‫ـ‬ُ‫ح‬ ٠‫كظ‬ ٌٕٞ٣ٝ ،
ً‫ال‬٤ِ‫ه‬ ‫ُض‬ُٔ‫ل‬ُ‫ح‬ ٖٓ ‫أًزش‬ ٞٛٝ ،‫ْف‬‫ز‬َ‫خ‬ُ‫ح‬،ٌَ‫حُش‬ ٢‫ك‬ ‫ٓٞػق‬ ٞٛ ‫ًٔخ‬
ْ‫سه‬(11)‫رُي‬ ٙ‫أؿضأ‬ ٠‫حُلظ‬ ‫ُوؾ‬ ‫ٓٞػغ‬ ١‫أ‬ ٖٓٝ ،.‫حُظوخؽ‬ ‫ٝحُغ٘ش‬
‫حُؼوزش‬ ‫ؿٔشس‬ ‫رٜخ‬ ٠ٓ‫٣ش‬ ّٞ٤ُ‫ح‬ ‫ٛزح‬ ٢‫ك‬ ‫كظ٤خص‬ ‫عزغ‬.َ‫ؿغ‬ ‫٣غظلذ‬ ‫ٝال‬
٢‫حُ٘ز‬ ٖ‫ػ‬ َ‫٣٘و‬ ُْ ‫رُي‬ ٕ‫أل‬ ،َ٤‫ؿغ‬ ‫ؿ٤ش‬ ٖٓ ٚ‫ر‬ ٢ٓ‫٣ش‬ َ‫ر‬ ٠‫حُلظ‬
ٚ‫ٝأطلخر‬.ٚ‫ر‬ ٢ٓ‫س‬ ‫هذ‬ ٢‫حُظ‬ ٠‫رخُلظ‬ ٠ٓ‫ُش‬٣ ‫ٝال‬.
-‫ؿٔغ‬:‫ٓضدُلش‬ ٢ٛ.

18. 18
ٙ‫ٗلش‬ ‫ػ٘ذ‬ ٍٞ‫٣و‬ ٕ‫أ‬ ‫ٝ٣غظلذ‬ ، ٕ‫ٝحُوخس‬ ‫حُٔظٔظغ‬ ٚ٣‫ٛذ‬ ‫٣٘لش‬ ‫رُي‬ ‫رؼذ‬ ْ‫ػ‬
ٚ‫ررل‬ ٝ‫أ‬"‫ُٝي‬ ‫ٓ٘ي‬ ‫ٛزح‬ ُِْٜ‫ح‬ ،‫أًزش‬ ‫ٝحهلل‬ ‫حهلل‬ ْ‫رغ‬"٠ُ‫ا‬ ٜٚ‫ٝ٣ٞؿ‬
‫حُزوش‬ ‫ٝررق‬ ،ٟ‫حُ٤غش‬ ‫٣ذٛخ‬ ‫ٓؼوُٞش‬ ‫هخثٔش‬ َ‫حإلر‬ ‫ٗلش‬ ‫ٝحُغ٘ش‬ ، ‫حُوزِش‬
‫حُغ٘ش‬ ‫طشى‬ ‫حُوزِش‬ ‫ؿ٤ش‬ ٠ُ‫ا‬ ‫ررق‬ ُٞٝ ، ‫حأل٣غش‬ ‫ؿ٘زٜخ‬ ٠ِ‫ػ‬ ْ٘‫ٝحُـ‬
‫ٝ٣ظظذم‬ ١‫ُٜذ‬٣ٝ ، ٚ٣‫ٛذ‬ ٖٓ ًَ‫٣ؤ‬ ٕ‫أ‬ ‫ٝ٣غظلذ‬ ، ٚ‫رر٤لظ‬ ٚ‫ٝأؿضأط‬‫؛‬
٠ُ‫طؼخ‬ ُٚٞ‫ُو‬:.[‫حُلؾ‬:28]
‫حُزرق‬ ‫ٝهض‬ ‫ٝ٣ٔظذ‬٠ُ‫ا‬‫حُظشش٣ن‬ ّ‫أ٣خ‬ ٖٓ ‫حُؼخُغ‬ ّٞ٤ُ‫ح‬ ‫شٔظ‬ ‫ؿشٝد‬()
.
١‫حُٜذ‬ ‫ٗلش‬ ‫رؼذ‬ ْ‫ػ‬ٝ‫أ‬ٚ‫سأع‬ ‫٣لِن‬ ٚ‫ررل‬ٝ‫أ‬،َ‫أكؼ‬ ‫ٝحُلِن‬ ،ٙ‫َش‬‫ظ‬َ‫و‬ُ٣٢‫حُ٘ز‬ ٕ‫أل‬‫دػخ‬
ٖ٤‫ُِٔلِو‬ ‫ٝحُٔـلشس‬ ‫رخُشكٔش‬(‫ٓشحص‬ ‫ػالع‬)‫ٝحكذس‬ ٖ٣‫ُِٝٔوظش‬.‫ػل٤شس‬ ًَ ٖٓ ‫طوظش‬ ‫ٝحُٔشأس‬
َ‫كؤه‬ ٍ‫ش‬َُِْٔٗ‫أ‬ ‫هذس‬.
‫حُ٘غخء‬ َ‫ال‬‫ا‬ ّ‫رخإلكشح‬ ٚ٤ِ‫ػ‬ ّ‫كش‬ ‫ش٢ء‬ ًَ ّ‫ُِٔلش‬ ‫رُي‬ ‫رؼذ‬ ‫ٝ٣زخف‬.َِ‫حُظل‬ ‫ٛزح‬ ٠ٔ‫ٝ٣غ‬:َِ‫حُظل‬
‫حإلكخػش‬ ‫ؿٞحف‬ ‫ُ٤ـٞف‬ ‫ٌٓش‬ ٠ُ‫ا‬ ٚ‫ٝحُظٞؿ‬ ‫حُظـ٤ذ‬ َِ‫حُظل‬ ‫ٛزح‬ ‫رؼذ‬ ُٚ ّٖ‫ٝ٣غ‬ ،ٍٝ‫حأل‬()
‫ُلذ٣غ‬ ،
‫هخُض‬ ‫ػٜ٘خ‬ ‫حهلل‬ ٢‫سػ‬ ‫ػخثشش‬":َ‫ل‬ُٕ‫س‬َ‫ز‬ ُ‫ة‬َِٛ‫ط‬ُ‫أ‬ ُ‫د‬ُُْ‫ك‬‫اهلل‬ٌَْ‫أ‬ َ‫م‬ْ‫ث‬َ‫ق‬ ِِّ‫ه‬ِ‫ح‬ِ‫ن‬َٔ َ‫و‬ِ‫س‬ْ‫ح‬ُٚ ٌَْ‫أ‬ َ‫م‬ْ‫ث‬َ‫ق‬ ِِّ‫ي‬‫َا‬‫س‬ْ‫ح‬ِ‫إ‬ِ‫ن‬
ِ‫د‬َْٛ‫ث‬ْ‫ن‬‫ِا‬‫ت‬ َ‫ف‬ُٕ‫ط‬َٚ."[ِْ‫ٝٓغ‬ ١‫حُزخخس‬ ٚ‫أخشؿ‬]
ْ‫٣ظ‬ ‫ال‬ ‫حُلؾ‬ ٕ‫أسًخ‬ ٖٓ ًٖ‫س‬ ٞٛٝ ، ‫حُض٣خسس‬ ‫ٝؿٞحف‬ ، ‫حإلكخػش‬ ‫ؿٞحف‬ ‫حُـٞحف‬ ‫ٛزح‬ ٠ٔ‫ٝ٣غ‬
َ‫ٝؿ‬ ‫ػض‬ ُٚٞ‫ه‬ ٢‫ك‬ ‫حُٔشحد‬ ٞٛٝ، ٚ‫ر‬ ‫اال‬ ‫حُلؾ‬:
.[‫حُلؾ‬:29]ٕ‫ًخ‬ ٕ‫ا‬ ‫ٝحُٔشٝس‬ ‫حُظلخ‬ ٖ٤‫ر‬ ٠‫ٝ٣غؼ‬ ّ‫حُٔوخ‬ ‫خِق‬ ٖ٤‫سًؼظ‬ ٢ِ‫٣ظ‬ ْ‫ػ‬ ،
ٚ‫ُؼٔشط‬ ٍٝ‫حأل‬ ُ٢‫ٝحُغؼ‬ ،ٚ‫ُلـ‬ ٢‫حُغؼ‬ ‫ٝٛزح‬ ،ً‫خ‬‫ٓظٔظؼ‬.ّٝ‫حُوذ‬ ‫ؿٞحف‬ ‫رؼذ‬ ‫ٝحُٔلشد‬ ٕ‫حُوخس‬ ٠‫عؼ‬ ‫ٝارح‬
‫حإلكخػش‬ ‫ؿٞحف‬ ‫رؼذ‬ ٢‫حُغــؼ‬ ٖ‫ػ‬ ‫رُي‬ ٙ‫ًلخ‬.
‫ًُش‬‫ر‬ ‫ًٔخ‬ ‫حُ٘لش‬ ّٞ٣ ‫حألسرؼش‬ ‫حألٓٞس‬ ٙ‫ٛز‬ ‫٣شطذ‬ ٕ‫أ‬ ‫ُِلخؽ‬ َ‫ٝحألكؼ‬:‫ؿٔشس‬ ٢ٓ‫رش‬ ً‫ال‬ٝ‫أ‬ ‫ك٤زذأ‬
‫ُِٔلشد‬ ‫ًٝزُي‬ ،‫ُِٔظٔظغ‬ ٙ‫رؼذ‬ ٢‫ٝحُغؼ‬ ‫رخُز٤ض‬ ‫حُـٞحف‬ ْ‫ػ‬ ،‫حُظوظ٤ش‬ ٝ‫أ‬ ‫حُلِن‬ ْ‫ػ‬ ،‫حُ٘لش‬ ْ‫ػ‬ ،‫حُؼوزش‬
‫رُي‬ ٙ‫أؿضأ‬ ‫ح٥خش‬ ٠ِ‫ػ‬ ‫حألسرغ‬ ٙ‫ٛز‬ ٖٓ ً‫خ‬‫ش٤ج‬ ّ‫هذ‬ ٕ‫ٝا‬ ،ّٝ‫حُوذ‬ ‫ؿٞحف‬ ‫ٓغ‬ ‫٣غؼ٤خ‬ ُْ ‫ارح‬ ٕ‫ٝحُوخس‬
٢‫حُ٘ز‬ ٖ‫ػ‬ ‫حُشخظش‬ ‫ُؼزــٞص‬ٍ‫هخ‬ َ‫ال‬‫ا‬ ‫ِش‬‫خ‬ُ‫أ‬ ‫ٝال‬ ّ‫هذ‬ ‫شت‬ ٖ‫ػ‬ ‫٣ٞٓجز‬ َ‫ُج‬‫ع‬ ‫كٔخ‬ ،‫رُي‬ ٢‫ك‬" :َ‫حكؼ‬
‫كشؽ‬ ‫ٝال‬"َ‫طلؼ‬ ٢‫حُظ‬ ‫حألٓٞس‬ ٖٓ ٚٗ‫أل‬ ،‫حُـٞحف‬ ٠ِ‫ػ‬ ٢‫حُغؼ‬ ْ٣‫طوذ‬ ‫رُي‬ ٢‫ك‬ َ‫ٝ٣ذخ‬ ،ّٞ٣،‫حُ٘لش‬
٢‫حُظلخر‬ ٍٞ‫ه‬ ٢‫ك‬ َ‫كذخ‬:ٍ‫هخ‬ ‫اال‬ ‫ِش‬‫خ‬ُ‫أ‬ ‫ٝال‬ َِّ‫ذ‬ُ‫ه‬ ْ٢‫ش‬ ٖ‫ػ‬ ‫٣ٞٓجز‬ َ‫ُج‬‫ع‬ ‫كٔخ‬":‫كشؽ‬ ‫ٝال‬ َ‫حكؼ‬"،‫ٝهذ‬
٢‫حُ٘ز‬ ٖ‫ػ‬ ‫ػزض‬ٍ‫كوخ‬ ‫٣ـٞف‬ ٕ‫أ‬ َ‫هز‬ ٠‫عؼ‬ ٖٔ‫ػ‬ َ‫عج‬ ٚٗ‫أ‬:"‫َؽ‬‫ش‬َ‫ك‬ ‫ال‬".[‫دحٝد‬ ٞ‫أر‬ ٚ‫أخشؿ‬]
‫ٝؿٞحف‬ ،‫حُظوظ٤ش‬ ٝ‫أ‬ ‫ٝحُلِن‬ ،‫حُؼوزش‬ ‫ؿٔشس‬ ٢ٓ‫س‬ ٢ٛٝ ‫رؼالػش‬ ّ‫حُظخ‬ َِ‫حُظل‬ ‫ُِلخؽ‬ َ‫ٝ٣لظ‬
ٖ٤٘‫أػ‬ َ‫كؼ‬ ‫ٝارح‬ ،‫ش٢ء‬ ًَ ُٚ ََّ‫ك‬ ‫حُؼالػش‬ ٙ‫ٛز‬ َ‫كؼ‬ ‫كبرح‬ ،ً‫خ‬‫آٗل‬ ‫رًش‬ ُٖٔ ٙ‫رؼذ‬ ٢‫حُغؼ‬ ‫ٓغ‬ ‫حإلكخػش‬
ٍٝ‫حأل‬ َِ‫حُظل‬ ‫ٛزح‬ ٠َٔ‫ٝ٣غ‬ ،‫حُ٘غخء‬ ‫اال‬ ّ‫رخإلكشح‬ ٚ٤ِ‫ػ‬ ّ‫كش‬ ‫ش٢ء‬ ًَ ُٚ َّ‫ك‬ ‫ٜٓ٘خ‬.
‫ٝحُظؼِغ‬ ّ‫صٓض‬ ‫ٓخء‬ ٖٓ ‫حُششد‬ ‫ُِلخؽ‬ ‫ٝ٣غظلذ‬()
‫حُذػخء‬ ٖٓ ‫ط٤غش‬ ‫رٔخ‬ ‫ٝحُذػخء‬ ،ٚ٘ٓ
٢‫حُ٘ز‬ ٖ‫ػ‬ ١ٝ‫س‬ ‫ًٔخ‬ ، ُٚ َ‫د‬‫ُش‬‫ش‬ ‫ُٔخ‬ ّ‫صٓض‬ ‫ٝٓخء‬ ،‫حُ٘خكغ‬‫رس‬ ٢‫أر‬ ٖ‫ػ‬ ِْ‫ٓغ‬ ‫طل٤ق‬ ٢‫ٝك‬ٕ‫أ‬
٢‫حُ٘ز‬ّ‫صٓض‬ ‫ٓخء‬ ٢‫ك‬ ٍ‫هخ‬:"ٍْْ‫ؼ‬ُ‫ؿ‬ ُّ‫َخ‬‫ؼ‬َ‫ؿ‬ َُِٚٗ‫ا‬".‫دحٝٝد‬ ٞ‫أر‬ ‫صحد‬"ْْ‫و‬ُ‫ع‬ ‫َخء‬‫ل‬ِ‫ش‬َٝ".
-‫حُلـش‬ ١‫ر‬ ٖٓ ‫ػشش‬ ‫حُؼخُغ‬ ّٞ٤ُ‫ح‬ ١‫أ‬.
-‫حُٞدحع‬ ‫ؿٞحف‬ ‫ٓغ‬ ٝ‫أ‬ ‫حُظشش٣ن‬ ّ‫أ٣خ‬ ‫رؼذ‬ ‫ٓخ‬ ٠ُ‫ا‬ ‫حإلكخػش‬ ‫ؿٞحف‬ ‫طؤخ٤ش‬ ‫٣ـٞص‬.
-‫حألػالع‬ ‫طظٔذد‬ ٠‫كظ‬ ٚ٘ٓ ‫حإلًؼخس‬ ٞٛ

19. 19
‫فصم‬:‫انرشسٚق‬ ‫أٚاو‬ ٙ‫ف‬(11،12،13-‫انحدح‬ ٘‫ذ‬ ٍ‫ي‬):
‫حإلكخػش‬ ‫ؿٞحف‬ ‫رؼذ‬ ‫حُلـخؽ‬ ‫٣شؿغ‬ ْ‫ػ‬
ّ‫حأل٣خ‬ ٖٓ ّٞ٣ ًَ ٢‫ك‬ ‫حُؼالع‬ ‫حُـٔخس‬ ٕٞٓ‫ٝ٣ش‬ ، ‫رِ٤خُ٤ٜخ‬ ّ‫أ٣خ‬ ‫ػالػش‬ ‫رٜخ‬ ٕٞٔ٤‫ك٤و‬ ٠٘ٓ ٠ُ‫ا‬ ٢‫ٝحُغؼ‬
‫سٓ٤ٜخ‬ ٢‫ك‬ ‫حُظشط٤ذ‬ ‫ٝ٣ـذ‬ ،‫حُشٔظ‬ ٍ‫صٝح‬ ‫رؼذ‬ ‫حُؼالػش‬.‫ٓغـذ‬ ٢ِ‫ط‬ ٢‫حُظ‬ ٢ٛٝ ٠ُٝ‫حأل‬ ‫رخُـٔشس‬ ‫ك٤زذأ‬
‫ػٜ٘خ‬ ّ‫٣ظوذ‬ ٕ‫أ‬ ٖ‫ُغ‬٣ٝ ،‫كظخس‬ ًَ ‫ػ٘ذ‬ ٙ‫٣ذ‬ ‫٣شكغ‬ ،‫ٓظؼخهزخص‬ ‫كظ٤خص‬ ‫رغزغ‬ ‫ك٤شٓ٤ٜخ‬ ،‫حُخ٤ق‬
‫ٝحُظؼشع‬ ‫حُذػخء‬ ٖٓ ‫ْؼش‬ٌُ٣ٝ ٚ٣‫٣ذ‬ ‫ٝ٣شكغ‬ ‫حُوزِش‬ َ‫ٝ٣غظوز‬ ،ٙ‫٣غخس‬ ٖ‫ػ‬ ‫ٝ٣ـؼِٜخ‬.
ٚ٘٤ٔ٣ ٖ‫ػ‬ ‫ٝ٣ـؼِٜخ‬ ، ‫سٓ٤ٜخ‬ ‫رؼذ‬ ً‫ال‬٤ِ‫ه‬ ّ‫٣ظوذ‬ ٕ‫أ‬ ٖ‫ٝ٣غ‬ ، ٠ُٝ‫ًخأل‬ ‫حُؼخٗ٤ش‬ ‫حُـٔشس‬ ٢ٓ‫٣ش‬ ْ‫ػ‬
‫ػ٘ذٛخ‬ ‫٣وق‬ ‫ٝال‬ ‫حُؼخُؼش‬ ‫حُـٔشس‬ ٢ٓ‫٣ش‬ ْ‫ػ‬ ،ً‫ح‬‫ًؼ٤ش‬ ٞ‫ك٤ذػ‬ ٚ٣‫٣ذ‬ ‫ٝ٣شكغ‬ ‫حُوزِش‬ َ‫ٝ٣غظوز‬.٢‫ك‬ ‫ًٔخ‬
ٌَ‫حُش‬(12)،ٍٝ‫حأل‬ ّٞ٤ُ‫ح‬ ٢‫ك‬ َ‫كؼ‬ ‫ًٔخ‬ َ‫٣لؼ‬ ‫حُظشش٣ن‬ ّ‫أ٣خ‬ ٖٓ ٢ٗ‫حُؼخ‬ ّٞ٤ُ‫ح‬ ٢‫ٝك‬.
‫حُٔز٤ض‬ ‫ًٝزح‬ ،‫حُلؾ‬ ‫ٝحؿزخص‬ ٖٓ ‫ٝحؿذ‬ ‫حُظشش٣ن‬ ّ‫أ٣خ‬ ٖٓ ٖ٤ُٝ‫حأل‬ ٖ٤ٓٞ٤ُ‫ح‬ ٢‫ك‬ ‫حُـٔخس‬ ٢ٓ‫ٝس‬
‫٣ـذ‬ ‫كال‬ ْٛٞ‫ٝٗل‬ ‫ٝحُشػخس‬ ‫حُغوخس‬ ‫ػذح‬ ‫ٓخ‬ ،‫ٝحؿذ‬ ‫ٝحُؼخٗ٤ش‬ ٠ُٝ‫حأل‬ ‫حُِ٤ِش‬ ٢‫ك‬ ٠٘ٔ‫ر‬.
‫ؿشٝد‬ َ‫هز‬ ‫ٝ٣خشؽ‬ ، ‫رُي‬ ُٚ ‫ؿخص‬ ٠٘ٓ ٖٓ َ‫٣ظؼـ‬ ٕ‫أ‬ ‫أكذ‬ ٖٓ ٖ٣‫حُٔزًٞس‬ ٖ٤ٓٞ٤ُ‫ح‬ ‫رؼذ‬ ْ‫ػ‬
ْ‫ٝأػظ‬ َ‫أكؼ‬ ٜٞ‫ك‬ ‫حُؼخُغ‬ ّٞ٤ُ‫ح‬ ٢‫ك‬ ‫حُـٔشحص‬ ٠ٓ‫ٝس‬ ‫حُؼخُؼش‬ ‫حُِ٤ِش‬ ‫ٝرخص‬ ‫طؤخش‬ ٖٓٝ ، ‫حُشٔظ‬
٠ُ‫طؼخ‬ ‫حهلل‬ ٍ‫هخ‬ ‫ًٔخ‬ ،ً‫ح‬‫أؿش‬:﴿
﴾.[‫حُزوشس‬:203]
٢‫حُ٘ز‬ ٕ‫ٝأل‬‫حُـٔشحص‬ ٠ٓ‫س‬ ٠‫كظ‬ ٠٘ٔ‫ر‬ ّ‫أهخ‬ َ‫ر‬ ٞٛ َ‫٣ظؼـ‬ ُْٝ ،َ‫حُظؼـ‬ ٢‫ك‬ ‫ُِ٘خط‬ ‫ّض‬‫خ‬‫س‬
‫حُظٜش‬ ٢ِ‫٣ظ‬ ٕ‫أ‬ َ‫هز‬ َ‫حسطل‬ ْ‫ػ‬ ،ٍ‫حُضٝح‬ ‫رؼذ‬ ‫ػشش‬ ‫حُؼخُغ‬ ّٞ٤ُ‫ح‬ ٢‫ك‬.
٢ٓ‫٣ش‬ ٖٓ ‫٣ًِٞٞح‬ ٕ‫أ‬ ‫حُـٔخس‬ ٢ٓ‫س‬ ٖ‫ػ‬ ٖ٣‫حُؼخؿض‬ ٖ‫حُغ‬ ‫ًٝزخس‬ ‫حُؼخؿض‬ ٢‫حُظز‬ ٢ُُٞ ‫ٝ٣ـٞص‬
ْٜ٘‫ػ‬،‫لبي‬ ‫خبثش‬ ‫ٌحذ٠ث‬":‫اهلل‬ ‫سسٛي‬ ‫ِغ‬ ‫حددٕب‬ْ‫اٌصج١ب‬ ٓ‫ػ‬ ‫َج١ـٕب‬ٍ‫ف‬ ْ‫ٚاٌصج١ب‬ ‫إٌسبء‬ ‫ِٚؼٕب‬
ُٕٙ‫ػ‬ ‫ٚسِ١ٕب‬."[‫ٓخؿش‬ ٖ‫حر‬ ٚ‫أخشؿ‬]

20. 20
،ٚ٘‫ػ‬ ٢ٓ‫٣ش‬ ٖٓ ًَٞ٣ ٕ‫أ‬ َٔ‫ك‬ ٝ‫أ‬ ٖ‫ع‬ ‫ًزش‬ ٝ‫أ‬ ‫ُٔشع‬ ٢ٓ‫حُش‬ ٖ‫ػ‬ ‫ُِؼخؿض‬ ‫ٝ٣ـٞص‬‫حهلل‬ ٍٞ‫ُو‬
٠ُ‫طؼخ‬:﴿﴾[ٖ‫حُظـخر‬:16]‫ػ٘ذ‬ ‫حُ٘خط‬ ‫ٓضحكٔش‬ ٕٞ‫٣غظـ٤ؼ‬ ‫ال‬ ‫ٝٛئالء‬ ،
‫حُٔ٘خعي‬ ٖٓ ٙ‫ؿ٤ش‬ ‫رخالف‬ ‫٣ًِٞٞح‬ ٕ‫أ‬ ُْٜ ‫كـخص‬ ،ٙ‫هؼخء‬ ‫ُششع‬٣ ‫ٝال‬ ‫٣لٞص‬ ٢ٓ‫حُش‬ ٖٓ‫ٝص‬ ،‫حُـٔشحص‬
‫حُؼٔشس‬ ٝ‫أ‬ ‫رخُلؾ‬ ّ‫أكش‬ ٖٓ ٕ‫أل‬ ،‫ٗخكِش‬ ‫كؾ‬ ٕ‫ًخ‬ ُٞٝ ٚ٘‫ػ‬ ٚ٣‫٣ئد‬ ٖٓ ‫٣غـظـ٘٤ذ‬ ٕ‫أ‬ ّ‫ُِٔلش‬ ٢‫٣٘زـ‬ ‫كال‬
‫ًخٗخ‬ ُٞٝ٠ُ‫طؼخ‬ ‫حهلل‬ ٍٞ‫ُو‬ ،‫اطٔخٜٓٔخ‬ ٚٓ‫ُض‬ ،ٖ٤ِ‫ٗل‬:﴿﴾.[‫حُزوشس‬:196]
ٖٓ‫ٝص‬٢ٓ‫حُش‬ ٖٓ‫ص‬ ‫رخالف‬ ‫٣لٞص‬ ‫ال‬ ٢‫ٝحُغؼ‬ ‫حُـٞحف‬.
‫كؼٞس‬ ٌُٖٝ ،‫٣لٞص‬ ‫صٜٓ٘خ‬ ٕ‫أ‬ ‫شي‬ ‫كال‬ ، ٠٘ٓٝ ‫رٔضدُلش‬ ‫ٝحُٔز٤ض‬ ، ‫رؼشكش‬ ‫حُٞهٞف‬ ‫ٝأٓخ‬
ٚ٤‫ك‬ ‫حالعظ٘خرش‬ ‫ٝسدص‬ ‫هذ‬ ٢ٓ‫حُش‬ ٕ‫ٝأل‬ ، ٢ٓ‫ُِش‬ ٚ‫ٓزخششط‬ ‫رخالف‬ ، ‫حُٔشوش‬ ‫ٓغ‬ ُٞٝ ٌٖٔٓ ‫حُؼخؿض‬
ٙ‫ؿ٤ش‬ ‫رخالف‬ ‫حُٔؼزٝس‬ ‫كن‬ ٢‫ك‬ ‫حُظخُق‬ ‫حُغِق‬ ٖ‫ػ‬.
ٖ‫ػ‬ ٢ٓ‫٣ش‬ ٕ‫أ‬ ‫ُِ٘خثذ‬ ‫ٝ٣ـٞص‬ ،‫رلـش‬ ‫اال‬ ً‫خ‬‫ش٤ج‬ ‫ٜٓ٘خ‬ ‫ِع‬‫ش‬‫ُش‬٣ ٕ‫أ‬ ‫ألكذ‬ ‫ُ٤ظ‬ ‫طٞه٤ل٤ش‬ ‫ٝحُؼزخدحص‬
‫ٝحكذ‬ ‫ٓٞهق‬ ٢‫ك‬ ٞٛٝ ،‫حُؼالع‬ ‫حُـٔخس‬ ٖٓ ‫ؿٔشس‬ ًَ ٚ‫ٓغظ٘٤ز‬ ٖ‫ػ‬ ْ‫ػ‬ ٚ‫ٗلغ‬،ٕ‫أ‬ ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫٣ـذ‬ ‫ٝال‬
ّ‫ُؼذ‬ ،‫حُؼِٔخء‬ ٢ُٞ‫ه‬ ‫أطق‬ ٢‫ك‬ ٚ‫ٓغظ٘٤ز‬ ٖ‫ػ‬ ٢ٓ‫ك٤ش‬ ‫٣شؿغ‬ ْ‫ػ‬ ٚ‫ٗلغ‬ ٖ‫ػ‬ ‫حُؼالع‬ ‫حُـٔخس‬ ٢ٓ‫س‬ ٌَٔ٣
ٍٞ‫٣و‬ ٠ُ‫ٝطؼخ‬ ٚٗ‫عزلخ‬ ‫ٝحهلل‬ ،‫ٝحُلشؽ‬ ‫حُٔشوش‬ ٖٓ ‫رُي‬ ٢‫ك‬ ‫ُٝٔخ‬ ،‫ُزُي‬ ‫حُٔٞؿذ‬ َ٤ُ‫حُذ‬:﴿
﴾.[‫حُلؾ‬:78]٢‫حُ٘ز‬ ٍ‫ٝهخ‬"‫ُٝح‬‫ش‬ِ‫غ‬َ‫ؼ‬ُ‫ط‬ َ‫ال‬َٝ ‫ُٝح‬‫ش‬ِ‫غ‬َ٣"()
‫فصم‬:ٌ‫ٔانقاز‬ ‫انًرًرغ‬ ٗ‫ػه‬ ‫اندو‬ ‫ٔخٕب‬:
ٖٓ ٌٖ٣ ُْٝ ً‫خ‬ٗ‫هخس‬ ٝ‫أ‬ ً‫خ‬‫ٓظٔظؼ‬ ٕ‫ًخ‬ ‫ارح‬ ‫حُلخؽ‬ ٠ِ‫ػ‬ ‫٣ـذ‬
،‫ؿ٤ذ‬ ‫ًٝغذ‬ ٍ‫كال‬ ٍ‫ٓخ‬ ٖٓ ٌٕٞ٣ ٕ‫أ‬ ‫ٝ٣ـذ‬ ،‫روشس‬ ‫ُغ‬‫ز‬ُ‫ع‬ ٝ‫أ‬ ٚٗ‫رذ‬ ‫ُغ‬‫ز‬ُ‫ع‬ ٝ‫أ‬ ‫شخس‬ ٞٛٝ ،ٌّ‫د‬ ‫ٌٓش‬ َٛ‫أ‬
ً‫خ‬‫ؿ٤ز‬ ‫اال‬ َ‫٣وز‬ ‫ال‬ ‫ؿ٤ذ‬ ٠ُ‫طؼخ‬ ‫حهلل‬ ٕ‫أل‬.
‫ارح‬ ْٛ‫ؿ٤ش‬ ٝ‫أ‬ ً‫خ‬ًِٞٓ ‫ًخٗٞح‬ ‫عٞحء‬ ،ٙ‫ؿ٤ش‬ ٝ‫أ‬ ً‫خ‬٣‫ٛذ‬ ‫حُ٘خط‬ ٍ‫عئح‬ ٖ‫ػ‬ ‫حُظؼلق‬ ِْ‫ُِٔغ‬ ٢‫ٝ٣٘زـ‬
‫حألكخد٣غ‬ ٢‫ك‬ ‫ؿخء‬ ‫ُٔخ‬ ،‫حُ٘خط‬ ١‫أ٣ذ‬ ٢‫ك‬ ‫ّخ‬ٔ‫ػ‬ ٚ٤٘‫ٝ٣ـ‬ ٚ‫ٗلغ‬ ٖ‫ػ‬ ٚ٣‫٣ٜذ‬ ‫ٓخ‬ ُٚ‫ٓخ‬ ٖٓ ُٚ ‫حهلل‬ ‫َش‬‫غ‬َ٣
‫حٌُؼ٤شس‬٢‫حُ٘ز‬ ٖ‫ػ‬ًٚ‫طش‬ ٖٓ ‫ٝٓذف‬ ،ٚ‫ٝػ٤ز‬ ٍ‫حُغئح‬ َِّ‫ر‬ ٢‫ك‬.
‫حُٔظٔض‬ ‫ػـض‬ ٕ‫كب‬‫ع‬‫حُلؾ‬ ٢‫ك‬ ّ‫أ٣خ‬ ‫ػالػش‬ ّٞ‫٣ظ‬ ٕ‫أ‬ ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫ٝؿذ‬ ١‫حُٜذ‬ ٖ‫ػ‬ ٕ‫ٝحُوخس‬‫ارح‬ ٍ‫ش‬‫ٝعزؼ‬
ّ‫أ٣خ‬ ‫طخٜٓخ‬ ‫شخء‬ ٕ‫ٝا‬ ‫حُ٘لش‬ َ‫هز‬ ‫طخٜٓخ‬ ‫شخء‬ ٕ‫ا‬ ‫حُؼالػش‬ ّ‫ط٤خ‬ ٢‫ك‬ ‫ٓخ٤ش‬ ٞٛٝ ، ِٚٛ‫أ‬ ٠ُ‫ا‬ ‫سؿغ‬
‫حُؼالػش‬ ‫حُظشش٣ن‬.٠ُ‫طؼخ‬ ٍ‫هخ‬:﴿
﴾.[‫حُزوشس‬:196]
‫هخال‬ ْٜ٘‫ػ‬ ‫حهلل‬ ٢‫سػ‬ ‫ػٔش‬ ٖ‫ٝحر‬ ‫ػخثشش‬ ٖ‫ػ‬ ،١‫حُزخخس‬ ‫طل٤ق‬ ٢‫ٝك‬":ّ‫أ٣خ‬ ٢‫ك‬ ‫َض‬‫خ‬‫٣ش‬ ُْ
١‫حُٜذ‬ ‫٣ـذ‬ ُْ ُٖٔ ‫اال‬ ََْٖٔ‫ظ‬ُ٣ ٕ‫أ‬ ‫حُظشش٣ن‬"٢‫حُ٘ز‬ ٠ُ‫ا‬ ‫حُٔشكٞع‬ ٌْ‫ك‬ ٢‫ك‬ ‫ٝٛزح‬ ،ٕ‫أ‬ َ‫ٝحألكؼ‬ ،
٢‫حُ٘ز‬ ٕ‫أل‬ ،ً‫ح‬‫ٓلـش‬ ‫ػشكش‬ ّٞ٣ ٢‫ك‬ ٌٕٞ٤ُ ،‫ػشكش‬ ّٞ٣ ٠ِ‫ػ‬ ‫حُؼالػش‬ ّ‫حأل٣خ‬ ّٞ‫ط‬ ّ‫٣وذ‬ّٞ٣ ‫ٝهق‬
‫ٓظظخرؼش‬ ‫حُٔزًٞسس‬ ّ‫حأل٣خ‬ ‫حُؼالػش‬ ّٞ‫ط‬ ‫ٝ٣ـٞص‬ ،‫رؼشكش‬ ‫ػشكش‬ ّٞ٣ ّٞ‫ط‬ ٖ‫ػ‬ ٠ٜٗٝ ،ً‫ح‬‫ٓلـش‬ ‫ػشكش‬
،‫ٝٓظلشهش‬ ‫ٓـظٔؼش‬ ‫طٜٞٓخ‬ ‫٣ـٞص‬ َ‫ر‬ ، ‫ك٤ٜخ‬ ‫حُظظخرغ‬ ٚ٤ِ‫ػ‬ ‫٣ـذ‬ ‫ال‬ ‫حُغزؼش‬ ّٞ‫ط‬ ‫ًٝزح‬ ، ‫ٝٓظلشهش‬
‫طؤخ٤ش‬ َ‫ٝحألكؼ‬ ،ّ‫ٝحُغال‬ ‫حُظالس‬ ٚ٤ِ‫ػ‬ ُٚٞ‫سع‬ ‫ًٝزح‬ ،‫ك٤ٜخ‬ ‫حُظظخرغ‬ ‫٣شظشؽ‬ ُْ ٚٗ‫عزلخ‬ ‫حهلل‬ ٕ‫أل‬
٠ُ‫طؼخ‬ ‫حهلل‬ ٍٞ‫ُو‬ ِٚٛ‫أ‬ ٠ُ‫ا‬ ‫٣شؿغ‬ ٕ‫أ‬ ٠ُ‫ا‬ ‫حُغزؼش‬ ّٞ‫ط‬:.[‫حُزوشس‬:196]
-ِْ‫ٝٓغ‬ ١‫حُزخخس‬ ٙ‫سٝح‬.