Эсийн онол
Эсийн олон янз байдал
Английн эрдэмтэн Р.Гук
микроскопыг зохион бүтээж       Орчин үед олон зуун мянга дахин өсгөх
ургамлын холтосны үйсний        чадвартай гэрлийн ба электроны
эсийг анх харсан.               Микроскопыг зохион бүтээж эсийг
Голландын эрдэмтэн А.Левенгук   болон эсийн доторх эрхтэнцэрүүд
нэг эстэн зэрэг амьтны эсийг    тэдгээрийн үйл ажиллагааг судалж
анх харсан                      байна.




Эсийн судалгаа
   Германы эрдэмтэн         Эсийн орчин үеийн
    Т.Шванн, М.Шлейден        онол
    нар эсийн анхны
    онолыг
    боловсруулсан.       1.   Эс нь амьд биеийн бүтэц
                              үйл ажиллагааны үндсэн
                              нэгж
                         2.   Бүх эсүүд мембрант
   “Бүх ургамал,             бүтэцтэй бөгөөд
    амьтан бичил              хоорондоо бүтэц ,химийн
    биетний бие нь            найрлага,үйл
    эс хэмээх нэг             ажиллагаагаараа адил
    ижил нэгжээс              төстэй
    тогтоно.”            3.   Эс бүхэн эх эсийн
                              хуваагдлаар бий болно.



         Эсийн онол
 Эукариот          эс       Прокариот         эс
   Жинхэнэ бөөмтэй,           Бөөмгүй буюу бөөмийн
    нарийн зохион               бүрхүүлгүй,цөөн тооны
    байгуулалттай, олон         эрхтэнцэртэй
    эрхтэнцэрүүдтэй.           Бактери, хөх ногоон
   Ургамал, амьтан,хүн ,       замаг прокариот эстэй
    мөөг эукариот эстэй




Эсийн ангилал,олон янз байдал
Вирус
                Вирус нь эсийн бус
                 бүтэцтэй амьд бие
                 юм.

                Вирусүүд зөвхөн
                 амьд биеийн эс
                 дотор амьдарч
                 үржих чадвартай,
                 харин бие даан
                 амьдрах
                 чадваргүй.

Эст бүтэцгүй амьд бие
Ургамал
                   амьтны
                   эсүүд
                   бүтцээр
                     бага
                     зэрэг
                   ялгаатай




Эукариот эсийн бүтэц
Прокариот эсийн бүтэц
 Бактериуд                Бактери нь ихэвчлэн
  савхан,мушгиа,            хуваагдах замаар
  бөмбөлөг гэх мэт янз      үржинэ.
  бүрийн хэлбэртэй
                           Зарим нь өвчин
 Зарим нь
                            үүсгэдэг
  хүчилтөрөгчгүй орчинд
  амьдрах чадвартай –      Зарим бактери нь
  Анаэроб                   ашигтай:
 Хүчилтөарөгчтэй          Айраг эсгэх
  орчинд амьдардаг-        Ногоо дарах
  Аэроб                    Ус цэвэрлэх
                           Эм бэлдмэл хиих




         Бактери
Бактерийн олон янз хэлбэр
   Бактерийн эс дотор
       амьдрах
       бактерофаг
      Вирус нь гадуураа
       уургаар бүрхэгдсэн
       дотроо ДНХ ба
       РНХ-ийн аль
       нэгийг агуулсан
       бүтэцтэй



Вирус
 Эсийн судалгааны       Зураг дээрээс
  түүх                    ургамал амьтны
 Эсийн анхны онол        эсийн ялгааг нэрлэж
 Эсийн орчин үеийн       зураг дээр
  онол                    тайлбарлах
 Бүх амьд биеийн        Эсийн онолын 3
  эсийг юу юу гэж         заалтыг тайлбарлах
  ангилах                Прокариот
 Эукариот эс             эс,вирусийн бүтцийг
 Прокариот эс            зураг дээр
                          тайлбарлах
 Вирус



        Бататгал
Бэлтгэсэн:

Нийслэлийн лаборатори 1-р
сургуулийн багш Ойдов овогтой
Оюунтунгалаг

эсийн онол,эсийн ангилал

  • 1.
  • 2.
    Английн эрдэмтэн Р.Гук микроскопыгзохион бүтээж Орчин үед олон зуун мянга дахин өсгөх ургамлын холтосны үйсний чадвартай гэрлийн ба электроны эсийг анх харсан. Микроскопыг зохион бүтээж эсийг Голландын эрдэмтэн А.Левенгук болон эсийн доторх эрхтэнцэрүүд нэг эстэн зэрэг амьтны эсийг тэдгээрийн үйл ажиллагааг судалж анх харсан байна. Эсийн судалгаа
  • 3.
    Германы эрдэмтэн  Эсийн орчин үеийн Т.Шванн, М.Шлейден онол нар эсийн анхны онолыг боловсруулсан. 1. Эс нь амьд биеийн бүтэц үйл ажиллагааны үндсэн нэгж 2. Бүх эсүүд мембрант  “Бүх ургамал, бүтэцтэй бөгөөд амьтан бичил хоорондоо бүтэц ,химийн биетний бие нь найрлага,үйл эс хэмээх нэг ажиллагаагаараа адил ижил нэгжээс төстэй тогтоно.” 3. Эс бүхэн эх эсийн хуваагдлаар бий болно. Эсийн онол
  • 4.
     Эукариот эс  Прокариот эс  Жинхэнэ бөөмтэй,  Бөөмгүй буюу бөөмийн нарийн зохион бүрхүүлгүй,цөөн тооны байгуулалттай, олон эрхтэнцэртэй эрхтэнцэрүүдтэй.  Бактери, хөх ногоон  Ургамал, амьтан,хүн , замаг прокариот эстэй мөөг эукариот эстэй Эсийн ангилал,олон янз байдал
  • 5.
    Вирус  Вирус нь эсийн бус бүтэцтэй амьд бие юм.  Вирусүүд зөвхөн амьд биеийн эс дотор амьдарч үржих чадвартай, харин бие даан амьдрах чадваргүй. Эст бүтэцгүй амьд бие
  • 6.
    Ургамал амьтны эсүүд бүтцээр бага зэрэг ялгаатай Эукариот эсийн бүтэц
  • 7.
  • 8.
     Бактериуд  Бактери нь ихэвчлэн савхан,мушгиа, хуваагдах замаар бөмбөлөг гэх мэт янз үржинэ. бүрийн хэлбэртэй  Зарим нь өвчин  Зарим нь үүсгэдэг хүчилтөрөгчгүй орчинд амьдрах чадвартай –  Зарим бактери нь Анаэроб ашигтай:  Хүчилтөарөгчтэй  Айраг эсгэх орчинд амьдардаг-  Ногоо дарах Аэроб  Ус цэвэрлэх  Эм бэлдмэл хиих Бактери
  • 9.
  • 10.
    Бактерийн эс дотор амьдрах бактерофаг  Вирус нь гадуураа уургаар бүрхэгдсэн дотроо ДНХ ба РНХ-ийн аль нэгийг агуулсан бүтэцтэй Вирус
  • 11.
     Эсийн судалгааны  Зураг дээрээс түүх ургамал амьтны  Эсийн анхны онол эсийн ялгааг нэрлэж  Эсийн орчин үеийн зураг дээр онол тайлбарлах  Бүх амьд биеийн  Эсийн онолын 3 эсийг юу юу гэж заалтыг тайлбарлах ангилах  Прокариот  Эукариот эс эс,вирусийн бүтцийг  Прокариот эс зураг дээр тайлбарлах  Вирус Бататгал
  • 12.
    Бэлтгэсэн: Нийслэлийн лаборатори 1-р сургуулийнбагш Ойдов овогтой Оюунтунгалаг