Celem artykułu jest zbadanie, w jaki sposób Komisja Europejska nadzorowała implementację równościowego i antydyskryminacyjnego prawa UE w latach 2002–2015. W badaniu
jako perspektywę teoretyczną przyjęto teorię europeizacji. Analizy przeprowadzono w oparciu
o dane ilościowe. Badanie wykazało, że Komisja nadzorując implementację równościowego
i antydyskryminacyjnego prawa UE wychodziła z roli egzekutora nakładającego sankcje i chętnie toczyła dialog z państwami członkowskimi. Badanie ujawniło ponadto preferencje Komisji,
tzn. większe zainteresowanie dwoma dyrektywami (2000/43/WE i 2000/78/WE) oraz mniejszą
skłonność do patrzenia na naruszenia zasady równości i niedyskryminacji z perspektywy ekonomicznej, a bardziej ujmowanie ich w kategorii pogwałcenia praw jednostki. Przeprowadzone
badanie pokazało ponadto, że w nadzorowaniu implementacji równościowego i antydyskryminacyjnego ustawodawstwa UE można odnaleźć elementy governance, do których zaliczyć
należy współpracę z partnerami zewnętrznymi (sieci ekspertów) posiadającymi zasoby (informację), których brakuje Komisji, a które są niezbędne do prowadzenia kontroli.
Unia Europejska w ostatnich latach została postawiona przed nowym wyzwaniem, jakim
są niedemokratyczne zmiany konstytucyjne dokonywane w niektórych państwach członkowskich. Najbardziej znamiennymi przypadkami są Węgry i Polska. Celem niniejszego artykułu
jest analiza skuteczności instrumentów dostępnych w Unii Europejskiej umożliwiających oddziaływanie na państwa członkowskie, które dopuszczają się łamania podstawowych wartości
i zasad, na których opiera się Unia Europejska, zasad odnoszących się przede wszystkim do
konieczności istnienia we wszystkich państwach członkowskich demokratycznych rządów prawa i przestrzegania prawa człowieka. Analiza zostanie oparta na przykładzie dwóch państw:
Węgier i Polski.
Burgoński P., Europeizacja w czasach kryzysu, w: A. Skolimowska, K. Grzybowska-Walecka (red.), Dlaczego Europeistyka? Europa w czasie kryzysu, Instytut Politologii UKSW, Warszawa 2015, s. 44-51.
Europeizacja polskiej polityki równościowej i antydyskryminacyjnejPiotr Burgonski
Dynamikę procesu europeizacji polskiego prawa i polityki równościowej oraz antydyskryminacyjnej wyznaczyły momenty, w których Polska przystąpiła do europejskich organizacji oraz cykle polityki krajowej. Adopcja europejskich standardów równościowych i antydyskryminacyjnych pozostaje w Polsce w dużej mierze formalna i stanowi wyraz racjonalnego wyboru, w mniejszym zaś stopniu polega na internalizacji przez elity polityczne i społeczeństwo wartości transmitowanych z poziomu europejskiego. Europeizacja funkcjonalna została w dużym stopniu wymuszona przez formalne mechanizmy stosowane przez europejskie instytucje. Nie wychodzi ona poza to, co nakazują instytucje ponadnarodowe. Ponadto pojawiają się problemy z przestrzeganiem już formalnie przyjętych norm równościowych, dostrzega się niski poziom szacunku dla tego prawa i brak tradycji prawniczej w tym zakresie. Niekiedy europeizacja w badanym obszarze jest traktowana jako zasób, który umożliwia redystrybucję władzy. Efektem europeizacji jest zwiększenie zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego. Do innych barier procesu europeizacji w zakresie prawa i polityki równościowej w Polsce należy zaliczyć możliwości finansowe państwa oraz słabo zorganizowany interes społeczny. Od strony państwa polskiego brakuje gotowości do stworzenia instytucjonalnych i finansowych fundamentów dla aktywizacji obywateli oraz włączenia aktorów niepaństwowych do procesu stanowienia prawa i tworzenia polityki.
More Info: Burgoński P., Europeizacja polskiej polityki równościowej i antydyskryminacyjnej, „Przegląd Europejski” 2(25) 2012, s. 145-167.
Przegląd Politologiczny, 2018
Celem artykułu jest horyzontalna i funkcjonalna analiza umiejscowienia agencji Frontex w systemie instytucjonalnym UE oraz wskazanie jej znaczenia w tworzącym się ponadnarodowym systemie zabezpieczania granic. Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, czy Frontex jest nowym
rodzajem instrumentu zarządzania przestrzenią wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości UE? W pracy wykorzystano metody jakościowe, a za źródło informacji posłużyła analiza treści dokumentów
i literatury przedmiotu. W artykule znajdują się informacje o roli i specyfice agencji ponadnarodowych, znaczeniu Frontex
i usytuowania w strukturze instytucjonalnej UE, jak również o utworzonych instrumentach realizacji celów agencji tj. Eurosur i IBM. Dyskusji poddano także aspekt przenikania się sfery krajowej i ponadnarodowej w omawianym aspekcie PWBiS. Artykuł dowodzi, że pozytywnie należy zweryfikować założenie, że to tworzone na poziomie
ponadnarodowym narzędzia służące realizacji celów Frontex sprzyjają procesowi uwspólnotowienia systemu zarządzania granicami zewnętrznymi UE. Wnioski wskazują także, że pomimo rozbudowywanych kompetencji wspierania zarządzania granicami na poziomie ponadnarodowym, nadal jest to kompetencja państw członkowskich, dla których nadzór granic lądowych i morskich jest sprawą priorytetową bezpieczeństwa.
Celem niniejszego artykułu jest zidentyfikowanie głównych problemów aktualnej ogólnoeuropejskiej debaty o reformie instytucjonalnej UE, wyodrębnienie podstawowych elementów
polskiej koncepcji „demokracji międzyrządowej”, a także dokonanie wstępnej krytycznej analizy dwóch zoperacjonalizowanych składników tej koncepcji. Główną myślą jest stwierdzenie,
że prowadzona w Europie debata o reformie UE nie znajduje odzwierciedlenia w koncepcji
„demokracji międzyrządowej” bazującej na mispercepcji i podejściu ideologicznym. Teoretycznym tłem artykułu jest międzyrządowość, w którym procesy integracyjne ocenia się z perspektywy państwa członkowskiego. Potrzeby abstrakcyjnie rozumianego państwa powinny
znaleźć swoje odzwierciedlenie w konstrukcji systemu instytucjonalnego UE, ale warunkiem
istnienia właściwego systemu jest prowadzenie przez państwa działań dostosowanych do rzeczywistości politycznej.
Zaangażowanie parlamentów państw członkowskich w dyskusję nad problemem nielegalnej migracji do UE przybrało na sile w latach 2015 i 2016. Artykuł omawia uprawnienia przysługujące parlamentom na mocy traktatu lizbońskiego, pozwalające im wpływać na procesy
polityczne w UE, w szczególności w ramach polityki migracyjnej, azylowej i kontroli granic.
Następnie przedstawiono aktywność parlamentów w latach 2015–2017 wobec propozycji legislacyjnych KE dotyczących mechanizmu relokacji i przesiedleń oraz reformy wspólnego europejskiego systemu azylowego. Uzyskane wnioski pozwalają stwierdzić, że najczęściej używanymi przez parlamenty instrumentami była współpraca międzyparlamentarna, kontrola przestrzegania zasady pomocniczości
oraz dialog polityczny. Ze względu na brak niezbędnych aktów wykonawczych pozwalających
prowadzić kontrolę działań Europolu, parlamenty w latach 2015–2017 nie wykorzystywały
w ogóle spotkań grupy ds. wspólnej kontroli parlamentarnej w ramach przestrzeni wolności,
bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Jednocześnie można było zauważyć, że parlamenty narodowe państw negatywnie ustosunkowanych do przyjmowania imigrantów, czyli przede wszystkim
państw z Europy Środkowo-Wschodniej, były bardziej aktywne na forum UE niż parlamenty
państw pozytywnie nastawionych do migrantów.
Unia Europejska w ostatnich latach została postawiona przed nowym wyzwaniem, jakim
są niedemokratyczne zmiany konstytucyjne dokonywane w niektórych państwach członkowskich. Najbardziej znamiennymi przypadkami są Węgry i Polska. Celem niniejszego artykułu
jest analiza skuteczności instrumentów dostępnych w Unii Europejskiej umożliwiających oddziaływanie na państwa członkowskie, które dopuszczają się łamania podstawowych wartości
i zasad, na których opiera się Unia Europejska, zasad odnoszących się przede wszystkim do
konieczności istnienia we wszystkich państwach członkowskich demokratycznych rządów prawa i przestrzegania prawa człowieka. Analiza zostanie oparta na przykładzie dwóch państw:
Węgier i Polski.
Burgoński P., Europeizacja w czasach kryzysu, w: A. Skolimowska, K. Grzybowska-Walecka (red.), Dlaczego Europeistyka? Europa w czasie kryzysu, Instytut Politologii UKSW, Warszawa 2015, s. 44-51.
Europeizacja polskiej polityki równościowej i antydyskryminacyjnejPiotr Burgonski
Dynamikę procesu europeizacji polskiego prawa i polityki równościowej oraz antydyskryminacyjnej wyznaczyły momenty, w których Polska przystąpiła do europejskich organizacji oraz cykle polityki krajowej. Adopcja europejskich standardów równościowych i antydyskryminacyjnych pozostaje w Polsce w dużej mierze formalna i stanowi wyraz racjonalnego wyboru, w mniejszym zaś stopniu polega na internalizacji przez elity polityczne i społeczeństwo wartości transmitowanych z poziomu europejskiego. Europeizacja funkcjonalna została w dużym stopniu wymuszona przez formalne mechanizmy stosowane przez europejskie instytucje. Nie wychodzi ona poza to, co nakazują instytucje ponadnarodowe. Ponadto pojawiają się problemy z przestrzeganiem już formalnie przyjętych norm równościowych, dostrzega się niski poziom szacunku dla tego prawa i brak tradycji prawniczej w tym zakresie. Niekiedy europeizacja w badanym obszarze jest traktowana jako zasób, który umożliwia redystrybucję władzy. Efektem europeizacji jest zwiększenie zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego. Do innych barier procesu europeizacji w zakresie prawa i polityki równościowej w Polsce należy zaliczyć możliwości finansowe państwa oraz słabo zorganizowany interes społeczny. Od strony państwa polskiego brakuje gotowości do stworzenia instytucjonalnych i finansowych fundamentów dla aktywizacji obywateli oraz włączenia aktorów niepaństwowych do procesu stanowienia prawa i tworzenia polityki.
More Info: Burgoński P., Europeizacja polskiej polityki równościowej i antydyskryminacyjnej, „Przegląd Europejski” 2(25) 2012, s. 145-167.
Przegląd Politologiczny, 2018
Celem artykułu jest horyzontalna i funkcjonalna analiza umiejscowienia agencji Frontex w systemie instytucjonalnym UE oraz wskazanie jej znaczenia w tworzącym się ponadnarodowym systemie zabezpieczania granic. Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, czy Frontex jest nowym
rodzajem instrumentu zarządzania przestrzenią wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości UE? W pracy wykorzystano metody jakościowe, a za źródło informacji posłużyła analiza treści dokumentów
i literatury przedmiotu. W artykule znajdują się informacje o roli i specyfice agencji ponadnarodowych, znaczeniu Frontex
i usytuowania w strukturze instytucjonalnej UE, jak również o utworzonych instrumentach realizacji celów agencji tj. Eurosur i IBM. Dyskusji poddano także aspekt przenikania się sfery krajowej i ponadnarodowej w omawianym aspekcie PWBiS. Artykuł dowodzi, że pozytywnie należy zweryfikować założenie, że to tworzone na poziomie
ponadnarodowym narzędzia służące realizacji celów Frontex sprzyjają procesowi uwspólnotowienia systemu zarządzania granicami zewnętrznymi UE. Wnioski wskazują także, że pomimo rozbudowywanych kompetencji wspierania zarządzania granicami na poziomie ponadnarodowym, nadal jest to kompetencja państw członkowskich, dla których nadzór granic lądowych i morskich jest sprawą priorytetową bezpieczeństwa.
Celem niniejszego artykułu jest zidentyfikowanie głównych problemów aktualnej ogólnoeuropejskiej debaty o reformie instytucjonalnej UE, wyodrębnienie podstawowych elementów
polskiej koncepcji „demokracji międzyrządowej”, a także dokonanie wstępnej krytycznej analizy dwóch zoperacjonalizowanych składników tej koncepcji. Główną myślą jest stwierdzenie,
że prowadzona w Europie debata o reformie UE nie znajduje odzwierciedlenia w koncepcji
„demokracji międzyrządowej” bazującej na mispercepcji i podejściu ideologicznym. Teoretycznym tłem artykułu jest międzyrządowość, w którym procesy integracyjne ocenia się z perspektywy państwa członkowskiego. Potrzeby abstrakcyjnie rozumianego państwa powinny
znaleźć swoje odzwierciedlenie w konstrukcji systemu instytucjonalnego UE, ale warunkiem
istnienia właściwego systemu jest prowadzenie przez państwa działań dostosowanych do rzeczywistości politycznej.
Zaangażowanie parlamentów państw członkowskich w dyskusję nad problemem nielegalnej migracji do UE przybrało na sile w latach 2015 i 2016. Artykuł omawia uprawnienia przysługujące parlamentom na mocy traktatu lizbońskiego, pozwalające im wpływać na procesy
polityczne w UE, w szczególności w ramach polityki migracyjnej, azylowej i kontroli granic.
Następnie przedstawiono aktywność parlamentów w latach 2015–2017 wobec propozycji legislacyjnych KE dotyczących mechanizmu relokacji i przesiedleń oraz reformy wspólnego europejskiego systemu azylowego. Uzyskane wnioski pozwalają stwierdzić, że najczęściej używanymi przez parlamenty instrumentami była współpraca międzyparlamentarna, kontrola przestrzegania zasady pomocniczości
oraz dialog polityczny. Ze względu na brak niezbędnych aktów wykonawczych pozwalających
prowadzić kontrolę działań Europolu, parlamenty w latach 2015–2017 nie wykorzystywały
w ogóle spotkań grupy ds. wspólnej kontroli parlamentarnej w ramach przestrzeni wolności,
bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Jednocześnie można było zauważyć, że parlamenty narodowe państw negatywnie ustosunkowanych do przyjmowania imigrantów, czyli przede wszystkim
państw z Europy Środkowo-Wschodniej, były bardziej aktywne na forum UE niż parlamenty
państw pozytywnie nastawionych do migrantów.
The paper shows insight into the Polish response to the elections to the European Parliament held in 1979. It focuses on the opinions presented by journalists in the Polish press, and
also highlights the response of the Ministry of the Interior of the Polish People’s Republic to the
EEC’s political unification process announced after 1975. The paper also presents the response
of the public in the EEC ‘nine’ to the important event that the elections to the European Parliament were
Artykuł dotyczy ewolucji stanowiska rządów Polski wobec kolejnych etapów rozwoju europejskiej autonomii strategicznej (Europejska Tożsamości Bezpieczeństwa i Obrony), Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony oraz Wspólna Europejska Polityka Bezpieczeństwa
i Obrony Unii Europejskiej). Wyodrębnione zostały dwa etapy polskiej Polityki; przed akcesją
do UE oraz udział Polski w ESDP/WPBiO, po przystąpieniu do UE. Podczas sprawowania przez
Polskę Prezydencji w Radzie, jednym z priorytetów było doskonalenie zdolności wojskowych
i systemu reagowania kryzysowego. Scharakteryzowano oficjalne stanowisko władz polskich
wobec integracji systemu bezpieczeństwa UE wyrażone w dokumentach strategicznych. Ostatni taki dokument został opublikowany w maju 2017 r. w Ministerstwie Obrony Narodowej.
Zwrócono uwagę na sytuacje kryzysowe w problemach dotyczących integracji europejskiej
oraz na brak zainteresowania aktualnych władz politycznych Polski udziałem w reformowaniu
systemu bezpieczeństwa UE.
Państwa Unii Europejskiej, po ogłoszeniu przez Wielką Brytanię decyzji o opuszczeniu
Wspólnoty, muszą ponownie zredefiniować swoje podejście do polityki obronnej i kluczowej
w tym zakresie Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony. Inicjatywy podjęte w ostatnim
czasie w obszarze uwiarygodniania UE na arenie międzynarodowej, wskazują na determinację
pozostałych państw członkowskich, by budować politykę obronną w oparciu o projekty, które
przez lata nie miały szansy na urzeczywistnienie, właśnie z powodu sprzeciwu Londynu.
The article is based on an analysis of national and international legislation, on documentation and on the subject literature. It aims to present the adaptation process of Polish consumer
policy to European standards. The article discusses the legal basis for the adjustment of national
consumer legislation and the strategies of consumer policies towards the European Union. The
second part of the article describes the process of adjustment of Polish legislation to the EU
legislation. The last part includes concluding remarks and elaborations concerning the actual
problems of the Union connected with the implementation of consumer-protection-related regulations into the national legal standards, the function and the role of relevant consumer policy.
The article is based on the assumption that the politics of Vladimir Mečiar, in particular human rights breaches, negatively inluenced the process of Slovakia’s accession to the European
Union. Another hypothesis is that in comparison to other countries of Central Europe, Slovak
political parties reached a national consensus concerning accession to the European Union.
Celem przedstawionych badań jest analiza procesu decyzyjnego w UE w odniesieniu do
nakładania i rozszerzania sankcji wobec Rosji oraz ocena przyczyny trwałości decyzji i porozumienia między państwami członkowskimi UE, pomimo odmiennego stanowiska. W szczególności artykuł analizuje proces decyzyjny, dynamikę oraz zmiany zachodzące w ramach grup
roboczych Rady, takich jak COEST (Grupa Robocza ds. Europy Wschodniej i Azji Środkowej)
dla Ukrainy, Białorusi oraz Rosji. Badania pokazują, że czynniki geopolityczne oraz ekonomiczne mają bardzo duże znaczenie w tworzeniu dynamiki, jaka zachodziła w grupach doradczych Rady Europejskiej, niemniej jednak pomimo tych różnic jednomyślność jest w dużej
mierze wynikiem działań Francji i Niemiec.
The author analyzes how the concept of “traditional values” is used in the political discourse
of the Russian authorities. Since the third term of Vladimir Putin, there has been a noticeable
neo-conservative turn in Russian politics, expressed both in the strengthening of the influence
of religion and in the tightening of legislation. An active role in this is played by the leadership
of the Russian Orthodox Church, which openly supports the current regime and strengthens
its own influence on public life, regardless of the absence of direct religious demands of Russian society. The concept of “traditional values” is thus politically motivated, interpreted as an
opposition to liberal values (an example is the homophobic policy of the Russian authorities)
and is aimed at contrasting Russian values with Western ones. The author describes how this
discourse is aimed, principally, at consolidating the conservative electorate within the country
and spreading Russian influence on “conservatives” from other countries. This reflects the need
to search for effective ways to counter populist rhetoric.
Tekst przybliża regulacje unijne dotyczące współpracy rozwojowej i wskazuje mechanizm
wpływu, jaki wywierają one na wypełnianie roli donatora przez wstępujące do Unii Europejskiej (UE) państwa. Analiza nie ogranicza się tylko do norm prawnych, płynących choćby
z traktatów, ale rozpatruje również dokumenty tworzące zobowiązania o charakterze politycznym, które nota bene dominują w sferze unijnej kooperacji rozwojowej. Najbardziej aktualnym
zbiorem zasad drugiego typu jest Nowy Europejski Konsensus w sprawie Rozwoju z 2017 r.
W tekście weryfikowana jest hipoteza głosząca, że regulacje unijne są czynnikiem bezpośrednio wymuszającym podjęcie roli donatora pomocy rozwojowej przez kraj wstępujący do
UE, a następnie determinującym kształt i wielkość jego współpracy rozwojowej.
This article analyzes the scope of cooperation at the institutional and bilateral level of the
European Union and Central Asia. Despite the systematic tightening of cooperation between
Brussels and the republics of the former USSR, there is still a lack of unambiguous definition
of real long-term interests of the European Union in the region. The fundamental problem of
cooperation development is a strong fragmentation of EU activities in five different republics
of Central Asia. Therefore, there is a need to improve the exchange of information, increase
control and coordination, as well as limit the thematic scope of undertaken initiatives. There are
potential diversification opportunities for energy sources that exist in the Central Asia region.
China’s Belt and Road Initiative is both an opportunity and challenge for Central Asian
countries and the European Union. As an initiative announced in Astana, it may make Europe
closer to Asia through railway connections. Its scope, proposed infrastructural investments and
different connections and routes, additional initiatives and diplomacy suggest OBOR is in line
with the global Chinese strategy.
In the paper, the author analyses three years of the rule of the left-wing SYRIZA in Greece.
She discusses the basis of the party’s historical victory in the parliamentary elections in 2015.
In addition, she analyses the course of negotiations with Greek creditors regarding the third
economic adjustment programme for Greece. She also points out the necessity of gradual resignation from anti-austerity agenda and social reactions against introduced reforms. In the final
part, the author of the paper outlines the current challenges of the Greek government.
In 2018 the European Union (EU) recalled that the future of the Western Balkans lies in the
EU. The vision of an “European (Union) future” was announced to the Balkan countries fifteen
years earlier, in 2003, when they were recognized as a potential candidates for membership in
the EU.
In 2016 Sarajevo decided to apply for membership in the European Union. Therefore, the
main aim of this article is to analyse the possibility of joining the EU by Bosnia and Herzegovina. It is necessary to identify – even if chosen – opportunities and challenges, perspectives
and barriers on the path to further integration of that country with Brussels. The background of
these considerations must be the EU’s policy towards the Western Balkans region, which lost its
dynamics with the beginning of the second decade of the 21st century, and is trying to retrieve
if for various reasons nowadays. Will Bosnia and Herzegovina benefit from the intensification
of the EU’s enlargement policy?
Bałkany Zachodnie od lat zajmują istotne miejsce w polityce Unii Europejskiej, która postrzega ten region jako istotny z punktu widzenia bezpieczeństwa europejskiego. Jednym ze
sposobów stabilizacji i umacniania pokoju w regionie jest jego zbliżenie ze strukturami unijnej współpracy. Proces ten jest determinowany różnorodnymi czynnikami natury politycznej,
społecznej, gospodarczej, kulturowej. W artykule uwaga została skoncentrowana na analizie
determinantów procesu zbliżenia Albanii z UE, określeniu perspektyw jej akcesji do Unii, oraz
wyartykułowaniu korzyści płynących z poszerzenia UE o państwa Bałkanów Zachodnich. Dodatkowo zwraca się uwagę na możliwe implikacje akcesji Albanii z perspektywy bezpieczeństwa UE.
Celem artykułu jest przegląd polityki Unii Europejskiej wobec Afryki w kontekście kryzysu migracyjnego w latach 2011–2017. Analiza źródeł w postaci aktów prawnych i dokumentów Unii Europejskiej pozwoliła na identyfikację zmian w wymiarze zewnętrznym różnych
polityk unijnych adresowanych do państw afrykańskich. W niniejszej pracy skupiono są na
przedstawieniu ram polityki Unii Europejskiej wobec Afryki. Następnie przybliżono zjawisko intensyfikacji migracji z tego kontynentu do Europy. Zaprezentowano także odpowiedź Unii
Europejskiej na problem wzmożonej presji na granice zewnętrzne.
Wzrost gospodarczy w strefie euro pozostaje na poziomie niższym od oczekiwanego, pomimo działań podejmowanych przez instytucje Unii Europejskiej i przez rządy państw członkowskich. Przyczyn obecnej sytuacji gospodarczej strefy euro należy poszukiwać jednak nie tylko
wśród czynników ekonomicznych, ale także politycznych i społecznych. Przed rokiem 2008
strefa euro postrzegana była jako sukces europejskiej integracji, głosy krytyczne były nieliczne i słabo słyszalne. Sytuacja uległa zasadniczej zmianie po wybuchu kryzysu gospodarczego
i finansowego. Kryzys w strefie euro nie tylko dowiódł, że mechanizmy działania strefy są
wadliwe, ale również, że kraje tworzące strefę mają poważny problem z identyfikacją swojego
miejsca i roli w jednoczącej się Europie. Celem artykułu jest charakterystyka i analiza mechanizmów działania strefy euro, które przyczyniły się do wybuchu kryzysu w strefie. Szczególna
uwaga zostanie poświęcona kwestii swobody przepływu kapitału w kontekście prowadzonej
przez EBC jednolitej polityki pieniężnej i braku wspólnej polityki fiskalnej.
Cooperation between France and Germany is crucial for the future of the European Union.
Slowed down by lengthy coalition negotiations in the aftermath of German elections, chancel
lor Merkel has been late to give an answer to reform proposals from president Macron. There
have been a few improvements concerning European defence policy and the Posting of Workers
Directive. More important topics, including European financial policy, are still being vividly
debated. Aside from current difficulties and strong reservations from within Merkel’s conservative party, the way for a practicable compromise seems to be paved.
The article presents the political and media process of the formation of the public opinion
between Germany and the Russian Federation on the background of increasing the East-West
crisis, especially taking into consideration the Neue Ostpolitik that Germany is following. With
the beginning of the Ukraine-Russia conflict and after the western sanctions were imposed on
Moscow, the Russia propaganda machine started to work on every political, economic and
media level. The paper analyses its system and mechanism in the context of the dynamically
changing international order. The author identifies the German Russlandversteher, defines the
most active institutional forms of the German-Russia cooperation and economic contacts under
the patronage of both governments that can have influence on decision process of the German
government. To the most important actors in the Russian lobbying belong German political parties, representatives of the German world of culture, art, media, whose popularity can modify
the perception of the Russian politics against the Ukraine and the European Union.
Pursuant to the German constitution, the Bundestag exercises parliamentary control over
the government’s European policy. In its activities in the European Union the government must
take account of the Bundestag’s proposals. The 2009 Competencies Laws strengthened the parliament’s position in European government policy, making any major decision on EU matters
practically dependent on the consent of the Bundestag. According to the author, although this
severely restricted Chancellor Merkel’s freedom of action, it did not paralyze the government’s
European initiatives. The German Parliament behaved responsibly, especially during the financial crisis in the eurozone, allowing financial support for Greece, the establishment of the
European Stability Mechanism and the establishment of the Banking Union
The document discusses the perspective of Germany on China's Belt and Road Initiative (BRI). It can be summarized in 3 sentences:
Germany's perspective on the BRI has gone through two phases - an initial phase from 2013-2016 where the initiative received little public attention in Germany, and a current phase since 2016 where Chinese investments in German companies have increased scrutiny but Germany also supports the initiative and sees opportunities for cooperation. The document analyzes these two phases from the perspective of liberal international relations theories focusing on the roles of state and non-state actors in shaping foreign policy.
The paper analyzes European-American relations in the time of Donald Trump’s administration. Attention is drawn to the problems that appeared between the United States and Europe
as a result of the actions of the new administration in terms of fundamental issues, such as
security, economic relations, trust, and attachment to the values of the West. Trump seems to be
the first American President who has no recognition of integration efforts in Europe. Also the
American-German relations have been disturbed although they used to be called the “partnership in leadership” and represented an important component of the transatlantic system.
The paper shows insight into the Polish response to the elections to the European Parliament held in 1979. It focuses on the opinions presented by journalists in the Polish press, and
also highlights the response of the Ministry of the Interior of the Polish People’s Republic to the
EEC’s political unification process announced after 1975. The paper also presents the response
of the public in the EEC ‘nine’ to the important event that the elections to the European Parliament were
Artykuł dotyczy ewolucji stanowiska rządów Polski wobec kolejnych etapów rozwoju europejskiej autonomii strategicznej (Europejska Tożsamości Bezpieczeństwa i Obrony), Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony oraz Wspólna Europejska Polityka Bezpieczeństwa
i Obrony Unii Europejskiej). Wyodrębnione zostały dwa etapy polskiej Polityki; przed akcesją
do UE oraz udział Polski w ESDP/WPBiO, po przystąpieniu do UE. Podczas sprawowania przez
Polskę Prezydencji w Radzie, jednym z priorytetów było doskonalenie zdolności wojskowych
i systemu reagowania kryzysowego. Scharakteryzowano oficjalne stanowisko władz polskich
wobec integracji systemu bezpieczeństwa UE wyrażone w dokumentach strategicznych. Ostatni taki dokument został opublikowany w maju 2017 r. w Ministerstwie Obrony Narodowej.
Zwrócono uwagę na sytuacje kryzysowe w problemach dotyczących integracji europejskiej
oraz na brak zainteresowania aktualnych władz politycznych Polski udziałem w reformowaniu
systemu bezpieczeństwa UE.
Państwa Unii Europejskiej, po ogłoszeniu przez Wielką Brytanię decyzji o opuszczeniu
Wspólnoty, muszą ponownie zredefiniować swoje podejście do polityki obronnej i kluczowej
w tym zakresie Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony. Inicjatywy podjęte w ostatnim
czasie w obszarze uwiarygodniania UE na arenie międzynarodowej, wskazują na determinację
pozostałych państw członkowskich, by budować politykę obronną w oparciu o projekty, które
przez lata nie miały szansy na urzeczywistnienie, właśnie z powodu sprzeciwu Londynu.
The article is based on an analysis of national and international legislation, on documentation and on the subject literature. It aims to present the adaptation process of Polish consumer
policy to European standards. The article discusses the legal basis for the adjustment of national
consumer legislation and the strategies of consumer policies towards the European Union. The
second part of the article describes the process of adjustment of Polish legislation to the EU
legislation. The last part includes concluding remarks and elaborations concerning the actual
problems of the Union connected with the implementation of consumer-protection-related regulations into the national legal standards, the function and the role of relevant consumer policy.
The article is based on the assumption that the politics of Vladimir Mečiar, in particular human rights breaches, negatively inluenced the process of Slovakia’s accession to the European
Union. Another hypothesis is that in comparison to other countries of Central Europe, Slovak
political parties reached a national consensus concerning accession to the European Union.
Celem przedstawionych badań jest analiza procesu decyzyjnego w UE w odniesieniu do
nakładania i rozszerzania sankcji wobec Rosji oraz ocena przyczyny trwałości decyzji i porozumienia między państwami członkowskimi UE, pomimo odmiennego stanowiska. W szczególności artykuł analizuje proces decyzyjny, dynamikę oraz zmiany zachodzące w ramach grup
roboczych Rady, takich jak COEST (Grupa Robocza ds. Europy Wschodniej i Azji Środkowej)
dla Ukrainy, Białorusi oraz Rosji. Badania pokazują, że czynniki geopolityczne oraz ekonomiczne mają bardzo duże znaczenie w tworzeniu dynamiki, jaka zachodziła w grupach doradczych Rady Europejskiej, niemniej jednak pomimo tych różnic jednomyślność jest w dużej
mierze wynikiem działań Francji i Niemiec.
The author analyzes how the concept of “traditional values” is used in the political discourse
of the Russian authorities. Since the third term of Vladimir Putin, there has been a noticeable
neo-conservative turn in Russian politics, expressed both in the strengthening of the influence
of religion and in the tightening of legislation. An active role in this is played by the leadership
of the Russian Orthodox Church, which openly supports the current regime and strengthens
its own influence on public life, regardless of the absence of direct religious demands of Russian society. The concept of “traditional values” is thus politically motivated, interpreted as an
opposition to liberal values (an example is the homophobic policy of the Russian authorities)
and is aimed at contrasting Russian values with Western ones. The author describes how this
discourse is aimed, principally, at consolidating the conservative electorate within the country
and spreading Russian influence on “conservatives” from other countries. This reflects the need
to search for effective ways to counter populist rhetoric.
Tekst przybliża regulacje unijne dotyczące współpracy rozwojowej i wskazuje mechanizm
wpływu, jaki wywierają one na wypełnianie roli donatora przez wstępujące do Unii Europejskiej (UE) państwa. Analiza nie ogranicza się tylko do norm prawnych, płynących choćby
z traktatów, ale rozpatruje również dokumenty tworzące zobowiązania o charakterze politycznym, które nota bene dominują w sferze unijnej kooperacji rozwojowej. Najbardziej aktualnym
zbiorem zasad drugiego typu jest Nowy Europejski Konsensus w sprawie Rozwoju z 2017 r.
W tekście weryfikowana jest hipoteza głosząca, że regulacje unijne są czynnikiem bezpośrednio wymuszającym podjęcie roli donatora pomocy rozwojowej przez kraj wstępujący do
UE, a następnie determinującym kształt i wielkość jego współpracy rozwojowej.
This article analyzes the scope of cooperation at the institutional and bilateral level of the
European Union and Central Asia. Despite the systematic tightening of cooperation between
Brussels and the republics of the former USSR, there is still a lack of unambiguous definition
of real long-term interests of the European Union in the region. The fundamental problem of
cooperation development is a strong fragmentation of EU activities in five different republics
of Central Asia. Therefore, there is a need to improve the exchange of information, increase
control and coordination, as well as limit the thematic scope of undertaken initiatives. There are
potential diversification opportunities for energy sources that exist in the Central Asia region.
China’s Belt and Road Initiative is both an opportunity and challenge for Central Asian
countries and the European Union. As an initiative announced in Astana, it may make Europe
closer to Asia through railway connections. Its scope, proposed infrastructural investments and
different connections and routes, additional initiatives and diplomacy suggest OBOR is in line
with the global Chinese strategy.
In the paper, the author analyses three years of the rule of the left-wing SYRIZA in Greece.
She discusses the basis of the party’s historical victory in the parliamentary elections in 2015.
In addition, she analyses the course of negotiations with Greek creditors regarding the third
economic adjustment programme for Greece. She also points out the necessity of gradual resignation from anti-austerity agenda and social reactions against introduced reforms. In the final
part, the author of the paper outlines the current challenges of the Greek government.
In 2018 the European Union (EU) recalled that the future of the Western Balkans lies in the
EU. The vision of an “European (Union) future” was announced to the Balkan countries fifteen
years earlier, in 2003, when they were recognized as a potential candidates for membership in
the EU.
In 2016 Sarajevo decided to apply for membership in the European Union. Therefore, the
main aim of this article is to analyse the possibility of joining the EU by Bosnia and Herzegovina. It is necessary to identify – even if chosen – opportunities and challenges, perspectives
and barriers on the path to further integration of that country with Brussels. The background of
these considerations must be the EU’s policy towards the Western Balkans region, which lost its
dynamics with the beginning of the second decade of the 21st century, and is trying to retrieve
if for various reasons nowadays. Will Bosnia and Herzegovina benefit from the intensification
of the EU’s enlargement policy?
Bałkany Zachodnie od lat zajmują istotne miejsce w polityce Unii Europejskiej, która postrzega ten region jako istotny z punktu widzenia bezpieczeństwa europejskiego. Jednym ze
sposobów stabilizacji i umacniania pokoju w regionie jest jego zbliżenie ze strukturami unijnej współpracy. Proces ten jest determinowany różnorodnymi czynnikami natury politycznej,
społecznej, gospodarczej, kulturowej. W artykule uwaga została skoncentrowana na analizie
determinantów procesu zbliżenia Albanii z UE, określeniu perspektyw jej akcesji do Unii, oraz
wyartykułowaniu korzyści płynących z poszerzenia UE o państwa Bałkanów Zachodnich. Dodatkowo zwraca się uwagę na możliwe implikacje akcesji Albanii z perspektywy bezpieczeństwa UE.
Celem artykułu jest przegląd polityki Unii Europejskiej wobec Afryki w kontekście kryzysu migracyjnego w latach 2011–2017. Analiza źródeł w postaci aktów prawnych i dokumentów Unii Europejskiej pozwoliła na identyfikację zmian w wymiarze zewnętrznym różnych
polityk unijnych adresowanych do państw afrykańskich. W niniejszej pracy skupiono są na
przedstawieniu ram polityki Unii Europejskiej wobec Afryki. Następnie przybliżono zjawisko intensyfikacji migracji z tego kontynentu do Europy. Zaprezentowano także odpowiedź Unii
Europejskiej na problem wzmożonej presji na granice zewnętrzne.
Wzrost gospodarczy w strefie euro pozostaje na poziomie niższym od oczekiwanego, pomimo działań podejmowanych przez instytucje Unii Europejskiej i przez rządy państw członkowskich. Przyczyn obecnej sytuacji gospodarczej strefy euro należy poszukiwać jednak nie tylko
wśród czynników ekonomicznych, ale także politycznych i społecznych. Przed rokiem 2008
strefa euro postrzegana była jako sukces europejskiej integracji, głosy krytyczne były nieliczne i słabo słyszalne. Sytuacja uległa zasadniczej zmianie po wybuchu kryzysu gospodarczego
i finansowego. Kryzys w strefie euro nie tylko dowiódł, że mechanizmy działania strefy są
wadliwe, ale również, że kraje tworzące strefę mają poważny problem z identyfikacją swojego
miejsca i roli w jednoczącej się Europie. Celem artykułu jest charakterystyka i analiza mechanizmów działania strefy euro, które przyczyniły się do wybuchu kryzysu w strefie. Szczególna
uwaga zostanie poświęcona kwestii swobody przepływu kapitału w kontekście prowadzonej
przez EBC jednolitej polityki pieniężnej i braku wspólnej polityki fiskalnej.
Cooperation between France and Germany is crucial for the future of the European Union.
Slowed down by lengthy coalition negotiations in the aftermath of German elections, chancel
lor Merkel has been late to give an answer to reform proposals from president Macron. There
have been a few improvements concerning European defence policy and the Posting of Workers
Directive. More important topics, including European financial policy, are still being vividly
debated. Aside from current difficulties and strong reservations from within Merkel’s conservative party, the way for a practicable compromise seems to be paved.
The article presents the political and media process of the formation of the public opinion
between Germany and the Russian Federation on the background of increasing the East-West
crisis, especially taking into consideration the Neue Ostpolitik that Germany is following. With
the beginning of the Ukraine-Russia conflict and after the western sanctions were imposed on
Moscow, the Russia propaganda machine started to work on every political, economic and
media level. The paper analyses its system and mechanism in the context of the dynamically
changing international order. The author identifies the German Russlandversteher, defines the
most active institutional forms of the German-Russia cooperation and economic contacts under
the patronage of both governments that can have influence on decision process of the German
government. To the most important actors in the Russian lobbying belong German political parties, representatives of the German world of culture, art, media, whose popularity can modify
the perception of the Russian politics against the Ukraine and the European Union.
Pursuant to the German constitution, the Bundestag exercises parliamentary control over
the government’s European policy. In its activities in the European Union the government must
take account of the Bundestag’s proposals. The 2009 Competencies Laws strengthened the parliament’s position in European government policy, making any major decision on EU matters
practically dependent on the consent of the Bundestag. According to the author, although this
severely restricted Chancellor Merkel’s freedom of action, it did not paralyze the government’s
European initiatives. The German Parliament behaved responsibly, especially during the financial crisis in the eurozone, allowing financial support for Greece, the establishment of the
European Stability Mechanism and the establishment of the Banking Union
The document discusses the perspective of Germany on China's Belt and Road Initiative (BRI). It can be summarized in 3 sentences:
Germany's perspective on the BRI has gone through two phases - an initial phase from 2013-2016 where the initiative received little public attention in Germany, and a current phase since 2016 where Chinese investments in German companies have increased scrutiny but Germany also supports the initiative and sees opportunities for cooperation. The document analyzes these two phases from the perspective of liberal international relations theories focusing on the roles of state and non-state actors in shaping foreign policy.
The paper analyzes European-American relations in the time of Donald Trump’s administration. Attention is drawn to the problems that appeared between the United States and Europe
as a result of the actions of the new administration in terms of fundamental issues, such as
security, economic relations, trust, and attachment to the values of the West. Trump seems to be
the first American President who has no recognition of integration efforts in Europe. Also the
American-German relations have been disturbed although they used to be called the “partnership in leadership” and represented an important component of the transatlantic system.
Sposób nadzorowania przez Komisję Europejską implementacji równościowego i antydyskryminacyjnego prawa Unii Europejskiej w latach 2002–2015
1. Nr 10 ROCZNIK INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ 2016
DOI : 10.14746/rie.2016.10.15PIOTR BURGOŃSKI
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego,
Warszawa
Sposób nadzorowania przez Komisję Europejską
implementacji równościowego i antydyskryminacyjnego
prawa Unii Europejskiej w latach 2002–2015
Implementacja stanowi jeden z etapów procesu politycznego zachodzącego w Unii
Europejskiej (UE). W fazie implementacji państwa członkowskie UE przyjmują prawo
i regulacje UE, a następnie zapewniają im skuteczność na swoim terytorium1
. W proce-
sie implementacji najbardziej zaangażowanymi podmiotami są państwa członkowskie,
ale nie oznacza to, że UE pozostawia im zupełną swobodę działania. Zgodnie z art. 17
Traktatu o Unii Europejskiej (TUE, 2012) Komisja Europejska czuwa nad stosowaniem
traktatów i środków przyjmowanych na ich podstawie przez unijne instytucje oraz nad-
zoruje stosowanie prawa UE przez państwa członkowskie. W tym zakresie współpracuje
z Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). Przyznanie tych uprawnień
Komisji sprawiło, że jest ona określana mianem „strażniczki traktatów”. W sformułowa-
niu tym zawiera się zasadnicza treść funkcji kontrolnej Komisji – kontrola transpozycji,
stosowania i egzekwowania prawa UE przez państwa członkowskie.
Badania zaprezentowane w niniejszym artykule dotyczą wspomnianej funkcji kon-
trolnej Komisji. Wydaje się, że warto podjąć refleksję nad tą problematyką, ponieważ
prowadzone do tej pory studia nad implementacją prawa UE w większym stopniu
skupiają się na procesach zachodzących na poziomie krajowym niż na działalności
instytucji nadzorujących (Versaluis, van Keulen, Stephenson, 2011, s. 187–204). Do
analiz działalności kontrolnej Komisji wybrano obszar polityki równościowej i anty-
dyskryminacyjnej UE. Jest to interesująca dziedzina z tego względu, że po Traktacie
Amsterdamskim (1999 r.) mieliśmy do czynienia z jej dynamicznym, jakościowym
rozwojem, który spowodował, że wiele państw członkowskich musiało się zmierzyć
z rozwiązaniami prawnymi do tej pory im nieznanymi.
Celem niniejszego artykułu jest zbadanie, w jaki sposób Komisja Europejska nad-
zorowała implementację równościowego i antydyskryminacyjnego prawa UE w latach
2002–2015. Założony cel badania zostanie zoperacjonalizowany przez próbę odpo-
wiedzi na następujące pytania: jakie środki do nadzoru zastosowała Komisja i w jaki
sposób nimi się posługiwała; jak wglądała relacja Komisji z państwami członkow-
1
Wyróżnić można implementację formalną („prawo na papierze”) i praktyczną („prawo w dzia-
łaniu”). Pierwsza oznacza wydanie przez państwo członkowskie przepisów, które mają zapewnić
skutek prawu UE w prawie krajowym, natomiast druga – zapewnienie pełnej skuteczności prawu UE
na poziomie państwa członkowskiego (Versaluis, van Keulen, Stephenson, 2011, s. 182). W literatu-
rze przedmiotu dokonuje się także rozróżnienia pomiędzy „transpozycją”, „wdrożeniem” i „imple-
mentacją”. Rozumienie dwóch pierwszych terminów odpowiada znaczeniu implementacji formalnej,
zaś ostatniego – implementacji praktycznej (Augustyniak, 2014, s. 26).
2. 244 Piotr Burgoński RIE 10 ’16
skimi, które były poddane jej kontroli; czy w nadzorczej działalności Komisji można
zauważyć preferowane przez nią kierunki działań?
W badaniu jako perspektywę teoretyczną przyjęto teorię europeizacji. Analizy prze-
prowadzono w oparciu o dane ilościowe. Zakres czasowy badań stanowią lata 2002–
2015, czyli, jak to wspomniano powyżej, okres, w którym w ramach polityki równościo-
wej i antydyskryminacyjnej przyjęto wiele nowych instrumentów prawnych.
Perspektywa teoretyczna
Perspektywę teoretyczną przyjętą w niniejszym badaniu stanowi teoria europeiza-
cji. Do badań zostaną zaaplikowane następujące odmiany tej teorii: ujęcie europeiza-
cji jako procesu, jako zjawiska dwukierunkowego (top-down i bottom-up), oraz jako
procesu zarządzania.
Badacze procesu europeizacji stawiają sobie pytanie o obecność (lub nieobecność)
transformującej siły integracji europejskiej. Europeizację postrzega się zwykle na trzy
sposoby. Można myśleć o niej w kategoriach rezultatów. Wówczas bada się wpływ
procesu integracji europejskiej na poziom narodowy. Analizuje się różne polityki sek-
torowe, partie polityczne, ruchy społeczne i całe kraje, starając się odpowiedzieć na
pytanie, czy są one zeuropeizowane, tzn. w jakim stopniu poddały się wpływowi Eu-
ropy (integracji europejskiej). Po drugie, europeizację można ujmować jako proces.
W tym przypadku wychodzi się poza nieco statyczne ujęcie europeizacji jako prostej
reakcji poziomu krajowego na presję ze strony poziomu europejskiego, a pokazuje, że
zarówno Europa, jak i krajowi aktorzy, mają pewną swobodę działania i mogą prowa-
dzić grę między sobą. Po trzecie, europeizację można ujmować w kategoriach apliko-
wania długoterminowej politycznej strategii czy projektu, jak np. Strategia Lizbońska
czy Europa 2020 (Exadaktylos, Radaelli, 2015, s. 206–207). W klasycznym ujęciu
wyróżnia się trzy kierunki europeizacji. Pierwszy z nich, zwany top-down, postrzega
europeizację jako presję ze strony poziomu europejskiego na państwa członkowskie,
która prowadzi do reakcji i zmiany na poziomie krajowym. Drugi kierunek, zwany
bottom-up, przyjmuje jako punkt wyjścia poziom krajowy, pokazując, że reaguje on na
presję Europy i może ją kreatywnie wykorzystać. Trzeci kierunek zaczyna i kończy na
poziomie krajowym. Europeizacja nie stanowi wówczas teorii wyjaśniającej zmianę,
ale problem wymagający wyjaśnienia (Radaelli, 2006, s. 59–61). Badacze europeiza-
cji, analizując jej naturę, postrzegają ją jako zarządzanie (governance), instytucjona-
lizację lub dyskurs. W pierwszym przypadku do badań europeizacji aplikuje się różne
współczesne modele zarządzania albo wskazuje, że europeizacja zmieniła rozumienie
zarządzania w Europie (np. wprowadzając partnerstwo między prywatnymi i publicz-
nymi aktorami). W drugim przypadku europeizacja jest procesem, za sprawą którego
pierwszy raz stosuje się formalne i nieformalne zasady, a te po pewnym czasie są
instytucjonalizowane przez aktorów. W trzecim przypadku, pokazuje się, że twórcy
polityki i interesariusze konstruują Europę za pomocą języka i dyskursu (Radaelli,
2006, s. 62–65).
W niniejszym badaniu działania Komisji Europejskiej w zakresie nadzorowania
implementacji polityki równościowej i antydyskryminacyjnej UE będą postrzegane
3. RIE 10 ’16 Sposób nadzorowania przez Komisję Europejską implementacji... 245
jako jeden z aspektów procesu europeizacji. To znaczy, że po pierwsze, będą one uj-
mowane jako dążenie Komisji do wywarcia wpływu na państwa członkowskie UE
w celu właściwej (w rozumieniu Komisji) implementacji wspomnianej polityki UE do
krajowego porządku prawnego czy właściwego jej stosowania przez państwa w prak-
tyce. Po drugie, wspomniane nadzorowanie będzie postrzegane jako działanie, w któ-
rym Komisja wywierając wpływ na państwa członkowskie (kierunek top-down) bierze
pod uwagę ich reakcję (kierunek bottom-up). Po trzecie, będzie ono ujmowane jako
proces zarządzania (governance), w którym Komisja dobiera odpowiednie środki do
osiągnięcia zamierzonego celu.
Nadzorowanie przez Komisję Europejską implementacji prawa UE
Czuwanie nad przestrzeganiem przez państwa członkowskie prawa UE stanowi
podstawową funkcję kontrolną Komisji Europejskiej. Jednym z głównych narzędzi
w tym procesie jest postępowanie naruszeniowe (infringement procedure) (TUE,
2012, art. 17; TFUE, 2012, art. 106, 258, 260). Wyróżnia się następujące etapy imple-
mentacji polityk UE, które podlegają kontroli Komisji: fazę transpozycji – w ramach
której występuje etap normatywny (przyjęcie precyzyjnych środków transpozycji)
i organizacyjny (zapewnienie ram administracyjnych i organizacyjnych stosowania
prawa UE), a także fazę operacyjną – prawidłowego stosowania prawa UE. Warto
zauważyć, że już samo wszczęcie omawianej tutaj procedury kontrolnej wywiera zna-
czący wpływ na proces implementacji. Zwykle, choć nie zawsze, wszczęcie i konty-
nuowanie postępowania naruszeniowego prowadzi do zainicjowania przez państwo
członkowskie procesu prawodawczego, korekty przyjętych rozwiązań legislacyjnych
w toku procedowania projektów transpozycyjnych albo do zmiany praktyki stosowa-
nia prawa. Bardzo rzadko postępowanie naruszeniowe nie wywiera żadnego wpływu
na zachowanie państwa członkowskiego. Dążenie Komisji do osiągnięcia nadrzędne-
go celu, jakim jest zapewnienie zgodności prawa lub praktyki krajowej z acquis com-
munautaire, doprowadziło do wyodrębnienia trzech etapów postępowania naruszenio-
wego: etapu nieformalnego, formalnej fazy administracyjnej oraz etapu sądowego.
Pierwszy etap zaczyna się wówczas, gdy Komisja wskutek prowadzonego przez nią
monitoringu lub skarg skierowanych do Komisji przez osoby fizyczne, osoby prawne
oraz inne jednostki, w tym rozmaitego rodzaju NGOs lub w odpowiedzi na petycje
z Parlamentu Europejskiego zwraca się do państwa członkowskiego za pośrednic-
twem bazy informatycznej EU-Pilot o wyjaśnienie sprawy. Jeśli Komisja uzyska sa-
tysfakcjonującą odpowiedź, sprawę zamyka definitywnie. Jeśli natomiast nieformalna
procedura wyjaśnienia nieprawidłowości implementacji prawa UE nie przyniesie za-
dowalających Komisję rezultatów, wszczyna ona formalną procedurę administracyjną.
Komisji przysługuje uznaniowe prawo inicjowania tej procedury. Podobnie od uzna-
nia Komisji zależy czy postępowanie będzie toczyć się szybko, czy zostanie „zamro-
żone”. Zamknięcie postępowania również wiąże się z uznaniowym prawem Komisji,
nie jest jednak jednoznaczne z uznaniem legalności działań państwa członkowskiego.
Formalna procedura rozpoczyna się z chwilą skierowania do państwa wezwania do
usunięcia uchybienia (letter of formal notice), które zawiera zarzuty i wezwanie do
4. 246 Piotr Burgoński RIE 10 ’16
naprawienia błędu w określonym terminie (zwykle jeden lub dwa miesiące). Jeśli Ko-
misja nie jest usatysfakcjonowana odpowiedzią na zarzuty formalne udzieloną przez
państwo członkowskie, może wystosować wobec niego uzasadnioną opinię (reasoned
opinion). Wyznacza ona zakres zarzutów przeciwko państwu członkowskiemu, które
mogą być dochodzone w ramach procedury sądowej oraz ostateczny termin usunięcia
naruszenia. Jeśli państwo członkowskie nie podporządkuje się wskazaniom zawartym
w uzasadnionej opinii, wówczas Komisja otwiera postępowanie sądowe (litigation
procedure) poprzez skierowanie sprawy do Trybunału Sprawiedliwości UE (TSUE).
Zadaniem Trybunału jest stwierdzenie, czy państwo naruszyło prawo UE. W przypad-
ku niezastosowania się do wyroku Komisja wnosi do Trybunału kolejną skargę. Już
na etapie wnoszenia skargi Komisja może proponować Trybunałowi nałożenie kary
finansowej (Augustyniak, 2014, s. 26–34).
Analiza działań Komisji w zakresie nadzorowania implementacji
równościowego i antydyskryminacyjnego prawa UE
Komisja monitoruje i – jeśli uzna to za stosowne – reaguje na przypadki niezgod-
ności prawa krajowego z zasadą równości i niedyskryminacji oraz ze szczegółowymi
wspólnotowymi przepisami w tym zakresie. Ogólna zasada równości i niedyskrymi-
nacji została sformułowana przez TSUE już w latach 70-tych XX wieku (Trybunał,
1977), a zawarta jest także w Traktatach (TEU, 2012, motyw 2, art. 2, 3, 4, 9) i Karcie
Praw Podstawowych UE (Karta, art. 20). Komisja bada zgodność prawa krajowego
również z prawem wtórnym UE, którego trzon stanowi 16 dyrektyw dotyczących ob-
szaru równości i dyskryminacji2
. Dyrektywy te zawierają postanowienia dotyczące
równości i dyskryminacji ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, religię lub
przekonania, pochodzenie rasowe lub etniczne oraz orientację seksualną w obszarze
pracy i zatrudnienia, zabezpieczeń społecznych, ochrony zdrowia, edukacji oraz do-
stępu do dóbr i usług powszechnie oferowanych. Ponadto Komisja bada, czy wspo-
mniane dyrektywy w ogóle zostały transponowane do porządku krajowego i czy trans-
pozycja została dokonana bez uchybień.
Środki zastosowane do nadzorowania
Postępowanie naruszeniowe stanowi podstawowy środek nadzoru w obszarze rów-
ności i dyskryminacji. Stopień „wrażliwości” Komisji na naruszenia przez państwa
członkowskie prawa UE we wspomnianym zakresie można próbować oszacować,
przywołując liczbę formalnie rozpoczętych postępowań naruszeniowych w każdym
roku w obszarze równości i dyskryminacji. Dane zaprezentowane w tabeli 1 pokazują,
że po pierwsze, liczba decyzji o rozpoczęciu takich spraw nie była stała, ale zmieniała
się – i to znacznie – w poszczególnych latach. Najmniejsza liczba wystosowanych
2
Dyrektywy: 75/117/EWG, 76/207/EWG, 79/7/EWG, 86/378/EWG, 86/613/EWG, 92/85/
EWG, 96/34/WE, 96/97/WE, 97/80/WE, 2000/43/WE, 2000/78/WE, 2002/73/WE, 2004/113/WE,
2006/54/WE, 2010/41/UE, 2012/29/UE.
5. RIE 10 ’16 Sposób nadzorowania przez Komisję Europejską implementacji... 247
wezwań do usunięcia uchybienia wynosi 6, zaś największa jest aż osiem razy większa
(48). Po drugie, dane ujęte w tabeli 1 pokazują, że naruszenia prawa równościowego
i antydyskryminacyjnego stanowią niewielki wycinek nadzorczej aktywności Komi-
sji. Odsetek takich spraw w stosunku do liczby postępowań naruszeniowych wszczę-
tych przez Komisję we wszystkich dziedzinach jest nieznaczny i w badanym okresie
wahał się od 0,7% do 3,0%. Liczba tych spraw zdecydowanie spada od 2007 roku, co
wyraźnie jest skorelowane ze spadkiem ogólnej liczby zainicjowanych postępowań
naruszeniowych w Unii.
Tabela 1
Liczba wezwań do usunięcia uchybienia w poszczególnych latach (2002–2015)
Rok 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15
Wszystkie polityki UE 1029 1559 1987 1694 1600 1795 1394 1148 1201 1475 716 766 871 639
Prawo równościowe
i antydyskryminacyj-
ne (%)
9
(0,8)
18
(1,1)
19
(0,9)
21
(1,2)
48
(3,0)
37
(2,0)
25
(1,8)
15
(1,3)
8
(0,7)
6
(0,4)
9
(1,2)
8
(1,0)
6
(0,7)
6
(0,9)
Źródło: Komisja Europejska, European Commission at work, http://ec.europa.eu/atwork/applying-eu-law/
infringements-proceedings/infringement_decisions/index.cfm?, 8.07.2016.
Oprócz środków administracyjnych do jakich należy postępowanie naruszeniowe
Komisja nadzorując państwa członkowskie stosuje metodę określaną jako naming and
shaming (wskazywanie i zawstydzanie). Polega ona na podaniu do publicznej wia-
domości, które kraje naruszyły równościowe i antydyskryminacyjne ustawodawstwo.
Komisja oczekuje, że ten rodzaj „miękkiej” presji spowoduje podjęcie działań przez
wymienione z nazwy państwo w celu usunięcia naruszenia. Stosując metodę naming
and shaming Komisja wykorzystuje dwa środki. Pierwszym z nich są komunikaty pra-
sowe (press releases), które sporządzane są w formie pisemnej i ogłaszane publicznie.
Zawierają one informację o tym, wobec którego państwa i z powodu jakich uchybień
zostało wszczęte postępowanie naruszeniowe. Poprzez komunikaty prasowe opinia
publiczna informowana jest o kolejnych podejmowanych przez Komisję krokach:
wysłaniu wezwania do usunięcia uchybienia, wystosowaniu uzasadnionej opinii czy
skierowaniu sprawy do Trybunału Sprawiedliwości UE.
Drugi środek stosowany w ramach strategii naming and shaming stanowią ra-
porty, w których dokonuje się przeglądu sytuacji wszystkich państw członkowskich
i wskazuje, które z nich oraz w jakim zakresie naruszyły równościowe i antydyskry-
minacyjne ustawodawstwo UE. Komisja sporządza raporty samodzielnie lub zleca
ich przygotowanie podmiotom zewnętrznym. W przypadku omawianego tutaj usta-
wodawstwa zewnętrznymi współpracownikami Komisji są grupy ekspertów. Składają
się one z ekspertów delegowanych przez państwa członkowskie jak ma to miejsce
w przypadku High Level Group on Non-Discrimination, Equality and Diversity oraz
High Level Group on Gender Mainstreaming3
. Poza tym Komisja współpracuje z sie-
ciami ekspertów, które można zaliczyć do kategorii transnarodowych sieci poparcia
(transnational advocacy networks). Są to sieci aktywistów, którzy podzielają wspólne
3
High Level Group on Gender Mainstreaming nie sporządza samodzielnie raportów, a jedynie
pomaga przygotować Komisji coroczny Report on equality between women and men.
6. 248 Piotr Burgoński RIE 10 ’16
wartości i przekonania. Zawstydzają one rządy państw, które nie przestrzegają prawa
UE przez pokazywanie rozbieżności między oficjalnym dyskursem a praktyką (Keck,
Sikkink, 1998, s. 98). Obecnie z Komisją na stałe współpracują cztery transnarodowe
sieci ekspertów nadzorujące przestrzeganie ustawodawstwa równościowego i antydy-
skryminacyjnego UE: European Network of Experts on Gender Equality (ENEGE),
European Network of Legal Experts in Gender Equality and Non-Discrimination, The
Network of Socio-Economic Experts in the Non-Discrimination Field (SEN) oraz Eu-
ropean Network of Equality Bodies (Equinet).
Liczba publikacji zawierających ocenę działań państw członkowskich na rzecz
równości i niedyskryminacji została przedstawiona w tabeli 2. Poniższe zestawie-
nie uświadamia, że – z wyjątkiem 2007 roku – Komisja nadzorując przestrzeganie
prawa równościowego i antydyskryminacyjnego z wykorzystaniem strategii naming
and shaming polegała, choć nie całkowicie, na zewnętrznych podmiotach. Jeśli zo-
stanie wzięta pod uwagę ogólna liczba raportów i ocen opublikowanych w ostatnich
11 latach, to skala delegowania przez Komisję zadań na zewnątrz w ramach metody
naming and shaming wydaje się znaczna. Zważywszy na to, że raporty eksperckie
powstają na zlecenie Komisji, można również stwierdzić, że korzystanie przez Ko-
misję ze wsparcia grup ekspertów jest powiązane z pewną strategią. O ile bowiem
aktywność samej Komisji nie wykazywała znacznych wahań, to stopień zaangażo-
wania grup eksperckich w poszczególnych latach był bardzo zróżnicowany. Co cie-
kawe, raporty sporządzane siłami własnymi Komisji dotyczą głównie poprawności
transpozycji dyrektyw oraz dyskryminacji mniejszości romskiej. Natomiast raporty
sieci ekspertów skupiają się przede wszystkim na zgodności krajowego ustawodaw-
stwa z prawem wspólnotowym.
Tabela 2
Liczba publikacji zawierających ewaluację podjętych przez państwa członkowskie
działań na rzecz równości i niedyskryminacji
w poszczególnych latach (2005–2015)
Rok 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15
W sumie
2005–2015
Raporty i opracowania Ko-
misji
7 5 6 4 4 4 3 4 5 5 4 51
Raporty i opracowania
ekspertów
9 9 5 8 20 18 12 9 12 7 15 124
Źródło: European Commission. Justice. Gender equality, http://ec.europa.eu/justice/gender-equality/do-
cument/index_en.htm; European Commission. Justice. Tackling discrimination, http://ec.europa.eu/justi-
ce/discrimination/document/index_en.htm, 6.07.2016.
Decydowanie odgórne czy współpraca?
Zgodnie z przepisami unijnymi Komisja posiada dużą swobodę zarówno w zakre-
sie rozpoczęcia postępowania naruszeniowego, jak i w zakresie jego kontynuowania.
Innymi słowy, swobodnie decyduje czy wystosować wezwanie do usunięcia uchybie-
nia oraz czy odpowiedź na nie uznać za satysfakcjonującą. Podobną swobodę Komisja
7. RIE 10 ’16 Sposób nadzorowania przez Komisję Europejską implementacji... 249
posiada w zakresie uzasadnionych opinii, skierowania sprawy do TSUE oraz złożenia
wniosku o nałożenie na państwo kary pieniężnej. W tabeli 3 zostały zebrane dane
dotyczące ilości podjętych przez Komisję działań na poszczególnych etapach postę-
powania naruszeniowego w skali roku.
Tabela 3
Liczba podjętych przez Komisję działań w ramach nadzorowania implementacji
równościowego i antydyskryminacyjnego prawa UE na kolejnych etapach postępowania
naruszeniowego w poszczególnych latach (2002–2015)
Rok 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15
W sumie
2002–2015
Wszystkie
dziedziny
Wezwanie
do usunięcia
uchybienia
9 18 19 21 48 37 25 15 8 6 9 8 6 6 235 17874
Uzasadniona
opinia
1 5 20 9 6 20 22 18 14 8 2 4 2 1 132 5655
Skierowanie
do TSUE
1 1 14 1 2 3 2 3 3 2 0 4 4 0 40 2021
Kary finan-
sowe
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2
Źródło: Komisja Europejska, European Commission at work, http://ec.europa.eu/atwork/applying-eu-law/
infringements-proceedings/infringement_decisions/index.cfm?, 8.07.2016.
Przytoczone powyżej dane pokazują, że nieco mniej niż połowa wszystkich spraw
(43,83%) zakończyła się na pierwszym etapie, co sytuuje w tym względzie politykę
równościową i antydyskryminacyjną poniżej średniej dla wszystkich dziedzin życia
regulowanych przez prawo UE (68,36%). Jednak na drugim etapie (uzasadniona
opinia) już aż 69,70% spraw nie była kontynuowana z powodu działań państw człon-
kowskich, które satysfakcjonowały Komisję (we wszystkich obszarach wskaźnik ten
wynosi 64,26%). Do TSUE trafiło pozostałe 30,30% przypadków, co stanowi 17,0%
wszystkich rozpoczętych spraw (odpowiednio 35,74% i 11,3% we wszystkich dzie-
dzinach). Żadna ze spraw nie zakończyła się nałożeniem sankcji finansowych, co
oznacza, że przed lub w trakcie trwania procedury sądowej państwa członkowskie
rozwiązały problem lub podporządkowały się wyrokowi wydanemu przez TSUE.
Wraz ze spadkiem liczby wszczętych spraw, który nastąpił po 2007 roku, spadała
również liczba wystosowanych uzasadnionych opinii, zaś liczba spraw skierowa-
nych do TSUE utrzymywała się na względnie tym samym poziomie. Przytoczone
dane nie pozwalają stwierdzić, iż Komisja w sposób rygorystyczny stosowała środ-
ki administracyjne w ramach postępowania naruszeniowego. Liczba uzasadnionych
opinii i spraw skierowanych do TSUE wskazuje raczej na to, iż Komisja prowadziła
dialog z państwami członkowskimi, chcąc sprawę zakończyć, by uniknąć procedury
sądowej.
Na skłonność Komisji do partnerskiego dialogu z państwami członkowskimi może
wskazywać również długość poszczególnych etapów postępowania naruszeniowego.
W tabeli 4 zostały przedstawione dane dotyczące czasu trwania poszczególnych eta-
pów wszystkich postępowań naruszeniowych wszczętych w celu zbadania popraw-
8. 250 Piotr Burgoński RIE 10 ’16
ności transpozycji dwóch dyrektyw równościowych i antydyskryminacyjnych UE
(2000/43/WE i 2000/78/WE) oraz zgodności prawa krajowego z nimi4
.
Tabela 4
Czas trwania poszczególnych etapów postępowań naruszeniowych wszczętych
w ramach nadzorowania poprawności transpozycji dwóch dyrektyw równościowych
i antydyskryminacyjnych (2000/43/WE i 2000/78/WE) oraz zgodności prawa krajowego
z nimi w latach 2002–2015 (liczony w tygodniach)
Najkrótszy Najdłuższy
Średnia ze wszystkich
przypadków
Okres od wezwania do usunięcia uchybienia do
uzasadnionej opinii
22 220 79,0
Okres od uzasadnionej opinii do skierowania
sprawy do TS
32 148 84,7
Okres od wezwania do usunięcia uchybienia do
skierowania sprawy do TS
54 223 158,7
Źródło: Komisja Europejska, European Commission at work, http://ec.europa.eu/atwork/applying-eu-law/
infringements-proceedings/infringement_decisions/index.cfm?, 8.07.2016.
Przedstawione w tabeli 4 dane pokazują, że miały miejsce przypadki, w których
Komisja relatywnie długo prowadziła dany etap postępowania. Pojawienie się takich
„okresów łaski”, w których Komisja nie spieszy się z zastosowaniem kolejnego środka
administracyjnego zwykle oznacza, że chce ona rozwiązać problem na drodze dialogu
z państwem członkowskim.
Priorytetyzacja nadzoru
Jeżeli dokonamy porównania liczby wszczętych postępowań naruszeniowych w od-
niesieniu do każdej z 16 dyrektyw stanowiących korpus równościowej i antydyskry-
minacyjnej legislacji UE, wówczas zobaczymy, że w badanym okresie transpozycja
i przestrzeganie dwóch z nich było w większym stopniu niż pozostałych nadzorowane
przez Komisję. Liczba spraw wszczętych wobec każdej z tych dyrektyw przedstawia się
następująco: dyrektywa 2000/43/WE – 31 spraw, dyrektywa 2000/78/WE – 30 spraw.
Natomiast liczba spraw wszczętych w odniesieniu do pozostałych dyrektyw wahała
się między 0 a 15 w zależności od dyrektywy. Pierwsza z wymienionych dyrektyw
zabrania dyskryminacji ze względu na pochodzenie rasowe i etniczne, druga – religię,
przekonania, wiek, niepełnosprawność i orientację seksualną w zakresie zatrudnienia
i pracy. Gwałtowany wzrost wszczętych postępowań naruszeniowych w roku 2006
i 2007 (patrz tabela 1) spowodowany został właśnie działaniami Komisji nadzoru-
jącymi transpozycję i przestrzeganie dyrektywy 2000/43/WE i 2000/78/WE. Wobec
wszczętych 48 spraw w 2006 roku aż 40 dotyczyło tych dyrektyw5
.
4
Wzięte zostały pod uwagę dwie najbardziej znaczące dyrektywy równościowe i antydyskry-
minacyjne, które weszły w życie w badanym okresie: Dyrektywa Równości Rasowej (2000/43/WE)
i Dyrektywa Równości w Zatrudnieniu (2000/78/WE).
5
Komisja Europejska, European Commission at work, http://ec.europa.eu/atwork/applying-eu-
law/infringements-proceedings/infringement_decisions/index.cfm?, 12.07.2016.
9. RIE 10 ’16 Sposób nadzorowania przez Komisję Europejską implementacji... 251
Analizując kwestię priorytetyzacji nadzoru dotyczącego poprawności wdrażania
równościowego i antydyskryminacyjnego ustawodawstwa UE, warto zadać pytanie,
czy Komisja traktowała wszystkie państwa członkowskie z jednakowym rygory-
zmem. Tabela 5 pokazuje, ile w okresie po 2004 roku (czyli rozszerzeniu UE o nowych
członków) zostało wszczętych postępowań naruszeniowych w stosunku do każdego
z państw członkowskich.
Tabela 5
Liczba wszczętych przez Komisję postępowań naruszeniowych w stosunku do każdego
państwa członkowskiego w ramach nadzorowania implementacji równościowego
i antydyskryminacyjnego prawa UE w latach 2004–2015
Państwo członkowskie AT BE BG CY CZ DE DK EE EL ES FI FR HR HU
Liczba wszczętych postępowań 13 10 0 8 16 12 5 5 10 7 10 13 1 4
Państwo członkowskie IE IT LV LT LU MT NL PL PT RO SE SI SK UK
Liczba wszczętych postępowań 9 15 6 4 10 6 9 6 8 4 5 3 15 13
Źródło: Komisja Europejska, European Commission at work, http://ec.europa.eu/atwork/applying-eu-law/
infringements-proceedings/infringement_decisions/index.cfm?, 6.07.2016.
Powyższe dane pozwalają zauważyć, że liczba wszczętych postępowań narusze-
niowych wobec poszczególnych państw różni się znacznie. Jeżeli przyjrzymy się pań-
stwom, wobec których wszczęto najwięcej spraw (np. powyżej 10 naruszeń Komisja
stwierdziła w Czechach, Słowacji, Włoszech, Austrii, Wielkiej Brytanii, Niemczech
i Francji), to stwierdzimy, że Komisja nie faworyzowała ani krajów „starej” Unii, ani
„nowej”, ani tych, którzy równościowe i antydyskryminacyjne ustawodawstwo rozwi-
jali dopiero pod wpływem presji ze strony Unii, ani tych, którzy jak Wielka Brytania
mają długie tradycje w tej dziedzinie.
Zdecydowaną większość rozpoczętych przez Komisję postępowań naruszeniowych
(139) realizowały w latach 2002–2015 służby Komisji skupione w Directorate-General
for Justice and Consumers. W mniejszym stopniu były zaangażowane pozostałe Direc-
torate-General: DG Employment, Social Affairs and Inclusion – 42 sprawy, DG Internal
Market and Services – 15 spraw, DG Taxation and Customs Union – 15 spraw, DG Edu-
cation and Culture – 9 spraw, DG Mobility and Transport – 8 spraw, DG Home Affairs,
DG Competition oraz DG Economic and Financial Services – po 1 sprawie6
. Dane te
pokazują, że w badanym okresie Komisja przywiązywała większą wagę do przypadków,
w których uchybienia w zakresie zasady równości i niedyskryminacji postrzegała jako
naruszenie praw jednostki, a w mniejszym stopniu zwracała uwagę na naruszenia, w któ-
rych na nieposzanowanie wspomnianej zasady patrzyła z perspektywy ekonomicznej.
Dyskusja nad rezultatami badań oraz wnioski
Za sprawą przyjętej perspektywy teoretycznej analizowane w niniejszym artykule
działania Komisji były ujmowane jako jeden z aspektów procesu europeizacji. Z teorii
europeizacji przyjęto po pierwsze założenie, iż Komisja dążyła do wywarcia wpływu
6
Ibidem.
10. 252 Piotr Burgoński RIE 10 ’16
na państwa członkowskie, aby te przestrzegały równościowego i antydyskryminacyj-
nego ustawodawstwa UE. Przeprowadzone badania pokazały, że od 2007 roku rola
Komisji jako „strażniczki traktatów”, która wymusza europeizację polityki równościo-
wej i antydyskryminacyjnej wyraźnie zmniejszała się. Badania Tanji A. Börzel i Jona-
sa Tallberga przeprowadzone w zakresie innych polityk UE pokazują, że intensywność
nadzoru ze strony Komisji nie tyle zmniejsza się, ale zmienia się w czasie. Jako jeden
z głównych czynników tych wahań wskazywana jest strategia, jaką przyjmuje Komi-
sja nadzorując państwa członkowskie (Börzel, 2001; Tallberg, 2002). Przy czym co-
raz częściej pokazuje się, że Komisja wykazuje tendencję do stosowania wielorakich
strategii (Drake, Smith, 2016). Badania innych polityk pokazują ponadto, że można
nie tylko mówić o zmniejszającej się lub zwiększającej roli Komisji jako „strażniczki
traktatów” wymuszającej stosowanie prawa, ale można ją widzieć zupełnie inaczej, na
przykład jako „milczącego świadka poczynań państw członkowskich”, który kierując
się własnymi preferencjami pozostaje pasywny wobec uchybień w stosowaniu prawa
UE na poziomie krajowym (Steunenberg, 2008). Zaprezentowana w niniejszym arty-
kule analiza ujawniła pewną strategię Komisji, a mianowicie większe zainteresowanie
dwoma dyrektywami (2000/43/WE i 2000/78/WE). Jak wydaje się, przyczyną takie-
go zachowania był fakt, iż dyrektywy te stanowiły ważny krok w rozwoju legislacji
UE, wprowadzały bowiem nieobecne do tej pory w prawie wtórnym UE kategorie, ze
względu na które zabrania się dyskryminacji (pochodzenie rasowe, etniczne, wiek, re-
ligię, przekonania, niepełnosprawność, orientację seksualną). Wiele państw nie miało
doświadczenia w postępowaniu z tymi kategoriami, a więc zapewne nadzór wydał się
Komisji konieczny. Zaprezentowane w niniejszym artykule badanie ujawniło ponadto
tendencję Komisji do większego zainteresowania przypadkami, w których naruszenia
zasady równości i niedyskryminacji postrzegane są z perspektywy praw jednostki niż
ekonomicznej.
W niniejszym badaniu europeizację postrzegano jako działanie Komisji, która nad-
zorując implementację prawa UE przez państwa członkowskie (kierunek top-down)
jednocześnie liczyła się z ich reakcją (kierunek bottom-up). Konstatacje te zgodne
są z ustaleniami innych badaczy (Tallberg, 2002; Bonnie, 2006), którzy wykazali, że
Komisja prowadząc nadzór chętnie wychodzi z roli egzekutora nakładającego sankcje,
by móc na drodze partnerskiego dialogu z państwami członkowskimi rozwiązywać
problemy niezgodności prawa krajowego ze wspólnotowym. Świadczą o tym zaobser-
wowane relatywnie długie okresy pomiędzy jednym a kolejnym etapem postępowania
naruszeniowego (nawet powyżej 4 lat), które Komisja zwykle wykorzystuje na dialog
z państwami członkowskimi oraz stosunkowo niewielka ilość spraw skierowanych
do TSUE. Jednak badanie pokazało, że pod względem odsetka spraw, które wchodzą
w fazę sądową, polityka równościowa i dyskryminacyjna sytuuje się powyżej średniej
dla wszystkich innych dziedzin życia regulowanych przez prawo UE.
W zaprezentowanych powyżej analizach, europeizację ujmowano także jako zarzą-
dzanie (governance), w którym Komisja nadzorując implementację polityk UE dobie-
ra odpowiednie środki do osiągnięcia zamierzonego celu. W ten sposób nadzorowanie
przez Komisję implementacji prawa UE ujmuje obecnie bardzo wielu badaczy (np.
Tallberg, 2002; Bonnie, 2006; Andersen, 2012). Przeprowadzone badanie pokazało, że
również w nadzorowaniu implementacji równościowej i antydyskryminacyjnej legi-
11. RIE 10 ’16 Sposób nadzorowania przez Komisję Europejską implementacji... 253
slacji UE można odnaleźć elementy governance. Z pewnością zaliczyć można do nich
zaangażowanie przez Komisję transnarodowych sieci ekspertów. Analiza ujawniła,
że zasobem, którego brakuje Komisji jest informacja o zgodności krajowej legislacji
z prawem wspólnotowym. Problem ten Komisja rozwiązała inicjując powstanie grup
eksperckich i im zlecając zadanie monitorowania prawa na poziomie państw człon-
kowskich.
Zaprezentowane powyżej rezultaty badań mogą stanowić przyczynek do bardziej
pogłębionych analiz nad nadzorowaniem przez Komisję implementacji równościowe-
go i antydyskryminacyjnego prawa UE. Jednym z zagadnień, które można by eksplo-
rować są strategie stosowane przez Komisję. Badania jakościowe mogłyby ujawnić
wpływ sytuacji wewnątrz Komisji oraz motywacji i preferencji urzędników odpowie-
dzialnych za nadzór nad wyborem określonej strategii działania (patrz na przykład
Hartlapp, Metz, Rauh, 2014). Drugi kierunek dalszej eksploracji mogłoby stanowić
badanie zachowań państw członkowskich w odpowiedzi na kontrolne działania Ko-
misji i swoista gra między Komisją a poddanymi jej presji państwami członkowskimi
(patrz np. Steunenberg, 2008).
Bibliografia
Andersen S. (2012), The Enforcement of EU Law: the Role of the European Commission, Oxford
University Press, Oxford, UK.
Augustyniak Ł. (2014), Postępowanie naruszeniowe jako forma kontroli – nadzór Komisji Europej-
skiej nad implementacją prawa Unii, „Kontrola Państwowa”, vol. 59, nr 5.
Bonnie A. (2006), The Evolving Role of the European Commission in the Enforcement of Community
Law: From Negotiating Compliance to Prosecuting Member States?, „Journal of Contempo-
rary European Research”, vol. 1, nr 2.
Börzel T. A. (2001), Non-compliance in the European Union: pathology or statistical artifact?, „Jo-
urnal of European Public Policy”, vol. 8, nr 5.
Drake S., Smith M. (red.) (2016), New Directions in the Effective Enforcement of EU Law and Poli-
cy, Edward Elgar Publishing, Cheltenham Glos, UK.
Exadaktylos T., Radaelli C. M. (2015), Europeanisation, in Research Methods in European Union
Studies, red. K. Lynggaard, I. Manners, K. Löfgren, Palgrave Macmillan, Houndmills, Ba-
singstoke, UK.
Hartlapp M., Metz J., Rauh Ch. (2014), Which Policy for Europe? Power and Conflict inside the
European Commission, Oxford University Press, Oxford, UK.
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej (2010), OJ C83/389.
Keck M., Sikkink K. (1998), Activists beyond Borders, Cornell University Press, Ithaca, NY.
Komisja Europejska, European Commission at work, http://ec.europa.eu/atwork/applying-eu-law/
infringements-proceedings/infringement_decisions/index.cfm?, 8.07.2016.
Radaelli C. M. (2006), Europeanization: solution or problem?, w: European Union Studies, red.
M. Cini, A. K. Bourne, Palgrave Macmillan, Houndmills, Basingstoke, Hampshire, UK.
Steunenberg B. (2010), Is big brother watching? Commission oversight of the national implementa-
tion of EU directives, „European Union Politics”, vol. 11, nr 3.
Tallberg J. (2002), Paths to compliance: enforcement, management, and the European Union, „Inter-
national Organization”, vol. 56, nr 3.
Traktat o Unii Europejskiej, wersja skonsolidowana (2012), OJ C 326.
12. 254 Piotr Burgoński RIE 10 ’16
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, wersja skonsolidowana (2012), OJ C 326.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (1977), Wyrok Ruckdeschel i in. przeciwko Hauptzol-
lamt Hamburg-St. Annen, 117/76 i 16/77, EU:C:1977:160.
Versaluis E., van Keulen M., Stephenson P. (2011), Analyzing the European Union Policy Process,
Palgrave Macmillan, Houndmills, Basingstoke, Hampshire, UK.
Streszczenie
Celem artykułu jest zbadanie, w jaki sposób Komisja Europejska nadzorowała implemen-
tację równościowego i antydyskryminacyjnego prawa UE w latach 2002–2015. W badaniu
jako perspektywę teoretyczną przyjęto teorię europeizacji. Analizy przeprowadzono w oparciu
o dane ilościowe. Badanie wykazało, że Komisja nadzorując implementację równościowego
i antydyskryminacyjnego prawa UE wychodziła z roli egzekutora nakładającego sankcje i chęt-
nie toczyła dialog z państwami członkowskimi. Badanie ujawniło ponadto preferencje Komisji,
tzn. większe zainteresowanie dwoma dyrektywami (2000/43/WE i 2000/78/WE) oraz mniejszą
skłonność do patrzenia na naruszenia zasady równości i niedyskryminacji z perspektywy eko-
nomicznej, a bardziej ujmowanie ich w kategorii pogwałcenia praw jednostki. Przeprowadzone
badanie pokazało ponadto, że w nadzorowaniu implementacji równościowego i antydyskry-
minacyjnego ustawodawstwa UE można odnaleźć elementy governance, do których zaliczyć
należy współpracę z partnerami zewnętrznymi (sieci ekspertów) posiadającymi zasoby (infor-
mację), których brakuje Komisji, a które są niezbędne do prowadzenia kontroli.
Słowa kluczowe: Komisja Europejska, implementacja, procedura naruszenia, równość, dys-
kryminacja
The Method of Supervising Implementation of Equality and Anti-discrimination
Law by the European Commission in the years 2002–15
Summary
The main research problem of the article consists in a question on the method of supervis-
ing implementation of equality and anti-discrimination law by the European Commission in the
years 2002–2015. The study showed that the Commission, overseeing implementation of the
equality and anti-discrimination law of the EU, used to come out of the role of “the guardian
of the treaties” and was discussing problems of infringements in dialogue with Member States.
The survey also revealed preferences of the Commission, i.e. greater interest in the two direc-
tives (2000/43/EC and 2000/78/EC), and less likely to look at the infringement of the principle
of equality and non-discrimination from an economic perspective but more in terms of violation
of individual rights. Moreover the study revealed that elements of governance could be found in
Commission’s activity, namely cooperation with external partners (network of experts) who had
resources (information) that the Commission needed for the inspection. Analysis was based on
the quantitative data. The theory of Europeanization has been applied to the analysis.
Key words: European Commission, implementation, infringement procedure, equality, dis-
crimination
Article submitted: 30.06.2016; accepted: 30.09.2016.