Revista Turística con artítulo especial de Cazorla

Reis- en cultuurmagazine over Spanje & de Spaanstalige wereld
Españamás&
Lanzarote
Zon, zee en lava
Nieuwe trend
industrieel toerisme
Viva Gràcia
De hipste wijk van
Barcelona
Ontdek Catalonië Gastronomie,skiën,kunst & fietsen & Column van
Onno Kleyn,de lekkerste schrijver van Nederland & Zestien tips om Spaans
te leren & Canarische recepten &Fietsen langs deVíasVerdes
Spaanse
steden
4e jaargang | nr 1 | januari - maart 2014 | prijs € 4,95
Vakantiespecial
50tips
Valencia
Granada
Segovia
Toledo
Barcelona

3
Spaans
leren bij
Fuentes.nl
10% korting
t/m 31 maart 2014
Kortingscode: EYM2014
Editorial
Wat is nou leuker? De voorpret of de vakantie
zelf? Het laatste natuurlijk, maar ik begin de
voorpret ook steeds meer te waarderen. Als
student Spaans plande ik niks. Ik nam de
trein, met als enige bagage de Rough Guide
Spain, wat jurkjes, ondergoed, een paspoort
en betaalpas, en zag wel waar ik terechtkwam.
Zo toerde ik van Baskenland via Madrid en
Salamanca naar Granada om te eindigen in
Valencia en Barcelona. Twee maanden lang
zorgeloos genieten! Heerlijke vakanties waren
dat. Maar nu ik minder tijd heb, plan ik graag en
dat levert een groot voordeel op: de voorpret.
De artikelen van onze redacteuren zijn altijd een fantastische inspiratiebron.
Steeds weer merk ik hoe divers en bijzonder Spanje is. Het maken van dit
nummer was extra leuk. Met de 16 extra pagina’s tips in dit vakantienummer
kun je volop inspiratie opdoen voor de meivakantie of alvast voor de zomer.
Wordt het fietsen over de Vías Verdes in Catalonië, een weekend naar
bijzondere steden als Segovia of Toledo, wandelen in de Sierra de Cazorla
met een uitstapje naar Granada of toch maar lekker luieren tussen de lava
op Lanzarote? Ideeën genoeg. Mocht je nog meer inspiratie op willen doen:
kom dan van 15 t/m 19 januari even bij ons langs op de Vakantiebeurs in het
Spanjepaviljoen van het Spaans Verkeersbureau. Lekker Spaans wijntje erbij en
genieten maar van de voorpret. ¡Hasta la vista!
Marjan Terpstra, hoofdredacteur
www.espanaymas.nl
PS España & más geeft tien keer twee kaarten
weg voor de Vakantiebeurs ter waarde van €10.
Like ons op Facebook en maak kans op
twee vrijkaarten.
Inspiratie
Fotografie:Janitasassen/Visagie:CarlaStroijckens/MetdankaanVanMalsenModeHaarlem

4 5
48
7626
18
54 8
Contenido
Lanzarote 8
Luieren tussen lava en kunst & spaans
Stedentrip Granada 18
Erfenis van de Moren & spaans
Eilandhappen 26
Heerlijke Canarische recepten
Gràcia 34
De hipste wijk van Barcelona
Fietsen door Catalonië 40
Over oude spoorbanen
Industrieel toerisme 44
De nieuwe trend
Toledo & Segovia 48
Steden met een (erf)goed verhaal & spaans
54 Top 10 Catalonië
Ontdek het binnenland
64 Interview met Ingrid Lackroy
‘Flamenco maakt alles mogelijk’
68 Sierras de Cazorla
Schitterende steden, overweldigende natuur
74 España & más extra
Genieten van Spaanse sfeer en wijnen
76 Krik je Spaans op
De 16 handigste tips
82 Valencia
Heerlijke slaapplekken
92 Op bezoek bij Valderrama
Gratis olijfoliepakket voor nieuwe abonnees
Rubrieken
3 Editorial
4 Contenido
6 Inspiración, cd-recensies
16 Típico español
24 Libros
32 Traducción, column Maarten Steenmeijer
60 Estudiar español, Spaanse les
63 Me gusta, column Onno Kleyn
67 Concurso, win een weekend inValencia
81 Mi pasión
86 Más inspiración, agenda
96 Neem een abonnement en ontvang een geschenk
98Volgend nummer en colofon
64
82
INHOUD

6
Fabelachtige jazz-
flamencopianist
Pianist en componist Abdón Alcaraz uit
Murcia is een van de grote namen van de
nuevo jazz-flamenco. De fusie van klassieke
Cubaanse bolero, flamenco en jazz op zijn
nieuwste cd Bolero flamenco leent zich bij
uitstek voor romantische avonden. De met
een fabelachtige techniek gezegende
Alcaraz wordt bijgestaan door een
uitstekende groep muzikanten, onder wie
de Cubaanse bassist Jorge Reyes van de legendarische Cubaanse groep Irakere,
zanger Enrique Heredia ‘El Negri’, zangeres Verónica Sobrinos en saxofonist
Germán Velazco. Qua sfeer roept het album herinneringen op aan de Buena Vista
Social Club-klassieker Dos gardenias en het met een Latin Grammy bekroonde
samenwerkingsproject Lágrimas Negras van flamencozanger Diego el Cigala
en de Cubaanse pianist Bebo Valdés. Hoewel niet alle nummers beklijven en de
galmende zang van Verónica Sobrinos onnatuurlijk overkomt, weet Alcaraz met
zijn heerlijke pianospel de aandacht vast te houden.
Abdón Alcarez - Bolero flamenco 
7
Inspiración
samenstelling: Bas Springer
De Argentijnse eeneiige tweelingzusters Laura en
Gianna Caronni, respectievelijk cellist en klarinettist
en beiden beschikkend over een prachtige
stem, vormen samen Las Hermanas Caronni. In
de discrete en temperamentvolle muziek van
dit elegante duo klinken veel invloeden door:
tango, experimentele minimal music, klassieke
muziek, Franse chansons, folk en wereldmuziek.
Ze groeiden op met tango en opera, studeerden
klassieke muziek en vertrokken eind jaren negentig
naar Frankrijk, waar ze speelden met beroemde
Argentijnse muzikanten als Juan Cedrón en Juan
Carlos Cáceres. Voor hun tweede cd, Vuela, nam
dit duo naast zes eigen nummers ook composities
op van Georges Brassens, de Mexicaanse zangeres
Lhasa en de klassieke componisten Rimski-Korsakov
en Ravel. Ondersteund door de Franse zanger
Denis Péan, de Algerijnse muzikant Farid Chouali
en pianomeester Juan Carlos Cáceres maken Las
Hermanas Caronni grote indruk met hun warme
samenzang en sensuele, elegante liedjes op het
snijvlak van vele muzikale werelden.
Las Hermanas Caronni - Vuela, lashermanascaronni.com 
Nieuwe Catalaanse feestband
M
et Els Catarres is Catalonië weer een feestband van formaat
rijker. Spelend in de música mestiza traditie van bands als
Amparanoia, La Pegatina en Che Sudaka gaat dit zestal, ge-
wapend met blazers, gitaren en accordeon, er stevig feestend
tegenaan in een mix van folk, pop, rock, reggae en Mexicaanse muziek. De
afgelopen tweeënhalf jaar gaven Els Catarres meer dan 220 concerten, tot
nu toe voornamelijk in Spanje. Hun optredens zijn ware dansorgies, waarbij
het jonge publiek de nummers massaal meezingt. Hun derde cd, Postal, bevat
aanstekelijke, in het Catalaans gezongen dansnummers, die een uitermate
vrolijke uitwerking op het humeur van de luisteraar hebben. Zo verschijnt bij
nummers als Vull Estar Am Tu en Seguirim Lluitant vanzelf een glimlach op je
gezicht. Wie vertrouwd is met de Catalaanse popmuziek van de laatste jaren
zal niet verrast worden, maar dat het er vrolijk aan toegaat, is zeker. Join the
party, oftewel in het Catalaans: unir-se a la festa!
Els Catarres - Postal 
Elegante
Argentijnse
tweeling-
zusters
De ster van
het zuiden
José Fernández Torres, alias
Tomatito, is een van de beste
flamencogitaristen van Spanje.
Hij werd in 1958 in Almería
geboren, maakte op tienjarige
leeftijd zijn podiumdebuut,
is een ontdekking van de
wereldberoemde gitarist Paco
de Lucía en werkte achttien jaar
samen met de legendarische
flamencozanger Camarón de
la Isla. Snarenvirtuoos Tomatito
(letterlijk: Tomaatje) mengt
traditionele flamenco met jazz,
Afro-Cubaanse en Braziliaanse
muziek en leeft flamenco. Zijn
nieuwste cd heet dan ook heel
toepasselijk Soy flamenco (Ik ben
flamenco). Met zijn vingervlugge
spel zet Tomatito het hart van
iedere flamencoliefhebber in
vuur en vlam. Zijn dochter Marí
Ángeles is in bijna alle nummers
als achtergrondzangeres te
horen terwijl zanger Guadiana
de hoofdrol opeist in Despacito.
De opvallendste nummers
zijn El regalo en Corre por mis
venas, waarin dankzij moderne
studiotechnieken de stem van de
in 1992 overleden Camarón de
la Isla samensmelt met het spel
van zijn voormalige begeleider
Tomatito en Paco de Lucía.
Tomatito - Soy flamenco
www.tomatito.com 
Tomatito is
flamenco
Hoewel ze pas 25 jaar is spreken flamencoliefhebbers
in Spanje haar naam al met respect uit: Rocío
Márquez. Ze is zonder twijfel het grootste flamenco-
talent van 2013 en staat aan de vooravond van een
grote carrière. Met haar buitengewoon heldere en
soepele stem vertolkt Rocío Márquez de meest uit-
eenlopende emoties. Ze kan sensueel fluisteren maar
ook ongelooflijk krachtig en lang uithalen. Rocío
Márquez leerde het zingen aan de Peña Flamenca
in haar geboorteplaats Huelva, veredelde haar
zangkunsten aan het lokale conservatorium en wint
inmiddels prijs na prijs. ‘De Ster van het zuiden’, zoals
ze al liefkozend genoemd wordt, zingt authentieke
flamenco en noemt La Niña de los Peines en Pepe
Marchena als haar grote voorbeelden. Op haar
prachtige debuut Claridad laat Márquez horen wat
ze in huis heeft en dat is heel veel. Of het nu gaat om
fandango, tango, habanera of bulería, in alle ritmes
weet ze te overrompelen. Haar loepzuivere vocalen
roepen zo veel emoties op dat zelfs bij haar vaste gi-
tarist Alfredo Lagos soms de tranen over de wangen
biggelen, zoals laatst bij een concert in Manresa.
Wat een stem, wat een talent!
Rocío Márquez - Claridad www.rociomarquez.com 

8 9
Reportaje
Lanzarote? Is dat
niet zo’n plek voor
mensen die louter
horizontaal vakantie
vieren? Jazeker,
maar er is meer.
Veel meer.Wie iets
verder kijkt dan de
befaamde stranden,
ontmoet er
vriendelijke mensen
op een prachtig
leeg eiland waar
de natuur danig
tekeerging. En waar
de authentieke
sfeer bewaard
bleef dankzij een
bezielde kunstenaar.
Tekst en foto’s: jos schuring
Lanzarote
&
Luieren,
lava
kunst

10
Reportaje
Lanzarote is net als de andere Cana-
rische Eilanden ontstaan door vul-
kaanuitbarstingen.Van alle eilanden
in de archipel heeft de bevolking van
Lanzarote het meest te lijden gehad
van natuurgeweld.Van 1730 tot 1736
vond een serie vulkanische erupties
plaats in de Montañas del Fuego, vol-
gens velen een van de spectaculairste
landschappen op aarde.
Drie weken donker
Zes jaar achtereen spuwden de ber-
gen met grote regelmaat hun lava uit.
De langste uitbarsting duurde negen-
tien dagen. Met eindeloze asregens
leefden de eilandbewoners jarenlang
tussen hoop en vrees. Het is een gods-
wonder dat daarbij maar één persoon
om het leven kwam. In die donkere
bange weken bereikte het vuur een
temperatuur van achthonderd graden
Celsius. Ook nu nog hoef je maar zes
meter diep te graven om een warmte
van vierhonderd graden te meten. De
Montañas del Fuego zijn nu onderdeel
van het Nationale Park Timanfaya. Bij
het hier gelegen restaurant El Diablo
wordt de hitte van de aarde gebruikt
om dé lokale lekkernij, papas arruga-
das, te bereiden. De grondtemperatuur
wordt in de vuurbergen nog steeds
constant geanalyseerd. In Timanfaya
kun je niet wandelen of met de auto
rijden. De toegangsweg leidt in tien mi-
nuten naar het restaurant, van waaruit
bussen vertrekken die je compleet met
spooky soundtrack in een halfuurtje
door het vulkaanlandschap rijden. Je
kijkt je ogen uit.Tegelijk baal je dat
je in een bus zit. Een voice-over geeft
commentaar. Het is allesbehalve een
ideale manier om het indrukwekkende
maanlandschap tot je te nemen, maar
het is ook wel weer hilarisch als soms
bombastische klassieke muziek klinkt
met als finale Also Sprach Zarathustra.
Wil je meer weten en meer voelen
over dit merkwaardige vulkaanland-
schap, loop dan de Ruta de Termesana.
Je vertrekt met een busje vanaf het
bezoekerscentrum van Mancha Blanca.

Je loopt dan in een groepje van acht
mensen onder begeleiding van een
enthousiaste Engelstalige gids.
Duurt ongeveer drie uur. Kijk op
www.reservasparquesnacionales.es.
Lavawandeling
Wandelen door de lava kan echter ook
bij het vissersplaatsje El Golfo, dat be-
roemd is om zijn LagoVerde, een klein
groen meertje gelegen in een krater
aan de kustlijn. El Golfo is befaamd
om zijn visrestaurants.Wij aten er een
uitstekende lokale witvis begeleid
door een heerlijke witte El Grifo op
een terras met schitterend uitzicht op
de zee. Na onze maaltijd wandelen we
naar het einde van de weg waar een
voetpad door de lavavelden slingert.
We zien twee mannen in kokskleren op
de lavablokken zitten en lopen er even
heen. Ze vertellen dat ze hun vissen
juist daar schoonmaken omdat ze dan
zeewater bij de hand hebben en geen
chloorwater hoeven te gebruiken. Dat
komt de kwaliteit en de smaak van
de vis ten goede. Dan vinden we ons
lavapad, het is aanvankelijk makkelijk
begaanbaar maar het wordt steeds
lastiger. Het water spat soms wild op
dus als je het liever droog houdt moet
je hier niet zijn. Na ruim een kilometer
zien we een strandje. Het pad loopt
door tot aan Playa de la Madera, maar
dat is ruim tien kilometer verder. En
je moet wel dezelfde weg terug.We
keren terug naar de bewoonde wereld
van Playa Blanca, op zoek naar een van
de mooiste stranden van Spanje: Playa
de Papagayo.
Shoppingparadijs
Playa Blanca was ooit een klein vissers-
plaatsje maar is vooral in de afgelopen
jaren sterk gegroeid. Het is populair
onder Nederlandse vakantiegangers
omdat het bij de boot naar Fuerteven-
tura en mooie witte zandstranden ligt.
Playa Blanca is ook vlak bij het over-
gewaardeerde dorpjeYaiza, El Golfo
en het vulkaanlandschap. Maar ook
de hoofdstad Arrecife en het rustieke
Ook nu
nog hoef
je maar
zes
meter
diep te
graven
om een
warmte
van vier-
honderd
graden
te meten

12
Reportaje
13
Teguise, de vroegere hoofdstad van
Lanzarote, zijn vanaf Playa Blanca mak-
kelijk bereikbaar met een huurauto.
En voor het noorden heb je aan een
dagtochtje genoeg. De vele vakantie-
parken hier zijn smaakvol gebouwd
met dank aan kunstenaar César
Manrique, die het eiland behoedde
voor hoogbouw. Playa Blanca is niet
zo schreeuwerig als het veel grotere
Puerto del Carmen, maar net als deze
badplaats een shoppingparadijs door
de lage accijnzen. Als je zucht naar
drank of nicotine groot is, sla dan
hier je slag. Het kan zo maar de helft
goedkoper uitpakken dan in Neder-
land. Ook camera’s en tablets zijn hier
spotgoedkoop.
Mooie stranden
Even ten noordoosten van Playa
Blanca loopt een onverharde weg naar
Playa de Papagayo. Na drie kilometer
parkeer je de auto.Vanaf hier kun je
vijf kleine prachtig gelegen strandjes
te voet bereiken. Playa de Papagayo
is het bekendst en ligt ingeklemd tus-
sen twee rotswanden. Het kan er wel
redelijk druk zijn, maar lawaaiig is het
niet. En er zijn dus nog vier andere
strandjes die alle aanzienlijk stiller zijn.
Op een van de twee rotsen bij Playa de
Papagayo zijn twee kleine restaurant-
jes, waarvan we het eerste, gevestigd
in een oud vissershuis, aanbevelen.
Het terras bij de buren is fantasieloos
en de bediening ronduit onbeschoft.
Met uitzicht op het strand en de bergen
eten we hier een heerlijk bordje lapas,
napjesslakken, een lokale specialiteit.
De schelpdiertjes ogen als mosselen
maar smaken anders omdat het vlees
veel steviger is. Net als alle gerechten
hier worden ze overgoten met een
dikke laag mojo verde, gemaakt van
koriander, peterselie, olie, azijn en
knoflook.
Wijnbouw als kunst
De volkse keuken heeft in de restau-
rants op Lanzarote de overhand. De
grootste attractie is hier uiteraard de
vis. Die is heel mals en wordt heer-
de opkomende toeristenindustrie het
landschap op de Canarische Eilanden
bedierf. Hij kreeg het voor elkaar dat
nieuwbouw op Lanzarote niet hoger
mocht zijn dan vier verdiepingen,
reclameborden langs wegen verboden
werden en alle huizen wit geschilderd
bleven, waarbij houtwerk alleen groen,
blauw of bruin mocht zijn. De eilanders
zijn hem er ook ruim twintig jaar na zijn
dood nog dankbaar voor.
De grote Manrique
Het huis van Manrique, nu de Funda-
ción de César Manrique, is gebouwd
in een lavaveld. Op fascinerende wijze
zie je hier, net als in El Diablo, het
restaurant in Timanfaya dat Manrique
ook ontwierp, hoezeer hij natuur en
kunst in elkaar liet overlopen, soms
zelfs letterlijk. In de Fundación kun
je zijn kunst bewonderen en die van
bevriende tijdgenoten als Miró en
lijk gebakken maar sober begeleid,
meestal met een eenvoudige salade.
Wel krijg je er altijd mojo verde en
mojo picante bij. Ook de wijn op Lanza-
rote is uitstekend, al denkt niet ieder-
een daar zo over. Rueda vind je hier
niet, rioja’s wel, maar liever serveren
de restaurants de eigen wijnen, zoals
de witte wijn van El Grifo gemaakt van
de malvasiadruif. Die doet qua frisheid
nauwelijks onder voor een rueda. De
malvasiadruif wordt ook gebruikt voor
Vulcano, een droge witte met een
geheel eigen, nogal zacht karakter. De
druiventeelt op Lanzarote is anders dan
elders. In de lavagronden van de wijn-
streek La Geria staan de stokken laag
en zijn omringd door een muurtje in
de vorm van een halve cirkel. Dat dient
vooral om de druiven te beschermen
tegen de Calima, een zanderige wind
uit de Sahara. Rijdend over de weg
tussen Uga en Masdache is de aanblik
van al deze om elkaar heen cirke-
lende wijnranken op de zwarte grond
een lust voor het oog. Het Museum
of Modern Art in NewYork betitelde
La Geria dan ook als kunstwerk. Dat
is puur esthetisch gedacht, maar de
landbouw in Lanzarote is ook op een
andere manier kunstig. Immers, er is
nauwelijks grondwater op dit vulkaan-
eiland. De grond vangt vocht op uit de
lucht en het land wordt bestrooid met
lavazand, waardoor het schaarse water
minder snel verdampt.
Geen hoogbouw, geen reclame
César Manrique is de held van Lan-
zarote. Het huis van deze kunstenaar
en architect, even buiten de hoofdstad
Arrecife, is een must see voor kunstlief-
hebbers. Manrique was een visionaire
alleskunner en vooral hoeder van het
cultureel erfgoed van Lanzarote. Zijn
niet onbesmette verleden - hij streed
tijdens de Burgeroorlog als vrijwilliger
in het kamp van Franco, waarna hij bij
thuiskomst z’n uniform verbrandde en
nooit meer over de oorlog sprak -laat
onverlet dat de man een fenomeen
was die veel betekend heeft voor het
eiland. In de jaren zestig zag hij hoe
Picasso, die zichtbaar een zeer grote
invloed op Manrique gehad moet heb-
ben. Maar het interessantste is toch het
huis zelf met zijn waterpartijen, rotsen,
bijzondere doorkijkjes en lichtinvallen.
Manrique wordt alom gerespecteerd,
maar ook geëxploiteerd. De laatste
jaren van zijn leven woonde hij in Haría,
een dorp in de vallei van het gebergte
El Risco de Famara. Sinds najaar 2013
is ook dat huis ingericht als museum.
Als je graag wilt weten in wat voor bed
de kunstenaar sliep en welke boeken
in zijn werkkamer stonden, moet je
zeker gaan kijken.
Authentiek Haría
Haría is een schitterend dorp met veel
meer karakter dan het zo aangeharkte
Yaiza, dat in veel boekjes als mooiste
dorp van Lanzarote wordt genoemd,
maar karakterloos is. Haría betoverde
ons al bij de eerste aanblik toen we
aan kwamen rijden vanuit de vroegere
hoofdstad Teguise.Vanuit de verte zie
je het dorp liggen in deVallei van de
Duizend Palmen. Ooit werd hier een
palm gepland voor elke nieuwge-
borene. Maar na de duizend kon de
bevolking het niet meer bijhouden en
stopte men met tellen. De charme van
Haría is de authentieke sfeer. Plaza de
Constitución is klein en rustiek, maar
dat geldt nog meer voor Plaza León
y Castillo, dat vol staat met palmen,
laurier- en eucalyptusbomen. Het plein
heeft een markt op zaterdag en dan is
het er wat drukker, maar lang niet zo
massaal als op de zondagse markt van
Teguise. Het Plaza León y Castillo biedt
plaats aan een paar kleine terrasjes.
Dit is gewoon een heerlijk dorpsplein
waar de tijd stil heeft gestaan en dat
waarschijnlijk nog honderd jaar zal
doen.Tenzij de komst van het nieuwe
museum roet in het eten gooit. 
César
Manrique
is de
held van
Lanzarote
Saber MÁs
lanzarote
Ligging
Lanzarote is een van de
Canarische Eilanden en
ligt ter hoogte van de
Westelijke Sahara in Ma-
rokko op 4 uur vliegen van
Amsterdam. De hoofdstad
is Arrecife. Het eiland telt
160.000 inwoners, van wie
een derde in de hoofd-
stad woont. Lanzarote
is 60 kilometer lang en
20 kilometer breed.
Klimaat
Lanzarote is het meest
zonzekere van de Ca-
narische eilanden. Het
klimaat is vrij constant,
zonnig en prettig. Het hele
jaar door is het hier aan-
genaam toeven, niet te
koud in de winter en niet
te warm in de zomer.
Verblijven
Accommodaties zijn er in
alle soorten en maten op
Lanzarote. Aangezien je
toch echt een auto nodig
hebt om volop van het
eiland te genieten is een
fly-drive met Jiba of Eliza
was here een goede op-
tie. Wij verbleven in Playa
Blanca in Villa’s Kamezi,
dat op ecologische wijze
gebouwd is. Ook hier is de
invloed van Manrique nog
voelbaar. Ons huis bood
optimale privacy, was
praktisch ingedeeld en
de inrichting was smaak-
vol. Het privézwembad,
de grote eettafel buiten,
de eigen barbecue, het
bubbelbad en de mas-
sagedouche maken het
helemaal af. Het complex
ligt een eindje buiten het
dorp direct aan zee en er
is een kleine supermarkt
bij die alles verkoopt
wat je nodig hebt, van
verse croissants tot lekkere
wijnen en zonnebrand-
crème. Aardige ontvangst
door een Belgische
receptioniste. Te boeken
vanaf €465 per persoon
per week inclusief vlucht
en auto. Informatie
www.jiba.nl

14 www.jiba.nl
In het
thema ‘Like
Home’ staat het
ﬁjne en vertrouwde
gevoel centraal. Je voelt je
direct thuis! De vriendelijke
eigenaren doen er alles aan om
je verblijf zo leuk mogelijk
te maken. Ervaar zelf
de gastvrijheid bij
‘Like Home’!
Like Home
boek je p.p. vanaf
€319,-
Like Home
Een warm welkom
Más español
Relajación, lava arte
LANZAROTE
Oefenje
Spaans
metdeze
samenvatting
¿Lanzarote? ¿No es uno de esos destinos donde la gente se pasa
las vacaciones en posición horizontal? Sí, pero hay más... ¡mucho
más! Quien se aventura más allá de las famosas playas, conocerá
a gente encantadora en una isla hermosa y vacía donde la
naturaleza ha causado estragos. Y que, gracias a un inspirado
artista, ha sabido conservar un ambiente de lo más auténtico.
Al igual que las demás Islas Canarias, Lanzarote es
fruto de las erupciones volcánicas. De todas las islas
del archipiélago, los lanzaroteños son los que más han
sufrido la fuerza bruta de la naturaleza. De 1730 a 1736 se
produjeron en esta isla una serie de erupciones volcánicas
en las Montañas del Fuego, según muchos uno de los
paisajes más espectaculares del mundo.
Restaurante El Diablo
Las Montañas del Fuego forman parte ahora del parque
nacional de Timanfaya. En El Diablo, el restaurante
ubicado en este paraje, aprovechan el calor de la tierra
para elaborar la delicia local por excelencia, las papas
arrugadas. Hasta la fecha se sigue analizando de forma
continua la temperatura de la tierra en las Montañas de
Fuego. Desde el restaurante salen autobuses que recorren
durante media hora el paisaje volcánico. Un paisaje
ciertamente espectacular.
El héroe de Lanzarote
César Manrique es el gran héroe de Lanzarote. La vivienda
particular de este artista y arquitecto, en las afueras de la
capital Arrecife, es sin duda una visita obligada para los
amantes del arte. Manrique era un visionario polifacético
que, ante todo, veló por el patrimonio cultural de Lanzarote.
Consiguió que se prohibieran las construcciones nuevas
en Lanzarote de más de cuatro plantas, así como las
grandes valles publicitarias junto a las carreteras, y que se
estableciera que todas las casas se siguieran pintando de
blanco, y que la carpintería solo se pudiera pintar de verde,
azul o marrón. Más de veinte años después de su muerte,
los isleños todavía se lo agradecen.
El gran Manrique
La casa de Manrique, que actualmente aloja la Fundación
César Manrique, está construida sobre un campo de lava.
Resulta fascinante observar cómo aquí, al igual que en El
Diablo, el restaurante en Timanfaya que también diseñó
Manrique, confluyen la naturaleza y el arte, a veces incluso
literalmente. En la Fundación puedes admirar sus obras
de arte y las de amigos contemporáneos del artista, como
Miró y Picasso, quien tuvo una marcada y visible influencia
en Manrique. Pero lo más interesante es la propia casa,
con sus estanques y rocas, las vistas a través de diversas
aberturas y las entradas de luz. Los últimos años de su vida
Manrique vivió en Haría, un pueblo en el valle de El Risco
de Famara. Desde otoño de 2013 la casa en Haría ha sido
habilitada como museo. Si quieres saber en qué tipo de
cama dormía el artista y qué libros tenía en su cuarto de
trabajo, no olvides visitar este lugar. 
&

1716
De Nederlander Marco
Schoots maakt in Spanje
zijn eigen flor de sal in
tientallen smaken, van
mojo verde tot zwarte
olijven en lavendel.
Puur natuurlijk zout
met louter biologische
smaakmakers. Fleur
de sel, flor de sal op
zijn Spaans, is voor veel koks het neusje van de zalm. De
natuurlijke kristallen ontstaan door de invloed van zon en wind
op het zeewateroppervlak en worden met de hand gewonnen.
Doordat ze tijdens het drogen zo’n 5% vocht behouden,
krijgen ze mooie onregelmatige vormen. Flor de sal wordt op
het laatste moment over een gerecht gestrooid; de kristallen
lossen op op de tong en geven een intense smaak. Denk
maar eens aan aardappeltjes uit de oven, met knoflook en
rozemarijn en dan die heerlijke zoutkorrels erover! Maar
niet alleen qua smaak is flor de sal een klasse apart. Er zit
minder natriumchloride in en meer goede mineralen zoals
jodium en magnesium dan in gewoon keukenzout, waardoor
het ook een gezondere keuze is! Flor de sal is verkrijgbaar
in de meest verrukkelijk combinaties met kruiden en andere
smaakmakers. Bestellen kan via www.flordesalmarinaalta.com.
Heel Spanje heeft één
officiële taal: het español
of castellano. De bewo-
gen geschiedenis heeft
het land echter veel meer
talen gegeven. De meeste
daarvan zijn dialecten die
op lokaal niveau naast het
Spaans gebruikt worden.
Dit zijn vrijwel allemaal
Romaanse taalvarianten,
die dus afstammen van
het Latijn.Vier van deze
plaatselijke varianten heb-
ben het verder geschopt
dan de rest en zijn in de
Spaanse grondwet opge-
nomen als officiële regio-
nale talen in de autonome
gemeenschappen waarin
ze gebruikt worden: het
Catalaans (in Catalonië),
het Baskisch (in Baskenland
en Navarra), het Galicisch
(in Galicië en een stukje
van León en Asturië) en
het Aranees (in de Valle
d’Aran in Catalonië). Het
Baskisch is de enige taal
die niet van het Latijn
afstamt. Sterker nog, het lijkt
op geen enkele andere
bestaande taal! De rol van
deze vier regionale talen is
behoorlijk groot. Naast het
landelijke Spaans spreekt
maar liefst een kwart van
de Spaanse bevolking een
van deze vier talen. Dat zijn
in totaal zo’n elf miljoen
mensen!
Heb je je ooit afgevraagd waarom Spaanse voetballers en atleten
bij een EK, WK of de Olympische Spelen nooit meezingen met hun
volkslied? Dat komt omdat het Spaanse volkslied geen tekst heeft!
De Spaanse nationale hymne is een van de oudste volksliederen
van Europa. Er wordt voor het eerst melding van gemaakt in
1761, dan nog als Marcha Grenadiera (grenadiersmars). De
componist is helaas onbekend. In 1770 verklaarde Karel III de mars
tot officiële eremars. Doordat die in de praktijk eigenlijk vooral bij
koninklijke plechtigheden ten gehore werd gebracht, ging hij
echter al snel Marcha Real heten - koninklijke mars. In 1997 volgde
de benoeming tot officieel volkslied. Er zijn diverse pogingen
gedaan om een tekst bij de mars te schrijven. De laatste wedstrijd
die werd uitgeschreven dateert van 2006; de gekozen tekst zou
door Plácido Domingo gezongen worden tijdens een gala. Het
feest werd echter afgeblazen. Er was te veel kritiek: de tekst zou
te oppervlakkig zijn, of te franquistisch, en zou in sterk autonome
gebieden als té Spaans worden ervaren… Er wordt vast wel weer
eens een poging gedaan, en tot die tijd staan de Spaanse
winnaars trots neuriënd op het ereschavot.
Voetballers zonder tekst
Nederlander
maakt flor de sal
No hablo
español
Crema catalana
versus crème brûlée
Een klassiek twistpunt tussen de Fransen en de
Spanjaarden: welke was er eerder, en welke is het
lekkerst, crema catalana of crème brûlée? De twee
versies van dit overheerlijke toetje met een gebrand
suikerlaagje zijn op het eerste gezicht niet van
elkaar te onderscheiden. Toch zijn er wel degelijk
verschillen. Zo wordt crema catalana doorgaans
met melk gemaakt, terwijl het hoofdbestanddeel
van crème brûlée room is; de eerste is dus iets
lichter. De crema wordt gekookt in een pan op
het vuur, de crème au bain-marie, in een schaal
boven kokend water dus. De smaakmakers van de
Spaanse variant zijn traditioneel een kaneelstokje
en citroenschil, terwijl de Franse versie met een
vanillestokje wordt gemaakt. En dan is er de suiker.
Als je het helemaal goed wilt doen, gebruik je voor
crema catalana een gloeiend heet ijzer; bij crème
brûlée mag ook een hete grill of vlam worden
gebruikt voor het karamelliseren. Hoe het ook zij, het
kraken van het suikerlaagje na een goede maaltijd
is een van de geneugten van het culinaire leven!
Típico español
samenstelling: Tanja Timmerman

18 19
Reportaje
Als er één stad in Spanje is die je gezien moet hebben,
dan is dat Granada, zei Ernest Hemingway ooit.
Granada is een inspiratiebron voor veel kunstenaars.
Dichter en toneelschrijver Lorca, die hier jaren woonde,
zei zelfs: Als ik niet was geboren nabij Granada, zou ik
nooit Bodas de sangre hebben kunnen schrijven. Wat
wil je ook? Een stad waar je steeds weer verrassende
uitzichten hebt op het Alhambra en de Sierra Nevada
en waar het Moorse verleden nog tastbaar is.
Tekst en foto’s: KArin Anema
Granadaerfenis
van de
moren

20 21
Reportaje

odra ik Granada binnenkom, vallen
me de graffiti kunstwerken op,
overal in de stad.Van oudsher heeft
Granada als een magneet gewerkt op
kunstenaars, reizigers en schrijvers.
Zoals Washington Irving, die in het
Alhambra woonde en in 1832 Tales of
the Alhambra schreef. Nog steeds heeft
de universiteitsstad een mysterieuze
aantrekkingskracht als ik zie hoeveel
hippies, rasta’s en straatmuzikanten hier rondlopen.
Bij de mirador Placeta de Carvajales ontmoet
ik een groepje jongens die de nacht hebben
doorgefeest. Zij beweren descendientes del viejo
punk (afstammelingen van de oude punk) te zijn
en vertellen dat er veel alternatievelingen wonen
in het bos nabij de stad en in de grotten in de
kloofwand van de Darro die door de stad stroomt.
En anders wel in de grotten in de bergen in de
directe omgeving.
Spirituele Moorse wijk
Granada is een stad die je loom lopend moet
absorberen om voluit van de architectuur te
kunnen genieten. De mengelmoes aan bouwstijlen
vertelt veel over het sociale, religieuze en culturele
verleden. Er zijn gebouwen uit alle tijdperken.
Oud, maar allerminst doods. Een groepje
flamencozangers baant zich een weg naar een
optreden, en individuele muzikanten en schilders
zie je overal.Wandelend door de steile steegjes
met witgekalkte huisjes in de labyrintische wijk
Albaicín waan ik me in Moorse tijden. Hier woonden
vroeger de ambachtslieden en de adel. Zes
eeuwen geleden stonden er zo’n dertig moskeeën
in deze buurt, die terecht op de werelderfgoedlijst
van de UNESCO prijkt. Op de fundamenten van
die moskeeën staan nu kerken en kloosters.Vanuit
hun ramen hebben ze uitzicht op het Alhambra. Je
kunt het slechter treffen. De stille steegjes van de
Moorse wijk stralen nog steeds een vredige rust uit.
Ze hebben onmiskenbaar iets spiritueels, ondanks
de drommen toeristen die zich door de straten
wurmen om bij de mirador San Nicolás te komen.
In vroeger tijden wemelde het hier ook van de
badhuizen. Een ervan is nog steeds te bezichtigen.
El Bañuelo - een gerestaureerde hamam uit de elfde
eeuw - was voor de Moren de plek om te relaxen
en te netwerken.
De echte tapas
Het echte leven in Granada speelt zich echter
niet in Albaicín af, maar in de omringende
wijken. Bewoners gebruiken de siësta voor een
uitgebreide lunch of wat tapas. Op een patio met
rozen in terracotta potten bestel ik een glas wijn.
Terwijl de barman mijn glas neerzet én een hapje
van tonijn in olijfolie met een forse snuif zeezout
zegt hij resoluut: ‘Als je elders in Spanje voor een
tapa moet betalen, weet je dat het geen tapas zijn,
maar raciones. Alleen in Granada, Almería en Jaén
zijn tapas gratis.’ En heel belangrijk: de kok, en niet
de klant, bepaalt welke tapas er op tafel komen.
Bij mijn tweede glas serveert hij een cactusvijg,
rijkelijk met amandelen bestrooid. Ik adem de
sfeer van de stad, proef de zoete gerechten uit de
kloosters, ik ben tenslotte in Granada, en geef me
vervolgens net als iedereen over aan het Alhambra
om me te laten betoveren.
De robijn: het Alhambra
Na zijn nederlaag in 1492 liet sultan Boabdil een
schitterend domein aan de christenen na.Vandaag
is het Alhambra een van de mooiste visitekaartjes
van Spanje. Maar laten we bij het begin beginnen.
In de achtste eeuw veroverden de Arabieren
Spanje, op een klein deel in het noorden na.
De eerste sultan liet in de dertiende eeuw het
Alhambra bouwen, genoemd naar de roodachtige
gloed van de stenen. Het bestaat uit een medina,
paleizen en een fortificatie met een kasteel en
torens om de stad te verdedigen. De stad is
gebouwd op het hoogste punt in het landschap en
torent vrijwel verticaal uit boven de rivier de Darro,
die Granada doorsnijdt. Dichters noemen het
Alhambra wel de ‘kroon op Granada’ of de ‘robijn
in de kroon’.
Sprookjespaleis
Lopend door het Alhambra verbleken alle
andere monumenten in de stad. Ondanks de
achthonderd andere toeristen, het maximum dat
per dagdeel naar binnen mag. Toegegeven: de
gidsjes hebben gelijk. In het Alhambra waan je
je in Duizend-en-een-nacht. In de Leeuwenzaal
van het paleis lijken de zuilen een bos van
palmbomen en is de leeuwenfontein een oase in
een woestijn van marmer. Het is niet moeilijk om
je in de mysterieuze vertrekken voor te stellen
hoe hier een harem, soldaten, geestelijken, de
hofhouding en prinsessen rondliepen. Onder de
onwaarschijnlijk fraai bewerkte plafondkoepels -
vol sterrenhemels - zaten de sultans en koningen
op kussens. Door de lage ramen keken ze uit over
de Sierra Nevada. Of wellicht staarden ze naar
de rijke decoraties op de zuilen, de muren en de
Z
Tip
Neem in de stad
der Moren een
ontspannende
massage in een
Moors badhuis of
bezoek een Moors
theehuis

22
Reportaje
23
plafonds. Of luisterden ze naar het klaterende water
op de patio’s, terwijl ze de geur van bloeiende
planten opsnoven.
In het voetspoor van Boabdil
Urenlang ga ik de ene koninklijke residentie in,
de andere uit, wandelend over paden, gelegd in
mozaïeken, paden die door de mooiste tuinen
van Spanje voeren: rozentuinen, hangende tuinen
en moestuinen. Pergola’s, geschoren cipressen
en bloeiende judasbomen zijn vaste onderdelen.
Overal is water: nu eens een klaterende beek,
dan weer een stille vijver die de omgeving
weerspiegelt. Een versje verwoordt de pracht van
het Alhambra in één zin: Dale limosna, mujer, que
no hay en la vida nada como la pena de ser ciego
en Granada (‘Geef ’m een aalmoes, vrouw, want
niets is zo erg als blind zijn in Granada’). Ik sluit af
met de wandeling die de laatste Moorse koning,
Boabdil, in 1492 maakte. Hij ging voorgoed de
poort van het Alhambra uit, keek nog één keer
naar het panorama van de agrarische velden en
de Sierra Nevada en liep de steile helling af naar
beneden. Dan kom ik op het punt waar Boabdil de
sleutel aan de christelijke heersers overhandigde
en zijn stad voor altijd adiós moest zeggen. Op weg
naar de kust zou zijn moeder later zeggen: ‘Huil
maar als een vrouw om wat je als man niet hebt
kunnen verdedigen’ 
Met dank aan:
www.spain.info/nl, www.vueling.com (vliegtickets
Amsterdam-Malaga), www.hotellosangeles.net
Saber MÁs
granada
Más español
La herencia musulmana
Granada
Oefenje
Spaans
metdeze
samenvatting
Si hay una ciudad en España que no te puedes perder, sin
duda esa es Granada, dijo en una ocasión Ernest Hemingway.
Granada es una fuente de inspiración para muchos artistas. El
poeta y dramaturgo Lorca, quien vivió durante años en esta
ciudad, llegó incluso a afirmar: Si no hubiera nacido cerca de
Granada, nunca podría haber escrito Bodas de sangre. No
es de extrañar: una ciudad con vistas a la Alhambra y Sierra
Nevada que vuelven a cautivar una y otra vez, y donde el
pasado árabe todavía es palpable.
Granada es una ciudad que se debe explorar sin prisas, si se
quiere disfrutar plenamente de la arquitectura. La mezcolanza
de estilos arquitectónicos es testimonio del pasado social,
religioso y cultural de la ciudad. Hay edificios de todas las
épocas.Viejos, pero vivos. Deambulando por las estrechas
callejuelas de paredes blancas en el laberíntico barrio de
Albaicín, uno se siente transportado a la época árabe. Aquí
antaño vivían los artesanos y los nobles. Este barrio, que con
razón figura en la lista de Patrimonio de la Humanidad de
la UNESCO, contaba hace seis siglos con treinta mezquitas.
Respiro el ambiente de la ciudad, saboreo las dulces delicias
de los monasterios y seguidamente me entrego en cuerpo y
alma al hechizo de la Alhambra.
Palacio de ensueño
Cuando uno camina por la Alhambra, todos los demás
monumentos de la ciudad parecen palidecer. Este efecto no
se ve afectado por el hecho de que se permita la entrada
a ochocientos turistas por mañana o tarde.Tenemos que
admitirlo: las guías tienen razón. En la Alhambra uno tiene la
sensación de entrar en un cuento de las Mil y una noches. En
el Patio de los Leones las columnas se erigen como si de un
bosque de palmeras se tratara y la fuente de los leones evoca
un oasis en un desierto de mármol. No es difícil imaginarse
cómo en su día deambulaban por estas misteriosas estancias
soldados, religiosos, miembros de la corte, princesas y
las mujeres de un harem. Bajo las cúpulas profusamente
ornamentadas, cubiertas por cielos estrellados, los sultanes y
los reyes se reclinaban sobre los cojines, mientras disfrutaban
de las espectaculares vistas a las cumbres de Sierra Nevada
que les ofrecían los bajos ventanales.
En los pasos de Boabdil
Termino mi visita con el recorrido que hizo Boabdil, el último
rey árabe, en 1492. Salió para siempre por la puerta de la
Alhambra, volvió una vez más la vista a las tierras labradas
y a Sierra Nevada, e inició el descenso por la empinada
cuesta. Llego al lugar donde Boabdil les entregó las llaves de
Granada a los soberanos cristianos y tuvo que decir su último
adiós a su ciudad. Dirigiéndose hacia la costa con su madre,
esta le dijo:‘Llora como una mujer lo que no supiste defender
como un hombre.’ 
Vliegen
Vueling heeft vluchten vanuit Amsterdam
met overstap in Barcelona vanaf €210
voor een retour.
Uitgaan
Granada is een populaire studentenstad
en je kunt hier 24/7 terecht in honderden
bars, restaurants en clubs. In Albaicín zijn
verschillende charmante theehuisjes en
kun je romantisch tafelen met uitzicht op
het Alhambra. In de avonduren zit je ook
goed rond de straten van het Plaza de
los Lobos, Homo de Abad en Pedro
Antonio de Alarcón. Het Plaza Nueva en
de Paseo de los Tristes zitten in de zomer
vol met sangria nippende toeristen en
stadsbewoners.
Entree Alhambra en badhuis
Om teleurstelling te voorkomen kun je
het best van tevoren tickets bestellen via
www.tourgranada.es. Delen van het Al-
hambra zijn overigens gratis te bezoeken.
En wat is er leuker dan in de stad van de
Moren naar een Moors badhuis gaan?
Voor €36 kun je badderen en krijg je een
massage in Hammam El Andalus. Informa-
tie: www. hammamelandalus.com.
Lokale kost
Als je toch in Granada bent, probeer dan
de streekgerechten eens. Stoofgerechten
staan hier veel op de kaart, zoals olla de
San Antón. Stevige kost, met bonen, var-
kenskop en varkensoren! Iets lichter, maar
ook alleen voor fijnproevers, is tortilla del
Sacromonte, omelet met lams- of varkens-
vlees. En vergeet vooral niet om er een
lekkere wijn uit de streek bij te drinken.
Oude bazaar
In Granada kun je heerlijk winkelen.
Ga zeker even kijken in de Alcaicería,
de oude Arabische bazaar vlak bij de
kathedraal. Hier waren vroeger honder-
den Arabische winkeltjes. Nu is er alleen
nog een straat over waar je onder andere
hippiekleding, aardewerk en bijzondere
lampen kunt kopen. Het is ook de favo-
riete plek van zakkenrollers, dus wees op
je hoede.

24
Libros
H
et nieuwste boek van de Chileense schrijfster
Isabel Allende, Ripper, is weer een spannend
verhaal vol kleurrijke personages. Allende
situeert haar roman ditmaal in San Francisco.
De eigenzinnige alleenstaande moeder Indi-
ana Jackson verdient de kost met aromatherapieën en mas-
sage. Ze houdt van twee mannen en is druk met haar lief-
desleven, terwijl haar dochter Amanda de duistere kant van
het leven ontdekt. Onder haar leiding spelen enkele mensen
op internet het Ripper-spel, waarin de deelnemers moorden
uit de negentiende eeuw proberen op te lossen. Maar wat
een spel was, wordt dodelijke ernst wanneer de rippergroep
een aantal bizarre moorden in San Francisco onder de loep
neemt. De moorden houden de stad in hun greep, maar de
politie weet er geen raad mee. Het lijkt erop dat het Amanda
en haar groep gaat lukken de zaken op te lossen, totdat blijkt
dat de moordenaar al die tijd veel dichterbij is geweest dan
de meeste ripperspelers hadden verwacht…
Ripper, Isabel Allende, Wereldbibliotheek, €19,90
Het lijkt een nieuwe trend: boeken van Neder-
landse vrouwen met (hun leven in) Spanje in de
hoofdrol.Wij kregen de afgelopen maanden drie
in de bus. Ariane van Wijk schreef een kloek
boek (406 pagina’s) over haar emigratie naar
Andalusië. Samen met haar partner Robert ver-
kocht ze haar internetbedrijf en settelde zich in
Nerja waar ze een eigen restaurant begonnen.
Simone de Léon schreef een thriller over Sam,
een jonge arts die naar Valencia vertrekt en
daar besluit om van taarten bakken haar beroep te maken. Als een vriend
op bezoek komt, wordt duidelijk dat Sam niet zomaar is vertrokken maar een
geheim met zich meedraagt. Mooie titel: Bloedsuiker!
De Zucht van de Moor is een psychologische roman, een geschiedenisboek
en een reisboek ineen.Tijdens een tocht door Andalusië verdwalen Hessel
en Sanne. Onder invloed van een hallucinerend middel ontmoeten ze een
Moorse boer die de laatste koning van Granada blijkt te zijn, Boabdil. Steeds
vaker maakt Hessel ‘trips’ en ontdekt zo het verleden van Spanje.
Toekomst en Tapas, Ariane van Wijk €16,95; Bloedsuiker, Simone de Léon, €14,90;
De Zucht van de Moor, Marjet Maks €9,49
Nieuwe
spannende
Allende
Tekst: marjan terpstra
‘In een winter met sneeuw
bevroor de grond, en de
onderste helft van de cactus
ging dood en het bovenste
deel bleef leven omdat het
stiekem wortel had geschoten
in een spleet van die muur met
rozenstruiken en pissebedden,
en die wortel voedde zich
met baksteen en oude mortel
en gaf leven aan de cactus
die omhoog groeide, tot
boven de muur, om in de tuin
van de buren te loeren. En
helemaal bovenin kwam er in
de avond van de dag dat ze
me gevonden hadden een
bloem uit…’ Deze zin op de
eerste pagina van de roman
In de Cameliastraat van de
Catalaanse schrijfster Mercè
Rodoreda lijkt niet alleen een
metafoor voor het leven van
de hoofdpersoon van de
roman, Cecília Ce, maar ook
voor Catalonië in de tijd dat
Rodoreda de roman schreef,
van 1963-1965. Cecília wordt
als vondeling neergelegd in
de Cameliastraat, loopt op
jonge leeftijd weg, belandt
in een krottenwijk, maar
ondanks alle tegenslag in haar
leven en haar berustende
levenshouding eindigt ze
als een rijke onafhankelijke
vrouw. Een beklemmende en
intrigerende roman.
In de Cameliastraat, Mercè
Rodoreda, uit het Catalaans vertaald
met nawoord door Frans Oosterholt,
Menken Kasander & Wigman
Uitgevers €22,50
Uitgeverij Menken Kasander en Wigman bouwt
gestaag aan de Spaanse bibliotheek. Een grote pluim
waard! Onlangs verscheen Zo is de wereld, de vijfde
vertaalde roman van Pío Baroja, de belangrijkste
romancier van de Generación del 98. Het is een
fascinerend boek van een fascinerende schrijver
dat speelt in een fascinerende tijd: het begin van
de twintigste eeuw. De jonge Russische Sacha heeft
haar onrustige vaderland verlaten op zoek naar het
geluk. Ze studeert medicijnen in Genève waar ze haar eerste man ontmoet.
Het huwelijk is geen lang leven beschoren. Ook haar tweede huwelijk, met een
Spaanse schilder, strandt. Baroja lardeert het verhaal met beschrijvingen van
de plekken die Sacha bezoekt: Genève, Rusland, Florence en verschillende
delen van Spanje. Soms is het meer een reisboek dan een roman. Dan weer lijkt
het of je een essay leest als Sacha’s goede vriend Arcelu zijn ideeën spuit. De
verder beste man is antisemiet, net als Baroja trouwens. Sacha’s eerste man, die
joods was, krijgt er flink van langs. Maar ook de kritiek op de Spaanse, Russische
en Italiaanse volksaard is niet mals. Een fascinerende roman nogmaals, maar
alleen voor lezers die de racistische passages kunnen pruimen.
Zo is de wereld, Pío Baroja, vertaling en nawoord Frans Oosterholt, Menken, Kasander & Wigman
Uitgevers, €22,50
Fascinerende roman
van Baroja
Mail&winEspaña & más geeftvijf exemplaren weg van Ripper.Kans maken? Mail naarespanaymas@gmail.com
De tekst op de achterflap is veelbelovend: Door & door Barcelona
voert je weg van de gebaande paden en neemt je mee naar
het Barcelona van de locals... Sfeervolle verhalen, oogstrelende
fotografie en insidertips.’ Het boek oogt goed en voelt goed: mooi
papier, prachtig uitgevoerd. Maar als je begint te lezen slaat de
teleurstelling toe. ‘Voorbij de warme stranden en kustdorpjes van de
Costa Brava ligt de stad Barcelona… dagelijks slenteren honderden
toeristen hier over de drukke Ramblas, op weg naar de feeërieke
gebouwen van architect Gaudí. Door & door Barcelona neemt je
mee naar dit Barcelona.’ Tja… Heel veel gebabbel en achterin maar
29 pagina’s met concrete tips. En de fotografie is bij vlagen sfeervol,
maar er zitten ook veel nietszeggende foto’s tussen. Bovendien
ontbreken de bijschriften, dus je weet niet wat je ziet. Nee, dan kun
je beter een gewone reisgids nemen, zoals de 100% Barcelona, met
een handige uitneembare kaart en véél meer tips.
Door & door Barcelona - Beleef de Stad van binnenuit, Sarah Breimer en Marina
Goudsblom (fotografie), Kosmos Uitgevers, €18,95
Bijzonder Barcelona?
25
Spanje in de
hoofdrol
Beklemmende
Catalaanse roman

2726
Eiland
happen
Spartelende vis, pittige geitenkaas, zwarte
aardappelen, exotische groenten, sappige suikerriet.
Stuk voor stuk typisch Canarische producten,
afkomstig van de eilanden of uit de omringende zee.
De eilandbewoners maken er in een handomdraai
smakelijke maaltijden van waarin je Spaanse,
Afrikaanse en Latijns-Amerikaanse invloeden
terugproeft. Eenvoudige, voedzame kost met flink
wat kruiden en specerijen.
Tekst en receptuur: EMMELIEN SMIT | Foto's: fotografie duna
Ingrediënten
Voorgerecht of borrelhapje, 4 personen
Mojo verde 1 grote bos verse koriander
alleen de blaadjes | 2 tenen knoflook
fijngehakt | ½ tl komijnpoeder |
3 el wittewijnazijn | 10 el olijfolie |
peper en zout
Queso asado 300 gram oude (harde)
geitenkaas in 4 gelijke plakken van
ongeveer 1 cm dik | olijfolie
Bereiding
Pureer de korianderblaadjes, knoflook,
komijn en wittewijnazijn in een blender
of keukenmachine. Giet de olijfolie er
beetje bij beetje in een dun straaltje bij
en draai er een gladde saus van. Breng
op smaak met peper en zout.
Verhit een klein beetje olijfolie in een
koekenpan. Bak de plakken geitenkaas
op hoog vuur goudbruin. Dit duurt
een minuut of twee. Keer halverwege.
Serveer direct met de koriandersaus.
Queso asado con mojo verde de cilantro
Delicioso
Geitenkaas maken,
dat kunnen de
Canarische boeren
wel. Ieder volgens
zijn eigen ‘recept’.
Vaak roken ze de
kaas ook nog even
boven een houtvuur
van takken, heide of
hout uit de omgeving.
Zo’n mooi product
heeft niet veel nodig.
Even bakken in een
pan, groen Canarisch
sausje erbij en
smullen maar.
Gebakken
geitenkaas
met
groene
koriander
saus
Delicioso


29
ReportajeReportaje Delicioso
Mojito ron miel
Mojito met honingrum
Ingrediënten
Cocktail voor 1 glas
½ limoen in partjes | 10 verse muntblaadjes |
crushed ice | 50 ml Canarische honingrum
te koop bij de betere slijterij | sodawater
Bereiding
Knijp de partjes limoen in een longdrink-
glas uit.Voeg de limoenpartjes en munt-
blaadjes toe. Stamp een paar seconden
voorzichtig aan.Vul het glas voor driekwart
met crushed ice.Voeg de honingrum toe
en roer het goed door met een theelepel.
Doe er nog wat crushed ice bij en vul het
glas met sodawater. Garneer met verse
munt.
Bereiding
Verwarm de oven voor op 160 ºC. Droog de beenham
goed af met keukenpapier. Kerf met een scherp mes
het zwoerd ruitvormig in.Wrijf flink wat zeezout over
de vetlaag, en duw 4 knoflooktenen op verschillende
plekken in de inkervingen. Doe een scheut olijfolie in
een braadslee en leg de ham, met het zwoerd naar
boven, erin. Braad de ham 1 uur. Pureer ondertus-
sen 6 tenen knoflook samen met een snuf zeezout, de
oregano, paprika, komijn en olijfolie in een blender of
keukenmachine. Giet er de wijn bij en draai er een
glad mengsel van. Haal de ham na een uur uit de oven.
Schenk het knoflook-kruidenmengsel over de ham.
Verhoog de oventemperatuur naar 200 ºC en zet de
ham terug in de oven. Laat de ham in ongeveer 1,5 uur
gaar, goudbruin en knapperig worden. Hij is gaar als
de kerntemperatuur 65 ºC is. Bedruip het vlees regel-
matig met de eigen jus. Neem het vlees uit de oven en
laat de ham in aluminiumfolie op een vleesplank een
halfuur rusten. Snijd de beenham in plakken. Lekker
met mojo verde van peterselie.
Ingrediënten
Voorgerecht of borrelhapje,
voor 10-12 personen
1 rauwe beenham van ongeveer
3 kilo met zwoerd, zonder been,
verkrijgbaar bij de betere slager |
10 tenen knoflook gepeld | zeezout
| 1 tl gedroogde oregano | 1 tl mild
paprikapoeder | 1 tl komijnpoeder
| 30 ml olijfolie | 125 ml witte wijn
Pata asada | Gebraden beenham
Waar een Canarisch
feestje is,is pata asada
Delicioso
28


30 31
ReportajeDelicioso
Bereiding
Maal de amandelen fijn in een
blender of keukenmachine. Maal
niet te lang, anders gaat de olie zich
afscheiden. Rooster de gemalen
amandelen in een droge pan op laag
vuur, tot ze goudbruin zijn. Schud
ze regelmatig om, zodat ze niet
verbranden. Doe de suiker met het
water in een pan. Breng op een laag
vuur aan de kook en laat de suikersi-
roop een paar minuten zacht koken:
hij wordt dan mooi helder en iets
dikker.Voeg al roerend de amande-
len, citroenrasp en kaneel toe. Haal
het mengsel van het vuur en laat het
even afkoelen. Klop de eidooiers
door het afgekoelde mengsel. Zet
de pan op een laag vuur en breng
al roerend langzaam aan de kook.
Giet de amandelcrème in een glazen
schaal en laat hem afkoelen. Bewaar
hem tot gebruik in de koelkast. 
Ingrediënten
Maaltijdsoep, voor 4 personen
200 g rookspek in dobbelsteentjes | 1 ui ge-
snipperd | 2 tenen knoflook fijngehakt | 500 g
vastkokende aardappelen in blokjes | 100 g
pompoen in blokjes | 2 maïskolven in plak-
ken van ongeveer 2 cm | 1,5 l water | peper
en zout | mespunt komijnpoeder | 2 bosjes
waterkers gewassen, stugge steeltjes verwijderd,
fijngehakt | 200 g kikkererwten zelf geweekt en
gekookt of uit blik | enkele draadjes saffraan
Potaje de berros | Waterkerssoep
Ingrediënten
Nagerecht, 4 personen
250 g blanke amandelen
| 250 g kristalsuiker
| 250 ml water | rasp
van 1 citroen | mespunt
kaneelpoeder | 4
eidooiers losgeklopt
Bienmesabe | Amandelcrème
Je zou het niet
verwachten,
maar waterkers is
razend populair
op de Canarische
Eilanden. Het
veel gegeten,
pittig smakende
waterplantje
is het hele jaar
door op de markt
verkrijgbaar.
Verser dan
vers, want het
groene gewas
gedijt goed in
de stromende
wateren van de
eilanden.
Bereiding
Bak het spek uit in een grote soeppan.
Voeg de ui en knoflook toe en laat ze
glazig worden.Voeg de aardappelen,
pompoen en maïs toe, plus het water.
Breng op smaak met peper, zout en ko-
mijn. Laat de soep ongeveer 25 minuten
doorkoken. Roer de waterkers, kikker-
erwten en saffraan door de soep. Laat de
soep nog een paar minuten doorkoken
en voeg eventueel nog wat peper en
zout toe.

32 33
Traducción
Ongeveer een jaar
geleden verscheen
Misión olvido in
Spanje. Er werd
reikhalzend uitge-
keken naar deze
tweede roman van
María Dueñas. Een
paar jaar eerder
was haar eersteling
El tiempo entre
costuras een
gigantische best-
seller. Het duurde
even voordat het
boek dankzij mond-
tot-mondreclame
de boekentoptien
binnenkroop, maar
daarna was
het daar niet meer
weg te slaan.
I
n het buitenland viel het boek
eveneens in goede aarde. Ook
in Nederland, waar het ver-
scheen als Het geluid van de
nacht, een titel die niets met de
originele titel en ook niets met de
inhoud van El tiempo entre costuras
te maken heeft, maar waarin wel de
titel resoneert van De schaduw van de
wind. Ook de sepiafoto die de Neder-
landse uitgever voor de vertaling had
uitgekozen is sterk geïnspireerd op
de cover van Ruiz Zafóns megaseller.
Opvallende verschillen
Niet alleen Dueñas’ Nederlandse
uitgever speelde op safe, ook haar
Spaanse uitgever deed dat. Op de
vooromslag van Misión olvido zien
we, net als op die van El tiempo entre
costuras, en profil de afbeelding van
een opvallend goed geklede en ver-
zorgde vrouw. Een veel modernere
vrouw, maar toch. Dueñas zelf had
daarentegen niet op safe gespeeld
met haar tweede roman. Zeker, de
hoofdpersoon is opnieuw een vrouw
die wordt bedonderd door haar ge-
liefde, daar erg van streek door raakt
en haar leven uiteindelijk een nieuwe,
positieve richting weet te geven.
Maar minstens zo opvallend zijn de
verschillen.
Complexe structuur
Misión olvido speelt zich niet af tegen
de spannende achtergrond van de
Spaanse Burgeroorlog en de Tweede
Wereldoorlog, maar in de kleine
wereld van een letterenfaculteit in
California. Het kan daarom bijna niet
anders of er komen nogal wat literaire
verwijzingen in het boek voor, en dat
is een ander verschil met Dueñas’
debuutroman. Ook de structuur is
een stuk complexer en doet met zijn
verrassende perspectiefwisselingen
eerder aan de romans van Mario
Vargas Llosa denken dan aan El
tiempo entre costuras, dat niet meer
is - en ook niet meer wil zijn - dan een
degelijk, rechttoe rechtaan verteld
avonturenverhaal.
Ronkende beeldspraak
Toen ik Misión olvido kort na ver-
schijnen las, werd mijn aandacht ook
getrokken door formuleringen als
‘(yo) estaba por eso segura de que mi
grito no iba a caer en el fondo de un
saco cargado de olvidos’ en ‘El tiempo
había separado nuestros caminos y
quizá el músculo de la cercanía había
perdido vigor.’ Hoe zou deze ron-
kende beeldspraak die in het Spaans
al bijna over the top is straks worden
vertaald in het Nederlands, een taal
die niet zo hard van stapel loopt in
het gebruik van metaforen en verge-
lijkingen?
Het verrassende antwoord ligt nu in
de Nederlandse en Vlaamse boek-
winkels en heet De wereld vergeten.
De oorverdovende passages die ik in
de Spaanse editie had aangestreept
bleken in de Nederlandse vertaling
bijna allemaal een toontje lager te
zingen. Zo werd de eerste passage
niet zoiets als ‘ik wist daarom zeker
dat mijn noodkreet niet in het diep-
ste van een zak boordevol vergeten
dingen zou vallen’, maar simpelweg
‘ik was er daarom zeker van dat mijn
noodkreet niet aan dovemansoren
gericht zou zijn.’ En het tweede citaat
is niet vertaald als ‘De tijd had onze
Maarten Steenmeijer
(1954) is hoogleraar
Spaanse letterkunde en
cultuur aan de Radboud
Universiteit Nijmegen. Hij
schreef onder meer Spanje
is anders, Mythenbouwers
van de Nieuwe Wereld en
Een continent in het klein.
Vertaal de volgende
zin, afkomstig uit de
novelle Astucia (2012)
van de Spaanse schrijver
Andrés Barba:
Mamá había llamado
cuatro veces aquella
mañana para quejarse
de la chica que la
atendía y cada
llamada había sido
un poco más nerviosa
que la anterior.
Het fragment uit
Javier Sierra’s roman El maestro
del Prado is het best vertaald
door Audrey Lassche:
Dit verhaal begint de
eerste koude dagen van
december 1990. Ik heb
erg lang getwijfeld of ik dit wilde
publiceren, vooral omdat
het een zeer persoonlijk
avontuur is.
Mail de vertaalde zin
voor 28 februari naar
espanaymas@gmail.com.
De winnaar ontvangt een
boeken- of filmpakket.
wegen gescheiden en misschien had
de spier van de nabijheid aan kracht
verloren’ maar als ‘Onze wegen had-
den zich gescheiden en de vroeger
vertrouwelijke band liet zich mis-
schien niet zo nauw meer aanhalen.’
Zingen en swingen
Wat een lef, dacht ik. De vertalers
zijn niet met één oog naar het ori-
gineel blijven kijken, maar hebben
dat losgelaten en hun volle blik op
de Nederlandse tekst gericht. Die
moest zingen en swingen. Om dat te
bereiken hebben ze het origineel als
een spons in zich opgezogen en er
daarna een heel andere tekst uitge-
wrongen. Nog een voorbeeld:
Sólido, seguro, sus dedos entre mi
pelo, su olor contra mi olor, transmi-
tiéndome con sus labios el sabor a
hombre de mil vidas y mil batallas y
la intensidad profunda de una verdad.
Als je dicht bij het origineel blijft is
hier geen fatsoenlijk Nederlands van
te maken. Leve de enorme vrijheid
dus die de vertalers zich hebben
veroorloofd:
Hij woelde met zijn vingers door
mijn haar, onze lichaamsgeuren
vermengden zich en zijn lippen
brachten de smaak over van een
strijdbaar man van de wereld, dege-
lijk en zelfverzekerd, en daarnaast
de diepe intensiteit van een waar-
heid waaraan niet viel te tornen.
Nadat ik deze passages had verge-
leken begon ik met hooggespannen
verwachtingen de vertaling te lezen.
De eerste zin bevestigde mijn ver-
moeden dat De wereld vergeten een
fraai staaltje van vertalersmoed is:
‘Soms verliezen we de greep op het
leven en valt het met een kille plof
voor onze voeten.’ Een zin die, net als
het Spaanse origineel, staat als een
huis maar die Dueñas heel anders
heeft geformuleerd: ‘A veces la vida se
nos cae a los pies con el peso y el frío
de una bola de plomo.’
Niet altijd even zuiver
Maar toen ik verder las, stuitte ik al
snel op passages die de betovering
verbraken, zoals ‘affiches van lang
vervlogen exposities’ (carteles de vie-
jas exposiciones); ‘enveloppen gericht
aan mijn adres’ (sobres a mi nombre);
‘Alles was nog als altijd’ (Todo seguía
igual que siempre); ‘Ik twijfelde of ik
zou ophangen of niet. De tweede op-
tie won.’ (Dudé entre colgar o no, ganó
lo segundo.).
In de eerste twee voorbeelden zou
een letterlijker vertaling beter Neder-
lands hebben opgeleverd ‘affiches
van oude tentoonstellingen’ en ‘en-
veloppen met mijn naam erop’. In het
derde en vierde voorbeeld zou een
vrijere vertaling juist meer op zijn
plaats zijn geweest: ‘Alles was zoals
het altijd was geweest’ en ‘Ik twijfelde
of ik zou ophangen of niet. Het werd
het tweede.’
De vertalingen van de passages die
ik tijdens het lezen van het origineel
had aangestreept blijken de lading
dus niet helemaal te dekken. De ver-
talers hebben er goed aan gedaan
om voor een lagere toonsoort te kie-
zen, maar daarin zingen ze niet altijd
even zuiver. 
Een toontje lager
&
Vertaal
win

34 35
España bonita
De gemiddelde toerist komt in de
Barcelonese wijk Gràcia niet verder
dan Parc Güell. Gek eigenlijk, want
deze authentieke barrio kan de
locals juist bekoren. De twee grootste
pluspunten? De op-en-top relaxte
sfeer en het feit dat de wijk nog
niet wordt overstroomd door
hordes toeristen.
Tekst: Annebeth vis | Foto’s: dagmar lap
24 uur
in gràcia

36
ReportajeEspaña bonita
at Barcelona ondanks het massa
toerisme - in 2012 ontving de
stad bijna 7,5 miljoen bezoe
kers - zijn eigenheid heeft
weten te behouden, bewijst de
volkswijk Gràcia. Ooit wasVila
de Gràcia een dorp ten noord
westen van de stad. De chique Pas
seig de Gràcia, eens de weg die naar
het dorp leidde, herinnert daar nog
aan. In de Romeinse tijd liep hier al een
pad richting deVia Augusta, de weg
die destijds de Romeinse provincie His
pania doorkruiste. In de middeleeuwen
werd dat pad, Camí de Jesús genaamd,
gebruikt om van het historische Barce
lona naar het dorp Gràcia te komen.
Dorps karakter
Toen in de negentiende eeuw de woon
wijk Eixample werd aangelegd, ging
Gràcia deel uitmaken van Barcelona,
maar het dorpse karakter van de wijk
is nog altijd sfeerbepalend. De smalle
straten in de buurt zijn favoriet bij jonge
ontwerpers en je vindt er verrassende
winkels. Ook zijn er veel gezellige
restaurants met een divers aanbod. De
bruisende pleinen zijn met stip Gràcia’s
beste troef. Of je nu kiest voor Plaça
del Sol, Plaça de laVila de Gràcia of
Plaça de laVirreina, het is er eigenlijk
altijd goed toeven. ’s Morgens lezen
levensgenieters er de krant onder het
genot van koffie met ontbijt. ’s Middags,
vanaf een uur of vijf, als de kinderen
uit school en volwassenen uit hun werk
komen, stromen ze vol met locals die
een praatje maken, hun inkopen doen
of een terrasje pikken. In de avonduren
kun je er terecht voor een cerveza met
bijbehorende tapa of een uitgebreide
maaltijd.
Parc Güell In 1900 kreeg Antoni
Gaudí van zijn goede vriend en be
schermheer Eusebi Güell de opdracht
een soort tuinstad te ontwerpen. Een
echte tuinwijk is het park, dat tussen
1900 en 1914 werd aangelegd, nooit
geworden: er werden slechts twee
huizen gebouwd. In een daarvan nam
Gaudí in 1906 zelf zijn intrek.Tegen
woordig is hier het Gaudímuseum
gevestigd. In 1984 werd Parc Güell toe
gevoegd aan de werelderfgoedlijst van
de UNESCO, waar het een plek kreeg
tussen de werken van Antoni Gaudí.
Parc Güell is de perfecte kennismaking
met het oeuvre van de modernistische
meester. De huisjes bij de ingang lijken
zo uit een sprookjesboek geplukt en
waren bedoeld als portierswoning en
kantoorhuis voor de administratie van
de nooit van de grond gekomen wijk.
De straten en de promenadeweg zijn
geïnspireerd op natuurlijke vormen
en materialen. Het grote plein in het
midden van het park was bedoeld als
ontmoetingsplek voor buurtbewoners
en als openluchttheater. Het biedt een
fantastisch uitzicht over de stad. De plek
is favoriet onder fotografen vanwege de
golvende balustradebank en komt voor
op menig vakantiekiekje. De zitbank is
volledig bedekt met kleurrijke mozaïe
ken, in de typisch Catalaanse trencadís-
stijl. Het plein wordt gedragen door een
Dorische zuilenhal. De mozaïekmedail
lons in het plafond waren het werk van
Gaudís rechterhand Josep Maria Jujol.
De zuilen hebben ook een praktische
functie: de architect had bedacht dat
ze als waterleidingen het regenwater
zouden kunnen afvoeren richting het
ondergrondse waterreservoir. De
beroemde draak of salamander van
Gaudí, die staat te pronken bij de in
gang, moest de ondergrondse wateren
bewaken. Natuur en architectuur gaan
in Parc Güell hand in hand en lijken
met elkaar versmolten. Precies zoals in
de geest van Barcelona’s belangrijkste
modernist zelf.
CasaVicens Antoni Gaudí had in
1878 nauwelijks zijn diploma op zak
of hij werd door tegelfabrikant Manuel
Vicens i Montaner gevraagd om een
zomerhuis neer te zetten inVila de
Gràcia, dat toen even buiten Barcelona
lag. Een kenner van andere gaudiaanse
3xGaudí
D


38 39
España bonita
hoogstandjes in Barcelona zal het
direct opvallen: de voor Gaudí zo ken
merkende ronde vormen en golvende
muren zijn in Casa Vicens nog geheel
afwezig.Wel is direct duidelijk dat de
architect vanaf zijn beginperiode op
zoek is geweest naar een eigen bouw
stijl en identiteit. In de smalle straat met
doodgewone woningen trekt dit protse
rige bouwwerk meteen de aandacht
van voorbijgangers, niet alleen door
de bijzondere vorm, maar ook door de
uitbundige decoratie en het opvallende
smeedijzeren hekwerk in jugendstilstijl.
De architectuur van Casa Vicens is
een mengeling van stijlen, waarvan de
traditionele Spaanse en de Arabische
invloeden het meest in het oog sprin
gen. De typische Spaanse onderkant
is gemaakt van goedkoop natuursteen,
dat door veel modernisten als basis
voor hun ontwerpen werd gebruikt.
Hoe hoger het gebouw werd, hoe
Arabischer het uiterlijk, zoals te zien
is aan de talrijke keramiektegels, die
zijn aangebracht in schaakpatroon,
en de torentjes op het dak, die de
sfeer oproepen van de sprookjes van
Duizend-en-een-nacht. Als afwisseling
op het traditionele schaakbordpa
troon gebruikte Gaudí bontgekleurde
tegeltjes beschilderd met bloemen die
waren geïnspireerd op de oranjekleu
rige afrikaantjes die op het bouwter
rein groeiden. Sinds 2005 staat Casa
Vicens op de werelderfgoedlijst van
de UNESCO, maar het is helaas niet
toegankelijk voor het publiek. Alleen
op 22 mei krijgen nieuwsgierigen een
door pepitas, de moderne versies van
het pepito de ternera, een broodje
kalfsvlees.
Carrer deVerdi Met stip een van
de gezelligste straten in Gràcia is de
Carrer deVerdi, waar je naast een
groot aantal eettentjes ook diverse
leuke winkels vindt, zoals El Piano,
met een filiaal voor de vrouwen en een
filiaal voor de mannen, en kleding
winkel TheVOS Shop.
Be House is een woonwinkel waar
je zeker zult slagen als je op zoek
bent naar een leuk cadeau voor
vrienden of familie.Van casual kleding
tot grappige gadgets, kookspullen, kof
fietafelboeken en vele andere originele
artikelen..
Oli Sal Hier vind je olijfolie in alle
soorten en maten.Van de intense
Andalusische smaken tot de zachtere,
Catalaanse oliën.
Nobodinoz Deze kinderwinkel is het
perfecte adres voor kleine liefhebbers
van design. Je komt er strakke, doch
speelse meubels tegen, gadgets en
hippe kleding.
Pinc is een uitstekend voorbeeld van
het hoge creativiteitsgehalte in de wijk
Gràcia. Niet alleen zijn de kleding van
ontwerpster Ana Tichy en de lingerie
collectie van Ricarda Papst bijzonder,
ook is de zaak op kunstzinnige wijze
ingericht.
Con Gràcia Voor foodlovers die
op zoek zijn naar een culinaire
ervaring, is Con Gràcia het goede
adres. In dit piepkleine restaurant
kies je uit het traditionele menu of
het speciale verrassingsmenu. Beide
bestaan uit zeven gangen en zijn
gebaseerd op de mediterrane keuken
met Aziatische invloeden. Kenners
verwachten dat Con Gràcia in de
nabije toekomst de eerste Michelinster
in de wacht zal slepen. Reserveren is
een must.
L’Eggs In dit restaurant, waar de
Catalaanse topchef Paco Pérez de kaart
bepaalt, draait alles om eieren.Van
gekookt en gebakken tot aan super-de-
luxe of modern. Een bijzonder adresje
met op de kaart zowel mediterrane als
meer exotische invloeden.
CinesVerdi Naar de film in Barcelona?
Dan zit je goed bij CinesVerdi. Op het
programma staan filmhuisfilms die in
de originele taal met Spaanse onderti
teling worden vertoond.
Bobby Gin is in Barcelona een buiten
gewoon populair drankje en een van
de leukste plekken om gin-tonics te
bestellen is de trendy bar Bobby Gin.
Op de kaart staat een lange lijst met
verschillende gins en ook de tonic kun
je zelf kiezen. 
in het midden. De toren werd gebouwd
tussen 1862 en 1864 door Antoni Rovira
i Trias. Er wordt gezegd dat tijdens de
rebellie van 1870, toen de arbeiders
klassen in opstand kwamen tegen de
gevestigde orde in de stad, de klok vijf
dagen lang onafgebroken heeft geluid,
omdat een buurtbewoonster het koord
vanaf haar terras bediende. De troepen
van generaal Gaminde bombardeer
den de wijk in de hoop een einde te
maken aan de luidende klok. Op het
plein is ook het charmante Casa de la
Vila te vinden, het stadsdeelkantoor.
Lata-Bern@ is een uitstekende locatie
voor tapas. Op de kaart die uitvergroot
aan de muren hangt, staan tientallen
traditionele én creatieve tapas, die
bovendien op originele wijze worden
geserveerd. En het leukste is misschien
nog wel dat deze zaak door toeristen
eigenlijk nog niet is ontdekt.
PepaTomate wat zoveel betekent als
‘Jo Tomaat’ is een origineel restaurant
met lokale hapjes en drankjes. Op de
kaart staan gerechten als ensaladilla
rusa, ansjovis, patatas, kazen en worsten.
Je drinkt er Moritz-bier bij, Catalaanse
wijn of een vermout. Een prima spot
voor de lichte trek.
La Pepita is een zogenoemde gas
trobar, waar je goed zit voor moderne
tapas met een twist van de chef. De rest
van de spijskaart wordt gedomineerd
kans. Dan wordt de woning openge
steld voor bezoekers van de kapel ter
ere van Santa Rita, die zich in de tuin
van het paleisje bevindt. Haar naam
dag valt op die datum.
Gaudí Experience Op loopafstand
van zijn beroemde Parc Guëll kun
nen liefhebbers van Gaudí op een wel
heel bijzondere manier kennismaken
met het erf- en gedachtegoed van
Barcelona’s beroemdste architect.
Gaudí Experience is, zoals de naam
al suggereert, een heuse ervaring. In
een ruim tien minuten durende 4D-film
vlieg je door het Barcelona uit zijn tijd
en bezoek je zijn bekendste werken.
Luister, kijk, voel, beweeg en laat je
meeslepen.
Plaça del Sol is een klassieker in de
wijk. Het negentiende-eeuwse plein
draagt al dezelfde naam sinds 1849,
toen Gràcia nog geen deel was van de
Catalaanse hoofdstad. Rond het plein
zitten een stuk of tien cafés, waarvan
tapasbar Sol Soler met marmeren tafel
tjes, houten stoelen en een authentiek
modernistische vloer op nummer 21
een aanrader is. Het pand op nummer
13 lijkt zo uit de Efteling geplukt.
Plaça de laVila de Gràcia is het
administratieve centrum van het district
Gràcia. De bijnaam Plaça del Relotge
(‘Plein van de klok’) heeft dit plein te
danken aan de imposante klokkentoren
3xtapear
van bewoonster Dagmar Lap
Dagmar Lap, model, fotografe en bekend van het tv-
programma Live4You met Carlo en Irene, is helemaal
weg van haar wijk Gràcia. Dit zijn haar favoriete plekjes.
1 Gut Een van de meest
sfeervolle en intieme res-
taurants in de wijk Gràcia is
ongetwijfeld Gut. Licht en fris
qua uitstraling; en even iets
anders dan een standaard
tapastent. De bediening is
erg vriendelijk en het eten is
gewoon top. Mijn aanrader?
De Thaise mosselen!
2 Nostàlgic Barcelo-
na Photo Store Als je van
fotograferen houdt, is dit je
winkel. Geen professionele,
serieuze apparatuur, maar
veel polaroid-camera’s,
accessoires, gadgets en an-
dere leuke hebbedingetjes.
3 Plaça de la Virreina
Voor mij is Plaça de la
Virreina het leukste en
mooiste pleintje van Gràcia.
Bestel een café con leche
op een terras, kijk naar de
mensen en genieten maar!
Je zit hier echt tussen locals.
2xrelajar
5xcomprar
2xpor la noche2xcomer
3 tips
1
2
3
Bestel een café con leche
op een mooi terras, kijk
naar de mensen en geniet
van de zon

41
Reportaje
40
Vakantie op de fiets heeft
enorme voordelen. Je ziet
veel van het landschap,
ontmoet mensen en snuift
al trappend de geur en
cultuur van het land op.
Fietsen in Catalonië, met
de fantastische landschap-
pen, het heerlijke klimaat
en de architectonische
rijkdommen, is een feest.
Vanaf de hoogste pieken
van de Pyreneeën door de
vlaktes in het binnenland
tot aan de kust.
Catalonië op de fiets
Tekst en foto’s: Catalan Tourist board
Oude
sporen
worden
fietspaden
©PatronatdeTurismedelaDiputaciódeTarragona-Terresdel’Ebre
Adembenemende vergezichten aan de
Via Verde Terra Alta i el Canaletes

42
Reportaje
43
M
ensen in Spanje hebben in de loop
der tijden overal wegen aange-
gelegd met verschillende doel-
einden, bijvoorbeeld religieuze
(Camino de Santiago, Camino de
San Ignacio de Loyola en Ruta de
los Monasterios del Císter), eco-
nomische (Caminos de Pastores), culturele of gewoon om
de communicatie tussen twee verschillende plaatsen te
vergemakkelijken. De laatste jaren zijn veel van die oude
wegen opgeknapt, van wegwijzers voorzien en aange-
past, zodat je er makkelijk kunt wandelen of fietsen. Een
mooi voorbeeld hiervan zijn de Vías Verdes, meer dan
2000 kilometer fietspad op het traject waar eerst spoorlij-
nen liepen. Fietsen op de auto dus en op naar Catalonië,
waar zeven van deze ‘groene fietspaden’ zijn.
Weinig hoogteverschillen
De Catalaanse overheid probeert met de Vías Verdes
over oude spoorwegen het duurzame toerisme te
stimuleren. Omdat er weinig hoogteverschillen in
de routes voorkomen, zijn ze makkelijk te doen voor
iedereen, ook voor gezinnen met kinderen en mensen die
slecht ter been zijn. Door de aanleg van deze bijzondere
het vulkaanlandschap van La Garrotxa en loopt via het
smalle treinspoor door het dal langs de rivier de Ter en de
weidegronden van Salt en Girona.
Slotetappe en bonusrit
De slotetappe van deze route loopt van Girona naar Sant
Feliu de Guíxols. Dit is het tweede deel van de Ruta del
Carrilet. De route begint in de prachtige stad Girona (met
de mooie Joodse wijk, de imposante gotische kathedraal
en de kleurrijke gevels aan de rivier de Onyar) en eindigt
in Sant Feliu de Guíxols in het hart van de Costa Brava.
Met de Middellandse Zee als achtergronddecor fiets je
hier afwisselend langs akkertjes en bossen. De route van
Palamós naar Palafrugell, ofwel de Ruta del Tren Petit (de
route van de kleine trein), is niet direct verbonden met
de voorgaande routes, maar is wel makkelijk bereikbaar.
Deze oude treinbaan komt langs een paar mooie dorpjes
en biedt uitzicht op de kust. Langs de hele route zijn
restaurantjes waar je het beste van de lokale gastronomie
vindt: stevige kost uit de bergstreken, met veel vlees en
groenten, en verse vis uit de zee.
De Vía Verde de las Terres de l’Ebre
De Vía Verde de las Terres de l’Ebre is een route die loopt
langs een oude spoorlijn door de Valle de Zafán. Deze
spoorweg moest La Puebla de Híjar in Aragón verbinden
met Tortosa in Catalonië en daarmee met de zee. De
tocht begint in het oude treinstation van Lledó-Arnes.
Van daaruit fiets je naar Horta de Sant Joan, waar Pablo
Picasso in zijn jonge jaren een tijdje woonde. De route gaat
langzaam bergafwaarts en via Bot kom je uiteindelijk in
het dal van de rivier de Canaletes. Een adembenemende
route met prachtige vergezichten die ook door zes tunnels
en langs twee viaducten komt. Terwijl het dal breder
wordt, verandert het landschap.
Wijnkathedralen
Via de sierra's van Pàndols y Cavalls kom je
uiteindelijk uit in El Pinell de Brai, bekend vanwege zijn
‘wijnkathedralen’. De Bodega Cooperativa liet hier in
het begin van de twintigste eeuw een modernistisch
bouwwerk neerzetten van architect Cèsar Martinell, een
van de leerlingen van Gaudí. Na deze indrukwekkende
stop kun je doorfietsen naar het Ebro-dal, waarbij je door
een aantal tunnels en over een aantal bruggen komt.
Aan de rand van Xerta zie je de indrukwekkende Azud,
‘deltawerken’ uit de Arabische tijd. Na Xerta fiets je door
vriendelijke landerijen met fruitbomen en groentetuinen
naar Tortosa. Daar wachten de kathedraal van Santa
María en het Castillo de la Suda uit de tiende eeuw. Het
landschap onderweg is spectaculair maar je moet wel
41 tunnels door, waarvan sommige erg lang zijn (tot 750
meter). Een prachtige route met geweldige panorama’s! 
De
ROUTES
Ripoll naar Olot
Afstand: 40 kilometer
Hellingspercentage etappe 1 en 2: 3%
Hellingspercentage etappe 3: 5%
Moeilijkheidsgraad: laag/gemiddeld
Hoogste punt: 1010 m (Coll de Sentigosa)
Laagste punt: 370 m (La Vall de Bianya)
Aanwezig: fietsverhuur in Ripoll en Sant
Joan de les Abadesses, picknickplekken,
en wc’s op de stations
Olot naar Girona
Hellingspercentage: 1,5%
Moeilijkheidsgraad: laag
Hoogste punt: 620 m (Coll d’en Bas)
Laagste punt: 70 m (Girona)
Aanwezig: fietsverhuur in Olot, Les Preses,
Amer en Girona, picknickplekken, en
wc’s op de stations
Girona naar Sant Feliu de Guixols
Afstand: 39,7 kilometer
Hellingspercentage: 0,5%
Hoogste punt: 136 m (Cassà de la Selva)
Laagste punt: 0 m (Sant Feliu de Guíxols)
Aanwezig: fietsverhuur in Quart, Platja
d’Aro en s’Agaró, picknickplekken, en
wc’s op de stations
Palamós naar Palafrugell
Hellingspercentage: 1%
Hoogste punt: 42 m (Palafrugell)
Laagste punt: 5 m (Palamós)
Aanwezig: fietsverhuur in Palamós en
Palafrugell, picknickplekken, en wc’s op
de stations
De Vía Verde de las Terres de l‘Ebre
Hellingspercentage: 1%
Moeilijkheidsgraad: laag/gemiddeld
Hoogste punt: 440,22 m (Arnes)
Laagste punt: 5,61 m (Roquetes)
Aanwezig: fietsverhuur in Arnes, Horta de
Sant Joan, Prat del Compte, Pinell del
Brai, Xerta en Tortosa, picknickplekken,
en wc’s op de stations
fietsen wandelpaden zijn landelijke gebieden ontsloten
waar eerder geen mensen kwamen maar die van grote
waarde zijn, vanwege zowel de prachtige natuur als de
vele culturele hoogtepunten.De Vías Verdes de Girona,
die van de Pyreneeën tot de Costa Brava lopen, en de
zuidelijker gelegen Vías Verdes de Terres de l’Ebre, die
door bossen en dalen voeren tot aan de zee, zijn hier twee
mooie voorbeelden van.
Van de bergen naar de zee
De Vías Verdes de Girona is een prachtige route van
125 kilometer die je in vier etappes van de Pyreneeën
naar de Costa Brava brengt. Het eerste deel, van Ripoll
naar Olot, begint in de aan de Pyreneeën grenzende
dalen van Ripoll. Onderweg kom je sporen tegen van
de vroege industrialisatie in Catalonië maar ook veel
romaanse bouwwerken, zoals het Monasterio de Santa
Maria in Ripoll met zijn monumentale toegangspoort die
ook wel de Bíblia de Piedra wordt genoemd, de ‘stenen
Bijbel’. Het is een van de mooiste voorbeelden van de
Catalaanse romaanse bouwstijl. De route van Olot naar
Girona is de eerste etappe van de Ruta del Carrilet, die
voert langs enkele landschappelijke, ecologische en
culturele hoogtepunten van Catalonië. De route begint in
Reportaje
©AgènciaCatalanadeTurisme–LluisCarro
Fietsers in het natuurpark
van de Ebro Delta

44 45
Reportaje
Hoe wordt appelcider gemaakt en
pulpo gevangen? Hoe gebruikten Spanjaarden
waterkracht en wonnen ze ijzererts? Spanje koestert
zijn industriële erfgoed en oude ambachten.
Eeuwenoude krachtcentrales en mijnschachten
worden gerenoveerd en opengesteld voor
bezoek. Ciderfabrieken en vissers gunnen toeristen
een kijkje in de keuken. Industrieel toerisme
bloeit in Spanje. In Groen Spanje staan daarin de
mijnbouw en de visserij centraal.
Tekst: Marlies Bavius en Marjan Terpstra
España bonita
44 45
Industrieel toerisme is niet alleen leuk voor lekkerbekken die graag
een hammenmakerij of bodega bezoeken maar ook geweldig voor
kleine en grote bollebozen die bijvoorbeeld meer te weten willen
komen over de bouw van een schip.
Zo kun je in Spanje op bezoek gaan bij een scheepswerf, een wind-
park, een bodega, een museum over transport, een ijsfabriek of een
smederij. Industrieel toerisme trekt niet alleen gezinnen met kinderen,
maar ook studenten en professionals zijn welkom, zowel in het Spaanse
binnenland als aan de kust of op de eilanden. Je kunt een fabriek of
werkplaats bezoeken, maar er zijn ook veel aanvullende activiteiten,
zoals proeverijen, verkoop van streekproducten en speciale routes.
INDUSTRIEEL
TOERISME
Voorlevensgenietersenbollebozen
I 

Reportaje
46
España bonita
Vissers aan het werk in Galicië
Wie Galicië zegt, zegt vis. Het hele leven van de mensen die wonen rond de
mysterieuze rías staat in het teken van de vangst van vis en schelpdieren. De
processies worden hier niet alleen in de straten gehouden, maar visserssche-
pen trekken er jaarlijks in colonne op uit om door de woeste baren verzwolgen
vissers te groeten met een ererondje. Als je geluk hebt, kun je dat een keer
meemaken. Je kunt het hele jaar, wel afhankelijk van de zee, voor €6 per persoon
(minimum aantal deelnemers vijf) een wandelexcursie van 1½ of 2 uur maken
vanuit Cambados en de vissers op schelpdieren aan het werk zien terwijl ze
de delicatessen verzamelen die ’s avonds op je bord belanden. Onze favoriet:
zamburiños, een soort jakobsschelpen, met knoflook, olie en peterselie, niet te
versmaden! Die mag je echt niet overslaan als je in Galicië bent. Meer informatie:
www.turgalicia.es of www.guimatur.org.
Pulpo met paprika
In de meeste dorpen en steden kun je ook de visafslag bezoeken. Een feestje
als je een appartement huurt waar je zelf kunt koken. Opvallend zijn vooral
de octopussen, die hier met tentakels en al in kokend heet water verdwijnen.
Daarna worden ze in stukjes gesneden en bestrooid met paprikapoeder en
zout op houten borden geserveerd. Het Galicische equivalent van de Hollandse
bitterbal! Als je niet alleen meer wilt weten over vissersschepen maar ook houdt
van oorlogsschepen, ga dan naar Ferrol. In de achttiende eeuw besloot Filips V
de oorlogsvloot te versterken en koos hij, vanwege de goede geografische lig-
ging, de riviermond van Ferrol als maritieme basis. Hij liet hier de modernste
scheepswerf van Europa bouwen. Op bepaalde dagen, waaronder vakantie-
periodes, kun je op afspraak voor €4 per persoon een bezoek brengen aan de
overblijfselen uit die tijd. Het scheepsmuseum is het hele jaar door van dinsdag
tot en met vrijdag gratis te bezichtigen van 9.30 tot 13.30 uur. Meer informatie:
www.turgalicia.es.
Appelcider en waterkracht
Even oostelijker, in Asturië, hebben ze weer hun eigen specialiteiten. Dé lekker-
nij van de Asturianen is appelcider. Een beetje restaurant heeft een home made
fles op tafel staan. De fles wordt op flinke hoogte gehouden en dan wordt de
cider ingeschonken. Het maken van appelcider is een lang en arbeidsintensief
proces; de fermentatie alleen al duurt zes maanden. De appels worden in okto-
ber geplukt.Van half mei tot begin september kun je gratis Bodega El Gaitero
bezoeken op werkdagen van 10.00 tot 13.20 uur en van 16.00 tot 18.00 uur en op
zaterdag alleen in de ochtend. De andere maanden van het jaar is er van don-
derdag tot en met zondag zo´n vijf keer per dag een bezoek van ongeveer een
uur mogelijk. In het groene binnenland van Asturië kun je eindeloos wandelen
en dan lunchen in een lokale uitspanning waar de cider rijkelijk vloeit. Bijvoor-
beeld bij Teixois, zo’n 30 kilometer landinwaarts vanaf Ribadeo. In dit lieflijke
landschap is het Conjunto Etnográfico de Teixois. Hier kun je zien hoe ingenieus
het waterbeheer van de Asturianen eeuwen geleden al was: er is nog een prach-
tige oude molen, een aambeeld, een waterrad en een slijpsteen. Het aambeeld
wordt al genoemd in documenten uit de achttiende eeuw. De molen en andere
monumenten zijn dagelijks te bezichtigen. Entree €2,50.
Uniek mijnwerkersdorp
Asturië is ook altijd een van de belangrijkste mijnstreken van Spanje geweest.
Een van de meest bijzondere voorbeelden van industrieel erfgoed in deze regio
is het mijndorpje Bustiello. Dit werd tussen 1890 en 1925 aangelegd door de
Sociedad Hullera Española, in die tijd een groot mijnbouwbedrijf. De kerk, de
school, het monument, het ziekenhuis, de mijnwerkershuisjes, ze staan er nog
steeds en kunnen op zaterdag en zon- en feestdagen onder leiding van een gids
bezocht worden (voor €5 per persoon). In de maanden juli en augustus is een
bezoek mogelijk van woensdag tot en met zondag. Opvallend aan dit dorp is de
ongebruikelijke esthetiek van de architectuur. Het is het schoolvoorbeeld van
industrieel paternalisme, waarbij mijnexploitanten behalve huizen ook scholen
en gezondheidszorg voor de mijnwerkers en hun gezinnen regelden. In een van
de huizen, het Casa de don Isidro, wordt uitgelegd hoe belangrijk dit mijnge-
bied vroeger was en waarom dit dorp zo uniek is. In dezelfde streek kun je
ook het Mijn- en Industriemuseum (MUMI) bezoeken, een van de belangrijkste
Spaanse musea over de mijnindustrie.Wil je liever de natuur in en toch iets over
de mijnen te weten komen, dan kun je een fiets huren en de steenkoolroute door
de Valle del Candín of de mijnroute Jovellanos volgen.
Grotten en brandewijn
Ook in Cantabrië leefde de bevolking jarenlang deels van de mijnindustrie. Hier
kwam in 1978 een einde aan 120 jaar ontginningsindustrie van sfaleriet en gale-
niet. Deze heeft een onuitwisbaar stempel gedrukt op het huidige landschap
en de dorpen. Dit is nog goed te zien in dorpen als Valdáliga, Bustriguado,
Labarces en Rábago. Iedereen hier heeft wel een (ver) familielid dat in de mij-
nen heeft gewerkt. In dit gebied werd rond 1908 de grot El Soplao ontdekt door
mijnwerkers die een doorgang maakten. Het gangenstelsel is maar liefst 27 ki-
lometer lang en bijna 10 kilometer daarvan is open voor publiek. Het is aan te
raden om van tevoren te reserveren; kosten: €12 per persoon. Meer informatie:
www.elsoplao.es.
Een van de belangrijkste toeristische centra in het binnenland van Cantabrië is
het bergdorpje Potes.Vanuit hier loop je zo de Picos de Europa in. Overal wor-
den hier flessen orujo verkocht, een soort brandewijn gemaakt uit de destillatie
van druivenrestanten na het maken van wijn. Je moet ervan houden en ertegen
kunnen, want het goedje bevat 40 tot 60% alcohol. Ieder najaar wordt in Potes
het Fiesta del Orujo gehouden. Orujo proeven en zien hoe het gemaakt wordt
kan het hele jaar door gratis in de fabriek Sierra del Oso in Ojedo, 2 kilometer
verderop.
IJzer smeden
Ook Baskenland heeft een lang en bewogen mijnbouwverleden. Bilbao, nu
dankzij het Guggenheim de stad van de kunst, was vijftig jaar geleden nog een
stad vol zware industrie. Diep in het Baskische binnenland kun je de mijnen van
Aizpea bezoeken. Hier werd al ijzererts gedolven in de elfde eeuw. Door de
eeuwenlange mijnexploitatie is een speciaal landschap ontstaan: de IJzerberg
die in het natuurpark Aizkorri Aratz ligt. In het informatiecentrum, dat het hele
jaar open is, kun je zien hoe hier tot de sluiting van de mijnen in 1951 ijzererts
werd gewonnen en hoe belangrijk de ijzerwinning was voor de Baskische
bevolking. Een bezoek aan alle onderdelen van de IJzerberg kost €6,50. Er zijn
nog veel mijngangen en ondergrondse spoorwegen. Slechts één gang is open
voor publiek, de polborina. Als je wilt zien hoe er zes eeuwen geleden ijzer
werd gesmeed, ga dan naar de Ferrería de Mirandaola in Legazpi. Het
is de enige van zeven smederijen uit de vijftiende eeuw in Legazpi
die nog open is. Begin negentiende eeuw sloot de smederij haar
deuren, maar in 1952 werd ze in oude glorie hersteld. Iedere
eerste zondag in de herfst en winter en alle zondagen vanaf
april is de smederij weer in bedrijf. 
Wil je weten hoe de aarde er
700 meter onder je voeten
uitziet? In het Mijnpark in
Almadén (provincie Ciudad
Real) kun je de grond in.
Tijdens een 2½ tot 4 uur
durend bezoek loop je door
de eerste etage van een
mijngang, bezoek je de
winningsputten en leer je hoe
hier kwik werd gewonnen. Ook
het Mijnmuseum van Escucha
(provincie Teruel), geopend
van dinsdag tot en met
zondag, is een aanrader.
In Andalusië was vooral de
provincie Huelva vroeger een
belangrijke mijnstreek. Hier
wonnen voornamelijk grote
Britse mijnbedrijven Spaanse
mineralen. Je kunt hier
bijvoorbeeld de Río Tinto-mijn
bezoeken, waarschijnlijk de
oudste mijn ter wereld. Er staat
nog een prachtig victoriaans
huis waar je ook in kunt en je
kunt een tocht maken over de
oude mijnspoorlijn door het
veelkleurige maanlandschap.
In de zomermaanden
alle dagen van de week
geopend en de rest van het
jaar op zaterdag, zondag en
feestdagen. Entree museum
€4, treinexcursie €10, zie www.
parquemineroderiotinto.com.
Meer
oude
mijnen
Ferrer∞iadeMirandaolaVissersdorpenAppelcideruitAsturiﬁ
meer informatie
over industrieel toerisme?
Kijk op http://blogsuitspanje.nl/2013/08/07/
een-industriele-rondreis-door-spanje/
Of stuur een mailtje naar infolahaya@tourspain.es.

49
España bonita
49
trots
Een stedentrip naar Madrid is prima te combineren met een be-
zoek aan een of meer erfgoedsteden met sprookjesachtige kaste-
len, indrukwekkende forten en adembenemende kathedralen. De
Spaanse tgv, de AVE, brengt je nu in 26 minuten naar Segovia en
in 33 minuten ben je in Toledo. Segovia verwierf rijkdom dank-
zij de schapen die de stad omringden. De bloeiende wolhandel
leverde in de vijftiende eeuw zo veel op dat er een sprookjeskas-
teel, kleine stadspaleizen en een met goud geplaveide kathedraal
verrezen. Toledo was eeuwenlang het bestuurlijke en religieuze
centrum van Spanje en het kloppend hart van de Europese
kunsten en literatuur. Als je nu door de straatjes van deze steden
slentert, lijkt het of de tijd heeft stilgestaan.
Spanje is samen met Italië en China het land
met de meeste erfgoedplekken ter wereld.
Het Alhambra in Granada is een van de bekendste
erfgoedtrekpleisters. Maar er is veel meer, zoals de
steden aan de Zilverroute, en ook op de eilanden
Tenerife en Ibiza. En op slechts een halfuurtje van
Madrid zijn twee juweeltjes met een indrukwekkende
geschiedenis: Toledo en Segovia.
Tekst: marjan terpstra
E
Werelderfgoedsteden
De

Spaanse
Het kasteel van Segovia stond model
voor het Doornroosjekasteel van Disney

50 51
España bonita
en steile straatjes en de pleinen zijn
bezaaid met monumenten uit het roe-
rige verleden. Het hele stadscentrum
is dan ook tot nationaal monument
verklaard.
Segovia’s sprookjeskasteel
Segovia’s kroonjuweel is het sprook-
jesachtige middeleeuwse Alcázar
dat naar verluidt de inspiratiebron
vormde voor het Doornroosjekasteel
van Disney. Het staat even buiten het
centrum op de top van een heu-
vel, uitkijkend over de velden.
Een deel van de originele mu-
ren uit de achtste eeuw is nog
intact. Segovia werd rijk van de
wolhandel in de vijftiende eeuw.
In die tijd bouwden rijke textielmag-
naten hier hun prachtige paleisjes en
zetelden de Spaanse koningen in het
Oude koningsstad Toledo
Miguel de Cervantes noemde Toledo
ooit een ‘kostbaar juweel’ en dat is de
stad nog steeds. Ontstaan in de kra-
ter van een vulkaan rijst Toledo hoog
op boven de Taag, maar ligt toch in
een dal. Door deze bijzondere setting
was Toledo goed beschermd tegen
aanvallen van buitenaf en daarom
waarschijnlijk geliefd als zetel van de
heersende machthebbers. De unieke
ligging en de stadsmuren en -poor-
ten, die deels nog steeds overeind
staan, maakten Toledo tot een bijna
onneembare vesting waar de cultuur
eeuwenlang bloeide. Hier leefden
christenen, Joden en Moren in rede-
lijke harmonie met elkaar samen en
voedden elkaar intellectueel. Dat is
nog steeds te zien in diverse monu-
menten, waarin vaak elementen uit
Alcázar
Romeins fort dat in de
zestiende eeuw werd
verbouwd tot paleis
onder koning Carlos I.
Vaak verwoest en weer
opgebouwd, voor het
laatst tijdens de Spaanse
Burgeroorlog.
De Bisagra-poort
Prachtige toegangspoort
die in 1550 werd herbouwd,
met twee kloeke ronde
torens bekroond met een
tweekoppige adelaar, het
symbool van Toledo.
Bruggen
De rivier de Taag wordt
overspannen door een
paar imposante bruggen.
De indrukwekkendste is de
met twee torens versterkte
San Martín-brug, waar je
overheen komt als je van
het station naar de stad
loopt.
Santa María-kathedraal
Volgens velen de mooiste
kathedraal van Spanje met
schilderijen van Goya,
Rubens en El Greco.
El Greco, huis en museum
El Greco woonde van 1577
tot 1614 in Toledo. Een deel
van zijn werk is hier te zien.
Als het museum dicht is, ga
dan naar de Santo Tomé-
kerk, waar het beroemde
doek De begrafenis van de
graaf van Orgaz hangt.
Slapen
De parador van Toledo,
op een heuvel buiten de
stad, biedt een prachtig
panorama over het
centrum. In het restaurant
worden streekgerechten
geserveerd. Een
goedkoop alternatief is
de jeugdherberg in het
imposante kasteel San
Servando, niet ver van het
station. Hier heb je ook
uitzicht op de stad en heb
je al een bed met ontbijt
voor €20.
In totaal zijn er in Spanje
dertien erfgoedsteden die
zijn verenigd in de groep
Ciudades Patrimonio de
la Humanidad de España.
Deze groep bestaat sinds
1993 en zet zich in voor het
behoud van het historisch
en cultureel erfgoed en
de promotie ervan. Toledo,
Córdoba, Santiago de
Compostela en Salamanca
zijn wel de bekendste in
dat rijtje, maar ook Alcalá
de Henares, Ávila, Cáceres,
Cuenca, Ibiza-stad, Mérida,
San Cristóbal de La Laguna,
Segovia en Tarragona zijn trots
op hun verleden en willen
dat uitdragen. En hoewel het
strand in Spanje de grootste
toeristenmagneet is, zijn
ook deze steden populair.
Jaarlijks trekken ze nu zo’n
twintig miljoen mensen en
dat aantal groeit gestaag.
Daar doen ze ook van alles
aan door promotie, grondige
restauratie, het opzetten
van bezoekerscentra en
rondleidingen. Informatie:
www.ciudadespatrimonio.org
de drie culturen zijn vermengd.
Toledo was al de hoofdstad van de
Iberische Carpetanen, die twee
eeuwen voor onze jaartelling werden
veroverd door de Romeinen.
Onder de Westgoten werd Toledo
opnieuw het centrum van de macht.
De Moren vestigden er een onafhan-
kelijk koninkrijk, de Taifa van Toledo,
dat viel toen de christenen de stad
veroverden.
Een roerig verleden
In 1087 werd Toledo niet alleen de
residentie van de koningen van Cas-
tilië, maar ook het kerkelijk centrum
van heel Spanje. Toen Filips II in
de zestiende eeuw Madrid als zijn
residentie koos, verloor de stad zijn
politieke betekenis. Sindsdien lijkt de
tijd stil te hebben gestaan. De smalle
De
erfgoed
steden
Toledo tips
Santiago de Compostela
Salamanca
Segovia
Tarragona
Alcalá de Henares
Cuenca
Córdoba
Mérida
Cáceres
Toledo
Ávila
Ibiza/Eivissa
Cristóbal de La Laguna 13

Het fort van Toledo
werd vaak verwoest

52
España bonita
Alcázar. In de koningskamer van het
kasteel hangen de portretten van alle
Spaanse heersers tussen de acht-
ste en vijftiende eeuw, van koning
Pelayo, die de reconquista van de
christenen op de Moren inzette, tot
Johanna de Waanzinnige.
Het oudste monument van de stad is
echter het boven de huizen uitto-
renende aquaduct dat rond 50 voor
Christus werd gebouwd om water uit
de bergen naar de gegoede bur-
gerij van de stad te vervoeren. Een
geweldig indrukwekkend monument,
dat samen met de mooie romaanse
kerken, de magnifieke gouden ka-
thedraal, het kasteel en de culinaire
geneugten die Segovia biedt, een
dagtocht naar deze stad tot een groot
feest maakt.
Zilverroute en party-eiland
Een groot aantal erfgoedsteden ligt
aan de Vía de la Plata, de Zilverroute,
die voert van Sevilla naar Oviedo.
Drie steden aan deze Romeinse
‘snelweg’ zijn nu door de UNESCO
tot werelderfgoed verklaard: Cáce-
res en Mérida in Extremadura en de
al eeuwen populaire studentenstad
Salamanca. Alle drie een omweg
waard! Als je geen omweg wilt
maken en tijdens je vakantie toch
wat van het Spaanse erfgoed wilt
Mesón de Cándido
Legendarisch restaurant
waar het beste speenvarken
van het land geserveerd
zou worden. Knapperig
vanbuiten, zacht vanbinnen.
Sophia Loren, Grace Kelly,
koning Juan Carlos en
Antonio Banderas gingen je
voor.
Het Alcázar
Het sprookjeskasteel,
compleet met ophaalbrug
en slotgracht. Het was
het zomerpaleis van de
Castiliaanse koningen en
zou zijn gebouwd op de
plek waar ooit een Romeins
fort stond.
Het aquaduct
Dit zou in het begin van onze
jaartelling zijn aangelegd
om vers water van de
19 kilometer verderop
gelegen rivier de Acebeda
naar de stad te leiden. Een
imposante herinnering aan
het Romeinse verleden.
Kerk van San Juan de Los
Caballeros
De laatste rustplaats van
veel adellijke families. Nu is
hier het Zuluoga-museum
gevestigd, met keramiek
en schilderijen. Door de
hele stad zijn prachtige
romaanse kerkjes, die soms
nog als godshuis worden
gebruikt, maar ook als
cultureel centrum.
Slapen
San Antonio El Real is een
oud klooster aan de rand
van de stad. Prachtige
locatie met stijlvol ingerichte
kamers en originele details,
zoals de oude kloostergang
en vijftiende-eeuwse
mudejarplafonds. Kamers
vanaf €64 per nacht.
Segovia tips
meepikken, ga dan naar Ibiza. Dit
party-eiland heeft een zeer bewogen
geschiedenis die je nog kunt zien in
de hoofdstad, die al sinds 1999 op de
werelderfgoedlijst van de UNESCO
staat. Een deel van de stad behoort
tot de oudste stadskernen van
Europa en werd in de zevende eeuw
gesticht door de Carthagers. Een van
de hoogtepunten is de ommuurde
oude stad, D’alt Vila. In de dool
hofstraatjes met witte huizen, blauwe
deuren, bloembakken en wapperend
wasgoed verstomt het lawaai van
de benedenstad. Het uitzicht over
de zee en dakterrassen is adem
benemend. 
Ibiza D’alt Vila
53
Más español
Ciudades Patrimonio de la Humanidad
El orgullo de España
Oefenje
Spaans
metdeze
samenvatting
España es, junto con Italia y China, el país con el mayor
número de bienes declarados Patrimonio de la Humanidad.
De ellos posee un singular atractivo la Alhambra de Granada.
Pero quedan muchos otros, como las a lo largo de la Ruta
de la Plata, y también en las islas de Tenerife e Ibiza.
Y a tan solo media hora de Madrid resplandecen dos joyas
con una historia apasionante: Toledo y Segovia.
Una escapada a Madrid se presta muy bien para combinar
con una visita a una o más ciudades declaradas Patrimonio
de la Humanidad, con castillos de ensueño, impresionantes
fortalezas y magníficas catedrales. El tren de alta velocidad
AVE te lleva en 26 minutos a Segovia y en 33 minutos te deja
en Toledo.
Antigua sede real de Toledo
Miguel de Cervantes se refirió a Toledo como una ‘joya
valiosa’, y la ciudad sigue siendo digna de este calificativo.
Toledo se originó en el cráter de un volcán, dominando
desde lo alto el Tajo, a pesar de encontrarse en un valle.
Gracias a esta situación extraordinaria, Toledo siempre ha
estado al resguardo de los ataques externos y es probable
que los reyes gobernantes establecieran por este motivo
su sede en este lugar. La ubicación única de la ciudad, así
como sus murallas y puertas, que en parte siguen en pie,
hacían de Toledo una fortaleza prácticamente inexpugnable,
donde la cultura tuvo oportunidad de florecer durante
siglos. Aquí convivían cristianos, judíos y musulmanes en
relativa armonía y se nutrían unos a otros intelectualmente.
Esto todavía es visible en diferentes monumentos, que con
frecuencia mezclan elementos de estas tres culturas.
El castillo de ensueño de Segovia
La joya de la corona de Segovia es el fabuloso alcázar
medieval en el que, según dicen, se inspiraron para el
castillo de la Bella Durmiente de Disney. Se encuentra a
poca distancia del centro en la cima de una colina, con
vistas al campo. Parte de los muros originales del siglo
XVIII permanecen intactos. Segovia se enriqueció con
el comercio de lana en el siglo XV. En aquella época los
adinerados del sector textil mandaron construir en la ciudad
sus deslumbrantes palacetes y los monarcas españoles
tenían su sede en el Alcázar. En el Salón Real del castillo
cuelgan los retratos de todos los soberanos españoles que
gobernaron entre el siglo VIII y XV, desde Don Pelayo, quien
inició la Reconquista de los cristianos a los musulmanes,
hasta Juana la Loca.
Sin embargo, el monumento más antiguo de la ciudad es el
acueducto, que se alza por encima de las casas, construido
hacia el año 50 antes de Jesucristo para transportar el
agua de las montañas a la clase media acomodada. Este
impresionante monumento, junto con las hermosas iglesias
románicas, la espléndida catedral dorada, el castillo y las
delicias culinarias de Segovia, convierten la excursión a esta
ciudad en una fiesta en toda regla. 

54 55
ReportajeEspaña bonita
Catalonië is een van de populairste
Spanje-bestemmingen van Nederlanders.
Niet verwonderlijk, want het is dichtbij.
De meesten gaan direct naar Barcelona of
de kust. Eeuwig zonde, want het achterland
is prachtig, uiterst gevarieerd en vaak
fascinerend. Daarom: onze top 10 voor 2014.
Tekst: catalan Tourist Board
54 55
top10
Catalonië
voor 2014
PatronatdeTurismedelaDiputaciódeTarragona-Terresdel’Ebre

Revista Turística con artítulo especial de Cazorla

Revista Turística con artítulo especial de Cazorla

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

More from Ayuntamiento De Cazorla

More from Ayuntamiento De Cazorla (20)

Revista Turística con artítulo especial de Cazorla