Phát ban ở trẻ em Nhũng điều cần lưu ý_BS Hanh Vy.pdf

KHOA DA LIỄU – THẨM MỸ DA, BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y DƯỢC TPHCM  Dalieudhyd.vn
PHÁT BAN Ở TRẺ EM:
NHỮNG ĐIỀU CẦN LƯU Ý
BS. CKI. TRẦN HẠNH VY
KHOA DA LIỄU – THẨM MỸ DA
BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y DƯỢC TPHCM

NỘI DUNG CHÍNH
1 Tiếp cận phát ban ở trẻ em
2 Các phát ban và sốt thường gặp ở trẻ em

PHÁT BAN LÀ GÌ?
• Tổn thương là sự thay đổi về màu sắc, hình dạng, kết cấu của da,
có thể đơn độc hoặc nhiều
• Phát ban là sự lan rộng của các tổn thương
• Căn nguyên: Nhiễm trùng, Phản ứng thuốc, Dị ứng, Tự miễn
dịch và bệnh ác tính

PHÂN LOẠI PHÁT BAN DA
• Nhìn vào hình thái và phân nhóm để đưa ra chẩn đoán
• Bác sĩ lâm sàng phải biết mô hình bệnh lý da liễu cấp cứu
• Mục tiêu:
Phân loại lành tính và ác tính
Biết được trường hợp nào cần được chăm sóc khẩn cấp từ những trường hợp
không

TIẾP CẬN PHÁT BAN DA Ở TRẺ EM
Bệnh sử
Tiền sử
Thăm khám
lâm sàng
Các xét
nghiệm

NHẬN DIỆN CÁC TRƯỜNG HỢP
CẤP CỨU
Ở PHÒNG CẤP CỨU
• Dấu hiệu nguy hiểm đe dọa tính mạng: rối loạn tri giác, sinh hiệu, suy hô hấp, mất dịch
→ Xử lý tích cực!
• Các dấu hiệu trên da có thể giúp tìm ra nguyên nhân của bệnh nhưng đừng trì hoãn việc xử lý tích cực
• Sốt cao khó hạ
• Vẻ mặt nhiễm trùng, nhiễm độc
• Huyết áp thấp
• Tổn thương niêm mạc
• Đau dữ dội
• Rất nhỏ tuổi
• Ức chế miễn dịch / suy giảm miễn dịch
• Đang sử dụng thuốc
1. Sujay Manoharan K, et al., Rash with fever in children: a clinical approach, Paediatrics and Child Health (2017)
2. Bernard A. Cohen - Pediatric Dermatology-Elsevier (2021)
3. Nelson Textbook of Pediatrics, 21st Edition

• Tuổi
• Mùa
• Lịch sử du lịch
• Nơi ở
• Tiếp xúc
• Thuốc dùng gần đây
 Khởi phát
 Kéo dài
 Thay đổi trong ngày
 Mối liên quan tạm thời
giữa sốt và phát ban
 Yếu tố tăng / giảm
 Vị trí đầu tiên
 Đặc tính phát ban
 Phân bố, hình thái
 Tiền triệu
 Các triệu chứng gợi ý bệnh
toàn thân
 Sự hiện diện của phát ban
tương tự ở những người
tiếp xúc gần gũi

Dấu sinh hiệu
Khám toàn thân, triệu chứng kèm theo
Phân bố, sự sắp xếp và kiểu phát ban
Độ sâu thương tổn, màu sắc
Loại và hình thái học
Niêm mạc, lòng bàn tay, bàn chân, lông, tóc, móng

KHÁM HỌNG
• Ban xuất huyết ướt → nguy cơ hoặc chảy máu tự phát
• Chấm Koplick → Bệnh sởi
• Viêm lợi-miệng gây ra các vết loét, mụn nước và sưng tấy → Enterovirus (Tay chân
miệng…), HSV
• Họng sưng đỏ, sưng to + giả mạc amidan → sốt tinh hồng nhiệt, tăng bạch cầu đơn
nhân do EBV…
• Tăng sản nướu- Bệnh bạch cầu nguyên tủy bào cấp tính (AML)

Triệu
chứng khác
Nhiễm trùng hô hấp trên Phát ban do siêu vi, Sốt tinh hồng nhiệt
Sốt khởi phát cấp tính Siêu vi, viêm não mô cầu, bệnh
Kawasaki, sốt tinh hồng nhiệt
Cơn sốt khởi phát âm thầm
SLE, viêm đa nút quanh động mạch..
Gan, lách, hạch to
EBV, bệnh leptospirosis…
Biểu hiện xuất huyết
Sốt xuất huyết, viêm não mô cầu
Suy đa cơ quan, hạ huyết áp, sốc Sốt xuất huyết, viêm não mô cầu…
Triệu chứng kèm theo giúp chẩn đoán trẻ bị sốt
và phát ban:

ĐẶC ĐIỂM CỦA PHÁT BAN
LOẠI SANG
THƯƠNG
PHÂN BỐ, SỰ
SẮP XẾP
THỜI GIAN
KHỞI PHÁT VÀ
DIỄN TIẾN
HÌNH THÁI
PHÁT BAN
Bernard A. Cohen - Pediatric Dermatology-Elsevier (2021)

THƯƠNG
TỔN
NGUYÊN
PHÁT
THƯƠNG
TỔN
THỨ
PHÁT
Bernard A. Cohen - Pediatric Dermatology-Elsevier (2021)

CÁC PHÂN BỐ THƯỜNG GẶP
(Strange, Pediatric Emergency Medicine) 4th Ed

HÌNH DẠNG VÀ SỰ SẮP XẾP
(Strange, Pediatric Emergency Medicine) 4th Ed
Annular
Serpiginous (rắn rỏi)
Dermatomal
Linear
Granuloma annulare
Subacute cutaneous lupus
Erythema marginatum
Cutaneous larvae migrans
Herpes zoster
Contact dermatitis
Warts
Geographic (Bản đồ)
Filiform
Reticulated (Lưới)
Herpetiform
Psoriasis
Geographic tongue
Wart
Skin tag
Livedo reticularis
Erythema ab igne
Herpes simplex infection
Dermatitis herpetiformis

PHƯƠNG PHÁP TIẾP CẬN SƠ ĐỒ DỰA VÀO
HÌNH THÁI PHÁT BAN
1. Phát ban dát sẩn
Pediatr Allergy Immunol. 2021;00:1–11. DOI: 10.1111/pai.13485
2. Phát ban đỏ
(Erythematous rash)
3. Phát ban mụn nước
4. Phát ban chấm xuất
huyết/ ban xuất huyết

• Phổ biến nhất và có chẩn đoán phân biệt rộng
nhất
• Thường do virus. Khác: do vi khuẩn, phản
ứng thuốc và hội chứng qua trung gian miễn
dịch
• Đặc điểm là sự kết hợp của hai loại tổn
thương: dát và sẩn
1. Emergency Medicine. 2010 March;42(3):6-17

Emergency Medicine. 2010 March;42(3):6-17
1. Sự phân bố của ban
2. Có sốt hay không?

- Trẻ sơ sinh và trẻ em
chưa được tiêm chủng
- Ủ bệnh: 10-14 ngày
- Sốt và “3 C”: Cough
(Ho), Coryza (sổ mũi)
và Conjuntivitis
- Phát ban dát sẩn, tự giới hạn, bong vảy (5 ngày)
- Biến chứng: viêm phổi, viêm não → tử vong
- Chấm Koplik: khẩu cái /
má (trước ban)
CLS: measles IgG, IgM
Điều trị: nâng đỡ + bồi hoàn dịch + vitamin A

1. Sujay Manoharan K, et al., Rash with fever in children: a clinical approach, Paediatrics and Child
Health (2017)
CLS: rubella IgG, IgM
Điều trị: nâng đỡ
- Do virus Rubella (Sởi Đức)
- Ủ bệnh: 10-14 ngày
- Tiền triệu: triệu chứng ở đường hô hấp
trên
- Ban cấp tính: dát sẩn màu hồng, # 3
ngày
- Sưng hạch mềm ở vùng cổ, chẩm, sau
tai
- Forchheimer spots ở khẩu cái mềm:
20%

- HHV 6 & 7
- Ủ bệnh: 9
ngày
- < 2 tuổi
- Sốt CAO 3-5 ngày đột ngột biến mất
sau đó bắt đầu phát ban
- đốm Nagayama
- Phát ban dát sẩn thân + chi
- Biến chứng: sốt co giật

- Do virus Parvovirus B19
- Ủ bệnh: 7 ngày
- 5-15 tuổi
- sốt cao
- sổ mũi
- Nhức đầu
- tiêu chảy
- Phát ban dát sẩn dạng
lưới ở chi
- Phát ban dạng “tát má”
ở mặt
- Phát ban ở mặt →
thân, chi

• Đặc điểm là da đỏ lan tỏa, giống như cháy nắng nặng
• Những phát ban này có thể xảy ra trong nhiều tình
trạng viêm và nhiễm trùng khác nhau, một số trong đó
có thể gây tử vong nhanh chóng

1. Dấu Nikolsky
2. Có sốt hay không?

Sốt tinh hồng nhiệt
• Do nhiễm Streptococcus nhóm A (Streptococcus
pyogenes)
• Trẻ em từ 5 đến 15 tuổi
• Triệu chứng:
Sốt 2-3 ngày sau nhiễm
viêm họng/viêm amiđan
Lưỡi dâu
Phát ban da như giấy nhám
Pastia lines: đường hồng ban nổi gờ lên vùng nếp
gấp
Bong tróc lòng bàn tay, bàn chân
• CLS: ASO, CBC (tăng bạch cầu), phết họng
• Điều trị: kháng sinh Penicillin và amoxicillin

• “Lưỡi dâu”: giai đoạn đầu của bệnh, lưỡi được bao phủ bởi một lớp màng trắng, qua đó
có thể thấy các nhú. Lớp này bong ra và để lộ lưỡi màu đỏ tươi với các nhú nổi rõ. Lưỡi
dâu là kết quả của phản ứng viêm nói chung ở giai đoạn đầu của bệnh
1. Sotoodian, B., & Rao, J. (2020). Scarlet fever. Medscape. Retrieved 6 Dec 2020
2. Sanders, M., & Speer, L. (2019). Scarlet fever and strawberry tongue. In Usatine, R.P., Smith, M.A., Mayeaux, Jr. E.J., & Chumley H.S. (Eds.). The
Color Atlas and Synopsis of Family Medicine, 3e. McGraw-Hill
3. Bryant, A. E., & Stevens, D. L. (2020). Streptococcus pyogenes. In J. E. Bennett MD, R. Dolin MD, & M. J. Blaser MD (Eds.), Mandell, Douglas, and
Bennett’s principles and practice of infectious diseases (pp. 2446-2461.e5).

Lưỡi dâu
Phát ban da như giấy nhám
Pastia lines
Sưng to amidan, giả mạc
Bong vảy long bàn tay, long
bàn chân
1. Sotoodian, B., & Rao, J. (2020). Scarlet fever. Medscape. Retrieved 6 Dec 2020
2. Sanders, M., & Speer, L. (2019). Scarlet fever and strawberry tongue. In Usatine, R.P., Smith, M.A., Mayeaux, Jr. E.J., & Chumley H.S. (Eds.). The
Color Atlas and Synopsis of Family Medicine, 3e. McGraw-Hill
3. Bryant, A. E., & Stevens, D. L. (2020). Streptococcus pyogenes. In J. E. Bennett MD, R. Dolin MD, & M. J. Blaser MD (Eds.), Mandell, Douglas, and
Bennett’s principles and practice of infectious diseases (pp. 2446-2461.e5).

Bệnh Kawasaki (KD)
1.J Pediatr Rev. 2017 July; 5(2):e9487. doi: 10.5812/jpr.9487.
2.Nelson Textbook of Pediatrics, 21st Edition
3.Clinics in Dermatology (2019) 37, 119–128
• <5 tuổi
• Sốt cao (không đáp ứng hạ sốt) >5 ngày mà không
có nguyên nhân nào khác với 4 dấu hiệu sau:
- Viêm kết mạc
- Môi và miệng (nứt môi, lưỡi dâu, niêm mạc
miệng đỏ)
- Hạch cổ (thường là một bên)
- Phát ban (đa dạng, không có mụn nước)
- Sưng tay chân (sau bong tróc)
• Biến chứng: phình động mạch vành và nhồi máu cơ
tim
• Điều trị bằng aspirin liều cao và IVIG
• Không đáp ứng kháng sinh

1. J Pediatr Rev. 2017 July; 5(2):e9487. doi: 10.5812/jpr.9487.
3. Clinics in Dermatology (2019) 37, 119–128
Lưỡi dâu
Phát ban da đa dạng
Viêm kết mạc
Phù nề bàn tay, bàn chân

Phân biệt KD và sốt tinh hồng nhiệt
Sốt tinh hồng nhiệt
Bệnh Kawasaki
Sốt không đáp ứng hạ sốt
Sốt không đáp ứng hạ sốt
Phát ban đa dạng, Pastia lines
Phát ban đỏ, dát sẩn đa dạng
Có triệu chứng hô hấp trên
Không có triệu chứng hô hấp trên
Test nhanh / phết họng
Bất thường trên ECG
Kháng sinh
Điều trị: immunoglobulin, aspirin liều
cao
Biến chứng: sốt thấp cấp, viêm cầu
thận hậu nhiễm liên cầu trùng
Biến chứng: phình mạch vành, nhồi
máu cơ tim

• Rò rỉ máu từ mạch vào các mô xung quanh (da hoặc niêm
mạc)
• Tẩm nhuận
• Có thể sờ thấy hoặc không: sờ thấy được do viêm/phá hủy
thành mạch (viêm mạch)
• Bệnh sử:
1. Thời gian và diễn tiến
2. Sốt (có nhiều khả năng nhiễm trùng)
3. Tuổi tác (càng trẻ càng dễ bị rối loạn chảy máu)
4. Vị trí và loại tổn thương

1.Nổi trên bề mặt da?
2.Sốt hay không?

Nhiễm não mô cầu
• Neisseria meningitides
• Trẻ em < 5 tuổi và thanh thiếu niên từ 15-19 tuổi
• nhanh chóng tiến triển (trong vòng vài giờ) thành 1 trong
2 biểu hiện chính: viêm màng não hoặc nhiễm trùng
huyết
• Trong 24 giờ:
Sốt cấp tính
Phát ban đỏ, dát sẩn, chấm xuất huyết, ban xuất huyết
→ vết bầm máu, hoại tử
Bất thường hệ TKTW và dấu hiệu nhiềm trùng huyết
nặng
Sốt cấp tính + Ban + chấm xuất huyết (tẩm nhuận)=bệnh não mô cầu
cho đến khi chứng minh được điều ngược lại và bệnh nhân phải được cách ly

Visual DX
Ban xuất huyết tối cấp thứ phát sau bệnh viêm màng
não mô cầu cấp tính
Biểu hiện: gồm sốt, hạ huyết áp và đông máu nội
mạch lan tỏa

• 30% lúc đầu biểu hiện là ban dát sẩn
• Trẻ nhỏ có thể bị hạ thân nhiệt
• Cứng cổ và sợ ánh sáng có thể không có ở trẻ nhỏ
• Giai đoạn đầu của nhiễm trùng huyết, trẻ có thể xuất hiện các triệu chứng
không đặc hiệu như đau chân tay và trông vẫn tỉnh táo, khỏe mạnh

• Đặc trưng bởi sự liên quan của mối nối thượng bị-bì
gây ra các tổn thương chứa đầy chất lỏng

1.Lan tỏa hay khu
trú?
2.Sốt hay không?

Tay chân miệng
Mùa hè và mùa thu
Coxsackievirus A16. Ít
phổ biến: A2, A5, A9,
A10, B2, B3 và B5, EV71
Ủ bệnh: 3-6 ngày
< 5 tuổi
Dát sẩn, mụn nước ở bàn
tay, bàn chân, trong và
xung quanh miệng

• Đây là phần khó nhất → thừa nhận không chắc
nguyên nhân gây phát ban có thể là một thách thức
• Tránh thêm một "nhãn" (chẩn đoán) sai cho bệnh
nhân
• Theo dõi diễn tiến bệnh vài giờ đến vài ngày → chẩn
đoán chính xác
• Đưa ra hướng dẫn cụ thể cần theo dõi và khuyến
khích đánh giá lặp lại trong 12-24 giờ tới

KẾT LUẬN
• Phát ban ở trẻ em rất đa dạng và do nhiều nguyên
nhân khác nhau
• Phát ban có thể là dấu hiệu đầu tiên hoặc duy nhất
của tình trạng nghiêm trọng và đe dọa tính mạng
• Vai trò của bác là nhận biết những tình trạng nghiêm
trọng, cấp cứu và cần được chăm sóc khẩn cấp

01/09/2016 41

Phát ban ở trẻ em Nhũng điều cần lưu ý_BS Hanh Vy.pdf

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Phát ban ở trẻ em Nhũng điều cần lưu ý_BS Hanh Vy.pdf

Similar to Phát ban ở trẻ em Nhũng điều cần lưu ý_BS Hanh Vy.pdf (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Phát ban ở trẻ em Nhũng điều cần lưu ý_BS Hanh Vy.pdf