More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Kıymetli soy metaller gümüş
- 1. KIYMETLİ SOY METALLER GÜMÜŞ – Ag (Argentum) Ahmet POLAT Ali ŞİMŞEK Okan AVSEREN Balıkesir Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü
- 4. KIYMETLİ SOYMETALLER • Soy metaller birçok kimyasal maddelerden ve bilhassa birçok asitlerden etkilenmezler. • Isıtıldıklarında bile hava oksijeninden oksitlenmezler. Bu nedenle mücevher,madeni para ve elektrik kontak malzemesi olarak kullanılırır. • Soy metallerin en önemlileri Ag,Au,Pt’dir. Ayrıca platin grubu olan iridyum(Ir),rutenyum(Ru),palladium(Pd),Osmium (Os)’da vardır.
- 5. Gümüş • Parlak beyaz renkte değerli bir metaldir. • Bu özelliği ve parlaklığı nedeniyle gümüşe, Latince beyaz ve parlak anlamına gelen ‘argertum’ adı verilmiştir. • Gümüş doğada serbest olarak bulunursa da enderdir. • Parlak beyaz Metaldir.
- 6. Gümüşün Fiziksel Özellikleri Özellik Birim Değer Formülü Ag (Argentum) Yoğunluk gr/cm3 10.5 Ergime derecesi °C 961.5 Çekme mukavemeti N/mm² 160 Uzama %50-20 Sertlik,Brinell MPa 24,5 Mors Ölçeği 2.5-3 Kristal Yapısı YMK Atomik Ağırlık gr 107,8682 Atom numarası 47
- 7. Doğada Bulunuşu • Gümüş doğada az bulunan bir elementtir. Dünyada Kanada ve Rusya’da; Türkiye’de ise Balıkesir, Kütahya, Ankara, Yozgat ve Artvin’de maden yataklarında vardır. Serbest olarak; Galen minareli (PbS.Ag) ve simli kurşun olarak bulunur. Önemli minareleri; • Galen (PbS.Ag) • Argentit Ag2S • Horn gümüşü AgCl • Kırmızı gümüş 3Ag2S.Sb2S3 • Prustit Ag3AsS3 • Piragirit Ag3SbS3 tir.
- 8. Doğada Bulunuşu • Üretilen gümüşün bir kısmı gümüş minarelerinden, büyük bir kısmı ise bakır ve kurşun üretiminde yan ürün olarak elde edilir.
- 9. Elde Edilme Yöntemleri • Gümüş; endüstride iki yoldan elde edilir. • Bakır ve kurşun üretiminde yan ürün olarak • Minerallerinden gümüş eldesi
- 10. Bakır üretiminde gümüşün yan ürün olarak eldesi ; • Bakır üretiminde, bakırın elektrolit saflaştırılmasında altın (Au) ve gümüş (Ag) anot çamurunda toplanır. Buradan gümüşün kazanılması için çamur, seyreltik H2SO4 ile karıştırılır, gümüşten daha aktif olan safsızlıklar çözünür. Çözeltinin süzülerek alınmasından sonra geride kalan artık bu kez derişik H2SO4 ile etkileştirilir. Gümüş, gümüş sülfat çözeltisi hâlinde altından ayrılır. Bu çözelti içine bakır parçaları atılmasıyla gümüş açığa çıkar.
- 11. Kurşun üretiminde gümüşün yan ürün olarak eldesi ; • Kurşun minarelerinde safsızlık olarak bulunan gümüş, değişik yöntemlerle kazanılabilir. Bunlar bir birini tamamlayan Pattinson, Parkes, ve Kupellet yöntemleridir. • Pattinson yöntemi: Bu yöntem, gümüşlü kurşun minarelerinden gümüş elde edilmesinde kullanılan bir yöntemdir. Bunun için minarel ergitilir ve soğumaya bırakılırsa kurşun kristallenir. Bu kristallerin sürekli olarak alınmasıyla geriye gümüş-kurşun alaşımı kalır. • Parkes yöntemi: Bu yöntemde gümüş içeren karışım ergitilir ve bir miktar çinko eklenerek iyice karıştırılır. Gümüşün büyük bir kısmı çinkoda çözünür. Karışım dondurulduğunda çinko-gümüş alaşımı yüzeyde toplanır ve katılaşır. Buradan alınan alaşım damıtılarak daha uçucu olan çinko uzaklaştırılır ve az miktarda kurşun içeren gümüş geride kalır.
- 12. Kurşun üretiminde gümüün yan ürün olarak eldesi ; • Kupellet yöntemi: Parkes yöntemiyle elde edilen gümüşün daha çok saflaştırılması amacıyla kullanılır. Bunun için, içinde az miktarda kurşun bulunan gümüş, kemik külünden yapılmış Kupellet adı verilen sığ kaplar içinde ergitilir. Hava üflenerek kurşun oksitlenir ve dışarıya alınır. Gümüş değişmeden kalır. Burada kemik külünün rolü, kurşunun oksitlenmesini kolaylaştırmaktır. • Buradan elde edilen gümüşte de kısmen safsızlık bulunabilir. Çok saf gümüş, elektrolitik saflaştırma ile elde edilir.
- 13. Minerallerinden gümüş eldesi ; • Gümüş minarelerinden gümüş elde ederken en önemli sorun, çözünmeyen gümüş bileşiklerinin çözeltiye geçmesini sağlamaktır. Bunun için siyanürleştirme ve amalgam yöntemleri uygulanır.
- 14. Minerallerinden gümüş eldesi ; • Siyanürleştirme yöntemi: Metalik gümüş ve bütün gümüş bileşikleri oksijenli ortamda alkali siyanürlerde kolayca çözünerek gümüş komplekslerini verirler. • Yabancı maddelerden süzülerek arındırılan kompleks, toz hâlinde metalik çinko veya alüminyum eklenerek gümüşe indirgenir.
- 15. • Amalgam yöntemi: Bu yöntem, metalik hâlde gümüş veya gümüş klorür içeren minarelerden gümüşün elde edilmesinde kullanılır. Bunun için toz hâline getirilen minarel su ve cıva ile karıştırılır. Cıva metalik gümüşü çözer, gümüş klorürü de metalik gümüşe indirgeyerek amalgam oluşturur. • Oluşan amalgam diğer safsızlıklardan ayrılır. Demirden yapılmış damıtma kaplarında ısıtılırsa cıva uçar, yoğunlaştırılarak tekrar kullanılır, gümüş ise geride kalır. Buradan elde edilen gümüş kısmen safsızlık içerdiğinden, elektrolitik saflaştırma ile saflaştırılır.
- 16. • Elektrolitik saflaştırma: Elektrolizde burada saf gümüş katodu, saf olmayan gümüş ise anodu oluşturur. Elektrolit olarak seyreltik nitrik asit içeren gümüş nitrat çözeltisi kullanılır. Saf gümüş anotta toplanır.
- 17. Gümüş Bileşikleri • Gümüş, bileşiklerinde en çok +1 değerlikli olur, buna argentus adı verilir. Gümüş iyonları fazla hidroliz olmaz, iyi bir yükseltgend • Oksijenli Bileşiği, Gümüş Oksit (Ag2O): • Gümüşün en önemli oksijenli bileşiğidir. Gümüşün ozonla tepkimesiyle, toz hâlindeki gümüşün basınç altında oksijen içinde ısıtılmasıyla veya gümüş nitrat çözeltisine kuvvetli bazların eklenmesiyle koyu kahverengi amorf bir madde olarak elde edilir.
- 18. • Gümüş oksit suda çok az çözünür, çözeltisi baziktir. • Amonyaklı çözeltilerde çok az çözünür, kuvvetli bir bazdır. • Gümüş oksit havada ısıtılırsa kolaylıkla oksijen vererek bozunur.
- 19. Halojenürleri • En önemli gümüş bileşikleri gümüş halojenürleridir. Gümüş florür suda çok çözünür, diğerlerinin çözünürlükleri ise klorürden iyodüre doğru azalır. • Suda çözünmeyen gümüş halojenürleri, gümüş tuzları çözeltisine halojenür iyonlarının eklenmesiyle elde edilir. • Gümüş florür, gümüş oksidin sulu hidroflorik asitte çözünmesiyle elde edilir.
- 20. • Gümüş klorür, derişik HNO3, derişik HCl asit ve alkali klorürlerde klor kompleksi yaparak çözünür. • Gümüş klorür HNO3 asitte kısmen çözünür, HCl açığa çıkarır. Bu da çözeltiye bir miktar klorür iyonları vereceğinden gümüş klorür, klor kompleksi vererek çözünür. Gümüş bromür benzer çözünme özellikleri gösterir. Gümüş iyodür amonyakta çok az, tiyosiyanat ve siyanürde ise çok çözünür.
- 21. • Gümüşün florür dışında bütün halojenürleri ışığa duyarlıdır. Işıkta elementlerine ayrışarak önce menekşe daha sonra siyah renge dönüşür. • Bu nedenle özellikle gümüş bromür (AgBr), ışığa duyarlı fotoğraf çözeltilerinin yapımında kullanılır.
- 22. Sülfürleri • Gümüş sülfür (Ag2S ) • Doğada argentit minerali hâlinde bulunur. Gümüş metali üzerinden kızıl derecede kükürt buharı geçirilmesi veya gümüş tuzları çözeltisinden hidrojen sülfür gazı geçirilmesiyle siyah renkte elde edilir. • Gümüş sülfür sıcak nitrik asitte çözünür. • Gümüş, bileşikleri arasında suda en az çözünenidir. Siyanürlü ortamlarda kolay çözünür.
- 23. Gümüşün Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri • Gümüş, ışığı çok iyi yansıtan, dövülebilen, sünek bir metaldir. Sünekliği ve dövülebilirliği, altından sonra ikinci sıradadır . • Bir gram gümüşten 2 km uzunluğunda ince tel çekilebilir. • Gerek ısıl, gerek elektrik iletkenliği bakımından tüm metallerin başında yer alır. • Altından daha sert, bakırdan daha yumuşaktır. Saf gümüş, tırnakla çizilebilecek derecede yumuşaktır.
- 24. Gümüşün Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri • Atmosferde oksitlenmeye karşı büyük bir mukavemet gösterir. Bakırdan daha zor, altından ise daha kolay oksitlenir. • Asitlere ve birkaç organik maddeye karşı dayanıklıdır. • Fakat nitrik asit ve derişik sıcak sülfürik asitte kolayca eritilir. • Ayrıca kükürt ve birçok kükürt bileşikleriyle hemen birleşir. Gümüş eşya üzerindeki kararmanın sebebi, havadaki hidrojen sülfür ve yumurta gibi bazı yiyeceklerde bulunan kükürttür.
- 25. Gümüşün Kullanım Alanları -Üç ana kategoride ele alınabilir ; • Bu üç önemli sektör, gümüş taleplerinin %95'ini oluşturmaktadır • 2010 yılında: • sanayi uygulamalarında 13.817 ton, • kuyumculuk sektöründe 4734 ton • metal paralar ve madalyalarda ise 2871 ton miktarında kullanılmıştır. •sanayi, •yatırım, •süs-mücevherat.
- 26. Gümüşün Kullanım Alanları • Fotoğraf sanayi, • Elektronik sanayi, • Para imali, • Süs eşyası ve takı yapımı, • Dişçilik • Yapay yağmur yağdırmakta, • ayna sırlarının yapımında, • Pil yapımında • Bazı ilaçlar ve alaşımların hazırlanmasında • Deniz suyundan içilebilir su elde etmek için kullanılabilmektedir.
- 27. Gümüşün Kullanım Alanları • Fotoğrafçılık • Gümüş, fotoğrafçılıkta önemli bir yere sahiptir. Yaklaşık 5000 renkli fotoğrafta 1 ons gümüş kullanılmaktadır. Fotoğraf film ve camlarının üzeri AgNO3'den elde edilen AgBr'ün sıcak jelatinli emülsiyonu ince homojen bir tabaka hâlinde kaplanır. Soğuduğunda gümüş bromür – jelatin çözeltisi donar, böylece fotoğraf filmi hazırlanmış olur.
- 28. Gümüşün Kullanım Alanları • Su Arıtımı • Gümüşün temel kullanım alanlarından biri de su arıtma sistemleridir. • Gümüş kullanılan filtrelerde, bakteri üremesi önlenir. İçme suyunda zararlı mikroorganizmalar, klor, kurşun, partiküller ve koku problemleri ortadan kaldırılmış olur. • Gümüş aynı zamanda, boru ve bağlantıların, su haznelerinin içerisinde meydana gelen Lejyoner hastalığını tamamen ortadan kaldırır.
- 29. Gümüşün Kullanım Alanları • Pencere ve Camlar • Gümüşün şeffaf olarak pencerelere kaplanması, Güneş ışınlarının dışarıda tutulup, içerideki ısının korunmasını sağlamaktadır. • Birleşik Devletler'de her yıl evlerde 250 milyon ft2(23.225.760 m2) gümüş kaplı cam kullanılmaktadır. Popüler olan bir çeşidi, Güneş ışınlarının %95'ini yansıtır ve enerji kullanımı, soğutma masrafları büyük ölçüde azalmış olur. Pencereleri güçlendirmek için kullanılan gümüş kaplı polyester levhalar, ısı alışverişini azaltan bilinen diğer bir uygulamadır.
- 30. Tıpta Gümüş Kullanımı Anti Bakteriyel Olarak Gümüş • Gümüş elementi bakterinin, yaşayabilmesi için kimyasal bağlar oluşturan hücresel aktiviteleri engellemektedir. Bundan dolayı bakteri, gümüş ile karşılaştığında parçalanıyor. • Gümüş içeren yara bantları, bakteri çoğalmasını önler, iyileşme süresini kısaltır. Bundan dolayı yanık ve yaralanma vakalarında bilhassa tercih edilmektedir. • Gümüşün, yeni hücrelerin çoğalmasını desteklediği ve böylece yaraların iyileşmesini hızlandırdığı kanıtlanmış durumdadır. • Gümüşün bir diğer önemli kullanım alanı; hastaneler ve sağlık kurumlarında zararlı mikroorganizmaları öldürücü ilaçlardır. "Süperböcek" denilen MRSA bakterisi, neredeyse bütün kimyasal antibiyotiklere karşı (gümüş hariç) dirençlidir. Bundan dolayı birçok hastane gümüş içeren malzemeler kullanmaktadırlar.
- 31. Nanoteknolojide Gümüş • Pigmentlerde, • Fotoğrafçılıkta, • Yara tedavisinde, • Çamaşır makinaları, buzdolapları, klimalar, hava arındırıcıları ve elektrik süpürgelerinde, • Yaklaşık 650 tür bakteriye karşı sterilizasyon sağlamak için gümüş nano-parçacıklar kullanılmaktadır. • Nanoteknolojide gümüşün kullanımı büyüyen bir ilgi alanı haline geliyor. Fikir basittir: Gümüş, kumaşlara, beyaz eşyaya, halı ve hava temizleyicilerine eklendiğinde, bir sterilizatör gibi davranır.
- 32. Uzay Ve Havacılık • NASA'nın Magellan uzay gemisinde Güneş'ten gelen radyasyonlardan korumak için, gümüş kaplı seramik levhalar kullanılmıştır. • Hava kuvvetleri nakliye uçaklarında ve Apaçi helikopterlerinde, temel madde olarak gümüş alüminyum alaşımından elde edilen dünyanın en güçlü alaşımı kullanılmaktadır.
- 33. Sanayide Gümüş Kullanımı • Pillerde Gümüş Kullanımı • Son yıllarda gümüş oksit piller, lityum pillerin yerini almaya başladı. Pahalı olmalarına rağmen, gümüş pillerinin güç/ağırlık oranı yüksek olduğundan, rakiplerine karşı üstünlük sağlamaktadır. Bundan dolayı, piyasadaki şarj edilebilir ve normal pillerin uçları gümüş alaşımdan üretilmektedir. Gümüş oksit piller en yaygın olarak düğme şeklinde kameralarda, oyuncaklarda, işitme cihazlarında, saat ve hesap makinalarında kullanılmaktadır. Gümüş, pilde ağırlıkça %35 oranındadır. Bir başka yeni popüler olan ise,gümüş-çinko pildir. Bunlarda öne çıkan özellik; su bazlı olmaları ve lityum veya yanıcı sıvı içermemeleridir.
- 34. Sanayide Gümüş Kullanımı • Gümüş Katalizörler • Bir kimyasal reaksiyonu hızlandıran ve reaksiyona dahil olmadan çıkan maddeye katalizör adı verilir. • Her yıl 150 milyon onstan fazla gümüş, etilen oksit ve formaldehit üretmek için katalizör olarak kullanılmaktadır. • Katalizör olarak kullanılan gümüşün yaklaşık olarak %90'ı etilen oksit ve formaldehit üretimi esnasında kullanılmaktadır.
- 35. Sanayide Gümüş Kullanımı • Lehimleme ve kaynak işlemi esnasında gümüş kullanmak pürüzsüz, sızdırmaz ve korozyona dayanıklı birleşim noktaları oluşturmaya imkan verir. • Gümüş lehim ve kaynaklar, yüksek çekme kuvveti, şekil verilebilme ve ısı iletkenliğini bir araya getirir. • Gümüş-kalay lehimleri evlerde bakır boruları tutturmak ve anti bakteriyel olması için kullanılır. • Büyük musluk üreticileri de bu avantajlarından ötürü gümüş bazlı malzemeler kullanmaktadırlar.
- 36. Sanayide Gümüş Kullanımı • Otomotiv Endüstrisi • Yıllık olarak otomobillerde 36 milyon ons gümüş kullanılmaktadır. • Günümüzdeki arabalarda her bir elektriksel olay gümüş kaplı bağlantılar tarafından gerçekleştiriliyor. • Motoru başlatmak, pencereleri açma gibi basit fonksiyonlar gümüş anahtar vasıtasıyla aktive ediliyor. • Otomobillerin arka camındaki ısıtıcı şeritlerde iletken olarak gümüş-seramik teller kullanılmaktadır. • Araçtaki antifrizde de gümüş aracılığı ile elde edilmiş bir bileşik olan etilen oksit kullanılmaktadır.
- 37. Sanayide Gümüş Kullanımı • Gümüş ve Ayna Yapımı • Gümüş aynaların yapımında cam üzerinde ince bir gümüş tabakası oluşturulur. • Nasıl yapılır? • Amonyaklı gümüş nitrat çözeltisi çok kuvvetli olmayan bir indirgenle (glikoz veya formaldehit) ısıtılırsa metalik gümüşe indirgenir. Amonyaklı gümüş nitrat ve indirgenden oluşan karışım cam üzerine dökülüp ısıtılırsa metalik gümüş ayrılıp cam üzerinde ince bir tabaka oluşturur. Daha sonra yıkanan cam kurutulursa ayna meydana gelir.
- 38. Elektronikte Gümüş • Sadece hafif bir dokunuş gerektiren televizyonlar, telefonlar, mikrodalga fırınlar, oyuncaklar, bilgisayar klavyelerinde tuş olarak kullanılan gümüş membranlı anahtarlar bulunmaktadır. Bu anahtarlar birçok kez açma/kapama durumuna karşı dayanıklıdır. • Gümüş aynı zamanda klasik elektrik anahtarlarında da kullanılmaktadır. Cep telefonlarından, bilgisayarlara kadar birçok üründe bulunan baskılı devre kartlarında elektrik yolları oluşturmak için gümüş bazlı mürekkep ve filmler kullanılmaktadır. RFID etiketleri ve antenlerinde de gümüş kullanılmaktadır. CD, DVD ve plazma görüntü panelleri de gümüş kullanılarak üretilmektedir.
- 39. Teknolojide Gümüş • Güneş Enerjisi • Çok bilinmemesine rağmen gümüş, Güneş ışınlarını yakalayıp, enerjiye çeviren fotovoltaik hücrelerde kullanılan temel bir maddedir. Fotovoltaik hücrelerdeki kristalize silikonların %90'ında gümüşten elde edilen macun kullanır. 2015 yılı itibariyle 100 milyon onstan fazla gümüşün bu sektörde kullanılacağı tahmin ediliyor. Ayrıca jeneratörleri çalıştırmak için kullanılan güneş enerjisini depolayan, "tuz içerikli kolektörlerin" üzerinde de kullanılmaktadır.
- 40. GÜMÜŞ AYARI • Uluslararası piyasalarda saf gümüş değeri 1000 kabul edilir. Ticari gümüş ise en az 999 saflıktadır (% 99,9 Ag). Ayrıca gümüşün, "Sterling Silver" diye bilinen ve özellikle süs eşyalarında kullanılan cinsi vardır ki, 925 kalite diye bilinir. (% 92,5 Ag, % 7,5 Cu). • Gümüş metali çok yumuşak olduğundan, çoğunlukla diğer metallerle alaşımlar hâlinde kullanılır. Çatal, kaşık gibi gümüşten yapılmış ev eşyalarının yapısında %90 gümüş ve %10 bakır bulunmaktadır.
- 41. Dünya Rezervleri Ve Kaynakları • Genellikle altın ile birlikte bulunmaktadır. • Gümüş düşük sıcaklık minerali olduğundan Kurşun, Çinko, Kalay, Antimon, Bizmut ve subvolkanik (yeryüzüne yakın bölgelerdeki magmaların soğumasıyla oluşan magmatik kayaç) sıcaklıklarda oluşmuş Bakır ile birlikte bulunur. • Düşük sıcaklık minerali olduğu halde Gümüş, yüksek sıcaklıklarda oluşan Kobalt ve Nikel gibi minerallerle de birlikte bulunabilir. • Gümüş, magmatik kayaçlarda (ultra bazik ve bazik kayaçlarda, asidik kayaçlarda), kalkerlerde kiltaşlarında, toprakta, bitkilerde, tatlı suda ve deniz suyunda, 4x10-8 mg/lt (AgCl2 ve AgCl3 2 • olarak) oranında bulunur. • Dünyada en zengin Gümüş yatakları, dalma-batma zonlarından oluşmuş volkanizma sonucunda meydana gelmişlerdir. Kuzey ve Güney Amerika'nın batı kıyıları boyunca uzanan yataklar, dünya üretiminin yaklaşık %60'ını vermektedir.
- 42. Dünya Rezervleri Ve Kaynakları • Dünya gümüş üretiminin en yoğun olduğu bölgeler Güney Amerika ve Kuzey Amerika’nın dağlık kesimleridir. Dünya gümüş üretiminin neredeyse % 70’i kuzey yarım küreden ve Avustralya’dan gelir. Bölgesel olarak baktığımızda, Meksika dahil Kuzey Amerika dünya gümüş üretiminin %35’ni, Latin Amerika % 24’ünü ve Avrupa % 20’unu gerçekleştirmektedir. • Yılda tahmini 15.000-20.000 ton gümüş üretimi yapılmaktadır. Dünya çapında gümüş madeni üretimi 2011 yılında rekor yaparak 23.689 tona ulaşmıştır.
- 43. Türkiyede gümüş üretimi • Türkiye’deki işletilen tek gümüş yatağı olan, Kütahya-Gümüşköy gümüş yatağı 178 gr/t Ag tenörlü, 21,5 milyon ton rezerve sahiptir. Bu da 3827 ton metal gümüş rezervine eşdeğerdir. • Gümüşköy dışındaki işletilebilir altın yataklarındaki gümüş rezervi ile potansiyel sahalardaki ve gümüşün yan ürün olarak bulunduğu sahalardaki gümüş rezervi de 2913 ton metal gümüş civarındadır.
- 45. Türkiyede gümüş üretimi • Türkiye’ de birincil kaynaklardan gümüş üretimine, Eti Holding vasıtasıyla 1987 yılı sonlarında Eti Holding Gümüş A.Ş.nin Kütahya/Gümüşköy mevkiinde kurulan tesislerinin fiilen faaliyete geçmesiyle başlamıştır. (Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü'nün özelleştirme programı çerçevesinde 2007 yılında Yıldızlar SSS Holding bünyesine katılmıştır. ) Bu tesis, ülkemizin cevherden doğrudan gümüş üreten ilk ve tek tesisidir. Tesis, yılda ortalama 180 gr/ton tenörlü, 1 milyon ton cevher işleyerek % 99,9 saflıkta 122.4 ton gümüş üretecek şekilde planlanmıştır. Ancak, planlanan kapasiteye henüz ulaşılamamış olup iyileştirme çalışmaları ile 85 ton/yıl mertebesine erişilmiştir. • Rize-Çayeli ve Kastamonu-Küre-Aşıköy yataklarında bakır üretimi yapılmakta, yan ürün olarak gümüş değerlendirilmektedir
- 46. Gümüş üretimi • Altın için öngörülen teknoloji ile temelde benzerlik göstermekte olup her ikisi de siyanürleme yöntemine dayanmaktadır. • Üretim akım şeması, genel olarak, cevherdeki altın ve gümüşün anyonik siyanür kompleksleri halinde çözündürülerek sulu faza özütlenmesi (liç) ve sulu fazdan kazanılması proseslerini kapsamaktadır. • Çözünen altın ve gümüşün sulu faza özütlenmesi için uygulanacak proseslerin belirlenmesinde, cevherin rezerv ve tenörü ile mineralojik, geçirgenlik ve difüzyon gibi yapısal özellikleri dikkate alınmaktadır. Başlıca iki özütleme (liç) yöntemi uygulanmaktadır: • Yığın liçi • Tank liçi
- 47. Gümüş üretimi • Ocaktan gelen cevher, boyut küçültme işlemlerinden sonra, liç tanklarına gönderilir ve içinde % 30 katı bulunan pulpa NaCN çözeltisi verilerek siyanürleme başlatılır. • 48-78 saat kadar sonra Ag-mineralleri (CN) ile reaksiyona girerler ve gümüş iyonik halde sıvıya geçer. • Ters akımlı dekantasyon sistemi ile tikinerlerde, gümüş yıkanır ve yıkanmış katı, atık barajına depolanmak üzere gönderilirken; tikiner üst taşıntısı, filtre edilip berraklaştırılır, hava alma kulelerinde oksijeni alınır, • Çinko tozu ile sementasyon işlemi gerçekleştirilir ve pres filtrelerde gümüş konsantre keki elde edilir. • Konsantre içindeki gümüş % 50-80 civarındadır. Konsantre keki ergitme ve rafinasyon işlemleri için izabehaneye ve elektrolize gönderilir.
- 49. KAYNAKÇALAR • Nadir ve Kıymetli Metaller Metalurjisi -Y.Doç.Dr. Işıl KERTİ (YTÜ) • *Demirdışı Metaller Ders Notları – Doç.Dr.Sare ÇELİK (BAÜ) • *PRECIOUS METALS Metallurgy and Related Topics By Aldo M. Reti *MEGEP ALAŞIM METALLERİ VE KİMYASALLAR • *T.C. MiLLÎ EĞiTiM BAKANLIĞI KiMYA TEKNOLOJiSi SOY METALLER (2012)
- 50. TEŞEKKÜRLER