isu

1. ISU 2 : GURU STRESSolehANISBINTIZAKARIA
ULASAN ARTIKEL
PENDAHULUAN
Tekanan atau stress adalah satu tindakbalas fisiologikal dan psikologikal ke atas
permintaan terhadap seseorang. Ini bermaksud, tekanan yang melanda seseorang akan
menyebabkan fikiran dan fizikal individu tersebut bertindak balas mengikut keadaan dan tahap
tekanan tersebut. Sekiranya tahap tekanan tersebut adalah rendah maka tindakbalas individu
terbabit juga tidak terlalu besar dan begitu juga sebaliknya. Smither (1994), Kenyataan ini
disokong oleh Schafer (1992), yang menyatakan bahawa tekanan sebagai kebangkitan minda
dan fizikal seseorang dalam memberi tindakbalas kepada sesuatu permintaan terhadap diri
seseorang. Tambahan pula, Fontana (1989), juga menyatakan bahawa tekanan adalah satu
bentuk permintaan yang dibuat ke atas keupayaan untuk menyesuaikan minda dan fizikal serta
seterusnya menjelaskan sekiranya seseorang itu dapat menerima dan menangani permintaan
tersebut, maka tekanan tersebut akan mendatangkan kesan yang positif. Hal ini menunjukkan
bahawa cara seseorang menangani tekanan bergantung kepada tahap kesediaan minda dan
fizikal seseorang untuk menerima atau menyerap sesuatu tekanan yang diterima. Sekiranya
individu terbabit tidak bersedia dari segi fizikal dan mental, maka sudah pastinya tekanan yang
datang dalam bentuk permintaan ini tidak mampu dihadapi dengan sempurna yang akhirnya
akan menyebabkan individu tersebut tertekan dan menghadapi masalah yang lebih besar.
Sementara itu, menurut Levine dan Ursin (2009), tindakbalas tekanan ini adalah satu
perubahan fisiologi dan perlakuan yang berlaku terhadap mereka yang menghadapi tekanan.
Oleh itu, boleh dikatakan bahawa, tekanan bukanlah satu perkara yang boleh diambil ringan
kerana seseorang itu akan menghadapi risiko untuk berubah perlakuannya dengan melakukan
perkara-perkara yang tidak sepatutnya seperti bercakap kasar, memulakan pertengkaran,
terlibat secara fizikal dalam pergaduhan, penyalahgunaan dadah, terlibat dalam jenayah dan
sebagainya yang membuktikan walau sekecil mana sekalipun tekanan tersebut sekiranya tidak
diuruskan dengan betul mampu membawa malapetaka yang lebih dahsyat lagi kepada mereka
yang terlibat. Namun semuanya bergantung kepada kekuatan mental dan fizikal seseorang
kerana ianya dapat membantu seseorang untuk menyerap tekanan dan dapat menerima
tekanan tersebut secara positif.
Daripadabeberapadefinisi yangdiberikandi atas,makabolehdikatakantekananterbukti
mempunyai hubungandenganfaktordalamandanluaranseseorang.Faktorluaranini bermaksud
persekitaranfizikal sepertitugasandantanggungjawabdi pejabat,tahapperhubungandenganmanusia
lain,keadaanfizikal kediaman,tahapkebisingan,kesesakanjalanrayadansebagainyayangberkaitan

2. dengankehidupanseharianmanusia.Faktordalamanpulabermaksudfaktoryangmempengaruhi
seseorangdi dalammenangani faktor-faktorluarantadi sepertitahapkesihatanfizikaldanmental,
emosi danperasaansertarehat yangmencukupi.Bagi merekayangmempunyaitahapkesihatanyang
tinggi,kemungkinanuntukmerekamenghadapi tekanandisebabkanperkarayangremeh-temehadalah
rendahdan cara merekabertindakbalasjugaadalahsecarasederhana.Manakalamerekayang
mempunyai tahapkesihatanyangrendahmempunyaikemungkinanuntuk mengalami tekanandan
bertindakbalassecaraagresif walaupunatassebab-sebabyangkecilakibatketahananmentaldanfizikal
yang lemah.
Di Malaysia,profesionkeguruanmerupakansatubentukperkhidmatansosial yangsungguh
mencabar.(Ibrahim AhmadBajunid,1995).Semenjakbeberapatahunkebelakanganini,pelbagai usaha
dijalankanolehKementerianPelajaranMalaysiasebagai satuusahadalammeningkatkanmutusistem
pendidikandi Malaysia.Denganpelaksanaanpelbagai-bagai reformasi ini,tugas, peranandan
tanggungjawabgurumenjadi semakinmencabar.Tekananterhadapgurumemangberkecenderungan
untukmenyebabkanguruberadadalamkeadaanmurung,mengalami tekananjiwa,kekecewaandan
kebimbangan.Guruyanggagal mengawal diri akibattekananakan memberi kesankepadaperhubungan
guru denganpelajardanjugamutupengajarandan pembelajaranseterusnyabolehmenjejaskankualiti
pendidikandanjugaprofesionperguruan.Bukansekadaritu,masalahini akanmembantutkanusaha
mewujudkansebuahmasyarakatyangmampumembawaMalaysiake tahapkecemerlangandan
kegemilanganmutupendidikan.(Dr.SaporaSipon,2007).Peratusankadar stressdalamkalanganpekerja
di Malaysiayang telahdicatatkanpadatahun 2011 jugamenunjukkanbahawa guruberadapada
tempatkeempatdenganperatusansebanyak45.8 % berbandingpekerjaan-pekerjaanyanglainseperti
jururawat,doktordan sebagainya.Statistikini membuktikanbahawatugasguruini bukantugasanbiasa
dan mudahseperti yangdiperkatakanolehsesetengahpihak.Satu kajiantelahdijalankanoleh
Mohamad AbdillahRoyodanWooSewFundari Fakulti PendidikanUniversiti Malayabagi mengenalpasti
punca sebenardanjalanpenyelesaianbagi masalahini.Hasil kajianmenunjukkanbahawapelbagai
perkarayang dikenalpasti menyumbangkepadamasalahini antaranyabebanantugas,kerenahmurid,
kurangmotivasi dansebagainya.
PERKEMBANGAN HUJAH-HUJAH
Stressbolehberlakukepadasemuagurusamadaguru sekolahmenengahmahupunrendah.Satu
kajianyangdijalankanolehAziziYahyadanNorlizaOthmanmengenai puncasebenarberlakunya
masalahstressdalamkalanganguru matematikdi negeri Johor.Hasil kajianmendapatibahawafaktor
yang paling mempengaruhi stressadalahfaktormasalahdisiplinpelajaryangmencatatkannilai min
keseluruhantertinggi iaitu3.83.KajianjugadijalankanolehAzrul HishamAbdulManaf padatahun 2009
menunjukkanbahawagurutidakterlepasdaripadaperlakuandansikapsegelintirpelajaryang
kadangkalamenyakitkanhati.Antaracontohperlakuanpelajaryangmembangkitkankemarahanguru

3. termasuklahdatanglewatke kelas,membuatbisingketikasesipengajarandanpembelajaranbermula,
tidakhadirke sekolahtanpaalasanyangmunasabahdanbersikapbiadapdenganguru.Perkaraini
menyebabkangurumengambil keputusanyangagakdrastikdanberasaskanemosi untukmenyelesaikan
masalahyang berkaitandengandisiplinpelajar.Walaupuntindakanini melanggaretikadantatatertib
seorangpendidik,namunkadangkalaemosiyangtidakstabil bolehmenguasaikekuatanakal fikiran
yang waras.Terdapatbanyakcontoh sebenarnyayangberkaitandengantindakandisiplinberdasarkan
emosi yangdilakukanolehguruyangberkaitdenganmasalahdisiplinpelajar.Antaranyaialahkejadian
di mana 200 orang pelajarSekolahMenengahKebangsaanBawangAssandi Sarawakyangtelah
dihukumdengancaraberendamdi dalamsebuahkolamyangkotorolehwardenasramamereka
disebabkanmasalahdisiplin(UtusanMalaysia,28Julai 2007). Setahunsebelumitu,seoranggurudisiplin
di sebuahsekolahmenengahdi Kelantantelahbertindakmemukul seorangpelajarberulangkali di
kawasansekolahkeranamemakai seluarjeanspadahari terakhirpeperiksaanSijil PelajaranMalaysia
(SPM) ( BeritaHarian,20 Mei 2006 ).
Guru bukansahajaterpaksaberhadapandenganpara pelajaryangbermasalahtetapi juga
berhadapandenganibubapapelajaryangmemberikanharapanyangamattinggi kepadapara guru
untukmenjadikananak-anakmerekacemerlangdalampelajaran.Hal ini dapatdibuktikanmenerusi
kajianyangtelahdijalankanolehUnitKaunselingJabatanPsikologi,JabatanPerkhidmatanAwam(JPA)
pada tahun2006 yang mendapati bahawa83% daripadagurutelahmengalami tekananakibatharapan
tinggi yangdiletakkanolehibubapapelajaryangmengharapkanguru-gurudi sekolahbolehmembantu
untukmenjadikananak-anakmerekasebagai pelajaryangcemerlangdalamakademik.Kajianyangsama
jugamenyatakanbahawakebanyakanibubapaakanmelepaskansepenuhnyatanggungjawabuntuk
mendidikanak-anakmerekakepadagurusekolahsambil mengharapkananakmerekamemperoleh
keputusanyangcemerlangdalampeperiksaan.AbuBakarHamzahdalam artikelnyayangdimuatkan
dalamakhbar BeritaHarianbertarikh23 Februari 2007 mengatakanbahawaibubapa kebiasaannya
akan mengukurkejayaanmutlakseseorangpelajarberdasarkankecemerlanganakademiksemata-mata
tanpa mengiraaspek-aspeklainyangtidakkurangpentingnyaseperti kemahirandalambidang
vokasional.Akibatdaripadaharapanyangterlampautinggi,kebanyakanguruterpaksamenghabiskan
banyakmasa merekadi sekolahuntukmengadakankelas-kelastambahandi luarwaktupersekolahan
bagi memastikanharapanibubapadipenuhi.
Selainitu,faktorbebanankerjayangterlampaubanyakjugamenyebabkanguru-gurumengalami
masalahstress.MenurutEsah Sulaiman(2003),guru merupakanpenguruspembelajaranyang
bertanggungjawabuntukmerancangpengetahuan,kemahirandannilai yanghendakdiajarkepada
pelajarsetiaphari.Ini menunjukkantanggungjawabguruuntukmenyediakanmaklumat-maklumat
untukdiajartidaksemudahyangdisangkakan.Gurujugadibebankandengantugas-tugaslainseperti
tugas pentadbiransekolahcontohnyamerancangdanmenjalankanaktivitisekolah,menjadi penasihat
persatuandankelab,menjalanikursusyangtelahditetapkanolehpihaksekolahatauJabatan
PendidikanNegeri dansebagainya.Perkaraini mungkindilihatmudaholehsesetengahpihaknamunia

4. merupakanbebananyangamattinggi kepadapara guru keranamerekaterpaksamelakukanpelbagai
jeniskerjayangberkaitandenganakademik,kokurikulumdanpentadbiransekaligussetiaphari.
Tambahanpula,adakalanyatugas-tugasini perludiselesaikanpadahari minggusehinggamenyebabkan
guru tidakmendapatruangwaktuuntukberehatdanbersamakeluarga.Iamenjadi menjadi satu
masalahyang besardan dipandangseriusolehKementerianPelajaranMalaysiasehinggawujudnyasatu
JawatankuasaKhasbagi mengkaji bebanantugasguruyangterlampaubanyak.MenurutKetuaPengarah
Pelajaran,TanSri AlimuddinMohd Donyangmempengerusikanjawatankuasaitu,beberapacadangan
sudahdikenalpastibagi menangani masalahini.Jawatankuasaini ditubuhkanbagi memberi
maklumbalasterhadapaduanyangdibuatolehKesatuanPerkhidmatanPerguruanKebangsaan(NUTP)
terhadapbebanantugasguru dalamsatu sidangmediayangdiadakanpadatarikh30 Mac 2010. Ini
membuktikanbahawabanyakpihakyangmenyedari akanbebanantugasguruyangsemakinmencabar.
Bagi pekerjadi setiaporganisasi,etikakepimpinanseseorangpemimpinatasanmemainkan
perananyang pentingdalammemajukanorganisasitersebut.Perkarayangsamajugaberlakudi sekolah
apabilaetikakepimpinanpengetuaataugurubesar yangmemainkanperananyangsangatpentingdi
dalamkemajuandanpembangunansekolah sertasumbermanusianya.Gurusememangnyabergantung
harap kepadagurubesar untukmemastikankelancaranpentadbirandi sekolahdi sampingmenjaga
kenajiaknmerekasebaik-baiknya.Sekiranyaperkaraini tidakberlaku,guruakanmengalami tekanan
keranapersekitarantempatkerjayangtidakmembantumerekauntukmenjadilebihproduktif di dalam
perkhidmatan.Hal ini kerana,adakalanyadalammelaksanakansesuatuprogramdi sekolah,terdapat
corak pentadbirandantindakanpengetuayangkurangdisenangi di sekolah.Malahan,adajugaprogram
yang diaturbukanlahuntukkepentingansekolahataupelajarsebaliknyauntukkepentinganperibadi
pengetuasemata-mata.Keputusan-keputusantentangperaturandandasarsekolahyangtidakadil dan
kerapberubahjugaakan membangkitkanketidakpuasanhati guru.(HamedahbintiWokAwang,2004).
Selainitu,adajugapengetuayangmenyalahgunakanperuntukansekolahuntukkegunaanperibadi
seperti hanyamenumpukanusahamembesardanmencantikkanbilikgurubesarsahajawalaupun
peruntukantersebutsebenarnyaharusdigunakanuntukpembangunanfizikalsekolahsertakebajikan
kakitangandanpelajar.Isuini telahdilaporkanolehBERNAMA pada17 Februari 2000, apabila
KementerianPendidikanakanmengambil tindakansegeraterhadappengetuayangmenyalahgunakan
kuasamerekatermasukyangterlibatdalamrasuah.MenurutmantanMenteri PelajaranMalaysia,hal ini
keranaterdapatbeberapakesyangditerimaolehpihakkementeriansetiaptahunyangmenyebabkan
tindakantegasperludiambil secarasertamerta.Hal ini secaralangsungakan mengundangtekanan
emosi terhadapgurukeranamerekaakanberasakurang senangdengankeputusan-keputusanyang
dibuattanpamengambil kirakebajikanperkhidmatanmereka.Apabilakeadaaninisemakinberlarutan,
ianyaakan menghakiskepercayaanguruterhadapkredibiliti danketelusanpengetuaterbabit.Akhirnya
perasaanhormat guruakan hilangdanmerekaakankehilanganmotivasiuntukterusberkhidmat
dengancemerlang.
IMPLIKASIHUJAH-HUJAH

5. Punca-puncaseperti yangdinyatakandi atasakanmembawakepadatekananterhadagurudan
menyebabkanmerekamengambiljalan-jalantertentuuntukmenyelesaikannya.Guruyangtertekan
akan melakukanapasahajauntukmemastikantekananyangmelandamerekaberakhir.Ini termasuklah
melakukanperkarayangmenyalahi undang-undangdanetikapengurusan.
Pontengkerjaadalahperkaraseriusyangdilakukanolehindividu-individuyangtertekan( Akhiar
Pardi dan ShamsinaShamsuddin,2011 ). Perkaraini dibuktikanmelalui pendedahanyangdibuatoleh
akhbar BeritaHarianbertarikh12 Disember2009 iaituseramai limaperatusdaripadakeseluruhan
penjawatawamdi Malaysiaterlibatdalamkespontengkerjadi manaada sesetengahnyayangtidak
hadirke tempatkerjaselamatigabulan.SatulaporanakhbardaripadaBeritaHarian bertarikh27 Mac
2008 menyebutkanisuseoranggurudi Perakyangtidakmenghadirkandiri ke sekolahselamalebihdari
30 hari tanpaalasan yangkukuh.Akibatdari perlakuantersebut,pihakKementerianPelajaranakan
mengambil tindakandisipilinyangtegasterhadapguruterbabitdanmungkinakanmemecatbeliaudari
perkhidmatanperguruan.Hal ini disokongmelaluipernyataanyangdibuatolehHo(1997) bahawaguru
yang pontengkerjaakanmenyebabkanprosespembelajarantergangguuntuksatujangkamasayang
panjang.Akibatnya,banyakperkarayangtidakdapatdiselesaikandengansegeraseperti kegagalan
menghabiskansukatanpelajarandankelewatanmenganjurkanaktiviti-aktiviti kokurikulumdi sekolah.
Selainitu,rancanganpengajaranyangtelahditetapkanjugatidakdapatdiikutilagi keranatelahtersasar
dari perancanganasal menyebabkanperancanganbaruperludisusunsemula.Akhirnya,pelajar-pelajar
akan mendapatimpakyangsangatnegatif apabilamerekatidakmampumenjawabsoalan-soalan
peperiksaandenganbaikterutamanyaapabilamelibatkanpeperiksaan-peperiksaanumumseperti
UPSR, PMR dan SPMkesandari prosespengajarandanpembelajaranyangtidaklancar.
Selaindaripadapontengkerja,guru-gurujugaakancenderunguntukmelakukantindakanyang
lebihbesariaituberhenti kerjakeranatidaklagi mampuuntukbertahandalamkerjayaini.Tekanan-
tekananyangdatang dari bebanantugas yangmelampau,etikakepimpinanpihakatasansekolahdan
tahap disiplinpelajaryangrendahmerupakanfaktorutamamengapaguruberniatmeninggalkankerjaya
utama mereka.(Azrul HishamAbdulManaf,2009). Isu ini turutdisentuholehsatukajiankesyangtelah
dijalankanolehErkultudanChafra(2006) yang menyebutbahawatekananyangterlampautinggiboleh
mengakibatkanpekerjaberfikiruntukmeletakkanjawatan.Justeru,tidakhairanlahparaguruyang
sememangnyaberhadapandenganbebanankerjayangtinggi akanberniatuntukmenarikdiri daripada
jawatanini.KajianjugatelahdijalankanolehJesus(2000),beliaumendapati 50peratusdaripadaguru
yang menjawabborangsoal selidikmengakui bahawamerekamahumencari kerjalainakibattekanan
yang berlebihandi sekolah.Padapandangansaya,adalahmenjadi satukerugianyangsangatbesar
sekiranyakebanyakanguruyangmenghadapi masalahtekananini meneruskanniatuntukmeletakkan
jawatankeranaianyaakan mengganggukeseluruhanprosespendidikandi sekolah.Selainitu,kerajaan

6. jugaterpaksamengeluarkankosyangbesardanmenghabiskanmasayangpanjanguntukmemberi
latihankepadaguru-gurubarubagi menggantikankekosongantersebut.
Pelbagai langkahyangtelahdiambil bagi menangani masalahstressdalamkalanganguruyang
semakinparah.Antaranyaialah memperkenalkanprogramlatihanfisioterapikhasuntukgolongan-
golongangurudi seluruhNegara.MenurutpengarahurusanGreatLife PhysioandRehabilation,Mohd
Rozaimi Che Kamaruddinata,programitudisediakankhasolehpakar-pakarfisioterapiuntukparaguru
dalammemberi panduanbagaimanamenguruskanstresssemasabertugas.Programini telahberjaya
dijalankandi SekolahMenengahKebangsaanBukitGading,Sungai BulohSelangordenganmelibatkan
135 orangguru dan kakitangansekolahtersebut.Programini disokongpenuholehpengetuasekolah
tersebut,Siti EndonMohamadDahlanyangberpendapatbahawaprogramitubanyakmemberi
kesedarankepadagurudalammenangani masalahstressdi tempatkerja.
Selaindaripadaitu,gurusepatutnyadiberi pengkhususantugasiaitumemberikantumpuan
kepadapengajaransahaja.MemetikucapanpresidenNUTP,HashimbinAdnan,beliaumengatakan
bahawapada hari ini,kitadapatmelihatbahawatugasgurubukan sahajamengajarsebaliknya
melakukantugas-tugaspengurusanyanglain,di manatugas-tugastersebutsepatutnyadijalankanoleh
individulain.Umpamanya,pengurusandata-datamuriddansekolahmenggunakanaplikasiatastalian
yang barusahaja diperkenalkanbaru-baruini .MenurutJaafarMuhammad(2003), kebanyakanindividu
bekerjaselama45 jamdalammasa seminggu.Baki masayangselebihnyapulasepatutnyadigunakan
untukmengukuhkanperhubungansosial denganmasyarakatsetempatseperti berkomunikasi,
menyelesaikanmasalahdanmelakukanaktiviti bersamakeluarga,jiran tetanggadanrakan-rakan
mahupunahli bagi persatuanyangdisertai olehmereka.Sekiranyagurutidakmempunyaimasayang
cukupuntukdihabiskanbersamamasyarakatsetempat,merekaakanmembawamasalah-masalahdi
luar pejabatke sekolahuntukdiselesaikan. Perkaraini seterusnyaakanmengganggupulakomitmen
merekaterhadaptugas-tugashakiki di sekolah.Hal ini akanmenjadi semakinseriusapabilamurid-murid
mendapatimplikasi negatif seperti gagal dalampeperiksaanutamadanseterusnyanegaramengalami
kerugianbesarterhadappenghasilansumbermanusia.
CADANGAN DAN RUMUSAN
Seorangguru yanggagal menjalankantanggungjawabdantugasakanmemberi mudaratkepadaseluruh
generasi ( ChekMat, 2008 ).Guru yang baikmestilahsentiasasedarakankepentingandiri danamanah
yang dipikul mereka.Olehyangdemikian,gurumestilahmemastikandirimerekaterlepasdari masalah
stressyangmemudaratkanini.

7. Pemeriksaankesihatanyangberkalaperlusentiasadijalankanolehparagurudalammemastikantahap
kesihatanmerekaberadadalamkeadaanyangbaik.Gurumestilahberusahamenjagatahapkesihatan
merekakeranahal ini memberikesanyangamatmendalamkepadaseorangguru.Umpamanya,guru
yang mengalami masalahkesihatanakanlebihcenderungmengalami masalahstressdi sekolahsekaligus
memberi mudaratkepadaprofesionsecaraumumnyadanmuridsecarakhususnya.Gurujugaperlu
meningkatkanperbincangandanbersosial denganrakan-rakansejawatansekiranyaberlakusebarang
masalahberkaitantugasdi sekolah.Hal ini mungkindapatmenghilangkansedikittekananyangdihadapi
olehguru.Sekiranyamasalah-masalahyangdialamidisimpanbersendirian,iaakanmenyebabkanguru
lebihmudahmenghadapitekanandi tempatkerja.Bagi pihakibubapadanpengurusansekolah,mereka
tidaksepatutnyameletakkanharapanyangterlalutinggi kepadaguru-gurudi sekolah.Hal ini kerana,
tugas mendidikanakadalahtanggungjawabibubapadibantuolehgurudi sekolah.Adalahmenjadi satu
kesilapanbesarsekiranyatugasmendidikanak-anaksekadardiletakkandi bawahtanggungjawabguru
dan hal ini secara tidaklangsungmemberikantekananhebatkepadaparagurudi sekolah.
Secara kesimpulannyakerjayasebagai seorangguruadalahsatukerjayayang cukupmencabar.Banyak
pengorbananyangperludilakukan olehseorangguruuntukmemberi yangterbaikkepadaparapelajar.
Sesuatuyangpositif perludilakukansegeraolehpihakatasansekolahdanjugagurubagi mengelakkan
punca-puncatekananini membawakesanyanglebihteruksekiranyadibiarkanberterusan.Boleh
dikatakantekanandapatdikawal denganbaikolehgurusekiranyamerekamementingkankepadacara-
cara untukmenguruskantekanantersebut.Pengurusantekananamatkritikal ataudiperlukanolehguru
bagi memastikanmerekasentiasabersediauntukmenghadapi segalacabarandalamduniaperguruan
yang mendatang.
Perubahandemi perubahanyangpantasberlakuakanmenjadikankerjayaseoranggurulebihsukar
ataupuncomplicated.Sekiranyagurutidakmampumengawal diri dantekananmerekadenganbaik,
sudahpastinyakerjayamerekabukansahajaakanberakhirlebihawal malahandikenakantindakan-
tindakandisiplinyangkeraspulaatassegalakesalahanyangdilakukan.Perubahandemi perubahanyang
berlakudalampersekitaranduniapendidikanpadahari ini pulaternyata menyebabkangurujugaperlu
berubah,namuntidakramai yang mampuuntukmembuatperubahansecaradrastikmenyebabkan
tekananmulamenguasai merekadanakhirnyamembawakesanyangbesarkepadasistempendidikan
yang dilaksanakandi sekolahamnyadandi Malaysiakhasnya.
Akhirnya,sokonganyangberterusandaripadapihakpengetuasehinggalahkepadakakitangan
pentadbiranamatpentingbagi menjaminpersekitarantempatkerjayangharmoni danamanuntuk
semuapihak.Konflikyangsedangberlakuakanberterusantanpanoktahsekiranyamasihtiadaruang
untukbekerjasamadibukaseluas-luasnyauntukkedua-duabelahpihakiaitupentadbirandanakademik.
Keprihatinanterhadapbebantugasguruperluditingkatkanolehsegenaplapisanmasyarakatdemi

8. memastikankelangsungansistempendidikandi Malaysiaseterusnyausahamelahirkangenerasi pewaris
negaraberterusandantidakterhenti.
REFLEKSI
Alhamdulillah,bersyukurke hadratIllahi akhirnyatugasanini berjayadilaksanakandenganjayanya.
Jutaanterimakasihkepadasemuapihakyangmembantusecaralangsungdantidaklangsung
terutamanyapensyarah,PuanSalinabinti Mokhtar.
Pada mulanya,tugasanini dilihatsebagai satutugasanyangsangatmencabar buatsaya. Saya ditugaskan
untukmenganalisissatuartikel danmembinasatulamanbloguntukmemuatkanartikel yangdihasilkan.
Tugasan ini sangatmencabarkeranaini merupakanpengalamanpertamasayamenghasilkanblog,
apatah lagi blogyangbersifatilmiahseperti ini.NamunAlhamdulillah,tugasanberjayadisiapkan
sepenuhnya.Kami bergandingbahumempelajaricara-caramembuatblogdenganmenggunakanaplikasi
atas talianyangsangat banyakdi lamansesawang.Kami bersama-samamenerokamaklumat-maklumat
dan tutorial yangdisediakandanakhirnyatugasantersebutberjayadijalankan.Kami jugameminta
bantuanrakan-rakanyang mahirdalambidangini untukmengajarkami cara menghasilkansebuah
lamanblogyang menarikdanberkualiti.
Selaindaripadaitu,sayajugamenghadapi masalahapabilaberlakukekanganmasadalamusaha
menyiapkantugasanini.Tambahanpula,cuti hari rayayang diperuntukkanagakpadatdenganjadual-
jadual lainmenyebabkansayatergesa-gesamenyiapkantugasanini.Namun,berkatsokongandan
doronganrakan-rakansekumpulan,sayaberjayamengatasi masalahini.Sayajugaberpuashati kerana
berjayamenghasilkansatupenulisanartikel yangpadahematsayasebuahartikel yangbaikuntuk
menjadi rujukansemuapembaca.
Pelbagai kemahiranbaruyangdiperolehi dalamtugasanini.Antaranyaialahkemahiranmenggunakan
ICT sebagai mediummenyampaikanmaklumatkepadaseluruhmasyarakat.Selainitu,kemahiranyang
saya perolehi ialahkemahiranmenganalisissesuatuisumenggunakanbukti-bukti kukuhbagi
memantapkanhujah-hujahyangdilontarkanataulebihdikenali sebagaipenulisanilmiah.Kemahiranini
jugasangat pentingbuatsayadalam usahauntukmenyelesaikanpenulisankajiantindakanpada
semesterini.
Secara keseluruhannya,tugasanini memberi sayasemangatbaruuntuklebihgiatmenulisartikel ilmiah
setelahmemasukialamkerjayakelak.Seterusnya,menggunakanmediumICTsebagai wadahuntuk
menyebarkanideadanpenulisantersebut.Hal ini bukansahajadapatmeningkatkanmutupendidikan,
tetapi jugamembantumemajukandiri sendiridalambidangyangmenjadi pilihanini.Penulisanartikel

9. ilmiahjugamerupakansatucara terbaikbagi seoranggurumeluahkanmasalah-masalahdan
mengetengahkanisu-isupendidikankepadamasyarakatumum.
Sekian,terimakasih.
BIBLIOGRAFI
AkhiarPardi & ShamsinaShamsuddin.(2011). PengendalianDisiplinRemajadi Sekolahdandi Rumah.
PenerbitanMultimedia.KualaLumpur
Azizi Yahya& NorlizaOthman(2010), StresDalam KalanganGuru SekolahMenengahDi EmpatBuah
Negeri Di Malaysia.AsiaPacificJournal of EducatorsandEducation.KualaLumpur
Azrul HishamAbdul Manaf (2009), Faktor-FaktorTekananDanKesannyaKepadaGuruSekolah
MenengahKebangsaan:Satu KajianDi DaerahTimur Laut, PulauPinang.UPM.KualaLumpur
ChekMat (2008). Ujian Psikologi&Pengurusan.UnipressPrinterSdn Bhd.2008
Dr SapuraSipon(2007). TekananKerjaDi KalanganGuru-GuruDi SebuahSekolahMenengahKerajaan
Dan SebuahSekolahMenengahSwasta.KertasProjekBacelorSains:Serdang.Universiti PutraMalaysia.
Erkutlu,H.V.& Chafra,J. (2006), RelationshipBetweenLeadershipPowerBasesAndJobStressOf
Subordinates:Example FromBoutique Hotels.Journal Management
ResearchNews,London
Esah Sulaiman(2003), Modul Pengajaran:Asas Pedagogi.Skudai:JabatanAsas

10. Fontan,D. (1989), Managing Stress.BritishPsychological Society&Routledge Ltd
HamedahWok Awang.(2004), Cerita-CeritaMotivasi UntukGuru.PTSMilleniaSdnBhd.KualaLumpur
Ho, J. (1997), Corporate WellnessProgrammesinSingapore:EffectonStress,
IbrahimAhmadBajunid(1995). TinjauanTahapTekanandan PuncaStressdi KalanganGuruSekolah
SabakBernam.Universiti Teknologi Malaysia.TesisSarjanaMuda.
Jaafar Muhammad,(2003), KelakuanOrganisasi.KualaLumpur.LeedsPublications
Mohd AbdillahRoyo&Woo SewFun(2010), Faktor-FaktoryangMendorongTekananKerja( Stress) di
KalanganGuru-GuruSJK(C) :Satu Kajian.Universiti Teknologi Mara.Selangor
Smither,R.(1994). Stressandteachers:Oldwine innew bottle.UrbanEducation,London
Smither,R.D.(1994), The Physchologyof WorkAndHumanPerformance (2nded.).Journal of
Managerial Psychology
Guru Alami TekananMental & Emosi,KataNUTP. (18 Ogos2005). BERNAMA
KementerianAkui AdaMasalahKekuranganGuru.(17 Disember2003). BERNAMA
Tip Mengatasi Stres.(25 Jun2006). UtusanMalaysia
Guru Di Bandar LebihTertekan.(18Disember1997).UtusanMalaysia

11. Tuala Wanita:200 PelajarDirendamDalamKolamKotor.(28Julai 2007). Utusan
Malaysia.
IbuBapa Punca Guru Tertekan.(23 Februari 2007). BeritaHarian
Ramai Guru BerpenyakitAkibatStres.( 20 Mei 2006), UtusanMalaysia
Lima PeratusPenjawatAwamPontengKerja.(21April 2009). BeritaHarian
Guru PontengSebulanBolehDiberhentiKerja.(12Mei 2008). BeritaHarian
Guru Ponteng: TindakanTegasakanDiambil.(12 Mei 2008). BeritaHarian
PengetuaSekolahYangLanggarArahanAkan DikenakanTindakanDisiplin.(1Jun
1997). BERNAMA
PengetuaSalahgunaKuasaAkanDikenakanTindakan.(4Mac 2000). BERNAMA

12. stresdi kalanganguru- faktordan cara menangani
1.0 PENGENALAN
Perananguru amat pentingdewasaini,iaadalahdomainutamayangperludilaksanakandenganpenuh
amanah dalamprosespenerapandanpenyampaianilmukepadaanakbangsa.Ledakaneraglobalisasi
turut mengheretkemajuanpesatbidangpendidikannegara.Hal ini menuntutwargapendidikuntuk
membangunkandiri,samaadasecararela atau tidaksupayaselari denganbidangpendidikanyang
sememangnyasentiasaberubahdanmengalami pembaharuandari masake semasa.Situasi inilah
secara umumnyatelahmengakibatkanwargapendidikterpaksaberhadapandenganpelbagaitugasdan
tanggungjawab yanglebihmencabar,lebihberatdansemakinterbeban.Situasi inilahmenyebabkan
guru-gurudikatakansangatterdedahkepadarisikotinggiuntukmengalami stres.
DipetikdaripadaUtusanOnline ruanganGayaHidupbahagianpendidikanolehNoorHamizahAbuBakar
di dalam artikelnyayangbertajuk;GuruLebihStes,menyatakanhasil kajianmendapatibahawaguru
beradadi kedudukankeempatdalamkerjayayangpalingmencetuskantekananataustresterutamadari
segi fizikal selepaspolis,pegawai penjaradanjururawat.Malah,kedudukanituberadadi atasdaripada
profesiontenterayangmendudukitempatke lima.
Stresdi kalangangurumerupakantopikpopularyangtidakasinglagi dibincangkanolehmediamassa
mutakhirkini.Di Malaysia,stresdi kalangangurudilaporkanmeningkatpesatselari dengankepesatan
pembangunanpendidikandi Malaysia.Laporanberkenaanmasalahdansalahlakugurudi dada-dada
akhbar,hampirkesemuanyaadalahkesandaripadakegagalanguru-guruberkenaanmenguruskanstres
dalamdiri.Masalah stresdikalanganguruharuslahdikenalpasti dandiketahuipuncasebenar
seterusnyaditangani sewajarnya.Sekiranyatidakditanganimasalahini akanmerebaksehingga
mengakibatkanpermasalahan-permasalahanyangseriusyangberhubungkaitrapatdengangangguan
emosi,perubahandalamtingkahlakuseterusnya“burnout”yang menghalangmerekadaripada
melaksanakantugasdantanggungjawabdenganlebihberkesan(KyriacoudanSutcliffe,1978).
2.0 DEFINISISTRES
Stresmerupakanperkataanpinjamanyangbersal daripadaperkataanbahasaInggeris;“stress”yang
membawamaksudtekanan,titikberat,danketegangan.
KamusOxfordpulamendefinisikanstressebagai satutekananataudesakan,usaha,tuntutanke atas
keupayaanfizikal ataumental.Inibermaksudstresadalahsuatukeadaandimanakekuatanfizikal,mental
dan emosi seseorangindividuteruji melampauikeupayaantubuhdanmindanyayangtidakmampu
menahandanmenanggungnyalagi.

13. MenurutStatt (1981), stresialahketeganganfizikal danpsikologi yangberpanjanganuntuksuatumasa,
yang bolehmenggugatkeupayaanseseoranguntukmengendali suatusituasi.
Hans Selye (1963),telahmemberikanmaksudyangberbezamengenai stresdenganmembuktikandi
dalamkajiannyaterhadapbinatang.Beliaumenunjukkanbahawastresbolehmenyebabkanpenyakit,
seterusnyapenyakityangdihidapi akibatdaripadastresyangberlebihan bolehmembawamaut.
Daripadakajianbeliaujugamendapati stresjugabolehberlakuke atasmanusia.
Secara keseluruhannyastresadalah:
· Ketidakupayaanmemenuhituntutanpersekitaran.
· Gangguanfungsi kehidupan.
· Perubahandinamikyangmenyebabkanindividuberdepandenganmasalah,kekangan dandesakan
hidup.
· Peristiwaataukeadaanpersekitaranyangmendatangkanakibatyangnegatif.
· Tekananyangmengakibatkankebimbingan,keletihandanketegangankepadaindividu.
· Tindakbalasluaranyang mengganggumental danfizikalatautindakbalaskimiadalamtubuh.
3.0 FAKTOR-FAKTORSTRESDIKALANGAN GURU
Terdapatbanyakpunca berlakunyastresdikalanganguru.Faktor-faktorini dapatdibahagikan
kepadalimafaktorutama;
· Faktordiri.
· Faktorinterpersonal.
· Faktororganisasi.
· Faktorkekurangansumber.
3.1 Faktordiri
Pada zamanyang sangat mencabar,pekerjaanyangdiimpikanamatsukaruntukdiperolehi.Kebanyakan
mahasiswakeluaranuniversiti-unversititempatan terpaksamengangurbegitulamauntukmencari
pekerjaanyangselesea,mudah,danmenjanjikangaji yanglumayan.

14. Profesionkeguruanseringdilihatsebagai pilihanterakhir.Seringkali profesionini dianggapsebagai
profesionperingkatpertengahandi bawah profesionprofessionalyanglainsepertidoktor,jurutera,
peguamdanlain-lain.Ini menyebabkanramai dikalanganguruyangtidakikhlassemasamemilih
profesionini.Merekameramalkanprofesionini begituselesadantidakmenyusahkankerana
beranggapantanpalatihanasaspun merekamasihbolehmenjadi gurudanmenerimagaji bulananyang
lumayandisampingcuti yangbanyak.
Hal ini menyebabkangolongangurusepertiini menghadapi tekanansebaiksahajamenjalani kehidupan
sebagai seoranggurukeranarealiti situasi yangdihadapi tidaksepertiapayangdiramalkan.Menjadi
seorangguru bukanlahsesuatuyangmudah.Insangurumestilahinsanyangikhlasdansanggup
berkorban.
3.2 FaktorInterpersonal
Daripadakajianyang telahdijalankan,AziziYahya(2007) mendapati diantarafaktorinterpersonal stres
dikalanganguruialahmerakamerasakandiri merekatersisihdaripadarakansekerja.Selaindaripadaitu,
rakan guru jugamementingkandiri sertatidakmenghormatitindakan,perasaansertapendapatdari
rakan guru yanglain.
Hal ini sepatutnyatidakberlakukeranasetiapinsanguruperlulahmeningkatkanmotivasi diri,menanam
sikaptolongmenolong,bekerjasamadalammenyelesaikansesuatutugasanyangditetapkan.Di samping
menghormati perasaandanpendapatrakansekerjadenganhati yangterbukadancuba
mempertingkatkankelemahanyangadapada diri.
3.3 FaktorOrganisasi
Faktor organisasi merupakanantarafaktoryangterbesarmenyebabkanstresdikalanganguru.Faktorini
jugamerupakanfaktoryang utamadalam sektorawamselainguru.Antarafaktor-faktorstresyang
dikategorikansebagaifaktororganisasi ialah;
· Semuakerjaperlusegera - kesuntukanmasa.
· Tugasankerjaberterusan(kronik).
· Perbezaanpersediaantugasdenganketetapantugas.
· Tugasankerjakeranakuantitatif dankualitatif.
· Perubahandasaryangdrastik.

15. Faktor-faktoryangdiatassecaraumumnyaterusmenerusberlakudalamprofesionkeguruandantelah
menambahbebanguru.DipetikdaripadaarkibUtusanOnline bertarikh18Mei 2009, PresidenKesatuan
PerkhidmatanPerguruanKebangsaan(NUTP),HashimAnangdi dalamlaporanyangbertajuk;Beban
Tugas bolehBawaTekananPerasaanGuru,menegaskanbahawapeningkatanbebantugasdantekanan
kerjamenyebabkansemakinramai kalanganguruterdedahkepadarisikomengalamitekananperasaan.
3.4 FaktorkekuranganSumber.
Kekurangansumberterutamanyasumbertenagamanusiamerumitkanlagi masalahstresyangdihadapi
dalambidangkeguruan.Kekurangangurusememangnyadiakuimerupakanfaktoryangrumitdansukar
diatasi.Hal ini menabahkanlagi bebanankerjaguru-gurusediaadasecaraterusmenerus.Tahapstres
guru sememangnyabertambahberikutankeadaanjumlahguruyangkurangdan tidakseimbangserta
peningkatanjumlahmuridtahun,guru-guruseringkalimemikultanggungjawabdanbebananyang
banyak.
AzizYahya (2007) menegaskandiantarafaktorstresdikalanganguruialahmerekaterpaksamelakukan
tugas yangbertentangandenganbidang,kemahirandankehendak mereka.Hal ini samasekali tidak
akan berlakusekiranyabilangangurudi sekolahmencukupi.
4.0 MENGENDALIKAN STRESDI KALANGAN GURU
Kesemuafaktoryangmenyumbangkepadamasalahstresdi kalanganguruseharusnyadiambil
perhatiansepenuhnyaoleh semuapihakseterusnyadi atasi dengancara yangpalinsesuai danberkesan.
Sebagai tunggakpendidikannegara,gurusememangnyaperlubijakmenangani segalaisupendidikan
agar dapat mengawal stres.Olehitu,guruperlubijakdalammengendalikanstres.Kegagalanguruuntuk
mengendalikanstresmemberikankesannegatif kepadakesejahteraanfizikal,mental danemosi guru
sekaligusmenjejaskanprofesionkeguruandanbidangpendidikannegara.
Stressdalamkalanganguru dapatdikendalikandenganstrategi berikut:
4.1 Kenal pasti reaksi emosional.
Apabilakeperluanemosidapatdikenal pasti makaseseoranggurubolehmenangani stressdengancara
yang lebihpositif.Contohsituasi,seorangguruperempuantidakbersefahamandenganpengetuadi
sekolahnya.Gurutersebuttelahmenangani stressdengancarayangnegatif,iaitumenengkingpengetua
itu.Setelahgurutersebutmengetahuikeperluanemosi dalamdirinya,gurutersebutsedarbahawa
tindakannyaadalahkeranasuatumasadahuluayahnyatelahmenggunakanpendekatanyangsamaoleh
pengetuaitu,iaitulagakbapayangmenghukumanaknya.Gurutersebutsedarbahawadiainginkan
pengetuaitumenghargai beliau.Gurutersebuttelahberhadapandenganpengetuadanmemberitahu
perasaannyaitu.Akhirnya,hubunganmerekaberjayadipulihkan.

16. 4.2 Komitmensosial.
Apabilaberhadapandenganstress,gurumemerlukansokongandaripadaorang-orangdi sekelilingnya.
Olehitu,komitmensosial amatlahpenting.
4.3 Kehidupanfizikal.
Stressmenjejaskankesihatandari segi imunisasitubuh.Olehitu,seseorangguruharustahu teknikyang
berkesanuntukmenangani stressterutamanyamenjelangwaktu-waktutekananmemuncakseperti
musimpeperiksaanpelajardanpertukaranpentadbirandi sekolah.
Pengetahuandalamsenamanrutindanpelanmakananseimbangbolehmembantugurumenangani
stress.Seorangguruperlumemberi perhatiankepadapenjagaankesihatandankecergasandiri.
Perbanyakkanmelakukandanmenyertai aktiviti yangmenjuruskepadasenamanberbentukfizikal
seperti aerobikdanbermainbadmintonsertamelakukansecaraberamai-ramai bagi menimbulkan
suasanayang harmoni danpenuhgelak-ketawa.
Selaindari menjagakecergasandiri,gurujugabolehbersosial denganteman-temanrapatdalammasa
yang samauntukbertukar-tukarpandangandanpendapat tentangsesuatuisu.
Semuaguru haruslahmengamalkangayahidupyangsihatdalamkehidupanseharian.Ini termasuklah
menjagasoal pemakanandenganpengambilanmakananyangseimbangsertabanyakmenghabiskan
masa dengankeluargadanmengelakkangayahidupyangnegatif sepertimerokok,minumarak,
berhiburdi kelabmalamdanseringtidurlewat.
4.4 Intelek
Guru hendaklahbergaul dengangolonganyangmemiliki tahapintelekyangserupadenganmereka
keranaaspekintelekbolehmembantugurumenangani stress(GoldYvonne danA.RothRobert,1993).
Denganmenjadi gurutidaksemestinyakitatidakperlumenambahilmupengetahuanterutamanya
dalammengetehuicaramengatasi stres.Guruseharusnyaterusmemperbanyakkanmaklumatmengenai
pengurusantekanandari pembacaanbukuataupunrencanaakhbarmahupunmenontonrancangan-
rancangan berkaitandi televisyen.Lebihbanyakmaklumatyangdiperolehimaka lebihmudahlahuntuk
seseoranggurumengurustekanannya.

17. Stressjikadibiarkan,bolehmendatangkankesansampinganyangtidakbaik.Justeruadalahpenting
untukmengubahdiri individuuntukmenangani stressdengancarayang terbaik.Kenal pasti puncayang
menyebabkanmasalahtersebutdanubah.Denganmengetahui puncastresstersebut,individubukan
hanyameringankanmasalahkini malahmenghindarkanberulangnyamasalahserupapadamasaakan
datang.Contohnya,jikaseseoranggurukecewadenganperbalahandenganpelajarnya,gurutersebut
mungkinmenyedari bahawapuncakekecewaannyaitubukandisebabkanolehtingkahlakupelajar
tetapi harapanyang tidakrealistikguruberkenaan.Denganmengubahstandardyangingindicapai,guru
tersebutakanmendapati bahawatingkahlakupelajartidaklagi mengganggunya.
Bagi mengatasi masalahtersebutjuga,Goleman(1999) telahmenyarankanlimafaktoratribusi terhadap
masalahstressatau burnout.Faktor- faktortersebutialah:
a) KesedaranKendiri (self-awareness)
b) PengawalanKendiri(self-regulation)
c) Motivasi Kendiri (self-motivation)
d) Empati
e) Kemahiran Sosial (social skills)
Faktor atribusi pertamaiaitukesedarankendiri bermaksudkebolehanseseorangguruuntukmengetahui
perasaanmerekadalamsatu-satusituasi dankeupayaanmerekauntukmemilihkeutamaanpanduan
dalammembuatkeputusan.Seseorangguru yangmempunyai kesedarankendiri jugamempunyai
penilaianyangrealistiktentangkeupayaandiri danmerekamempunyai keyakinandiri yangutuh.
Pengawalankendiri (self-regulation) dimaksudkansebagai kebolehanmengurusemosi agarianya
memudahkandanbukannyamengganggudalammenyelesaikansesuatutugasan.Guruyangboleh
mengawal diri merekasentiasaberhemahdanbolehmenangguhkansementaraperasaannegatif
mereka.Gurusedemikianjugacepatpulihdaripadatekananemosi.
Guru yang mempunyai motivasi kendiri(self-motivation) berupayamenggunakankehendakdiri dalam
menggerakdanmemanduarahmerekauntukmencapai sesuatutujuan.Motivasi kendiriboleh
membantuseseorangdalammengambilinisiatif danbersungguh-sungguhuntukmemperbaiki diri.
Individudenganmotivasi kendiri yangtinggi sentiasatabahapabilamenghadapimasalahataudalam
keadaankekecewaanyangtinggi.
Empati merupakanfaktoratribusi yangbolehmembantuseseorangmengesanperasaanoranglain.Sifat
berempati jugamembolehkanseseorangguru melihatataumemahami sudutpandanganoranglain.
Sifatini jugabolehmenjadi faktorpencetusdanpenyuburkemesraandankeserasiandenganindividu
dari pelbagai latarbelakang.Individuyangmempunyai sifatempati bolehmenyelami keperitan,

18. kesusahan,kekecewaanataukeraguanseseorangterhadapsesuatuperkara.Rogers(dalamCorey,
Corey& Callahan1998) menyatakanbahawaseseorangyangbolehmenunjukkansifatberempatiakan
lebihmudahberinteraksi denganoranglainterutamadalamprosesmembantuseseorang.Guruperlu
memilikisikapini supayadenganmudahmemahami danmendekati murid.Muridakanberasaselesa
bersamaguru denganadanyakemahirantersebut.
Faktor atribusi terakhiryangdicadangkanolehGoleman(1999) ialahkemahiranbersosial(social skills).
Beliaumenyatakanbahawafaktorkemahiranbersosial ini membolehkanseseorangmenguruspelbagai
emosi secaraefektif dalamperhubungan.Merekajugamampumentafsirdengantepatsituasi sosialdan
jaringannyaselaindaripadamahirmemujukdanmemimpin.Seseorangguruyangmempunyai
kemahiranbersosialyangberkesanjugamampumenjadipakarrundingyangbaikdisamping
berkebolehanmenyelesaikankonflikbagi mewujudkankerjasamadansemangatberpasukandalambilik
darjah.
Selainituhubunganinterpersonal yangbaikjugaperlubagi guruantaranyaberkongsi masalahdengan
rakan sekerja,rakansekerjasentiasamemberi kerjasamadansentiasamendapatgalakandaripada
pentadbirataupengetua.Gurujugatelahdibebankandenganpelbagaitugasanpentadbiranyang telah
menjadi rutinpekerjaanmereka,umpamanyamengisi borang,mengutipyuran,mengemaskini
kedatanganpelajar,menyediakanlaporanprestasi,menyediakansoalanujiandanpeperiksaan,
memberi bimbingandanpelbagai lagi bagi memajukanpelajarnya.
Kyriacou(1987) jugamenekankanbahawastresyangberpanjanganbolehmelemahkanmental dan
fizikal sertaberupayamelemahkansecarasignifikankerjayagurudanprestasi pelajarnyakeranastress
menjejaskankualitipengajarandankomitmenparaguru.Keberkesanansesuatupendidikanadalah
bergantungkepadapengerakutamasistemini iaituguru-guru.Prestasi gurudankomitmenadalah
pentingbagi seseorangguruuntukmembantuanakbangsadalammemperolehi kejayaan.
5.0 KAEDAHISLAMDALAMMENANGANISTRES
Islammerupakanagamayang sempurna.Carayang terbaikdalammenangani stresialahdengan
mendekatkandiri kepadaAllah.HashimAnang(2009) menyatakanpendidikandanpengamalanIslam
yang sepenuhnyaakanmembantumengatasimasalahstresdikalanganguru.
Seorangguru yangberagamaIslamseharusnyamemainkanperanannyasebagai agendakwahdengan
melakukansegalaperintahdi dalamagamaIslamterlebihdahulu.Di dalamajaranIslammisalnya,
amalansolatyang khusyuklimawaktusehari semalamsebenarnyamerupakankaedahterbaikuntuk
mencapai kejayaandalamkehidupansekaligusmenangani segalamasalah. AllahSWTberfirmandalam
surah al-Mukminun,23:1&2 yang bermaksud:"Sesungguhnyaberjayalahorang-orangYangberiman,
IaitumerekaYang khusyukDalamsolatnya".

19. Perkataan“aflaha”atau berjayadi sini bukansekadarberjayadi duniamalahberjayajugadi akhirat.
Merekayang berolehkhusyukdalamsolat,akanjugaberolehkhusyukdanketenangandalamkehidupan
dan mindamereka.Malahseruanazan jugaturut mengaitkan solatdengankejayaan.Marilahbersolat
dan marilahmenujukejayaan.
AbuDarda' di dalamkitabal-Asasfi Tafsirmenyatakanbahawakhusyukituialahpengagunganterhadap
Tuhan,keikhlasandalamperkataan,kesempurnaandalamkeyakinan,memberikansepenuhperhatian
dan tidakberpalingke kiri dankanankeranaia adalahdari syaitan.Faedahkhusyukini akanmembina
jati diri seseorangmuslimyangtaatdansoleh,yangtenangdan amanjiwanyadanyang ikhlasdalam
tindak-tandukamalnya.Ketenanganjiwamerupakan penawarutamabagi masalahstres.
Berzikirjugamerupakanamalanyangmampumenenangkanjiwadanmenghilangkanstres.Dalamhal
ini,AllahSWTmemberi jaminanbahawamerekayangsenantiasamengingati-Nyaakanberoleh
ketenanganhati.AllahSWTberfirmandalamsurahal-Rad,13: 28 yangbermaksud,"(Iaitu) orangp-orang
yang berimandantenangtenteramhati merekadenganzikrullah".KetahuilahDengan"zikrullah"itu,
tenangtenteramlahhati manusia".AllahSWTjugaberfirmandalamsurahal-Baqarah,2:152 yang
bermaksud;"Makaberzikirlah(ingatlah) kepada-Ku,nescayaAkuakanmengingati kamusekelian".
Amalanmembaca,mendengardanmenghayati al-Quranjugamampumenjadi penenangkepadajiwa.
DiriwayatkanbahawaRasulullahSAWbersabdayangbermaksud:"Al-Quranadalahpenawarkepada
kesakitanminda".(HadisriwayatBukhari).RasulullahSAWjugapernahbersabda:"Didiklahanak-anak
kamuatas tiga sifatiaitu:Cintakannabi mereka,cintakankeluarganabi danmembacaal-Quran".
Jelasdi sini berdasarkanpencerahan beberapaamalandi atas,Islammempunyai kaedahtersendiri
dalammenjagakesihatanjiwadanmenangani stres.Merekayangmengalami streskhususnyadi
kalanganguru seharusnyaberusahamencapai solatyangkhusyuk,sentiasaberzikirdanmenghayatiisi
kandunganal-Quran.Amalan-amalanini terbukti mampumenjadikandiri kitasihatzahirdanbatin.

20. 6.0 PENUTUP
Profesionperguruanadalahprofesionyangtidakmempunyai pembahagianmasayangjelasantaramasa
bekerjadanmasa tidakbekerja. Keadaansedemikiansememangnyamewujudkanstreskepadaguru-
guru.
Profesionkeguruandantugasguru merupakanbidangyangkompleksdanmencabar.Gurubukansahaja
perlumengajar,malahperlumelakukankerja-kerjapengkeraniandanpentadbiran,menjalankanaktiviti
kokurikulumdanjugamelibatkandiri secaraaktif dalamPersatuanIbu-BapadanGuru.Disampingkerja-
kerjayang dinyatakan,gurujugaperlumemastikantanggungjawabutamaiaituberinteraksi dengan
pelajar-pelajarsecarafizikal,danemosi semasaprosespengajarandanpembelajaranberlangsungdalam
keadaanyangkodusif.
Bolehdikatakanstresdapatdikawal denganbaikolehgurusekiranyamerekamementingkankepada
cara-cara untukmenguruskanstrestersebut.Pengurusanstresamatkritikal ataudiperlukanolehguru
bagi memastikan merekasentiasabersediauntukmenghadapi segalacabarandalamprofesion
keguruandanduniapendidikanyangmendatang.Hal ini seterusnyaakanmembantupemecutan
kemajuanbidangpendidikannegara.
disediakanoleh:ahmadfaizbinMalekSifulazan

21. StresdalamKalanganGuru Sekolah
Pendahuluan
Di zamanyang serbamencabarini,pelbagai tekananyangdihadapi olehsetiapmanusiadantidak
terkecuali profesionkeguruan.Tekananiniwujudsamaadadalambentukfizikal,sosial ataupsikologikal.
Kesantekananke atas individubergantungkepadaciri-ciri atausikapbagaimanaseseorangindividuitu
menanganinya.
FalsafahPendidikansemakinhari semakinbermutudenganperangkumanpelbagai kriteriadantuntutan
yang perluditerapkandalamobjektif pendidikan.Perubahansemasadi kalanganarusmodenisasidan
globalisasi menjadikankeperluanbidangpendidikanperludipertingkatdandipertambahkancakupannya
kepadapengkayaanmulti-bidang.Berdasarkanpermintaanyangtinggi tersebut,kitaterpaksa
membayarharganyayang wujuddalambentukbebananterhadappelaksanaandanmenghadapi
permasalahansampingannya.Aruspendidikanhari ini semakinmendesakparaprofesional pendidikan
untukbekerjakerasdanlebihmasademi mencapai permintaantinggi pendidikantersebut.
Di sampingusahapeningkatandanpelaksanaan,guru-gurusemakinmulatertekanatausekurang-
kurangnyapernahmerasatertekandenganpermintaantinggibebanankerjayapendidikanini.Hasilnya,
secara tidaksedarpara guru mengalami tekananyangdianggapsebagai suatukeuzuranberpotensi
mengganggukelancaranoperasi pendidikan.Justeru,simptomketeganganatautekanandi kalangan
guru ini adalahsuatufitrahsemulajadi kemanusiaanyangperluditanganidenganbijakdanbertimbang
rasa. Adalahsuatutindakanyangrasional untukmemikirdanmelaksanakanresolusi penyelesaianbagi
masalah-masalahgurudi sampingmelaksanakanpelbagai pelanpeningkatanterhadappendidikan.
Kini profesionperguruanmengalami perubahanyangpesat dalamsistempendidikan.Pelbagai dasardan
sistempendidikandigubal ataudiubahsuaisejajardenganledakanpengetahuandanperkembangan
dalambidangsainsdan teknologi.Ini menyebabkanbidangtugasseoranggurusemakinbertambahdan
membebankan.Ini keranagurumerupakan“amanah”yangdiberi tanggungjawabuntukmenyampaikan
ilmukepadaanakdidiknya.Samaadarelaatau tidak,merekadituntutuntukmenyesuaikandiri dengan
sebarangbentukperubahansertapembaharuandalambidangpendidikanyangberlakudari semasake
semasa.Situasi ini secaraumumnyamengakibatkanguru-guruterpaksaberhadapandenganpelbagai
tanggungjawabyanglebihmencabardansemakinkompleks.
Pendapatini disokongolehFaridahKarimdanZubaidahAman(1998) yang mengatakanselaindaripada
mengajardanberdepandengan pelbagai karenah pelajarnya,seseorangguru jugadituntut untuk

22. melaksanakanpelbagai tugasanlainyangmenjadi rutinpekerjaan mereka sepertimengutipyuran,
mengemaskini kedatanganpelajar,menyediakansoalanujiandanpeperiksaandanlain-lainlagi.
Adakalanya,tugasgurubukansekadarpengurusdi sekolahsahaja,malahmerekajugamenjalankan
tugas di peringkatdaerahdannegeri.Jelaslahkepadakitabahawagurumempunyai tugasharian,
mingguandantahunanyang penuhmencabardanprofesionperguruanini sebenarnyasukar,
meletihkandanmembosankan(FaridahKarimdanZubaidahAman,1998).
Perananguru sebagai pendidikdisanjungtinggi olehmasyarakatdanmerekameletakkanharapanyang
tinggi agar dapat memberikanperkhidmatanyangterbaikdalammendidikanakbangsa.Dalamusaha
ini,merekaterdedahkepadapelbagaicabaran,risikodankerumitan.Olehitustresyangdialami oleh
guru merupakan satuisu yangpatut diberi perhatian yangwajarkeranapengelakan (burnout) mereka
dalammemberi sumbangan kepada prosespendidikan akanmeninggalkankesan negatif terhadap
pembangunanakademik dankesejahteraandiri generasi mudasecaraamnya.(Tangdan Yeung,1999)
PernyataanMasalah
Guru merupakananggotautama dalamsekolah.Ini adalahkeranagurumemainkanperananyangpaling
pentinguntukmendidikmurid-muriddi sekolahmenujuke arahpembentukanwarganegarayang
berilmudanberakhlakmulia.Secararingkasnyagurumemainkanperananpentingdalammerealisasikan
strategi KementerianPendidikanMalaysiademi mencapaimatlamatFalsafahPendidikanKebangsaan
dan seterusnyamembangunkansistempendidikanbertaraf dunia.
Walau bagaimanapuntugasdantanggungjawabgurutidakdapatdilaksanakandengansempurna
sekiranyaparaguru menghadapi tekanankerja.MenurutKyriacou(1987),jumlahkajianyangsemakin
meningkattentangtekanangurudi seluruhduniamenunjukkankeseriusanmasalahini.GolddanRoth
(1993) berpendapatsalahsatupuncayang menyebabkangurumengalami tekananadalahdisebabkan
olehperubahandalamsesuatudasar.Padatahun2003, guru dikejutkandengandasarkerajaanMalaysia
yang telahmemperkenalkanpengajarandalamBahasaInggerisuntukmatapelajaranSainsdan
Matematik(PPSMI).Ini memberi impakyangbesarkepadagurupadamasa itu keranamerekaperlu
bersediadari segi mental danemosi untukmengajardalamBahasaInggeris.Walaubagaimanapundasar
tersebutakandigantikan dengandasarbaruyang dikenali sebagai dasarmemartabatkanBahasa
Melayu dan memperkasakanBahasaInggeris(MBMMBI).

23. Fenomenaini menyebabkangurumengalamitekanankeranaterpaksamengubahcorakpengajaran
merekadaripadaBahasaInggeriskepadaBahasaMalaysia.Merekajugadituntutuntukmempersiapkan
diri bagi melaksanakandasarini mulai tahundepan.Keadaanini akanmengundangstresapatahlagi
merekabelumbersediauntukmenghadapi perubahanyangdrastikini.
Memandangkanisustreskerjabolehmengancamtahapprofesionalisme guru-guru,makapengkajiingin
mengambil kesempataninidenganmembuatkajianyanglebihlanjutmengenaimasalahini danjuga
faktor-faktorpenyebabyangbolehmenggangguprosespengajarandanpembelajaranguru.
Sesetengahguruyangtertekandenganarahanyangdiberikanakanmelepaskantekanankepada pihak
yang lain,umpamanyapelajar.Sementaradalamdiri gurutersebut,diakehilangandirinya,sukar
menghadapi kenyataan,bimbangyangberlebihandanbertindakluarkawalantanpadisedari.Sebagai
seorangpendidikyangberdedikasi,akauntabiliti guruyangmerangkumi bidangpekerjaan,sekolah,
tingkahlakukendiri,muriddanprofesiontelahmemberi tekananyangberatkepadaguru.
Definisi
Tekananmerupakansatupengalamanyanglumrahdalamkehidupanmanusia.Setiapmanusiatidak
dapat lari daripadatekanantangbolehberpuncadaripadaperistiwa-peristiwadalamkehidupanbaik
dalambentukfizikal,sosial danpsikologikal.Kesantekananke atasseseorangindividubanyak
bergantungkepadaciri-ciri dansikapindividuitubagaimanauntukmengatasinya.
Smither(1994) menakrifkantekanansebagairesponfisilogikal danpsikologikalke ataspermintaan
terhadapseseorang.Schafer(1992) mendefinisikantekanansebagai kebangkitanmindadanbadan
seseorangdalambertindakbalskepadapermintaanterhadapdirinya.Fontana(1989) pula memberi
definisitekanansebagaipermintaanyangdibuatke ataskeupayaanpenyesuaianmindadanbadan
seterusnyamenjelaskansekiranyakeupayaanseseorangitudapatmenangai permintaanitu,makan
tekananituakan mendatangkankesanyangpositif.
Stresdiambil daripadaperkataanGreekiaitu‘Stringere’yangbermaksudketatatautegang(Cox,2000).
Selye,seorangahli perubatanmerupakanperintisdalammenjalankankajiantentangstresini. Menurut
PertubuhanKesihatanSedunia(WHO),stresmerupakansatupenyakityangseringdikaitkandengan
kesihatanmental dankerapmenyerangmasyarakatpadahari ini (Azizi,JamaludindanMazeni,2010).
Kajian yang dilakukanolehInstituteOf Stressdi New York,mendapati padatahun2002 terdapat 90%

24. daripadalelaki dewasa mengalami stresyangkuatsekurang-kurangnya duakali seminggu,manakala
25% lagi mengalami stressetiaphari.
Stresbolehdidefinisikansebagai satukeadaan emosi yangkompleksdansatureaksi fisiologi dan
psikologi yangberlaku padaseseorang apabilaiabertindakbalas kepadafaktor-faktorluaran di
persekitaranseperti keadaantempatkerja,sikaprakan,hubungan dengansubordinatdantekanan
kerja.
Menurut Cox dan Brockley(1984), stressmerupakan satu persepsi yang wujud dari satu
perbandingandi antaraarahan yangdiberikanolehseseorangdengankebolehanuntukmelakukan
arahan tersebut denganjayanya.Schafer(1992) pula mentafsirkanstressebagai kebangkitanmindadan
badan seseorangdalambertindakbalaskepadapermintaanterhadapdirinya.Sekiranyaseseorangitu
dapat menyesuaikanmindanyadenganmenangani permintaanitu,makatekanantersebutakan
mendatangkankesanyangpositif.
Manakala stresdalamkalanganguru didefinisikansebagai perasaantidakselesa,emosinegatif,tekanan
sertakekecewaanyangberpuncadaripadaaspekkerjamereka.(Kyriacau&Sutcliffe,1978).Guru yang
tidakdapat mengawal emosi merekaterhadapperubahanbudayapendididikanakanmengalamistres.
Kebanyakkangurupadamasa kini terpaksamelakukankerja-kerjaperkeranian,menyediaalatbantu
mengajar,menghadiri kursussepanjangminggudanterpaksamelakukanpenyesuaianterhadaptugasan
dan ini sedikitsebanyak telahmengangguemosi danmindamereka.Streskerjapadatahapyangtinggi
akan membawakepadarasaketidakpuasankerja,seringmengelakkandiri danmengabaikankerja.
Kyricaou(1987) kemudiannyamentakrifkantekanangurusebagai pengalamanyangdialami olehguru
berhubungdenganemosi yangtidakmenyenangkanseperti ketegangan,kekecewaan,kebimbangan,
kemarahandandukacitayang disebabkanolehaspek-aspekpekerjaansebagaiseorangguru.
Tekananguru jugabolehdidefinisikansebagai kesantindakbalasnegatif seperti kemarahandan
tekananolehseseorangguru.Iakebiasaannyamerangsangpotensi perubahanfisiologi seseorangguru
seperti peningkatankadardegupanjantungdanperembesanhormontertentuke dalamsalurdarah.
Seterusnyaiamemberi kesanterhadapaspektugasperguruanyangmerangkumi kesungguhan
menjalankantugas,keyakinandiri dankerasionalantindakan.

25. Dunham(1976) melaporkanhasil kajiannyamengenai tekananguruberdasarkananalisisdatayang
mengandungi 658 orang gurudi sekolahrendahdansekolahmenengahdi UnitedKingdom.Para
responden,iaitugurudimintauntukmenerangkansituasitekananyangdihadapi danbagaimanamereka
mengatasi masalahtersebut.
Daripadakajiantersebut,kesimpulanyangbolehdibuatialah‘lebihbanyakguru yangmengalami
tekananguru’,‘hanyaangka sedikitsahajadalamkalanganguruyangtidakmengalami tekananguru’.
Tekanandihadapi terutamanyadalamorganisasi,konflikyangdialami dalampembahagiantugas,dan
keadaantempatkerja.Untukitu,antara tindakanguruyang menghadapi tekananguruyangberlebihan
telahmemillihlangkahuntukmeletakkanjawatandalamsesuatuorganisasi;gurumemilihuntuk
mengajarpelajaryangkurangkemampuanbelajarataukelasyangkurangcerdik.Komunikasidalam
kalanganguru semakinkurangberkesandangurumemilihuntukmendiamkandiri.Guruyangmemiliki
karakteratau personaliti yangbaikberubahsamasekali kepadaseseorangyanglangsungtidakdikenali
dan kepuasankerjayangrendah.
Terdapatlaporanyang menyatakanbahawatekanangurutelahdikaitkandenganpenyakitsakitmental.
(FletcherdanPayne,1982). MenurutBlase’s(1982) berdasarkanjurnal yangditulisolehKyriacou(1987),
sebilanganbesargurumenunjukkantahappenglibatankerjayangrendahakibattekananyang
berlebihan.Tenagatidakdigunakanuntukmeneruskankerjaberkaitandenganpengajaran,sebaliknya
melepaskantenagasecaratindakanfizikal ataumelepaskangeramterhadappelajarnya.Sesetengah
guru yangtidakmelepaskangerampulamemilihjalandengantidakhadirke sekolahakibattekanan
guru yangberlebihan.Tekanandalamkalangangurumenyebabkan potensiberlakunyamasalahsalah
guna kuasaguru terhadapmurid-murid.Terutamanyayangberlakudalamaspekhukumanyangboleh
mengakibatkanpenderaan.
Konseptekanantelahdigunakansecarameluasuntukmenerangkanpeningkatanmotivasipekerjaan
dan penurunankepuasankerja.Tekananbolehmemberikankesansamaadapositif ataunegatif.Fisher
(1994), percayabahawamerekayangmengalami masalahtekananpekerjaanadalahkurangefisyen.
Mengalami sikapkemurungan,kerisauanataukegelisahan,kemarahandanfobiamerupakantanda-
tanda tertekanyangmungkinberpuncadaripadapersekitaranluarataufaktor-faktorkognitif individu.
KepentinganKajian
Kajianini amatbergunakepadaguru danpentadbirsamaada di peringkatsekolah,daerah,zon
mahupundi peringkatJabatanpelajaran.Bagi guru,iadiharapdapat menjadi panduanuntukmengatasi
masalahketeganganini agardapat menjalani suasanapengajarandanpembelajaranyanglebihselesa
dan harmoni.

26. Bagi pihakpentadbirdi peringkatsekolah,daerahdanzon,hasil kajianini diharapdapatdijadikan
panduanuntukmembuatperancanganyanglebihkhususdalamperancanganaktiviti-aktivitistaf di
sekolah.
Manakala bagi pihakJabatanPelajaran,kajianini diharapdapatmemberi maklumatbagi merangka
program yanglebihjitudantersusunkepadagurudalammenangani masalahstressupayamerekadapat
bekerjadalamkeadaanyanglebihtenangdanselesa.
Batasan Kajian
Olehkeranapengkaji mempunyaimasalahdari segi kekanganmasa,makakajianhanyadapatdijalankan
di dua buah negeri sahajaiaituPerakdanSelangor.Respondenyangterpilih adalahseramai 10 orang
guru yangterdiri daripadagurusiswazahdanbukansiswazah.Tumpuanutamakajianadalahuntuk
melihattahapstresyangdialami olehguru-gurutersebut dalamurusanseharianmereka.
Metodologi
Rekabentukkajianini adalahberbentukdeskriptif.MenurutAzizi etal.(2007),penyelidikandeskriptif
merupakanpenyelidikanyangbermatlamatuntukmenerangkansesuatufenomenayangsedang
berlaku.Jenispenyelidikanini adalahjenistinjauan.Kajianiniadalahbertujuanuntukmelihattahap
stresdalamkalanganguru-gurudi dua negeri iaituPerakdanSelangor.Datayang diperolehdengan
menggunakansoal selidiktelahdiedarkankepadarespondenyangterpilihuntukmewakili populasi,iaitu
guru-gurudi dua buahnegeri iaituPerakdanSelangor.
Respondenkajianini terdiri daripada10 orang guru dari SekolahMenengahDoktor MegatKhas(Sekolah
Gred A) dan SekolahRendahJenisKebangsaanTamil Rawang(SekolahGredA).Sekolah-sekolah
tersebutterletakdi KintaUtara,Perakdan Selangor.Pemilihansampel ini dibuatsecarasampel rawak.
Instrumenpenyelidikan
Dalamkajianberkaitandenganketegangangurusamaadadi sekolahmenengahataupunsekolah
rendah,kami menggunakankaedahsoal selidikyanglebihkepadajawapanyangmemerlukan‘Ya’atau
‘Tidak’.Kaedahsoal selidikini mengandungi satusetsoalansebanyak13item.Kaedah ini membolehkan
kumpulankami untukmengumpulkanmaklumatbagi tujuananalisisyangdapatmenjawabpersoalan
kajian.

27. Biasanya,bidangpendidikanmenggunakankaedahsoal selidik.Kumpulankami memilihkaedahini
disebabkansoal selidikini dapatdibinapadakosyangrendahdan masayang diperlukanadalahsingkat
bagi menjawabnya.Tambahanpula,kami dapatmemperolehi data-dataataumaklumatdari jumlah
respondenyanglebihramai dancepat. Justeru,kaedahsoal selidikinidilakukandi duabuahsekolah
iaituSekolahMenengahKebangsaanDoktorMegatKhas,Ipohdan SekolahJenisKebangsaanTamil,
Rawang.Disebabkankekanganmasa,sampel kajiankami hanyamelingkungi seramai 10responden
daripadasekolah-sekolahtersebut. Di dalamkajianini,kami hanyamembuatanalisadatabertumpukan
peratusan.
ProsedurKajian
Soalansoal selidikyangdiberikankepadarespondenakandisertai denganarahanyangjelaspada
bahagiansoalantersebut.Semuarespondenakanmenjawabsoalansoal selidikdenganbantuan
penyelidikdi dalamkeadaanyangselesadantidaktertekan.Soal selidikakandikutipsebaiksahaja
respondenselesai menjawabsoalan.
AnalisaData
Kajianini menggunakanSelf ReportTeacherStressolehDunham(1992) puladigunakanuntukmengenal
pasti kedudukanfaktor-faktorutamaseperti teguranpihakpentadbir,bebantugas,kekanganmasadan
sumber,danhubunganinterpersonal yangmempengaruhitekanankerjaguru.Respondendiminta
menandakandarjahpersetujuanterhadapfaktoryangmenyebabkantekanankerjaberdasarkankaedah
soal selidikyangberpandukan`Ya'atau `Tidak’.
Jadual 1 : Tahap TekananGuru
Tahap Tekanan
BilanganGuru
PeratusTekanan
Tahap TekananTinggi
3
30%
Tahap TekananSederhana
5

28. 50%
Tahap TekananRendah
2
20%
Jadual 2 : Tahap KeteganganguruBerdasarkanpersoalan.
Persoalan
Tahap KeteganganGuru
Hilang‘mood’bekerjaapabiladitegurolehpengetua
40%
Sukapergi ke sekolah &
Sukabekerjadi sekolah
60%
Relabuat kerjatambahanapabila
diarahkanolehpihakpentadbir
60%
Bebanankerjaagak meletihkan
40%
Masih ada masa untukmengeratkan
silaturahimdi kalanganguru
80%
Agihantugasbagi guru dilakukan
secara adil
90%

29. Namunkesemuakajiandi atas,padaJadual 1 dan Jadual 2 menunjukkanterdapatnyaperatusanyang
signifikanantarafaktor-faktororganisasi dengankepuasankerjadanketeganganguru,secara
perbandinganpersepsi terhadapbebantugas,polisi organisasi dankemudahandi tempatkerjayang
hanyapada tahap memuaskansahaja.Olehhal yangdemikian,faktor-faktoryangdisebutkandi atas
wajarsekali diberikanpertimbanganyangseriusdalammerancang,merangkadanmelaksanakan
program bagi mempertingkattahapkepuasankerjadanseterusnyamengurangkanketeganganguru
dalamsesebuahorganisasi sekolah.
Secara keseluruhannya,peratusanbagi objektifkajianiaitumengkajitahapketegangangurusederhana
adalahsebanyak50%. Denganini para gurutidakmungkin akanmenghadapi masalahuntuk
meningkatkanprestasikerjayadiri merekauntukterusberusahadenganlebihbersungguh-sungguh
pada masa akandatang agar kualiti pendidikandankecemerlangandapatdimajukandalamsektor
pendidikannegaraini.
Selainitu,terdapatsebahagianbesariaitu60% respondenbersetujubahawamerekaberasasuka
bekerjadi sekolahmereka.KenyataaninidisokongolehkajianyangdibuatolehMallilo(2007) di mana
pekerja-pekerjamengakui secaraumumnyakerjamerekamenyeronokkan.Ini menunjukkanmungkin
terdapatbeberapafaktoryangmenyebabkanmerekaseronokbekerja.Sebagai pendidik,merekaharus
sentiasamempunyaiperasaanseronokbekerjaini agarpara pelajarjugatidakbosanuntukmenerima
pelajaranmereka.
Respondenjuga mengaku bahawamerekamerasaselesadengankerjamereka.Sebanyak60%
respondenyangmenyokongpenyataanini.Iamenggambarkanparaguruini sebenarnyamemahami
tugas merekadenganbaik.Makamerekajugaakan merasakanyangkerjamerekaini adalahsatukerja
yang baikdanseterusnyaakanmenghasilkankepuasanataskerjayayangmerekalakukandan
ketegangandalamkalanganguruakanberkurangan.
Namunhanya40% sahajayang menyokongpernyataanyangmungkinmenyebabkansebahagianguru
rasa letihdengankerjamereka disebabkanbebanantugas.Selebihnyamenyatakanmerekatidakberasa
tertekan.Mungkindisebabkankeranamerekaberasakansudahmenjaditanggungjawabmereka
memikul bebansebagaiseoranggurudansentiasaberfikiranterbukauntukmengatasi semua
permasalahan.Kenyataanini disokongolehkajianMarriotdanSextondalamSaleha(2001) guru-guruini
berorientasikantanggungjawabyangkonsisten.

30. Majoriti respondeniaitu80%setujubahawawalaupunsentiasaadakerjauntukdilakukantetapi mereka
masihmempunyai masaterluanguntukmerehatkanmindasekurang-kurangnyasebelummemulakan
kelasyangbaru dan mengeratkansilaturrahimdalamkalangangurudenganmengadakanjamuan
makan.
Respondensebanyak90%menyatakanpentadbirsentiasamenegurtentangkerjamereka, sentiasaada
biladiperlukandanmemberikanarahantambahanmelalui `contact-time’.Ini menunjukkanpara
pentadbirini menjalankantugasmerekadenganteliti danpenuhkonsisten.Ini jugamemberigambaran
kepadarespondenbahawapentadbirmerekamengetahui tugasnyadenganbaik.Kenyataanini disokong
dengankajianyangdibuatolehJaafar(1995) di mana keputusankajianbeliaumenunjukkanbahawa
aspekpenyeliamenjadi puncautamakepuasankerjayangdapatmengurangkanketeganganguru.
Perbincangan
Tahap KeteganganGuru
Dapatan kajianterhadap10 orang respondenmengenai tahapketegangangurumenunjukbahawa
sebahagiankecil respondenberadadi tahapketegangantinggi (tigaorang) dansebahagianbesar
respondenberadadi tahapketegangansederhana(limaorang) manakaladuaorangsahaja beradadi
tahap keteganganrendah.Di dalamkajianTan(1996) yangmendapati bahawasebahagianbesar
daripadaguru sekolahrendahdanmenengahyangdikajinyamengalamitekanankerjasederhanadan
sebilangankecilsahajayangmengalami tahaptekanankerjayangserius.Kajiandi luarnegaraoleh
Abouserie (1996) dan Capel (1991) menyokongdapatankajianini di manamajoriti daripadaresponden
yang dikaji mengalami tekananyangsederhanadansebilangankecilmengalami tekanankerja yang
tinggi.
Faktor-FaktorLainyangMenghasilkanKeteganganGuru
Faktor SalahLaku Pelajar
Faktor ini merupakanfaktorutamayangmenyebabkangurumenghadapitekanandi sekolah.Sikap
biadapatau tidakmenghormati danmenghargai guruketikagurusedang mengajarsepertimembuat
bising,berbual-bual,tidakmembuatlatihanyangdiberikanselainkeluarkelastanpakebenaranguru
yang sedangmengajar.Bagi pelajar-pelajaryangsukapontengkelasbagi matapelajaranyangdiajaroleh
guru itujuga telahmenyebabkantekananemosi kepadagurutersebut.Ini adalahkeranatindakan
pelajaryangsebeginilahtelahmenyebabkanprestasi sesuatumatapelajaranitumerosotdanini juga
memberi suatutekanankepadaguru-gurudi sekolah.

31. Faktor BebanTugas
Kebanyakanguruberasatertekanapabilamerekadiberikantugas-tugaslainyangbanyakselaindaripada
mengajar.Selainitu,pengagihantugasyangtidaksaksamadanseimbangdalamkalangangurujuga
telahmenimbulkanrasakurangpuashati dalamkalanganguru.Guru yang memegangjawatanpenting
seharusnyatidakdiberikanjadual waktuyangpadat,samaseperti guru-gurulain.Sebagaicadangan
guru disiplintidakseharusnyadiberikanwaktumengajaryangpadatkeranaguru ini berperanan
membantupihaksekolahmenangani masalah disiplinmuridsepanjangmasapersekolahan.Jikaperkara
ini dibiarkantentunyaguruini akanberasatertekandisebabkanbebantugasmengajardantugas
mengawal disiplinmuriddi sekolah.
Faktor KekanganMasadan Sumber
Faktor kekanganmasadansumberseperti mengadakanujianbulananyangterlalukeraptelah
menyebabkanguru-gurutidakberkesempatanuntukmenghabiskansukatanpelajarankeranamasa
yang terlalusingkat.Guruitujugaharus memeriksakertasjawapanpelajardanmembuatanalisis
keputusanujiantersebut.Namunbegitu,apabilaterlalurapatmasaujiantersebut,makaguruituakan
berasatertekankeranatugasmenyemakkertasbarusahajaselesai dilakukan.
Faktor KekuranganSumber
Kekurangansumberseperti kekuranganbilikdarjah,kekuranganmakmal komputer,komputerdan
perisiannyamerupakanfaktorpentingkepadaguru-guruyangmemerlukanperalatantersebutuntuk
pengajaran.Tambahanpulamata pelajaranyangdiajarnyaitumemangberkaitandenganalat-alat
tersebut.Sekiranyakekurangansumberini berlaku,ianyaakanmenyebabkanguru-gurumenjadi kurang
bersemangatdantertekankeranaiabolehmenjejaskankualiti pengajarannya.
Faktor HubunganInterpersonel
Faktor hubunganinterpersonel ini kerapberlakudi antaraguru-gurubiasadenganpihakpentadbir
sekolahseperti ketua-ketuapanitiamatapelajaran,ketua-ketuabidangmatapelajaran,PenolongKanan
Kokurikulum,PenolongKananHal Ehwal Murid,PenolongKananPentadbiranmalahdenganPengetua
sekolah.Hubunganyangkurangbaikdi antara guru biasajuga berlaku.Wujudnyajurangkomunikasidi
antara guru lamadenganguru baru dankurangnyarasa hormatmenghormati dalamkalanganguru
ketikamenjalankantugas.Terdapatjugasebilanganguruyangsukamencampuradukkanurusanperibadi
dengantugasdi sekolahyangbolehmenjejaskanhubungandalamkalanganguru-guru.

32. PendedahanMenangani danMengawal Tekanan
Sebagaimanaparaprofesional dalambidanglain,paragurujuga perludiberi pendedahanuntuk
menangani tekanansebagai usahabekerjasamamenyelesaikannyasendiri.Selye(1978) menyatakan
bahawatekananhidupadalahtidakharusdielakkeranatekananhidupadalahsatu-satunyafenomena
yang dapatmenyiapkanmanusiauntukmenghadapi kecemasanataubahayadengancara beradadalam
tahap berjaga-jaga.
Pertamanya,paraguru perludiberi pengetahuanmengenai kemahiranmengenalpasti danpeka
terhadappunca-puncayangmenyebabkantekanan.Patterson(1986) danJanis(1982) menyarankan
kaedahinokulasi tekanan.Kaedahini bertujuanmeningkatkanpertahananterhadap tekananyangakan
dihadapi olehseseorang.Teori ini mengandaikanbahawaapabilaseseorangitutelahbersediauntuk
menghadapi tekananatausebarangbentukperubahanemosi,makakesanyangdiakibatkanoleh
perubahanituadalahtidakbegituterukjikadibandingkandibandingkandenganmerekayangtidak
bersediauntukmenghadapinya.Denganitu,paraguruperludiberi pendedahanmengenai risiko-risiko
yang bakal dihadapinyadalamprofesionperguruan.
Tekniktenangdiri jugabolehdidedahkankepadaparaguru di mana teknikini adalahbaikuntuk
mengurangkantekananharian.
Salahsatu teknikyangdicadangkanadalahTeknikPengenduranOtot-ototSecaraProgresif (Progressive
Muscle RelationolehDr.EdmundJacobson,1902) danjuga beberapaamalanberkaitanpengisian
rohani guru seperti meditasi,zikir,solatdanibadatumum. Amalanpemakanangurujugaperludiberi
panduandan perhatiansupayabukanhanyamurid-muridsahajayangdijagaaspekjasmani,emosi,
rohani dan inteleknya.Tetapi gurujugasepatutnyadiberi pendedahanterhadappenjagaanaspek
tersebut.
Cadangan
Kajianini bolehdilaksanakandenganlebihlanjutdenganmembuatkajiantentangperbandinganumur
guru,jantina,lokasi sekolahdankelayakanguruterhadapketeganganguru.Kajianini jugaperludilihat
daripadaaspekmindan sisihanpiawai.Selanjutnyapengkaji perlumembuatUjianTyang menunjukkan
skor minterhadaptekanankerjadengangredsekolah. Didapati jugasampel yangdipilihbagi kajianini
adalahterlalusedikitmakaperluditambahkanbilangansampelkajian. Akhirnya,perlujugamembuat
kajianberdasarkankaedahsoal selidikyangmenggunakanlimamata SkalaLikert. Denganitu,kejituan
kajianini memberi maknayanglebihmendalamtentangketeganganguru.

33. Rumusan
Profesionguruadalahsalahsatudaripadatugas yangsukar dan perlukepadausahapengorbananyang
tinggi.Sememangnyabolehdikatakanbahawasemuabidangmampumenyebabkantekanankepada
individu.Tetapitidakbermaknabahawatekananpadatahaptinggi sehinggamenyebabkangangguan
pada operasi pendidikanituperludipandangsebagai suatu insidenbiasa.Perkaraini perludiberi
perhatiansekurangkurangnyamelaluitindakanataupelaksanaanpenyelesaiansecaraberperingkat.
Resolusi perludifikirkanbagi menyelesaikandanmengurangkanmasalahtekanandalamkalanganguru
demi kebaikanperjalananpendidikan.Sesungguhnyatekananguruyangtidakterkawal bolehmemberi
kesannegatif terhadapmutupendidikannegara.Tekananyangtidakterkawalantaralainnyaakan
memberi kesankepadakepuasankerja,strategi berdayatindak,sokongansosial dankonsepkendiri
guru.
Memandangkantugasguru adalahmencabar,‘anggapan’bahawamenjadi seorangguruadalahmudah
perludibuangdaripadamentaliti setiappihak.Begitujugadengananggapanbahawatugasmendidik
adalahhanya tanggungjawabgurudanguru perlumemiliki dayapengorbananyangtinggi.Demikian
adalahfakta atau alasanyangtidakrelevanuntukdigunakansupayapermasalahantekananini dapat
diabaikan. Di antara cadangandan resolusi yangperludipertimbangkanberkaitantekanandalam
kalanganguru adalahseperti mengkajisemulabebantugasguru.
Keinginanjugaturutberubahmengikutkeperluandanperedaranmasa.Kepuasankerjamerupakan
perasaandalamanseseorangpekerjaterhadappekerjaanyangdilakukannyahasil interaksi dengan
persekitaran.Perasaanpuasini akanmendorongseseorangitureladatangke tempatkerjadenganrasa
tanggungjawab. Justeru,dapatmengurangkanketegangandalamkalanganguru.
Masalah ketegangandalamkalangangurudapatdikurangkanjikapihakpentadbirdapatmeningkatkan
motivasi pekerja.Hal ini dapatdilaksanakandenganmemastikansistemdanprosedurkerjaberkesan
dan senangdifahami.Sebagaicontoh,semuapekerjatermasukpekerjabaruperludiberitahusejelas-
jelasnyamengenai tugas-tugasyangharusdibuatdanproseduruntukmelakukannya.Seterusnya,sistem
insentif perludihubungkaitkandenganprestasi pekerja.Selanjutnya,perlumemastikankeberkesanan
salurankomunikasi (perhubungan).Setiappentadbirdanpenyeliaperludilatihmenggunakancara

34. efektif dalamperhubungandenganpekerjabawahanagardapatmembantumewujudkansuasana
harmoni di dalampekerjaan.
Ketegangangurujugabolehdikurangkanapabilamembuatperancanganprogramlatihandan
pembangunanguruyangtepat,mencukupi dansecaramenyeluruh.Padamasa yangsama perlu
mengenal pasti objektif-objektif latihandanpembangunanyangperludicapai.Denganitu,guru-guru
yang mahirdalammenjalankantugasnyaakanmenjadi lebihbermotivasi.Tambahanpula,perlu
mengadakangayadan cara kepimpinandi dalamorganisasi sekolahyangdapatmembantu
meningkatkanmotivasi pekerja.
Isuini perludipandangseriussupayabidangpendidikanyangsentiasadiperbaharui dandipertingkatkan
mutunyaini dapatselari dengankeperluandankepentingansemuapihakyangterlibat. Meningkatkan
mutupendidikanbukanbermaknaperlumengorbankanataumenudinghanyakepadasesuatupihak.
Tetapi perludenganusahasertapenglibatansemuapihakdanmemenuhikepentingansetiappihakyang
terlibat. Penyelesaianyangditekankanperlumerangkumi penglibatansemuapihaktermasuk
kementerian,sekolahdanindividuguruitusendiri.Segalanyaadalahusahademi mempertingkatdan
memartabatkanstatuspendidikanMalaysia.

35. Rujukan
Azizi Yahya,JamaludinRamli,Mazeni Ismail (2010),StressDalamKalanganGuru SekolahMenengah di
Empat Buah Negeri Di Malaysia,AsiaPasificJournal Of EducatorsandEducation,Vol 25, pp103-136.
Abdul WahidNuruddin(1996).StresPekerjaandi KalanganGuru:Satu KajianKes.Tesis(B.Ed),Sintok:
Universiti UtaraMalaysia.
Abouserie.R.(1996). Stress,CopyingStrategiesandJobSatisfactioninUniversityAcademicStaff
Educational Psychology.16(1):49-56.
Borg, M.G. and Riding,R.J.(1993). TeacherStressAndCognitif Style.BritishJournal of Educational
Psychology.65:49-67.
Dunham,J. (1976). StressSituationsandresponesesinNational Associationof Schoolmasters(Ed.).
Stressinschools.Hemel Hempstead:NationalAssociationof Schoolsmasters.

36. FaridahKarimdan ZubaidahAman(1998). Implikasi Burnoutdi KalanganGuruTerhadapSistem
Pendidikan.ProsidingSeminarIsu-isuPendidikanNegara.November26 – 27. Malaysia:Universiti
KebangsaanMalaysia,317-333
Fisher,S.1994. Stressin academiclife.The mental assemblyline.The SocietyforResearchintoHigher
Education& OpenUniversityPress.
Fontana,D. (1989). ManagingStress.BritishPsychological Society&Routledge Ltd.
Gold,Y. dan Roth,R. A. (1993). TeachersManaging StressandPreventingBurnout - The Professional
HealthSolution.London:The FalmerPress.
Schafer,W. (1992). StressManagementFor Wellness(2ndEd.).Orlando:Harcourt Brace.
Smither,R.D. (1994). The PsychologyOf WorkAndHuman Performance (2nded.).New York:Harper
CollinsCollege Publishers.
Smither,R.(1994). Stressandteachers:Oldwine innew bottle.UrbanEducation,19, 39–51.
Tang, Tak On danYeung,AlexanderSeeshing(1999).HongKong Teachers’Sourcesof Stress,Burnout,
and JobSatisfaction.InternationalConferenceonTeacherEducation.Februari 22– 24. Hong Kong:
Educational ResourcesInformationCenter,1– 22.
ZakiahArshad.(2003). Stres kerjadi kalanganguru-gurusekolahrendah:Satukajiandi ZonBandar,Kota
Tinggi,Johor.Unpublishedthesis,Universiti TeknologiMalaysia.