SlideShare a Scribd company logo
1 of 5
Download to read offline
28
E¤er bir mekan›n hava s›cakl›¤›, nemi, h›z› ve rad-
yant s›cakl›¤› optimum de¤erlerde ise ve buradaki in-
sanlar oda s›cakl›¤›n›n daha s›cak ve so¤uk olmas›n›
veya nemin daha fazla veya az olmas›n› istemiyorlar-
sa bu mekanda ›s›l konfora ulafl›lm›fl demektir.
2.1.KONFORA VE ‹Ç HAVA KAL‹TES‹NE
ETK‹ EDEN FAKTÖRLER
Is›l konfor ve kapal› iç hacimlerdeki hava kalitesi
afla¤›daki faktörlerden etkilenir:
a- Aktivitelerinin, giyim kuflamlar›n›n, kalma sürele-
rinin, ›s›l ve maddesel yüklerinin (örne¤in koku) ve
say›sal yo¤unluklar›n›n fonksiyonu olarak odada bu-
lunanlar.
b- Yüzey s›cakl›klar›, hava s›cakl›¤› da¤›l›m›, ›s›
kaynaklar› ve zehirli madde kaynaklar›n›n fonksiyo-
nu olarak hacmin kendisi.
c- Hava s›cakl›¤›, hava h›z› ve nemi, hava de¤iflim
oran›, havan›n safl›¤› (koku ve as›l› maddeler) ve ha-
va hareketlerinin kontrolünün fonksiyonu olarak
HVAC sistemi.
Fiziksel ve zihinsel konfor duygusunu etkileyen di-
¤er önemli faktörler akustik ve ayd›nlatma koflullar›
ve hacmin rengi olarak say›labilir ancak burada bu
faktörler üzerinde durulmayacakt›r.
Aktivite
Bir insan taraf›ndan yay›lan toplam ›s›, söz konusu
kiflinin aktivite seviyesine ba¤l›d›r. Aktivite seviyele-
ri ve insanlardan yay›lan toplam ›s› Tablo 2.1’de ve-
rilmifltir.
Giyim
Vücuttan olan ›s› transferi giyilen giysilerin cinsin-
den etkilenir. Tablo 2.2 giysilerin ›s›l dirençleri ko-
nusunda fikir vermek üzere haz›rlanm›flt›r.
S›cakl›k
Yaflam bölgesinde hava s›cakl›¤›n›n ve radyant s›-
cakl›¤›n ortaklafla etkisi göz önüne al›nmas› gerekir.
Bu s›cakl›k oda operasyon s›cakl›¤› olarak bilinmek-
tedir ve afla¤›daki eflitlikle tan›mlanabilir:
to = 0,5 (ta + tr)
Burada,
to oda operasyon
ta yerel hava s›cakl›¤› (°C)
tr = ∑σK.tK bu yerel radyant s›cakl›kt›r. (°C)
σK Yüzeyle göz önüne al›nan noktalar olan Pve K
noktalar› aras›ndaki görme aç›s›d›r.
tk yüzeylerden her birini ifade eden K numaral›
yüzeyin s›cakl›¤›d›r. (°C)
Yukar›daki iliflki afla¤›daki hallerde geçerlidir.
- Aktivite seviyesi 1 veya 2 ise,
- Hafif veya orta giyim halinde,
- Oda hava s›cakl›¤› ve türbülans› müsaade edilen
aral›kta ise, (Bak›n›z fiekil 2.3)
-Emisyon oran› (yay›lan radyasyon enerjisinin yü-
zeylerin maksimum radyasyon yay›mlar›na ora-
n›), ε= 0.9
Oda operasyon s›cakl›¤› döflemeden 0,1 metre, 1,1
metre ve 1,7 metre yükseklikte (örne¤in globe termo-
metre ile) belirlenir.
Yerel radyasyon s›cakl›¤›n›n hesab›nda, yüzey s›cakl›-
¤› ve yüzey komponentleri görme aç›s›na dayal› ola-
rak a¤›rl›kland›r›l›r.
Hava S›cakl›¤›n›n Tabakalaflmas›
Hava s›cakl›¤› konusunda kendini iyi hissetme sadece
s›cakl›k seviyesi ile ilgili de¤ildir. Ayn› zamanda yafla-
n›lan bölgedeki düfley s›cakl›k gradyan› da bu histe
önemli rol oynar.
Bu ba¤lamda hava s›cakl›¤›ndaki düfley do¤rultudaki
s›cakl›k gradyan› 1 metre oda yüksekli¤i bafl›na 2°C
de¤erini aflmamal›d›r.
Döfleme yüzeyinden itibaren 0,1 metre yükseklikte
hava s›cakl›¤› 21°C’nin alt›nda olmamal›d›r.
Radyant S›cakl›k Asimetrisi
‹nsanlar kendilerini çevreleyen yüzeylerdeki farkl› s›-
cakl›klara ba¤l› olarak dengesiz ›s›nma ve so¤uma et-
kilerine maruz kal›rlarsa, ›s›l konforsuzluk hissederler.
Bunu de¤erlendirmek için, göz önüne al›nan hacim iki
bölüme ayr›lacak ve her bir bölüme karfl› gelen rad-
yant s›cakl›klar ölçülecek veya hesaplanacakt›r. Her
iki k›s›m aras›ndaki bölme, en büyük s›cakl›k farkl›-
l›klar›n› gösteren yüzeylerin konumuna paralel ola-
cakt›r.
Sonuçta konfor hissinin hala devam ettirilebilmesi
için, hesaplanan iki bölme aras›ndaki s›cakl›k fark›n›n
belirli de¤erleri aflmamas› gerekir.
BÖLÜM 2
2- ISIL KONFOR
29
Bu s›n›r de¤erler:
S›cak tavan yüzeyleri için, trH1 - trH2 ≤ 3,5 K
So¤uk duvar yüzeyleri için, trH1 - trH2 ≤ 8,0 K
So¤utulmufl tavan yüzeyleri için, trH1 – trH2 ≤ 17,0 K
S›cak duvar yüzeyleri için, trH1 – trH2 ≤ 19,0 K
Bu de¤erler konfor bölgesindeki bir oda operasyon
s›cakl›¤› ve hafif veya orta giyimli ve oturan bir in-
san için uygulan›r. Di¤er koflullarda flimdiki halde
hiçbir güvenilir yarg›ya var›lamaz.
Hava H›z›
Is›l konfor aç›s›ndan özel öneme sahip olan bir fak-
tör de yaflam bölgesindeki hava h›z›d›r. Hava h›z›n›
s›n›rlayan de¤erler hava s›cakl›¤›n›n ve havan›n tür-
bülans düzeyinin bir fonksiyonudur. Bu de¤erlerin,
yani hava s›cakl›¤›n›n ve türbülans düzeyinin fonksi-
yonu olarak, konfor bölgesindeki izin verilen maksi-
mum ortalama hava h›z› de¤erleri fiekil 2.3’den elde
edilebilir.
Oda s›cakl›klar›n›n 10°C ile 22 °C aras›nda bulun-
mas› durumunda, kar›fl›m prensibine dayanan meka-
nik havaland›rma, hava h›zlar›n›n fiekil 2.3’de veri-
len de¤erleri aflmamas› halinde ›s›l konfor hala sür-
dürülebilmektedir.
fiekil 2.3’de görülen e¤riler, çeflitli türbülans düzey
aral›klar›na karfl› gelen, zaman ortalamas› olarak, li-
mit h›z de¤erlerini temsil etmektedirler.
Gerekli ›s› ve kütle tafl›n›m›n›n olabilmesi için belir-
li bir minimum hava hareketi gereklidir. Bu mini-
mum h›z ›s› kayna¤›ndaki do¤al konveksiyon tara-
f›ndan gerçeklendi¤inde, böyle bir minimum de¤erin
belirlenmesine gerek görülmemektedir.
E¤er giysilerin ›s›l direnci 0,032 m2
K/W artarsa veya
aktiviteye ba¤l› ›s› üretimi 10 W artarsa, müsaade
Aktivite
Statik zihinsel faaliyet (okuma, yazma)
Çok hafif bedensel faaliyet (ayakta durma)
Hafif fiziksel faaliyet
Orta veya a¤›r fiziksel faaliyet
Aktivite seviyesi
13)
2
3
4
Kifli bafl›na toplam ›s› yay›m› 1) 2)
(W)
120
150
270 ve üzeri
1) Radyasyon, iletim, buharlaflma, tafl›n›mla 22 ˚C ortam s›cakl›¤›ndaki toplam emisyon.
2) Oturma halinde steady-state enerji dönüflümünün 1 metabolik birimi: 1 met = 58 W/m2 vücut yüzeyi de¤erindedir.
(‹nsan yüzeyi 1.7 m2 al›nm›flt›r.)
3) Aktivite seviyesi 1 1.2 met de¤erine karfl› gelir.
Giysiler
Ç›plak vücut
Hafif yaz giysileri
Orta giyim
A¤›r giyim
Giysiler için kullan›lan di¤er bir birim 1 clo= 0.155 m2K/W
Is›l direnç (m2K/W)
0
0.08
0.16
0.24
fiekil 2.3 / HAVANIN SICAKLI⁄ININ VE TÜRBÜLANS
DÜZEY‹N‹N FONKS‹YONU OLARAK;
KONFOR BÖLGES‹NDE ‹Z‹N VER‹LEN MAX.
ORTALAMA HAVA HIZI DE⁄ERLER‹
Tablo 2.2 / G‹YS‹LER‹N ISIL D‹RENC‹
Tablo 2.1 / AKT‹V‹TEN‹N FONKS‹YONU OLARAK K‹fi‹ BAfiINA YAYILAN TOPLAM ISI
Hava s›cakl›¤›, °C
Türbülans düzeyi
Havah›z›,m/s
%5
%10
%20
30
edilebilir hava h›z›, yaklafl›k olarak hava s›cakl›¤›n›n
1 K art›r›lmas›na karfl› gelecek ölçüde art›r›labilir.
Sabit hava h›z› halinde, hava s›cakl›¤› buna karfl› ge-
len miktarda azalt›labilir.
Hava h›zlar›n›n ölçülmesinde yönden ba¤›ms›z ölçü
yapan cihazlar kullan›lmal›d›r. Zaman ortalamas›n›n
ölçülebilmesi aç›s›nda da ölçmenin en az 100 s süre-
li olmas› gerekir. Ölçmeler yerden 0,1; 1,1; ve 1,7
metre yüksekliklerde yap›lmal›d›r.
E¤er hiçbir ölçme imkan› yoksa türbülans düzeyi
%20 al›nmal›d›r (fiekil 2.3’deki en alt e¤ri).
Nem
Konfor flartlar› için havadaki nem miktar›n›n üst li-
miti 11,5 g nem/kg kuru hava ve %65 ba¤›l nem flek-
linde tarif edilebilir.
Ba¤›l nemin alt limiti ile iliflkili hiçbir belirli bilgi
mevcut de¤ildir. Ba¤›l nemin %30 de¤eri alt limit
olarak kabul edilebilir. Bu de¤er havan›n s›cakl›¤›n-
dan afla¤› yukar› ba¤›ms›zd›r. Belirli durumlarda,
arada s›rada bu de¤erin alt›na düflülmesi kabul edile-
bilir.
2.2. ISIL KONFOR MODELLER‹
‹nsan aktivite seviyesine ba¤l› olarak 100 ile 1000 W
mertebelerinde ›s› üretir. Asl›nda ›s›l konfor hissi bu
üretilen ›s›n›n rahatça çevreye yay›labilmesi ile ilifl-
kilidir. Konfor hissinin devam› için vücut s›cakl›¤›-
n›n çok dar bir aral›kta korunabilmesi gerekir. Bu s›-
cakl›¤›n sabit tutulabilmesi ise, üretilen ›s›n›n çevre-
ye transfer edilebilmesi ile mümkündür. Bu tarif içe-
risinde ›s›l konforu,bir enerji dengesi olarak model-
lemek mümkündür. Bu do¤rultuda çeflitli karmafl›k-
l›kta enerji dengesi modelleri oluflturulabilir. Gerçek-
ten de bu alanda gelifltirilmifl farkl› kabullere dayal›
çok say›da ›s›l konfor modeli bulunmaktad›r. Burada
en basit, fakat mekanizman›n temellerini verebilen
steady-state enerji dengesi modeli üzerinde durula-
cakt›r.
Steady-State Enerji Dengesi
Vücudun enerji depolama kabiliyeti ihmal edilerek
ve vücut içi ile d›fl yüzey aras›nda s›cakl›k fark› ol-
mad›¤› kabul edilerek, tek homojen bir cisim için sü-
rekli ve kararl› halde (steady-state) enerji dengesi
M-W=Qsk + Qres = (C + R + Esk) + (Cres + Eres) flek-
linde ifade edilebilir. Burada,
M =Metabolik enerji üretimi, W/m2
W =Yap›lan mekanik ifl, W/m2
Qres =Solunumla verilen toplam ›s›, W/m2
Qsk =Deri yüzeyinden verilen toplam ›s›, W/m2
Cres =Konvektif olarak solunumla verilen ›s›, W/m2
C+R =Konvektif ve radyatif yolla deriden duyulur
olarak kaybolan ›s›, W/m2
Esk =Deri yüzeyinden buharlaflma (gizli ›s›) yolu
ile verilen ›s›,
Eres =Solunumla buharlaflma yolu ile verilen ›s›,
W/m2
Bu basit enerji dengesi denkleminde görüldü¤ü gibi
metabolik olarak üretilen enerjinin ifle dönüfltürüle-
meyen k›sm› vücuttan d›flar› at›lmak zorundad›r. Vü-
cudun ›s›y› d›flar› atma yollar› esas olarak solunum
ve deri yüzeyi olarak ifade edilebilir. Her iki halde de
duyulur ve gizli ›s› biçiminde ›s› kayb› olmaktad›r.
Is› üretimi ve kayb›n›n ba¤l› oldu¤u faktörlerin ince-
lenmesi ayn› zamanda ›s›l konfor flartlar›n›n belirlen-
mesi anlam›na da gelmektedir. Metabolik ›s› üretimi
daha önce incelendi¤i gibi aktivite seviyesi ve cinsi-
yet, yaflla iliflkilidir. Is› kaybetme yollar› ise afla¤›da
k›saca incelenmifltir.
Yüzeyden Duyulur Is› Kayb›
Deri yüzeyinden olan ortalama ›s› geçifli giysiler üze-
rinden olmaktad›r. Vücuttan bu yolla olan ›s› kayb›
deri yüzeyinden giysilere ve giysiler boyunca iletim-
le olmakta ve giysi yüzeyine ulaflan ›s› buradan kon-
veksiyon ve radyasyonla çevreye yay›lmaktad›r. Her
iki yolla olan ›s› geçiflini de afla¤›daki flekilde ifade
etmek mümkündür.
C=fcI.hc.(tcI – tC), R=fcI.hr.(tr – tr’ ort)
Burada hc konvektif ›s› transferi katsay›s›, hr radyatif
›s› transfer katsay›s›d›r. fcl giysili alan faktörüdür.
Görüldü¤ü gibi bu yolla ›s› transferinde oda havas›
s›cakl›¤› ile oday› çevreleyen yüzeylerin ortalama s›-
cakl›¤› ana parametrelerdir.
Yani ›s›l konfor üzerine oda s›cakl›¤› kadar etkili
olan çevre yüzeylerin s›cakl›¤›d›r. Özellikle bu nok-
tada radyant ›s›tman›n önemi ortaya ç›kmaktad›r.
Oda havas›n›n s›cakl›¤› ve radyant s›cakl›¤› birlikte
ifade için daha önce verilen oda operasyon s›cakl›¤›
cinsinden her iki denklem birlefltirilerek tek bir,
(C+R) = fcI.h.(tcL + to) denklemi yaz›labilir. Burada
oda operasyon s›cakl›¤› to ile gösterilmifltir. Bu yolla
›s› geçiflinde bir baflka önemli faktör de h katsay›s›-
d›r. Bu de¤er esas olarak vücut çevresindeki rüzgar
h›z›na ba¤l›d›r. Dolay›s› ile konvektif ›s› kayb› aç›-
s›ndan bir minimum de¤er gerekirken, tafl›n›m katsa-
y›s›n›n çok büyük olmas› da afl›r› so¤umaya (draft)
neden olarak rahats›zl›k yarat›r.
31
Yüzeyden Buharlaflma ile Is› Kayb›
Deri yüzeyinden buharlaflma ile ›s› kayb› esas olarak
deri üzerindeki buhar bas›nc› ile ortam havas› buhar
bas›nc› aras›ndaki farka ve deri üzerindeki nem mik-
tar›na ba¤l›d›r.
Bu terimin formülasyonu daha karmafl›kt›r. Ancak
burada önemli olan buharlaflma yolu ile ›s› kayb›n›n
öncelikle ortamdaki neme ba¤l› olmas›d›r. Ortam ne
kadar kuru olursa buharlaflma yolu ile o denli fazla
›s› kaybetmek mümkündür. Tam tersine afl›r› nemli
ortamlarda buharlaflma ile (terleme ile) ›s› kaybet-
mek çok zordur.
Solunum Yolu ile Is› Kaybetmek
Bu yolla ›s› kayb› yine solunan havan›n s›cakl›¤›na
ve özgül nemine ba¤l›d›r. Oda havas› flartlar›nda so-
lunan hava, yaklafl›k vücut s›cakl›¤›nda doymufl ha-
va olarak d›flar› verilir. Yine solunan hava ne kadar
so¤uksa ve ne kadar kuru ise vücuttan ›s› kayb› o
denli yüksek olacakt›r. Ancak burada solunan hava-
n›n çok kuru veya çok so¤uk olmas› rahats›z eder.
2.3. ISITMADA KONFOR
Is›nma bugün bizler için do¤al bir konfor unsurudur.
Günün her saatinde ve evin her bölümünde flartlar
tam istenen de¤erde olmal›d›r. Bu ›s›l konforun nas›l
elde edilece¤i sorusunun cevab› ise çok karmafl›kt›r.
Konfor yaln›zca bireysel olarak istenen ve mevcut
olan oda s›cakl›¤›ndan oluflmaz. Ayn› zamanda oda-
y› çevreleyen yüzeylerin s›cakl›klar› da önemlidir.
fiekil 2.4’de gösterildi¤i gibi psikolojik hissedilen s›-
cakl›k her ikisinin aritmetik ortalamas›d›r. Pratikte
yüzeyler aras›ndaki s›cakl›k fark› 5 °C’den fazla ol-
mamal›d›r. Ayn› zamanda hava ile ortalama yüzey s›-
cakl›¤› aras›ndaki fark 2°C’den büyük olmamal›d›r.
‹stenen konfor s›cakl›¤› 20°C, oday› çevreleyen yü-
zeylerin ortalama 19°C olan s›cakl›¤› ile 21°C olan
oda iç hava s›cakl›klar›n›n ortalamas›d›r. D›fl duvar-
lar›n ve pencerelerin s›cakl›klar› bunlar›n k-›s› geçir-
genlik katsay›s› de¤erlerine ba¤l›d›r. E¤er d›fl duvar
için k=0,5 W/m2
K de¤eri sa¤lan›rsa, d›fl hava s›cak-
l›¤› –15°C de¤erinde bile oda s›cakl›¤› ile duvar yü-
zeyleri aras›ndaki fark› 2°C tutulabilir. E¤er d›fl du-
varda izolasyon azalt›l›r ve duvar ›s› geçirgenlik de-
¤eri art›r›l›rsa, duvar iç yüzeyi daha so¤uk olur ve
kendisiyle oda s›cakl›¤› aras›ndaki fark artar. Örne-
¤in ayn› –15°C d›fl hava s›cakl›¤›nda, duvar ›s› geçir-
genlik katsay›s› K=1.0 W/m2
K oldu¤unda; ›s›l kon-
for için iç s›cakl›k de¤eri 23°C’nin üzerine ç›kmal›-
d›r. Bu nedenle ›s›l yal›t›m› enerji ekonomisi ka-
dar, ›s›l konfor için de gereklidir.
Is›tman›n kesilmesi durumunda duvarlar ve oda için-
deki eflyalar so¤uyacakt›r. Bu ›s›l atalet nedeni ile,
kesintili bir ›s›tma rejimi halinde, çok iyi ›s› izolas-
yonu bile olsa istenmeyen s›cakl›klara düflülebilir ve
konfordan uzaklafl›l›r. Her 24 saatte bir kereden faz-
la düflük çal›flma konumuna geçmek sürekli kullan›-
lan hacimler için anlams›zd›r.
Is›t›c› yüzeyler prensip olarak d›fl duvarlara yerleflti-
rilmifl olmal›d›r. Böylece so¤uk yüzeylerin ›s›t›lmas›
mümkün olur ve konfor flartlar›na daha kolay ulafl›-
l›r. Radyatörler yaklafl›k ›s›lar›n›n %75’ini konvektif
olarak verirler. Yani bu ›s›y› üzerlerinden geçen ha-
vaya aktar›rlar. Bu ise so¤uk duvar boyunca yükse-
len bir hava ak›m›na neden olur (Bak›n›z fiekil 2.5).
Bu güç radyatörün iç duvarlara yerlefltirilmesi halin-
de yok olur. So¤uk hava afla¤› iner ve bütün oday›
geçerek radyatöre ulafl›r. Bu durumda döflemede so-
¤uk bir bölge oluflur.
Bu nedenle radyatörler bütün d›fl duvar boyunca ve-
ya hiç olmazsa bütün pencereler boyunca yerlefltiril-
melidir.
Merkezi s›cak sulu kalorifer tesisleri önceleri çok
yüksek s›cakl›klarda çal›flt›r›ld›. Yüksek s›cakl›klar-
daki radyatörler toz ve kuru hava nedeni ile rahats›z-
l›k verici bir ortam yarat›rd›. Zaman içinde yal›t›m›n
artmas› ile radyatörlerdeki ›s› yükü azald›. Ayn› d›fl
hava s›cakl›klar› ve iflletme flartlar›nda daha az rad-
yatör yeterli oldu. Yeni durumda radyatörleri küçült-
mek yerine s›cakl›klar› düflürmek daha rahat ve kon-
forlu ortamlar sa¤lar. ‹yi izole edilmifl yap›larda eski
büyüklüklerdeki radyatörlerde en so¤uk günlerde bi-
le gerekli su s›cakl›¤› 75°C de¤erini geçmez. Art›k
Almanya’da 90/70 sistemler yerine 75/60 sistemleri
kullan›lmaya bafllanm›flt›r. Bu düflük s›cakl›kl› ›s›t-
mada radyatör konstrüksiyonlar›n›n da uygun bi-
çimde de¤ifltirilmesi gündeme gelmifltir. 75/60 s›cak
sulu ›s›tma sistemleri ile,
-Oda içinde ayn› oranda s›cakl›k de¤iflmez.
-Hava sirkülasyonu azal›r.
-Bölgesel afl›r› s›cak ve kuru havan›n ortadan
kalkmas› sayesinde daha konforlu bir ›s›tma elde
edilir.
2.3.1. ‹ç Hava S›cakl›¤›n›n ‹ç Hava Kalitesine Et-
kisi
Hava s›cakl›¤›n›n ›s›l konfor üzerine etkisi iyi bilinir-
ken hava kalitesi üzerine etkisi o kadar iyi bilinme-
mektedir. Yap›lan çal›flmalar ›l›k ve nemli havan›n
konforsuz oldu¤unu ve k›fl›n ›l›k oda havas› s›cakl›-
¤›n›n so¤uk havaya nazaran daha fazla hasta bina
sendromlar›na sebebiyet verdi¤ini göstermifltir.
32
Sendrom say›s› ve s›cakl›k aras›ndaki ba¤›nt› 20-26
°C’deki s›cakl›klarda lineere yak›nd›r (fiekil 2.6).
Günümüzdeki laboratuar çal›flmalar› alg›lanan hava
kalitesinin havan›n entalpisine (s›cakl›k+nem) ba¤l›
oldu¤unu göstermifltir. Bu deneylerde hava, yap›
malzemesi kaynakl› emisyonlar ile kirletilmifltir. ‹yi
iç hava kalitesi ve enerji ekonomisi aç›s›ndan, k›fl›n
düflük oda havas› s›cakl›klar› ve düflük nem miktar›
olmas›n›n gerekti¤ini ortaya koymufltur.
Odadaki hava h›zlar›na ait hedef de¤erler havaland›r-
ma ve enerji verimlili¤ine de ba¤l›d›r. Yüksek h›zlar
tafl›n›mla ›s› transferini artt›r›r, bu sebeple ›s›tma du-
rumunda s›cakl›k konfor aral›¤›n›n alt ucu kullan›l-
mal›d›r.
Il›k ve nemli iklimlerde iç hava için hedeflenen nem-
lilik de¤eri enerji tüketimi aç›s›ndan büyük önem
tafl›maktad›r. Ba¤›l nem de¤erinde örne¤in %40’dan
%60’a olabilecek bir yükselme, so¤utma öncelikli
bölgelerde enerji ihtiyaçlar›na büyük etki yapmak-
tad›r.
fiekil 2.5 / ODA HAVASI AKIMI RADYATÖRÜN
DURDU⁄U YERE GÖRE BEL‹RLEN‹R
fiekil 2.6 / KIfiIN 1000 ‹fiÇ‹ KAPASI‹TEL‹ B‹R ‹fi
YER‹NDEK‹ HASTA B‹NA SENDROMU SAYISI-
NIN ODA HAVASI SICAKLI⁄INA GÖRE DE⁄‹fi‹M‹
fiekil 2.4. SICAKLIK H‹SS‹NE ODANIN TES‹R‹
Do¤ru Uygulama
Yanl›fl Uygulama

More Related Content

Similar to Isitma bolum-2

Havalandirma tesisat-bolum-4
Havalandirma tesisat-bolum-4Havalandirma tesisat-bolum-4
Havalandirma tesisat-bolum-4CMSMERSIN
 
Havalandırma sistemleri www.havalandirmaplus.com 0212 857 81 82
Havalandırma sistemleri www.havalandirmaplus.com 0212 857 81 82Havalandırma sistemleri www.havalandirmaplus.com 0212 857 81 82
Havalandırma sistemleri www.havalandirmaplus.com 0212 857 81 82Havalandırma Plus
 
Havalandirma tesisat-bolum-7
Havalandirma tesisat-bolum-7Havalandirma tesisat-bolum-7
Havalandirma tesisat-bolum-7CMSMERSIN
 
Havalandırma sistemleri www.havalandirmaplus.com 0212 857 81 82
Havalandırma sistemleri www.havalandirmaplus.com 0212 857 81 82Havalandırma sistemleri www.havalandirmaplus.com 0212 857 81 82
Havalandırma sistemleri www.havalandirmaplus.com 0212 857 81 82Havalandırma Plus
 
Havalandirma tesisat-bolum-21
Havalandirma tesisat-bolum-21Havalandirma tesisat-bolum-21
Havalandirma tesisat-bolum-21CMSMERSIN
 
Yeterli̇ hava
Yeterli̇ havaYeterli̇ hava
Yeterli̇ havaAktifGrup
 

Similar to Isitma bolum-2 (7)

Havalandirma tesisat-bolum-4
Havalandirma tesisat-bolum-4Havalandirma tesisat-bolum-4
Havalandirma tesisat-bolum-4
 
Havalandırma sistemleri www.havalandirmaplus.com 0212 857 81 82
Havalandırma sistemleri www.havalandirmaplus.com 0212 857 81 82Havalandırma sistemleri www.havalandirmaplus.com 0212 857 81 82
Havalandırma sistemleri www.havalandirmaplus.com 0212 857 81 82
 
Subuharı nem
Subuharı nemSubuharı nem
Subuharı nem
 
Havalandirma tesisat-bolum-7
Havalandirma tesisat-bolum-7Havalandirma tesisat-bolum-7
Havalandirma tesisat-bolum-7
 
Havalandırma sistemleri www.havalandirmaplus.com 0212 857 81 82
Havalandırma sistemleri www.havalandirmaplus.com 0212 857 81 82Havalandırma sistemleri www.havalandirmaplus.com 0212 857 81 82
Havalandırma sistemleri www.havalandirmaplus.com 0212 857 81 82
 
Havalandirma tesisat-bolum-21
Havalandirma tesisat-bolum-21Havalandirma tesisat-bolum-21
Havalandirma tesisat-bolum-21
 
Yeterli̇ hava
Yeterli̇ havaYeterli̇ hava
Yeterli̇ hava
 

More from CMSMERSIN

Gp enerji̇ şofben paket
Gp enerji̇ şofben paketGp enerji̇ şofben paket
Gp enerji̇ şofben paketCMSMERSIN
 
Gp enerji̇ soba paket
Gp enerji̇ soba  paketGp enerji̇ soba  paket
Gp enerji̇ soba paketCMSMERSIN
 
Gp enerji̇ montaj paket
Gp enerji̇ montaj paketGp enerji̇ montaj paket
Gp enerji̇ montaj paketCMSMERSIN
 
Gp enerji̇ full paket 2
Gp enerji̇ full paket 2Gp enerji̇ full paket 2
Gp enerji̇ full paket 2CMSMERSIN
 
Futsal oyun kuralları_2008_2009
Futsal oyun kuralları_2008_2009Futsal oyun kuralları_2008_2009
Futsal oyun kuralları_2008_2009CMSMERSIN
 
Hgtey hali-saha-oyun-kurallar-280509
Hgtey hali-saha-oyun-kurallar-280509Hgtey hali-saha-oyun-kurallar-280509
Hgtey hali-saha-oyun-kurallar-280509CMSMERSIN
 
Futbol oyun-kurallari-2010
Futbol oyun-kurallari-2010Futbol oyun-kurallari-2010
Futbol oyun-kurallari-2010CMSMERSIN
 
13 15 yas_kurallari
13 15 yas_kurallari13 15 yas_kurallari
13 15 yas_kurallariCMSMERSIN
 
6 12 yas_kurallari
6 12 yas_kurallari6 12 yas_kurallari
6 12 yas_kurallariCMSMERSIN
 
Plaj futbolu-oyun-kurallari-son1
Plaj futbolu-oyun-kurallari-son1Plaj futbolu-oyun-kurallari-son1
Plaj futbolu-oyun-kurallari-son1CMSMERSIN
 
Visio aksagaz - yapilacaklar-gp-enerji
Visio aksagaz - yapilacaklar-gp-enerjiVisio aksagaz - yapilacaklar-gp-enerji
Visio aksagaz - yapilacaklar-gp-enerjiCMSMERSIN
 
Mersin dogalgaz marketi kampanyalar v4 montaj paketi
Mersin dogalgaz marketi kampanyalar v4 montaj paketiMersin dogalgaz marketi kampanyalar v4 montaj paketi
Mersin dogalgaz marketi kampanyalar v4 montaj paketiCMSMERSIN
 
Mekanik tesisat-bolum-1
Mekanik tesisat-bolum-1Mekanik tesisat-bolum-1
Mekanik tesisat-bolum-1CMSMERSIN
 
Mekanik tesisat-bolum-24
Mekanik tesisat-bolum-24Mekanik tesisat-bolum-24
Mekanik tesisat-bolum-24CMSMERSIN
 
Havalandirma tesisat-bolum-17
Havalandirma tesisat-bolum-17Havalandirma tesisat-bolum-17
Havalandirma tesisat-bolum-17CMSMERSIN
 
Mekanik tesisat-bolum-17
Mekanik tesisat-bolum-17Mekanik tesisat-bolum-17
Mekanik tesisat-bolum-17CMSMERSIN
 
Havalandirma tesisat-bolum-23
Havalandirma tesisat-bolum-23Havalandirma tesisat-bolum-23
Havalandirma tesisat-bolum-23CMSMERSIN
 
Havalandirma tesisat-bolum-22
Havalandirma tesisat-bolum-22Havalandirma tesisat-bolum-22
Havalandirma tesisat-bolum-22CMSMERSIN
 
Havalandirma tesisat-bolum-20
Havalandirma tesisat-bolum-20Havalandirma tesisat-bolum-20
Havalandirma tesisat-bolum-20CMSMERSIN
 
Havalandirma tesisat-bolum-19
Havalandirma tesisat-bolum-19Havalandirma tesisat-bolum-19
Havalandirma tesisat-bolum-19CMSMERSIN
 

More from CMSMERSIN (20)

Gp enerji̇ şofben paket
Gp enerji̇ şofben paketGp enerji̇ şofben paket
Gp enerji̇ şofben paket
 
Gp enerji̇ soba paket
Gp enerji̇ soba  paketGp enerji̇ soba  paket
Gp enerji̇ soba paket
 
Gp enerji̇ montaj paket
Gp enerji̇ montaj paketGp enerji̇ montaj paket
Gp enerji̇ montaj paket
 
Gp enerji̇ full paket 2
Gp enerji̇ full paket 2Gp enerji̇ full paket 2
Gp enerji̇ full paket 2
 
Futsal oyun kuralları_2008_2009
Futsal oyun kuralları_2008_2009Futsal oyun kuralları_2008_2009
Futsal oyun kuralları_2008_2009
 
Hgtey hali-saha-oyun-kurallar-280509
Hgtey hali-saha-oyun-kurallar-280509Hgtey hali-saha-oyun-kurallar-280509
Hgtey hali-saha-oyun-kurallar-280509
 
Futbol oyun-kurallari-2010
Futbol oyun-kurallari-2010Futbol oyun-kurallari-2010
Futbol oyun-kurallari-2010
 
13 15 yas_kurallari
13 15 yas_kurallari13 15 yas_kurallari
13 15 yas_kurallari
 
6 12 yas_kurallari
6 12 yas_kurallari6 12 yas_kurallari
6 12 yas_kurallari
 
Plaj futbolu-oyun-kurallari-son1
Plaj futbolu-oyun-kurallari-son1Plaj futbolu-oyun-kurallari-son1
Plaj futbolu-oyun-kurallari-son1
 
Visio aksagaz - yapilacaklar-gp-enerji
Visio aksagaz - yapilacaklar-gp-enerjiVisio aksagaz - yapilacaklar-gp-enerji
Visio aksagaz - yapilacaklar-gp-enerji
 
Mersin dogalgaz marketi kampanyalar v4 montaj paketi
Mersin dogalgaz marketi kampanyalar v4 montaj paketiMersin dogalgaz marketi kampanyalar v4 montaj paketi
Mersin dogalgaz marketi kampanyalar v4 montaj paketi
 
Mekanik tesisat-bolum-1
Mekanik tesisat-bolum-1Mekanik tesisat-bolum-1
Mekanik tesisat-bolum-1
 
Mekanik tesisat-bolum-24
Mekanik tesisat-bolum-24Mekanik tesisat-bolum-24
Mekanik tesisat-bolum-24
 
Havalandirma tesisat-bolum-17
Havalandirma tesisat-bolum-17Havalandirma tesisat-bolum-17
Havalandirma tesisat-bolum-17
 
Mekanik tesisat-bolum-17
Mekanik tesisat-bolum-17Mekanik tesisat-bolum-17
Mekanik tesisat-bolum-17
 
Havalandirma tesisat-bolum-23
Havalandirma tesisat-bolum-23Havalandirma tesisat-bolum-23
Havalandirma tesisat-bolum-23
 
Havalandirma tesisat-bolum-22
Havalandirma tesisat-bolum-22Havalandirma tesisat-bolum-22
Havalandirma tesisat-bolum-22
 
Havalandirma tesisat-bolum-20
Havalandirma tesisat-bolum-20Havalandirma tesisat-bolum-20
Havalandirma tesisat-bolum-20
 
Havalandirma tesisat-bolum-19
Havalandirma tesisat-bolum-19Havalandirma tesisat-bolum-19
Havalandirma tesisat-bolum-19
 

Isitma bolum-2

  • 1. 28 E¤er bir mekan›n hava s›cakl›¤›, nemi, h›z› ve rad- yant s›cakl›¤› optimum de¤erlerde ise ve buradaki in- sanlar oda s›cakl›¤›n›n daha s›cak ve so¤uk olmas›n› veya nemin daha fazla veya az olmas›n› istemiyorlar- sa bu mekanda ›s›l konfora ulafl›lm›fl demektir. 2.1.KONFORA VE ‹Ç HAVA KAL‹TES‹NE ETK‹ EDEN FAKTÖRLER Is›l konfor ve kapal› iç hacimlerdeki hava kalitesi afla¤›daki faktörlerden etkilenir: a- Aktivitelerinin, giyim kuflamlar›n›n, kalma sürele- rinin, ›s›l ve maddesel yüklerinin (örne¤in koku) ve say›sal yo¤unluklar›n›n fonksiyonu olarak odada bu- lunanlar. b- Yüzey s›cakl›klar›, hava s›cakl›¤› da¤›l›m›, ›s› kaynaklar› ve zehirli madde kaynaklar›n›n fonksiyo- nu olarak hacmin kendisi. c- Hava s›cakl›¤›, hava h›z› ve nemi, hava de¤iflim oran›, havan›n safl›¤› (koku ve as›l› maddeler) ve ha- va hareketlerinin kontrolünün fonksiyonu olarak HVAC sistemi. Fiziksel ve zihinsel konfor duygusunu etkileyen di- ¤er önemli faktörler akustik ve ayd›nlatma koflullar› ve hacmin rengi olarak say›labilir ancak burada bu faktörler üzerinde durulmayacakt›r. Aktivite Bir insan taraf›ndan yay›lan toplam ›s›, söz konusu kiflinin aktivite seviyesine ba¤l›d›r. Aktivite seviyele- ri ve insanlardan yay›lan toplam ›s› Tablo 2.1’de ve- rilmifltir. Giyim Vücuttan olan ›s› transferi giyilen giysilerin cinsin- den etkilenir. Tablo 2.2 giysilerin ›s›l dirençleri ko- nusunda fikir vermek üzere haz›rlanm›flt›r. S›cakl›k Yaflam bölgesinde hava s›cakl›¤›n›n ve radyant s›- cakl›¤›n ortaklafla etkisi göz önüne al›nmas› gerekir. Bu s›cakl›k oda operasyon s›cakl›¤› olarak bilinmek- tedir ve afla¤›daki eflitlikle tan›mlanabilir: to = 0,5 (ta + tr) Burada, to oda operasyon ta yerel hava s›cakl›¤› (°C) tr = ∑σK.tK bu yerel radyant s›cakl›kt›r. (°C) σK Yüzeyle göz önüne al›nan noktalar olan Pve K noktalar› aras›ndaki görme aç›s›d›r. tk yüzeylerden her birini ifade eden K numaral› yüzeyin s›cakl›¤›d›r. (°C) Yukar›daki iliflki afla¤›daki hallerde geçerlidir. - Aktivite seviyesi 1 veya 2 ise, - Hafif veya orta giyim halinde, - Oda hava s›cakl›¤› ve türbülans› müsaade edilen aral›kta ise, (Bak›n›z fiekil 2.3) -Emisyon oran› (yay›lan radyasyon enerjisinin yü- zeylerin maksimum radyasyon yay›mlar›na ora- n›), ε= 0.9 Oda operasyon s›cakl›¤› döflemeden 0,1 metre, 1,1 metre ve 1,7 metre yükseklikte (örne¤in globe termo- metre ile) belirlenir. Yerel radyasyon s›cakl›¤›n›n hesab›nda, yüzey s›cakl›- ¤› ve yüzey komponentleri görme aç›s›na dayal› ola- rak a¤›rl›kland›r›l›r. Hava S›cakl›¤›n›n Tabakalaflmas› Hava s›cakl›¤› konusunda kendini iyi hissetme sadece s›cakl›k seviyesi ile ilgili de¤ildir. Ayn› zamanda yafla- n›lan bölgedeki düfley s›cakl›k gradyan› da bu histe önemli rol oynar. Bu ba¤lamda hava s›cakl›¤›ndaki düfley do¤rultudaki s›cakl›k gradyan› 1 metre oda yüksekli¤i bafl›na 2°C de¤erini aflmamal›d›r. Döfleme yüzeyinden itibaren 0,1 metre yükseklikte hava s›cakl›¤› 21°C’nin alt›nda olmamal›d›r. Radyant S›cakl›k Asimetrisi ‹nsanlar kendilerini çevreleyen yüzeylerdeki farkl› s›- cakl›klara ba¤l› olarak dengesiz ›s›nma ve so¤uma et- kilerine maruz kal›rlarsa, ›s›l konforsuzluk hissederler. Bunu de¤erlendirmek için, göz önüne al›nan hacim iki bölüme ayr›lacak ve her bir bölüme karfl› gelen rad- yant s›cakl›klar ölçülecek veya hesaplanacakt›r. Her iki k›s›m aras›ndaki bölme, en büyük s›cakl›k farkl›- l›klar›n› gösteren yüzeylerin konumuna paralel ola- cakt›r. Sonuçta konfor hissinin hala devam ettirilebilmesi için, hesaplanan iki bölme aras›ndaki s›cakl›k fark›n›n belirli de¤erleri aflmamas› gerekir. BÖLÜM 2 2- ISIL KONFOR
  • 2. 29 Bu s›n›r de¤erler: S›cak tavan yüzeyleri için, trH1 - trH2 ≤ 3,5 K So¤uk duvar yüzeyleri için, trH1 - trH2 ≤ 8,0 K So¤utulmufl tavan yüzeyleri için, trH1 – trH2 ≤ 17,0 K S›cak duvar yüzeyleri için, trH1 – trH2 ≤ 19,0 K Bu de¤erler konfor bölgesindeki bir oda operasyon s›cakl›¤› ve hafif veya orta giyimli ve oturan bir in- san için uygulan›r. Di¤er koflullarda flimdiki halde hiçbir güvenilir yarg›ya var›lamaz. Hava H›z› Is›l konfor aç›s›ndan özel öneme sahip olan bir fak- tör de yaflam bölgesindeki hava h›z›d›r. Hava h›z›n› s›n›rlayan de¤erler hava s›cakl›¤›n›n ve havan›n tür- bülans düzeyinin bir fonksiyonudur. Bu de¤erlerin, yani hava s›cakl›¤›n›n ve türbülans düzeyinin fonksi- yonu olarak, konfor bölgesindeki izin verilen maksi- mum ortalama hava h›z› de¤erleri fiekil 2.3’den elde edilebilir. Oda s›cakl›klar›n›n 10°C ile 22 °C aras›nda bulun- mas› durumunda, kar›fl›m prensibine dayanan meka- nik havaland›rma, hava h›zlar›n›n fiekil 2.3’de veri- len de¤erleri aflmamas› halinde ›s›l konfor hala sür- dürülebilmektedir. fiekil 2.3’de görülen e¤riler, çeflitli türbülans düzey aral›klar›na karfl› gelen, zaman ortalamas› olarak, li- mit h›z de¤erlerini temsil etmektedirler. Gerekli ›s› ve kütle tafl›n›m›n›n olabilmesi için belir- li bir minimum hava hareketi gereklidir. Bu mini- mum h›z ›s› kayna¤›ndaki do¤al konveksiyon tara- f›ndan gerçeklendi¤inde, böyle bir minimum de¤erin belirlenmesine gerek görülmemektedir. E¤er giysilerin ›s›l direnci 0,032 m2 K/W artarsa veya aktiviteye ba¤l› ›s› üretimi 10 W artarsa, müsaade Aktivite Statik zihinsel faaliyet (okuma, yazma) Çok hafif bedensel faaliyet (ayakta durma) Hafif fiziksel faaliyet Orta veya a¤›r fiziksel faaliyet Aktivite seviyesi 13) 2 3 4 Kifli bafl›na toplam ›s› yay›m› 1) 2) (W) 120 150 270 ve üzeri 1) Radyasyon, iletim, buharlaflma, tafl›n›mla 22 ˚C ortam s›cakl›¤›ndaki toplam emisyon. 2) Oturma halinde steady-state enerji dönüflümünün 1 metabolik birimi: 1 met = 58 W/m2 vücut yüzeyi de¤erindedir. (‹nsan yüzeyi 1.7 m2 al›nm›flt›r.) 3) Aktivite seviyesi 1 1.2 met de¤erine karfl› gelir. Giysiler Ç›plak vücut Hafif yaz giysileri Orta giyim A¤›r giyim Giysiler için kullan›lan di¤er bir birim 1 clo= 0.155 m2K/W Is›l direnç (m2K/W) 0 0.08 0.16 0.24 fiekil 2.3 / HAVANIN SICAKLI⁄ININ VE TÜRBÜLANS DÜZEY‹N‹N FONKS‹YONU OLARAK; KONFOR BÖLGES‹NDE ‹Z‹N VER‹LEN MAX. ORTALAMA HAVA HIZI DE⁄ERLER‹ Tablo 2.2 / G‹YS‹LER‹N ISIL D‹RENC‹ Tablo 2.1 / AKT‹V‹TEN‹N FONKS‹YONU OLARAK K‹fi‹ BAfiINA YAYILAN TOPLAM ISI Hava s›cakl›¤›, °C Türbülans düzeyi Havah›z›,m/s %5 %10 %20
  • 3. 30 edilebilir hava h›z›, yaklafl›k olarak hava s›cakl›¤›n›n 1 K art›r›lmas›na karfl› gelecek ölçüde art›r›labilir. Sabit hava h›z› halinde, hava s›cakl›¤› buna karfl› ge- len miktarda azalt›labilir. Hava h›zlar›n›n ölçülmesinde yönden ba¤›ms›z ölçü yapan cihazlar kullan›lmal›d›r. Zaman ortalamas›n›n ölçülebilmesi aç›s›nda da ölçmenin en az 100 s süre- li olmas› gerekir. Ölçmeler yerden 0,1; 1,1; ve 1,7 metre yüksekliklerde yap›lmal›d›r. E¤er hiçbir ölçme imkan› yoksa türbülans düzeyi %20 al›nmal›d›r (fiekil 2.3’deki en alt e¤ri). Nem Konfor flartlar› için havadaki nem miktar›n›n üst li- miti 11,5 g nem/kg kuru hava ve %65 ba¤›l nem flek- linde tarif edilebilir. Ba¤›l nemin alt limiti ile iliflkili hiçbir belirli bilgi mevcut de¤ildir. Ba¤›l nemin %30 de¤eri alt limit olarak kabul edilebilir. Bu de¤er havan›n s›cakl›¤›n- dan afla¤› yukar› ba¤›ms›zd›r. Belirli durumlarda, arada s›rada bu de¤erin alt›na düflülmesi kabul edile- bilir. 2.2. ISIL KONFOR MODELLER‹ ‹nsan aktivite seviyesine ba¤l› olarak 100 ile 1000 W mertebelerinde ›s› üretir. Asl›nda ›s›l konfor hissi bu üretilen ›s›n›n rahatça çevreye yay›labilmesi ile ilifl- kilidir. Konfor hissinin devam› için vücut s›cakl›¤›- n›n çok dar bir aral›kta korunabilmesi gerekir. Bu s›- cakl›¤›n sabit tutulabilmesi ise, üretilen ›s›n›n çevre- ye transfer edilebilmesi ile mümkündür. Bu tarif içe- risinde ›s›l konforu,bir enerji dengesi olarak model- lemek mümkündür. Bu do¤rultuda çeflitli karmafl›k- l›kta enerji dengesi modelleri oluflturulabilir. Gerçek- ten de bu alanda gelifltirilmifl farkl› kabullere dayal› çok say›da ›s›l konfor modeli bulunmaktad›r. Burada en basit, fakat mekanizman›n temellerini verebilen steady-state enerji dengesi modeli üzerinde durula- cakt›r. Steady-State Enerji Dengesi Vücudun enerji depolama kabiliyeti ihmal edilerek ve vücut içi ile d›fl yüzey aras›nda s›cakl›k fark› ol- mad›¤› kabul edilerek, tek homojen bir cisim için sü- rekli ve kararl› halde (steady-state) enerji dengesi M-W=Qsk + Qres = (C + R + Esk) + (Cres + Eres) flek- linde ifade edilebilir. Burada, M =Metabolik enerji üretimi, W/m2 W =Yap›lan mekanik ifl, W/m2 Qres =Solunumla verilen toplam ›s›, W/m2 Qsk =Deri yüzeyinden verilen toplam ›s›, W/m2 Cres =Konvektif olarak solunumla verilen ›s›, W/m2 C+R =Konvektif ve radyatif yolla deriden duyulur olarak kaybolan ›s›, W/m2 Esk =Deri yüzeyinden buharlaflma (gizli ›s›) yolu ile verilen ›s›, Eres =Solunumla buharlaflma yolu ile verilen ›s›, W/m2 Bu basit enerji dengesi denkleminde görüldü¤ü gibi metabolik olarak üretilen enerjinin ifle dönüfltürüle- meyen k›sm› vücuttan d›flar› at›lmak zorundad›r. Vü- cudun ›s›y› d›flar› atma yollar› esas olarak solunum ve deri yüzeyi olarak ifade edilebilir. Her iki halde de duyulur ve gizli ›s› biçiminde ›s› kayb› olmaktad›r. Is› üretimi ve kayb›n›n ba¤l› oldu¤u faktörlerin ince- lenmesi ayn› zamanda ›s›l konfor flartlar›n›n belirlen- mesi anlam›na da gelmektedir. Metabolik ›s› üretimi daha önce incelendi¤i gibi aktivite seviyesi ve cinsi- yet, yaflla iliflkilidir. Is› kaybetme yollar› ise afla¤›da k›saca incelenmifltir. Yüzeyden Duyulur Is› Kayb› Deri yüzeyinden olan ortalama ›s› geçifli giysiler üze- rinden olmaktad›r. Vücuttan bu yolla olan ›s› kayb› deri yüzeyinden giysilere ve giysiler boyunca iletim- le olmakta ve giysi yüzeyine ulaflan ›s› buradan kon- veksiyon ve radyasyonla çevreye yay›lmaktad›r. Her iki yolla olan ›s› geçiflini de afla¤›daki flekilde ifade etmek mümkündür. C=fcI.hc.(tcI – tC), R=fcI.hr.(tr – tr’ ort) Burada hc konvektif ›s› transferi katsay›s›, hr radyatif ›s› transfer katsay›s›d›r. fcl giysili alan faktörüdür. Görüldü¤ü gibi bu yolla ›s› transferinde oda havas› s›cakl›¤› ile oday› çevreleyen yüzeylerin ortalama s›- cakl›¤› ana parametrelerdir. Yani ›s›l konfor üzerine oda s›cakl›¤› kadar etkili olan çevre yüzeylerin s›cakl›¤›d›r. Özellikle bu nok- tada radyant ›s›tman›n önemi ortaya ç›kmaktad›r. Oda havas›n›n s›cakl›¤› ve radyant s›cakl›¤› birlikte ifade için daha önce verilen oda operasyon s›cakl›¤› cinsinden her iki denklem birlefltirilerek tek bir, (C+R) = fcI.h.(tcL + to) denklemi yaz›labilir. Burada oda operasyon s›cakl›¤› to ile gösterilmifltir. Bu yolla ›s› geçiflinde bir baflka önemli faktör de h katsay›s›- d›r. Bu de¤er esas olarak vücut çevresindeki rüzgar h›z›na ba¤l›d›r. Dolay›s› ile konvektif ›s› kayb› aç›- s›ndan bir minimum de¤er gerekirken, tafl›n›m katsa- y›s›n›n çok büyük olmas› da afl›r› so¤umaya (draft) neden olarak rahats›zl›k yarat›r.
  • 4. 31 Yüzeyden Buharlaflma ile Is› Kayb› Deri yüzeyinden buharlaflma ile ›s› kayb› esas olarak deri üzerindeki buhar bas›nc› ile ortam havas› buhar bas›nc› aras›ndaki farka ve deri üzerindeki nem mik- tar›na ba¤l›d›r. Bu terimin formülasyonu daha karmafl›kt›r. Ancak burada önemli olan buharlaflma yolu ile ›s› kayb›n›n öncelikle ortamdaki neme ba¤l› olmas›d›r. Ortam ne kadar kuru olursa buharlaflma yolu ile o denli fazla ›s› kaybetmek mümkündür. Tam tersine afl›r› nemli ortamlarda buharlaflma ile (terleme ile) ›s› kaybet- mek çok zordur. Solunum Yolu ile Is› Kaybetmek Bu yolla ›s› kayb› yine solunan havan›n s›cakl›¤›na ve özgül nemine ba¤l›d›r. Oda havas› flartlar›nda so- lunan hava, yaklafl›k vücut s›cakl›¤›nda doymufl ha- va olarak d›flar› verilir. Yine solunan hava ne kadar so¤uksa ve ne kadar kuru ise vücuttan ›s› kayb› o denli yüksek olacakt›r. Ancak burada solunan hava- n›n çok kuru veya çok so¤uk olmas› rahats›z eder. 2.3. ISITMADA KONFOR Is›nma bugün bizler için do¤al bir konfor unsurudur. Günün her saatinde ve evin her bölümünde flartlar tam istenen de¤erde olmal›d›r. Bu ›s›l konforun nas›l elde edilece¤i sorusunun cevab› ise çok karmafl›kt›r. Konfor yaln›zca bireysel olarak istenen ve mevcut olan oda s›cakl›¤›ndan oluflmaz. Ayn› zamanda oda- y› çevreleyen yüzeylerin s›cakl›klar› da önemlidir. fiekil 2.4’de gösterildi¤i gibi psikolojik hissedilen s›- cakl›k her ikisinin aritmetik ortalamas›d›r. Pratikte yüzeyler aras›ndaki s›cakl›k fark› 5 °C’den fazla ol- mamal›d›r. Ayn› zamanda hava ile ortalama yüzey s›- cakl›¤› aras›ndaki fark 2°C’den büyük olmamal›d›r. ‹stenen konfor s›cakl›¤› 20°C, oday› çevreleyen yü- zeylerin ortalama 19°C olan s›cakl›¤› ile 21°C olan oda iç hava s›cakl›klar›n›n ortalamas›d›r. D›fl duvar- lar›n ve pencerelerin s›cakl›klar› bunlar›n k-›s› geçir- genlik katsay›s› de¤erlerine ba¤l›d›r. E¤er d›fl duvar için k=0,5 W/m2 K de¤eri sa¤lan›rsa, d›fl hava s›cak- l›¤› –15°C de¤erinde bile oda s›cakl›¤› ile duvar yü- zeyleri aras›ndaki fark› 2°C tutulabilir. E¤er d›fl du- varda izolasyon azalt›l›r ve duvar ›s› geçirgenlik de- ¤eri art›r›l›rsa, duvar iç yüzeyi daha so¤uk olur ve kendisiyle oda s›cakl›¤› aras›ndaki fark artar. Örne- ¤in ayn› –15°C d›fl hava s›cakl›¤›nda, duvar ›s› geçir- genlik katsay›s› K=1.0 W/m2 K oldu¤unda; ›s›l kon- for için iç s›cakl›k de¤eri 23°C’nin üzerine ç›kmal›- d›r. Bu nedenle ›s›l yal›t›m› enerji ekonomisi ka- dar, ›s›l konfor için de gereklidir. Is›tman›n kesilmesi durumunda duvarlar ve oda için- deki eflyalar so¤uyacakt›r. Bu ›s›l atalet nedeni ile, kesintili bir ›s›tma rejimi halinde, çok iyi ›s› izolas- yonu bile olsa istenmeyen s›cakl›klara düflülebilir ve konfordan uzaklafl›l›r. Her 24 saatte bir kereden faz- la düflük çal›flma konumuna geçmek sürekli kullan›- lan hacimler için anlams›zd›r. Is›t›c› yüzeyler prensip olarak d›fl duvarlara yerleflti- rilmifl olmal›d›r. Böylece so¤uk yüzeylerin ›s›t›lmas› mümkün olur ve konfor flartlar›na daha kolay ulafl›- l›r. Radyatörler yaklafl›k ›s›lar›n›n %75’ini konvektif olarak verirler. Yani bu ›s›y› üzerlerinden geçen ha- vaya aktar›rlar. Bu ise so¤uk duvar boyunca yükse- len bir hava ak›m›na neden olur (Bak›n›z fiekil 2.5). Bu güç radyatörün iç duvarlara yerlefltirilmesi halin- de yok olur. So¤uk hava afla¤› iner ve bütün oday› geçerek radyatöre ulafl›r. Bu durumda döflemede so- ¤uk bir bölge oluflur. Bu nedenle radyatörler bütün d›fl duvar boyunca ve- ya hiç olmazsa bütün pencereler boyunca yerlefltiril- melidir. Merkezi s›cak sulu kalorifer tesisleri önceleri çok yüksek s›cakl›klarda çal›flt›r›ld›. Yüksek s›cakl›klar- daki radyatörler toz ve kuru hava nedeni ile rahats›z- l›k verici bir ortam yarat›rd›. Zaman içinde yal›t›m›n artmas› ile radyatörlerdeki ›s› yükü azald›. Ayn› d›fl hava s›cakl›klar› ve iflletme flartlar›nda daha az rad- yatör yeterli oldu. Yeni durumda radyatörleri küçült- mek yerine s›cakl›klar› düflürmek daha rahat ve kon- forlu ortamlar sa¤lar. ‹yi izole edilmifl yap›larda eski büyüklüklerdeki radyatörlerde en so¤uk günlerde bi- le gerekli su s›cakl›¤› 75°C de¤erini geçmez. Art›k Almanya’da 90/70 sistemler yerine 75/60 sistemleri kullan›lmaya bafllanm›flt›r. Bu düflük s›cakl›kl› ›s›t- mada radyatör konstrüksiyonlar›n›n da uygun bi- çimde de¤ifltirilmesi gündeme gelmifltir. 75/60 s›cak sulu ›s›tma sistemleri ile, -Oda içinde ayn› oranda s›cakl›k de¤iflmez. -Hava sirkülasyonu azal›r. -Bölgesel afl›r› s›cak ve kuru havan›n ortadan kalkmas› sayesinde daha konforlu bir ›s›tma elde edilir. 2.3.1. ‹ç Hava S›cakl›¤›n›n ‹ç Hava Kalitesine Et- kisi Hava s›cakl›¤›n›n ›s›l konfor üzerine etkisi iyi bilinir- ken hava kalitesi üzerine etkisi o kadar iyi bilinme- mektedir. Yap›lan çal›flmalar ›l›k ve nemli havan›n konforsuz oldu¤unu ve k›fl›n ›l›k oda havas› s›cakl›- ¤›n›n so¤uk havaya nazaran daha fazla hasta bina sendromlar›na sebebiyet verdi¤ini göstermifltir.
  • 5. 32 Sendrom say›s› ve s›cakl›k aras›ndaki ba¤›nt› 20-26 °C’deki s›cakl›klarda lineere yak›nd›r (fiekil 2.6). Günümüzdeki laboratuar çal›flmalar› alg›lanan hava kalitesinin havan›n entalpisine (s›cakl›k+nem) ba¤l› oldu¤unu göstermifltir. Bu deneylerde hava, yap› malzemesi kaynakl› emisyonlar ile kirletilmifltir. ‹yi iç hava kalitesi ve enerji ekonomisi aç›s›ndan, k›fl›n düflük oda havas› s›cakl›klar› ve düflük nem miktar› olmas›n›n gerekti¤ini ortaya koymufltur. Odadaki hava h›zlar›na ait hedef de¤erler havaland›r- ma ve enerji verimlili¤ine de ba¤l›d›r. Yüksek h›zlar tafl›n›mla ›s› transferini artt›r›r, bu sebeple ›s›tma du- rumunda s›cakl›k konfor aral›¤›n›n alt ucu kullan›l- mal›d›r. Il›k ve nemli iklimlerde iç hava için hedeflenen nem- lilik de¤eri enerji tüketimi aç›s›ndan büyük önem tafl›maktad›r. Ba¤›l nem de¤erinde örne¤in %40’dan %60’a olabilecek bir yükselme, so¤utma öncelikli bölgelerde enerji ihtiyaçlar›na büyük etki yapmak- tad›r. fiekil 2.5 / ODA HAVASI AKIMI RADYATÖRÜN DURDU⁄U YERE GÖRE BEL‹RLEN‹R fiekil 2.6 / KIfiIN 1000 ‹fiÇ‹ KAPASI‹TEL‹ B‹R ‹fi YER‹NDEK‹ HASTA B‹NA SENDROMU SAYISI- NIN ODA HAVASI SICAKLI⁄INA GÖRE DE⁄‹fi‹M‹ fiekil 2.4. SICAKLIK H‹SS‹NE ODANIN TES‹R‹ Do¤ru Uygulama Yanl›fl Uygulama