Is Social Security for all in Tanzania viable?

1. Hifadhi ya Jamii kwa wote: Je,
Inawezekana?
Kassim Hussein, PhD
kassimhussein2002@yahoo.com
255 754 360

2. Maana ya hifadhi
Hifadhi ya Jamii ni mfumo wa kujikinga
dhidi ya majanga yasiyotarajiwa.
Majanga hayo ni kama Maradhi,
Ulemavu, Kupoteza kazi, Kuacha kazi
kwa sababu ya uzee (kustaafu)

4. Kinga
Chakula(NjaakutokanaUkame)
Afyayawatotochiniyamiaka5
Kujifunguakwamama
Msaadawamakundimaalum:
walemavu
Misamahayakodi,tozo
Mengineyo
Pensionkwawote:CHF,
Kinga…chanjozamiripuko
Historia : Aina za Hifadhi kamilifu
MafaoyaBima:PPF,LAPF,NSSF,GEPF,NHIF
Mafaoyawawatumishi
Majanga:
Mafuriko,Tetemeko,Vimbimbunga,Ajali
Wazee:Pensionnatibayawastaafu

5. Sera za hifadhi - nguzo kuu tatu (3)
• Nguzo ya kwanza - Nguzo hii
inahusisha Hifadhi ya Jamii kaSka
mfumo wa huduma za kijamii
zinazogharamiwa kwa kodi ya
Serikali, mashirika ya wahisani wa
ndani na nje na taasisi za kijamii

6. • Nguzo ya pili - Hifadhi ya Jamii inahusisha
uchangiaji wa lazima wa wenye kipato na
walio ajiriwa. Hii ndio nguzo ambayo
Mifuko ya Hifadhi ya Jamii inahusika.
Uchangiaji kaSka mifuko hiyo
hugharamiwa kwa pamoja kaS ya Waajiri
pamoja na Wafanyakazi.
Sera za hifadhi - nguzo kuu tatu (3)

7. • Nguzo ya tatu - mfumo wa
uchangiaji wa hiari ambao
unawalenga zaidi watu wenye kipato
cha ziada na huchangia kama ziada
baada ya kutekeleza majukumu ya
kisheria kwenye nguzo ya pili.
Sera za hifadhi - nguzo kuu tatu (3)

8. Mfumo
Hifadhi
kwa hiyari
Hifadhi ya msingi
kwa shuruS
Hifadhi ya awali kwa
wote

9. Hifadhi hasa inahusu:
• kupotea kipato kutokana na kifo, ulemavu au
uzee.
• Kuumwa na kutoweza kujiSbu
• Athari za Majanga kama vile mafuriko, ukame
nk unaoathiri maisha pamoja na makazi.

10. Viashiria vya kuwa inawezekana?
• Dhamira (intenSon, will)
• Kukubali na utayari (readiness)
• Uwezo – kiuchumi (ability)
• Uwezo – ki organizaSon

11. Je, Dhamira ipo?
• Ndio, dhamira ipo na imekuwepo
tangu mfumo wetu wa hifadhi wa
kiasili kaSka ngazi ya kifamilia
• (Tungaraza (1988), Mlyansi (1991),
Wangwe and Tibandebage, (1999)
Bossert (1987)

12. Je, Dhamira ipo?
• Mfumo wa familia wa kuchukua
majukumu ya hifadhi ulikuwepo –
kijima.
• Sasa umebadilika sana kaSka karne hii
(kivipi?)
• KaSka miaka miongo 5 hii iliopita,
hifadhi ya ujima imebadilka na haja ya
kuwa na mfumo wa hifadhi wa kisasa
umekuwa ni wa lazima

13. Je, Dhamira ipo?
• Serikali imekuwa na dhamira kwanza kwa
kuhakikisha hifadhi maalum kama vile afya
kwa wote bure kaSka miaka ya 1970; unafuu
wa kodi (tax relief) kwa wanandoa;
• Kuendelea kulipwa mashahara kwa
mfanyakazi akiwa mgonjwa (1972)
• Malipo ya mshahara kwa mfanyakazi mzazi
(1975)

14. Uwezo na kadhia ya Umaskini wetu
• Watanzania wengi waliojiajiri na walio
kaSka sekta isiyo rasmi hawamo kaSka
mfumo wa Hifadhi ya Jamii.
• Kitakwimu Watanzania wengi wapo
kwenye sekta isiyo rasmi.
• Asilimia 70 wapo kwenye ukulima
mdogo

15. Uwezo na Umaskini
• Asilimia 10 ni Wajisiriamali:
wamejiajiri wenyewe
• biashara ndogondogo,
madini,
• Sanaa,
• michezo na uchuuzi
mwingine.

16. Uwezo na Umaskini
• Watanzania wenye ajira
rasmi ni sehemu ndogo
sana ya nguvu kazi ya
Tanzania.
• Hifadhi ya Jamii Tanzania
kwanza uliwalenga watu
wachache tu kwenye ajira
tu.

17. Maswaibu ya Uwezo
• Uwezo wa serikali kutoa huduma kwa mfano
kaSka afya bure ulipungua
• Ubora wa huduma pia ulishuka sana
• Ikadhihirika kuwa serikali haina uwezo na sera
ya ‘uchangiaji gharama’ ikaanza 1985 kwa afya
lakini pia kaSka elimu

18. Uwezo wa nani?
• Ikaanza kujilikana kuwa uwezo wa
serikali kumudu sio tu unapungua
dhidi ya uengezeko wa idadi ya watu

19. Uwezo wa nani?
• Uwezo wa wananchi wenyewe
kujimudu unaongezeka iwapo
watajihudumia kwa pamoja
• Hata hivyo uwezo wa mwanachi
kuchukua bima za kibiashara
(medical Insurance) ni mdogo
kufuatana na kipato cha chini

20. Sera ya Kuchangia
Ilitoa unafuu kwa:
• Kwa wazee
• Wenye magonjwa sugu (TB)
• HIV ARV’s
• Akina mama wazazi
• Chanjo –PENTA (surua, homa ya ini, polio BCG
nk)

21. Magonjwa ya Miripuko
• Surua
• Kipindupindu
• Maji safi

22. Serikali inapojitoa - Uwezo: Njia panda
Uwezo
mkubwa
wa kipato
Uwezo
mdogo
wa kipato
Ubora wa huduma
Ubora wa huduma

23. Changamoto
Huduma bora inayogharamiwa ni
kubwa lakini pia inahitaji uwezo
mkubwa wakuzilipia
Je afya yako, na uwezo wako
utakuwa hivyo hivyo… au unaweza
kupungua?

25. Umasikini
• Mwaka 2000 maskini ilikuwa asilimia 35.7
• Mwaka 2007 ilikuwa asilimia 33.6 (HBS)
• Mwaka 2009 ilikuwa asilimia 42 (DHS)
• Sasa… millioni 12 wanaishi kama maskini.

26. Umaskini – ulinganisho duniani

27. Hifadhi kwa wote…
• Njia ya kupunguza umaskini
• Umri na umaskini ni njia rahisi ya utambuzi
• Elimu kwa wote sasa ‘inawezekana’
• Afya ya msingi…. Inawezekana

28. Umaskini na Elimu

29. Mifano: Kenya
• Nchi ya Kenya, WB walipendekeza kuwa bima
ya afya kwa wote.. Utafikia asilimia 62 baada
ya miaka 10.
• Serikali ya kenya na taasisi mbali mbali
zikaunga mkono jitahada za bima ya afya kwa
wote kwa. Mwaka 2004, the Kenya NSHIF
ikaanzishwa

30. Mifano: Namibia
• Wazee wana pension
• Wengine wana pension zao
• Watoto walio kaSka mazingira
magumu – wanatambuliwa na
kusaidiwa

31. Mifano: Rwanda
• Nchi ya Rwanda ina (RAMA), the
Medical Military Insurance (MMI) na
Assurances Maladies
Communautaires (AMCs). RAMA ni
lazima Kwa watumishi wa serikali na
hiari kwa watu wengine binafsi.
Wote wanachangia asilimia 15 ya
mapato yao.

32. Mifano: Rwanda
• MMI ambayo huchangia asilimia 22
ni zaidi mashsusi kwa wanajeshi

33. Mifano: Rwanda
• AMCs ni mpango wa watu
wasiokuwa na kipato au kipato cha
chini na ndio wengi chini nao
huchangia kwa kima cha 1000
Rwandan Francs (sawa na 1.85 US$)
kwa mwaka na serikali huchangia
kaisi kama hiko tena kaSka mfuko

34. Dhana ya
Uwezo:
Kutaka,
Kuhitaji,
kumudu

35. Hoja ya kujumuisha hifadhi
Pension
Ruzuku
CapitaSon
Ruzuku
Mishahara
na other
charges
Huduma za
afya za
bure
Mipango na
mifuko
mengine
TASAF
Mfuko wa
Majanga
Bima za
Jamii
CHF
Bima ya
Afya
NHIF

36. Mifuko imekomaa
• Mifuko sasa ina uzoefu
• Ina wafanyi kazi
• ‘Acturially’ iko vizuri
• Ina mtandao mzuri mikoani
• Kuna SSRA kwa udhibiS

37. 11 | 37
Kukuwa kwa wanachama…michango
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Figure 2: Contribution/membership Growth
Con/membership

38. Ongezeko la
michango

39. Utawala bora wa
Mfuko

40. Ongezeko la
Thamani ya mifuko

42. Viashiria vya Kumudu
• Asilimia 1 ya Pato la Taifa (asilimia 7)
• Kuingia uchumi wa kaS, Kuchuka kwa ongezeko la
bei (inflaSon)
• Kubadilisha matumizi (expenditure switching)
• Kasi ya JPM kaSka ukusanyaji wa Kodi, kupunguza
gharama
• Sera ya kushusha na kusamehe viwango vya kodi
• Kuongezeka kwa vikundi vya ujasiriamali
• Uwezekano wa kuunganisha aina za hifadhi.
• Kuanzishwa kwa pension kwa wazee Zanzibar

43. Viashiria kinzani
• Utayari au kutohamasika wa baadhi ya watu
kuchangia, kujitoa kwa baadhi
• Ufinyu wa mafao
• Ukubwa wa deni la Taifa na kuongezeka kwa
deni hilo
• Nakisi kaSka bajeS ya serikali

44. Kuhusu Wazee
• Ni wachache… zaidi wako
vijijini, zaidi ya asilimia 73
bado wanafanya kazi
• Gharama yao sio kubwa…
• Kumudu Social pension kwa
kundi hili inawezekana?

45. Safari ni hatua

46. Kuhusu
Wajasiriamali
• Mifuko
imefanya vizuri
kwa wale walio
katika CHF,
Vikoa, ….
• Inawezekana
kutumia
Halmashauri,
CBO, vikundi,
vicoba, Saccos

47. Kuhusu mifuko rasmi
• Mifuko imefanya vizuri kwa
wale walio katika ajira
• Imeanza kusajili kwenye
sekta isio rasmi
• Kumekuwa na kutoridhika
na ubora wa mafao

48. HiSmisho: Mazingira rafiki yajengwe
• Pato la Taifa la taifa …
asilimia 25 lielekezwe
kwenye hifadhi zote
(viwango vya kimataifa)
• TaraSbu, kidogo
kidogo.. Hatua kwa
hatua kwa hiari
• Kushirikisha watu kaSka
ngazi za chini

49. HiSmisho: Mazingira rafiki yajengwe
• Elimu na ushawishi
uwepo
• Matumizi ya
Kitambulisho cha Taifa,
unasaidia utambuzi.
• Aina ya huduma ziwe
rafiki, michango kwa
teknologia ya simu,
vikundi nk

50. Jumuisho
• Inawezekana,
• Dhamira ipo, haja ipo,
• Watu wahitaji wapo
• Uwezo ki uchumi upo, unakuwa
• Uwezo ki organizaSon upo

51. Ahsante

52. Q & A
Kassim Hussein, PhD
Kassimhussein2002@yhaoo.com
+255 754 360