2014 raporunu indirmek için tıklayınız: http://bit.ly/1Cf3qA0

2. İÇİNDEKİLER SAYFA NO
BÖLÜM I
1. GİRİŞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4
2. SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER
2.1. Ülke Kimliği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5
2.2. Sosyal Göstergeler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
2.3. Ekonomik Göstergeler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
3. ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER
3.1.Ülkenin Kısa Tarihçesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8
3.2. Siyasi ve İdari Durum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
3.3.Coğrafi Bilgiler ve Nüfus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
4. GENEL EKONOMİK DURUM
4.1.Genel Durum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11
4.2.Tarım ve Hayvancılık . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12
4.3.Sanayi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
4.4. Ulaştırma ve Telekomünikasyon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
4.5. Ticaret . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16
4.6. Hizmetler (Bankacılık, Turizm, Sigortacılık, Diğer Hizmetler) . . . . . . .16
4.7. Enerji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20
4.8. Doğal Kaynaklar, Madencilik ve Su . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21
4.9. Para ve Sermaye Piyasaları. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22

3. 4.10. Son Yılda Ekonomiyi Etkileyen İç ve Dış Olaylar . . . . . . . . . . . . . . . . . .22
5. EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER
5.1. Genel Durum. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
5.2. Ödemeler Dengesi ve Sermaye Hareketleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
5.3. Yıl İçinde Alınan Ekonomik Önlemler ve Uygulamalar . . . . . . . . . . . . 24
5.4. Dış Ticaret . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
5.5. Dış Ticaret İstatistikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29
BÖLÜM II
1. TÜRKİYE İLE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİN GELİŞİMİ
1.1. Ekonomik İlişkilerin Genel durumu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32
1.2. Ticari İlişkilerin Genel Durumu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32
1.3. Dış ticaret İstatistikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
1.4. Ticari İlişkilerde Bilinmesi Gerekli Genel Konular . . . . . . . . . . . .34
1.5. Yıl İçinde Açılan Fuarlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38
1.6. Belli başlı Ekonomik ve Ticari kuruluşlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38
2. SORUNLAR, GÖRÜŞLER VE ÖNERİLER
2.1. Sorunlar, Görüşler ve Öneriler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
KAYNAKÇA : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

4. BÖLÜM I
1. GİRİŞ
Bu rapor Filistin ile ticaret yapmak isteyen işadamlarına Filistin hakkında güncel bilgi vermek
amacıyla yazılmıştır. Fakat bu bilgilerden öğrenciler ve gazetecilerin de yararlanabileceği
düşünülmektedir.
Verilerin doğru ve güncel olması için elden gelen tüm çaba gösterilmiştir. Ancak diğer
gelişmekte olan ülkelerde olduğu gibi, Filistin’in verilerine de ihtiyatla yaklaşılması
gerekmektedir.
Raporun 1. Bölümünde Filistin’in sosyal ve ekonomik göstergeleri sıralandıktan sonra, ülkenin
tarihi, siyasi ve coğrafi durumu hakkında özet bilgi verilmiştir. Daha sonra Filistin’in genel
ekonomik durumu ile ekonomik ve ticari ilişkileri hakkında bilgilendirme yapılmıştır. 2. Bölümde
ise Filistin ve Türkiye’nin ekonomik ve ticari ilişkileri geniş olarak ele alınmış, son kısımda da her
iki ülkeye ilişkin sorun, görüş ve öneriler açıklanmıştır.

5. 2. SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER
2.1. ÜLKE KİMLİĞİ
Devletin Adı : Filistin Yönetimi (kısaca
Filistin)
Başkentler : (işgal altındaki) Doğu Kudüs;
(de facto) Ramallah ve El-Bire, (de facto) Gazze
Yönetim Biçimi : Yarı-Başkanlık
Resmi Dili : Arapça
Dini : İslam, Hristiyan
Para Birimi : Yeni İsrail Şekeli, Ürdün
Dinarı, Mısır Lirası
Üyesi olduğu uluslararası kuruluşlar : Arap Birliği, İslam
Konferansı Örgütü
Yıllık Ortalama Döviz Kuru (Bir dolar karşılığı) : 3, 7330 YİŞ
Yüzölçümü : Batı Şeria: 5.655 km2, Gazze Şeridi:
365 km2
Nüfus (tahmin)
Kadın : Batı Şeria: 1.253.579, Gazze Şeridi:
769.056
Erkek : Batı Şeria: 1.293.146, Gazze Şeridi:
792.850
Yıllık nüfus artışı (%) : Batı Şeria: 2, 65, Gazze
Şeridi: 3, 25
Nüfus Yoğunluğu (kişi/km2) : Batı Şeria: 450, Gazze
Şeridi: 4.279
Mesai Saatleri ve Günleri : Pazar- Perşembe 08:00-
15:00
Büyük Kentler (Limanlar) : El-Halil, Gazze, Doğu Kudüs; Gazze
Limanı (yarım kalmış, harap), Yaser Arafat Uluslararası Havalimanı/Refah (harap)

6. Türkiye ile Saat Farkı : Sıfır
Haftalık Çalışma Saati (Ortalama) : 40
Resmi Tatil Günleri : Miladi Yılbaşı (1 Ocak),
Mevlid Kandili, Emlak Günü (20 Mart), İşçi Bayramı (1 Mayıs), Miraç Kandili, Şeker Bayramı,
Bağımsızlık Bayramı (15 Kasım), Kurban Bayramı, Hicri Yılbaşı, Noel Bayramı (25 Aralık)
Uluslararası Telefon Kodu : 970
2.2. SOSYAL GÖSTERGELER
Ortalama Ömür 2008 2009 2010
Kadın 73,00 73,2 -
Erkek 70,2 70,5 -
Okuma Yazma Oranı (%) 93,9 94,1 -
Yüksek Öğretim Okul Sayısı 13 13 13
Yüksek Öğretimdeki Öğrenci Sayısı 167.984 Veri Yok 182.453
Hastane Sayısı 76 75 -
Doktor Sayısı 7.316 7.606 -
Otomobil 96.736 123.621 -
Telefon 354.804 368.216 -
Televizyon 4.019.400 4.019.400 -
Mobil Telefon 1.314.406 1.800.000 -
Bilgisayar 2.066.400 2.066.400 -
İnternet Bağlantı Sayısı 1.197.000 1.197.000 -
Gelen Turist Sayısı 181.963 500.000 2.000.000
Giden Turist sayısı Veri Yok Veri Yok Veri Yok
Eğitim Harcamaları / GSMH Veri Yok Veri Yok Veri Yok
Sağlık Harcamaları / GSMH Veri Yok Veri Yok Veri Yok
Karayolu Uzunluğu (km) Veri Yok 5.131 Veri Yok
Kişi Başına Yıllık Elektrik Tüketimi (KWH/Kişi) Veri Yok Veri Yok 50,2
Asgari Ücret (Uygulama Varsa) Yok Yok Yok
Kaynak: FİMB, Turizm Bakanlığı, Yüksek Öğrenim Bakanlığı
2.3. EKONOMİK GÖSTERGELER
2008 2009 2010
GSYH (nominal, milyon YİŞ) 17.502 20.611 21.669
GSYH (2004 yılı sabit fiyatları ile, milyon $)
Batı Şeria
Gazze Şeridi
4.878,3
3.716,7
1.161,6
5.241,3
4.071,5
1.169,8
5.728,0
4.381,4
1.346,6
GSYH (SAGP göre) Veri Yok Veri Yok Veri Yok

7. Reel GSYH Artış Oranı (%) - 7,44 9,29
Kişi Başına GSYH ($, baz yıl: 2004)
Batı Şeria
Gazze Şeridi
1.356,3
1.723,6
806,5
1.415,7
1.837,8
786,8
1.502,4
1.924,6
876,7
Enflasyon Oranı
Üretici Fiyat Endeksindeki Yıllık Artış (%) (baz yıl:
2007)
8,16 1,53 3,36
Tüketici Fiyat Endeksindeki Yıllık Artış (%) (baz yıl:
2004)
9,89 2,75 3,75
İşgücü (Faal nüfus) %
Batı Şeria
Gazze Şeridi
40,3
42,1
36,2
41,6
43,8
37,6
41,1
43,7
36,4
İşsizlik Oranı %
Batı Şeria
Gazze Şeridi
25,7
20,1
41,0
24,5
17,8
38,6
23,7
17,2
37,8
Yurt Dışında Çalışan İşçi Sayısı Veri Yok Veri Yok Veri Yok
GSYH – Sektörel Büyüme Hızları (%)
Tarım ve Balıkçılık - 2,48 22,7
İmalat, Madencilik, Elektrik ve Su Temini - 1,79 5,49
İnşaat - 23,31 35,5
Toptan ve Perakende Ticareti - 8,32 17,55
Ulaştırma - 11,05 16,36
Mali Aracılık - 4,05 10,44
Hizmetler - 10,33 7,64
Diğerleri - 8,10 0,56
Sabit Sermaye Yatırımları (milyon $)
Kamu 540,0 562,1 715,3
Özel 638,5 687,8 775,3
Dış Ticaret (bin $)
İhracat 558.446 518.355 Veri Yok
İthalat 3.466.168 3.600.785 Veri Yok
Denge -2.907.722 -3.082.430 Veri Yok
Dünya Ticareti İçindeki Payı (%) İhmal
edilebilir
İhmal
edilebilir
Veri Yok
Türkiye ile Ticaret (bin $)
İhracat 429 274 576
İthalat 20.690 29.523 40.309
Denge 20.261 29.249 39.733
Ülke Toplamı İçinde Türkiye'nin payı (%)
İhracat 0,077 0,053 Veri Yok
İthalat 0,59 0,82 Veri Yok
Cari İşlemler Dengesi (milyon $) 764,4 -736,8 Veri Yok
Borç Stokları (milyon $)

8. İç Borç Stoku 523,06 644,79 875,64
Dış Borç Stoku 1.034,35 1.086,93 1.071,38
Orta ve Uzun Vadeli 1.034,35 1.086,93 1.071,38
Kısa Vadeli 0 0 0
Emisyon Hacmi (YİŞ) Para Basma Yetkisi Yoktur
Seçilmiş Oranlar (%)
İhracat / İthalat 16 14 Veri Yok
İhracat / GSYH 11 9,88 Veri Yok
İthalat / GSYH 71,05 68,7 Veri Yok
Cari İşlem Dengesi / GSYH 15,67 -14,06 Veri Yok
Dış Borç / GSYH 21,2 20,7 18,7
İç Borç / GSYH - 12,3 15,2
Enerji
Doğalgaz Rezervi Veri Yok Veri Yok Veri Yok
Doğalgaz Üretimi Yok Yok Yok
Doğalgaz İhracatı Yok Yok Yok
Kaynak: FİMB, Milli Ekonomi Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Filistin Para Kurumu, TÜİK, Ekonomist
İstihbarat Birimi
3.ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER
3.1. Ülkenin Kısa Tarihçesi
1948 yılında Filistinde İngiliz Mandasının bitmesinin hemen ertesinde, İsrail Devleti ilan edilmiş
ve 1. Arap –İsrail Savaşı başlamıştır. Bu savaş sonrasında Nakba (felaket) denilen, tarihi
Filistin’den ilk büyük göç dalgası gerçekleşmiş ve binlerce Filistinli bugünkü Lübnan, Suriye,
Ürdün, Batı Şeria ve Gazze Şeridine göç etmiştir. Bu ülkelerdeki kamplarda yaşayarak mülteci
konumuna düşen Filistinliler, Arap Birliğinin talebiyle 1964 yılında Kudüs’te Filistin Kurtuluş
Örgütünü (FKÖ) kurarak, kurtuluş hareketini başlatmışlardır. 1967 yılındaki 2. Arap-İsrail Savaşı
sırasında ise Naksa (yenilgi) denilen, ikinci büyük göç dalgasıyla, binlerce Filistinli yine adı geçen
ülkelere göç etmiştir. Bu savaştan sonra FKÖ, Filistinlilerin tarihte ilk defa kendi adlarına, silahlı
direnişini başlatmış ve 1988 yılında Filistin Devletini ilan etmiştir.
Türkiye tarafından hemen tanınan Filistin Devleti, İsrail ve FKÖ arasında 1993 yılında imzalanan
Oslo Anlaşmaları ile özerk bir yurt kazanmış ve bu yurt üzerinde Filistin Yönetimi kurulmuştur.
Ancak Kudüs hariç bu yurt, İsrail’in 1967’de işgal ettiği Batı Şeria’da 3 bölgeye ayrılmıştır: A, B, C.
A Bölgesi (Batı Şeria’nın % 17,2’si) Filistin Yönetiminin idari ve güvenlik kontrolünde, B Bölgesi
(Batı Şeria’nın % 23,8’i) Filistin Yönetiminin idari kontrolünde fakat güvenlik İsrail kontrolünde, C
Bölgesinde (Batı Şeria’nın % 59’u) ise idari ve güvenlik kontrolü tamamiyle İsrail kontrolündedir.

9. 5 yıl içinde FKÖ-İsrail arasında nihai barış yapılmasına kadar geçici olan bu statü, siyasi ve
güvenlik sorunları nedeniyle bugüne kadar sürmüştür.
2005 yılında da İsrail Gazze Şeridinden tek taraflı olarak çekilmiş, fakat buradaki hükümet 2007
yılından itibaren fiilen Hamas kontrolüne geçmiştir.
3.2. Siyasi ve İdari Durum
3.2.1. Yasama: FKÖ bir şemsiye organizasyon olup, altında merkez sağdan ve merkez soldan
Fatah’ın da dahil olduğu birçok parti bulunmaktadır. Merkez sağdan (islamcı) Hamas ise bu
örgütün üyesi değildir.
Çoğunluk ve nispi sistemin karışımı olan bir seçim sistemi ile Ocak 2006’da seçilen 132 üyeli
Filistin Yasama Konseyi, 2007’nin ortasından beri İsrail’in Hamas milletvekillerinin çoğunu
tutuklaması ve Hamas-Fatah çatışmasından dolayı yeterli çoğunluk sağlanamadığından,
toplanamamaktadır. Şu anda Başkanlık Seçimi (Ocak 2009), Milletvekil Genel Seçimleri (Ocak
2010) ile Yerel Seçimlerin (Aralık 2009) yenilenme zamanı gelmiş olup, Hamas-Fatah
anlaşmazlığı yüzünden yapılamamaktadır.
3.2.2. Yürütme: Filistin Yönetiminin Başkanı Mahmut Abbas (Fatah), Başbakanı da Dr. Selam
Feyyaz (Bağımsız)’dır. Gazze Hükümetinin Başbakanı ise İsmail Haniye (Hamas)’dir.
3.2.3. Yargı: Filistin yargı sistemi sulh mahkemeleri, birinci derece mahkemeleri, istinaf
mahkemeleri ve yüksek mahkeme ile temyiz mahkemesinden oluşmaktadır. Filistin Yönetimi
Başsavcısı ise Ahmet El-Muğanni olup, yargı sisteminin idari gözetim ve denetiminden sorumlu
Yüksek Yargı Konseyi Başkanı Başhakim Ferid El-Cellad’dır. 2010 yılında da Yolsuzlukla Mücadele
Komisyonu ve Yolsuzluk Suçları Mahkemesi kurulmuş olup, Komisyon başkanlığına Refik Natşe
atanmıştır.
Filistin’de aile ve miras hukukuna bakan birinci derece şeriat mahkemeleri, şeriat istinaf
mahkemeleri ve Üst Şeriat Mahkemesi ile başında Başkadı Şeyh Yusuf Id’is’in bulunduğu Yüksek
Şer’i Yargı Konseyi de bulunmaktadır.
3.3.Coğrafi Bilgiler ve Nüfus
3.3.1. Coğrafi Konumu, Yer Şekilleri, Akarsular ve Göller, İklim-Bitki Örtüsü: Filistin,
Güneydoğu Akdeniz kıyısındaki Gazze Şeridi ile Ürdün (Şeria) Irmağının batı yakasındaki Batı
Şeria’dan oluşmaktadır. Komşuları İsrail, Mısır ve Ürdün’dür. Batı Şeria’da El-Halil Dağları ana
dağ silsilesi olup en yüksek tepesi Tel Asur’dur (1.016 m). Gazze ise düzlük ve kumullardan
oluşmaktadır. Batı Şeria’nın en önemli akarsuyu Ürdün ile sınırı da oluşturan Şeria Nehridir. Bu
nehir, deniz seviyesinin 408 m altındaki Ölü Deniz’e (Lut Gölü) dökülmektedir. Batı Şeria’nın

10. iklimi yazın sıcak ve kuru, kışları ise soğuk ve yağışlıdır. Gazze Şeridi ise yazın sıcak ve kuru, kışın
ılımandır. Her iki bölgede de kuvvetli kum fırtınaları (Hamsin) görülmektedir.
3.3.2. Nüfus
2008 2009 2010
Nüfus artışı % (tahmin)
Batı Şeria
Gazze Şeridi
2,87
2,65
3,23
2,88
2,65
3,25
2,88
2,65
3,25
Yaşlara göre dağılımı (%) (tahmin)
15 Yaşından Az
65 Yaşından Fazla
42,2
2,6
41,6
2,5
41,3
3,0
Ülke içi dağılımı (tahmin)
Batı Şeria
Gazze Şeridi
3.825.512
2.385.180
1.440.332
3.935.249
2.448.422
1.486.816
4.048.403
2.513.283
1.535.120
Kaynak: FİMB
3.3.3. Çalışma ve İşgücü
2008 2009 2010
Yıllara göre çalışan nüfus (tahmin) 664.200 724.200 709.500
Çalışan nüfusun kadın-erkek bölgesel dağılımı (%)
Batı Şeria
Erkek
Kadın
Gazze Şeridi
Erkek
Kadın
Veri Yok
Veri Yok
70,5
17,1
61,6
11,6
69,1
16,3
61,5
10,0
Haftalık çalışma saatleri Min. 35
Max. 45
Min. 35
Max. 45
Min. 35
Max. 45
Günlük Ücretler (YİŞ) 91,00 91,30 92,40
Kaynak: FİMB
3.3.4. Eğitim ve kültür: Filistin’de birçok ilköğretim ve ortaöğretim kurumu mevcuttur. 9 adet
Batı Şeria’da, 4 adet Gazze Şeridinde olmak üzere, toplam 13 adet de yüksek öğrenim kurumu
bulunmaktadır. Bunlar: Arap-Amerikan Üniversitesi (Cenin), Beytlahim Üniversitesi (Beytlahim),
Birzeyt Üniversitesi (Ramallah ve El-Bire), El-Halil Üniversitesi (El-Halil), El-Necah Mili
Üniversitesi (Nablus) Filistin Politeknik Üniversitesi (El-Halil), Filistin Teknik Üniversitesi-Haduri
(Tulkerim), Kudüs Üniversitesi (Kudüs), Kudüs Açık Üniversitesi (Kudüs), El-Aksa Üniversitesi
(Gazze), El-Ezher Üniversitesi (Gazze), Gazze İslami Üniversitesi (Gazze), Filistin Üniversitesi
(Gazze).

11. Filistin’de birçok kültür ve folklor merkezleri, sanatevleri, müzeler, müzik okulları ve tiyatrolar
bulunmasına rağmen bir tek sinema (El-Kasaba Tiyatro ve Sineması/Ramallah ve El-Bire)
bulunmaktadır.
3.3.5. Sosyal Güvenlik: Filistin’de işçiler için zorunlu bir sigorta ve emeklilik (sosyal
güvenlik) programı bulunmamaktadır. Ancak işverenler çalışanlarını iş kazalarına karşı
sigortalatmak zorundadırlar. Sivil ve askeri memurların ise sosyal güvenliği bulunmakta olup,
Filistin Maliye Bakanlığınca yönetilmektedir. İşsizlik sigortası ne işçiler ne de memurlar için
mevcut değildir.
4. GENEL EKONOMİK DURUM
4.1. Genel Durum
Filistin ekonomisinin gelişimi 1967’den beri çok zor bir şekilde sürmekte olup, İsrail, bütün
Filistin topraklarının kontrolünü eline aldığından dolayı, Filistin ekonomisi İsrail ekonomisiyle sıkı
bir şekilde bağlı kalmıştır. 1993’de Filistin Yönetimi’nin gelmesiyle, giriş, sınır ve Filistin
topraklarının kontrolü ve idaresi İsrail elinde kalmıştır.
1993’den beri, Filistin ekonomisinin temel ekonomik göstergeleri bazen büyüme bazen de
bozulma göstermektedir. Filistin Yönetimi’nin ekonomisinde 2006-2010 yıllarında bazı
göstergelerin geliştiği ve Filistin’in toplam milli üretimin büyüme oranında yükselme olduğu
görülmüştür. Filistin’de sosyal ve ekonomik verilerin bütün bu pozitife yakın göstergeleri,
özellikle son yıllarda yapılan uluslararası yardımlar sayesinde ortaya çıkmıştır.
4.1.1. Genel Ekonomik Yapı: Filistin’in son 3 yıllık ekonomik verileri aşağıdadır:
2008 2009 2010
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (milyon $) 4.878,3 5.241,3 5.728,0
Sektörel Dağılımı (milyon $)
Tarım ve Balıkçılık 286,1 293,2 360,0
İmalat, Madencilik, Elektrik ve Su Temini 761,1 747,7 706,6
İnşaat 314,4 387,7 525,6
Toptan ve Perakende Ticareti 497,5 539,9 634,7
Ulaştırma 345,5 383,7 446,5
Mali Aracılık 280,0 269,1 297,2
Hizmetler 1.007,0 1.111,1 1.196,0
Diğerleri 701,5 758,3 762,6
Üretici Fiyat Endeksi (baz yıl: 2007) 108,2 109,8 113,5
Tüketici Fiyat Endeksi (baz yıl: 2004) 121,0 124,3 129,1
Tasarruflar (milyon $) 2.111,9 1.996,0 2.017,6
Bütçe geliri (milyon $) 1.568 1.630 1.927

12. Bütçe gideri (milyon $) 2.825 2.780 3.170
Kaynak: FİMB, Milli Ekonomi Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Filistin Para Kurumu
4.2. Tarım ve Hayvancılık
Kaynak: FİMB
Kaynak: FİMB, Tarım Bakanlığı
Kaynak: FİMB,
Tarım Bakanlığı
Tarımsal sulama için
yeraltı sularının
yaklaşık %60’ı veya yaklaşık olarak 160 milyon m³ su kullanılmaktadır.
2007-2008 yılının istatistiklerine göre, Filistin’in tarımsal üretim değeri 1.366.576.000 dolara
ulaşmış olup, bunun 490.395.000 üretim maliyeti, katma değeri ise 876.181.000 dolar olarak
gerçekleşmiştir.
2010'da İnek Sayısı 2010'da Koyun Sayısı 2010'da Keçi Sayısı
Filistin Toprakları 38.259 563.636 228.981
Batı Şeria 28.666 503.431 215.774
Gazze Şeridi 9.593 60.205 13.207
2010'daToplam Alan
(Dönüm)
2010'da Toplam
Ekilmiş Alan
(Dönüm)
2010'da Toplam
Alana Göre Ekilmiş
Alanın Oranı
(Dönüm)
Filistin Toprakları 6.020.000 960.320,6 %16,0
Batı Şeria 5.655.000 885.166,3 %15,7
Gazze Şeridi 365.000 75.154,3 %20,6
2008/2009
Başlıca Ürünler (Ton)
Salatalık 208.182
Domates 207.559
Zeytin 85.651
Patates 69.180
Patlıcan 59.655
Kuru Soğan 40.054
Buğday 31.826
Arpa 9.740
Yonca 9.212

13. Filistin tarımının karşılaştığı zorluk ve sorunları şöyle sıralayabiliriz:
En önemlisi ayırım duvarı inşaatı ve bu inşaattan kaynaklanan arazi izolasyonu, ve
alt yapısının bozulması
Tarımsal toprakların ve suyun az olması ve diğer sektorlerinin bu kıt kaynaklar ile
olan rekabeti
Tarım sektörünün araştırmacı, laboratuvar, ekipman ve makinelerin eksikliği, aynı
zamanda tarımsal araştırmaların yapısının zayıf oluşu, deney istasyonlarının
yeterli derecede uygun olmaması
Tarımsal işletmelerin bazılarının dağılıp küçülmesi ve bazılarının mülkiyetinin çok
ortaklı olması
Tarımla ilgili yasaların uyarlanmış olmaması
4.3. Sanayi
Sanayi sektörü, ekonominin gelişim sürecinde etkili olmayan körelmiş sektörden, genel
kalkınma sürecini etkileyen ve Filistin ekonomisindeki yapısal bozuklukları düzeltecek, diğer
ekonomi sektörlerinin önünde gelen bir sektöre dönüşme aşamasından geçmektedir. Bu
dönüşüm de Filistin ekonomisine imkanların ve fırsatların sağlanmasına bağlıdır.
Başlıca ürünler (Bin $) 2008 / 2009
Gıda ve İçecek Sanayileri 468.485,6
Ametal Madenler Sanayisi 403.849,4
Elektrik Besleme 336.884,8
Makina Hariç, Maden Sanayisi 251.903,1
Mobilya Sanayisi 193.594,6
Giyim Sanayisi 98.438,8
Kimyasal Madde Üretim Sanayisi 97.500,3
Basım ve Yayın Sanayileri 50.148,4
Deri Debağatı ve Hazırlanması, Çanta ve Ayakkabı sanayisi 43.299,7
Kaynak: FİMB, Milli Ekonomi Bakanlığı
Filistin ekonomisindeki sanayi, milli ekonominin kalkınması ve İsrail işgali ve politikaları
yüzünden olan dengesizlik ve bozulmalardan kurtulmak için, genel kalkınma sürecindeki
kullanılması gereken en önemli stratejilerden biridir. Bu amaçla bazı sanayi bölgeleri
kurulmaktadır.
Cenin Sanayi Bölgesi
Proje, Filistin Sanayi Bölgeleri ve Serbest Bölgeler Kurumu (PİEFZA) sorumluluğunda bir sanayi
bölgesi inşa etmekten ibaret olup, Türk şirketi bölgeyi geliştirirken, Alman Kalkınma Bankasının
görevi Filistin Yönetimine bölgeye dış alt yapısını geliştirmek için finans vermektir.

14. Cenin Sanayi Bölgesi, Ceninin kuzeyinde olup, 60 numaralı Yolun 1700 metre batısında yer
almaktadır. Bölgenin toplam alanı 933 dönümdür. 890 dünümü sanayi bölgesine ait olup, geri
kalan 43 dönümü hizmet tesisleri ve idari bölge olmaktadır. Geliştiren firma ise TOBB-BİS
şirketidir.
Eriha Sanayi ve Tarım Kompleksi
Kalkınma amacıyla yapılan en temel projelerden biri olup, Japonya Hükümeti girişimini (Barış ve
Refah Koridoru) gerçekleştirmek için, 4 tarafın (Filistin, İsrail, Ürdün ve japonya) anlaşması
sonucunda, Eriha Sanayi Tarım Kompleksi (JAİP) inşa edilmektedir. 2006 yılının haziran ayında
başlayan proje, 2012 yılında çalışmaya başlayacaktır.
Beytlahim Sanayi Bölgesi
Bu projenin en önemli amaçları, Filistin ekonomisini kalkındırmak ve geliştirmek, yeni iş fırsatları
yaratmak, kaliteli profesyonel eğitim vermek ve işsizlik oranını azaltmaktır.
Beytlahim Sanayi Bölgesi, Beytlahim'in çevresinde A (Filistin Yönetimi kontrolünde olan
bölgeler) diye sınıflandırılan bölgede yer almaktadır. Fransa Hükümeti yardımı ile yapılan bu
projenin sözleşmesi 24.06.2009 yılında imzalanmış olup, alt yapının finansmanı Filistin Yönetimi
tarafından yapılmaktadır. Proje sorumlularının tahminlerine göre, projenin tamamlanmasının
yaklaşık 5 ile 6 yıl arasında gibi bir zaman alacağı düşünülmektedir.
Gazze Sanayi Bölgesi
1998 yılında kurulan Gazze Sanayi Bölgesi, Batı Şeria ve komşu bölgelerindeki sanayi bölgelerine
benzeyen, Gazze Şeridi’ndeki ilk sanayi bölgesi olup, toplam alanı 480.000m², sınır noktaları,
havaalanları ve limanlara yakınlığından dolayı özel bir konuma sahiptir.
Gazze Sanayi Bölgesi hizmetler ve alt yapı açısından gereken her şey ile hazırlanmış olup, su
sistemleri, kablolu ve kablosuz telekomunukasyon ve kanalizasyon sistemleri ile donatılmıştır.
Sanayi Bölgeleri ve Serbest Bölgeler Kurumunun (PİEFZA) temsil ettiği Gazze Sanayi Bölgesi
idaresi, yatırımcılara işlerini daha kolay bir şekilde sürdürmeleri için yardımda bulunup, posta,
gümrükleme, şirket kayıtlar, ruhsatları sağlama gibi hizmetlerde de bulunmaktadır.
Gazze Sanayi Bölgesinin, 300'den fazla fabrika çalıştırıp ve yaklaşık olarak 20.000 kişiye iş
vermek gibi uzun vadeli planları bulunmaktadır. Bu Sanayi Bölgesini Geliştiren firma Padiko'dur.
Gazze’deki siyasi durumdan dolayı bu Sanayi Bölgesinde çalışmalar durmuş olup, halihazırda,
UNRWA tarafından depo olarak kullanılmaktadır.
4.4. Ulaştırma ve Telekomünükasyon

15. 1994’de Filistin Yönetiminin kurulduğu anda İsrail telekomünükasyon ve posta sektörünü Filistin
yönetimine devretmiştir. İki tarafın arasındaki düzenlemeler, 1995’te yapılan geçici bir
anlaşmaya göre yapıldı. Bu anlaşmanın en önemli dezavantajları:
Sözleşme, İsrail tarafına Gazze Şeridi ve Batı Şeria’daki frekans spektrumuna mutlak
kontrol hakkını verdi.
Sözleşme, telekomunukasyonun uluslararası bağlantı noktalarının kontrolünü da verdi.
Filistin şebekelerine zincir vurup, baz istasyonlarının (C) olarak sınıflandırılmış bölgelerde
olması için zorladı.
Sözleşme, Kudüs’ün doğusunda Filistin şirketleri ağlarının çalışmasını yasakladı.
Batı Şeria bölgelerinde İsrail şirketlerine inşa, çalıştırma ve bütün hizmetlerin sunma
hakkı verdi.
Sözleşme, Filistin postasını İsrail postasının bir yerel ajansı olarak görmektedir.
Bu geçici anlaşma sınırları içinde, Filistin Yönetimi 1996 da (PALTEL) kurulmuş olup, Tüm Filistin
topraklarına telekomünükasyon ağları çalıştırma ruhsatı 20 yıllığına, başka operatörlere ihaleye
girme şansı vermeden verilmiştir. Sunu da belirtmekte yarar var ki, Filistin’de 1996 yılında 3
nolu kablolu ve kablosuz telekomünükasyon kanunu çıkarılmış olup, 2003 yılında ilk kez ruhsat
maddeleri kamuoyuna yayınlanmıştır. Ruhsat, telekomünükasyon şirketine sabit telefon için 10
yıllık, cep telefonu (Jawwal) için ise, İsrail’le anlaşmayı sağlayıp, gereken frekansları aldıktan
sonra 5 yıllık bir süre ya da 120.000 aboneye ulasana kadar (hangisi daha önce doluyorsa) bir
tekel hakki verdi. Ruhsata göre, gelirinin %7’sini Filistin Yönetimi almaktadır. Bu gelir yaklaşık
olarak aylık 50 milyon YIŞ olup, bu rakama vergiler dahil değildir.
Jawwal’ın tekeli 2003 yılında, sabit hatların yan hizmetlerinin tekeli de 2006 yılında bitmesine
rağmen, gerçek rekabet 2009 yılında Wataniyya cep telefonu şirketinin faaliyete geçmesine
kadar başlamamıştır. 2010 yılında ise sabit hatları kullanarak internet ve VOİP hizmetler gibi
telekomünükasyon hizmetlerinde kısmi rekabet başlamış bulunmaktadır. 2010 yılı itibariyle,
elektrik şirketlerinin elektrik ağlarını kontrol etmek amacıyla kullandıkları fiber optik sistemini,
bakanlık tarafından ruhsatlı telekomünükasyon şirketlerine kullanma izni verilerek, bu
şirketlerin vatandaşlara telekomünükasyon hizmeti vermeleri ve sabit telekomünükasyonun alt
yapısı konusunda rekabet başlamıştır.
Wataniyya şirketinin telekomünükasyon piyasasına girmesi iyi bir atılım olmasına rağmen,
Filistin Yönetimi hücresel haberleşme şirketlerine, İsrail tarafının kontrol ettiği üçüncü nesil (3G)
frekansları veremediğinden dolayı atılan bu adım tam olmamıştır.
4.5. Ticaret
Ticaret, diğer ekonomi unsurlarından daha az önemli değildir. Çünkü yerli piyasaya temel
malların temininde, gayri saf milli hasılatın artmasından ve piyasalarda rekabet gücünü

16. yaratmaktadır. Ancak Filistin ticaretinin önündeki engelleri aşağıdaki maddeler ile
tanımlayabiliriz:
1) Batı şeria ve Gazze şeridinden İsrail’e girmek isteyen Filistin kamyonlarına, tüccarlara
kolay bir şekilde verilmeyen izin belgeleri gerekmektedir.
2) İsrail’in güvenlik kaygıları yüzünden, Filistin kamyonları geçitlerde yükün yükleme ve
indirme sistemini kullanmak zorunda olup, güneş altında uzun saatler beklemek zorunda
kalan malların, özellikle tarım ürünlerinin bozulma tehlikesi geçirmektedir.
3) İsrail tüccarlarının yaptığı gibi, yolcu uçaklarıyla malını taşıyabilmesi, Filistin tüccarına
yasak olması ve yük taşıma uçaklarını kullanmak zorunda kalmaları maliyet açısından
tüccarlara yük olup ve zaman kaybına yol açmaktadır.
4) İsrail tüccarları her yerde malını satabiliyorken, Filistin tüccarının bütün geçitlerde
mallarını sadece Filistin Yönetimi’nin bölgelerinde satacağına dair bir taahhütname
imzalaması gerekmektedir. Bu davranış Paris Protokolünü ihlal etmektedir.
5) Filistin tüccarlarının, İsrail limanları ve havaalanlarındaki olan yüklerini takip etme gibi
bir şansları olmadığından, malları İsrail gümrüğünden alabilmek için İsrailli şirketleri
kullanmaktadır.
Kaynak: FİMB
4.6. Hizmetler (Bankacılık, Turizm, Sigortacılık, Diğer Hizmetler)
Turizm:
Filistin topraklarına gelen hacı, turist ve eğlence sevenler en çok Batı Avrupa, bazı Asya
bölgelerinden ve Afrika’dan gelmektedir. Filistin’in bu ülkelere yakın olması, dikkat çekici
olması, çeşitli turistik kaynakları ve özelliklerinden dolayı birinci derecede turistik yer olmuştur.
Eskiliğiyle bilinen Filistin turizmi, hac turizmi eskiden beri olduğundan dolayı, turizm burada
başlamış denilebilir. Diğer yandan Filistin 3 dinin (İslam, Hristiyanlık ve Yahudilik) toplandığı
yerdir. Filistin topraklarındaki turizm sektörü, bölgedeki ülkelerin barış yoluna gitmeye
başlayınca büyük bir gelişme beklerken, ard arda bir sürü krizlere maruz kalmıştır. Bölgedeki
özellikle de Filistin topraklarının siyasi, askeri, güvenlik koşulları nedeni ile turizm faaliyetleri iyi
bir gidişat göstermemiştir.
Turizm 2010
Gelen Turist Sayısı 2.000.000
Ticaret 2009
Ticaret Yapan Şirket Sayısı 61.340
Ticari Şirketlerde Çalışan Sayısı 125.033
Brüt Katma Değer (Milyon $) 1.212,9

17. Otel Sayısı 95
Turizm Sektörü Geliri ($) 885.000.000
Gayri Safi Milli Hasıladaki Payı (%) 15
Kaynak: FİMB, Turizm Bakanlığı
Sigortacılık:
Filistin Yönetimi’nin sigorta sektörüne olan gözetimi 1993'de başlamış olup, 1994'te ise sigorta
sektörünün coğrafi sorumluluğu artmıştır.
Yetkileri devretme anlaşmasına göre, yasalarca Filistin Yönetimi Filistin’de olan sigortacılık
sektöründen faydalanan müşterilerin ve sigorta ajanslarının etkinliklerinden sorumlu olup,
Filistin yasaları trafik kazaları kurbanlarına verilen zorunlu tazminat sistemini de kurmuştur.
Ülkede iş yapan yerli ve yabancı sigorta şirketleri artmış olup, tüm sigorta çeşitlerini yapan
şirketlerin sayısı 2008-2009 yılında 10'a ulaşmıştır.
Sigorta yasaları olmamasından dolayı, uzun süre hükümetin gözetimi ve kontrolünün
olmamasının sıkıntısını çeken sigorta sektörü, ayrıca sektörün düzenlenmemesinden ve sigorta
kültürünün zafiyetinden de sıkıntı çekmiştir.
2004 yılının sonuna doğru, Sermaye Piyasa Kurumu kurulup, gözetim, uygulama ve sigorta
sektörü işlerinin düzenlemesi konusunda bütün yetkileri almıştır. Yasama Konseyi'nin 2006 da
çıkarmış olduğu sigorta kanunu sektörün düzenlenmesinde yardımcı olmuştur.
2009 yılında Gazze Şeridindeki iş azlığından kaynaklanan sigorta sektöründeki krizlerin olmasına
rağmen, 2008 yılına göre %28 oranında bir büyüme göstermiştir.
Sigortacılık 2010
Sigorta Sektörü Geliri ($) 90.679.466
Gayri Safi Milli Hasıladaki Payı (%) 4
Kaynak: FİMB
Bankacılık:
Bankacılığın sunmuş olduğu en önemli hizmetlerden biri finanstır. Bir çok ekonomik sektörün
üretim işlemlerinde yardımcı olup, yeni projeleri inşa etme, mevcut olanları geliştirme ve
büyütmede rol oynamaktadır.
Filistin’deki bankacılık, Filistin’in geçirmiş olduğu siyasi sıkıntılarından kaynaklanan, başında zayıf
ve yapısal bozukluğu olan bir tarihsel gelişimin sonucunda olup, Filistin ekonomisini ve
kalkınmasını pozitif bir şekilde etkileyen, halka fayda sağlayan, yaşam seviyesini ve ekonomik

18. durumlarını iyileştiren, güçlü mali ve bankacılık işlemlerini düzenleme ve iyileştirmesinde rolü
olan yeni bir bankacılık sektörünün gereği duyulmuştur. Filistin Yönetimi, Filistin Para Ajansı
tarafından temsil edilerek, bankacılık sistemini yeniden kurup, 2008-2009 yıllarında çalışan
bankaların sayısı 25, şube ve ofislerin sayısı ise 153e ulaşmıştır. Oysa 1994 yılında Filistin Para
Ajansı kurulduğunda 2 adet milli banka ve onlara bağlı sadece 14 şube vardı. Söz konusu ajansın
para basma yetkisi bulunmamaktadır. Diğer sektörler gibi bankacılık sektörü de İsrail’in
uygulamaları, işgal edilmiş topraklarda ayaklanmaların başladığından beri uygulamış olduğu
negatif etkilerden, varlıklarının azalması gibi büyük zararlar görmektedir.
2010
Bankacılık
Bankacılık Sektörü Geliri ($) 429.829.467
Gayri Safi Milli Hasıladaki Payı (%) 17
Kaynak: FİMB
İnşaat:
Filistin’de gayrimenkul sektörü, vatanın çeşitli illerini kapsayan büyük bir gelişme göstermiş
olup, istikrar ve gösterdiği gelişme açısından diğer sektörlere göre en önemli sektördür.
Gayrimenkul fiyatlarındaki devamlı yükseliş ve Filistin’de yapılan bir çok gayrimenkul turistik
projelerinin yarattığı büyüme sayesinde, bu sektörde yatırım yapmak büyük fayda
sağlamaktadır.
Konut sektörü, Filistin'deki yatırımların %50-%60ını oluşturmaktadır. Filistin Yatırım Fonunun
yapmış olduğu araştırmalara göre, konut sektörünün yıllık 47 bin konuta ihtiyacı olduğundan
dolayı, bu Fon, başlattığı uygun konut milli programı sayesinde ülkenin çeşitli illerinde 30 bin
konut projesi yaparak, açığı kapatmayı hedeflemektedir.
Diğer yandan, Filistin genelinde gayrimenkul etkinliklerinin büyümesi nedeni ile ticari
gayrimenkul sektörü önemli ekonomik sektörlerden biri olarak sayılmaktadır.Ticari gayrimenkul
sektöründe Yatırım Fonunun uyguladığı stratejik, büyük projelerden biri Al-Ersal İş Merkezidir.
Bu projenin yatırım hacmi 400 milyon dolardan fazla olup, aynı zamanda Ramallah ve El-Bire
ilinde bir çok bina ve hizmet, ticari, yerleşim ve ofis tesisleri içeren yeni bir ticaret ortamı
oluşturacaktır.
Ramallah’ın kuzeyinde Rawabi isimli yeni bir şehir projesinin uzun yıllar beklemesinin ardından,
çalışmalar başlamış bulunmaktadır. Filistin’in (A) bölgesinde olup, Filistin Yönetiminin kontrolü
altındaki Rawabi, 1967 yılındaki İsrail işgalinden beri Filistin’in inşa edilen ilk örnek projesi
olmaktadır. Filistin Yönetimi projeyi desteklerken, yeni şehre giden bütün yolların İsrail
kontrolünde olmasından dolayı, Filistin Yönetiminin İsrail onayına ihtiyacı bulunmaktadır.

19. Yeni şehir yaklaşık olarak 100 hektar (yaklaşık 1 milyon m²) üzerinde Ramallah’ın kuzeyinde inşa
edilmektedir. İskan Bakanlığına göre, Batı Şeria şehirlerindeki konut projelerinde normal
konutların fiyatı 150 bin doları geçmiştir. Ramallah ve Beytlahim gibi şehirlerde 1 dönümlük
arsanın (1.000m²) fiyatı 2 milyon Ürdün Dinarına (2.5 milyon dolar) ulaştığı bu zamanda,
Filistinlilerin gözünde Rawabi projesi, kentsel ve ekonomik gelişimin sembolu ve topraklarında
egemenliğin bir şekli haline geldi. Projenin ihalesi Beyti şirketine verilmiş olup, Rawabi
projesinin Filistin Yatırım Fonu ile beraber finans eden ortağı katarlı Diyar şirketi olup, şehrin
inşa etme maliyeti 350 milyon dolardan fazla olacaktır.
Öte yandan, 250 dönümlük bir arsanın üstünde Amar şirketi tarafından 10.000 kişiyi alabilecek
2.000 konutluk, Ramallah ve El-Bire ilinde Al-Reyhan banliyösüne başlanmıştır.
Al-Reyhan banliyösü de Ramallah’ın kuzeyinde şehre manzaralı bir tepede olup, projenin yatırım
hacminin yaklaşık olarak 200 milyon dolar olabileceği düşünülmektedir. 352 konutu inşa etmeyi
hedefleyen projenin ilk aşamasının 2011'in ikinci yarısında bitmesi beklenmektedir. Aynı
zamanda, 2011 yılı içinde projenin 2. ve 3. aşamasının başlatılacak ve yaklaşık olarak 1.200
konutu içerecektir.
Al-Jinan, Filistinin kuzeyindeki Cenin’de ilk örnek banliyö olmaktadır. Yatırım Fonunun başlattığı
uygun konut milli projesinin bir parçası olup, gelecek yıllarda uygun fiyata yaklaşık 30.000 konut
inşa etmeyi hedeflemektedir.
Jinan banliyösü bir çok tesis ve genel hizmetleri içerip, bu şekilde banliyöye modern bir görüntü
vermektedir. Banliyönün alanı yaklaşık olarak 77 dönüm olup, bina, yeşil alan, ticari ve sosyal
tesislere sahiptir. Projenin ilk aşaması 300 konutu içermektedir.
Filistin Yatırım Fonuna ait gayrimenkul portföyünün içerdiği diğer projeler, Ramallah’taki
Grandpark Oteli, Beytlahim’deki Jaser Oteli ve Konferans Sarayı ile Eriha’daki Intercontinental
Otelidir.
4.7. Enerji
Filistin’de enerji sektörü hala gelişme aşamasında olup, çok zayıf elektrik sistemi ile eski ve
etkisiz elektrik ağları bulunmaktadır. Elektrik enerjisi toplam kullanılan enerjinin yaklaşık %31ini
oluşturup, İsrail, Gazze ve komşu ülkelerin (Mısır – Ürdün) santrallarından temin edilmektedir.
Batı Şeria elektrik açısından israile bağlı olup, İsrail, enerjiyi 3 santraldan vermektedir:
Güney bölgesinde, El-Halil şehrine yakın.
Kuzey bölgesinde, Nablus şehrine yakın (Ariel yerleşme yeri)
Orta bölgesinde, Kudüs şehrine yakın (Atarot yerleşme yeri)

20. Bu santrallardan gelen elektrik enerjisinin dağıtımı, 2002-2008 yılları arasında kurulup
geliştirilen dağıtım santralları üzerinden yapılmaktadır. Bu dağıtım santralları Filistinlilere özel
kendi kontrolleri altında olup, elektrik enerjisini İsrailden alıp Batı Şeria bölgelerine
dağıtmaktadır. Bu dağıtım santralları :
1) Güney bölgesinde olup, 2002 yılında Dünya Bankası yardımı ile yapılmıştır.
2) Kuzey bölgesinde olup (Tubas), 2008 Norveç ve İsveç Yardımı ile yapılmıştır.
Filistin Elektrik Şirketi (Gazze)
Filistin Yatırım Fonu, Gazze’de bulunan 1999 yılında Norveç'in yardımı ile kurulan ve tek elektrik
santralı olan Filistin Elektrik Şirketinin kurucu ve katılımcılarından biridir. Gazze elektrik
santralından elektrik enerjisini sağlayıp, Gazze’nin ihtiyacına karşılık 140 mega Watt’lık bir
üretim sağlamaktadır. Petrol ve doğalgaz gibi enerji kaynaklarının olmadığından dolayı, santral
tüm gücü ile çalışamayıp, Mısırdan elektrik enerjisi alınmaktadır.
Batı Şeria Elektrik Santralı Projesi
Filistin Yönetimi’nin kendi yerel elektriğini sağlaması için, Batı Şeria’da Kalkilya yakınlarında
elektrik santralı yapılacaktır: Jayyus santralı. Filistin Yatırım Fonunun bir projesi olup, şirket
Enerji Kurumu'ndan gereken ilk onayları almış bulunmaktadır.
Santral, Batı Şeriada Filistin vatandaşlarının elektrik enerjisi ihtiyaçlarını karşılayacak olup,
Filistin'in enerji sektörünü İsrail ekonomisine olan bağımlılığından kurtaracaktır.Santrala
yapılacak toplam yatırımın 300 milyon doları geçeceği düşünülmektedir.
Santralın inşası ve çalıştırılması için gereken izinler ve ruhsatları alındıktan sonra yaklaşık olarak
24 ile 30 ay sürecektir. 140 ile 200 Watt’lık bir elektrik üretim kapasitesine ulaşmak için,
başlangıçta mazotla çalıştırılacaktır.
Proje, Filistin ekonomisine kendi kaynaklarını kullanacağı için büyük katkılar sağlayacak,
projenin çalıştırma ve inşa işlemleri sürerken iş fırsatları yaratacak, aynı zamanda santralın
inşası milli şirketlere, mühendislere ve teknisyenlere fayda sağlayacaktır. Karşılığında, enerji
ithalatı yapmak için ayrılan parada tasarruf yaparak, santral Filistin vatandaşlarına daha ucuz
fiyata elektrik enerjisi sağlayacaktır.
4.8. Doğal Kaynaklar, Madencilik ve Su
Filistin, Ölü Deniz’deki olan metal zenginliğine rağmen, metal kaynakları açısından fakir
ülkelerden biri olarak sayılmaktadır.
A) Metal ve ametal doğal kaynaklar:
1) Fosfat:

21. Eriha bölgesinde, Beytlahim’in batısında ve Filistin’in çeşitli yerlerinde
bulunmaktadır.
1985 yılında, Filistin deki fosfat üretimi 2.25 milyon ton idi.
İsrail, fosfat cevherinin bir kısmını Avrupa’ya ihraç edip, büyük kısmını da
Filistin’de fosforik asit, tarımda kullanılan fosfat gübresi ve uranyumun
çıkarılmasında kullanılmaktadır.
2) Yemek tuzu:
Akdeniz ve Ölü Deniz’deki suyun buharlaşmasından elde edilmektedir.
3) Yapı taşı:
Filistin’de yapı taşı değişik tiplerde ve büyük miktarlarda mevcut olup,
Filistin dağlarının çoğunu kaplayan, Filistinlilerin kendi evlerinin
yapımında kullandığı tortul kireç taşıdır.
B) Ölü Deniz tuzları:
Ölü Deniz Potasyum, Sodyum, Klor, Brom, İyot, Magnezyum, Lityum, ve
ağır su gibi büyük servet içermektedir.
C) Enerji kaynakları:
1) Turba:
Ölü Deniz’de bulunup, deprem zamanında deniz yüzeyinde olmaktadır.
Siyah kütlelerden ibaret olup, asfalt diye ad verilmektedir.
Şist taşları, Eriha yakınlarında bulunmaktadır. Kükürt oranı büyük olan bu
taşların içindeki petrolü çıkarmak amacıyla 500 derecelik fırınlara
koyulmaktadır.
2) Petrol ve Doğalgaz:
Gazze Şeridi bölgesinde bulunmaktadır. Yeni keşfedilmiş olup, rezervleri
bilinmemektedir.
D) Su: 2009 yılında Filistin’in su rezervi 227.191.400 m3 su kuyularından, 30.630.100
m3 de kaynak pınarlarından oluşmaktadır.
4.9. Para ve Sermaye Piyasaları
Filistin Borsası, Filistin’deki üretim projeleri ve alt yapı projelerinin uzun vadeli finansmanı için,
ülke içinde ve dışındaki Filistin’in birikimlerini toplamak amacı ile kurulmuştur.
Filistin Borsası, Borsanın en büyük yatırımcısı Filistin Yatırım ve Kalkınma Şirketinin (PADICO)
girişimi ile kurulmuş olup, gerçek işlemler 18.02.1997 tarihinde başlamıştır. Basit bir başlangıç
yapan Borsa, işlemlerin hacmi ve üyeleri açısından gelişmeye başlayıp, 2010'da listelenen şirket
sayısı 40'a ulaşmıştır. Borsanın kontrolünü Sermaye Piyasası Kurumu yapmakta olup,
komisyoncuların lısansını yapmak, açıklamak ve yatırımcıları korumak gibi bir çok etkinliği
sorumluluğunu üzerine almıştır.

22. Kudüs Endeksi:
Filistin Borsası, Kudüs Endeksi diye isim verilen, hisse senedlerinin fiyat seviyelerini ölçme ve
genel eğilimini belirlemek amacı ile 07.07.1997 yılında bir endeks belirlemiştir.
2008 2009 2010
Listelenen Şirket
Sayısı
37 39 40
Kudüs Endeksi (Puan) 444,66 493,00 489,60
Kaynak: Filistin Menkul Kıymetler Borsası
4.10. Son Yılda Ekonomiyi Etkileyen İç ve Dış Olaylar
Filistin ekonomisi, pozitif yada negatif bir şekilde ekonomik durumunu etkileyebilecek siyasi
gelişmelere, fazlasıyla bağlıdır. Dış yardımların siyasi koşullara bağlanması, Filistin’in siyasi iç
bölünmesi, ayrım duvarının İsrail tarafından yapılmaya devam etmesi, Filistin ekonomisinin
durumu çok nadir bir durum olduğunu kanıtlamaktadır.
İkinci Intifada’nın başlamasıyla İsrail tarafından Batı Şeria’da yürürlüğe konulan mal ve insan
hareket sınırlamaları, Filistin Yönetimi’nin güvenlik operasyonları sayesinde, 2010 yılında da
gevşetilmeye devam edilmiş, Filistin içinde göreli bir hareket serbestisi meydana gelmiştir.
İsrail’in Mavi Marmara baskınından sonra Gazze’ye olan ablukayı gevşetmesiyle ve yeraltı
tünellerinden mal ve insan kaçırılmasıyla Gazze Şeridi’nde de sınırlı da olsa bir ekonomik
canlanma görülmüştür.
2010 yılındaki önemli iç ve dış olayları şöyle sıralayabiliriz:
1. 2-3 Haziran 2010, Beytlahim, 2. Filistin Yatırım Konferansı yapıldı.
2. 20 Haziran 2010, İsrail, Gazze Şeridine yönelik ablukayı hafifleten düzenlemeyi
yayımladı.
3. 22 Temmuz 2010, Ramallah ve El-Bire, Filistin Yatırım Fonu, 400 milyon $’lık Ersal Center
isimli bir konut, ticaret ve iş alanının temelini attı.
4. 1-6 Kasım 2010, Ramallah ve El-Bire- Gazze, Expotech Teknoloji Haftası düzenlendi.
5. 15 Aralık 2010; AB Komisyonu tek taraflı olarak, Filistin tarım ve balıkçılık ürünlerinin, AB
ülkelerine 10 yıla kadar gümrüksüz ithal edilmesi tavizini verdi.
6. Aralık 2010; İsrail, Gazze Şeridinden AB ülkelerine çilek, kesilmiş çiçek ve tatlı biber
ihracatı yapılmasına izin verdi.
7. Aralık 2010, Yolsuzlukla Mücadele Komisyonu ve Yolsuzluk Suçları Mahkemesi kuruldu.
5. EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER

23. 5.1. Genel Durum
Küçük fakat dışa açık Filistin ekonomisi, 2.3. kısmındaki tablodan da görüleceği üzere, 2010
yılında büyük bir büyüme göstermiştir. Yeraltı tünelleri ve ablukanın hafifletilmesiyle Gazze’deki
büyüme, Batı Şeria’dan daha yüksek olmuştur. Bu büyüme, yurtdışı bağışlara ve İsrail’in Batı
Şeria’da hareket serbestisini artırmasına dayalı görünmektedir. Fakirlik oranı düşmüştür. İşsizlik
oranı düşmeye devam etmiştir. Filistin Borsası kar payı getirisi bakımından rekor kırmıştır.
Adalet sisteminde iyileşmeler gerçekleşmiş, Yolsuzlukla Mücadele Komisyonu ile Mahkemesi
kurulmuştur.
Öte yandan sanayi sektöründe büyüme mütevazi kalırken, hizmetler sektörü özelikle de inşaat
sektörü büyümüştür. Dış ticaret açığı çok yüksek kalmaya devam etmiştir. Aralarındaki siyasi
çatışmaya rağmen, İsrail, Filistin Yönetiminin en büyük ticaret ortağı olmaya devam etmektedir.
Filistin’de eğitim düzeyi yüksek olmasına rağmen, işgücünün nitelikleri iş dünyasının ihtiyacını
karşılayamamaktadır. Kamu maliyesi iyileşme gösterirken, yeni kamu ihale kanunu henüz
benimsenmemiştir.
5.2. Ödemeler Dengesi ve Sermaye Hareketleri
Sermaye Hareketleri (milyon $) 2008 2009
Sermaye Transferleri 397,5 719,0
Yabancı Portföy Yatırımları -24,7 -366,7
Yabancı Doğrudan Yatırımlar 59,8 279,9
Diğer Yabancı Yatırımları -421,3 217,8
Kaynak: FİMB
5.3. Yıl İçinde Alınan Ekonomik Önlemler ve Uygulamalar
Filistin Yönetimi’nin 2010 yılında aldığı herhangi bir ekonomik önlem ve uygulama
bulunmamaktadır.
5.4. Dış Ticaret
5.4.1. Genel Durum
2008 2009
Dış Ticaret
Toplam İhracat Değeri (bin$) 558.446 518.355
Toplam İthalat Değeri (bin $) 3.466.168 3.600.785

24. Kaynak: FİMB
Filistinli tüccarlar dış ticaret yaparken, mallarını aşağıdaki ticari geçiş noktalarından geçirerek,
İsrail, Ürdün ve Mısır limanlarına veya bu limanlardan Filistin’e ulaştırmaktadır:
Batı Şeria: Taybe (Tulkerim), Avarta (Nablus), El-Celame (Cenin), Betunya (Ramallah ve El-Bire),
Eriha (Eriha), Tarkumya (El-Halil)
Gazze Şeridi: El-Muntar (Gazze), Sufa (Han Yunus), Kerim Ebu Salim (Refah)
5.4.2. Dış Ticaret Mevzuatı
Dış ticaret yapmak için şirket kurmak gerekmekle beraber, fiiliyatta şahıslar da dış ticaret
yapabilmektedir. Şirketlerin tescili ise Milli Ekonomi Bakanlığınca yapılmaktadır.
İthalat:
İthalat yapmak için ruhsat alınması gerekmekte olup, bu ruhsat Milli Ekonomi Bakanlığınca
verilmektedir.
İthalatçının hazırlaması gereken belgeler
İthalat yapmadan önce ithalatçının ithalat ruhsatı, gerekli sağlık, tarımsal sertifikalar ve İsrail
Standartlar Enstitüsü’nün onayını alması gerekmektedir.
İthali yasak mallar
Batı Şeria ve Gazze Şeridi’ne girmesi yasak mallar şunlardır:
1) Uluslararası yasaklanan maddelerin kaynakları, (nikotin, psikotropik, vb...)
2) Pornografi, siyaseten sakıncalı yayınlar, ahlak dışı, insan sağlığını, bitki ve hayvanı ya da
milli güvenliğe zarar verecek maddeler
3) Paris Protokolü, Paragraf (11)A, 3. maddeye göre, 3 yaşından yaşlı olan otomobilleri ithal
etme yasağı
4) İsrail’le diplomatik ilişkileri olmayan ülkelerden ithalat yapmak, B, A1 ve A2 listelerindeki
ülkeler hariç
İhracat:
İhracatçının hazırlaması gereken belgeler
Genelde ihracatta ruhsatın gereği yoktur. Fakat bazı ürünlerin ihracat standartlarını ve şartlarını
tamamlaması, ihracat yapma izni olarak görülmektedir.

25. Ruhsata ihtiyacı olan mal türleri:
Gıda ve Kimyasal Maddeler: Ruhsatlar Filistin Sağlık Bakanlığından
alınmaktadır.
Tarım Ürünleri: Ruhsatlar Filistin Tarım Bakanlığından alınmaktadır.
Menşe Sertifikası (Eur1)
Eur1 belgesi, Filistin Maliye Bakanlığı’nın Gümrük Dairesi veya Ticaret Sanayi ve Tarım Odaları
tarafından, faturadaki fiyatın % 0.002 karşılığında verilmektedir.
İhracat İşlemleri
Ticari etiketleri ve markaları yapıştırmak
Filistin’den ihraç edilen mala İsrail’in uyguladığı güvenlik tedbirleri:
1) Mallar kalkış limanında 72 saat önceden olması
2) Yolcu uçakları ile malları taşıma yasağı
Vergiler ve ücretler, ihraç edilen mallar vergi, gümrük tarifeleri ve ücretlerden
muaf olup, ancak nakliye parası toplamının % 1,3’ünü, ihracatçının İsrail
Gümrük İdaresine ödemesi gerekmektedir.
İhracı yasak mallar
1) Uluslararası yasaklanan maddelerin kaynakları, (nikotin, psikotropik, vb...)
2) Pornografi, siyaseten sakıncalı yayınlar, ahlak dışı, insan sağlığını, bitki ve hayvanı yada
milli güvenliğine zarar verecek maddeler.
3) İsrail’le diplomatik ilişkileri olmayan ülkelerine ihracat yapmak.
5.4.3. İthalatta Alınan Tarife Dışı Vergiler
İthalat Maliyetleri
İthalat / Aşdod Limanı İthalat / Hayfa Limanı
Sevkiyat Maliyetleri KDVsiz Maliyet
– 20ft
KDVsizMaliyet –
40ft
KDVsiz Maliyet
– 20ft
KDVsiz Maliyet
– 40ft
Ek Ücretler
Navlun Çıkış ülkesine
bağlı
Çıkış ülkesine
bağlı
Çıkış ülkesine
bağlı
Çıkış ülkesine
bağlı
BAF (Yakıt) Çıkış ülkesine
bağlı
Çıkış ülkesine
bağlı
Çıkış ülkesine
bağlı
Çıkış ülkesine
bağlı
Savaş Riski 9$ 18$ 9$ 18$
İsrail'e THC (gerekirse) 29$ 45$ 29$ 45$
Bazı sevkiyatlarda
sevkiyat şirketlerinin 6$ 12$ 6$ 12$

26. talep ettiği Güvenlik
Ücretleri (ISPS)
Nakliyeci/konşimento
başına IT
18$ 18$ 18$ 18$
Keyfi (sadece Zim
gemilerinde)
40$ 80$ 40$ 80$
Trafik sıkışıklığı 22,5$ 45$ 30$ 60$
Yerel Ücretler
Teslim emri 15$ 15$ 15$ 15$
İletişim 15$ 15$ 15$ 15$
Toplama Ücretleri Yabancı para
üzerinden
navlunun
%0,6, Min 10$
Yabancı para
üzerinden
navlunun %0,6,
Min 10$
Yabancı para
üzerinden
navlunun
%0,6, Min 10$
Yabancı para
üzerinden
navlunun
%0,6, Min 10$
Konşimento başına
kaptan mektubu
14$ 14$ 14$ 14$
Gümrükleme İşlem
Maliyetleri
KDVsiz Maliyet
– 20ft
KDVsiz Maliyet –
40ft
KDVsiz Maliyet
– 20ft
KDVsiz Maliyet
– 40ft
Gümrük Ücretleri Maliyetine Maliyetine Maliyetine Maliyetine
KDV %16 %16 %16 %16
İthalat Dosyası
Komisyonu-Okyanus
80$ 80$ 80$ 80$
İthalat Dosyası-Hava 40-60$ 40-60$ 40-60$ 40-60$
Resmi Mektuplar 45 YİŞ 45 YİŞ 45 YİŞ 45 YİŞ
Taksi 70 YİŞ 70 YİŞ 70 YİŞ 70 YİŞ
Richimon Formaliteleri 29 YİŞ 29 YİŞ 29 YİŞ 29 YİŞ
Fiziksel Denetim 40ft 500 YİŞ 500 YİŞ 500 YİŞ 500 YİŞ
Fiziksel Denetim 20ft 375 YİŞ 375 YİŞ 375 YİŞ 375 YİŞ
Fiziksel Denetim Hava
Taşımacılığı
120 YİŞ 120 YİŞ 120 YİŞ 120 YİŞ
Deniz Navlun Ücretleri 100 YİŞ 100 YİŞ 100 YİŞ 100 YİŞ
Yükleme ve İndirme
Ücretleri
54$ 54$ 54$ 54$
27$ 27$ 27$ 27$
10$ 10$ 10$ 10$
Liman Ücretleri Fatura
Değerinin
0,0102’si*
Fatura Değerinin
0,0102’si*
Fatura
Değerinin
0,0102’si*
Fatura
Değerinin
0,0102’si*
Standartlar Enstitüsü
Ücretleri
200-800 YİŞ 200-800 YİŞ 200-800 YİŞ 200-800 YİŞ
Lazer Denetimi
(gerekirse)
250 YİŞ 250 YİŞ 250 YİŞ 250 YİŞ

27. Lazer Testinden
Geçmesi için Bekleme
Saatleri
150 YİŞ / Saat 150 YİŞ / Saat 150 YİŞ / Saat 150 YİŞ / Saat
Depolama Ücretleri Maliyetine Maliyetine Maliyetine Maliyetine
Bekleme Süresi
Ücretleri
Sevkiyat
şirketine bağlı
Sevkiyat şirketine
bağlı
Sevkiyat
şirketine bağlı
Sevkiyat
şirketine bağlı
Limandan Şehre
Navlun
1000-1500 YİŞ 1000-1500 YİŞ 1000-1500 YİŞ 1000-1500 YİŞ
İhracat Maliyetleri
Ücret Tipleri KDVsiz Maliyet – 20ft KDVsiz Maliyet – 40ft KDVsiz Maliyet - LCL
Konşimento Ücreti 23$ 23$ 23$
FCL Yükleme ve
İndirme
12$ 18$ -
LCL Doldurma Ücreti - - 12$ - Ton (Min 12
dolar)
Liman Aidat Vergisi 20$ 40$ 10$ - Ton (Min 10
dolar)
T.H.C. 29$ 45$ 2$ W / M (Min 10
dolar)
Liman Deposu İlk 6 Gün Bedava, 6.
günden sonra ücretli
İlk 6 Gün Bedava, 6.
günden sonra ücretli
İlk 6 Gün Bedava, 6.
günden sonra ücretli
İskele Ücreti (sevkiyat
doku)
Mal Değerinin %
0,2’si*
Mal Değerinin %
0,2’si*
Mal Değerinin %
0,2’si*
Ajans Ücreti Deniz Navlununun %
0,35’I (Min 5$)
Deniz Navlununun %
0,35’i (Min 5$)
Deniz Navlununun %
0,35’i (Min 5$)
Elleçleme 75$ 75$ 75$
Bazı sevkiyatlarda
sevkiyat şirketlerinin
talep ettiği Güvenlik
Ücretleri (ISPS)
20$ 20$ 20$
Sadece Amerika'ya ve
Kanada'ya ödenen
vergi (SDMR)
30$ 30$ 30$
IT Ücreti 75YİŞ 75YİŞ 75YİŞ
İhracat gümrüklemesi 50$ 50$ 50$
Kurye (istenirse) 40$ 40$ 40$
Kaynak: Filistin Nakliyatçılar Konseyi
Not *: Oran, gümrükleri/(gerektiği takdirde) Güvenlik Taramasını içermemektedir.
5.4.4. Tarife Dışı Engeller

28. Dış ticaret İsrail kontrolündeki limanlar ve gümrükler üzerinden yapılıyor olduğundan, Batı
Şeria’ya ulaşacak malların ekstra incelemeye tabii oluşu ve bu malların gümrükte uzun bekleme
süresi, malların Batı Şeria girişinde Filistinli kamyonlara yüklenme zorunluluğu nedeniyle
taşımacılık ve sigorta gibi destekleyici hizmetlerin maliyeti fazladır. Ayrıca İsrail Gümrük İdaresi,
Filistin Yönetimi’nin diğer ülkelerle yaptığı ticari anlaşmaları ve Filistin Standartlar Enstitüsünün
uygunluk belgelerini tanımamaktadır.
5.4.5. Anti-Damping Uygulamaları
Filistin Yönetimi’nin anti-damping uygulamaları bulunmamaktadır.
5.4.6. Çok Taraflı Ticaret Anlaşmaları ve Preferanslar
Filistin Yönetimi, Türkiye’nin (2004) yanı sıra İsrail (1994), Ürdün (1995), ABD (1996), AB (1997),
EFTA (1998), Mısır (1997), Kanada (1998) ve GAFTA (2000) ile serbest ticaret anlaşmaları
imzalamıştır. Ancak İsrail, Filistin Yönetimi’nin kendi başına uluslararası anlaşmaları yapmaya
yetkisi olmadığını ileri sürerek, kendi ticaret anlaşması (Paris Prokolü) dışında söz konusu
anlaşmaları tanımamaktadır. Bunun yerine İsrail Gümrük İdaresi, İsrail’in adı geçen ülkelerle
yaptığı ticaret anlaşmalarını, gümrük işlemleri esnasında referans almaktadır.
5.5. Dış Ticaret İstatistikleri
5.5.1. Yıllara Göre Dış Ticaret Değerleri
2008 2009
Dış Ticaret
Toplam İhracat (bin$) 558.446 518.355
Toplam İthalat (bin $) 3.466.168 3.600.785
Kaynak: FİMB
5.5.2. Başlıca Ülkelere Göre Dış Ticaret
Ülke 2009 yılında İthalat ve İhracat Hacmi
(Bin $)
İthalat İhracat
İsrail 2.651.129 453.494
Endonezya 1.276 -
Pakistan 313 -
Tayland 14.263 -
Türkiye 113.809 53
Çin 157.816 12
Filipinler 432.00 -
Japonya 18.712 460
Tayvan 3.934 -
Sri Lanka 1.912 -

29. Singapur 2.439 -
Güney Kore 50.512 51
Kuzey Kore 293 -
Malezya 4.395 49
Hindistan 15.112 -
Hong Kong 4.227 -
Vietnam 3.463 -
Doğu Timor 36 -
Maldivler 5 -
Kaynak: FİMB
5.5.3. Ülke Grupları veya Ekonomik Topluluklara Göre Dış Ticaret
İthalat İhracat
Ülke Gruplarına Göre Dış Ticaret (Bin$) 2008 2009 2008 2009
Asyadaki Arap ülkeleri 52.375 3.044.078 44.054 38.499
Asya Ülkeleri 3.058.556 6.092 500.248 454.119
Afrikadaki Arap Ülkeler 22.716 42.991 1.779 11.832
Diğer Afrika Ülkeleri 3.789 4.462 40 41
Kuzey Amerika Ülkeleri 34.833 253 3.827 8.797
Orta Amerika Ülkeleri 3.015 22.821 12 0
Karayipler Ülkeleri 24 348.467 0 0
Güney Amerika Ülkeleri 22.360 36.942 0 28
Avrupa Birliği Ülkeleri 222.521 2.704 8.068 4.720
Diğer Avrupa Ülkeleri 38.399 56.475 283 203
Kaynak: FİMB
5.5.5. Başlıca Maddelere Göre İthalat
SITC-
Rev. 3
Kodu
Başlıca Maddelere Göre İthalat (bin $) 2008 2009
33 Petrol ve Petrolden Elde Edilen Ürünler 1.460.171 1.141.345
77 Elektrik, Makina, Cihaz ve Alet, Aksam ve Parçaları - 259.774
04 Hububat ve Hububattan Hazırlanmış Ürünler 198.048 218.938
69 Başka Yerde Belirtilmeyen Madenden Mamul eşyalar 123.518 168.736
68 Demir İhtiva Etmeyen Madenler 54.381 142.632
75 Büro Makinaları, Otomatik Veri İşleme Makinaları - 142.606
27 Ham Gübreler ve Madenler (Petrol, Kömür ve değerli
Madenler Dışında)
89.684 125.805
08 Hayvanlar İçin Gıda Maddeleri 42.852 113.836
11 İçkiler 91.955 90.801
54 Tıp ve Eczacılık Ürünleri 58.094 85.927

30. Not: Sıralama 2009 Yılına Göredir. Kaynak: FİMB
5.5.6. Başlıca Maddelere Göre İhracat
SITC-
Rev. 3
Kodu
Başlıca Maddelere Göre İhracat (bin $) 2008 2009
66 Başka Yerde Belirtilmeyen Metal Olmayan Maddeden
Yapılmış Eşyalar
94.076 109.491
87 Başka Yerde Belirtilmeyen Mesleki, İlmi, Kontrol Aletleri
ve Cihazları
44.792 51.754
69 Başka Yerde Belirtilmeyen Madenden Mamul Eşyalar 60.532 38.052
85 Ayakkabılar 27.237 25.434
63 Mantar, Ahşaptan Eşya 26.771 21.273
68 Demir İhtiva Etmeyen Madenler 28.625 19.889
54 Tıp ve Eczacılık Ürünleri 12.746 18.445
05 Meyve ve Sebzeler 17.630 18.246
12 Tütün ve Tütün Mamulleri 14.847 17.201
41 Hayvansal Sıvı ve Katı Yağlar 21.069 14.426
Not: Sıralama 2009 Yılına Göredir. Kaynak: FİMB
5.5.7. Madde Gruplarına Göre İthalat
BEC
Kodu
Madde Gruplarına Göre İthalat (bin$) 2008 2009
220 İşlenmiş Sanayi Ürünleri 621.840 749.607
321 Motor Benzinleri 908.189 696.048
322 İşlem Görmüş Yakıt ve Yağlar 481.103 467.154
122 Esası Yiyecek ve İçecek olan İşlenmiş Mallar 251.880 299.955
700 Ekonomik Kullanımı Sınıflandırılmasında,
Diğer Ürünler
288.259 204.438
630 Dayanıksız Tüketim Malları 124.130 188.486
410 Sermaye Malları 123.791 165.395
510 Ulaşım Araçları, Parça ve Motorları 117.336 147.301
111 Esası Yiyecek ve İçecek olan İşlenmemiş
Maddeler
124.586 147.133
620 Yarı Dayanıklı Tüketim Malları 70.895 85.925
Not: Sıralama 2009 Yılına Göredir. Kaynak: FİMB
5.5.8. Maddelere Göre İhracat
BEC
Kodu
Madde Gruplarına Göre İhracat (bin$) 2008 2009
220 İşlenmiş Sanayi Ürünleri 231.072 203.623

31. 620 Yarı Dayanıklı Tüketim Malları 60.377 64.720
210 İlk Şekilde Sanayi Ürünleri 62.735 56.432
122 Esası Yiyecek ve İçecek olan İşlenmiş Mallar 49.682 43.564
630 Dayanıksız Tüketim Malları 38.902 37.704
610 Dayanıklı Tüketim Malları 23.570 24.210
112 Esası Yiyecek ve İçecek olan İşlenmemiş Mallar 15.985 21.415
410 Sermaye Malları 23.137 15.234
700 Ekonomik Kullanımı Sınıflandırılmasında, Diğer
Ürünler
9.195 10.240
420 Sermaye Malları Parçaları ve Aksesuarları 12.455 10.238
Not: Sıralama 2009 Yılına Göredir. Kaynak: FİMB
BÖLÜM II
1. TÜRKİYE İLE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİN GELİŞİMİ
1.1. Ekonomik İlişkilerin Genel Durumu
1.1.1. Ekonomik İlişkilerin Gelişimi: 2005 yılında Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Filistin
Ticaret Sanayi ve Tarım Odaları Federasyonu ve İsrail İmalatçılar Birliği heyetlerinin Ankara’da
bir araya gelmesiyle, Ankara Forumu kuruldu. Bu Forum faaliyetleri kapsamında, TOBB
tarafından Cenin’de sanayi bölgesinin kurulması ve işletilmesine odaklanılması kararı alınmıştır.
Bu amaca yönelik olarak İstanbul’da kurulan TOBB-BİS A.Ş. (Industrial Parks Development and
Management Co.), Filistin’de kayıt altına alınmış ve Cenin’de ofis açmıştır. 2010 yılı Şubat ayında
Cenin Sanayi Bölgesinin kurulmasına ilişkin “İmtiyaz Anlaşması” Filistin Milli Ekonomi Bakanlığı
ile TOBB-BİS A.Ş. arasında imzalanmıştır. Halen arazinin kamulaştırma işlemleri devam
etmektedir.
1.1.2. Sermaye Hareketleri: Türk yatırımcıları Filistin’de portföy alım-satımı
yapmamaktadır. Türkiye’den Filistin’e doğrudan yatırım da mevcut değildir.
1.1.3. Yatırımlar ve Mali İşbirliği Alanındaki Gelişmeler: Türkiye ve Filistin Yönetimi
arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması ile Çifte Vergilendirmeyi Önleme
Anlaşması bulunmamaktadır.

32. 1.1.4. Diğer Ekonomik İlişkiler: Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı tarafından
Gazze’de 150 yataklı Filistin-Türkiye Dostluk Hastanesi kurulmaktadır. 2010 Mayıs ayında
yapımına başlanan hastanenin inşaatı Türk bir yüklenici firma tarafından devam ettirilmektedir.
1.2. Ticari İlişkilerin Genel Durumu
1.2.1. Ticari İlişkilerin Gelişimi: Türkiye ile Filistin arasındaki ilişkiler Filistin Yönetiminin
1994 yılında kurulmasından beri devam etmektedir. Haziran 2005 tarihinde ise Filistin
Yönetimiyle Türkiye arasında Geçici Serbest Ticaret Anlaşması yürürlüğe girmiştir. Bu anlaşma
ile sanayi ürünlerinin Türkiye’ye sıfır gümrük vergisi ile ithali mümkün hale gelmiştir.
2005 yılında Filistin’e olan ihracatımız 9.401.000 $ iken, 2006 yılında Serbest Ticaret
Anlaşmasının da etkisiyle 21.154.000 $’a çıkmış, 2010 yılında ise 40.309.325 $’a ulaşmıştır.
Filistin’den ithalatımız da 2005 yılında 304.000 $’dan, 2006 yılında adı geçen anlaşmanın da
etkisiyle 501.000 $’a çıkmış, dalgalanma göstererek 2010 yılında ise 576.000’ $’a ulaşmıştır. Bu
rakamlar Türkiye’nin, Filistin ile ticaretinde çok yüksek bir dış ticaret fazlası bulunduğunu
göstermektedir.
1.2.2. İkili Anlaşma ve Protokoller: 1-2 Aralık 2010 tarihlerinde Ankara’da Serbest Ticaret
Anlaşmasının ilk Ortak Komite toplantısı yapılmıştır. Bu toplantıda, söz konusu anlaşmanın
menşe ürünleri ve idari işbirliği ile ilgili II nolu Protokolünün değiştirilmesi kararı imzalanmıştır.
Protokol, Türkiye ve Filistin Yönetimi’nde iç onay sürecinin tamamlanmasını müteakip yürürlüğe
girecektir.
1.2.3. Diğer Temas ve Görüşmeler: DEİK/Türk-Filistin İş Konseyi’nin karşı kanadı Filistin
İşadamları Derneği 1-3 Şubat 2010 tarihlerinde farklı sektörleri temsil eden 10 kişilik bir heyet
ile İstanbul’da temaslarda bulundu. Bu temaslarda Türk işadamlarının Filistin'de yatırım
yapabilecekleri, Türk ve Filistinli işadamlarının 100 milyon dolarlık ortak bir holding ve banka
kurması gündeme gelmiştir.
12-15 Temmuz 2010 tarihleri arasında ise Ekonomi Bakanlığımızın öncülüğünde 150 kişilik bir
Filistinli işadamı heyeti Filistin-Türkiye İş Forumunun ilk toplantısına katılmıştır. Bu toplantıda
ikili iş görüşmeleri yapılmış olup, Türk şirketlerinin Filistinli şirketlere doğrudan acentelik
vermesi, Filistinli işadamlarına vize kolaylığı sağlanması, Türkiye’de seyyar Filistin sergisinin
açılması, yasadışı Yahudi yerleşimcilerin ürünlerinin Türkiye’ye ithal edilmemesi talep edilmiştir.
MÜSİAD/14. Uluslararası İş Forumu 6-9 Ekim 2010 tarihlerinde İstanbul’da yapılmıştır. Bu forum
kapsamında Türkiye ve Filistin arasında sektörel iş görüşmeleri ve firma eşleştirmeleri
yapılmıştır.

33. 1.2.4. Ticari Temas Sonuçlarının Değerlendirilmesi: Yukarıda sayılan ticari temasların sonucu
sistematik olarak takip edilmemekte, ancak öznel bazı değerlendirmeler yapılabilmektedir. Bu
öznel değerlendirmelere göre Türkiye-Filistin arasında ticari ilişkiler artmış, ancak
organizatörlerin beklediği kadar bir artış olmamıştır. Ticari temaslarda iddialı amaçlar
konulmakta, fakat gözle görülür bir sonuç elde edilememektedir. Çünkü bu temaslarda sonuç
elde etmekten ziyade, sırf temas yapmanın öncelik haline geldiği gözlenmektedir.
1.3. Dış Ticaret İstatistikleri
1.3.1. Türkiye İle Dış Ticaret Durumu (Bin $)
Yıllar İhracatımız İthalatımız Hacim Denge
2008 20.690 429 21.119 +20.261
2009 29.523 274 29.797 +29.249
2010 40.305 576 40.881 +39.729
Kaynak: TÜİK
1.3.2. Başlıca Maddelere Göre Türkiye’ye İhracat
HS
Kodu
Başlıca Maddelere Göre Türkiye’ye
İhracat ($)
2008 2009 2010
41 Köseleler 400.733 233.074 194.643
08 Yenilen Meyvalar, Kabuklu
Yemişler, Turunçgil ve Kavun
Kabuğu
17 - 145.567
73 Demir veya Çelikten Eşya - - 81.802
11 Değirmencilik Ürünleri, Malt,
Nişasta, İnülin, Buğday Gluteni
- - 69.348
32 Debağat ve Boyacılıkta Kullanılan
Hülasa, Boya, Macun, Sakızlar
- 41.034 57.155
Not: Sıralama 2010 Yılına Göredir. Kaynak: TÜİK
1.3.3. Başlıca Maddelere Göre Türkiye’den İthalat
HS
Kodu
Başlıca Maddelere Göre
Türkiye’den İthalat ($)
2008 2009 2010
19 Esasını Hububat, Un, Nişasta, Süt
Teşkil Eden Müstahzarlar
5.975.229 9.988.957 12.739.456

34. 11 Değirmencilik Ürünleri, Malt,
Nişasta, İnülin, Buğday Gluteni
1.887.878 5.055.568 5.581.134
18 Kakao ve Kakao Müstahzarları 3.453.700 1.910.885 3.952.068
15 Hayvansal ve Bitkisel Yağlar ve
Bunların Müstahzarları
883.527 2.577.561 3.889.608
22 Meşrubat, Alkollü İçecekler ve
Sirke
322.475 166.644 1.354.669
Not: Sıralama 2010 Yılına Göredir. Kaynak: TÜİK
1.4. Ticari İlişkilerde Bilinmesi Gerekli Genel Konular
1.4.1. Ticari Engeller (Sektörel):
“5.4.4. Tarife Dışı Engeller” kısmına bakınız.
1.4.2. İthalat Mevzuatı
1.4.2.1. Genel Olarak Gümrük Vergileri: İsrail’in diğer ülkelrel yaptığı Serbest Ticaret
Anlaşmaları kapsamındaki sanayi mallarının gümrük vergisi sıfırdır. Tarım ürünleri ithalatında ise
yüksek gümrük vergileri uygulanmaktadır. Paris Protokolü’nde de düzenlenmiş olan ithalattan
gümrük vergisi ve diğer eş etkili vergiler alınması uygulamasında, ithal edilen ürünün varış
yerinin (destinasyon) Batı Şeria ve Gazze Şeridi’nden oluşan Filistin topraklarında bir yer olarak
gösterilmesi durumunda alınan vergi Filistin Yönetimi’ne transfer edilmektedir. İsrail limanlarına
gelen ticari malların Filistin’e de tercihli tarife kapsamında ulaşımı ancak ticari belgelerde varış
noktasının “VIA ISRAEL” olarak belirtilmesiyle mümkün olmaktadır. Ayrıca, malların genellikle
varış yeri olan Aşdod limanı gümrük çıkış ve Eur. 1 dökümanlarında belirtilirken ülke kısmına
sadece “West Bank” yazılması malların tercihli tarifeden yararlanmasını kolaylaştırmaktadır.
Halihazırda Gazze Şeridi, mal ve insan erişiminin mümkün olmaması nedeniyle, ticari
uygulamaların dışında kalmaktadır.
1.4.2.2. KDV ve Diğer Vergiler
“5.4.3. İthalatta Alınan Tarife Dışı Vergiler” kısmına bakınız.
1.4.2.3. Genel Olarak Ticari Tanımlama Uygulamaları
1.4.2.3.1. Etiketleme: Etiketlerin, Filistin’e ithal edilen bütün malların üzerinde Arapça olarak
yapıştırılması gerekmektedir. Yazılması gereken bilgiler şöyle:
Ürünün adı ve ticari etiketi
Ürünün tipi
İthal eden kişinin ismi ve adresi

35. Üretim ve son kullanma tarihi
Ürünün yapıldığı maddelerinin oranları
Her hangi Koruyucu yada saklama maddeleri
Ürün miktarı
Etiket üstünde Arapça'dan başka herhangi bir dilin olması halinde, yazılanın aynısının Arapça
olarak daha büyük bir yazı ile yazılması gerekmektedir. Etiket, ürünlerin üstüne basılmış
elbisede ise, dikilmiş olması gerekmektedir.
Malları ithal etmeden önce Milli Ekonomi Bakanlığındaki Dış Ticaret Dairesine etiketi kabul
etmeleri için başvuruda bulunulması gerekmektedir. Uyarının yazılmasına ihtiyacı olan ürünlerin
üzerine güvenlik uyarısını yazmadan dağıtım yapılamamaktadır.
Etiketleme Yeri
İhracatçı, Filistin Milli Ekonomi Bakanlığının etiketi onayından sonra, etiket kaynak
ülkede yapıştırılıp gönderilebilecektir.
Varış limanlarındaki gümrük depolarında ürünler açıldıktan sonra etiket yapıştırılabilir.
Banka garantisi vasıtası ile ithalatçı depolarında yapıştırılabilir.
1.4.2.3.2. Markalama: İthal edilen malların üzerinde ticari etiketin koyulamadığı takdirde, yerine
markalar koyulup, markalar her zaman koli veya ürün paketlerinde olması gerekmektedir.
Paketlerin üzerinde koyulan bilgiler şunlardır:
İthalatçının genel bilgileri
Koli sayısı
Gidiş limanı
Net ve brüt ağırlık
Kolinin dış ölçüleri
Menşe yeri
Gerektiği takdirde, dikkat çekici uyarı işaretleri
1.4.2.3.3. Paket ve Ambalajlama: Paketleme, malların sağlam bir şekilde varış noktasına
ulaşmasını sağlayıp, paketleme yollarını da şöyle sıralanabilir:
Kartondan veya ahşaptan yapılmış koliler
Çok katlı kaplar
Variller
Metal konteynerlar
Paketlemenin türünü seçmekte etkileyen unsurlar:
Ürün özellikleri
Taşıma tipi

36. Yasal gereklilikler: Tüketici sağlığının güvenliği için, bazı ürünlere özellikle meyve, bitkiler
ve et ürünlerinde geçerli olmaktadır.
Paketleme konusunda, Batı Şeria ve Gazze Şeridine ithal edilen ürünlerin güvenlik ve kontrol
işleri ile ilgili İsrailin her hangi bir kısıtlaması yoktur.
1.4.2.3.4. Ticarette Uygulanan Standartlar: Filistin topraklarına dışardan ithal edilen bütün
malların İsrail standartlarına uyması gerekmektedir. Filistin standartları İsrail makamlarınca
kabul edilmemektedir.
Mallar varış limanına geldiğinde İsrail’in uyguladığı TAKEN testi yapılmaktadır, malların İsrail
standartlarına uyup uymadığını gösterip, gelen mallardan birer numune alıp kontrol etmekle
gerçekleşen bir testtir.
1.4.3. Serbest Bölgeler ve Mevzuatı
1998/10 sayılı Serbest Bölgeler Kanununa göre:
İhracat yapmak için yapılan projeler, yapılan toplam üretimin %30undan fazlasını ihraç
etmek şartı ile gelir vergisinden muaf edilebilmektedir.
Bir şirketin piyasada ürettiği ürünlere benzeyen ürün var ise, bu ürünlerin yapımına giren
hammadelerin ithali esnasında bütün vergiler ve gümrükler ödenmesi şartı ile proje
sahibinin yerel piyasada üretiminin en fazla %20’sini satabilmektedir, eğer piyasada
benzeri yoksa bu ürünün, vergi ve gümrüklerin %80’ini ödenmektedir.
Filistin Topraklarının genelinden Serbest Bölgelere giren yerli ürün ve mallar, vergi,
gümrük ve bütün masraflardan muaftır.
Serbest Bölgelerde üretilip dışarıya ihraç edilen bütün mallar, vergi işlemleri ve
kurallarına tabi değildir.
Ruhsatlı olan projelerin sahiplerinin, yurt içinden veya dışından mal ve hizmetler
getirme, mallarının ve hizmetlerinin fiyatlarını belirleme, projelerini satma özgürlüğü
vardır.
1998/1 sayılı Yatırım Teşvik Kanununa göre:
Otel ve hastanelerin kullanımı için ithal edilen mobilya gümrükten muaftır.
Turistik tesislerin ve hastanelerin kullanımı için ithal edilen elekrikli ve elektronik cihaz
ve araçlar gümrükten muaftır. Yenileme amacı ile getirilen elektrikli ve elektronik
cihazlar da 5 yıl için bir gümrükten muaf olup, gümrükten muaf olarak ithal edilmek
istenen malın onayı çıktıktan sonra 2 yıl içinde ithal edilmektedir.
Yatırım amacıyla yapılmış projelerde genellikle kullanılan malzemeler, projeleri
genişletme ve geliştirme amacı ile kullanılan malzemeler ve proje için ithal edilen yedek
parçalar da gümrük ve vergilerden muaftır.

37. Yapılan yatırım 100.000 ile 999,999 Dolar arasında olursa, gelir vergisinden 5 yıl muaf
edilip, 5 yıldan sonra, gelir vergisi 8 yıllığına net karın %10 oranında sayılmaktadır.
Yatırım 1 milyon ile 5 milyon dolar arasında olursa, gelir vergisinden 5 yıl muaf edilip, 5
yıldan sonra gelir vergisi, 12 yıllığına net karın %10 oranında sayılmaktadır. Eğer yatırım
5 milyon dolardan fazla olursa, gelir vergisinden 5 yıl muaf edilip, 5 yıldan sonra gelir
vergisi, 16 yıllığına net karın %10 oranında sayılmaktadır.
Kanunun vermiş olduğu muaflık özelliklerinden faydalanamayanlar şunlardır: Ticari
projeler, sigorta şirketleri, gayrimenkul şirketleri (geliştirme projeleri hariç), bankalar,
döviz şirketleri ve mali kurumlar
Bilgi teknolojisi ve sistem şirketleri (elektronik cihaz, araç ve hazır programların ticaretini
yapmayan şirketler, bilgi teknolojisi kapsamında yerli işçi çalıştırdığı sürece 3 yıllık gelir
vergisinden muaftır.
1.4.4. Pazarlama ve hizmetler: Filistin topraklarında kurulan pazarlama ağlarının normal
piyasa ağlarından teknik olarak bir farkları bulunmamaktadır. Fakat sağlanan kolaylıklar
nedeniyle malların ulaşımının daha az aksamasına yönelik olarak, genellikle bir İsrailli aracı eliyle
gümrükten çekilen mallar, Batı Şeria topraklarına kadar İsrailli nakliyecilerle, bu topraklar
dahilinde ise Filistinli nakliye araçlarıyla taşınmaktadır.
1.4.4.1. Perakende Piyasası: Perakende piyasasının işleyişi, genellikle İsrail topraklarında
yerleşik olan dağıtıcı şirketin, sahip olduğu pazarlama kanalları aracılığıyla ürünleri, Batı
Şeria’nın belli yerlerine ulaştırması şeklinde olmaktadır.
1.4.4.2. Başlıca Yayın Kuruluşları (Medya): El-Kuds Gazetesi, El-Eyyam Gazetesi, El-Hayat
El-Cedide Gazetesi, Filistin Gazetesi; Filistin TV, El-Aksa TV; Filistin Haber Ajansı (WAFA),
Maan Haber Ajansı (MAAN)
1.4.4.3. Acente ve Distribütörlerin Kullanımı: Filisitin Yönetiminin henüz devletmemiş
olması nedeniyle yurtdışından çok az ihracatçı şirket, Filistin’e münhasır acentelik veya
distribütörlük vermektedir. Filistinli ithalatçılar, ihracatçı şirket tarafından İsrail’deki acente
veya distribütörlere yönlendirilmektedir. Hem Filistin Yönetimi hükümeti hem de Filistinli
ithalatçılar bu durumdan şikayet etmektedirler.
1.5. Yıl İçinde Açılan Kurumsallaşmış Fuarlar
Sayı Yıl içinde Açılan Kurumsallaşmış Fuarlar
1 Buildex Yapı Fuarı/ Ramallah ve El-Bire
2 Expotech Bilgi Teknolojisi Fuarı/ Ramallah ve El-Bire
Kaynak: Filistin Ticaret Merkezi

38. 1.6. Belli başlı Ekonomik ve Ticari kuruluşlar
1.6.1 Tarım, Ticaret, Hizmetler, Ulaştırma, İnşaat ve Turizm Sektörlerinde Faaliyet
Gösteren Belli Başlı Firmalar, Kuruluşlar ve Mesleki Kuruluşları
No Şirket
1 Al-Juniedi Company for Food and Dairy Products
2 Al-Taqadum Company for Scales and Iron Furniture
3 Al-Jibrini Company for Food and Dairy Products
4 Al-Hirbawi Home Center Company
5 Al-Anan Company for Quarries and Investments
6 Paper Industries Company
7 Jelanco International Uppersafe
8 Royal Industrial and Trade Company
9 Zalloum Brothers Trading Company
10 Abdul-Naser Juniedi Building Materials Company
11 Super Nimer Industrial and Investment Company
12 Nieroukh Company for Scales and Iron Furniture
13 Al-Salam Investment Group
14 Al-Quds Medical Company
15 Mohamad Amin & Sons for Furniture and General Trading
16 Birzeit Medical Company
17 Sinokrout Company for Food Production
18 Dabdoub Trading and Industrial Company
19 Al-Maslamani Trading and Investment Company
20 The Company of Arab Eastern Factories for Health Diapers
21 Al-Israa Company for Computer and programming
22 Al-Arz Ice-cream Company
23 Al-Zalmout Distributing Company
Kaynak: Passia
Kuruluş WEB Sitesi

39. 1.6.2. Ülkede Yerleşik Olarak Faaliyette Bulunan Türk sermayeli şirketler ve
Firma Temsilcilikleri ile Türk Kültür vb Derneklerinin İsim, Adres, Telefonları
Filistin’de faaliyette bulunan Türk sermayeli şirket ve firma temsilcilikleri bulunmamaktadır.
Filistin Türkiye Dostluk Derneği
P. K. No: 3939
El-Bire/Ramallah ve El-Bire/FİLİSTİN
Tel/Faks: +970 22 96 66 53
2. SORUNLAR, GÖRÜŞLER VE ÖNERİLER
2.1. Sorunlar, Görüşler ve Öneriler
Küçük fakat dışa açık Filistin ekonomisi, 2010 yılında genel olarak iyi bir performans
gostermiştir. Çok yüksek olan dış ticaret açığı (ve cari açık) ise büyük oranda yurtdışından gelen
bağışlarla kapatılmaya devam etmiştir.
Filistin Ticaret Merkezi www.paltrade.org
Filistin Nakliyatçılar Konseyi www.psc.ps
Filistin Ticaret, Sanayi ve Tarım Odaları
Federasyonu
www.pal-chambers.org
Filistin Sanayileri Federasyonu www.pfi.ps
Filistinli İthalatçılar ve İhracatçılar Konseyi www.piec.ps
Filistinli İşadamları Derneği www.pba.ps
Filistin Bilgi Teknolojisi Şirketleri Derneği www.pita.ps
Kutsal Topraklara Gelen Tur Operatörleri Derneği www.holylandoperators.com
Turizm ve Seyahat Acentaları Filistin Topluluğu www.pstta.org.ps
Milli Ekonomi Bakanlığı www.met.gov.ps
Maliye Bakanlığı www.pmof.ps
Filistin Sanayi Bölgeleri ve Serbest Bölgeler
Kurumu
www.piefza.org
Filistin Yatırım Tanıtım Kurumu www.pipa.gov.ps
Filistin İstatistik Merkez Bürosu www.pcbs.gov.ps
Filistin Standartlar Enstitüsü www.psi.gov.ps
Filistin Para Kurumu www.pma.ps
Filistin Sermaye Piyasası Kurumu www.pcma.ps
Filistin Borsası www.pex.ps

40. Türk ürünlerinin Filistin piyasasına nüfuzuna bakıldığında, Türkiye, gıda ürünleri ticareti
bakımından Filistin iç pazarına yeterince nüfuz etmiştir. Sanayi ürünleri ticareti bakımından
gerek doğrudan gerek İsraille dolaylı ithalat yoluyla piyasaya orta derecede nüfuz etmişken,
hizmet ticaretinde ise iç pazara az nüfuz etmiştir. Teknik müşavirlik, turizm, eğitim ve sağlık
alanlarında ticari işbirliği imkanları mevcuttur.
Filistin Yönetimi’nin yatırım teşvik ve serbest bölgeler mevzuatı oldukça liberal olup, yerli ve
yabancı yatırımcılar için önemli teşvikler vermektedir. Filistin Yönetimi ile imzalanan serbest
ticaret anlaşmalarında, birçok ürün için gümrüksüz ve kotasız ihraç etme imkanı bulunmaktadır.
Filistin sosyal güvenlik sistemi de yatırımcılar için çok fazla avantaj içermektedir. Ücretlerin
düşük, asgari ücretin ve zorunlu sağlık sigortasının olmaması işçi maliyetlerini düşürmektedir.
Gazze Şeridi’ndeki siyasi ve güvenlik durumu düzeldiği takdirde, yeniden yapılanma çalışmaları
başlayacak ve Türk müteahhitlik sektörüne yeni fırsatlar sunacaktır. Ayrıca işçi maliyetlerinin
Batı Şeria’dan daha düşük olması ve deniz ve hava limanlarının harap da olsa var olması
nedeniyle, bu Şerit sonraki aşamalarda yerli ve yabancı yatırımcılar için daha cazip hale
gelecektir.
Türkiye’nin popülaritesi, Filistinlilerin gözünde 2009 Davos Zirvesinden sonra artmıştır. Bunun
sonucunda bazı Filistinli şirketler, ticaretlerini diğer ülkelerden Türkiye’ye kaydırmaya
başlamışlardır. Türkiye lehine bu avantajlı ortamdan daha da yararlanabilmek için şunların
yapılması gerekmektedir:
Filistinli işadamlarına Türkiye’ye çoklu giriş vizesi verilmelidir.
Türkiye’nin imalat sanayi ve hizmet şirketleri Filistin’in mütevazi fuarlarına katılmalıdır.
Türk şirketleri Filistinli şirketlere doğrudan acentelik vermelidir.
Türkiye-Filistin ticari temas organizasyonlarında sonuç elde etmek öncelik haline
gelmelidir.
KAYNAKÇA :

41. Palestine Economic Policy Research Institute, Palestine Country Report 2009, Jerusalem and
Ramallah, 2010.
PASSIA-Palestinian Academic Society for the Study of International Affairs, Passia Diary 2011,
Jerusalem, 2010.
Economist Intelligence Unit, www.eiu.com.
TÜİK, Dış Ticaret İstatistikleri Yıllığı, Ankara, 2008.
TÜİK, www. tuik.gov.tr
Filistin İstatistik Merkez Bürosu (FİMB), www.pcbs.gov.ps.
Filistin Milli Ekonomi Bakanlığı, www.met.gov.ps.
Filistin Maliye Bakanlığı, www.pmof.ps.
Filistin Turizm Bakanlığı, www.mota.gov.ps.
Filistin Ticaret Merkezi, www.paltrade.org.
Sahem Yatırım ve Menkul Şirketi, www.sahem-inv.com.
Filistin Tarım Bakanlığı, www.moa.gov.ps.
Serbest Bölgeler ve Sanayi Bölgeleri Kurumu (PİEFZA), www.piefza.org.
Filistin Yatırım Fonu, www.pif.ps.
Uluslararası Para Fonu, www.imf.org.
Dünya Bankası, www.worldbank.org/ps
Ticareti Kolaylaştıran Filistin Kapısı (PTFP), www.ptfp.ps.
Filistin Nakliyeciler Konseyi, www.psc.ps.
Filistin Yüksek Eğitim Bakanlığı, www.mohe.gov.ps.

42. Filistin Sağlık Bakanlığı, www.moh.ps.
Filistin Para Kurumu, www.pma.ps.
Dünya Ticaret Örgütü, www.wto.org.