SlideShare a Scribd company logo
Denetim teorisi-Çalışanların
yaptıkları hileler
Y1512.070022 Aslanzade Shahin
Hile nedir? Hile Türk Dil Kurumu Sözlüğünde şu şekilde
tanımlanmıstır:Birini aldatmak, yanıltmak için yapılan
düzen, dolap, oyun ve entrikalardır.IFAC ise hileyi su
sekilde tanımlamıstır: Yönetimin arasında bulunan
yöneticisinden sorumlu, görevli memur veya üçüncü
kisilerden olan,bir ya da daha fazla kisi tarafından yapılan
kasti bir davranıs, adil olmayan veyasa dışı avantajlar
saglamaktır, seklinde tanımlanmıştır. Hatadan farklı olarak
kasıt vardır , ağırlıklı olarak belgeler üzerinden yapılır.
Hile eyleminde ortaya çıkan unsurlar:
• Gizli yapılan bir faaliyettir.
• Hile yapan kendine bir yarar sağlar.
• Kesinlikle kasıt unsuru vardır.
KİMLER HİLE YAPAR?
• İŞLETME SAHİP VE YÖNETİCİLERİNİN BİRİNCİ GÖREVİ
İŞLETME VARLIKLARINI KORUMAKTIR YAPILAN
ARAŞTIRMALARA GÖRE:
• İşletme Çalışanlarının %10’u Hiç bir zaman Çalmaz, Hile Yapmaz
• İşletme Çalışanlarının %10’u Her zaman Çalar, Hile Yapar.
• İşletme Çalışanlarının %80’i Fırsat Bulursa Çalar, Hile Yapar.
Hile güven ile beslenir,güven yoksa hilede yoktur.
Bu tür kişilerde hile yapma isteği fazla
görülüyor.
• Zeka düzeyleri yüksek.
• Egoist yapi taşıma-bulundukları yeri beğenmeme,kendilerini daha
önemli biri olarak görme,üstlerini küçümsemek ve aşağılamak.
• Risk alan bir yapi-başarısızlıkdan korkmama,yakalana bileceğini
düşünmeme,şansını denemek arzusu.
• İlgili kişilik taşıma-işletmeye ve işine aşırı meraklı olmak,yeni bir şey
yaratmak için aşırı isteklilik.
• Kurallara uymayan bir kişilik-işletmede konulmuş olan kurallara
uymama,sonuca daha kestirmeden gitme isteği,kendini bu konularda
haklı gösterme çabası.
Çalışma koşulları
• Genelde işletmeye ilk önce gelip, en geç giden çalışanlar arasında
hile eylemleri daha fazla görülmektedir.
• İşinin bitmediğini neden olarak gösterip, geç saatlere kadar tek
başına çalışma istekleri hile olasılığını arttırmaktadır.
• Çok uzun zaman izin kullanmadan çalışanlarda hile eylemi sıkça
görülmektedir.
İŞLETME ÇALIŞANLARINI HİLE YAPMAYA İTEN
NEDENLER
Hilenin bilinen üç tipik özelliği. Hile üçgeninin unsurları;
 Teşvik/Baskı: İşletme çalışan ve yöneticilerini, işletme
kaynaklarını çalmaya, haksız yere elde etmeye
yönlendirecek, uyuşturucu bağımlığı, kumar, acil para
ihtiyacı gibi teşvikler veya baskılar.
 Fırsat: İşletmelerde maddi anlamda yanlış beyana sebep
olacak, hile yapma fırsatı sağlayabilecek şartların bulunması
halidir.
 Davranış/Rasyonalizm: Bir ya da daha fazla kişiyi bilerek
ve isteyerek dürüst olmayan bir eyleme veya duruma
yöneltecek ve onları buna yapmada kendilerince haklı
nedenler bulmalarına itecek davranış, karakter veya değerler
bütünüdür
• Hile üçgeninin son ayağı olan “HAKLI GÖSTERME” unsurunun
ruhunda, hile yapanın kendini iç dünyasında ve dışarıya karşı haklı
gösterecek savunma mekanizmaları üretmesi yatmaktadır. Bunun diğer
ifadesi BAHANE üretmektir.
• Örneğin:
• Parayı borç almıştım, daha sonra ödeyecektim,
• Bu işletmeye yaptıklarımın karşılığıdır,
• Bu olay sonucu hiç kimse incinmedi,
• Bu parayı iyi bir amaç için almıştım,
• Yaptığımın suç olduğunu bilmiyordum,
• İşletme bunu hak etmişti,
• İşletme vergi kaçırması nedeniyle zaten benim olan birşeyi aldım.
Başta ACFE(2014) hile raporları olmak
üzere, diğer hile raporlarında ve
araştırmalarda işletme içinde yapılan
hilenin türlerine göre çeşitli veriler
bulunmakta ve bunlardan önemli
sonuçlar çıkartılmaktadır.ACFE den alınan
verilere göre,100 den fazla ülkede 1400
den fazla hile yapan işçiler
kaydedilmişdir.Yapılan hileler personel
tarafından yapılmış ve yüzde oranları:%42
çalışan, %36 yönetici, %19 mal sahibi
tarafından yapılmışdır.
Tüm iş hilelerin %77 sini muhasebe,işlemler,satış,yetkili yönetim,müşteri
hizmetleri,satın alma ve finans gibi 7 şubeden tarafından yapılıyor.
ACFE(2014) hile yapanların cinsiyyet dagılımı %67erkek, %33 bayan
oldugunu belirlemiştir.Bayanların hile sıklığı erkeklere giderek
yaklaşmaktadır.6yıl önceki araşdırmada bu sıklık 1e 4
biçimindeydi.Erkekler tarafından yapılan hile zararları,bayanlar
tarafından yapılan hile zararlarından %123 daha yüksek olmuştur.Hile
yapanların %52 nin yaş aralığı 31-45 arasında değişiyor.Suç yapanların
%7si çalışmaya başladığı ilk yılda hile yapar,%53 ü ise 5 yıldan sonra hile
yaparlar.Medeni durum halinde(1996) hile yapanlarin evli olanlari bekar
olan kitleden daha fazla,eğitim duzeyinde(2002) ise %10,4ü üniversite
sonrası, %32,7 si üniversite, %56sı lise mezunudur.Düşük eğitim
düzeyinde daha fazla sayıda hile yapılmaktadır.Eğitim düzeyi
artdıkça,hile sayısı azalmakta ama verilen zarar artmaktadır.
GENEL OLARAK HİLE TÜRLERİ
Hile Türü Kurban Hile Yapan Açıklama
1. Çalışan Hileleri İşveren İşletme
Çalışanları
Çalışanlar doğrudan veya
dolaylı olarak işverenden
çalarlar.
2. Yönetim Hileleri Tüm Mali Tablo İlgilileri Tepe Yönetimi Tepe yönetimi genellikle
finansal bilgileri olduğundan
farklı gösterir.
3. Yatırım
Hileleri
Yatırımcılar Bireyler Yatırımcıların, hileli yatırımlara
para yatırmaları sağlanır.
4. Satıcı
Hileleri
Mal ve/veya Hizmet
Satın Alan İşletmeler
Satış yapan
İşletme veya
Bireyler
Satıcılar fiyatları şişirirler veya
parası ödenmiş malların teslimi
yapmazlar.
5. Müşteri
Hileleri
Mal ve/veya Hizmet
Satan İşletmeler
Müşteriler Müşteriler yanlış bilgiler vererek
satıcıları aldatma yoluna
giderler.
Denetim teorisi-Çalışanların yaptıkları hileler

More Related Content

Viewers also liked

Sopa De Letras
Sopa De LetrasSopa De Letras
Sopa De Letras
Vero81
 
AMIS 2016 4, Mussorgsky to Minecraft
AMIS 2016 4, Mussorgsky to MinecraftAMIS 2016 4, Mussorgsky to Minecraft
AMIS 2016 4, Mussorgsky to Minecraft
Samuel Wright
 
Acumulaciones y depósitos intracelulares y extracelulares aut
Acumulaciones  y depósitos intracelulares y extracelulares autAcumulaciones  y depósitos intracelulares y extracelulares aut
Acumulaciones y depósitos intracelulares y extracelulares aut
julianazapatacardona
 
Comprensio lectora mapa_zoo
Comprensio lectora mapa_zooComprensio lectora mapa_zoo
Comprensio lectora mapa_zooVanessaRS4
 
Days Inn Property Flyer
Days Inn Property FlyerDays Inn Property Flyer
Days Inn Property Flyer
Alex Kovacs
 
Real media research
Real media researchReal media research
Real media research
hjcstudios
 
Presentación sin título (2)
Presentación sin título (2)Presentación sin título (2)
Presentación sin título (2)
sebasteca
 

Viewers also liked (7)

Sopa De Letras
Sopa De LetrasSopa De Letras
Sopa De Letras
 
AMIS 2016 4, Mussorgsky to Minecraft
AMIS 2016 4, Mussorgsky to MinecraftAMIS 2016 4, Mussorgsky to Minecraft
AMIS 2016 4, Mussorgsky to Minecraft
 
Acumulaciones y depósitos intracelulares y extracelulares aut
Acumulaciones  y depósitos intracelulares y extracelulares autAcumulaciones  y depósitos intracelulares y extracelulares aut
Acumulaciones y depósitos intracelulares y extracelulares aut
 
Comprensio lectora mapa_zoo
Comprensio lectora mapa_zooComprensio lectora mapa_zoo
Comprensio lectora mapa_zoo
 
Days Inn Property Flyer
Days Inn Property FlyerDays Inn Property Flyer
Days Inn Property Flyer
 
Real media research
Real media researchReal media research
Real media research
 
Presentación sin título (2)
Presentación sin título (2)Presentación sin título (2)
Presentación sin título (2)
 

Denetim teorisi-Çalışanların yaptıkları hileler

  • 2. Hile nedir? Hile Türk Dil Kurumu Sözlüğünde şu şekilde tanımlanmıstır:Birini aldatmak, yanıltmak için yapılan düzen, dolap, oyun ve entrikalardır.IFAC ise hileyi su sekilde tanımlamıstır: Yönetimin arasında bulunan yöneticisinden sorumlu, görevli memur veya üçüncü kisilerden olan,bir ya da daha fazla kisi tarafından yapılan kasti bir davranıs, adil olmayan veyasa dışı avantajlar saglamaktır, seklinde tanımlanmıştır. Hatadan farklı olarak kasıt vardır , ağırlıklı olarak belgeler üzerinden yapılır. Hile eyleminde ortaya çıkan unsurlar: • Gizli yapılan bir faaliyettir. • Hile yapan kendine bir yarar sağlar. • Kesinlikle kasıt unsuru vardır.
  • 3. KİMLER HİLE YAPAR? • İŞLETME SAHİP VE YÖNETİCİLERİNİN BİRİNCİ GÖREVİ İŞLETME VARLIKLARINI KORUMAKTIR YAPILAN ARAŞTIRMALARA GÖRE: • İşletme Çalışanlarının %10’u Hiç bir zaman Çalmaz, Hile Yapmaz • İşletme Çalışanlarının %10’u Her zaman Çalar, Hile Yapar. • İşletme Çalışanlarının %80’i Fırsat Bulursa Çalar, Hile Yapar. Hile güven ile beslenir,güven yoksa hilede yoktur.
  • 4. Bu tür kişilerde hile yapma isteği fazla görülüyor. • Zeka düzeyleri yüksek. • Egoist yapi taşıma-bulundukları yeri beğenmeme,kendilerini daha önemli biri olarak görme,üstlerini küçümsemek ve aşağılamak. • Risk alan bir yapi-başarısızlıkdan korkmama,yakalana bileceğini düşünmeme,şansını denemek arzusu. • İlgili kişilik taşıma-işletmeye ve işine aşırı meraklı olmak,yeni bir şey yaratmak için aşırı isteklilik. • Kurallara uymayan bir kişilik-işletmede konulmuş olan kurallara uymama,sonuca daha kestirmeden gitme isteği,kendini bu konularda haklı gösterme çabası.
  • 5. Çalışma koşulları • Genelde işletmeye ilk önce gelip, en geç giden çalışanlar arasında hile eylemleri daha fazla görülmektedir. • İşinin bitmediğini neden olarak gösterip, geç saatlere kadar tek başına çalışma istekleri hile olasılığını arttırmaktadır. • Çok uzun zaman izin kullanmadan çalışanlarda hile eylemi sıkça görülmektedir.
  • 6. İŞLETME ÇALIŞANLARINI HİLE YAPMAYA İTEN NEDENLER Hilenin bilinen üç tipik özelliği. Hile üçgeninin unsurları;  Teşvik/Baskı: İşletme çalışan ve yöneticilerini, işletme kaynaklarını çalmaya, haksız yere elde etmeye yönlendirecek, uyuşturucu bağımlığı, kumar, acil para ihtiyacı gibi teşvikler veya baskılar.  Fırsat: İşletmelerde maddi anlamda yanlış beyana sebep olacak, hile yapma fırsatı sağlayabilecek şartların bulunması halidir.  Davranış/Rasyonalizm: Bir ya da daha fazla kişiyi bilerek ve isteyerek dürüst olmayan bir eyleme veya duruma yöneltecek ve onları buna yapmada kendilerince haklı nedenler bulmalarına itecek davranış, karakter veya değerler bütünüdür
  • 7. • Hile üçgeninin son ayağı olan “HAKLI GÖSTERME” unsurunun ruhunda, hile yapanın kendini iç dünyasında ve dışarıya karşı haklı gösterecek savunma mekanizmaları üretmesi yatmaktadır. Bunun diğer ifadesi BAHANE üretmektir. • Örneğin: • Parayı borç almıştım, daha sonra ödeyecektim, • Bu işletmeye yaptıklarımın karşılığıdır, • Bu olay sonucu hiç kimse incinmedi, • Bu parayı iyi bir amaç için almıştım, • Yaptığımın suç olduğunu bilmiyordum, • İşletme bunu hak etmişti, • İşletme vergi kaçırması nedeniyle zaten benim olan birşeyi aldım.
  • 8. Başta ACFE(2014) hile raporları olmak üzere, diğer hile raporlarında ve araştırmalarda işletme içinde yapılan hilenin türlerine göre çeşitli veriler bulunmakta ve bunlardan önemli sonuçlar çıkartılmaktadır.ACFE den alınan verilere göre,100 den fazla ülkede 1400 den fazla hile yapan işçiler kaydedilmişdir.Yapılan hileler personel tarafından yapılmış ve yüzde oranları:%42 çalışan, %36 yönetici, %19 mal sahibi tarafından yapılmışdır.
  • 9. Tüm iş hilelerin %77 sini muhasebe,işlemler,satış,yetkili yönetim,müşteri hizmetleri,satın alma ve finans gibi 7 şubeden tarafından yapılıyor. ACFE(2014) hile yapanların cinsiyyet dagılımı %67erkek, %33 bayan oldugunu belirlemiştir.Bayanların hile sıklığı erkeklere giderek yaklaşmaktadır.6yıl önceki araşdırmada bu sıklık 1e 4 biçimindeydi.Erkekler tarafından yapılan hile zararları,bayanlar tarafından yapılan hile zararlarından %123 daha yüksek olmuştur.Hile yapanların %52 nin yaş aralığı 31-45 arasında değişiyor.Suç yapanların %7si çalışmaya başladığı ilk yılda hile yapar,%53 ü ise 5 yıldan sonra hile yaparlar.Medeni durum halinde(1996) hile yapanlarin evli olanlari bekar olan kitleden daha fazla,eğitim duzeyinde(2002) ise %10,4ü üniversite sonrası, %32,7 si üniversite, %56sı lise mezunudur.Düşük eğitim düzeyinde daha fazla sayıda hile yapılmaktadır.Eğitim düzeyi artdıkça,hile sayısı azalmakta ama verilen zarar artmaktadır.
  • 10. GENEL OLARAK HİLE TÜRLERİ Hile Türü Kurban Hile Yapan Açıklama 1. Çalışan Hileleri İşveren İşletme Çalışanları Çalışanlar doğrudan veya dolaylı olarak işverenden çalarlar. 2. Yönetim Hileleri Tüm Mali Tablo İlgilileri Tepe Yönetimi Tepe yönetimi genellikle finansal bilgileri olduğundan farklı gösterir. 3. Yatırım Hileleri Yatırımcılar Bireyler Yatırımcıların, hileli yatırımlara para yatırmaları sağlanır. 4. Satıcı Hileleri Mal ve/veya Hizmet Satın Alan İşletmeler Satış yapan İşletme veya Bireyler Satıcılar fiyatları şişirirler veya parası ödenmiş malların teslimi yapmazlar. 5. Müşteri Hileleri Mal ve/veya Hizmet Satan İşletmeler Müşteriler Müşteriler yanlış bilgiler vererek satıcıları aldatma yoluna giderler.