Dementia Meetup1 Welsh Summary Report

©ScarletDesignInt.Ltd.2016
Adroddiad Cryno Digwyddiad Addysg
a Chynhwysiant Dementia
Llywyddwyd gan Chris, Jayne a Kate Roberts, cyd-gynhyrchwyd gan Pam
Luckock a Fran O’Hara a’n Cymuned ‘Gweithio Gyda, Nid I’
Gwybodaeth ac ysbrydoliaeth i greu cymunedau mwy deallus a chynhwysol
a gwella gofal a chefnogaeth dementia yng Ngogledd Cymru
#DementiaGogCymru
24 & 25 Tachwedd 2015, Gwesty St. George, Llandudno, Gogledd Cymru
Mae’r adroddiad cryno hwn yn rhan o ddeunyddiau cyfathrebu grëwyd er mwyn rhannu’r profiadau, y gwersi a’r camau gweithredu
o’n Digwyddiad ‘Gweithio Gyda, Nid I’ Dementia Gogledd Cymru Rhif 1. Gallwch weld fideo o’r digwyddiad yma
Am ragor o wybodaeth e-bostiwch ni ar WorkingWithNotTo@gmail.com ewch i’n gwefan www.WorkingWithNotTo.com, neu
dilynwch ni ar trydar @WorkingWithNot2 a #DementiaNWales. Ymunwch â’n rhestr bostio er mwyn gwybod mwy am ein
gwaith a digwyddiadau’r dyfodol.
Noddwyd gan
Cefnogwyd gan

2
CYNNWYS
• Cynnwys a chroeso gan Fran......................................................................................2
• Agenda.................................................................................................................................3
• Ein prif nodau....................................................................................................................4
DIWRNOD UN
• Pam Luckock......................................................................................................................5
• Chris Roberts ‘Addysg a Chynhwysiant’...................................................................6
• Cyflwyniad Jayne Roberts.............................................................................................7
• Cyflwyniad Kate Roberts...............................................................................................8
• Mapiau cofnodion gweledol o rai cyflwyniadau.................................................9
• Dolenni i fideos o rai o’r cyflwyniadau.................................................................11
• Gweithgaredd gr p 1: ‘Defnyddio’r hyn sydd gennym ni’, mapio asedau
gofal a chefnogaeth dementia yng Ngogledd Cymru....................................12
• Gweithgaredd gr p 2: Llwybr Gofal Dementia, Gogledd Cymru
• Adnabod materion a bylchau...................................................................................14
• Gweithgaredd gr p 3: Dewis Sesiynau Cyfranogwyr yn Arwain ..............16
DIWRNOD DAU
• Gweithgaredd gr p 4: Themâu Llwybr Gofal Dementia Cymru................14
• Adborth y digwyddiad: Sgyrsiau yn arwain at weithredu.............................24
• Manylion cyswllt siaradwyr, arweinwyr bwrdd a’r tîm...................................25
• Stondinau arddangos..................................................................................................26
• Pwy ddaeth i’n digwyddiad ni?................................................................................30
Croeso i’n adroddiad
cryno, sydd wedi’i greu
i rannu gwybodaeth,
dysgu ac ysbrydoliaeth.
Yn gyntaf, rydym ni
am ddweud DIOLCH enfawr i bawb wnaeth ddod, cefnogi a chyfrannu -fe
wnaethoch chi greu digwyddiad anhygoel.
Mae’r adroddiad hwn yn crynhoi’r hyn wnaethom ni a sut y gwnaethom ni
hynny. Gan obeithio y bydd yn ysbrydoli pobl i roi cynnig arni eu hunain a
gwneud pethau mewn ffyrdd newydd.
Mae gennym ni lawer mwy o ddata sydd mewn adroddiadau eraill, gan
fod hwn eisoes yn 32 tudalen! E-bostiwch neu ffoniwch ni i drafod rhain
ymhellach.
Mae’n wybodaeth gyfredol, benodol i Ogledd Cymru gan bobl sy’n defnyddio a
darparu gwasanaethau ac rydym ni i gyd am iddo gael ei ddefnyddio er mwyn
gwneud gwahaniaeth gwirioneddol.
Gweithiodd Pam a finnau gyda Chris, ei deulu a’n cymuned i greu digwyddiad
oedd wedi’i gyd-gynhyrchu go iawn. Rydym ni’n falch fod cymaint o’r siaradwyr
yn bobl â dementia, yn ofalwyr ac yn deuluoedd ac yn gallu bod yn fodelau rôl
cadarnhaol ac yn lleisiau dilys. Roedd 3 o siaradwyr diwrnod 1 a 15% o’r 95
wnaeth ddod yn bobl â dementia. Mae hi mor bwysig fod pobl â dementia’n
cael cyfle i gymryd rhan ac adrodd eu stori. Mae llawer yn ein fideo trosolwg
(https://youtu.be/YYksqxrnmKw) gyda rhagor o fideos ar ein sianel YouTube.
Nid oedd gennym ni unrhyw gyllid, a galluogodd y tocynnau am dâl a ffïoedd
y stondinau ni i gynnig tocyn yn rhad ac am ddim i 50% o’r mynychwyr. Cafwyd
dysgu go iawn a hyfforddwyd 4 o bobl yn Ffrindiau Dementia.Trafododd pawb
mewn sgyrsiau’n gyfartal, gan roi mewnwelediad amhrisiadwy a phrofiadau
byw er mwyn creu camau gweithredu realistig ac addas. Os hoffech chi ymuno
â’n cymuned ni, cofiwch gysylltu - hoffem ni glywed gennych chi’n fawr iawn.
Digwyddiad Dementia Gogledd Cymru 2: 22 & 23 Tachwedd 2016 - Dewch,
cynigiwch siarad/arwain trafodaeth, gwahoddwch, rhannwch a/neu noddwch!
FRAN O’HARAA PAM LUCKOCK (‘FRAMELA’)
Cyfarwyddwyr, Prosiect Cyd-gynhyrchu ‘Gweithio Gyda, Nid I’
DIGWYDDIAD ADDYSG A CHYNHWYSIANT DEMENTIA TACHWEDD 2015, LLANDUDNO
Diolch i’n cymuned, ein siaradwyr a’n noddwyr am eu holl gymorth gwych.
Galluogodd nawdd gan Sefydliad Joseph Rowntree i ni adolygu’r data, creu’r
adroddiad hwn ac argraffu copi i bawb wnaeth fynychu. Hefyd i gomisiynu
John Popham i wneud fideo o’r digwyddiad a
chynhyrchu fideo trosolwg. Hoffem ni fod
wedi cynnal digwyddiad dwyieithog ond nid
oedd gennym gyllid digonol i wneud hynny.
Cefnogwyd gan

3
DIWRNOD UN
9.30am Lluniaeth, arddangosfa, amser tawel, Dewis
10.00am Croeso, Chris, Jayne a Kate Roberts ‘Creu
cymunedau cynhwysol, lle i bawb - beth
sy’n bwysig i ni’
Kate Swaffer, Cadeirydd, Dementia Alliance
International Cyflwyniad fideo
10.30am Jeremy Hughes, Prif Swyddog Gweithredol,
Cymdeithas Alzheimer’s UK ‘Ffrindiau Dementia’
10.45am ‘Defnyddio’r hyn sydd gennym ni’- Mapio asedau
gofal a chefnogaeth dementia yng Ngogledd
Cymru Gweithgaredd trafodaeth gr p 1
11.30am Egwyl
11.50am Ruth Eley,TIDE ‘Dementia a Gofalwyr’
11.55am ‘Llwybr gofal dementia -Adnabod materion a
bylchau’ Gweithgaredd trafodaeth gr p 2
12.40am Yr Athro Bob Woods, Prifysgol Bangor
‘Y Celfyddydau a Dementia’
12.50pm Cinio, arddangosfa, amser tawel, Dewis
1.50pm Agnes Houston ’Dementia a Nam ar y
Synhwyrau’
2.05pm George Rook, claf-gweithredydd ‘Dychmygwch’
2.20pm Sesiwn gyntaf - cyfranogwyr yn dewis: dewis o
weithdai â thema, sgyrsiau bwrdd anffurfiol
wedi’u harwain, man tawel, arddangosfa, Dewis
DIWRNOD UN parhad
3.20pm Egwyl
3.40pm Ail sesiwn - cyfranogwyr yn dewis: dewis o
weithdai â thema, sgyrsiau bwrdd anffurfiol
wedi’u harwain, man tawel, arddangosfa, Dewis
4.40pm Crynhoi Fran, Pam a Chris
5.00pm Adborth a diwedd
DIWRNOD DAU
9.30am Lluniaeth, arddangosfa, amser tawel, Dewis
10.00am Croeso - Chris a Jayne Roberts ‘
‘Creu newid gyda’n gilydd’
10.15am Trafodaeth banel aml-sector chynrychiolwyr o
iechyd, gofal cymdeithasol, gofalwyr a phobl â
dementia: Chris, Bob, Helen, Carol ac Olwen
‘Tirlun presennol gofal dementia yng Nghymru’
10.30am Adolygu map asedau gofal a chefnogaeth
dementia Gog. Cymru - datblygu argymhellion -
gweithgaredd gr p
11.20am Egwyl
11.40am ‘Llwybr gofal dementia -Adnabod materion a
bylchau’Themâu wedi hawgrymu gan gyfranogwyr
Pobl i awgrymu themâu, arwain trafodaeth o
gwmpas y bwrdd a chofnodi’r camau gweithredu
1.00pm Un cam gweithredu o’r digwyddiad...
Adborth gan bawb ar yr hyn y byddant yn ei
wneud yn wahanol
AGENDA

4
©ScarletDesignInt.Ltd.2015
How much does it cost?
• FREE places. Reserved for people with
dementia and their families/carers and
citizens who do not have funds.
PAID tickets fees:
- Day 1 ticket = £85.00
- Day 2 ticket = £35.00
- Day 1 2 ticket = £120.00
• Fees from the PAID tickets will be used
to cover the FREE tickets - we are
aiming for 50% free ticketed attendees.
• If you’re able to sponsor places or part
of the meet-up please let us know.
How can I book a place?
Email Fran at workingwithnotto@gmail.
com All place bookings must be confirmed
by us, we want as many citizens present as
possible, and people from all sectors.
How can I support you?
Please share the meet-up, and the free
tickets for people with dementia and carers,
buy tickets, sponsor us, help out and come...
Exhibition Space and Meet-up
Participant Book
We have an exhibition area where you can
hire a space. The fee includes a ticket for
1 person plus a quarter page space in the
meet-up book. This will be shared online
during and post event.
- 24 November 2015 - £285 incl. VAT
Venue Information
The St George Hotel in Llandudno are
working with us to make the meetup as
accessible as possible. Quote ‘Dementia
Education and Inclusion Meet-up’ when
booking for reduced hotel room rates.
24 25 November ‘15, St George Hotel, Llandudno
Dementia Education
and Inclusion Meet-up
hosted by Chris, Jayne and Kate Roberts
Information and inspiration to create more informed, inclusive
communities and improve dementia care and support in N. Wales
Gweithio
GydaNidI
Gweithio
GydaNidI
Working
WithNotTo
Working
WithNotTo
Co-produced with
Pam Luckock and
Fran O’Hara and
our ‘Working With
Not To’ Community
“I’m your average 53 year old man who cares about dementia
awareness, but it has to be good quality awareness, it has to be about
promoting education about dementia because it is starting to touch us
all. Everyone is beginning to hear the word ‘dementia’ but not a lot of
folk actually understand it and with over 850,000 people living with
this illness in the UK we all need to know at least a little about it. You
see “I” have dementia, mixed dementia, vascular and Alzheimer’s, but
with the emphasis that I may “have it” but it certainly doesn’t have
me! Power is knowledge, knowledge is power!
Now it’s time to do something where I live, in North Wales. I’m involved in lots of stuff
now, things I hope will make a difference, I only have a limited window to do this in and
doing this in turn keeps my brain sharp which can’t be a bad thing and must help, well I
think it does.
I’m trying to make a difference while I can - if I can do this,
what can you all do :)”
#DementiaNWales
UPDATED
W
ITH
FINAL
AGENDA
19.11.15
Thanks to our community, speakers
and sponsors for all their support:
More information or to book please email: workingwithnotto@gmail.com
95 o bobl dros 1.5 diwrnod yng Ngwesty St.George, agenda wedi’i llunio o gwmpas anghenion pobl â dementia,wedi’i ariannu gan werthiant tocynnau a
50% o docynnau’n rhad ac am ddim, traws-sector, areithiau byr, sgyrsiau bwrdd, arwyddion ychwanegol a map o’r lleoliad, gweithgareddau cynhwysol, 4 o
bobl wedi’u hyfforddi’n Ffrindiau Dementia,
DementiaEducationandInclusionMeet-up
Wereallyappreciateyoucomingtoourmeet-upandsharingwhatyouknow,wehope
youenjoyit-thankyou.Ifyouneedanyhelppleaseasksomeonefromourteam-there
arelotsofpeoplewithbadgessaying‘CanIhelpyou?’
Quiet Room
- anyone can go
in here
Wedgwood Suite
- main room, this is where
presentations and table
sessions take place
Conwy Suite
- visit the exhibition stands here
- ‘Dementia Friends’ information
session and the knitting session
take place here
- drinks and biscuits here all day
Men’s
toilet
Women’s
toilet
Disabled
toilet
Hotel
Reception
steps
Drinks and
biscuits
here all day
Lunch is
served
here
DIGWYDDIAD WEDI’I GYD-GYNHYRCHU GAN BOBL Â DEMENTIA, EU TEULUOEDD GOFALWYR YNG NGOGLEDD CYMRU
EIN PRIF NODAU:
• Mapio’r asedau (gwybodaeth, cefnogaeth a darpariaeth) sydd ar gael ar
hyn o bryd i bobl â dementia, eu gofalwyr a’u teuluoedd. Casglu’r data
mewn adroddiad ymchwil.
• Adnabod materion allweddol ar gyfer pobl â dementia, eu gofalwyr a’u
teuluoedd ac atebion posibl.
• Mapio Llwybr Gofal Dementia ar gyfer Gogledd Cymru, ar gyfer pobl â
dementia, eu gofalwyr a’u teuluoedd.
• Creu cymuned ddysgu a chronfa ddata, fydd gobeithio’n arwain at
rwydwaith Dementia Gogledd Cymru. Hefyd, gr p ymchwil a gweithredu.
• Hyfforddi gr p o bobl i fod yn Ffrindiau Dementia.
• Datblygu dealltwriaeth a hyder pobl â dementia, eu gofalwyr a’u
teuluoedd i fod yn eiriolwyr, siaradwyr ac yn llais y dinesydd mwy
gweledol a llafar.
• Creu cynllun model
o ddigwyddiad
cynhwysol sy’n ystyriol
o ddementia, ac
agenda lle mae pawb
wedi’u cynnwys ac yn
gallu cyfrannu.
• Hyrwyddo Dewis gyda
thîm yn y digwyddiad
er mwyn cofnodi data
ac adnabod anghenion
a bylchau yng
Ngogledd Cymru.
Map ‘Golwg hawdd’ o’r digwyddiad ar glawr y llyfryn

5
CROESO I’N DIGWYDDIAD
Beth i’w ddisgwyl - mae’n bleser gen i gyflwyno ein rhaglen wych i chi.
Rwy’n credu ei bod hi’n garreg filltir bwysig yng Nghymru, gan ei fod yn
ddigwyddiad sydd wedi’i gyd-greu ac a gaiff ei gyd-gyflwyno gan Bobl â
Dementia a’u teuluoedd a’u gofalwyr.
O’r cychwyn, ein nod oedd llywyddu digwyddiad cynhwysol; rydym wedi
bod ar siwrnai’n darganfod beth mae hyn yn olygu yng nghyd-destun
Dementia ac rydym yn hyderus bod gennym di dal lawer i ddysgu!
Cafodd Chris, Jayne a finnau ‘Tweet-up’ tua 18 mis yn ôl wedi i ni
sylweddoli ein bod ni’n byw’n agos at ein gilydd yng Ngogledd Cymru.
Rwy’n teimlo mor ffodus i’w adnabod nhw- mae eu hegni, eu gwydnwch
a’u cariad yn fy ysbrydoli i a llawer o bobl eraill.
Felly…mae heddiw’n ymwneud â gweithio gyda’n gilydd. Rydym ni am
i chi brofi gymaint all gael ei gyflawni gyda’n gilydd, drwy rywbeth mor
syml â sgwrsio.
“Sgwrsio dynol yw’r ffordd fwyaf hynafol a hawsaf i feithrin yr
amodau ar gyfer newid—newid personol, cymunedol, sefydliadol a
phlanedol. Os allwn ni eistedd gyda’n gilydd a siarad am yr hyn sy’n
bwysig i ni, rydym ni’n dechrau dod yn fyw.”
~ Margaret Wheatley
Er mwyn galluogi hyn i ddigwydd, mae gan bob un ohonoch chi rôl
bwysig i’w chwarae; rydym ni angen i chi:
• wrando’n astud
• cyfrannu eich barn, teimladau, syniadau a gobeithion
• cefnogi’ch gilydd drwy gydol y diwrnod, a bod yn sensitif i’r gwahanol
anghenion sydd gan bawb
• parchu eich gilydd, gan arafu’r cyflymdra a gofalu’n bod yn sicrhau
lle i bawb wneud eu cyfraniad.
CREU LLE CROESAWGAR:
Gobeithio y gwnewch chi fwynhau cysur y gwesty hyfryd yma sy’n cynnig
lle croesawgar iawn ar gyfer ein trafodaethau. Rydw i’n teimlo bod
egwyddorion ‘FREDA’ a ‘Caffi’r Byd’yn fy helpu i feddwl am
yr amodau ar gyfer llywyddu sgyrsiau sy’n cyfrif…
Egwyddorion FREDA yw Tegwch, Parch, Cydraddoldeb, Urddas,
Ymreolaeth.
Rydym ni’n gwahodd pob un ohonoch chi i gyfrannu o’ch hunan yn
gyfangwbl, gan siarad o’r galon yn ogystal ag o’r meddwl.Tri pheth sy’n
bwysig i mi heddiw yw:
1. Ein bod ni’n mwynhau’r sgyrsiau
2. Bod gennym ni amser i fyfyrio drwy gydol
y dydd ar yr hyn ydym ni’n ei ddysgu
3. Ar ddiwedd y digwyddiad y byddwn ni wedi
crynhoi digonedd o syniadau, gwybodaeth a chamau gweithredu
Rwy’n eich gwahodd i ymlacio a mwynhau’r diwrnod, diolch.
PAM LUCKOCK
Cyfarwyddwr,
Prosiect Cyd-gynhyrchu
‘Gweithio Gyda, Nid I’
@luckockp
CYFLWYNIAD PAM LUCKOCK
CYD-GYNHYRCHU

6
Helo a chroeso.
Fy enw i yw Chris Roberts, Dwi’n 54 ac rwy’n
byw â dementia cymysg, fasgwlaidd a chlefyd
Alzheimer, cefais y diagnosis bron i dair
blynedd yn ôl. Fedra i ddim croesi’r ffordd ar
fy mhen fy hun, dwi wedi anghofio sut mae
ysgrifennu a dwi ddim bob tro’n adnabod fy
nheulu a ffrindiau. Dwi’n brwydro hefo cwsg, fy
nghydbwysedd ac weithiau fy ngeiriau.
Adeg diagnosis, roeddem ni’n teimlo ar
goll ac yn unig iawn, ond gyda chymorth a
dealltwriaeth mae modd byw ochr yn ochr â’r
afiechyd yma. Nid oes rheswm pam na all y DU
ac yn benodol Cymru fod y genedl gyntaf yn y
byd sy’n ystyriol o ddementia.
Lle y gall “pobl â dementia deimlo’u bod yn
cael eu deall, eu hymgysylltu, eu cynnwys a’u
gwerthfawrogi.” Mae creu cenedl sy’n ystyriol o
ddementia’n cychwyn gyda phob un ohonom ni.
Mae gyda ni i gyd rôl i’w chwarae mewn helpu
pobl â dementia i gynnal eu hannibyniaeth ac
urddas ac ymdeimlad o bwrpas yn ein cymuned.
Gallwn wneud gwahaniaeth mawr drwy wneud
newidiadau bach. Hoffwn i chi i gyd feddwl am
sut y gall eich sefydliad chi fod yn fwy ystyriol o
ddementia? Sut allwch chi wneud eich cymuned
yn fwy ystyriol o ddementia? Sut allwch chi fod
yn fwy ystyriol o ddementia?
Bydd nifer cynyddol y bobl sy’n byw â
dementia’n golygu y bydd angen newid o ran sut
ydym ni’n ymateb i anghenion pobl â dementia’n
y gymuned. Ar hyn o bryd, mae 850,000 o bobl
yn byw â dementia, mae 44,000 ohonyn nhw
o dan 65 oed, mae 45,000 o bobl â dementia
yn byw yma yng Nghymru a gyda chyfraddau
diagnosis yn llai na 50%, mae’r ffigurau hyn yn
debygol o fod yn llawer uwch.
Heb ddatblygiadau meddygol sylweddol,
disgwylir i’r ffigwr yma dyfu a thyfu. Felly mae
‘creu’ cenedl sy’n ystyriol o ddementia’n dechrau
gyda phob un ohonom ni.
Heddiw, dementia yw trydydd prif achos
marwolaeth a disgwylir iddo ddod yn rhif un yn
y dyfodol agos. Ar hyn o bryd, mae dros filiwn o
bobl yn gofalu am berson sydd â dementia, gan
ei wneud yn glefyd sy’n cyffwrdd â bron pawb.
Fodd bynnag, dengys ymchwil fod y rhan fwyaf o
bobl yn dal yn gwybod fawr ddim am ddementia
a’u bod yn meddwl fod y clefyd yn ddychrynllyd.
Maent wedi clywed y gair ond nid ydyn nhw’n
deall ei ystyr.
Drwy annog pobl a’r gymuned i ddod yn
ymwybodol o ddementia ac yn ystyriol ohono,
gallwn greu mannau lle mae pobl â dementia’n
cael eu deall, lle y gallant deimlo’n rhan o
bethau a’u cefnogi i fyw mor annibynnol â
phosibl. Lle y gallant barhau i fod yn rhan o’u
cymuned a’u rhwydwaith gymdeithasol am gyn
hired ag y bo modd ac mae’n rhaid fod hyn yn
beth da i bawb.
Mae’n rhaid i gymdeithas sy’n ystyriol o
ddementia gynnwys pobl â dementia’n
bartneriaid cyfartal, mae angen iddynt deimlo’u
bod yn gallu gwneud penderfyniadau am eu
bywydau a’u bod wedi’u grymuso i wneud hynny.
Dylai pobl sy’n byw â dementia gael eu cynnwys
a chael dewis a rheolaeth dros eu bywyd bob
dydd. Fel y gallant fyw yn eu cymuned, yn
annibynnol cyhyd â phosibl. Dylai’r gymuned
a’r sector gofal cartref fod yn arweinwyr y dull
ystyriol o ddementia.
Yn amlwg, dylai darparwyr ar gyfer yr henoed,
darparwyr cymunedol a gofal cartref yn ogystal
â meddygon teulu, fferyllfeydd a gweithwyr
gofal iechyd proffesiynol eraill i gyd fod yn
arwain y ffordd i fod yn ystyriol o ddementia.
Er mwyn newid canfyddiadau negyddol
o ddementia a chroesawu sefydliadau a
chymunedau sy’n ystyriol o ddementia, er
mwyn sicrhau ein bod yn darparu pobl sy’n
byw â dementia â’r amgylchedd gorau posibl
i fyw ynddo a’r gofal gorau posibl sydd ar
gael. Pobl sydd â dementia yw ein neiniau a’n
teidiau, ein rhieni, ein partneriaid, ein brodyr,
ein chwiorydd, hyd yn oed ein ffrindiau agos.
Dyma yw wyneb dementia! Dylai bod yn
ystyriol o ddementia gyffwrdd ar bob agwedd o
fywyd bob dydd. Er mwyn newid canfyddiadau
negyddol o ddementia a chroesawu sefydliadau
a chymunedau sy’n ystyriol o ddementia.
CHRIS ROBERTS
Llywydd y digwyddiad, yn byw gyda dementia
cymysg,
Eiriolwr Ffrindiau Dementia,
Llysgennad Cymdeithas
Alzheimer’s,
Hyrwyddwr Join Dementia
Research,
@Mason4233
(Cyflwyniad Diwrnod 1)
CYFLWYNIAD CHRIS ROBERTS: ADDYSG A CHYNHWYSIANT

7
Helo, fy enw i yw Kate ac rwy’n 17 oed.
Fi yw’r ieuengaf o 5 o blant a gyda fy mam,
rwy’n gofalu am fy nhad. Mi wnes i adael y
chweched dosbarth ym mis Ionawr gan nad
oedd e’n addas i fi ac rydw i nawr yn gwneud
prentisiaeth er mwyn ennill cymwysterau
gofal plant.
Mae Dad yn 54 oed nawr ond cafodd y
diagnosis rai blynyddoedd yn ôl yn 50. Ro’n
i wedi drysu ar y cychwyn gan mod i wastad
wedi meddwl mai clefyd ‘hen bobl’ oedd o.
Eglurodd fy rhieni i’r cyfan oedden nhw’n gallu
ei wneud ond mi wnes i edrych ar y we am fwy
o wybodaeth. Mi wnes i ddod o hyd i lawer
o erthyglau gwyddonol a llawer yn ymdrin
â theidiau a neiniau. Fodd bynnag, ychydig
iawn o straeon oedd yna am bobl ifanc oedd â
rhieni wedi cael diagnosis.
Pan oeddem ni i gyd yn dod i arfer â’n bywyd
newydd, roedd fy mrodyr a’n chwaer i’n byw
i ffwrdd, ac roedd gan fy chwaer arall fywyd
cymdeithasol prysur iawn, felly mi wnes i droi
at fy ffrindiau am gefnogaeth.
Pe bai rhiant unigolyn yn cael diagnosis
canser (heb awgrymu ei fod yn afiechyd llai,
dim ond fod pobl yn fwy ymwybodol ohono)
byddai pobl yn deall yn llawer gwell, a byddai
yna lawer mwy o gefnogaeth gan bobl.
Pan nes i ddweud wrth fy ffrindiau am fy
nhad, y cyfan ges i nôl oedd “O, wyt ti’n
iawn?” a dim mwy. Ond beth oeddwn ni’n ei
ddisgwyl? Roeddwn i’r un mor ddi-glem â
nhw am yr afiechyd. Felly, penderfynais siarad
â gweithiwr cefnogi’r ysgol. Mi wnes i egluro
fy sefyllfa a’r ateb ges i oedd “Ydi e’n dal i dy
gofio di?”Atebais ydi, ac felly roedd hynny’n
iawn, mae’n debyg. Pan ddechreuais i’n y
chweched dosbarth, mi wnes i ddewis iechyd
a gofal cymdeithasol. Un rhan o’r cwrs oedd
cyflwyniad ar broblem iechyd.
Oherwydd fy mywyd cartref i, roeddwn
i’n gwybod tipyn go lew am Alzheimer’s, a
phenderfynais mai fy nghynulleidfa darged
oedd pobl 30-40 oed. Eglurais fy mod i’n
gwneud hyn er mwyn gwneud mwy o bobl
yn ymwybodol o ddementia cynnar ac y gall
ddigwydd i unrhyw un.
Dywedodd fy athro Iechyd a Gofal
Cymdeithasol wrtha i na ddyliwn i wneud
hynny gan nad yw pobl “yn gallu ei gael
mor ifanc â hynny” ac y dyliwn i newid fy
nghynulleidfa darged i’r henoed gan y byddai
hynny’n fwy addas.
Fy mhwynt i yw y dylai pobl ifanc dderbyn
addysg am ddementia gan y bydd 1 o bob
3 ohonom ni’n adnabod rhywun sydd wedi
cael diagnosis. Fodd bynnag, nid yn unig y
disgyblion sydd angen eu haddysgu ond yr
athrawon hefyd.
Mae dad yn anhygoel, ac mae wedi gorfod
rhoi’r gorau i gymaint oherwydd ei gyflwr.
Gan gynnwys ei hoffter o feiciau modur, ei
drwydded yrru, a’r holl dasgau oedd e’n arfer
eu gwneud mor rhwydd.Ar y llaw arall, mae
ganddo dal ei synnwyr digrifwch!
Os oes unrhyw beth yn digwydd, fel rhoi
pethau’n y lle anghywir, neu hôl bysedd
pysgod pan ydw i wedi gofyn am baced o
greision?! Rydym ni’n chwerthin gyda’n gilydd.
Mae’n dweud pan fo diagnosis yn cael ei roi, y
teulu cyfan sy’n cael y diagnosis. Siwrnai dad
yw hi, ond rydym ni’n deithwyr ar y siwrnai
yma. Mam yw fy nghraig, ond dad, fe yw fy
arwr i. Diolch.
KATE ROBERTS
Dinesydd-weithredydd, gofalwr ifanc a merch
Chris a Jayne Roberts
CYFLWYNIAD KATE ROBERTS

8
Fy nheulu ac mor falch ydw i.
Nid stori drist yw ein stori ni. Mae’n rhy gynnar
am hynny. Stori am gariad yw ein stori ni, ac
anobaith pan gafodd Chris a’r teulu cyfan, ei
ddiagnosis.
Bryd hynny, fe gafon ni’r pecyn croeso enwog,
presgripsiwn am yr ail gyffur dementia mwyaf
poblogaidd, a allai helpu, neu beidio.Allai
neb ddweud.A chawsom ni mo’r cyffur dewis
cyntaf gan fod ganddo gyd-afiachusrwydd.
Ro’n i’n meddwl fod ganddo emffysema,
ond unwaith ydych chi’n cael diagnosis
dementia, yna mae pob cyflwr arall, boed
nhw’n angheuol neu beidio, yn dod yn ail.Ac
wedi’r anobaith, fe wnaethom ni sylweddoli
mor anwybodus oeddem ni.Anwybodus o’r
hyn sydd i ddod, wnaeth neb sôn am hynny.
Anwybodus ynghylch beth i’w wneud amdano;
ddywedodd neb wrthom ni am hynny, chwaith.
Fel dywedodd Kate, fe droeon ni at Dr. Google.
Adnodd gwych, unwaith ydych chi wedi dysgu
sut mae didoli’r ffaith o’r ffug, yr ‘erchylldra’ a’r
cwymp anochel i bwll tywyll anobaith.Ac yna,
newidiodd ein stori’n stori gobaith.
Daeth Chris yn rhan o fyd ar-lein o ymrymuso
dementia.Ac wyddoch chi’r byd ar-lein
yma? Roedd wedi’i leoli’n y byd go iawn!
Gyda chymorth Prosiect DEEP dementia
engagement and empowerment, aethom i
gynadleddau.Ac felly dechreuodd ein haddysg.
Dysgom ni fod yna sawl gwahanol fath
o ddementia. Dysgom ni fod yna lwyth o
ymchwil i’w gael yn benodol am ddementia.
Wrth gwrs, ymchwil i Greal Sanctaidd iachâd.
Ymchwil i fyw’n dda gyda dementia.Ymchwil
i’r celfyddydau a sut y gallai ac y byddai
hynny’n buddio pobl sy’n byw â’r afiechyd. Sut i
ymyriadau seicogymdeithasol, ymwybyddiaeth
ofalgar, ymarfer corff, lleihau risg ayb.
Dysgom ni fod yna obaith Dysgom ni gymaint
mwy nag oeddem ni’n gallu ei ganfod yma neu
a gynigiwyd i ni yma gartref.
A wyddoch chi beth? Roedd yna bobl
â dementia’n cerdded ac yn siarad yn y
cynadleddau hyn.Ac yn annerch, hefyd!
Yn fwyaf pwysig, dysgom ni nad oedd rhaid i ni
fynd adref ac aros am Angau, a fyddai’n dilyn
holl ddemoniaid Coll Gwynfa Milton.
Nid dyna sy’n anochel. Nawr, peidiwch â fy
nghamddeall i, nid ydym ni’n twyllo’n hunain.
Rydym ni’n deall creulondeb llwyr yr hyn allai
ddigwydd ac sy’n digwydd yn aml. Ond ddim
eto.
Mae yna ddechrau, a chanol, ac yn nes ymlaen
mi fydd yna’r cam hwyrach. Rydym ni rywle
ger y canol, wedi colli’r rhan fwyaf o’r cam
cychwynnol achos ein bod ni wedi bod yn byw
bywyd!
Ond dydym ni ddim yn agos i ble gwnes i
gategoreiddio Chris adeg y diagnosis. Mi wnes
i ei ddadrymuso a’i anableddu e, drwy gariad.
Ac anwybodaeth. Mi wnes i gymryd drosodd
llawer mwy o bethau oedd e’n gallu eu
gwneud, achos roeddwn i’n meddwl mai dyna
beth oeddwn i fod i’w wneud! Yr hyn oeddem
ni ei angen oedd addysg.
Roedd angen i ni wybod y ffeithiau, y
triniaethau a’r ffyrdd o reoli’r cyflwr, ac o hynny
ymdopi â’r hyn ddaeth yn ffordd o fyw i ni’n
gyflym iawn.
Mae’n teulu ni wedi bod mor ffodus fod Chris
yn bragmatydd, yn realydd, ac yn rhywun
sy’n gweld ateb i broblem cyn iddo ddod yn
broblem. Nid pawb sydd â’r sgil hwnnw.
A dyna ydym ni’n ei ofyn amdano heddiw. Beth
allwch chi ei gyfrannu? Beth ydych chi a’ch
teulu ei angen gan y bobl sy’n darparu ac yn
comisiynu gwasanaethau i chi?
Beth sydd wedi bod yn faterion o bwys i chi?
Dyma’ch cyfle i siarad o’ch safbwynt chi, i
gael dweud eich dweud a chael cynulleidfa
i’ch llais.A bydd y bobl dda yma’n sicrhau y
gweithredir ar yr hyn gaiff ei drafod heddiw!
Diolch.
JAYNE ROBERTS
Dinesydd-weithredydd
@JayneGoodrick
CYFLWYNIAD JAYNE ROBERTS

Cyflwyniadau Pam
Luckock,
Chris, Jayne
a Kate Roberts
Map cofnodion
gweledol gan
Fran O’Hara
9 DIGWYDDIAD ADDYSG A CHYNHWYSIANT DEMENTIA TACHWEDD 2015, LLANDUDNO
©SCARLETDESIGNINT.LTD2016MAPS:WWW.FRANOHARA.COM

Jeremy Hughes,
Cymdeithas
Alzheimer’s
UK a Ruth Eley,
TIDE Carers, Bob
Woods, Prifysgol
Bangor,
Agnes Houston,
George Rook
Map cofnodion
Gweledol gan
Fran O’Hara
DRAFT REPORT08.07.16
10

11
Diwedd crynodeb ein DigwyddiadGeorge RookJeremy Hughes
Agnes HoustonRuth EleyChris, Jayne a Kate Roberts
Cyflwyniadau MynychwyrPam LuckockFideo Trosolwg o’n Digwyddiad 1af
FIDEOS O RAI O’R CYFLWYNIADAU

12
Proses y Gweithgaredd Bwrdd: Dewisodd unigolion ble oedden nhw eisiau eistedd, ceisiom ni gael cymysgedd o bobl ar bob
bwrdd.Wrth eu byrddau, ychwanegodd unigolion post-its i’r taflenni bwrdd mawr oedd wedi’u hargraffu â’r cwestiynau o flaen
llaw.Wedi’r digwyddiad, mae’r holl ddata o dempledi’r 12 bwrdd wedi’i gasglu’n adroddiad cryno ar wahân, gan adnabod themâu.
C1. Defnyddio’r hyn sydd
gennym ni – Mapio asedau
gofal a chefnogaeth dementia
yng Ngogledd Cymru
Pa ofal a chefnogaeth sydd yna…
ADEG diagnosis NAWR?
1.Ar gyfer pobl sydd â dementia
cynnar? (o dan 65 oed)
2.Ar gyfer pobl dros 65 oed sydd
â dementia?
3.Ar gyfer teuluoedd a gofalwyr?
Pa gymorth a chefnogaeth sydd
yna…
YN DILYN diagnosis NAWR?
1.Ar gyfer pobl sydd â dementia
cynnar? (o dan 65 oed)
2.Ar gyfer pobl dros 65 oed sydd
â dementia?
3.Ar gyfer teuluoedd a gofalwyr?
GWEITHGAREDD GR P 1 - DEFNYDDIO’R HYN SYDD GENNYM NI – MAPIO ASEDAU GOFAL A CHEFNOGAETH DEMENTIA YNG NGYMRU

13
“Gwybodaeth RED dementia
a chodi ymwybyddiaeth
mewn gofal sylfaenol.”
“Dysgu am bob
unigolyn, beth maen
nhw’n ei hoffi a
ddim yn ei hoffi.”
“Grwpiau Lost in
Art, Pob oedran a
gofalwyr”
DIGWYDDIAD GR P 1: DEFNYDDIO’R HYN SYDD GENNYM NI – MAPIO ASEDAU GOFAL A CHEFNOGAETH DEMENTIA YNG
“Nyrsys arbenigol
dementia cynnar
- ond dim digon.”

14
Llwybr Gofal Dementia -Adnabod materion a bylchau
Cwestiwn 1: Materion? Cwestiwn 2: Bylchau/Syniadau?
Unigolion yn ysgrifennu/tynnu llun/dwdlan eu syniadau ar y
papur neu ar post-its gan ateb y cwestiwn.Yna, gwahoddodd
Fran bob bwrdd i roi prif bwynt o bob cwestiwn yn adborth.
GWEITHGAREDD GR P 2 - Y LLWYBR GOFAL DEMENTIA YNG NGOGLEDD CYMRU

15
GWEITHGAREDD GR P 2 - Y LLWYBR GOFAL DEMENTIA YNG NGOGLEDD CYMRU - ADNABOD MATERION A BYLCHAU
Materion a Bylchau/Syniadau
Rydym ni wedi adnabod y prif themâu o’r taflenni bwrdd ac mae’r
wybodaeth fanwl mewn dogfen ar wahân. Roedd yna nifer o feysydd
oedd yn gorgyffwrdd ac roedd gan bobl syniad clir o ble’r oedd y bylchau
a’r materion, gan nodi enghreifftiau penodol.
Mae’r materion ar gyfer pawb sydd â dementia a phawb o’u cwmpas nhw,
eu teulu, gofalwyr a’r bobl sy’n eu cefnogi nhw. Galluogodd cael pob un
o’r rhain o gwmpas y bwrdd (yn llythrennol) ni i gael ‘darlun cyflawn’ o
sut mae’r llwybr yn edrych nawr er mwyn gallu adnabod sut a lle y gellid
gwneud gwelliannau.
Prif Themâu:
1. Ymwybyddiaeth / gwybodaeth am ddementia
2. Heriau ynghylch dylanwadu ar gomisiynwyr, gan gynnwys pobl â
dementia, llais y dinesydd
3. Cydlynu gofal gan bobl sy’n ei ddarparu
4. Addysg ac Hyfforddiant
5. Cydraddoldeb LGBT
6. Cyflyrau iechyd a dementia
7. Gwasanaethau a chefnogaeth annigonol, gwael neu ddiffygiol
8. Cymunedau a Lleoedd Cynhwysol
9. Diffyg gwybodaeth ar gael - o ran addasrwydd a math
10. Gwrando ar y bobl â dementia, eu hawl nhw i ddweud eu dweud ac i
fyw’r bywyd maen nhw’n ei ddewis
11. Straeon cadarnhaol a modelau arfer da
12. Cefnogaeth ôl-ddiagnosis ar gyfer pobl â dementia, teulu/ffrindiau
13. Y synhwyrau, bwyd a diod, bwyta
14. Staff a gweithle
15. Stigma ac agweddau tuag at bobl â dementia
16. Trafnidiaeth a heriau daearyddol penodol, gan gynnwys cefn gwlad
Gogledd Cymru
17. Defnyddio technoleg
18. Cymorth arbenigol ar gyfer gofalwyr ifanc
“Sut mae llawr gwlad
yn dylanwadu ar
gomisiynwyr?”
“Darpariaeth
gwybodaeth a
chefnogaeth leol ayb.”
“Diffyg dealltwriaeth
gan weithwyr
proffesiynol o anghenion
unigolyn LGBT.”
“Pwysigrwydd
cyflyrau iechyd
eraill ynghyd â
dementia.”
“Gofalwyr sy’n
gweithio’n cefnogi
pobl â dementia.”

16
SGYRSIAU BWRDD WEDI’U LLYWYDDU - SESIWN 1
1. Cefnogi ansawdd bywyd yn cwmpasu lleoliadau gofal
John Moore, My Home Life Cymru Rheolwr Rhaglen, Age Cymru
2. TIDE –Together In Dementia Everyday, Ruth Eley, Rhoi llais cyfunol i
ofalwyr pobl â dementia
3. Dementia, lles a’r amgylchedd naturiol – Pam Luckock, Prosiect Cyd-
gynhyrchu ‘Gweithio Gyda, Nid I’ a
4. Diagnosis hwyr o dementia – Jayne Goodrick, Gofalwr a Dinesydd-
gweithredydd
5. Y Gymuned Drawsryweddol Sy’n Heneiddio a Dementia – Jenny Burgess,
Positive Approach Unique Transgender Network
6. Cefnogaeth i bobl â dementia a gofalwyr yn dilyn diagnosis– George
Rook, Cadeirydd, Shropshire Dementia Action Alliance a Dinesydd-
gweithredydd.
7. Ymchwil sy’n Cyffroi – Trafodaeth ar ymchwil bresennol ac i’r dyfodol
ar y celfyddydau a dementia Dr. Catrin Hedd Jones a Kat Algar, Prifysgol
Bangor
8. Dementia a cholli’r synhwyrau – Agnes Houston, Dinesydd-
gweithredydd gyda Donna Houston, Gofalwr

SGYRSIAU BWRDD WEDI’U LLYWYDDU - SESIWN 2
1. Dementia a cholli’r synhwyrau – Agnes Houston, Dinesydd-
gweithredydd gyda Donna Houston, Gofalwr
2. Ymchwil sy’n Cyffroi – Trafodaeth ar ymchwil bresennol ac i’r dyfodol
ar y celfyddydau a dementia Dr. Catrin Hedd Jones a Kat Algar, Prifysgol
Bangor
3. Beth yw ystyr ‘gofal ôl-ddiagnostig’?– Dr Shibley Rahman
4. Sut all Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr greu ffordd realistig a
chynaliadwy o ymgysylltu â phobl â dementia a gofalwyr sy’n deulu ar
draws Gogledd Cymru? – Ruth Eley, TIDE
5. Gofalwyr ifanc pobl â Dementia – Kate Roberts gofalwr yn ei harddegau,
gyda Suzy Webster, Gofalwr Rhaglen My Home Life Cymru,Age Cymru
6. ‘Busnes mentrus, cysylltu â’n hamgylchedd naturiol’ Sut gallwn ni
alluogi cymryd risg cadarnhaol er budd iechyd a lles pobl â dementia
– Rachel Niblock, Dementia Adventure
7. Cefnogi ansawdd bywyd yn cwmpasu lleoliadau gofal
John Moore, My Home Life Cymru Rheolwr Rhaglen, Age Cymru
8. Y Gymuned Drawsryweddol Sy’n Heneiddio a Dementia – Jenny Burgess,
Positive Approach ac Unique Transgender Network
Yn ystod sesiynau 1 a 2, roedd unigolion yn gallu mynd i ddwy sesiwn
yn Swît Conwy -ystafell arddangos, neu sgyrsio’n anffurfiol wrth
fyrddau eraill ac yn yr ystafell dawel.
1. ‘Ffrindiau Dementia’ Sesiwn Gwybodaeth – Cymdeithas
Alzheimer’s Gogledd Cymru
2. Gwau mewn cylch i wneud prosiectau bychain, gweithgareddau
pwrpasol ar gyfer pobl â dementia – Glenys Owen-Jones,
Snowdonia Wool a Gofalwr
Roedd pobl hefyd yn gallu ymweld â’r stondinau am sgyrsiau tawelach
a siarad â thîm Dewis a chwilio ac ychwanegu at ddata’r wefan.
Gwnaethom ni wahodd pobl o’n cymuned i arwain sgyrsiau bwrdd a defnyddiodd bobl hyn yn gyfle i roi prawf ar sesiwn, i ymarfer arwain ac i ddysgu. Dewisodd
unigolion o ddetholiad o sgyrsiau bwrdd 45 munud yn y brif ystafell, a sesiynau yn yr ystafell arddangos, lle roedd 4 o bobl yn derbyn hyfforddiant Cyfeillion
Dementia. Dilynwyd hyn gan ail set o sgyrsiau bwrdd wedi’u harwain.Ar ddiwedd pob sesiwn, cafwyd adborth ar bwyntiau gweithredu gan bob bwrdd.
GWEITHGAREDD GR P 3 - SESIYNAU WEDI’U HARWAIN GAN AELODAU O GYMUNED ‘GWEITHIO GYDA, NID I’

17

18
1.1 Cefnogi ansawdd bywyd da mewn lleoliadau gofal,
John Moore, Rheolwr Rhaglen My Home Life Cymru,Age Cymru
- canslwyd gan i John orfod gadael yn gynnar
1.3 Dementia, lles a’r amgylchedd naturiol
Pam Luckock, Prosiect Cyd-gynhyrchu ‘Gweithio Gyda, Nid I’
2.6 ‘Busnes mentrus, cysylltu â’n hamgylchedd naturiol’Sut gallwn ni alluogi
cymryd risg cadarnhaol er budd iechyd a lles pobl â dementia –
Rachel Niblock, Dementia Adventure
1. Cydweithio ar Ddigwyddiad Agored – Hyfforddi Arweinwyr Cerdded
Sy’n Ystyriol o Ddementia – Hyfforddiant Risg Cadarnhao
2. Teithiau Cerdded Rhwng y Cenedlaethau – Plant Ysgol a Phobl â
Dementia (PWD)
3. Cysylltu Amgylchedd Naturiol yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol ac
Awdurdodau’r Parciau Cenedlaethol
• Sefydliad Iechyd Meddwl gwyrddu dementia
• Cynlluniau cerdded, Gweithgareddau coetir, gwaith rhwng y
cenedlaethau
• Teithiau cerdded sy’n ystyriol o Ddementia – hyfforddiant –
anturiaethau dementia
• Gwobr y Faner Werdd Cadwch Gymru’n Daclus
• Coedwig y GIG Porthmadog Pwllheli
• Emma Quaeck
• Luke Cyngor Sir y Fflint – comisiynwyr – cymunedau sy’n ystyriol o
ddementia
• Cymdeithas y Cerddwyr
• Gwyliau – taith gerdded 10 milltir
• Eleri: gweithgareddau crefft awyr agored
• John: ‘Anturiaethau Dementia’
• Parciau/gerddi mawr a bychan
• Digwyddiad agored yng Nghymru
ac yn benodol, sut gallwn ni wneud iddo ddigwydd
• Beth ydyn ni’n ei wybod am y ‘llwybr tuag at lles’?
• Presgripsiynu cymdeithasol drwy Feddygon Teulu
• Teithiau cerdded sy’n ystyriol o Ddementia, 1 neu 2 ddiwrnod
• Mynediad i adeiladau hanesyddol e.e. diwrnodau agored Cadw
1.4 Diagnosis hwyr o dementia
Jayne Goodrick, gofalwraig a dinesydd-weithredydd
• Dywedodd y meddyg “beth ydych yn ei ddisgwyl yn eich hoed chi?!”
• Mae GIG Cymru yn ffantastig (dywedwyd gan gwpwl o Loegr)
• “Rwy’n teimlo mod i’n mynd yn wallgof” cyn diagnosis
• Adsefydlu – ymddengys nad yw mwyafrif gwasanaethau’n cynnig
cyfres therapydd lleferydd 07
• Therapydd lleferydd: hoffwn iddynt ymyrryd cyn i broblemau
ddatblygu’n rhy ddifrifol
• Anodd i weithwyr proffesiynol sy’n cyrraedd y sefyllfa’n hwyr; mae
cynnar yn llawer mwy defnyddiol
• Nid yw fy ofn o ddiagnosis cynnar yn un peth na’r llall
• Dementia’n cael ei ystyried yn gyflwr “allwn ni ddim gwneud llawer”
• Peidiwch â dweud wrthym mai methiant mewn henaint yw e
• Rhaid i gefnogwyr person â diagnosis gael addysg a gwybodaeth

19
• Cytuno ar ddiagnosis cynnar â chefnogaeth adsefydlu ar gyfer PAD
1.5 Y Gymuned Drawsryweddol Sy’n Heneiddio a Dementia
Jenny Burgess, Positive Approach ac Unique Transgender Network
• Cynnwys teulu a sicrhau’r cyfle i ail-ysgrifennu eu naratif gan
ddibynnu ar ble mae pobl arni yn eu ‘realiti’
• Pwysigrwydd gwaith hanes bywyd adeg diagnosis
• Ymchwil Cymdeithas Alzheimer’s – colli’r cof mewn dementia
hwyr – ddim yn adnabod eu hunain - eu hunain trawsrywiol
• Pobl drawsrywiol ddim yn cael cefnogaeth teulu os cânt
ddiagnosis dementia
• Cof o’r broses
• Gweld eu hunain yn bobl nad ydynt yn eu hadnabod
• Codi ymwybyddiaeth a gwybodaeth pobl – mae ‘peth’
• ymchwil yn digwydd
• Dechrau cysylltu â rhwydweithiau dementia – cynyddu
ymwybyddiaeth (gallai roi cyfle i bobl ddatgelu)
• Hoffwn i siarad â’r Gymdeithas Alzheimer’s ynghylch materion
traws
• Addysg staff gofal
• Recriwtio - angen cymryd gofal
• Comisiynu – sicrhau y caiff cynllun ei ysgrifennu
1.6 Cefnogaeth i bobl â dementia a gofalwyr yn dilyn diagnosis
George Rook, Cadeirydd, Shropshire Dementia Action Alliance a
Dinesydd-gweithredydd.
• “Siaradwch â fi am fy mywyd, a rhowch y gefnogaeth rydw i ei
hangen er mwyn parhau i fyw’r bywyd rydw i’n ei ddewis”
• Cynghorydd Dementia yn gyswllt cyntaf i mi, ar gael drwy e-bost,
testun a ffôn ar bob adeg. Help gyda fy mywyd, fy mhryderon
meddygol, mynd i gyfarfodydd gyda mi, ayb.
• Creu cynllun gofal a byw GYDA’R bobl â dementia
• Cynnig cefnogaeth i deulu’r pad
• Rhoi’r gefnogaeth sydd ei angen i’r pad pan maen nhw ei angen.
1.7 a 2.2 Ymchwil sy’n Cyffroi –Trafodaeth ar ymchwil bresennol ac i’r
dyfodol ar y celfyddydau a dementia
Dr. Catrin Hedd Jones a Kat Algar, Prifysgol Bangor
• Partneriaeth rhwng DSDC Cymru a Chymdeithas Alzheimer’s
Gogledd Cymru i rannu’r hyn mae’r naill a’r llall yn ei wneud
• Ymwybyddiaeth o ymchwil a chreu hyrwyddwyr ymchwil
• Sut allwn ni ddatrys materion trafnidiaeth
• Codi ymwybyddiaeth o’r angen am nodyn atgoffa apwyntment/
gweithgaredd (swyddog lles)
1.8 Dementia acholli’r synhwyrau
Agnes Houston, dinesydd-weithredydd gyda Donna
Houston, gofalwraig
1. Sesiwn rannu ein sgiliau a syniadau
2. Siaradwch Â Ni
3. Defnyddio Llyfr Synhwyraidd ar gyfer
hyfforddiant (lawrlwythwch yma)
4. Llunio a chael Llwybr Synhwyraidd
• Cefnogaeth gan gymheiriaid
• Rhagor o wybodaeth ar y cyflwr adeg diagnosis
• Cyswllt cyson â’r tîm amlddisgyblaethol
• Mae Dementia’n Fwy Na Chof, Cefnogaeth gan
Gymheiriaid Llwybrau Synhwyrol (Addysg ar gyfer

20
2.3 Beth yw ystyr ‘gofal ôl-ddiagnostig’?
Dr Shibley Rahman
• Gwybodaeth berthnasol gyda llwybr clir
• Cefnogaeth gyda materion cyfreithiol mewn modd amserol
• Nid yw gofal person-ganolog yn gweithio mewn ‘un maint’
• Cydlynwyr gofal
• Cydlynu gofal
• Gwybodaeth i bobl â dementia + gofalwyr
• Di-drefn
• Gwahaniaethau lleol
• Targed
2.5 Gofalwyr ifanc pobl â Dementia
Kate Roberts gofalwr yn ei harddegau, gyda Suzy Webster, Gofalwr
Rhaglen My Home Life Cymru,Age Cymru
• Cefnogaeth emosiynol o’r cychwyn – person niwtral
• Cydnabyddiaeth ei fod yn gymhleth
• Cefnogaeth rhyngrwyd
• Cefnogaeth gan gymheiriaid – addas i’r oedran
• Mynd i fyd natur
• Cefnogaeth addysg a swyddi
2.4 Sut all Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr greu ffordd realistig
a chynaliadwy o ymgysylltu â phobl â dementia a gofalwyr sy’n deulu ar
draws Gogledd Cymru? a 1.2 Together In Dementia Everyday, Rhoi llais
cyfunol i ofalwyr pobl â dementia Ruth Eley,TIDE
1 Cynghorydd dementia i bawb
2 Angen cyfeirio ar hyd y daith a buddsoddiad mewn grwpiau a
gweithgareddau
3 Angen addysg am dementia’n dilyn diagnosis –
Gofalwyr a phobl â dementia ar wahân
4 Gweithgareddau corfforol sy’n hwyl
• Cyfeirio – i beth? Buddsoddi er mwyn arbed VCS Flint roadways
• Cynghorwyr a hyfforddwyr dementia – un enw cyswllt
• Dr Amir Hannan, practis Haughton mynediad i gofnodion,
Manceinion
• Diffyg mynediad i therapi lleferydd cynnar (capasiti?)
• Helpu pobl i fyw’n dda
• Angen cynlluniau byw
• Gwneud hi’n hawdd cael y wybodaeth rydych chi ei hangen – dod
â’r cyfan at ei gilydd
• Ymarfer a gweithgaredd corfforol - hwyl
• Paratoi’n union ar ôl diagnosis a chefnogaeth gan gymheiriaid
• Deiet/maeth – bwyta’n iach/hylifau
• Rhwydwaith gymdeithasol
• Addysg yn dilyn diagnosis
• Angen cynlluniau byw a llai o amrywiaeth ar draws y gymuned
• DEWIS: darparu gweithgareddau cymdeithasol, Galw Iechyd
Cymru: Mapio adnoddau

21
DIWRNOD 2 GWEITHGAREDD GR P 1 - MAPIO’R LLWYBR GOFAL DEMENTIA YNG NGOGLEDD CYMRU

22
TRAFODAETH BANEL
Chris Roberts, Bob Woods, Helen Duffy, Carol Jones, Dr Olwen Williams
GWEITHGAREDD 1: MAPIO’R LLWYBR GOFAL DEMENTIA
Oherwydd swmp a manylder yr wybodaeth a gasglwyd yn y
weithgaredd gyntaf, rydym ni wedi creu adroddiad ar wahân.
GWEITHGAREDD 2:
TRAFODAETH THEMÂU LLWYBR GOFAL DEMENTIA
Mewn arddul ‘man agored’, gofynwyd i’r gr p adnabod themâu yr
oeddent am eu trafod mewn grwpiau bwrdd - gan ganolbwyntio ar
y Llwybr Gofal Dementia, adnabod materion a bylchau a chamau
gweithredu. Yna, dewisodd unigolion un o 4 thema gan symud i
fwrdd thema o’u dewis.
THEMA 2: Gwella gofal a chefnogaeth Dementia yng Ngogledd
Cymru drwy…
THEMA 3: Cydnabod pwysigrwydd nam ar y synhwyrau a’i reoli.
Ble? Sut? Pryd?
THEMA 4: Addysg i BAWB ar dementia. Gwahanol fathau
o dementia - pawb: gofalwyr, pobl â dementia, meddygon teulu
THEMA 5: “Dim amdanom ni hebddon ni” gan gynnwys (GO
IAWN) pobl â dementia ym MHOPETH
THEMA 2: Gwella gofal a chefnogaeth Dementia yng Ngogledd
Cymru drwy…
1. Cwnsela penodol ar ddementia ar gyfer pobl â dementia a’u
gofalwyr a’u teuluoedd
2. Rhaglen Wybodaeth a Chefnogi Gofalwyr Cymdeithas
Alzheimer’s
3. Euogrwydd ar y naill ochr a’r llall
4. Pryd ydych chi’n rhoi’r wybodaeth i bobl?
5. Ymdopi â gofalu - gwasanaethau galar a cholled BETSI
6. Nyrsys arbenigol llinell gymorth Dementia UK
7. Galw am ddarpariaeth gyson
8. Model Nyrs Admiral
9. Ar ddiwedd fy rôl ofalu,‘doeddwn i ddim yn gwybod ble i fynd
10. Rydym ni’n aros am… Yr anochel
11. Deall anawsterau cyfathrebu person â dementia - angen hwn
mewn cwnsela.
THEMA 3: Cydnabod pwysigrwydd nam ar y synhwyrau a’i reoli.
Ble? Sut? Pryd?
12. Taflen ffeithiau un dudalen i’w godi yng nghartref rhywun
13. Ymwybodol o newid mewn arferion bwyta, blasu ac arogli
14. Gwirio’r amgylchedd o ran s n, gwres, golau, gwrthdyniadau
15. ‘Cyfnodau’ dementia ac nid camau gan fod dementia’n
amrywiol a gellir gwella agweddau ohono
16. Therapi lleferydd yn llwybr gofal dementia o’r cychwyn
17. Awdioleg parthed hyperacusis, pwy sy’n rhoi’r diagnosis?
18. Ymdopi ar gyfer gofalwyr - Croesffyrdd Cymru
19. Therapi Galwedigaethol i asesu’r amgylchedd, cartref ayb.
20. Wrth reoli dementia (Thema 3), mae angen adran gyfartal ar
faterion synhwyraidd - gofyn y cwestiynau iawn
21. Drwy addysgu
22. Cynnwys deintyddion yn y llwybr gan ei bod hi’n bosib na fydd
person â dementia yn gallu dangos eu bod nhw mewn poen/
fod ganddyn nhw’r ddannodd
DIWRNOD 2 GWEITHGAREDD GR P 2 - THEMÂU LLWYBR GOFAL DEMENTIA YNG NGOGLEDD CYMRU

23
THEMA 5: “Dim amdanom ni, hebddon ni” gan gynnwys (GO
IAWN) pobl â dementia ym mhopeth
1. Talu = gwerthfawrogi amser / profiad / arbenigedd = ar sail
gyfartal
2. Annog a meithrin. Dechrau’n syml.
3. Creu’r amgylchedd gywir, y gwahaniaeth rhwng cynnwys a
chynhwysol
4. Gofyn sut hoffech chi gymryd rhan? Gartref, cyfryngau
cymdeithasol ayb.
5. Faint o wrando sy’n digwydd?
6. Derbyn. Ysbrydoli. Agweddau. Osgoi jargon.
7. Mynd â’r wybodaeth at y bobl - Gwyliau, enghraifft ‘Doris ac Ivor’
8. Cynhwysiant digidol: Cyfryngau cymdeithasol - trydar, Facebook,
eraill, cynadleddau ‘zoom’, gweminarau, rhwydweithiau
cefnogaeth gan gymheiriaid
9. Dementia - cydnabod ei fod yn anabledd
10. Gofyn cwestiwn - Sut mae cynnwys? Ble? Pryd? Mynd i lle mae
pobl yn mynd. Normaleiddio dementia
11. Chwarae, creu, tocynistiaeth
12. Dyddiaduron Dementia: Dementia Rhyw (JRF Sefydliad
Joseph Rowntree), podlediad, iaith, DEEP, ei ddefnyddio’n adnodd
gwybodaeth
13. Cefnogaeth - ansawdd y gwrando
14. Fforwm briodol - yn seiliedig ar hawliau, amgylchedd
15. Recriwtio drwy gefnogaeth cymheiriaid - grymuso
16. Sut mae cynnwys - Ble? Pryd? Felly sut ydym ni’n ‘cynnwys’?
17. Mynd ‘lle’ mae bylchau mewn cyflogaeth
18. Defnyddio’r hyn sydd yno: capel lleol. Co-op, Londis
(archfarchnad) ayb., llyfrgell, gwledig, cymdeithasau. Defnyddio
cymdeithasau capel i ymgysylltu
19. Cynnwys plant mewn gweithgareddau cartrefi gofal e.e.
Sgowtiaid
20. Cydnabod fod dementia’n anabledd
21. Rhoi amser i bobl: cardiau i ddangos arafwch
22. Diffyg dealltwriaeth - diagnosis = anableddu eu hunain
23. Gr p cynghori - angen o leiaf 2-3, y cyfuniad iawn. Cefnogaeth
- meithrin, annog, rhywun gyda nhw - eu gwahodd mewn parau,
cefnogaeth gan gymheiriaid, bathodyn dementia sgowtiaid, (pobl)
THEMA 4: Addysg ar ddementia i BAWB.
Y gwahanol fathau o ddementia. Pawb: gofalwyr, pobl â dementia,
meddygon teulu ayb.
1. Agor cartrefi gofal i’r cyhoedd (Ffair Nadolig/Haf ayb.)
2. Gofal Cymdeithasol - angen hyfforddiant gorfodol ar unedau
dementia. Cyngor Gofal Cymru!
3. Rhagor o Ffrindiau a Hyrwyddwyr Dementia - annog mwy o
fusnesau i fod yn ystyriol o ddementia
4. Ysgolion sy’n hyrwyddo iechyd - cynnwys gwybodaeth am
ddementia - ar gyfer plant a phobl ifanc sydd â rhieni neu nain
a taid â dementia
5. Cysylltu’r dotiau
6. Addysgu staff ysbytai gyda diwrnodau hyfforddi mewnol -
hyfforddiant achrededig! Yr holl staff, nid dim ond doctoriaid,
nyrsys ayb.
7. Llawlyfr hyfforddiant wedi’i greu ddwy flynedd yn ôl
WANHIPH, ble mae e?
DIWRNOD 2 GWEITHGAREDD GR P 2 - THEMÂU LLWYBR GOFAL DEMENTIA YNG NGOGLEDD CYMRU

24
ADBORTH: SGYRSIAU’N ARWAIN AT GAMAU GWEITHREDU -‘BETH YW UN CAM NEU BETH YDYCH CHI WEDI’I DDYSGU O’R DIGWYDDIAD THE MEET-UP?’
• “Mae Dementia’n fwy na ‘dim ond’ cof…Rwyf wedi dysgu llawer iawn am
y materion synhwyrol. O ran cam, pan ydym ni’n asesu rhywun, mae’n sicr
angen i ni fod yn edrych ‘o gwmpas’ gwrthod bwyd a pheidio cymryd yn
ganiataol mai’r cof sy’n gyfrifol am eu bod nhw wedi ‘anghofio’ bwyta.
Gofyn cwestiynau fel “Sut mae o’n blasu?”“Ydi o’n arogli’n rhyfedd?”“Ydi o
wedi’i goginio’r ffordd ydych chi’n ei hoffi?”… Felly rydw i wedi cael llwyth
o awgrymiadau”
• “Rwy wedi gwir fwynhau’r deuddydd diwethaf, hyd yn oed ar ôl bod yn
y Gwasanaeth Iechyd am 40 mlynedd, rwyf wedi dysgu cymaint yn y
ddeuddydd diwethaf. Bydda i’n mynd nôl â’r rhan am addysgu (eraill)
gyda fi a gweithio gyda Gofalwyr Iechyd, Nyrsys, wardiau a phobl yn y
gymuned, rwy’n credu fod yna lawer iawn i bobl ei ddeall am addysgu
pobl â dementia a’r hyn ydw i wedi’i ddysgu yw’r effaith mae nam ar y
synhwyrau’n ei gael ar gleifion dementia.”
• “Mae wedi bod yn 2 ddiwrnod grêt a’r hyn fydda i’n mynd gyda fi yw eich
bod chi’n mynd i gynadleddau ar hyd y blynyddoedd ac mae hi wastad yn
ymddangos mai’r gweithwyr proffesiynol sy’n rhoi’r areithiau. Ond y peth
gwych am y digwyddiad yma yw bod 2 neu 3 allan o’r 5 wnaeth siarad
ddoe’n bobl â dementia yn ogystal â gweithwyr proffesiynol. Rwy’n credu
fod hynny’n bwysig ar gyfer unrhyw gynhadledd yn y dyfodol.”
• “Rwy wedi cael dau ddiwrnod grêt.Yr hyn ydw i wedi’i ddysgu yw ei bod
hi mor bwysig rhyngweithio gyda phobl â dementia a siarad â phobl gan
fod terfyn ar yr hyn allwch chi ei ddysgu o lyfr neu ddarlith.Yn fy addysg
israddedig, y cyfan wnes i ei ddysgu oedd beth sy’n digwydd i’r ymennydd,
nid pwy yw pobl, beth sy’n digwydd iddyn nhw a beth allwn ni wneud,”
• “Rwy’n gwbwl benderfynol o ddatrys y cysylltiadau dementia hyn.Yr hyn
fydd yn aros gyda fi yw araith Kate ddoe a phan ddywedodd hi “Mam yw
fy nghraig, ond dad, fe yw fy arwr i.”… Ro’n i’n credu fod hwnna’n wych!”
• “Rydw i wedi gwir fwynhau heddiw ac roedd hi’n ddiddorol cysylltu â
phobl. Mae Book of you yn grêt ac weithiau gall fod yn eithaf unig, felly
mae bod gyda phobl eraill a chael rhai syniadau y gallwn ni weithredu
arnynt, gobeithio, yn ffantastig.”
• “Rwyf wedi fy ysbrydoli’n llwyr gan siarad â phawb yma dros y ddeuddydd
diwethaf. Un cam gweithredu pendant wnes i gyda chyd-weithwyr o’r
Gymdeithas Alzheimer’s oedd ein bod ni am gael partneriaeth anffurfiol
er mwyn rhannu’r hyn ydym ni’n ei wneud â’n gilydd fel bod yr ymchwil
yn cyrraedd allan i staff, gwirfoddolwyr a’r bobl maen nhw’n rhyngweithio
â nhw ac yn yr un modd y gwasanaethau, felly dyna un cam gweithredu
sy’n digwydd eisoes.”
• “Rydw i wedi cael cymaint o fudd, mae’n anodd ei roi mewn geiriau.
Felly dau beth, rydw i wir am barhau â hyn, felly gadewch i ni beidio â
stopio yma, os gwelwch yn dda a chael at a chynnwys rhagor o bobl sy’n
anoddach eu ‘cyrraedd’ beth bynnag fo’r rheswm, natur wledig, iaith neu
ddiwylliant – hoffwn i dwrio rhagor ar hwnna’n y dyfodol.”
• “Rwyf wedi dysgu cymaint, ac mae wedi dangos i mi eto, gymaint mwy
sydd angen i mi ei ddysgu ac rwy’n credu mod i’n mynd â llawer gyda fi,
mae gen i lawer o gysylltiadau (ag eraill) i weithio arnynt. Rwy’n ‘dwyn’
gan Agnes ac yn meddwl, dechrau’n syml ac rwy’n cymryd gan Neil ac
rydw i am fynd i’r Capel lleol – sgwrsio â phobl, darganfod beth allwn ni
ei wneud ac hefyd beth mae pobl ei eisiau.”
• “Rwy’n meddwl fy mod wedi fy narostwng. Rwy’n meddwl mai’r profiad
o glywed straeon pobl yw’r hyn sy’n gyrru rhywun a’r hyn yr hoffwn i ydi
eich bod chi’n fy nal i i gyfrif, gan sicrhau fy mod i’n ceisio gweithredu
rhywfaint o’r hyn wnaethoch chi ei ddweud yn y ddeuddydd diwethaf.”
• “Gobaith yw’r hyn ddaeth allan i mi – cefais obaith anferth o heddiw.
Cefais fy ysbrydoli gan John a Richard. Cyfathrebu gonest, eisteddom ni
yma a siarad â phobl fel Bob (sydd â dementia), eisteddom ni a siarad fel
bodau dynol am ein materion, gan ofyn am help a gwrando.Y cyfathrebu
gonest wnaeth roi’r ffactor ‘WOW’.”
“Rydych chi i gyd yn f’atgoffa i nad ydw
i ar ben fy hun, mae’n ffantastig.”
Chris Roberts

25
SIARADWYR
CHRIS ROBERTS @mason4233
Yn byw gyda dementia cymysg, Hyrwyddwr
Ffrindiau Dementia, Llysgennad Cymdeithas
Alzheimer’s, Hyrwyddwr Join Dementia Research,
Aelod Bwrdd Dementia Alliance International
w: www.mason4233.wordpress.com
Cyd-lywyddu gyda’i wraig a’i ferch
JAYNE A KATE ROBERTS @jaynegoodrick
JEREMY HUGHES @JeremyHughesAlz
Prif Swyddog Gweithredol Cymdeithas
Alzheimer’s y DU. Ymgyrchydd ar gyfer pobl
â dementia. Yn credu y gall gweithredu
cymdeithasol newid cymdeithas er gwell.
e: Jeremy.Hughes@alzheimers.org.uk
GEORGE ROOK @george_rook
Yn byw’n dda gyda dementia cymysg. Hyrwyddo
cynnwys cleifion a chyd-ddylunio gan gleifion.
Dylanwadwr ar newid mewn gofal iechyd.
Cadeirydd Dementia Action Alliance Swydd
Amwythig a Hyrwyddwr Ffrindiau Dementia.
e: Georgerook51@gmail.com
PROF. BOB WOODS
Athro Seicoleg Clinigol yr Henoed ym Mhrifysgol
Bangor. Cyd-Gyfarwyddwr, Canolfan Datblygu
Gwasanaethau Dementia Cymru.
e: b.woods@bangor.ac.uk
RUTH ELEY @tide_carers www.tide.uk.net
Mae Ruth Eley yn sylfaenydd Gyfarwyddwr a
dirprwy gadeirydd y Life Story Network. Mae hi’n
cyflwyno hyfforddiant yn y defnydd o waith stori
bywyd er mwyn gwella gofal perthynas-ganolog
ar gyfer pobl bregus.
AGNES HOUSTON @agnes_houston
Diagnosis o Ddementia Alzheimer’s Cynnar yn
57 oed. Aelod gweithgar o’r Scottish Dementia
Working Group. Yn ymgyrchu dros arfer gorau/
gwella bywydau pobl â dementia yn yr Alban a
thu hwnt. e: agneshouston@hotmail.com
KATE SWAFFER @KateSwaffer
Cadeirydd/cyd-sylfaenydd Dementia Alliance
International,Aelod Bwrdd Alzheimer’s Disease Int.
Dyngarwr, eiriolwr ar ran pobl â dementia, awdur,
siaradwr rhyngwladol, yn byw tu hwnt i ddiagnosis
dementia cynharach.
w: www.kateswaffer.com
SGYRSIAU BWRDD WEDI’U LLYWYDDU
Prifysgol Bangor. Cyd-Gyfarwyddwr, Canolfan
Datblygu Gwasanaethau Dementia Cymru:
DR CATRIN HEDD JONES @CatrinHedd
e: c.h.jones@bangor.ac.uk
KAT ALGAR @Kat_Algar
e: k.algar@bangor.ac.uk
JENNY BURGESS @JennyBurgess12
Positive Approach Unique Transgender
Network e: jenny.positiveapproach@gmail.com
RACHEL NIBLOCK @RachelNiblock
DEEP e: Niblock@myid.org.uk
@DementiaVoices
Dementia Adventure @DementiaAdv
e: info@dementiaadventure.co.uk
GLENYS OWEN-JONES
Snowdonia Wool
e: glenys@snowdoniawool.co.uk
SUZY WEBSTER @suzysopenheart
My Home Life Cymru, Age Cymru,
e: suzy.webster@agecymru.org.uk
SHIBLEY RAHMEN @dr_shibley
e: legalaware1213@gmail.com
DR OLWEN WILLIAMS @OlwenOlwen
BIPBC, GIG Cymru
e: Olwen.Williams@wales.nhs.uk
TIM
PROSIECT CYD-GYNHYRCHU ‘GWEITHIO
GYDA, NID I’ (WWNT) @workingwithnot2
Prosiect Cyd-gynhyrchu ‘Gweithio Gyda,
Nid I’ e: workingwithnotto@gmail.com
w: www.WorkingWithNotTo.com
PAM LUCKOCK @luckockp
Cyfarwyddwr, Prosiect Cyd-gynhyrchu ‘Gweithio
Gyda, Nid I’ ac Aelod Bwrdd Wales Co-
Production Network
e: pam.luckock@btinternet.com
FRAN O’HARA @fran_ohara
Cyfarwyddwr, Prosiect Cyd-gynhyrchu ‘Gweithio
Gyda, Nid I’ Scarlet Design Int. Ltd.
e: ohara@scarletdesign.com
JOHN POPHAM @johnpopham
Cyfarwyddwr, John Popham, Storïwr Digidol
e: john.popham@johnpopham.com
e: ruth.eley202@btinternet.com
MANYLION CYSWLLT

26
SCARLET DESIGN INTERNATIONAL LTD
Mae Fran O’Hara, ynghyd â thîm craidd ac ymgynghorwyr arbenigol,
yn cynnig hwyluso, hyfforddiant, dylunio, cynllunio strategol a
digwyddiadau. Ein harbenigedd ni yw arweinyddiaeth ac arloesedd
go iawn. Rydym ni’n creu dulliau cyfathrebu cynhwysol, effeithiol sy’n
ymgysylltu. Rydym ni’n gweithio mewn tri prif faes:
1. Datblygu a hwyluso digwyddiadau a chynadleddau, o greu cofnodion
gweledol ‘byw’ i greu a gweithredu digwyddiadau.
2. Hyfforddiant a choetsio mewn hwyluso gweledol, cynllunio a
meddwl strategol ac ymgysylltu.
3. Dylunio graffeg, cyfathrebu, cyfryngau cymdeithasol a phrint.
e: enquiries@scarletdesign.com trydar: @fran_ohara
@scarletdesigngr
w: www.franohara.com
PROSIECT CYD-GYNHYRCHU ‘GWEITHIO GYDA, NID I’ (WWNT)
Ym Mehefin 2013, sefydlodd Pam Luckock a Fran O’Hara’r prosiect Cyd-
Gynhyrchu ‘Gweithio Gyda, Nid I’. Rydym ni’n gweithio ar draws Cymru
er mwyn tyfu cyd-gynhyrchu ‘o lawr gwlad i fyny’ drwy gyd-gynllunio
a chyflwyno ‘digwyddiadau’ cyd-gynhyrchu rheolaidd yng Nghymru,
hyfforddiant, hwyluso a siarad. Gyda’n cymuned ddysgu o dros 800
o bobl, rydym ni’n cyd-gynhyrchu’r cyfan o’n gwaith, gan roi gwerth
ar lais ac arbenigedd pobl a gweithio i sicrhau eu bod yn weledol.
Rydym ni’n darparu gwasanaeth digwyddiadau cyflawn, o gynllunio’r
digwyddiad, dod o hyd i siaradwyr
a chreu gweithdai a deunyddiau - i
reoli rhaglen y digwyddiad ar-lein,
gwahoddiadau, cynhyrchu cronfa
ddata, rhedeg y digwyddiad, gan gynnwys cyfryngau cymdeithasol,
adborth ac adroddiadau yn dilyn y digwyddiad.
e: workingwithnotto@gmail.com trydar: @workingwithnot2
w: www.workingwithnotto.com
WorkingWithNotToWorkingWithNotTo
CO-PRODUCTION RESOURCES EVENTS
CYD-GYNHYRCHIAD ADNODDAU A DIGWYDDIADAU
GweithioGydaNidIGweithioGydaNidI
CYMDEITHAS ALZHEIMER’S GOGLEDD CYMRU
Cymdeithas Alzheimer’s yw elusen flaenllaw’r DU ar gyfer cefnogi
ac ymchwil, darparu gwybodaeth, cyngor a chefnogaeth i bobl â
dementia, eu teuluoedd a’u gofalwyr.
Rydym wedi ymrwymo i’ch rhoi chi wrth galon popeth rydym
yn ei wneud, ac mae ein dealltwriaeth gynyddol o ddementia’n
a’r hyn sydd ei angen arnoch i fyw’n dda’n dilyn diagnosis yn
parhau i lywio’n gwasanaethau.
Cysylltwch â ni heddiw.
Rhif ein swyddfa rhanbarth Gogledd Cymru yw:
01248 671137
e: nwa@alzheimers.org.uk
STONDINAU ARDDANGOS

27
DIGWYDDIAD ADDYSG A CHYNHWYSIANT DEMENTIA
Lle yw Join Dementia Research (JDR) i gofrestru eich diddordeb mewn
cymryd rhan yn ymchwil dementia. Gall unrhyw un - boed â dementia
ai peidio, gofrestru’n wirfoddolwyr neu gofrestru ar ran rhywun arall, ar
yr amod eich bod wedi cael eu caniatâd. Helpwch ni i guro dementia a
chofrestrwch heddiw!
Er mwyn gwybod mwy, ewch i’r wefan: www.joindementiaresearch.
nihr.ac.uk, galwch un o’r llinellau cymorth ar 0300 111 5111
neu 0300 2221122, neu
codwch un o’n taflenni yn ystod
y dydd.
Rydym ni hefyd yn chwilio am
fwy o Hyrwyddwyr JDR i Gymru i ymuno â Chris Roberts yn hyrwyddo
JDR. Am wybodaeth bellach, cysylltwch â Kat Algar ar
k.algar@bangor.ac.uk.
CANOLFAN DATBLYGU GWASANAETHAU DEMENTIA CYMRU (DSDC)
Mae Canolfan Datblygu Gwasanaethau Dementia Cymru, Prifysgol
Bangor yn cyfuno ymchwil ansawdd uchel a datblygu ymarfer.
Mae DSDC Cymru hefyd yn darparu hyfforddiant i staff sy’n gweithio
mewn gofal ac ymgynghori dementia a chyngor ynghylch datblygu
gwasanaethau dementia. Mae ei bortffolio ymchwil cyfredol yn
cynnwys prosiectau a ariennir gan Gynghorau Ymchwil a Llywodraeth
Cymru yn ogystal ag elusennau megis Cymdeithas Alzheimer’s.
Arweinir DSDC Cymru gan yr Athro Bob Woods, sydd â’i brofiad
ymchwil eang yn cwmpasu lleoliadau gofal ac sy’n cynnwys ystod o
ganlyniadau ymchwil sydd wedi arwain yn uniongyrchol at newidiadau
mewn arfer a pholisi sy’n seiliedig ar dystiolaeth.
Am wybodaeth bellach, ewch i’n gwefan:www.dsdc.bangor.ac.uk neu
cysylltwch â ni ar
01248 383719 neu
dsdc@bangor.ac.uk.
TIDE
Rhwydwaith gynnwys yw Tide,‘together in dementia everyday’, sy’n
sylweddoli fod gofalwyr teulu pobl â dementia’n arbenigwyr drwy
brofiad, arbenigwyr all chwarae rôl sylweddol wrth gefnogi gofalwyr
eraill, dylanwadu ar bolisi a llunio gwell gwasanaethau comisiynu
ymatebol, lleol. Bydd y rhwydwaith, sy’n dilyn ôl-traed rhagorol Carers
Call to Action y DAA, yn darparu rhaglen ddatblygu sydd wedi’i dylunio
gan ofalwyr er mwyn pasio’r sgiliau a’r hyder angenrheidiol ymlaen i
ofalwyr eraill sy’n eu canfod eu hunain
mewn sefyllfa debyg, fel y gallan nhw
hefyd ddylanwadu ar a chynrychioli eu
cymheiriaid. e: carers@tide.uk.net
t: 0151 237 2669
tw: @tide_carers
STONDINAU ARDDANGOS

28
DEWIS CYMRU
Gwefan Ofal a Lles Cymdeithasol ar gyfer
dinasyddion Cymru yw Dewis Cymru. Mae’n
darparu gwybodaeth a chyngor ar themâu
Cenedlaethol, yn ogystal â chyfeiriadur
gwasanaethau, sy’n parhau i gael ei lenwi â
gwybodaeth am adnoddau ar draws Gogledd
Cymru.
Caiff y wefan ei ehangu drwy Gymru gyfan yn
ystod 2016, gan olygu mai Dewis Cymru fydd
y dewis naturiol i ddinasyddion ddod o hyd i
wybodaeth a chyngor fydd yn eu cynorthwyo
nhw i gymryd gwell reolaeth o’u bywydau
drwy gael gwell dealltwriaeth o’r dewis o
adnoddau sydd ar gael yn eu hardal.
Ewch i: www.dewis.cymru a www.dewis.wales
Am wybodaeth bellach, cysylltwch â:
jenna.redfern@wlga.gov.uk
AROLYGIAETH GOFAL A GWASANAETHAU CYMDEITHASOL CYMRU (CSSIW)
Mae CSSIW yn gyfrifol am arolygu gofal a gwasanaethau cymdeithasol er mwyn sicrhau eu bod nhw’n ddiogel ar gyfer y bobl sy’n
eu defnyddio nhw. Byddwn ni’n darparu gwybodaeth i fynychwyr ynghylch gwasanaethau gofal dementia ac am ein gwaith yng
Ngogledd Cymru.
Ni yw’r rheoleiddiwr ar gyfer gofal a
gwasanaethau cymdeithasol yng Nghymru, o
ofalwyr plant a meithrinfeydd i gartrefi pobl
hyn.
Ein nod yw:
• Darparu sicrwydd annibynnol am ansawdd
ac argaeledd gofal cymdeithasol yng Nghymru
• Diogelu oedolion a phlant, gan sicrhau y caiff
eu hawliau eu diogelu;
• Gwella Gofal drwy annog a hyrwyddo
gwelliannau mewn diogelwch, ansawdd ac
argaeledd gwasanaethau gofal cymdeithasol
• Hysbysu polisi a safonau a darparu cyngor
proffesiynol annibynnol i’r bobl sy’n datblygu
polisi, y sector cyhoeddus a’r sector gofal
cymdeithasol.
Cyswllt: Brian Davies, CSSIW
Brian.davies@wales.gsi.gov.uk
0300 062 5186 www.cssiw.org.uk
STONDINAU ARDDANGOS

29
RMD – MEMORY MATTERS
Cred RMD – Memory Matters y gall y Celfyddydau helpu’n sylweddol
BAWB sydd wedi’u heffeithio gan dementia i fyw’n dda.
Rydym ni’n cynnig ystod o wasanaethau creadigol, hyfforddiant a
chefnogaeth, ar gyfer pobl sy’n byw â dementia a’u gofalwyr ar draws y
Gogledd Orllewin.
Rydym ni’n darparu amrywiaeth o wasanaethau gan arbenigo yn y
dychymyg ac atgofion. Mae gennym ni ystod o raglenni gwirfoddoli
cyffrous – cysylltwch â ni!
Rydym ni wastad yn chwilio am gyfle i fod yn bartner i sefydliadau
eraill gan ein bod ni’n teimlo mai dyma sut allwn ni wirioneddol
leihau stigma a chodi ymwybyddiaeth o ddementia. Cysylltwch â ni!
Donna Redgrave
e: donnaredgrave@rmd-memorymatters.co.uk
Ff: 07794204242
CYNGOR SIR Y FFLINT
Byddwn ni’n arddangos y gwaith sydd ar waith
yn Nhrefi Sir y Fflint dros Gymunedau sy’n
Ystyriol o Ddementia.
Mae rhaglen Cymunedau sy’n Ystyriol
o Ddementia’n canolbwyntio ar wella
cynhwysiant ac ansawdd bywyd pobl sy’n byw
â dementia.
Mae strategaeth bum mlynedd Cymdeithas
Alzheimer’s yn cynnwys uchelgais allweddol
i weithio gyda phobl gânt eu heffeithio
gan ddementia a phartneriaid allweddol i
ddiffinio a datblygu cymunedau sy’n ystyriol o
ddementia. Rydym ni eisiau creu cymunedau
sy’n ystyriol o ddementia ar hyd a lled y wlad.
Yn y cymunedau hyn:
• Bydd pobl yn ymwybodol o ac yn deall mwy
am ddementia.
• Caiff pobl â dementia a’u gofalwyr eu
hannog i geisio cymorth a chefnogaeth.
• Bydd pobl â dementia’n teimlo’u bod yn
cael eu cynnwys yn eu cymuned, yn fwy
annibynnol ac â mwy o ddewis a rheolaeth
dros eu bywydau.
Mae her y Prif Weinidog ar ddementia hefyd
yn cynnwys uchelgais i greu cymunedau sy’n
gweithio i bobl fyw’n dda gyda dementia.
Luke Pickering Jones
e: Luke.pickering-jones@flintshire.gov.uk
Ff: 01352702655
w: www.flintshire.gov.uk
STONDINAU ARDDANGOS

30
ENW CYNTAF CYFENW TEITL SWYDD CWMNI
Kate Schwaffer Llais y Dinesydd Kate Swaffer Dementia Alliance International
M M Roberts Llais y Dinesydd Cartref Gofal St David’s
D D Banny Llais y Dinesydd Cartref Gofal St David’s
A Sayer Llais y Dinesydd Cartref Gofal St David’s
A Sayer Llais y Dinesydd Cartref Gofal St David’s
O S Jones Llais y Dinesydd Cartref Gofal St David’s
D Jackson Llais y Dinesydd Cartref Gofal St David’s
S Wilks Llais y Dinesydd Cartref Gofal St David’s
Ruth Waltho Rheolwr Cartref Gofal St David’s
Katherine Algar Swyddog Cefnogi Prosiect Ymchwil Prifysgol Bangor
Steve Baker Arweinydd Cyfeiriadur Gwasanaethau Cymru Asiantaeth Gwella’r Gwasanaethau Cymdeithasol
Jacky Baldini Rheolwr Gweithrediadau Cymdeithas Alzheimer’s Gogledd Cymru
Kathy Barham Cyfarwyddwr ‘Book of You’ CIC
Chris Bexon Llais y Dinesydd
Paul Bexon Llais y Dinesydd
Paul Brownbill Myfyriwr Ymchwil Doethuriaeth Prifysgol De Cymru
Jenny Burgess Cyfarwyddwr Positive Approach
Neil Bryson Cyfarwyddwr Book of You CIC
Jackie Clayton Swyddog Technegol ac Adsefydlu Cymdeithas y Byddar Gogledd Cymru
Hannah Wilson Arwyddwr Dehonglwr Cymdeithas y Byddar Gogledd Cymru
Julie Walker Arwyddwr Dehonglwr Cymdeithas y Byddar Gogledd Cymru
Daisy Cole Cyfarwyddwr Lles a Grymuso Comisiynydd Pobl Hyn Cymru
Brian Davies Uwch-Archwilydd Arolygiaeth Gofal a Gwasanaethau Gofal Cymru (CSSIW)
Teresa Davies Llais y Dinesydd
Kim Dawson Rheolwr Rhanbarthol Chapel House Dementia Resource Community
Helen Duffy Rheolwr Rhanbarthol
Iechyd Meddwl Anabledd Dysgu
Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr
Ruth Eley Vice-chair Life Story network/TIDE Carers
Denise Ellis Dirprwy-gadeirydd BIPBC
Kath Fleet Swyddog Datblygu Cyngor Sir y Fflint
PWY DDAETH I’N DIGWYDDIAD? POBL O WAHANOL SECTORAU O WAHANOL RANNAU O’R DU

31
Valerie Gannon
Fran Graham Swyddog Datblygu Cyngor Sir y Fflint
Clare Harris Hyrwyddwr DementiaGo Cyngor Gwynedd
Catrin Hedd Jones Swyddog Ymchwil, Dementia a Dychymyg,
Canolfan Datblygu Gwasanaethau Dementia
Cymru (DSDC)
Prifysgol Bangor
Ceri Hodgkison Dementia UK
Hayley Horton Swyddog Ymgysylltu a Chyfranogi Cymdeithas Alzheimer’s Gogledd Cymru
Donna Houston Gofalwr
Agnes Houston Scottish Dementia Working Group
Jeremy Hughes Prif Swyddog Gweithredol Cymdeithas Alzheimer’s UK
Lowri Hughes Myfyriwr Prifysgol Bangor
Joan Humphries Llais y Dinesydd
Keith Humphries Llais y Dinesydd
Carol Jones Llais y Dinesydd
John Jones Llais y Dinesydd
Ann Jones Roberts Therapydd Lleferydd ac Iaith BUC NHS
Rakesh Kumar Arbenigwr Clinigol Adsefydlu-Gorllewin
(Gofal yr Henoed, Iechyd Cymuned a Iechyd
Meddwl)
Ysbyty Gwynedd, Bangor BIPBC
Louise Langhar TIDE Together in Dementia Everyday
J Loughlin Llais y Dinesydd
Pamela Luckock Cyd-Gyfarwyddwr Gweithio Gyda, Nid I
Matt Makin Cyfarwyddwr Meddygol Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr (BIPBC)
Richard Markey Llais y Dinesydd
Margaret Markey Llais y Dinesydd
Eleri Miles Gofalwr a Llais y Dinesydd
John Moore Rheolwr My Home Life Cymru Age Cymru
Vanessa Morris Cefnogi J Loughlin Gweithiwr Cymorth Gofal Iechyd, Llys Dyfrig, BIPBC- Iechyd Meddwl
Anableddau Dysgu
Rachel Niblock Arweinydd Prosiect Dementia Adventure / DEEP

32
Fran O'Hara Cyfarwyddwr Gweithio Gyda, Nid I a Scarlet Design Int. Ltd..
Laura O'Philbin Myfyriwr Prifysgol Bangor
Glenys Owen-Jones Perchennog Snowdonia Wool Ltd
Colleen Pear Llais y Dinesydd
Les Pear Llais y Dinesydd
Bev Perkins Rheolwr Eiriolaeth Cymdeithas Alzheimer’s
Luke Pickering-Jones Swyddog Cynllunio a Datblygu Cyngor Sir y Fflint
John Popham Storïwr Digidol John Popham
Emma Quaeck Cydgysylltydd Atgyfeiriadau Ymarfer Corff Cyngor Gwynedd
Shibley Rahman Ymchwilydd Dementia, Ysgolor y Frenhines BPP Law School
Kath Rawlins Llais y Dinesydd
Eric Rawlins Llais y Dinesydd
Donna Redgrave Cyfarwyddwr Artistig RMD, Memory Matters
Chris Roberts Llywydd Digwyddiad Addysg a Chynhwysiant Dementia
Jayne Roberts Llywydd Digwyddiad Addysg a Chynhwysiant Dementia
Kate Roberts Llywydd Digwyddiad Addysg a Chynhwysiant Dementia
Denise Roberts Rheolwr Gwasanaeth Cymdeithas Alzheimer’s
George Rook Claf-Gweithredydd Cadeirydd, Dementia Action Alliance Swydd Amwythig.
Roger Rowett Cyfarwyddwr Taith Ltd
Susan Thomas Llyfrgell Hybu Iechyd Iechyd Cyhoeddus Cymru
Isabel Vander Gwirfoddolwr a Llais y Dinesydd Gweithio Gyda, Nid I
Suzy Webster Gofalwr a My Home Life Cymru My Home Life Cymru
Gwenllian Wilkinson Therapydd Lleferydd ac Iaith BUC NHS
Olwen Williams Meddyg Ymgynghorol, Meddygaeth
Genhedlol-Wrinol/Future Hospitals
Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr (BIPBC)
Steve Williams Rheolwr Prosiect DEWIS Cymru
Bob Woods Canolfan Datblygu Gwasanaethau Dementia
(DSDC)
Prifysgol Bangor
Suzanne Worthington Therapydd Lleferydd ac Iaith Ysbyty Maelor Wrecsam

24 25 Tachwedd 2015, Gwesty St. George, Llandudno, Gogledd Cymru
Adroddiad Cryno Digwyddiad Addysg
a Chynhwysiant Dementia
Llywyddwyd gan Chris, Jayne a Kate Roberts, cyd-gynhyrchwyd gan
Pam Luckock a Fran O’Hara a’n Cymuned ‘Gweithio Gyda, Nid I’
Gwybodaeth ac ysbrydoliaeth i greu cymunedau mwy deallus a chynhwysol
a gwella gofal a chefnogaeth dementia yng Ngogledd Cymru
workingwithwithnot@gmail.com
@workingwithnot2
Dyddiad i’r dyddiadur! Digwyddiad Addysg a Chynhwysiant 2
22 23 Tachwedd 2016 yng Ngwesty St. George, Llandudno, Gogledd Cymru.
Dewch, cynigiwch i siarad/hwyluso sgwrs, gwahoddwch bobl, rhannwch neu noddwch.

Dementia Meetup1 Welsh Summary Report

Recommended

Recommended

More Related Content

More from scarletdesign

More from scarletdesign (20)

Dementia Meetup1 Welsh Summary Report