2. ESKEMA
zzz Zer da malwarea?
Z Malware motak ( Birusa, harra,
spywarea, adwarea eta troiako zaldia)
Malwarea kentzeko teknikak
Malwarea kentzeko programa batzuk
3. Zer da Malwarea?
Malware terminoaren barruan sartzen dira
ordenagailuak edo sareak kaltetzeko
diseinatzen diren software gaizto mota guztiak.
Zuk jakin gabe instala daiteke malwarea
ordenagailuan, sarritan, zuretzat interesgarri
izatearen planta egiten duen zerbaiten bidez
eta esteka edo deskarga engainagarrien bidez.
4. Zenbait malware
adibIDE.
Birusa:
Bere burua kopiatu eta ordenagailuak kutsa
ditzakeen programa informatikoa.
Harra:
Bere burua erreplikatzen duen programa
informatikoa da eta ordenagailu-sare bat
erabiltzen du bere buruaren kopiak sareko
beste ordenagailuetara bidaltzeko.
Spywarea:
Erabiltzaileen informazio zati txikiak baimenik
gabe biltzen dituen malwarea da.
5. Adwarea:
Ordenagailu batean iragarkiak erreproduzitu, bistaratu edo
deskargatzen dituen edozein software-pakete da.
Troiako zaldia:
Aplikazio normal baten itxura duen programa suntsitzailea da.
Instalatu aurretik, erabiltzailearentzat normala dirudien funtzio bat
egitearen itxurak egiten ditu, baina informazioa lapurtzen edo sistema
kaltetzen du.
6. Hona hemen malwaretik
babesteko teknika batzuk:
1-Bertsio-berritu sistema eragilea eta softwarea azken bertsioetara
eta, ahal izanez gero, aktibatu eguneratze automatikoak. Bilatu
aldizka automatikoki eguneratzeko funtziorik ez duten software-
eguneratzeak.
2-Erne beti klik egiterakoan eta ezer deskargatzerakoan. Ezagutzen
ez dituzun esteketan klik eginda, ordenagailua software eta webgune
gaiztoen arriskupean jar dezakezu. Software gaiztoek ordenagailua
eskaneatzeko edo sakatzen dituzun teklak (pasahitza barne)
erregistratzeko programak izaten dituzte maiz. Seguru jokatzeko,
leku fidagarrietatik baino ez deskargatu.
Zalantzarik izatekotan, erabili webgune
ezagunetako laster-marka fidagarriak.
7. 3-Kontuz ibili ezagutzen ez dituzun webguneetan. Ez zaudenean ziur, irten
webgunetik eta ikertu instalatu behar duzun softwarea. Batzuetan, malwareak
orria uztea eragotziko dizu, adibidez, deskarga-leiho bat behin eta berriz
irekita. Hori gertatzen bada, erabili ordenagailuaren ataza-kudeatzailea
arakatzailea ixteko.
4-Ez fidatu susmagarri dirudien mezu elektroniko batean iritsi zaizun ezertaz.
Ezagutzen duzun jendearen mezuek ere malware-estekak edo -eranskinak
izan ditzakete kontua bortxatu badiete. Kontuz ibili mezu elektroniko batean
bidalitako estekak jarraitzerakoan. Webgune horietara joateko, hobea da
helbideak zuzenean arakatzailean sartzea.
8. 5- Ez ireki mota ezezagunetako fitxategirik, ezta
ohiz kanpoko arakatzailearen leihorik edo oharrik
ere.
6- Programa batzuek malwarea sartzen dute
instalazio-prozesuaren barruan. Softwarea
instalatzen duzunean aztertu arretaz mezu-
koadroak eta irakurri letra txikia. Instalazio-
prozesua hasi aurretik software ezezaguna ikertzea
ere gomendagarria da. Softwarea kaltegarria
izatearen beldur bazara, gelditu instalazioa
berehala.
9. 7-Lagunek, senideek edo lankideek
fitxategi kutsaturen bat daukan disko
edo USB unitatea eman diezazukete
jakin gabe. Fitxategiak ireki aurretik,
birus aurkako softwarearekin azter
ditzakezu.
8-Ez fidatu softwarea instalatzea
eskatzen duten laster-leihoez.
Normalean, ordenagailua kutsatuta
duzula sinetsaraziko dizute eta seguru
izateko softwarea deskargatzeko
eskatuko dizute. Itxi leihoa eta ez egin
klik inolaz ere laster-leihoaren
barruan.
10. 9-Kontuz fitxategi-partekatzearekin. Webgune horietako
askok gidalerro gutxi dute malwarearen inguruan eta,
beraz, kontuz ibili beharko duzu bertatik ezer
deskargatzerakoan. Malwareari film, disko edo programa
ezagun baten itxura eman dakioke.
11. 10-Instalatu arakatzailearen eguneratzeak ahal bezain
laster edo erabili Chrome edo automatikoki
eguneratzen den beste arakatzaileren bat. Arakatzaile
askok jakinarazi egingo dizute malwarea
ostatatzeagatik susmagarri den webgune batean
sartzen saiatzen ari zarela. Google-k Arakatze
segururako API bat du eta Firefox, Safari zein Chrome
arakatzaileek erabiltzen dute. Egunero milioika web-orri
aztertzen ditugu malwarearen bila eta urtero malwarea
ostatatzen duten ehunka milaka orri aurkitzen ditugu.
Orri gaizto horiek Arakatze segururako APIaren
zerrenda beltzean gehitzen ditugu, erabiltzaileak
orriotan sar ez daiteze
12. 11-Gogoan izan malwarea arakatzailerako gehigarri
gisa ere etor daitekeela. Beraz, instalatu soilik
fidagarritzat dituzunak.
12-Kendu malwarea ahal bezain laster. Ordenagailua
garbitzeko moduetako bat sistema eragilea
berrinstalatzea da. Badira lagungarri
suerta daitezkeen zenbait programa ere.
13. Malwarea kendu
Aztertu ordenagailua birusen aurkako gutxienez produktu batekin eta, ahal izanez
gero, bat baino gehiagorekin. Ez dugu loturarik azpian ageri diren enpresekin eta,
beraz, ezin dugu euren programen eraginkortasunari buruzko iritzirik eman. Hala
ere, programa hauetakoren bat erabilita hobekuntza nabarmena izango da, eta are
handiagoa haien azken bertsioak erabiliz gero. Bestela,av-comparatives.org
webgunea erabil dezakezu birus aurkako beste software batzuk aurkitu eta proben
emaitzak ikusteko.
avast!
AVG
AVIRA
BitDefender
ESET Smart Security
F-Secure
G DATA
Kaspersky Lab Internet Security
McAfee
MacScan (Mac erabiltzaileentzat)
Microsoft Security Essentials
Norton Internet Security
TrendMicro
