1. KONU:
Bilgisayar Etiği Eğitimi ve
Bilişim Mesleği Ahlak Etiği Belgesi
ÖZEL ÖĞRETĠM YÖNTEMLERĠ II
Öğr. Görevlisi Tijen AKADA
HAZIRLAYAN: Burak KILCI - 2009215018
2. Hedef ve Kazanımlar
1
Bu sunumun sonunda öğrenciler:
Etik değerlere bağlı okul ortamı hakkında bilgi sahibi olacak,
Bilgisayar etiği eğitimi konusunu öğrenecek,
Bilişim mesleği ahlak ilkeleri belgesinin ilkelerini öğrenecektir.
3. Etik Değerlere Bağlı Okul Ortamı(2/1)
Okul ortamında etik değerlerin benimsenip uygulanması için
aşağıdaki önergeler uygulanmalıdır.
Okul müdürü ve öğretmenler etik kuralların okula yerleşmesinin
gerekliliğine inanmalı ve ona göre davranmalıdır.
Okulla ilgili tüm bireyler için etik kurallar belirlenip ilgili yerlere
asılmalıdır.
Etik eğitimi alan bireyler, kendi yaşantıları ile örnek olmadır.
Etik kurallara uyanlar ödüllendirilmelidir.
Etik kurallara uymayanlar uyarılmalıdır.
2
4. Etik Değerlere Bağlı Okul Ortamı(2/2)
Okullarda etik kurallara uyulması kurum işleyiş düzeni
açısından oldukça önemlidir.
Etik kuralların uygulandığı bir kurumda görev yapan personelin
saygınlığı artacaktır.
Okulda öğretmen ve öğrenciler arasında güven ortamı
oluşacaktır.
Sorunlarından arınmış daha nitelikli bir okul, daha kaliteli bir
eğitim sunacaktır.
3
5. Bilgisayar Etiği Eğitimi
Bilgisayar etiği eğitiminin verilmesi amacıyla programlara konan
bilgisayar etiği dersinin genel olarak amaçları;
Öğrencilerin bilgisayarlarla ilgili etik sorunların farkına
varmalarını sağlamak,
Bilgisayar kullanımı ve bilgisayar mesleği uygulamalarındaki
etik sorunlara ilişkin duyarlılığı yükseltmek,
Bilgisayarların topluma ve sosyal çevreye
etkilerinin kapsamlı biçimde anlaşılmasını sağlamak,
Etik karar verme durumlarında yapılması gerekenlerin
sıralanabilmesi yada bilgisayarların olası etkilerinin
belirlenebilmesi için analitik yetenekleri geliştirmektir.
4
6. Kılıçer&Odabaşı (2005) Bilgisayar Öğretmenliği:
Etik Bunun Neresinde?” isimli çalışmalarında, Türkiye’deki
Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği Bölümlerindeki
etik eğitiminin önemini ortaya koymuşlardır.
Bu çalışmanın amacı,bilgisayar teknolojileri kullanıcılarına
rehberlik edecek olan Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri
Öğretmenliğinde etiğin, doğruluk, mülkiyet, erişebilirlik ve gizlilik
ölçütleri açısından neden ve nasıl öğretilmesi gerektiğini
açıklamaktadır.
Araştırmaya göre, alan dersleri bünyesinde bilgisayar etiği ile
ilgili konuların öğrencilere eğitim hayatları boyunca
kazandırılması ve etik değerlerin özünün kavratılması gerektiği
sonucuna varılmıştır.
Bilgisayar Etiği ile Ġlgili Araştırmalar:
5
7. Ben-Jacob (2005) “ Integrating Computer Ethics across
the Curriculum: A Case Study” isimli çalışmasında,
Öğretim programları içerisinde bilgisayar kullanımının
artmasıyla birlikte öğrencilerin bilgisayar etiği ve bununla
ilgili olarak sosyal ve yasal konular hakkında bilgi sahibi
olmalarının gerekliliği üzerinde durmuştur.
Ayrıca Ben-Jacob öğretmenlerin öğrencilerine bilgisayar
kullanımları sırasında gerekli olabilecek alışkanlıkların
kazandırılmasında yardımcı olmaları gerektiğini ifade etmiştir.
Araştırma kapsamında bu amaca hizmet amacıyla bir proje
hazırlanarak, bu bilgilerin öğrenciye kazandırılmasına yönelik
4 farklı yöntem kullanılmıştır.
Bilgisayar Etiği ile Ġlgili Araştırmalar:
6
8. Bu yöntemler;
3 günlük uygulamalı çalıştay düzenlenmesi,
Tek günlük bir seminer düzenlenmesi,
WebCT programı ile çevrimiçi bir çalıştay düzenlenmesi,
Çevrimiçi ders düzenlenmesi şeklindedir.
Bu araştırmada da,bilgisayar etiği öğretiminde farklı
yöntemlerin bulunduğu,ancak hangi yöntem kullanılırsa
kullanılsın, öğrencilerin bilgisayar etiği konusunda mutlaka
bilgilendirilmeleri gerektiği sonucuna varılmıştır
Bilgisayar Etiği ile Ġlgili Araştırmalar:
7
9. E-learning yazılım ve hizmet sektörünün en büyük iki
kuruluşu Blackboard ve WebCT, 28 Şubat 2006'da
açıkladıkları birleşme sürecini tamamladılar.
Anlaşma sonucu şirketler Blackboard markası adı altında
birleşerek hem Blackboard hem de WebCT ürünlerini
eksiksiz olarak sürdürecek ve destekleyecekti. İleride
Blackboard iki ürünün en kullanışlı karakteristiklerini ve
en iyi özelliklerini, yeni ürün bir grubunda birleştirerek
piyasaya sunmayı hedeflemişti. Blackboard'un 60 ülkede
3,650 müşteri ve milyonlarca kullanıcısı bulunmaktadır.
Yaklaşık 800 çalışanı bulunan Blackboard, Amerika ve
dünyada 7 ofisi ile hızla büyüyen bir yapıya sahiptir.
WebCT:
8
10. Uysal&Odabaşı (2006)’nın “Bilgisayar Etiği Öğretimind
e Kullanılan Yöntemler” isimli çalışmalarında,
Bireylerde bilgisayar etiği ile ilgili sorunlara karşı farkındalık
oluşturmak ve bu sorunlar hakkında uygun biçimde karar
vermelerini sağlamak amacıyla bir altyapıyı oluşturmak için
hangi yöntemlerin kullanılabileceği üzerinde tartışmalar
yapılmıştır.
Araştırmada, bilgisayar etiği öğretiminde farklı yöntemlerin
bulunduğu, ancak hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın,öğrencil
erin bilgisayar etiği konusunda mutlaka bilgilendirilmeleri
gerektiği sonucuna varılmıştır.
Bilgisayar Etiği ile Ġlgili Araştırmalar:
9
11. Bilişim Meslek Ahlak Ġlkeleri Belgesi
Türkiye Bilişim Vakfı(TBV),Türkiye’nin bilgi toplumuna
dönüşebilmesi için altyapının oluşturulabilmesine katkıda
bulunmayı amaçlayan bir vakıftır.
Etik çalışma grubu tarafından geliştirilen , daha sonra TBV
yürütme ve yönetim kurullarının onayı ile kamuoyuna
duyurulan Bilişim Meslek Ahlak İlkeleri Belgesi aşağıdaki
ilkelerle sunulmuştur.
10
12. Temel Ġlkeler
Toplumun ve bireylerin güvenliğini ve sağlığını gözetir.
Adil, dürüst ve güvenilir olup, tüm insanlara karşı hiçbir ayrım
gözetmeksizin eşit davranır.
İnsanların özel yaşamına saygı gösterir.
11
13. Genel Mesleki Yükümlülükler (2/1)
Mesleği ile ilgili yasa, kural ve standartları öğrenir ve onlara
uyar.
Sahip olduğu mesleki bilgi, beceri ve deneyimleri kişisel ve
kurumsal çıkarlara zarar vermeksizin paylaşır.
Bireylere ve kurumlara ait özel bilgilerin gizliliğine özen
gösterir.
Bağlı olduğu yükümlülüklere ve sözleşmelere uyar.
12
14. Genel Mesleki Yükümlülükler (2/2)
Sorumlu olduğu iş çerçevesinde ilgili tarafları çıkarları
konusunda bilgilendirir,varsa çıkar çelişkilerinde taraflardan
birinin yararına davranmaz.
Yolsuzluklarla ve dürüst olmayan işlerle karşı karşıya
kaldığında , kuşku duyduğu kişi ve kurumlarla işbirliğine
girmez.
Sorumlu olduğu işle ilgili , işverenin bilgisi dışında, kişi veya
kuruluşlardan gelebilecek komisyon , pay gibi maddi yardımı
geri çevirir.
13
15. Bireysel Yükümlülükler
Teknik yeterliliğini korur ve geliştirir.
Yalnızca yeterli eğitim,bilgi birikimi ve deneyime sahip olduğu
alanlarda kendi isteğiyle görev alır.
Meslek eleştirilerine açık olur. Bu eleştirilerin sonucu gördüğü
eksiklikleri gidermeye çalışır.
Hatalarını kabul eder ve örtbas etmeye çalışmaz.
14
16. Toplumsal Yükümlülükler
Kendi çıkarını, işverenin çıkarını ve müşterinin çıkarını hiçbir
zaman toplum çıkarının üstünde görmez.
Kamuya yapılan açıklamalarda yansız ve dürüst olur.
Toplumun bilişim teknolojisi uygulamaları ve bunların
doğuracağı sonuçlar hakkında aydınlanmasına,toplumda
gerekli bilincin oluşmasına katkıda bulunur.
15
17. Ürün ve Hizmetle Ġlgili Yükümlülükler
Ürünün ve üretim sürecinin en yüksek niteliğe, verime ve
etkinliğe ulaşması için çalışır.
Ürün geliştirme ve üretim sürecinde yapılan gözden geçirme
, denetim ve sınamalarda yapıcı davranır.
16
18. Meslektaşlar ve Ġş Arkadaşlarıyla Ġlgili
Yükümlülükler(2/1)
Meslektaşlarının ve iş arkadaşlarının mesleki gelişmelerine
yardımcı olur ve Meslek Ahlakı İlkeleri'ne uymaları için
özendirir ve destek verir.
Meslektaşlarının ve iş arkadaşlarının görüş, kaygı ve
şikayetlerine ilgisiz kalmaz.
Meslek yaşamında ilerlemek için hiçbir zaman meslektaşlarını
gerçek olmayan nedenlerle eleştirmek, suçlamak yolunu
seçerek onlara zarar vermez.
Meslektaşlarının çalışma ve çabaları sonucu ortaya çıkan ürün
ve fikir eserlerine saygı gösterir.
17
19. Meslektaşlar ve Ġş Arkadaşlarıyla Ġlgili
Yükümlülükler(2/2)
Meslektaşlarının çalışmalarını, kişisel çıkarları için izinsiz
olarak incelemez, kullanmaz ve geliştirmez. Eğer herhangi bir
şekilde kullanırsa, kaynağını mutlaka belirtir.
Henüz patent veya kopyalama hakkıyla ilgili yasal bir hak
almamış olsa bile akademik ve mesleki tüm çalışmalara ve
ürünlere karşı saygılı olur.
Meslektaşları hakkında bilgi sorulduğunda doğru bilgi verir ve
işle ilgili olmayan özel bilgileri açıklamaz.
18
20. Yöneticilikle Ġlgili Yükümlülükler(2/1)
Yöneticilik görevlerini yerine getirirken, kuruluşun başta bilişim
ve iletişim kaynakları olmak üzere tüm kaynaklarının
etkin, verimli bir biçimde ve sadece yetkili kişiler tarafından
kullanılmasını sağlar.
Yönettiği çalışanlar arasında ayrım yapmaz, onlara karşı
adil, dürüst ve güvenilir olur.
Yönetimi altındaki bilgi akışının zamanında ve doğru biçimde
gerçekleşmesini sağlar.
Yönetimi altındaki personelin toplumsal ve ahlaki
sorumluluklarını yerine getirmesine katkıda bulunur ve onları
bu konuda özendirir.
19
21. Yöneticilikle Ġlgili Yükümlülükler(2/2)
Yönettiği çalışanların mesleki gelişmelerine katkıda
bulunur, onları bu konuda yönlendirir ve özendirir.
Yönettiği çalışanların işle ilgili yaptığı
katkılar, buluşlar, bunlardan doğan hakları konusunda adil ve
dürüst davranır.
İşe alacağı elemana, iş teklif ederken herhangi bir kişisel çıkar
gözetmez, ona çalışma koşullarını tüm ayrıntılarıyla doğru
olarak açıklar.
Çalışma yaşamının ahlaki ilkelerini çiğneyerek rakip
kuruluştan eleman almaz.
Mesleki yaşamını mümkün olabildiği kadar özel yaşamından
ayrı düşünür ve karar alırken profesyonellik ilkesinden
ayrılmamaya özen gösterir.
20
22. Ġşveren ve Müşterilerle Ġlgili Yükümlülükler
İşvereni ve müşterileriyle olan mesleki ilişkilerinde daima
güvenilir olur ve dürüst davranır.
Kendi işvereninin bilgisi ve izni olmadan ikinci bir işyerinde
veya projede görev almaz.
Kendi işvereninin kaynaklarını ve olanaklarını işverenin onayı
dışında kişisel işlerinde veya başka bir grubun işlerinde
kullanmaz.
21
23. Bu Ġlkelerle Ġlgili Sorumluluklar
Bu "Bilişim Mesleği Ahlak İlkeleri" ne sahip çıkar ve
yaygınlaşması için çaba gösterir.
Bu ilkeleri çiğneyen veya göz ardı eden kişi ve kurumlara karşı
gerekli girişimlerde bulunur.
22
25. DEĞERLENDĠRME SORULARI
1) Aşağıdakilerden hangisi bireysel yükümlülük ilkelerindendir?
A) Yalnızca yeterli eğitim,bilgi birikimi ve deneyime sahip
olduğu alanlarda kendi isteğiyle görev alır.
B) Teknik yeterliliği sabittir.
C) Hatası olduğunda bunu saklamaya çalışır.
D) Toplumun ve bireylerin güvenliğini ve sağlığını gözetir.
26. DEĞERLENDĠRME SORULARI
1) Aşağıdakilerden hangisi bireysel yükümlülük ilkelerindendir?
A) Yalnızca yeterli eğitim,bilgi birikimi ve deneyime sahip
olduğu alanlarda kendi isteğiyle görev alır.
B) Teknik yeterliliği sabittir.
C) Hatası olduğunda bunu saklamaya çalışır.
D) Toplumun ve bireylerin güvenliğini ve sağlığını gözetir.
27. DEĞERLENDĠRME SORULARI
2) Aşağıdakilerden hangisi bilgisayar etiği dersinin genel
amaçlarındandır?
A) Öğrencilerin bilgisayarlarla ilgili etik sorunların farkına
varmalarını sağlamak
B) Bilgisayar kullanımı ve bilgisayar mesleği
uygulamalarındaki etik sorunlara ilişkin duyarlılığı azaltmak.
C) Bilgisayar kullanımını kolaylaştırmak.
D) Bilgisayarların topluma ve sosyal çevreye olumsuz etkilerini
araştırmak.
28. DEĞERLENDĠRME SORULARI
2) Aşağıdakilerden hangisi bilgisayar etiği dersinin genel
amaçlarındandır?
A) Öğrencilerin bilgisayarlarla ilgili etik sorunların farkına
varmalarını sağlamak.
B) Bilgisayar kullanımı ve bilgisayar mesleği
uygulamalarındaki etik sorunlara ilişkin duyarlılığı azaltmak.
C) Bilgisayar kullanımını kolaylaştırmak.
D) Bilgisayarların topluma ve sosyal çevreye olumsuz etkilerini
araştırmak.
29. DEĞERLENDĠRME SORULARI
3) Aşağıdakilerden hangisi Ben-Jacob (2005) “ Integrating Computer
Ethics across the Curriculum: A Case Study” isimli çalışmasındaki 4
yöntemden biri değildir?
A) 3 günlük uygulamalı çalıştay düzenlenmesi,
B) Tek günlük bir seminer düzenlenmesi,
C) C++ programı ile çevrimiçi bir çalıştay düzenlenmesi,
D) Çevrimiçi ders düzenlenmesi şeklindedir.
30. DEĞERLENDĠRME SORULARI
3) Aşağıdakilerden hangisi Ben-Jacob (2005) “ Integrating Computer
Ethics across the Curriculum: A Case Study” isimli çalışmasındaki 4
yöntemden biri değildir?
A) 3 günlük uygulamalı çalıştay düzenlenmesi,
B) Tek günlük bir seminer düzenlenmesi,
C) C++ programı ile çevrimiçi bir çalıştay düzenlenmesi,
D) Çevrimiçi ders düzenlenmesi şeklindedir.
31. DEĞERLENDĠRME SORULARI
4) Aşağıdakilerden hangisi Bilişim Mesleği Ahlak İlkeleri
Belgesinin ilkelerinden değildir?
A) Yöneticilikle ilgili yükümlülükler
B) Toplumsal yükümlülükler
C) Ürün ve hizmetle ilgili yükümlülükler
D) Eğitim öğretim yükümlülükleri
32. DEĞERLENDĠRME SORULARI
4) Aşağıdakilerden hangisi Bilişim Mesleği Ahlak İlkeleri
Belgesinin ilkelerinden değildir?
A) Yöneticilikle ilgili yükümlülükler
B) Toplumsal yükümlülükler
C) Ürün ve hizmetle ilgili yükümlülükler
D) Eğitim öğretim yükümlülükleri
33. KAYNAKÇA:
Kılıçer, Kerem ve H. Ferhan Odabaşı.
(2006). “Bilgisayar Öğretmenliği: Etik Bunun Neresinde?” 6thInternati
onal Education Technology ConferenceProceedings.
Famagusta, Kuzey Kıbrıs, Volume 2,ss.1124-1129
http://www.academia.edu
http://www.thd.org.tr/1/haberler/64/bilisim-meslegi-ahlak-ilkeleri-
belgesi
