1. Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
Wadpieren halen CO2
uit de atmosfeer
Francesc Montserrat - NIOZ

2. CO2

3. CO2
CO2

4. CO2

5. CO2

6. Klimaatverandering
● Verhoogd CO2
gehalte
●
Opwarming
● Oceaanverzuring → CO2
uit atmosfeer lost op in zeewater

7. Klimaatverandering
● Verhoogd CO2
gehalte
●
Opwarming
Oceaanverzuring → CO2
in zeewater ontkalkt !
●

8. Klimaatverandering
● Verhoogd CO2
gehalte
●
Opwarming
● Oceaanverzuring → CO2
in zeewater ontkalkt !
●

9. Klimaat-engineering
●
Klimaatdoelen zullen niet worden gehaald
● CO2
terughalen uit atmosfeer (“negatieve emissies”)
●
Geo-engineering
Solar Radiation Management (SRM)
Carbon Dioxide Removal (CDR)

10. Klimaat-engineering
●
Klimaatdoelen zullen niet worden gehaald
● CO2
terughalen uit atmosfeer (“negatieve emissies”)
●
Geo-engineering
Solar Radiation Management (SRM)
Carbon Dioxide Removal (CDR)

11. Mineraalverwering
● Dissolutie van silicaatmineralen sequestreert CO2

12. Mineraalverwering
● Dissolutie van silicaatmineralen sequestreert CO2
● Oplossen van rotsen legt CO2
vast
●
Natuurlijk, geo-chemisch proces
●
Klimaat “in balans”

13. Olivijn
●
Vulkanisch mineraal (rots)
●
Veel voorkomend op Aarde
●
Groene kleur
● Noorwegen, Turkije, Italië, Spanje

14. Olivijn
●
Vulkanisch mineraal (rots)
●
Veel voorkomend op Aarde
●
Groene kleur
● Hawai'i

15. CO2
+ H2
O ↔ H+
+ HCO3
-
Mg2
SiO4
+ 4H+
→ 2Mg2+
+ H4
SiO4
=
Mg2
SiO4
+ CO2
+ H2
O → 2Mg2+
+ H4
SiO4
+ HCO3
-
Mg2+
+ CO3
2-
→ MgCO3
CO2
lucht
zee

16. H+
H+
H+
Mg2+
Mg2+
Mg2+
~ 75 m
CO2
CO2

17. ~ 75 m
CO2
CO2
SiO2
SiO2
H+
H+
H+

18. pH ~ 5 - 7
pH ~ 8
Golf-werking Bodembeestjes

19. ● H4
SiO4
, Mg2+
(Ni2+
)
● opgelost CO2
hoger door olivijn !!!
●
pH, alkaliniteit
Golf-werking: schudtafel

20. ● H4
SiO4
, Mg2+
(Ni2+
)
● opgelost CO2
hoger door olivijn !!!
●
pH, alkaliniteit
Golf-werking: schudtafel
0 30 60 90
2400
2450
2500
2550
2600
2650
Alkaliniteit
0 30 60 90
0
20
40
60
80
100
120
140
Silicaat
OLI
QUA
SW

21. Bodembeestjes: wadpieren !
●
Grote, sterk gravende worm
●
Eet, poept en verplaatst grote hoeveelheden zand en modder
●
Komen veelvuldig voor → sterke invloed op zeebodem
1 cm

22. Wadpier-experiment
AIR
OLIVIJN
CO2
binnen = CO2
buiten

23. Wadpier-experiment
geen
worm
wel
worm

24. Wadpier-effect
0 5 10 15 20 25 30
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Silicaat
0 5 10 15 20 25 30
2000
2500
3000
3500
4000
4500
Alkaliniteit
Concentratie
Tijd (dagen)

25. Before...

26. Before...

27. After...

28. After...

29. Wadpier-effect
●
Sterkere oplossing van olivijn
●
Sterkere verhoging van alkaliniteit (=bufferwerking)
●
Regelmatig patroon op korrel-oppervlak ?
→ Elementen-microscoop (SEM-EDX)

30. What's next ?
●
Secundaire ecosysteem-effecten van olivijn ?
- Nikkel: toxisch ?
- Silicaat: kiezelwieren, voedselweb ?
●
Experimenten opschalen: 1 m2
– 100 m2
– 10.000 m2

34. CO2