1. De plaats delict komt uit de computer
Het Nederlands
Forensisch Instituut
experimenteert met
computergames als
lesmiddel, om ‘forensisch
bewustzijn’ te trainen.
Door Arjan Terpstra
Den Haag. „Loop eens om die friet-
kraam heen? Kijk: kogelgaten!” Vijf
mensen in witte pakken staan voor
een wandvullend projectiescherm
druk naar elkaar te gebaren. De man
in het midden heeft een uit de klui-
ten gewassen joystick in zijn hand en
krijgt instructies. „Zoom eens in op
dat nummerbord op de grond? Is dat
van een van de voertuigen?” De joy-
stick krijgt een zetje, en op het
scherm draait het beeld weg van de
frietkraam, naar de auto’s die er om-
heen staan. Tegen de frietkraam
staat een kapot geschoten zwarte Au-
di, de chauffeur en een passagier le-
venloos op de stoelen ineengezakt,
maar die heeft beide nummerplaten
nog. De rode Renault die tien meter
terug in de straat een fietser schepte
ook, net als de vijf auto’s waaruit de
bestuurders haastig zijn vertrokken
(de portieren staan wagenwijdopen).
„Dat is dus relevant voor het onder-
zoek.”
Denk de joystick en het beeld-
schermevenweg,enjehebteenscène
uit een politieserie. Forensisch team
is op een bloederige plaats delict en
doet onderzoek naar kogelhulzen,
vezels, remsporen en het bekende
hoopje sigarettenstompjes van-de-
man-die-lang-op-de-uitkijk-stond.
Alleen is dit geen televisieopname,
en – gelukkig – ook geen journaal-
beeld.
Het onderzoek naar een dubbele
aanslag, want dat is het, heeft plaats
in het ‘CSI trainings centrum’, op de
eerste verdieping van het Neder-
lands Forensisch Instituut in Den
Haag. Hier is een flinke overdekte
ruimte te vinden waarin een ‘huis
van de verdachte’ is nagebouwd, zo-
dat NFI-studenten kunnen oefenen
met sporenonderzoek. Langs het
huis loopt een ‘straatje’ waarvan een
wand te gebruiken is voor beamer-
projecties, en aan de overkant staat
eentweedehuisdatvolhangtmetob-
servatiemiddelen – er wordt vanuit
tientallen hoeken geregistreerd hoe
studenten op het aanwezige bewijs
reageren.
De witte pakken blijven vandaag
inhetstraatjestaan,vooreengeavan-
ceerd potje Cluedo. Wie heeft de
mannen in de zwarte auto vermoord,
met welk wapen en waarom? Alleen
zitten we niet onder de keukentafel-
lamp rond een kartonnen speelbord,
maar bewegen we op het scherm een
camera door een virtuele ruimte.
‘We’, dat zijn vier brandweermensen
van het korps Rotterdam-Rijnmond
en de journalist, en we spelen in een
‘forensisch sporen spel’ een recher-
che-onderzoek na. De ‘plaats delict’
komt daarbij uit de computer: mooi
3D-beeld in een goede resolutie, zo-
dat de frietkraam en omgeving er op
het scherm levensecht bij staan.
Daarnaast is er een (fysiek) kaarten-
systeem waarop de sporen staan die
we op het beeldscherm ook zagen:
kogelhulzen, nummerborden en an-
dere aanwijzingen. Die kaarten ver-
tegenwoordigen punten, want het
spel dat we spelen draait om een goe-
de score bij het beoordelen van het
forensisch bewijs.
Het sporenspel hoort bij een pilot
vanhetNFIdat‘CSIseriousgames’is
gedoopt. Het idee is dat (digitale)
trainingen effectiever zijn als er een
gaming-element aan wordt toege-
voegd, legt NFI-consultant Anick
van de Craats uit. „Digitale trainin-
gen zijn al aardig gemeengoed aan
het worden bij het trainen van hulp-
en veiligheidsdiensten. Nieuw is het
gebruik van gaming-elementen om
mensen te prikkelen en motiveren,
en die van docenten spelleiders
maakt, wat veel ruimte creeëert voor
de eigen inbreng tijdens de sessie.”
Akkoord, maar wat heeft een potje
Cluedo voor brandweermannen met
forensisch onderzoek te maken? Als
hulpdienst-medewerkers iets níet
doen, dan is het toch sporen verza-
melen? Van de Craats: „Dat klopt,
maar de ervaring leert dat juist in die
eerste fase de meeste sporen te verza-
melen zijn. Daarbij ontstaat een pa-
radoxale situatie: hulpdiensten zijn
vroeg ter plaatse en moeten aan de
slag, maar verstoren daarbij het fo-
rensisch bewijs – doorgaans onbe-
wust overigens. Deze ‘forensic awa-
reness’-trainingen zijn erop gericht
die verstoring zoveel mogelijk te ver-
kleinen.”
De plaats delict komt uit de computer
Denk de joystick weg,
en je hebt een scène
uit een politieserie