Ang dokumento ay isang plano ng aralin na naglalaman ng alamat ng Baysay na tumatalakay sa mga tao at pangyayari sa kanilang pagtatatag ng nayon bilang depensa laban sa mga tulisang-dagat. Naglalaman ito ng mga tanong at gawain na nagpapalalim sa pag-unawa ng mga mag-aaral sa mga elemento ng alamat, pati na rin ang mga kasanayang panggramatika at pananaw tungkol sa kultura. Ito rin ay nagbibigay ng mga pagsasanay na nakatutok sa paghahambing at paglalarawan ng mga tauhan, tagpuan, at aral na makukuha mula sa alamat.

1. Paksang-Aralin
Paksa: Alamat
Kasanayang Panggramatika: Mga Pang-ugnay sa
Paglalahad
Teksto: Ang Alamat ng Baysay
(Bahagi ng The Beautiful Bungangsakit)
salin ni Reynaldo S. Reyes
Mula sa “The Legend” by Damian L. Eugenio, UP Press
Sanggunian:
Grade 7 Kurikulum Guide (2013)
Kalinangan (Rex Bookstore)
www.rexinteractive.com
www.youtube.com

2. Aralin 1
ALAMAT

3. (BAHAGI NG THE BEAUTIFUL BUNGANGSAKIT)
SALIN NI REYNALDO S. REYES
MULA SA “THE LEGEND” BY DAMIAN L. EUGENIO
UP PRESS
Alamat ng Baysay

4. Balik-aral
Ano ang paborito
ninyong laro at bakit?

5. LUGAR MO!
HUHULAAN KO!
Pagganyak:

6. Kikilalanin
ninyo ang
mga
larawan na
ipapakita
ko.

17. Tanong???

18. 1. Napuntahan na ba ninyo
ang mga lugar na ito?

19. 2. Alin dito ang hindi pa
ninyo nadadalaw/
napupuntahan? Bakit?

20. 3. Paano nakatutulong sa
programang panturismo
ang mga pook na ito?

21. 4. Ano ang maaari mong
gawin para mapaunlad ang
bayan ng Santa Barbara?

22. Paghahawan ng Sagabal

23. Panuto:
Gamitin sa sariling
pangungusap ang mga
sumusunod na ayon sa
sariling pagkaunawa.
(Prior Knowledge)

24. 1. Kuta
2. Nagtatag
3. Bukana
4. Vinta
5. Kublihan

25. Paglalahad ng Aralin

26. (BAHAGI NG THE BEAUTIFUL BUNGANGSAKIT)
SALIN NI REYNALDO S. REYES
MULA SA “THE LEGEND” BY DAMIAN L. EUGENIO
UP PRESS
Alamat ng Baysay

27. Dahil sa ipinakitang kalupitan ng mga tulisang-dagat, ang
mga naninirahan sa Balud, sa pangunguna ng mga misyonerong
Heswita, ay nagtungo sa Binongtoan, isa sa kalapit na nayon.
Doon ay nagsimula silang bumuo ng panibagong nayon at matatag
na kuta na yari sa mga batong adobe. Pinatatag nila ang kanilang
nayon. Naglagay sila ng mga pamigil na harang laban sa marahas
na pananalakay ng mga tulisang-dagat. Ang mga tagapamuno ng
Binongtoan ay sina Ambrocio Makarumpag, Francisco
Karanguing, Juan Katindoy, at Tomas Makahilig. Sa pagpupulong
ng mga tagapamuno na dinaluhan ng mga misyonerong Heswita,
sila’y nagkasundo na pangalanan ang lugar na Baysay na may
kahulugang “maganda” bilang parangal at sa alaala ng kanilang
magandang si Bungangsakit.

28. Samantala, ang mga taga-Omit na nakasalamuha ni
Bungangsakit nang kanyang kabataan ay hindi sumama sa
pagtatatag ng bayan ng Baysay. Sa halip, sila’y nagkaisa at
nagtatag ng kanilang sariling barangay na pinangalanang
Guibaysayi, na may kahulugang “Ang Pinakamaganda” bilang
pagbibigay parangal din sa kagandahan ng kanilang si
Bungangsakit. Ang mga naninirahan sa Baysay ay nagtatag ng
pangkat ng mga tagapagtanggol na binubuo ng matatapang na
kalalakihan sa kanilang lugar na pinamumunuan ni Katindoy,
isang matapang na mandirigma. Batid nilang ang mga tulisang-
dagat ay muling babalik kaya’t nagtayo sila ng kuta na yari sa
matitigas na bato sa Bungal na matatagpuan sa bukana ng ilog. Sa
kutang ito magtitipon ang matatapang na tagapagtanggol ni
Katindoy upang planuhin ang kanilang mga gagawing depensa
laban sa mga tulisang-dagat at upang mamatyagan ang paparating
na mga vinta.

29. Noong 1832, ang ilang piling lugar sa Bungal ay inihanda para
sa pagtatayo ng Simbahang Katoliko ng mga Heswita. Subalit sa
kakapusang-palad, ang walo-walo ay dumating at sinalanta ang buong
kuta. Ang walo-walo ay walong araw na walang tigil na pag-ulan nang
malakas na may kasamang malalakas na hangin. Pagkalipas ng ilang
araw, dumaan pa ang napakalakas at nagngangalit na bagyo sa lugar na
kumitil sa napakaraming buhay at sumira ng napakaraming ari-arian.
Sapagkat walang matirahan ang sinalanta ng bagyo, ang mga natirang
buhay na naninirahan sa Baysay ay nagpasyang muling kumilos upang
humanap ng lugar na may mga burol na magsisilbing pananggalang sa
malalakas na hangin. Napili nila ang kasalukuyang kinalalagyan ng
bayan ng Baysay. Malapit sa lugar na ito ay matatagpuan ang mga
burol. Isa sa mga ito ay tinayuan ng mga katutubo ng mataas na tore.
Mula sa tore ay matatanaw ang paparating na mga vinta at ang mga
burol ay maaaring mapaglikasan sa mga panahon ng pagbaha at
kublihan kapag may malalakas na bagyo.

30. 1. Bakit nagtatag ng
matibay na depensa ang mga
naninirahan sa Balud?
Pagtalakay sa Teksto:

31. 2. Ano-anong mga pag-
unlad ang naganap sa mga
mamamayan sa kuwento?

32. 3. Bakit hindi naging
matagumpay ang
pagtatayo ng Simbahang
Katoliko sa kanilang lugar?

33. 4. Paano nakayanan ng mga
mamamayan ang mga
pagsubok na dumating sa
kanilang buhay?

34. 5. Alin sa mga pangyayari
sa akda ang kapani-paniwala?
Alin naman ang hindi kapani-
paniwala?

35. Kapani-paniwala Di-kapani-paniwala
1 1
2 2
3 3
4 4
5 5

36. Pagpapahalagang Pangkatauhan
Kung ikaw ang
mapipiling pinuno
ng Baysay, paano
mo pamumunuan
ang iyong
mamamayan?

37. Kasanayang Pampanitikan

38. KALIGIRAN NG ALAMAT
Ang alamat ay likhang kuwento na pasalindila na
nagpapaliwanag ng pinagmulan ng isang bagay. Ito ay nagmula
sa wikang Latin na legenda na nangangahulugang “upang
mabasa.”
Layunin ng alamat na magpaliwanag ng pinagmulan ng
mga bagay sa iba’t ibang paraan. Hindi man makatotohanan
ang mga alamat, naging instrumento naman ito ng pagtuturo
ng wastong asal, paghahanap ng katotohanan, at
pagpapayabong ng kultura ng ating mga ninuno hanggang sa
kasalukuyang panahon.
Sanggunian: Ilaw: Pinagsanib ng Wika
at Panitikan Baitang 7,
Leonora dela-Cruz Oracion,
Innovative Educational
Materials, Inc. 2012

39. ELEMENTO NG ALAMAT
1. Tauhan – ang mga gumaganap sa isang
alamat; ang nagbibigay buhay sa temang nais na
iparating ng alamat.
2. Tagpuan – ang bumubuo ng
imahinasyon ng mga mambabasa; nagpapakita
hindi lamang ng lugar at panahon kung kalian at
saan naganap ang alamat kundi naglalarawan din
ng paraan ng pamumuhay o estado ng mga tauhan
sa lipunan.

40. 3. Banghay – ang pagkakasunud-sunod ng pangyayari
sa isang alamat na nahahati sa tatlong bahagi:
Simula – inilalarawan ang tauhan at tagpuan ng alamat
Katawan – inilalahad ang mga pangyayaring
nagpapakita ng pag-iisip at kaugalian ng bawat
tauhan at ang suliranin at paraan ng pagharap ng
tauhan sa suliranin
Wakas – ang kinahihinatnan ng kuwento o naging
resolusyon
Sanggunian: Manwal sa Pagsasanay sa
Pilipino-Panitikan Ikatlong Taon ng
Mataas na Paaralan, DECS-FAPE-
PNC Programa sa Pagsasanay sa
Filipino, 1991

41. Pagtalakay Panggramatika
Pahambing o Komparatibo
ito ay mga pahayag na ginagamit
sa pagtutulad ng dalawang tao, bagay,
lunan o pangyayari.

42. Dalawang Uri ng Pahambing:
1. Pahambing na magkatulad
2. Pahambing na di-magkatulad

43. Pahambing na magkatulad
naghahambing ng dalawang bagay
na may parehong timbang o kalidad,
ginagamitan ito ng mga salitang pareho,
tulad, gaya ng, kamukha ng, kapareho,
magkasing-, magsing- at iba pa.

44. Halimbawa:
1. Parehong maunlad ang barangay na
Buyo at Jibao-an kung pagbabatayan ang
mga nakatayong istruktura.
2. Maganda ang pagpapalakad niya sa
barangay katulad din ng pagpapalakad ng
kanyang ama bilang barangay kapitan.

45. Pahambing na di – magkatulad
pahambing na nagpapakita ng diwa
ng pagkakait, pagtanggi o pagsalungat.
Nauuri ito sa dalawa:
Ito ay palamang at pasahol.

46. Ang palamang ay may higit
na positibong katangian ang
inihahambing sa bagay na
pinaghahambingan.
Naipapakita ito sa pamamagitan
ng paggamit ng mga salitang lalo,
higit, di-hamak, mas, at iba pa.

47. Halimbawa:
1. Higit na matamis ang mangga
ng Guimaras kaysa sa ibang
probinsya.
2. Mas marami ang tao sa plaza
kaysa sa simbahan.

48. Ang pasahol ay may higit na
negatibong katangian ang
inihahambing sa pinaghahambingan.
Gumagamit dito ng di-gaano, di-
gasino at di-masyado.

49. Halimbawa:
1. Di-gaanong malawak ang
sementeryo ng Buyo sa sementeryo sa
bayan.
2. Di- masyadong marami ang tao sa
palengke kung Martes ikumpara sa araw
ng Biyernes.

50. Gawain sa
Pagpapahalaga

51. Pangkatang
Gawain

52. Balikan ang
Alamat ng Baysay,
isasalin ninyo ito
sa anyong komiks.
Gawin itong
malikhain at
makulay. Maaaring
sa computer o
guhit kamay ang
gagawing komiks.

53. Pamantayan 5 Puntos 4 Puntos 3 Puntos Marka
Nilalaman ng
Komiks
Maayos at maganda
ang nilalaman ng
komiks. Malinaw
ang mensahe na nais
iparating nito.
May mga bahaging
hindi maayos ang
nilalaman at
mensaheng nais
iparating.
Magulo ang nilalaman ng
komiks at hindi malinaw ang
mensaheng nais iparating
Kaangkupan sa
Paksa
Napakaangkop ng
tema ng ginawang
komiks
May kaangkupan
ang tema ng
ginawang komiks
Hindi angkop o walang
kaugnayan ang nabuong
komiks sa tema
Pagkakabuo
(guhit kamay/
computer)
Napakaangkop ng
ginawang disenyo at
nilalaman ng
komiks. Epektibong
nagamit at
nakapupukaw ng
atensyon
May kaangkupan
ang disenyo ngunit
hindi gaanong
nagamit nang wasto
ang mga larawan
Walang kaangkupan at hindi
nagamit nang wasto ang
nilalaman at disenyo ng guhit
Paraan ng
Presentasyon
Maayos at
maliwanag ang
paraan ng
presentasyon
May bahaging
magulo sa paraan ng
presentasyon
Hindi maayos at maliwanag ang
paraan ng presentasyon
Pamantayan: Rubrik sa Pagmamarka sa Paggawa ng Komiks

54. Pagtataya A
Panuto: Ihambing ang binasang
alamat sa iba pang alamat na nabasa
ninyo. Gumamit ng mga pangungusap na
may pahambing na magkatulad at
pangungusap para sa pahambing na di-
magkatulad. Gamitin ang grapikong
pantulong sa ibaba.

55. Alamat ng Baysay Ibang Alamat na Nabasa
Tema
Tauhan
Tagpuan
Banghay
Aral na Natutuhan
Paghahambing ng Alamat

56. Pagtataya B
Panuto: Tukuyin kung palamang o
pasahol ang mga salitang pahambing na
ginamit sa pangungusap.

65. Iloilo Golf and Country Club
Kinilala bilang pinakamatandang golf course sa Pilipinas.
Napatunayan ito dahil sa mga nahukay na dalawang bola na
may markang Wright and Ditson at Spalding and Pat na kapwa
may ukit na taong 1899. Itinatag ito ng 13 inhenyerong taga-
Scotland habang ginagawa ang Proyektong Philippine Railway
System na dadaan sa bayan ng Santa Barbara. Binuo ang Santa
Barbara Golf and Country Club para lamang sa mga taga-
Britanya at Amerika. Naging kasapi ng Royal and Ancient Golf
Club of St. Andrews Fife, Scotland at tumanggap ng mga
Pilipinong kasapi noong 1920. Sinunog ito ng mga Hapon ang
Club House noong 1941 at nagsilbing kuwartel ng mga
sundalong Pilipino at Amerikano noong 1945.

66. Kasunduan
Pangkatang Gawain

67. Panuto:
Bumuo ng isang alamat
kaugnay ng larawang ito.
Sikaping gumamit ng mga
salitang pahambing.

68. Pamantayan: Rubrik sa Pagmamarka
Nilalaman/Kuwento - 30%
Kasiningan at Kaayusan ng Banghay - 30%
Kaangkupan ng Salitang Ginamit – 20%
Pagpapalutang ng Kultura – 20%
100%

69. Maraming Salamat

70. Pamela S. Caday
Teacher II
Tagsing-Buyo National High School