Έκθεση β' κύκλου (19.3.2021)

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ «ΚΟΖΑΝΗ ΤΟΠΟΣ ΝΑ ΖΕΙΣ»
Βαρόμετρο Γνώμης
Δίκαιης Μετάβασης
Ανάλυση απαντήσεων 2ου Ερωτηματολογίου
(10/03/2021 – 18/03/2021)
Συμβολή
στην διαβούλευση του Εδαφικού Σχεδίου
Δίκαιης και Αναπτυξιακής Μετάβασης Δυτικής Μακεδονίας
ΜΑΡΤΙΟΣ 2021

03.2021 [ΒΑΡΟΜΕΤΡΟ ΓΝΩΜΗΣ–ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΚΥΚΛΟΥ]
ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Το Βαρόμετρο Γνώμης αποτελεί μια κατάθεση απόψεων αναφορικά με τη
Μετάβαση της Δυτικής Μακεδονίας στη μεταλιγνιτική εποχή. Την επιμέλεια του
σχετικού ερωτηματολογίου και της έκθεσης των αποτελεσμάτων είχε η
Δημοτική Κίνηση «Κοζάνη Τόπος να Ζεις» με έδρα την Κοζάνη, επί της οδού
Πλατείας Γιολδάση 2 (email: protovouliadk@gmail.com).
Δεν αποτελεί δημοσκόπηση ή επιστημονική έρευνα, δεν έχει οικονομικό ή
οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο, αλλά αποσκοπεί στην έκφραση της γνώμης
των πολιτών.
Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν υπέστησαν βασική στατιστική επεξεργασία για
την εξαγωγή συμπερασμάτων και την σύνταξη της παρούσας αναφοράς
αποτελεσμάτων, η οποία θα προωθηθεί στους αρμόδιους δημόσιους φορείς
καθώς και σε όσους συμμετέχοντες ζήτησαν να ενημερωθούν σχετικά.
Ενημερώνουμε τους συμμετέχοντες και κάθε ενδιαφερόμενο ότι η συλλογή
προσωπικών δεδομένων (email, ονοματεπώνυμο, τόπος κατοικίας) έγινε
αποκλειστικά και μόνο για λόγους εγκυρότητας των απαντήσεων.
Η διεύθυνση ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και τα λοιπά προσωπικά στοιχεία
δεν θα χρησιμοποιηθούν για οποιονδήποτε άλλο σκοπό και δεν παρέχονται
από εμάς, με κανέναν τρόπο, σε τρίτους.
Δεν θα επικοινωνήσουμε ποτέ σε διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου παρά
μόνο αν προϋπάρχει ρητή δήλωση συναίνεσης στην λήψη ενημέρωσης των
τελικών αποτελεσμάτων καθώς και στην διενέργεια αντίστοιχων ερευνών στο
μέλλον.
Κανένα από τα προσωπικά στοιχεία δεν θα υποβληθεί σε περαιτέρω
επεξεργασία, ενώ αμέσως μετά το πέρας του ερωτηματολογίου και την
εκπλήρωση των σκοπών του θα διαγραφούν ολοσχερώς.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΒΑΡΟΜΕΤΡΟΥ ΓΝΩΜΗΣ – 2ου ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ
Το Βαρόμετρο Γνώμης για τη Δίκαιη Μετάβαση της Δυτικής Μακεδονίας στη
μεταλιγνιτική εποχή δημιουργήθηκε τον Ιανουάριο του 2021 με στόχο την
ενημέρωση καθώς και την κατάθεση άποψης από τους πολίτες επί
συγκεκριμένων θεμάτων μέσω σαφών και εύληπτων σχετικών ερωτημάτων.
Η γνωστοποίηση της πρωτοβουλίας έγινε αρχικά μέσω της παράλληλης
δημιουργίας σελίδας στο Facebook (https://www.facebook.com/varometro),
αρχικά με την ονομασία “ΚΟΖΑΝΗ – SOS” και ακολούθως με την ονομασία
“ΔΥΤΙΚΉ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ – SOS”, η οποία αριθμεί σήμερα (19.3.2021) 3.158
ακόλουθους.
Στο πλαίσιο αυτό δημιουργήθηκε η ιστοσελίδα www.varometro-gnomi.org
(σχετική διεύθυνση επικοινωνίας: dytmaked.sos@gmail.com), όπου βρίσκεται
αναρτημένο πληροφοριακό υλικό σχετικό με τις διαδικασίες και τα κείμενα που
συνοδεύουν το Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΣΔΑΜ) της Δυτικής
Μακεδονίας και το Εδαφικό Σχέδιο Δίκαιης και Αναπτυξιακής Μετάβασης
(ΕΣΔΙΜ) Δυτικής Μακεδονίας, η ανάλυση των αποτελεσμάτων του 1ου
ερωτηματολογίου κατάθεσης γνώμης (24/01/2021 – 10/02/2021), καθώς και η
εννοιολογική διασύνδεση μεταξύ του Εδαφικού Σχεδίου και του Βαρόμετρου
Γνώμης με την μεθοδολογική προσέγγιση διατύπωσης των ερωτήσεων του 2ου
κύκλου.
Παράλληλα υπήρξε δημοσίευση Δελτίων Τύπου στα ΜΜΕ, με την έναρξη αλλά
και κατά τη διάρκεια της διαδικασίας συμπλήρωσης και ηλεκτρονικής
υποβολής των ερωτηματολογίων, ενώ υπήρξαν προσωπικές επαφές και
επικοινωνίες (mail, chat, τηλέφωνο, προσωπική επικοινωνία) με πολίτες για να
ενημερωθούν σχετικά. Ειδικότερα οι 1824 πολίτες που κατέθεσαν έγκυρες
απαντήσεις στον 1ο κύκλο έλαβαν σχετικές ενημερώσεις - προσκλήσεις
συμμετοχής, καθώς και την έκθεση των αποτελεσμάτων του 1ου
ερωτηματολογίου, όσοι εξ αυτών δήλωσαν ότι το επιθυμούν.
Τονίζεται ότι, στο μεσοδιάστημα μεταξύ των δύο κύκλων, τα αποτελέσματα του
1ου ερωτηματολογίου παρουσιάστηκαν σε συνεδρίαση του Περιφερειακού
Συμβουλίου (1/3/2021) κατόπιν σχετικής πρόσκλησης της Προέδρου και
παρουσία του Συντονιστή του ΣΔΑΜ κ. Μουσουρούλη, ο οποίος παρουσίασε
νωρίτερα στην ίδια συνεδρίαση το Εδαφικό Σχέδιο Δίκαιης και Αναπτυξιακής
Μετάβασης της Δυτικής Μακεδονίας.
Επίσης τα αποτελέσματα του 1ου ερωτηματολογίου παρουσιάστηκαν στο
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας και στα Δημοτικά Συμβούλια Άργους
Ορεστικού και Βελβεντού, ενώ αναφορά για το Βαρόμετρο Γνώμης έγινε στην
Περιφερειακή Ένωση Δήμων Δυτικής Μακεδονίας και στο Δημοτικό Συμβούλιο
Εορδαίας. Τέλος, η σχετική έκθεση στάλθηκε σε πλήθος φορέων της περιοχής.
Βασικός στόχος του 2ου κύκλου ερωτημάτων του Βαρόμετρου Γνώμης είναι η
συμβολή των συμμετεχόντων πολιτών με άμεσο τρόπο στη διαβούλευση του

Εδαφικού Σχεδίου Δίκαιης και Αναπτυξιακής Μετάβασης της Δυτικής
Μακεδονίας.
Το 2ο ερωτηματολόγιο του Βαρόμετρου Γνώμης ήταν ενεργό προς
συμπλήρωση στην ιστοσελίδα με ενσωματωμένη φόρμα «google forms» για το
χρονικό διάστημα 10/03/2021 - 18/03/2021. Το χρονικό διάστημα είναι κατ’
επιλογή σαφώς πιο περιορισμένο έναντι του αντίστοιχου του 1ου κύκλου, ώστε
να συμπίπτει καταληκτικά με τον χρόνο ολοκλήρωσης της διαβούλευσης του
Εδαφικού Σχεδίου με το οποίο τα ερωτήματα του 2ου κύκλου διασυνδέονται στο
πλαίσιο συμβολής στη Διαβούλευση.
Από τις συνολικές 1.135 απαντήσεις που κατατέθηκαν στον 2ο κύκλο οι 1.107
θεωρούνται έγκυρες και οι 28 άκυρες1. Σημειώνεται ότι ο συγκεκριμένος
διαχωρισμός είναι απαραίτητος για λόγους αξιοπιστίας, καθώς οι έγκυρες
απαντήσεις προέρχονται από συμπολίτες μας που κατέθεσαν προαιρετικά
επωνύμως τη γνώμη τους αλλά με υποχρεωτικό πεδίο συμπλήρωσης το
υπαρκτό e-mail τους το οποίο και ελέγχθηκε με εξατομικευμένη επικοινωνία. Η
συγκεκριμένη διαφοροποίηση σε σχέση με τη συμπλήρωση του 1ου
ερωτηματολογίου, όπου η κατάθεση ονοματεπωνύμου ήταν υποχρεωτικό
πεδίο συμπλήρωσης, έγινε σε ανταπόκριση προς τη σχετική αναφορά από
πολλούς πολίτες, συμμετέχοντες και μη στη διαδικασία, οι οποίοι ζήτησαν την
σχετική απαλοιφή με υποχρεωτική διατήρηση μόνο του πεδίου του e-mail
επικοινωνίας.
Η διενέργεια και ανάλυση του 2ου κύκλου έγινε από εξαμελή ομάδα (4 μέλη
Συντονιστικής και 2 απλά μέλη της Δημοτικής Κίνησης «Κοζάνη τόπος να Ζεις»)
συγκεντρώνοντας πολύ υψηλότερη ανταπόκριση απαντήσεων έναντι του 1ου
κύκλου. Σημειώνεται ότι ο 1ος κύκλος είχε διάρκεια 18 ημερών με 1.825 έγκυρες
υποβολές απαντήσεων (κατ’ αναλογία περίπου 101 υποβολές ημερησίως) ενώ
ο 2ος μόλις 8 (κατ’ αναλογία περίπου 138 υποβολές ημερησίως).
Το στοιχείο αυτό καταδεικνύει την σαφώς μεγαλύτερη ανταπόκριση των
πολιτών που προσκλήθηκαν να συμμετάσχουν στον 2ο κύκλο, παρότι
διεξήχθη σε πολύ περιορισμένο χρονικό διάστημα, αποτελώντας σαφή
διαπίστωση της αυξανόμενης διεισδυτικότητας του Βαρομέτρου Γνώμης στην
κοινωνία μόλις 2 μήνες μετά τη δημιουργία του.
Ο τόπος κατοικίας των συμμετεχόντων με έγκυρες απαντήσεις (Διάγραμμα 1)
είναι κύρια η Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης απ’ όπου προέρχεται το 88,50%
των έγκυρων απαντήσεων και ειδικότερα ο Δήμος Κοζάνης (73,80%) και
ακολουθούν ο Δήμος Εορδαίας (10,90%), Δήμος Βελβεντού (1,90%), ο Δήμος
Σερβίων (1,40%) και ο Δήμος Βοΐου (0,5%).
Σε περιφερειακό επίπεδο ακολουθούν σε συμμετοχή κάτοικοι της Π.Ε. Φλώρινας
(4,90%) προερχόμενοι κύρια από τον Δήμο Φλώρινας και ακολούθως από τον
Δήμο Αμυνταίου (αναλογία 2/1), της Π.Ε. Καστοριάς (1,41%) και της Π.Ε.
Γρεβενών (1,30%).
1 Ως άκυρες μετρήθηκαν οι πολλαπλές εγγραφές ίδιου e-mail, οι εγγραφές με αληθοφανές
ονοματεπώνυμο ή προφανές ψευδώνυμο.

Συμμετείχαν στο 2ο ερωτηματολόγιο και κάτοικοι άλλων περιοχών της χώρας
(3,40%) αλλά και κάτοικοι εξωτερικού (0,50%).
Είναι προφανές πως η διείσδυση του Βαρόμετρου Γνώμης και στις εκτός του
Δ. Κοζάνης περιοχές είναι βασικό ζητούμενο για τους επόμενους κύκλους
λειτουργίας του.
Διάγραμμα 1 Γεωγραφική κατανομή συμμετεχόντων
Στη συνέχεια παρατίθενται αρχικά τα αποτελέσματα των έγκυρων
απαντήσεων, καθώς και τα εξαγόμενα συμπεράσματα, ενώ στο τέλος του
κειμένου κατατίθεται πλαίσιο επόμενων ενεργειών.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ (ΑΝΑ ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ)
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ
1. Ποιος/ποιοι πιστεύετε πως έχει/έχουν την κύρια ευθύνη της έγκυρης
και έγκαιρης ενημέρωσής σας γύρω από τα ζητήματα της Δίκαιης και
Αναπτυξιακής Μετάβασης;
36,4% Η Ελληνική Κυβέρνηση (403)
20,1% Η Επιτροπή του ΣΔΑΜ (223)
87,2% Η Τοπική Αυτοδιοίκηση / Περιφέρεια, Δήμοι (966)
14,4% Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (160)
12,3% Εγώ ο ίδιος / η ίδια (136)
0,01% Άλλο (2 – ομάδες πολιτών)
Οι περισσότεροι πολίτες και μάλιστα με συντριπτικό ποσοστό καταδεικνύουν
την Τοπική Αυτοδιοίκηση ως υπεύθυνη για την ενημέρωσή τους σχετικά με την
Δίκαιη Μετάβαση. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο σημαντικό εύρημα, δεδομένου ότι
μέχρι σήμερα η Αυτοδιοίκηση δεν έχει επωμιστεί αυτόν τον ρόλο γιατί σε πολύ
μεγάλο βαθμό δεν έχει την επαρκή πρωτογενή πληροφορία η οποία βρίσκεται
συγκεντρωμένη σε κεντρικό επίπεδο. Οι συμμετέχοντες φαίνονται σε ένα βαθμό
εξοικειωμένοι με αυτό το γεγονός, αναγνωρίζοντας ως επόμενους υπεύθυνους
για την ενημέρωσή τους την Ελληνική Κυβέρνηση και ακολούθως την Επιτροπή
ΣΔΑΜ (Διάγραμμα 2).
Διάγραμμα 2 Φορέας ευθύνης ενημέρωσης

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ
2. Θα πρέπει η Τοπική Αυτοδιοίκηση (Περιφέρεια, Δήμοι) να μετέχει στη
μετοχική σύνθεση και στη διοίκηση της εταιρείας Μετάβαση Α.Ε. που
θα συσταθεί για την υλοποίηση του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής
Μετάβασης;
91,6% ναι (1.014)
3,3% όχι (36)
5,1% δεν γνωρίζω (57)
Οι συμμετάσχοντες θεωρούν σε σχεδόν απόλυτο βαθμό ότι η Τοπική
Αυτοδιοίκηση (Περιφέρεια, Δήμοι) πρέπει να συμμετέχει ενεργά και με ρόλο στη
νεοσύστατη εταιρεία Μετάβαση Α.Ε. και κατά συνέπεια στη λήψη αποφάσεων
για την υλοποίηση του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης και κατά
συνέπεια και του Εδαφικού Σχεδίου. (Διάγραμμα 3).
Διάγραμμα 3 Συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη μετοχική σύνθεση και στη διοίκηση της
εταιρείας Μετάβαση Α.Ε.

3. Ποιος πρέπει να έχει την πλειοψηφία στη μετοχική σύνθεση της
Εταιρείας - Οχήματος Ειδικού Σκοπού (SPV) που θα συσταθεί για την
αξιοποίηση των εδαφών της ΔΕΗ Α.Ε.;
9,9% Η Δ.Ε.Η. ΑΕ (110)
11,9% Το ευρύτερο ελληνικό δημόσιο (132)
66,3% Η Τοπική Αυτοδιοίκηση / Περιφέρεια, Δήμοι (734)
3,5% Ιδιωτικά και επενδυτικά σχήματα (39)
1,6% άλλο (18 – ομάδες πολιτών)
Σε συνέχεια της κυρίαρχης απάντησης του 1ου ερωτηματολογίου αναφορικά με
την ανάγκη συμμετοχής της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Περιφέρεια – Δήμοι) στο
Όχημα Ειδικού Σκοπού (SPV Γαιών) που θα συσταθεί για την αξιοποίηση των
εδαφών των εξοφλημένων ορυχείων που ανήκουν στη Δ.Ε.Η., η πλειοψηφία
των απαντήσεων (2 στις 3) θεωρεί πως η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να έχει
την πλειοψηφία στη μετοχική σύνθεση. Πρόκειται για ακόμη ένα σημαντικό
μήνυμα των πολιτών με αιχμή την Αυτοδιοίκηση, η οποία πρέπει να
διαδραματίσει κυρίαρχο ρόλο σύμφωνα με την γνώμη των πολιτών και
αναφορικά με τις αποφάσεις για τα εδάφη κατά τη Δίκαιη Αναπτυξιακή
Μετάβαση, ειδικά όταν στο Εδαφικό Σχέδιο δεν υπάρχει σχετική αναφορά ή
πρόβλεψη. (Διάγραμμα 4).
Διάγραμμα 4 Πλειοψηφία στη μετοχική σύνθεση του SPV Γαιών

4. Θα πρέπει η εταιρεία - Όχημα Ειδικού Σκοπού (SPV) που θα συσταθεί
να αποδίδει στην τοπική κοινωνία οικονομικούς πόρους αντίστοιχους
με τον κύκλο εργασιών της μέσω Ειδικού Αναπτυξιακού
Προγράμματος, όπως συνέβαινε με τη Δ.Ε.Η. και τον Τοπικό Πόρο
Ανάπτυξης;
93,9% ναι (1.039)
1,6% όχι (18)
Η σχεδόν ομόθυμη απάντηση των πολιτών αφορά μια σημαντική πρόταση –
πρωτοβουλία που πρέπει να αναληφθεί, δεδομένου ότι η ολοκλήρωση της
παραγωγής ρεύματος από λιγνίτη θα σημάνει και την παύση του Ειδικού
Αναπτυξιακού Προγράμματος Δυτικής Μακεδονίας. Πρόκειται για τον γνωστό
«Τοπικό Πόρο Ανάπτυξης», με δικαιούχους ΟΤΑ αλλά και φορείς των Π.Ε.
Κοζάνης και Φλώρινας καθώς και την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας με
γεωγραφική αναφορά στο σύνολο της περιοχής. Η ανάληψη της σχετικής
θεσμικής πρωτοβουλίας αποτελεί μια ακόμη βασική πρόταση για τη Δίκαιη
Αναπτυξιακή Μετάβαση, αντικαθιστώντας ένα χρηματοδοτικό μέσο βασισμένο
στην υπάρχουσα παραγωγική λειτουργία με την αντίστοιχη παραγωγική και
προγραμματική μετεξέλιξή του (Διάγραμμα 5).
Διάγραμμα 5 Απόδοση από το SPV Γαιών οικονομικών πόρων στην τοπική κοινωνία μέσω
Ειδικού Αναπτυξιακού Προγράμματος

5. Το Παρατηρητήριο για τη Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση θα πρέπει να
ενσωματώσει τη λειτουργία ενός εργαλείου όπως το παρόν Βαρόμετρο
Γνώμης των πολιτών;
92,9% ναι (1.029)
1,5% όχι (16)
Σχεδόν το σύνολο των απαντήσεων αναγνωρίζει το Βαρόμετρο Γνώμης ως ένα
εργαλείο του Παρατηρητηρίου για τη Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση. Πρόκειται
για μια πρόσθετη δραστηριότητα του Παρατηρητηρίου πέραν όσων έχουν
περιγραφεί στο Εδαφικό Σχέδιο, που καταδεικνύει την επιθυμία των πολιτών να
καταγράφεται η γνώμη τους σε μια δομή που εξ ορισμού θα παρακολουθεί τη
Μετάβαση της Περιφέρειας. Αναγνωρίζεται έτσι στο Βαρόμετρο Γνώμης ένας
σημαντικός ρόλος που πρέπει να καταστεί θεσμική λειτουργία (Διάγραμμα 6).
6. Διάγραμμα 6 Ενσωμάτωση Βαρόμετρου Γνώμης πολιτών στη λειτουργία του
Παρατηρητηρίου για τη Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΕ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ
6. Θεωρείτε πως στις αποκαταστάσεις των εδαφών και σε άλλες και
ακόλουθες σχετιζόμενες εργασίες πρέπει να διασφαλιστεί η εργασία
προσωπικού που διαμένει στην Δυτική Μακεδονία;
54,8% ναι (607)
43,1% ναι με σχετική ρύθμιση (477)
0,8% όχι (9)
0,7% Άλλο (8 – σύνθετες προτάσεις)
Η ανεργία αποτελεί το βασικό πρόβλημα της Δυτικής Μακεδονίας χρόνια τώρα
και με τα δεδομένα που έχουν δημιουργηθεί η ανάγκη για εργασία είναι
μεγαλύτερη από ποτέ. Οι πολίτες ζητούν σχεδόν σε απόλυτο βαθμό την
εργασία τοπικού εργατικού δυναμικού στις εργασίες αποκατάστασης των
εδαφών, ενώ αρκετοί συμμετάσχοντες επιζητούν και διασφάλιση με σχετική
ρύθμιση (Διάγραμμα 7).
Διάγραμμα 7 Εργασία προσωπικού από τη Δυτική Μακεδονία στις αποκαταστάσεις εδαφών
και σε ακόλουθες σχετιζόμενες εργασίες

7. Στα κίνητρα εγχώριων επενδύσεων που θα ανακοινωθούν για την
Δίκαιη και Αναπτυξιακή Μετάβαση στη Δυτική Μακεδονία θα πρέπει να
υπάρχει θεσμοθετημένη πριμοδότηση κάλυψης θέσεων εργασίας από
προσωπικό της περιοχής;
96,1% ναι (1.064)
2,5% όχι (28)
Σε συνέχεια του ζητήματος της εργασίας οι συμμετέχοντες πολίτες συμφωνούν
σχεδόν καθολικά στην ύπαρξη θεσμοθετημένης πριμοδότησης για την κάλυψη
θέσεων εργασίας από προσωπικό της περιοχής, ως κίνητρο στο πλαίσιο
υλοποίησης εγχώριων επενδύσεων. (Διάγραμμα 8).
Διάγραμμα 8 Θεσμοθέτηση στα κίνητρα εγχώριων επενδύσεων της πριμοδότησης θέσεων
εργασίας από προσωπικό της περιοχής

8. Θα πρέπει να υπάρχει υποχρεωτική, θεσμοθετημένη ποσόστωση
κάλυψης θέσεων εργασίας λόγω εντοπιότητας ανά επένδυση;
89,2% ναι (988)
7,5% όχι (83)
Επιπρόσθετα, συνεχίζοντας την προηγούμενη ερώτηση, οι συμμετέχοντες
ξεκάθαρα ζητούν την υποχρεωτική θεσμοθετημένη ποσόστωση κάλυψης
θέσεων εργασίας λόγω εντοπιότητας ανά επένδυση. (Διάγραμμα 9).
Διάγραμμα 9 Υποχρεωτική και θεσμοθετημένη ποσόστωση κάλυψης θέσεων εργασίας λόγω
εντοπιότητας ανά επένδυση

ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ
9. Γνωρίζετε το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του Εδαφικού Σχεδίου
Δίκαιης Μετάβασης και Ανάπτυξης της Δυτικής Μακεδονίας;
22,7% ναι (251)
77,3% όχι (856)
Το έλλειμμα ενημέρωσης της τοπικής κοινωνίας οδηγεί άνω των ¾ των
ερωτηθέντων να απαντά πως δεν γνωρίζει το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης
του Εδαφικού Σχεδίου. Το στοιχείο αυτό πρέπει να ληφθεί πάρα πολύ σοβαρά
υπόψη, καθώς το ζήτημα της (μη) ενημέρωσης των πολιτών καταδείχτηκε και
στον 1ο κύκλο ερωτημάτων του Βαρόμετρου Γνώμης. (Διάγραμμα 10)
Διάγραμμα 10 Γνώση από πλευράς κοινωνίας του χρονοδιαγράμματος του Εδαφικού Σχεδίου
10. Αν απαντήσατε θετικά στην προηγούμενη ερώτηση, πιστεύετε πως είναι
εφικτό το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης;
επί των 251 «ναι» της ερώτησης 9
8,4% ναι (21)
80% όχι (201)
Σε συνέχεια της προηγούμενης ερώτησης προκύπτει πως η συντριπτική
πλειοψηφία των ενημερωμένων (λιγότεροι του ¼) συμμετασχόντων θεωρούν
ως μη εφικτό το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του Εδαφικού Σχεδίου
(Διάγραμμα 11).

Διάγραμμα 11 Εφικτότητα του χρονοδιαγράμματος υλοποίησης του Εδαφικού Σχεδίου

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Όπως προκύπτει από τα προηγούμενα, το 2ο ερωτηματολόγιο του
Βαρόμετρου Γνώμης για τη Δίκαιη Μετάβαση της Δυτικής Μακεδονίας έθεσε
ερωτήματα προς τους πολίτες σε διασύνδεση με το Εδαφικό Σχέδιο Δίκαιης και
Αναπτυξιακής Μετάβασης Δυτικής Μακεδονίας αναφορικά με τα εξής 4 κύρια
Θεματικά Πεδία (ΘΠ):
1. Ενημέρωση
2. Συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας και της Αυτοδιοίκησης στο Σύστημα
Διακυβέρνησης
3. Εργασία σε αποκαταστάσεις και επενδύσεις
4. Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης
Με βάση των ανάλυση που προηγήθηκε και σύμφωνα με τα αντίστοιχα
ποσοστά των απαντήσεων, προκύπτει ότι οι συμμετάσχοντες πολίτες
συμφωνούν στα εξής:
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ
 Η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να έχει την κύρια ευθύνη της έγκυρης και
έγκαιρης ενημέρωσης των πολιτών γύρω από τα ζητήματα της Δίκαιης
και Αναπτυξιακής Μετάβασης.
ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ & ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ
 Η Τοπική Αυτοδιοίκηση (Περιφέρεια, Δήμοι) πρέπει να συμμετέχει ενεργά
και με ρόλο στη νεοσύστατη εταιρεία Μετάβαση Α.Ε. και κατά συνέπεια
στη λήψη αποφάσεων για την υλοποίηση του Σχεδίου Δίκαιης
Αναπτυξιακής Μετάβασης και κατά συνέπεια και του Εδαφικού Σχεδίου.
 Η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να έχει την πλειοψηφία στη μετοχική
σύνθεση του Οχήματος Ειδικού Σκοπού (SPV Γαιών) που θα συσταθεί
για την αξιοποίηση των εδαφών.
 Η εταιρεία - Όχημα Ειδικού Σκοπού (SPV Γαιών) που θα συσταθεί θα
πρέπει να αποδίδει στην τοπική κοινωνία οικονομικούς πόρους
αντίστοιχους με τον κύκλο εργασιών της μέσω Ειδικού Αναπτυξιακού
Προγράμματος, όπως συνέβαινε με τη Δ.Ε.Η. και τον Τοπικό Πόρο
Ανάπτυξης.
 Το Παρατηρητήριο για τη Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση θα πρέπει να
ενσωματώσει στη λειτουργία του παρόν Βαρόμετρο Γνώμης.

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΕ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ
 Στις αποκαταστάσεις των εδαφών και σε άλλες και ακόλουθες
σχετιζόμενες εργασίες πρέπει να διασφαλιστεί η εργασία προσωπικού
που διαμένει στην Δυτική Μακεδονία.
 Στα κίνητρα εγχώριων επενδύσεων που θα ανακοινωθούν για τη Δίκαιη
και Αναπτυξιακή Μετάβαση στη Δυτική Μακεδονία θα πρέπει να υπάρχει
θεσμοθετημένη πριμοδότηση κάλυψης θέσεων εργασίας από
προσωπικό της περιοχής.
 Θα πρέπει επίσης να υπάρχει υποχρεωτική, θεσμοθετημένη ποσόστωση
κάλυψης θέσεων εργασίας λόγω εντοπιότητας ανά επένδυση.
ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ
 Οι περισσότεροι πολίτες δεν γνωρίζουν το χρονοδιάγραμμα
υλοποίησης του Εδαφικού Σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης και Ανάπτυξης
της Δυτικής Μακεδονίας, ενώ όσοι το γνωρίζουν το θεωρούν μη εφικτό.
Τα συμπεράσματα των απαντήσεων του 2ου ερωτηματολογίου αποτελούν τον
οδηγό για τις απαιτούμενες ενέργειες που πρέπει να αναληφθούν. Είναι
σημαντικό, για κάθε ένα από τα ανωτέρω ζητήματα, να τεθούν συγκεκριμένες
στοχεύσεις που θα επιδιώκουν την ικανοποίηση της άποψης των πολιτών και
που θα υποστηριχθούν από επιμέρους συγκεκριμένες ενέργειες.

ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΒΑΡΟΜΕΤΡΟΥ ΓΝΩΜΗΣ & ΕΔΑΦΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ -
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Βασικό ζητούμενο των επόμενων προτεινόμενων ενεργειών είναι να
συνδέονται με τη γνώμη των πολιτών, έτσι ώστε κάθε επόμενο βήμα να
συνδιαμορφώνεται με βάση τις απαντήσεις που κατατίθενται στο Βαρόμετρο
Γνώμης και να γίνεται ξεκάθαρα αντιληπτό ότι ο λόγος των πολιτών μετράει
κατά την οριστικοποίηση και ακολούθως την υλοποίηση του Εδαφικού
Σχεδίου.
Βασικό στόχο αποτελεί η διασύνδεση των Βασικών Σημείων (ΒΣ) του Εδαφικού
Σχεδίου ως προς:
1. τα στάδια και τις διαδικασίες μετάβασης,
2. το χρονοδιάγραμμα,
3. τις ανάγκες, τους στόχους και τα προσδοκώμενα αποτελέσματα,
4. τους μηχανισμούς και το σύστημα διακυβέρνησης
με τα Πεδία Ενεργειών (ΠΕ) που τέθηκαν στην Έκθεση του 1ου
ερωτηματολογίου του Βαρόμετρου Γνώμης τα οποία αφορούν:
1. την ενημέρωση των πολιτών,
2. τη συμμετοχή της κοινωνίας στον σχεδιασμό και στη λήψη αποφάσεων,
3. τη συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης στην αξιοποίηση των εδαφών,
4. την αποκατάσταση των εδαφών,
5. την επαναπόδοση των εδαφών στην τοπική κοινωνία,
6. την ανεργία και
7. τις επιπτώσεις τις μετάβασης
και ειδικότερα με τις απαντήσεις του 2ου κύκλου ερωτηματολογίου του
Βαρόμετρου Γνώμης που δομήθηκαν σε 4 συγκεκριμένα Θεματικά Πεδία (ΘΠ):
1. Ενημέρωση
2. Συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας και της Αυτοδιοίκησης στο Σύστημα
Διακυβέρνησης
3. Εργασία σε αποκαταστάσεις και επενδύσεις
4. Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης
Στο ανωτέρω πλαίσιο τονίζεται ότι η αποκατάσταση των εδαφών και η
επαναπόδοσή τους στην τοπική κοινωνία αποτελούν μαζί με την αντιμετώπιση
της ανεργίας τα βασικά ζητήματα που πρέπει να προταχθούν και να
προτεραιοποιηθούν για τη Δίκαιη Μετάβαση της Δυτικής Μακεδονίας,
παράλληλα με τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας και της Αυτοδιοίκησης
στον Μηχανισμό και στο Σύστημα Διακυβέρνησης.
Στη συνέχεια παρατίθεται η προαναφερόμενη διασύνδεση για κάθε ένα από τα
Βασικά Σημεία (ΒΣ) του Εδαφικού Σχεδίου, παράλληλα με τη στόχευση και το
πλαίσιο επόμενων ενεργειών.

1. ΒΣ1. Στάδια και διαδικασίες μετάβασης (Εδαφικό Σχέδιο)
Σύμφωνα με το Εδαφικό Σχέδιο, τα στάδια και οι επιμέρους διαδικασίες και
δράσεις μετάβασης είναι τα ακόλουθα (Διάγραμμα 12):
Διάγραμμα 12 (Ε.Σ.ΔΙ.Μ.) Στάδια και Επμέρους Δράσεις εγχώριας διαδικασίας μετάβασης
Τα επιμέρους Βασικά Σημεία (Β.Σ.) σύμφωνα με το κείμενο του ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ
του Εδαφικού Σχεδίου, παρατίθενται και σχολιάζονται στη συνέχεια:
ΒΣ1.1. Περάτωση της λειτουργίας των λιγνιτικών μονάδων
o Περιορισμός δραστηριοτήτων και απόσυρση λιγνιτικών μονάδων
o Παρακολούθηση της εξέλιξης των διαδικασιών απόσυρσης
o Ενημέρωση τοπικών κοινωνιών και συνεργασία εμπλεκόμενων μερών
Η διασύνδεση αφορά την Ενημέρωση που αποτελεί το ΘΠ1 του 2ου κύκλου και
το ΠΕ1 του 1ου κύκλου του Βαρομέτρου και επί της ουσίας βασικό συστατικό
του ρόλου και του λόγου δημιουργίας του, καθώς εξαρχής τέθηκε ως στόχος
το Βαρόμετρο Γνώμης να αποτελέσει βασική πηγή ενημέρωσης σε τοπικό και
περιφερειακό επίπεδο. Σήμερα δεν υπάρχει σε τοπικό επίπεδο αντίστοιχη πηγή
ενημέρωσης, ενώ η επίσημη πηγή πληροφόρησης των πολιτών είναι η
ιστοσελίδα του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (www.sdam.gr).
Σημαντική παράμετρος είναι η δήλωση όσων απάντησαν στο 1ο
ερωτηματολόγιο ότι «επιθυμούν να ενημερωθούν για τα αποτελέσματα της
έρευνας και να λάβουν ενημέρωση για αντίστοιχες έρευνες του Βαρομέτρου
Γνώμης στο μέλλον» (86.9% συμμετασχόντων, 1.585 απαντήσεις).
Τονίζεται ότι το Παρατηρητήριο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, η σύσταση
του οποίου προβλέπεται στο ΣΔΑΜ και περιγράφεται στο Εδαφικό Σχέδιο, δεν
έχει ακόμη λειτουργήσει, γεγονός που δίνει τη δυνατότητα στο Βαρόμετρο
Γνώμης να καλύψει αυτό το κενό ειδικά στο πεδίο της διατύπωσης γνώμης των
πολιτών.
Κρίσιμο ζήτημα είναι η επικοινωνία και η διεισδυτικότητα του Βαρόμετρου
Γνώμης στην κοινωνία επικοινωνώντας σε πολίτες και φορείς θέσεις και
πρωτοβουλίες παράλληλα με την κατάθεση γνώμης επί συγκεκριμένων
θεμάτων.

Πέραν της συνέχισης λειτουργίας της ιστοσελίδας www.varometro-gnomi.org
και του συνεχούς εμπλουτισμού της με πληροφοριακό υλικό,
συμπληρώνοντας το ήδη υπάρχον, είναι απαραίτητη και η διενέργεια επόμενων
κύκλων ερωτημάτων, περισσότερο συγκεκριμένων, ώστε να προκύψουν
συγκεκριμένες προτάσεις – αιτήματα – διεκδικήσεις που οι πολίτες προτάσσουν
και θέτουν.
Τέλος, στην πρώτη ερώτηση του 2ου ερωτηματολογίου, οι πολίτες δήλωσαν ότι
η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να αναλάβει την έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωσή
τους.
Στις επόμενες ενέργειες προτείνεται η θεσμική υιοθέτηση της λειτουργίας του
Βαρομέτρου Γνώμης είτε από την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, είτε από την
Τεχνική Γραμματεία ΣΔΑΜ ή και από κοινού, ώστε να καταστεί ακόμη πιο
λειτουργικό και αποτελεσματικό αξιοποιώντας τα αποτελέσματα και την
ανταπόκριση των πολιτών στους δύο πρώτους κύκλους, μέχρι την ένταξή του
στη λειτουργία του Παρατηρητηρίου ΔΑΜ.
Β.Σ.1.2. Παραχώρηση των γαιών
Η παραχώρηση των γαιών αναφέρεται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ του Εδαφικού Σχεδίου
ως επιμέρους στάδιο και διαδικασία μετάβασης, χωρίς όμως να αναλύεται
περαιτέρω παρά την πρωτεύουσα σημαντικότητα του ζητήματος.
Σχετίζεται με το ΘΠ 2 του 1ου κύκλου και τα ΠΕ 3 & 5 του 1ου κύκλου του
Βαρόμετρου, με βασικό σχετικό στόχο τη συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης
(Περιφέρειας, Δήμων) στη μετοχική σύνθεση του Οχήματος Ειδικού Σκοπού
(SPV Γαιών) που θα συσταθεί στο πλαίσιο της έμμεσης επαναπόδοσης των
εδαφών από τη ΔΕΗ στην τοπική κοινωνία.
Σύμφωνα με τον Ν. 4759/2020 «Εκσυγχρονισμός της Χωροταξικής και
Πολεοδομικής Νομοθεσίας και άλλες διατάξεις», ΦΕΚ 245 A'/09.12.2020,
Άρθρο 155:
«4. Με προγραμματική σύμβαση μεταξύ του Υπουργείου Περιβάλλοντος και
Ενέργειας και της Δ.Ε.Η. Α.Ε., η οποία κυρώνεται από τη Βουλή, δύναται να
ανατίθεται στη Δ.Ε.Η. Α.Ε. η υλοποίηση των νέων χρήσεων γης και η
αναβάθμιση εκτάσεων, που είχαν περιέλθει στην κυριότητα ή τη χρήση της
Δ.Ε.Η. Α.Ε. για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη και
περιλαμβάνονται στις Ζ.ΑΠ. του παρόντος.
Με την προγραμματική σύμβαση προβλέπονται οι όροι και οι
προϋποθέσεις για την αναβάθμιση των εκτάσεων από τη Δ.Ε.Η. Α.Ε. κατά
τα ανωτέρω, οι υποχρεώσεις, η παρακολούθηση της εκτέλεσης της
σύμβασης, ο τρόπος κάλυψης των δαπανών των δράσεων και τα σχετικά
χρηματοδοτικά εργαλεία, ο τρόπος υπολογισμού των διαχειριστικών
δαπανών της Δ.Ε.Η. Α.Ε. και κάλυψής τους, καθώς και ο τρόπος
μεταβίβασης στο Δημόσιο της κυριότητας των υποκείμενων εκτάσεων που
είναι στην κυριότητα της Δ.Ε.Η. Α.Ε., όπως και κάθε άλλου δικαιώματος ή
υποχρέωσης που τις αφορά και ο τρόπος παραχώρησης στη Δ.Ε.Η. Α.Ε.

των εκτάσεων, των οποίων η αναγκαστική απαλλοτρίωση κηρύχθηκε και
συντελέσθηκε βάσει του άρθρου 15 του ν. 4273/2014 (Α΄ 146) με δαπάνες
της Δ.Ε.Η. Α.Ε. για την εξόρυξη λιγνίτη και οι οποίες θα διατεθούν για την
παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, και κάθε άλλο
ζήτημα για την εξυπηρέτηση του σκοπού της σύμβασης.»
Το Εδαφικό Σχέδιο Δίκαιης και Αναπτυξιακής Μετάβασης Δυτικής Μακεδονίας
αναφέρει ότι:
«Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, στη ΔΕΗ Α.Ε. ανήκει το ~95% των
συνολικών εκτάσεων (κυριότητα εκτάσεων ΔΕΗ Α.Ε. και απαλλοτριώσεις
εκτάσεων του Δημοσίου υπέρ της ΔΕΗ Α.Ε.) όπου αναπτύσσεται η
εξορυκτική λιγνιτική δραστηριότητα. Στο πλαίσιο της μετάβασης σε μια
κλιματικά ουδέτερη οικονομία, η οποία υπαγορεύει την απόσυρση του
συνόλου των υφιστάμενων λιγνιτικών μονάδων και των λιγνιτωρυχείων,
συνιστάται η θέσπιση οχήματος ειδικού σκοπού προκειμένου η ΔΕΗ Α.Ε.,
να μεταβιβάσει τα απαραίτητα εδάφη, ώστε να προχωρήσουν με ταχείς
ρυθμούς οι διαδικασίες αποκατάστασης και οι αναπροσαρμογές της
χρήσης τους. Αντικείμενο του οχήματος ειδικού σκοπού θα αποτελεί η
αποκατάσταση, η αναπροσαρμογή των χρήσεων, η προετοιμασία της
ανάπτυξης των εκτάσεων και γενικά η βέλτιστη διαχείριση των εκτάσεων
πυρήνων ΖΑΠ, στις οποίες δραστηριοποιείται η ΔΕΗ Α.Ε.
Ως ζώνες απολιγνιτοποίησης (ΖΑΠ) καθορίστηκαν οι Περιφερειακές
Ενότητες Κοζάνης και Φλώρινας της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, με
την ονομασία «Ζώνη Απολιγνιτοποίησης Κοζάνης» (Ζ.ΑΠ. Κοζάνης) και
«Ζώνη Απολιγνιτοποίησης Φλώρινας» (Ζ.ΑΠ. Φλώρινας), αντίστοιχα. Ως
«Πυρήνες» των ως άνω Ζωνών Απολιγνιτοποίησης Κοζάνης και Φλώρινας
χαρακτηρίζονται οι αντίστοιχες περιοχές των λιγνιτικών πεδίων και μονάδων
παραγωγής ενέργειας της Δ.Ε.Η. Α.Ε. που βρίσκονται εντός των ορίων των
Ζ.ΑΠ.. Οι εν λόγω Ζώνες Απολιγνιτοποίησης έχουν θεσμοθετηθεί με το Ν.
4759/2020 (ΦΕΚ 245/Α/9-12-2020). Εντός των Ζ.ΑΠ. καταστρώνονται και
εκτελούνται δράσεις και προγράμματα, υλοποιούνται παρεμβάσεις και
λαμβάνονται μέτρα για την εξυπηρέτηση των σκοπών της δίκαιης
αναπτυξιακής μετάβασης των λιγνιτικών περιοχών.».
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, εξετάζονται δύο σενάρια για τα
απαλλοτριωμένα εδάφη που έχει στην κυριότητά της η ΔΕΗ:
Το πρώτο σενάριο προβλέπει τη μεταφορά των εκτάσεων (με εξαίρεση αυτών
που η ΔΕΗ θα κρατήσει για να αξιοποιήσει με την ανάπτυξη του δικού της
επιχειρηματικού σχεδίου) σε ένα Όχημα Ειδικού Σκοπού (SPV) το οποίο θα
συστήσει η ίδια και ακολούθως θα εξαγοράσει το Δημόσιο για να αποκτήσει
τον έλεγχο των εκτάσεων. Το συγκεκριμένο σενάριο βασίζεται στη λογική της
απόσχισης κλάδου, όπως πρόσφατα συνέβη με την απόσχιση των λιγνιτικών
μονάδων Μελίτης και Μεγαλόπολης 3 και 4 από τη ΔΕΗ.
Το δεύτερο σενάριο προβλέπει τη σύσταση του Οχήματος Ειδικού Σκοπού
(SPV) από το Δημόσιο και την απευθείας μεταφορά των εκτάσεων της ΔΕΗ σε
αυτό. Στην περίπτωση αυτή η ΔΕΗ θα παραχωρήσει τις εκτάσεις που επιθυμεί

αντισταθμίζοντας την αξία της γης με το κόστος των απαλλοτριώσεων τις
οποίες στο συγκεκριμένο σενάριο θα αναλάβει το Δημόσιο.
Κρίσιμο ζήτημα είναι η παραχώρηση των εδαφών στην τοπική κοινωνία, έστω
και με έμμεσο τρόπο, μέσω της συμμετοχής της Αυτοδιοίκησης στο Όχημα
Ειδικού Σκοπού (SPV Γαιών) που θα συσταθεί, σε όποιο σενάριο επιλεγεί.
Μάλιστα οι πολίτες θεωρούν ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να έχει την
πλειοψηφία στη μετοχική σύνθεση του SPV Γαιών.
Στις επόμενες ενέργειες προτείνεται η ανάληψη σχετικής πρωτοβουλίας πρέπει
να καταστεί σαφής και δυναμική με τρόπους όπως η υπογραφή Ψηφίσματος
Πολιτών. Πρόκειται για το βασικότερο και σοβαρότερο πεδίο πολιτικής
πρωτοβουλίας που μπορεί να αναληφθεί παράλληλα με την κοινωνία, για το
οποίο χρειάζεται συντονισμένη προεργασία και προετοιμασία και ενεργή
συμμετοχή και υποστήριξη των ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού της Περιφέρειας Δυτικής
Μακεδονίας.
Β.Σ.1.3. Σχεδιασμός της διαδικασίας αποκατάστασης
o Προσδιορισμός απαιτούμενων παρεμβάσεων / εργασιών
o Εκτίμηση κόστους αποκατάστασης
o Σύνταξη τευχών, προκήρυξη διαγωνισμού αποκατάστασης και
δρομολόγηση διαδικασιών ανακήρυξης αναδόχων
o Εργασίες, εργασίες αποκατάστασης και προετοιμασίας εδαφών για
νέες χρήσεις γης
Σχετίζεται με το ΘΠ 3 του 2ου κύκλου και το ΠΕ 4 του 1ου κύκλου του
Βαρομέτρου.
Ο στόχος που τέθηκε από την 1η έκθεση του Βαρομέτρου είναι η διασφάλιση
υλοποίησης των απαιτούμενων εργασιών με απασχολούμενο δυναμικό από
την περιοχή.
Στα «Στάδια διαδικασίας μετάβασης και λοιπές δράσεις» το Εδαφικό Σχέδιο
αναφέρει ότι:
«Για την υλοποίηση των σταδίων της διαδικασίας μετάβασης, βασική
προϋπόθεση αποτελεί ο ορισμός του υπεύθυνου φορέα, οχήματος ειδικού
σκοπού (SPV), στο οποίο θα μεταβιβαστούν τα προς αποκατάσταση και
αξιοποίηση περιουσιακά στοιχεία της ΔΕΗ ώστε να προχωρήσουν με
ταχείς ρυθμούς οι διαδικασίες αποκατάστασης και οι αναπροσαρμογές
της χρήσης τους. Παράλληλα, απαιτείται ο κατάλληλος χωρικός
σχεδιασμός για την αποτύπωση των χρήσεων γης και των σεναρίων
χωροθέτησής τους, στο πλαίσιο του οποίου απαιτείται να εξειδικευτούν
περαιτέρω και να θεσμοθετηθούν με την έγκριση των προβλεπόμενων
εργαλείων/ σχεδίων του ρυθμιστικού πολεοδομικού σχεδιασμού, σύμφωνα
με τις διατάξεις του ν.4447/2016, όπως ισχύει σήμερα. Ως εκ τούτου
αναγνωρίστηκαν τα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (Ε.Π.Σ.) (αρ.8, ν.4447/2016)
ως το πλέον κατάλληλο εργαλείο για τη διαμόρφωση των χρήσεων στις

περιοχές ενδιαφέροντος, ιδιοκτησίας ΔΕΗ. Στο πλαίσιο κατάρτισης των
Ε.Π.Σ. τα οποία, θα εγκριθούν με Προεδρικό Διάταγμα, θα προταθεί η
ίδρυση Επιχειρηματικών Πάρκων (ν.3982/2011) για την επιτάχυνση της
περιβαλλοντικής αδειοδότησης των δραστηριοτήτων που θα
εγκατασταθούν σε αυτά.
Παράλληλα, για την εξασφάλιση της δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης των
επηρεαζόμενων από την απολιγνιτοποίηση περιοχών, κρίνεται αναγκαία η
υλοποίηση λοιπών δράσεων [για τη] διασφάλιση του ενεργειακού
εφοδιασμού, στην υλοποίηση φυσικών και ψηφιακών υποδομών και στην
επανακατάρτιση του ανθρωπίνου δυναμικού.»2
Στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ του Εδαφικού Σχεδίου και ειδικότερα στα «Προαπαιτούμενα,
διαδικασία μετάβασης και λοιπές δράσεις» αναφέρεται για τον «Φορέα
αποκατάστασης εκτάσεων, ορυχείων και μονάδων» ότι:
«…Σύμφωνα με τις ως άνω ισχύουσες ΑΕΠΟ, η ΔΕΗ Α.Ε. είναι
υποχρεωμένη τόσο κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του ορυχείου, όσο και
μετά την περάτωσή της εντός εγκεκριμένων ορίων του κάθε ορυχείου, να
προβαίνει σε συγκεκριμένες ενέργειες αποκατάστασης του εδάφους για τις
περιοχές των εσωτερικών αποθέσεων – κοιλοτήτων αλλά και για αυτές των
εξωτερικών αποθέσεων. Όμως η σταδιακή και η κατά περίπτωση οριστική
παύση λειτουργίας των σταθμών και των ορυχείων και η αλλαγή χρήσεων
γης δημιουργούν νέα δεδομένα και νέες απαιτήσεις.
Για τις απαιτούμενες εργασίες αποκατάστασης εδαφών και αλλαγής
χρήσεων γης θα συνταχθούν οι αναγκαίες νέες μελέτες και θα εκδοθούν
αντίστοιχοι περιβαλλοντικοί όροι (ΑΕΠΟ). Αντίστοιχα, η ΔΕΗ υποχρεούται
να λειτουργεί τους λιγνιτικούς σταθμούς με βάση συγκεκριμένες ΑΕΠΟ, στις
οποίες προβλέπεται η εκπόνηση μελετών αποκατάστασης για τον
καθορισμό της τελικής τους κατάστασης και της μελλοντικής τους
χρήσης.».
Επίσης στο Εδαφικό Σχέδιο προσδιορίζεται ο «Χωρικός σχεδιασμός –
Σύστημα/εργαλεία» σε όλα τα επίπεδα (Διάγραμμα 13), ως εξής:
2
Αλλά και ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας μέσω επέκτασης της ρήτρας μετάβασης, όπως
προστίθεται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ.

Διάγραμμα 13 (Ε.Σ.ΔΙ.Μ.) Διάρθρωση συστήματος εγχώριου χωρικού σχεδιασμού
o Ανάπτυξη ψηφιακού χάρτη και θεσμοθέτηση ζωνών
απολιγνιτοποίησης
o Ανάπτυξη προτάσεων χωροθέτησης προτεινόμενων χρήσεων γης
στον ψηφιακό χάρτη
o Στρατηγικός χωρικός σχεδιασμός: αναθεώρηση Περιφερειακού
Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΠΠΧΣΑΑ)
o Ρυθμιστικός χωρικός σχεδιασμός: εκπόνηση Ειδικών Πολεοδομικών
Σχεδίων (ΕΠΣ)
Αναφορικά με τα ανωτέρω προαπαιτούμενα και πέραν όσων
προαναφέρθηκαν για τη συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης στο Όχημα Ειδικού
Σκοπού, είναι ύψιστης σημασίας να ολοκληρωθούν - επικαιροποιηθούν τα
υπερκείμενα επίπεδα χωρικού σχεδιασμού και να δοθούν σε δημοσιότητα και
δημόσια διαβούλευση τα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια που θα καθορίσουν τις
νέες χρήσεις στις εκτάσεις των πρώην ορυχείων που πρόκειται να
αποκατασταθούν.
Οι πολίτες που απήντησαν στον 2ο κύκλο θεωρούν πως πρέπει να
διασφαλιστεί η εργασία στις αποκαταστάσεις προσωπικού που διαμένει στη
Δυτική Μακεδονία.
Κρίσιμο ζήτημα μετά την ολοκλήρωση των προαπαιτούμενων είναι η
θεσμοθέτηση της εντοπιότητας στην απασχόληση προσωπικού κατά τις
εργασίες αποκατάστασης.
Στις επόμενες ενέργειες προτείνεται η ανάληψη πολιτικής νομοθετικής
πρωτοβουλίας από τους εκπροσώπους της περιοχής στο κοινοβούλιο, στο
πλαίσιο των ρυθμίσεων της ρήτρας δίκαιης μετάβασης, η οποία θα πρέπει να
συνδυαστεί με τον καθορισμό των απαιτούμενων εργασιών ώστε να

προσδιοριστούν οι απαιτούμενες αναγκών σε ειδικότητες και αναλόγως να
υλοποιηθούν προγράμματα εκπαίδευσης προσωπικού.
Β.Σ.1.4. Προσδιορισμός και δρομολόγηση των υποστηρικτικών δράσεων
o Σχεδιασμός και θέσπιση κινήτρων
o Προσέλκυση και υλοποίηση επενδύσεων
Σχετίζεται με το ΘΠ 3 του 2ου κύκλου και το ΠΕ 6 & 7 του 1ου κύκλου του
Βαρόμετρου και αφορά τις επιπτώσεις της Μετάβασης, όπου ο στόχος είναι η
υποχώρηση του δείκτη της ανεργίας στο χαμηλότερο ποσοστό πανελλαδικά.
Το ζήτημα των κινήτρων στο Εδαφικό Σχέδιο διατυπώνεται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
αναφορικά με την «Επέκταση ρήτρας μετάβασης», όπου
«Στο πλαίσιο προώθησης πολιτικών και δράσεων τόνωσης της
επιχειρηματικότητας και αντιστάθμισης των αρνητικών συνεπειών της
απολιγνιτοποίησης, αποφασίστηκε η ρήτρα μετάβασης να διατρέχει όλες
τις αναπτυξιακές δράσεις των Υπουργείων. Η ρήτρα έχει ενσωματωθεί ήδη
σε παρεμβάσεις και νομοθετήματα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και
Ενέργειας και συγκεκριμένα: α. στο νέο "Εξοικονομώ-Αυτονομώ", β. στο
νόμο για την ηλεκτροκίνηση και γ. στην επιτάχυνση έργων ΑΠΕ στις
επηρεαζόμενες περιοχές».
Απουσιάζει όμως η άμεση διασύνδεση της απασχόλησης με τη Ρήτρα
Μετάβασης.
Οι πολίτες που συμμετείχαν στον 2ο κύκλο του Βαρόμετρου Γνώμης θεωρούν
ότι στα κίνητρα επενδύσεων για την Δίκαιη και Αναπτυξιακή Μετάβαση στη
Δυτική Μακεδονία θα πρέπει να υπάρχει θεσμοθετημένη πριμοδότηση
κάλυψης θέσεων εργασίας από προσωπικό της περιοχής.
Κρίσιμο ζήτημα είναι η θεσμοθέτηση της εντοπιότητας στην απασχόληση
προσωπικού κατά τη διαμόρφωση κινήτρων και την προσέλκυση και
υλοποίηση επενδύσεων.
Στις επόμενες ενέργειες προτείνεται η ανάληψη πολιτικής νομοθετικής
πρωτοβουλίας από τους εκπροσώπους της περιοχής στο κοινοβούλιο, στο
πλαίσιο των ρυθμίσεων της ρήτρας δίκαιης μετάβασης, η οποία θα πρέπει να
συνδυαστεί με τον προσδιορισμό των απαιτούμενων αναγκών σε ειδικότητες
και αναλόγως να υλοποιηθούν προγράμματα εκπαίδευσης προσωπικού.
ΒΣ2. Χρονοδιάγραμμα (Εδαφικό Σχέδιο)
Υπάρχει ευθεία συσχέτιση με το ΘΠ4 του 2ου κύκλου του Βαρόμετρου Γνώμης,
όπου οι συμμετέχοντες πολίτες δήλωσαν πως στην πλειονότητά τους δεν
γνωρίζουν το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του Εδαφικού Σχεδίου, ενώ η
πλειοψηφία όσων το γνωρίζουν το θεωρεί ανέφικτο.

Στόχος σχετιζόμενος με τη διαδικασία μετάβασης της Δυτικής Μακεδονίας που
θέτει το Εδαφικό Σχέδιο (Διάγραμμα 14) είναι η εφικτότητα υπολοίησης του
χρονοδιαγράμματος με όρους προστασίας του κοινωνικού, παραγωγικού και
περιβαλλοντικού ιστού της περιοχής.
Διάγραμμα 14 (Ε.Σ.ΔΙ.Μ.) Χρονοδιάγραμμα διαδικασίας μετάβασης Δυτικής Μακεδονίας
Σύμφωνα με πλέον πρόσφατα δημοσιεύματα (16-18/3/2021), στη μελέτη
επάρκειας που εκπόνησε ο ΑΔΜΗΕ, μετά από αίτημα της ελληνικής
κυβέρνησης, προκειμένου να στοιχειοθετηθεί το αίτημα που έχει υποβληθεί
προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την δημιουργία μηχανισμού στρατηγικής
εφεδρείας (strategic reserve) στον οποίο προβλέπεται να υπαχθούν οι υπό
απόσυρση λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ, γίνεται σαφές ότι «οι μονάδες είναι
απαραίτητες, προκειμένου να μην υπάρξουν επιπτώσεις στο σύστημα έως
ότου αντικατασταθεί το δυναμικό τους από τις νέες που πρόκειται σταδιακά
να μπουν σε λειτουργία».
Ειδικότερα τα δημοσιεύματα αναφέρουν ότι:
«…Οι μονάδες λιγνίτη της ΔΕΗ είναι απαραίτητες για το σύστημα
ηλεκτρισμού, έως ότου αντικατασταθεί το δυναμικό τους από τις νέες
θερμικές μονάδες φυσικού αερίου που προβλέπεται σταδιακά να μπουν σε
λειτουργία το επόμενο διάστημα...
Όπως αναφέρει η μελέτη, η απολιγνιτοποίηση πρέπει να συμβαδίζει χρονικά
με την ένταξη νέας ισχύος και εάν δε συγχρονιστεί το σβήσιμο των
λιγνιτικών μονάδων με την εμπορική λειτουργία των νέων, τότε η επάρκεια
του συστήματος θα είναι πλήρως εξαρτώμενη από τις διαμορφώμουμενες
κλιματολογικές και υδρολογικές συνθήκες καθώς και από τις εισαγωγές
ρεύματος από τις γειτονικές χώρες…
Η μελέτη, προκειμένου να στοιχειοθετήσει ακόμη πιο τεκμηριωμένα το
αίτημα για την δημιουργία του μηχανισμού στρατηγικής εφεδρείας που έχει
αιτηθεί η ελληνική πλευρά προς την Κομισιόν, εξετάζει και ένα σενάριο
πρόωρης απόσυρσης των λιγνιτικών μονάδων, άμεσα έως το τέλος του

2021. Σύμφωνα με το συμπέρασμα της μελέτης σε ένα τέτοιο σενάριο ότι η
επιδείνωση στην επάρκεια του συστήματος θα είναι δραματική για τα έτη
2021 και 2022, καθώς μόλις στα μέσα του 2022, αναμένεται να μπουν στο
σύστημα μια νέα μονάδα φυσικού αερίου και η ηλεκτρική διασύνδεση με τη
Βουλγαρία…»
Κρίσιμο ζήτημα είναι η διασφάλιση υλοποίησης όλων των απαιτούμενων
επιμέρους ενεργειών εντός των προβλεπόμενων χρόνων.
Στις επόμενες ενέργειες προτείνεται η δημιουργία στο Σύστημα Διακυβέρνησης
μηχανισμού επανακαθορισμού του χρονοδιαγράμματος όταν εντοπίζονται
αποκλίσεις ευθέως συνδεδεμένες με την ολοκλήρωση επιμέρους ενεργειών
και την εκπλήρωση επιμέρους στόχων αναφοράς (βλ. παρακάτω).
ΒΣ3. Ανάγκες, στόχοι και προσδοκώμενα αποτελέσματα (Εδαφικό Σχέδιο)
Σχετίζεται με το ΘΠ 3 του 2ου κύκλου και τα ΠΕ 6 & 7 του 1ου κύκλου του
Βαρόμετρου, ενώ ο στόχος που τίθεται σύμφωνα με όσα θέτει το Εδαφικό
Σχέδιο (Διάγραμμα 15) είναι η επίτευξη των προσδοκόμενων αποτελεσμάτων με
όρους προστασίας του κοινωνικού, παραγωγικού και περιβαλλοντικού ιστού
της περιοχής.
Διάγραμμα 15 (Ε.Σ.ΔΙ.Μ) Ανάγκες, στόχοι και προσδοκώμενα αποτελέσματα

Κρίσιμο ζήτημα είναι εξειδίκευση των απαιτούμενων παρεμβάσεων που θα
επιτύχουν τα ποσοτικοποιημένα προσδοκόμενα αποτελέσματα.
Στις επόμενες ενέργειες προτείνεται να:
 διαμορφωθεί σαφές εξειδικευμένο πλαίσιο αντιμετώπισης των
αναγκών με προσδιορισμό των απαιτούμενων ενεργειών.
 συμπληρωθεί το πλαίσιο των αναγκών με τη συμμετοχή των πολιτών
μέσω 3ου κύκλου ερωτήσεων του Βαρόμετρου Γνώμης.
 διασυνδεθούν τα ποσοτικοποιημένα αναμενόμενα αποτελέσματα με τη
Ρήτρα Δίκαιης Μετάβασης και ακολούθως με τον προτεινόμενο
μηχανισμό επανακαθορισμού του χρονοδιαγράμματος της Δίκαιης
Μετάβασης.
ΒΣ4. Μηχανισμοί και σύστημα διακυβέρνησης (Εδαφικό Σχέδιο)
Σχετίζεται με το ΘΠ 2 του 1ου κύκλου και τα ΠΕ 2, 3 & 5 του 1ου κύκλου του
Βαρόμετρου και με βάση τις δομές του συστήματος που αναφέρονται στο
Εδαφικό Σχέδιο, σύμφωνα με την οργανωτική δομή που παρατίθεται στη
συνέχεια (Διάγραμμα 16).
ιδιαίτερη συσχέτιση υπάρχει με το Όχημα Ειδικού Σκοπού (SPV Γαιών), την
Μετάβαση Α.Ε και το Παρατηρητήριο ΔΑΜ.
Στόχος είναι η ουσιαστική συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας και της
Αυτοδιοίκησης στους Μηχανισμούς και στο Σύστημα Διακυβέρνησης με ρόλο
και αρμοδιότητες στον σχεδιασμό και στη λήψη αποφάσεων.
Διάγραμμα 16 (Ε.Σ.ΔΙ.Μ.) Οργανωτική δομή εγχώριας διαδικασίας μετάβασης

Σύμφωνα με τις απαντήσεις του 2ου κύκλου η Τοπική Αυτοδιοίκηση (Περιφέρεια,
Δήμοι) πρέπει να συμμετέχει ενεργά και με ρόλο στη νεοσύστατη εταιρεία
Μετάβαση Α.Ε. και να έχει την πλειοψηφία στη μετοχική σύνθεση του Οχήματος
Ειδικού Σκοπού (SPV Γαιών) που θα συσταθεί για την αξιοποίηση των εδαφών.
Προς την κατεύθυνση αυτή συμβάλλει η απόφαση του Περιφερειακού
Συμβουλίου Δυτικής Μακεδονίας η οποία αναφορικά με το Εδαφικό Σχέδιο
ζητά:
«την ενεργή συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης της Δυτικής Μακεδονίας
στο Σύστημα και στους Μηχανισμούς Διακυβέρνησης της Δίκαιης
Αναπτυξιακής Μετάβασης και ειδικότερα στη μετοχική σύνθεση και στα
όργανα λήψης αποφάσεων του Οχήματος Ειδικού Σκοπού (SPV Γαιών), της
Μετάβασης Α.Ε. και του Παρατηρητηρίου ΔΑΜ».3
Πρόκειται για την πρώτη θεσμική ανάδραση επί του σοβαρότερου ζητήματος
του έθιξε το Βαρόμετρο Γνώμης με τον 1ο κύκλο ερωτημάτων και σε συνέχεια
της παρουσίασης της αντίστοιχης έκθεσης αποτελεσμάτων στο Περιφερειακό
Συμβούλιο Δυτικής Μακεδονίας.
Κρίσιμο ζήτημα είναι η ανάληψη όλων των απαιτούμενων περαιτέρω
πρωτοβουλιών από την πλευρά της τοπικής Αυτοδιοίκησης Α’ & Β’ βαθμού σε
συνεργασία με τους εκπροσώπους της περιοχής στο Κοινοβούλιο, ώστε να
διαμορφωθεί με σαφήνεια το πλαίσιο, οι όροι και οι προϋποθέσεις
συμμετοχής στους Μηχανισμού και στο Σύστημα Διακυβέρνησης.
Επιπλέον στον 2ο κύκλο ερωτημάτων του Βαρόμετρου Γνώμης οι
συμμετέχοντες πολίτες δήλωσαν ότι η εταιρεία - Όχημα Ειδικού Σκοπού (SPV
Γαιών) που θα συσταθεί θα πρέπει να αποδίδει στην τοπική κοινωνία
οικονομικούς πόρους αντίστοιχους με τον κύκλο εργασιών της μέσω Ειδικού
Αναπτυξιακού Προγράμματος, όπως συνέβαινε με τη Δ.Ε.Η. και τον Τοπικό
Πόρο Ανάπτυξης.
Στις επόμενες ενέργειες προτείνεται οι ανωτέρω φορείς να επεξεργαστούν και
να καταθέσουν στην Συντονιστική Επιτροπή ΣΔΑΜ σχέδια καταστατικής
συμμετοχής τους στο Όχημα Ειδικού Σκοπού (SPV Γαιών), στη Μετάβαση Α.Ε.
και στο Παρατηρητήριο ΔΑΜ και παράλληλα να επεξεργαστούν σχέδιο
Ειδικού Αναπτυξιακού Προγράμματος σχετιζόμενου με τον κύκλο εργασιών
του SPV Γαιών.
3 Συνεδρίαση Περιφερειακού Συμβουλίου Δυτικής Μακεδονίας, 18.3, 2021

Επίλογος
Το πρώτο εξάμηνο του 2021 αποτελεί την περίοδο αμετάκλητης ενεργοποίησης
των μερών εκείνων του Σ.Δ.Α.Μ. τα οποία στοχεύει να προσκαλέσει σε διάλογο
και επαναθεώρηση το Βαρόμετρο κοινής γνώμης, βάσει και των
αποτελεσμάτων του 1ου και 2ου κύκλου ερωτήσεων.
Δεδομένου ότι τα ανοιχτά ζητήματα είναι σε εξέλιξη, οι επόμενες ενέργειες
πρέπει να δρομολογηθούν άμεσα με τη διενέργεια του 3ου κύκλου ερωτημάτων
του Βαρομέτρου εντός του επόμενου διμήνου και με διεξαγωγή ψηφίσματος
πολιτών μέχρι τον Μάιο του 2021.
Όπως προαναφέρθηκε, πρόκειται για το βασικότερο και σοβαρότερο πεδίο
πολιτικής πρωτοβουλίας που μπορεί να αναληφθεί παράλληλα με την
κοινωνία, για το οποίο χρειάζεται συντονισμένη προεργασία και προετοιμασία
και ενεργή συμμετοχή και υποστήριξη των ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού καθώς και
των συλλογικών φορέων της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας.
Προς αυτή την κατεύθυνση συνδράμει η πρωτοβουλία δημιουργίας του
Βαρόμετρου Γνώμης με αφορμή και αιχμή τη Δίκαιη Μετάβαση της Δυτικής
Μακεδονίας, καθώς αποτελεί μία πολύ σημαντική αφετηρία δημιουργίας
κοινού βήματος διαλόγου και διεκδικήσεων επιδιώκοντας τη μέγιστη δυνατή
συσπείρωση κοινωνικών ομάδων και πολιτών με την ενεργό συμβολή της
Αυτοδιοίκησης, φορέων και συλλόγων.

Έκθεση β' κύκλου (19.3.2021)

Recommended

Recommended

More Related Content

More from Voula Zisopoulou

More from Voula Zisopoulou (20)

Έκθεση β' κύκλου (19.3.2021)