1. Theo truyền thuyết của dân tộc Bana vùng này được lưu lại rằng : Kon Tum ban đầu
chỉ là tên gọi của một làng người Bana.
Làng Hồ Kon Tum
Khoảng trước năm 1800 thì chưa có tên gọi Kon Tum. Thuở ấy trong vùng
người Bana (nay thuộc TP Kon Tum) có làng người địa phương ở gần bên sông
ĐăkBla tên gọi là Kon Trang.Lúc ấy làng Kon Trang -or rất thịnh vượng với
dân số khá đông. Bấy giờ giữa các làng luôn thường xuyên có sự gây chiến
đánh nhau. Vì thế những người đứng đầu làng Kon Trang – or cũng thường hay
đem dân làng mình đi đánh phá các làng khác để chiếm đoạt của cải và bắt
người về làm nô lệ. Trong số những người đứng đầu làng Kon Trang – or có
người tên là Ja Xi, có hai con trai là Jơ Rông và Uông; hai người này không
thích cảnh những người đứng đầu làng luôn gây chiến đánh nhau với các làng
khác, nên đã ra đi làm nhà ở riêng gần chỗ có hồ nước cạnh sông ĐăkBla.
Vùng đất này rất tốt và có nhiều thuận lợi cho việc định cư sinh sống, nên dần
dần nhịều người đến ở, mỗi ngày một phát triển thêm đông, lập thành làng mới
có tên gọi là Kon Tum.
2. Làng Hồ Kon Tum
Từ đó Kon Tum trở thành tên gọi chính thức cho một làng mới lập ra của người
Bana sát bên bờ sông ĐăkBla, nơi có nhiều hồ nước trũng. Dịch từ tiếng Bana
ra tiếng Kinh (Việt),Kon Tum có nghĩa là Làng Hồ (Kon là làng, Tum là Hồ,
ao, bàu nớc…); và tên gọiKon Tum gắn liền với địa danh như nội dung đã đề
cập trên.
Do vị trí đặc biệt, vùng đất Kon Tum là vùng đất bằng, được dòng ĐăkBla uốn
quanh, bồi đắp cho những luồng phù sa màu mỡ, trải qua những biến động
thăng trầm của lịch sử, vùng đất nơi đây cũng có những biến đổi, đồng bào các
3. dân tộc tụ hội về đây sinh sống mỗi ngày một đông. Người Kinh khi đến với
vùng đất bắc Tây Nguyên qua một thời gian tìm kiếm cũng đã chọn vùng
đất Kon Tum làm nơi dừng chân định cư sinh sống lâu dài. Kon Tum từ đó trở
thành vùng đất cộng cư của nhiều dân tộc anh em.
Bằng sự cần cù lao động của con người và điều kiện tự nhiên thuận lợi, vùng
đất Kon Tum ngày càng phát triển thịnh vượng, không chỉ một làng mà nhiều
làng, bao quát cả vùng đất đai rộng lớn. Vùng đất này khi lập thành thị xã cũng
mang tên gọi chính thức là Kon Tum; cả khi đơn vị hành chính cấp tỉnh được
thành lập Kon Tum vẫn chính thức được dùng làm tên gọi của tỉnh. Đây là
vùng địa lý – hành chính được hình thành sớm nhất ở Tây Nguyên.
Theo sách “KonTum đất nước và con người”
Tintuckontum.net