Turquoise có tên tiếng Việt là Ngọc lam là một khoáng chất phốt phát ngậm nước của nhôm và đồng, có công thức hóa học là CuAl6(PO4)4(OH)8.5H2O, có màu từ xanh nước biển ngả sang xanh lá cây, không trong suốt. Ngọc lam hiếm, có giá trị nếu tinh khiết và được ưa chuộng dùng làm trang sức và trang trí từ hằng ngàn năm nay vì màu sắc độc đáo của nó. Trong thời gian gần đây do xuất hiện các loại ngọc lam giả hay được sản xuất nhân tạo trên thị trường, rất khó phân biệt ngay cả đối với giới chuyên môn, nên ngọc lam, cũng giống như các loại đá quý không trong suốt khác, không còn được ưa chuộng nhiều nữa. Ngọc Lam xuất phát từ pierre turquoise trong tiếng Pháp có nghĩa là “Đá Thổ Nhĩ Kỳ”, được coi như là một sự hiểu lầm vì ngọc lam không có trong tự nhiên ở Thổ Nhĩ Kỳ mà chỉ được buôn bán ở đó và loại đá quý vì thế được liên đới đến đất nước này.

1. 1/5
Turquoise ( Ngọc Lam )
phongthuyhomang.vn/turquoise-ngoc-lam/
Turquoise có tên tiếng Việt là Ngọc lam là một khoáng chất
phốt phát ngậm nước của nhôm và đồng, có công thức hóa học là
CuAl6(PO4)4(OH)8.5H2O, có màu từ xanh nước biển ngả sang
xanh lá cây, không trong suốt. Ngọc lam hiếm, có giá trị nếu tinh
khiết và được ưa chuộng dùng làm trang sức và trang trí từ hằng
ngàn năm nay vì màu sắc độc đáo của nó. Trong thời gian gần
đây do xuất hiện các loại ngọc lam giả hay được sản xuất nhân
tạo trên thị trường, rất khó phân biệt ngay cả đối với giới chuyên môn, nên ngọc lam, cũng
giống như các loại đá quý không trong suốt khác, không còn được ưa chuộng nhiều
nữa. Ngọc Lam xuất phát từ pierre turquoise trong tiếng Pháp có nghĩa là “Đá Thổ Nhĩ
Kỳ”, được coi như là một sự hiểu lầm vì ngọc lam không có trong tự nhiên ở Thổ Nhĩ Kỳ mà
chỉ được buôn bán ở đó và loại đá quý vì thế được liên đới đến đất nước này.
Tính Chất:

2. 2/5
Ngay cả những ngọc lam tinh khiết nhất cũng tương đối dễ vỡ, chỉ đạt độ cứng tối đa chưa
đến 6 trong thang độ cứng Mohs, kém hơn thủy tinh dùng làm kính cửa một ít. Đặc trưng
cho các khoáng chất có tinh thể kín (cryptocrystalline), ngọc lam hầu như không bao giờ
tạo thành tinh thể đơn lẻ và tất cả các tính chất của ngọc lam đều biến đổi. Thông qua nhiễu
xạ tia X, hệ thống tinh thể của ngọc lam được chứng minh là thuộc về tinh thể tam tà
(triclinic). Đi cùng với độ cứng kém là tỷ trọng riêng thấp (từ 2,60 đến 2,90) và độ xốp cao.
Các tính chất này phụ thuộc vào kích cỡ của hạt. Ngọc lam có độ bóng trong khoảng của sáp
nến đến khoảng dưới độ bóng của thủy tinh, thường mờ đục nhưng có thể cho ánh sáng
xuyên qua ở chỗ mỏng. Màu cũng biến đổi như các tính chất khác của khoáng chất này, từ
trắng qua xanh lơ cho đến xanh da trời và từ xanh lá cây có sắc xanh nước biển sang xanh
lá cây vàng. Màu xanh (nước biển) là do đồng mang lại trong khi màu xanh lá cây có thể là
kết quả của tạp chất sắt (thay thế nhôm) hay bị khử nước.
Chỉ số khúc xạ (đo bằng tia sáng natri có bước sóng 589,3 nm) của ngọc lam vào khoảng
1,61 cho đến 1,62, chỉ là giá trị trung bình đo trên máy đo khúc xạ đá quý vì tính chất đa
tinh thể của ngọc lam. Nếu đo các tinh thể đơn hiếm có, chỉ số khúc xạ đạt vào khoảng 1,61-
1,65. Quang phổ hấp thụ đo bằng kính quang phổ cầm tay cho thấy một đường ở 432 nm và
một dải băng tần yếu ở 460 nm (được nhìn thây tốt nhất với ánh sáng phản xạ mạnh). Dưới
các tia cực tím có bước sóng dài ngọc lam thỉnh thoảng phát huỳnh quang màu xanh (lá
cây), vàng hay xanh sáng, ngọc lam có tính trơ dưới tia cực tím sóng ngắn hay tia X.
Các Mỏ Ngọc Lam
Ngọc lam là một trong những loại ngọc được khai thác sớm nhất, nhiều mỏ đã cạn kiệt, một
số vẫn hoạt động cho đến ngày nay. Đấy là những mỏ nhỏ, thường chỉ được khai thác theo
mùa vì có phạm vi giới hạn và nằm ở nơi xa xôi. Đa số được khai thác thủ công, không được
hoặc chỉ được cơ giới hóa ít. Tuy nhiên ngọc lam cũng thường là sản phẩm phụ khi khai
thác các mỏ đồng lớn, đặc biệt là ở Mỹ.
– Iran: Vùng đất được gọi là Ba Tư 2000 năm nay là nguồn cung cấp ngọc lam quan trọng
nhất. Ngọc lam được khai thác ở đây rất tinh khiết. Nguồn mỏ “Màu Hoàn Mỹ” này nằm
trên ngọn núi Ali-mersai cao 2.012 m, đầy những hấm mỏ đã được khai thác. Cùng với mỏ
ở bán đảo Sinai, mỏ này là mỏ lâu đời nhất được biết đến.
– Sinai :Ít nhất là từ triều đại Ai Cập cổ đầu tiên (3.000 năm trước Công nguyên), có thể
là trước đó nữa, ngọc lam đã được người Ai Cập sử dụng và khai thác ở bán đảo Sinai, được
người Monitu gọi là “xứ sở ngọc lam”. Có ít nhất là 6 mỏ ở vùng này, tất cả đều nằm ở bờ
biển tây nam bán đảo, chiếm một diện tích vào khoảng 650 km². Nhìn từ phương diện lịch
sử hai mỏ quan trọng nhất là Serabit et-Khadim và Wadi Maghareh, được xem là thuộc về
những mỏ được biết đến lâu đời nhất. Mỏ đầu tiên nằm cách một đền cổ thờ thần Hathor
khoảng 4 km.
Ngọc lam ở đây có trong sa thạch, được phủ bởi bazan. Ngày nay khai thác mỏ ngọc lam
quy mô lớn không còn mang lại lợi tức nữa nhưng các mỏ thỉnh thoảng vẫn được khai thác
bởi người Bedouin (người Ả Rập du cư) dùng thuốc súng tự tạo. Đặc trưng của ngọc lam
Sinai là có màu xanh (lá cây) đậm hơn ngọc của Iran, được tin là bền và dễ bảo quản.

3. 3/5
Thường được gọi là ngọc lam Ai Cập, ngọc Sinai có đặc điểm là tương đối trong nhất, cấu
trúc mặt ngoài nhìn dưới kính phóng đại có những đĩa màu xanh nước biển đậm không
nhìn thấy ở các ngọc nơi khác.
– Hoa Kỳ: Miền Tây Nam nước Mỹ là nơi có nhiều nguồn ngọc lam đáng kể, Arizona,
California (ở các quận San Bernardio, Imperial và Inyo), Colorado (ở các quận Conejos, El
Paso, Lake và Saguache), New Mexico (ở các quận Eddy, Grant, Otero và Santa Fee) và
Nevada là những nơi giàu (hay đã từng giàu có) về khoáng sản này. Các mỏ của California
và New Mexico đã được người bản xứ khai thác dùng công cụ bằng đá. Cerrillos ở New
Mexico được xem như là nơi có mỏ lâu đời nhất. Trước thập niên 1920 tiểu bang này là nơi
sản xuất ngọc lớn nhất của nước Mỹ, nay đã gần như cạn kiệt. Ngày nay chỉ còn một mỏ ở
California, nằm trong vùng Apache Canyon, là còn được khai thác có tính chất thương mại.
Ngọc lam có trong các mạch đá hay ở giữa các vỉa quặng hoặc được tạo thành cục ngọc tự
nhiên. Mặc dù ngọc khai thác thỉnh thoảng có chất lượng cao, có thể cạnh tranh với ngọc từ
Iran, phần lớn ngọc lam ở Mỹ chỉ đạt chất lượng thấp (ngọc lam phấn), hàm lượng tạp chất
sắt cao tạo cho ngọc thường có màu xanh (lá cây) và vàng, dễ vụn không dùng làm nữ trang
được nếu không qua xử lý. Arizona hiện là nơi sản xuất ngọc lam quan trọng nhất tính theo
trị giá, đa số là sản phẩm phụ khi khai thác mỏ đồng. Ngoài ra Nevada cũng là nơi sản xuất
chính với khoảng 75 đến 100 mỏ được khai thác trong lịch sử. Ngọc lam Nevada có tiếng vì
thường có các đường vân nâu hay đen rất đẹp, tạo thành cái gọi là “ma trận lưới nhện”.
Vào năm 1912, mỏ ngọc lam tinh thể đơn được tìm thấy đầu tiên ở Lynch Station, quận
Cambell, Virginia. Các tinh thể này rất nhỏ, tinh thể 1 mm đã được coi là to. Cho đến thập
niên 1980 người ta vẫn nghĩ rằng Virginia là nơi duy nhất có ngọc dưới dạng tinh thể rời,
ngày nay ít nhất là có đến 27 nơi khác. Loại ngọc này rất được các người sưu tầm ưa thích.
Nhằm tăng lợi tức và đáp ứng nhu cầu, phần lớn ngọc lam Mỹ đều được xử lý hay cải biến ở
một chừng mực nhất định. Việc xử lý này bao gồm đánh bóng và các phương pháp đang bị
tranh cãi khác như nhuộm hay thấm đẫm với nhựa epoxy hay chất dẻo.
Các Mỏ Khác:
Trung Quốc đã là nguồn sản xuất ngọc lam nhỏ hơn 3000 năm nay. Phần lớn ngọc lam
được xuất khẩu, một số ít được chạm trổ tương tự như ngọc thạch (jade). Ở Tây Tạng, nơi
ngọc lam được ưa chuộng từ lâu, các mỏ với chất lượng có thể dùng làm nữ trang có tại các
vùng núi Derge ở miền Đông và Nagari-Khorsum miền Tây. Tuy vậy người ta vẫn còn nghi
ngờ vì sự tồn tại của các mỏ này chưa được chứng thực.
Lịch Sử:
Ở Ba Tư, ngọc lam là biểu tượng của sự thành công và chiến thắng. Thương gia phương
đông cho rằng ,ngón tay đeo nhẫn bằng ngọc lam Turquoise giúp họ trở nên không bao
giờ nghèo khó. Thời trung cổ, loại đá này được xem là có sức mạnh, bảo vệ chủ nhân trong
các môi trường độc hại. Các thợ săn hay đeo ngọc lam trước ngực hoặc đeo trên trán vì cho
rằng nó giúp tên của họ bắn trúng mục tiêu. Ngọc lam turquoise cũng giúp tạo sự bình yên
trong gia đình ,chấm dứt mối quan hệ bất hòa giữa hai vợ chồng, vì thế người Nga và người
Đức thường dùng loại đá này làm nhẫn cưới. Theo truyền thuyết hiện đại, chúng còn được

4. 4/5
coi là loại đá tượng trưng cho lòng dũng cảm, dám đương đầu chống lại với cái ác. Khuyên
đeo đồ trang sức bằng ngọc lam với những người không sợ mạo hiểm và quyết giành chiến
thắng . Đồ trang sức bằng ngọc lam turquoise rèn luyện nên sự gan dạ, sức mạnh tinh thần
và tính kiên cường.
HÌNH ẢNH

5. 5/5