Vienkārši, bet ļoti sirsnīgi - par "Dzirnupēm".

1. 6. V Piektdiena G 2012. gada 29. jûnijs
Brîvbrîdis
Ekspresintervija
Patîk sievietes un garðîgi paçst
DÞERALDS
ÐAICÂNS,
Ziemeïvidzemes
Latviskâ mantoju
atkritumu Angïu ceïojumu portâls sagâdâjis patîkamu pârsteigumu, aptaujâ par pasaules skaistâko valsti pirmajâ vietâ
apsaimnieko- nosaucot Latviju. Tiesa, tas gan noticis ne bez aktîvas mûsu tautieðu lîdzdalîbas. Aiz Latvijas otrajâ un treðajâ
ðanas vietâ palikuðas Meksika un Turcija.
organizâcijas Mûsu Latvija patieðâm ir skaista! Paskatieties no uzkalna: tâlumâ vîd meþu galotnes, tuvâk - pïavu vai tîrumu
konsultants zaïums, pie kâjâm – lauku puíes. Kamçr vasara vçl tikai ies pretî rudenim, zaïuma ir pârpârçm. Vieniem vairâk
tîk lauku vienkârðîba ar akas vindu pagalmâ, citi pamanîjuðies savu mâju modernizçt, lai nezustu sadzîviskâs
Vai vasa- çrtîbas. Pârsteidz cilvçku izdoma iekârtot sev apkârtçjo vidi bezgala daþâdi, pie viena radot arî atðíirîgas sajûtas
ras rîtos ir un noskaòu.
citâdâkas Par to priecâjas arî Lauku tûrisma asociâcija “Lauku ceïotâjs”, ikdienâ ciemojoties daþâdos novados pie
izjûtas, salî- daþâdiem cilvçkiem. Ðo gadu viòi iesâkuði latviskâ mantojuma zîmç, aptverot projektu “Kultûras mantojuma
dzinot ar vçrtîbu un potenciâla veicinâðana Latvijas lauku tûrismâ”. Izskan rosinâjums katram padomât, kas varçtu bût
pârçjiem ðis latviskais mantojums, kur to meklçt un kâ tas izskatâs?
gadalaikiem?
-Nç! Katru rîtu visu gadu ceïos vienâdi – pulksten seðos. nozîmç ‘svçtais putns’. Muzeja vadîtâja aicina vçrst skatu augðup
Vasarâ man miegs pat nâk labâk, âtrâk varu aizmigt.
Vienkârði un ïoti sirsnîgi
pâr namu jumtiem, kur redzama milzîga stâríu ligzda. Tur
Lauku sçtu ir pietiekami visur - brauc, uz kuru novadu vçlies.
Cik daudz alus vienâ râvienâ varçtu izdzert? dzîvojot viòu vietçjais Profesors - garkâjainais stâríis. Ar ðo
Atðíiras tikai tas, kâ saimnieki tur dzîvo un iekârto vidi ap sevi,
-Tagad alu dzeru ne pârâk daudz. Vienâ reizç varçtu priedi, kur stâríi ligzdu vijuði izsenis, saistâs arî stâsts. 80.gados
ko uzskata par vçrtîbu un ko piedâvâ viesiem. Ienâkot Vidzemes
izdzert puslitra kausu alus. vçjð ligzdu nopûta un izkrita visi stâríçni, no kuriem ar vietçjâs
lauku sçtâ “DZIRNUPES”, jâatzîst, ne viens vien klusîbâ nodo-
Vai savos izteikumos esat tieðs cilvçks? veterinârârstes palîdzîbu izdzîvoja viens putnçns. Stâríis izauga
mâjâm,- par ko gan atpûtnieki lai te naudu maksâtu? Guïbûves
-Lielâkoties jâ! Tâpçc daudziem arî nepatîku, jo mçdzu un kïuva par Staiceles ïauþu mîluli, jo nebaidîjâs no cilvçkiem
mâja, zâles mauriòð, liels sçtsvidus, ogu krûmi, klçtiòa, taciòas,
runât pârâk tieði. un ar savu klâtbûtni pagodinâja arî vietçjos pasâkumus. Putnu
savvaïas lauku puíes... Vienkârða lauku pieticîba. Saimniecîbas
Vai ilgi pârdzîvojat neveiksmes? iesauca par Profesoru, un kopð 1991.gada, Staicelei iegûstot
çkas celtas 20.gadsimta sâkumâ un laika gaitâ mainîjuðâs
-Diezgan ilgi. Katra kïûda un neveiksme man ir sâpîga pilsçtas nosaukumu, baltais putns kïuva par tâs simbolu.
minimâli. Klausoties saimnieces Sandras teiktajâ, drîz vien kïûst
lieta. Profesoru te joprojâm daudzina. Laika zobs lielo priedi sagrauþ,
skaidrs, ka vçsturiskais mantojums arî ir viòu lepnums un lielâkâ
Vai çdat zemenes diçtas nolûkâ? un, lai saglabâtu “Profesora namu”, izsludinâja pat konkursu
vçrtîba. Mâjvieta izbûvçta uz kâdreizçjâs muiþas zemes, kad
-Zemenes man ïoti garðo un tâs çdu. Diçtu kâ tâdu prak- par priedes saglâbðanu. Pçc tam îstenoja ukraiòu zçna ideju ar
1920.gadâ, izdarot zemes reformu, zemi iedalîja kâdam dros-
tiski gan neieturu, taèu esmu tâs izmçìinâjis. Divas nedçïas skici, izgatavojot lielas metâla konstrukcijas, ko apaudzç ar
mîgam karavîram, vecâs saimnieces pirmajam vîram. Viòi arî
çdu tikai zaïumus. Rezultâti bija labi, taèu uzskatu, ka agri vînstîgâm. Staicelç esot ne mazâk par 50 stâríu ligzdâm.
izbûvçja ðîs çkas, kas neko daudz pçc tam laika gaitâ nav
vai vçlu cilvçkam tik un tâ atgriezîsies viòa sâkotnçjais svars. Uz muzeja mâju ciemiòus ved arî tâdçï, ka tâ ir viena no
mainîjuðâs. Stâvam pagalmâ, kâjas grimst biezajâ, rûpîgi
Man neiespçjami visu laiku pârtikt tikai no zaïumiem. vecâkajâm Staiceles çkâm, kuras vçrtîba ir ne tikai atrastie un
nopïautajâ mauriòâ, un klausâmies tagadçjâ saimniecç. Sandra
Vai gatavojat çst? saglabâtie senie priekðmeti, bet arî apkaimes ïauþu ar rokâm
teic: “Mçs jûtamies te ïoti labi, jo visas çkas ir pareizi izbûvçtas,
-Gatavoju ïoti bieþi. Paðam vislabâk garðo ðaðliks. tçstie baïíi. Sen, sen atpakaï te bijis krogs. Par lîbisko pieskaòu
òemot vçrâ âderu krustpunktus.” Klçtiòa ir ðo mâju lielâ
Kefîrs vai paniòas - kas veselîgâks? liecina arî milzîgâ krâsns, izbûvçta telpas vidû, kurai visi staigâ
bagâtîba. No agra pavasara lîdz vçlam rudenim to nodod atpût-
-Lielas atðíirîbas nav. Paniòâs ir mazâks tauku saturs. apkârt. Muzeja darbinieki apmeklçtâjus pârsteidz ar degustâciju.
nieku rîcîbâ. Tajâ ir divas gultas, galds, paðas nepiecieðamâkâs
Vai mâjâs ir dzîvnieki? Viòi piedâvâ sçsties pie liela, pamatîga saimes galda un priekðâ
lietas, bet tâlâk aizdurvç izbûvçta jauka pirtiòa. Ðeit brauc
-Man ir liels desmit gadus vecs Vidusâzijas vilku suns. noliek siltu mieþu putraimu biezputru. Apmeklçtâji visi kâ
ìimenes ar un bez bçrniem. Brauc, lai pa îstam atpûstos îstâ
Tas nav dresçts, taèu ir gudrs. viens tûdaï izsaucas: “Vai! Kad gan mçs tâdu putru vçl esam
lauku vidç un aizmirstu visas ikdienas problçmas, esot vienatnç
Vai Balvos vajadzçtu ierîkot dzîvnieku çduði?!” Tad atceras bçrnîbu un vecmammas uz malkas plîts
ar paðiem tuvâkajiem. Aiz pirtiòas tâlâk aizvijas taciòa uz
patversmi? lçnâm briedinâto bezgala garðîgo putru. Mieþu putra bija
garâm tekoðu upi, ir saliòa, ir brînumjauka pïava, kur sauïoties.
-Domâju, nç, jo klejojoðo dzîvnieku nav tik daudz. pârsteigums gados vecâkâm Rîgas kundzîtçm, kuras, to nobau-
Sandra aicina mûs apmest lielo riòíi ap saimniecîbu, jo esot
Pârsvarâ ðiem suòiem vai kaíiem ir saimnieki, kuri vienkârði dîjuðas, pçc tam daudz un smalki iztaujâja saimnieces, kâ ðî
ticçjums, ka tad saimniekiem bûs laba raþa. Pçc pusstundas -
par dzîvniekiem nerûpçjas vai izmet tos ârâ. putra vârâma un kâdas sastâvdaïas jâliek katlâ. Noklausîjuðâs
stundas mainâs arî mûsu, ekskursantu, izjûtas. No ðîs vietas
Kâ pavadât nedçïas nogali? atbildi, viòas skumji atzina, ka paðâm tik garda biezputra
vairs negribas iet projâm. Kâda vecâka kundze lasa pïavu puíes,
-Tad parasti sabrauc bçrni un mçs dodamies zvejâ. neizdosies, jo ‘smeíi’ tai piedod arî lauku plîts uguntiòa.
citi kâ apreibuði stâv pie lielziedu smarþîgajiem ceriòiem, vçl
Vai lçktu ar izpletni, ja piedâvâtu?
kâds sprieþ, ka labprât nosnaustos klçtiòâ. Pçc brîþa tuvâk
-Protams, taèu nav manam svaram atbilstoða izpletòa.
iepazîstam mâju saimnieku. Smçdes namiòâ ir iekurinâta uguns,
Reiz Balvos kâdâ pasâkumâ gribçju nolçkt ar gumijâm,
un saimnieks Juris aicina kâdu drosmîgo izkalt savu naglu.
mani nosvçra un teica, ka nav iespçjams – nav atbilstoðu
Vidvuds Medenis íeras pie darba, un apkârtçjie novçrtç viòa
virvju. Ar izpletni bûtu lîdzîgi.
izveicîbu. Pçc pâris stundu ciemoðanâs beidzot tomçr jâatvadâs.
Vai gribçtu dzîvot uz vientuïas salas bez
To jauzdams, saimnieks nâk ar paðdarinâtâm bungâm rokâs
komunikâcijas?
un aicina visus sadoties rokâs aplî. Stâvam sveðâ sçtâ, dziedam
-Pamçìinâtu, taèu man bûtu ïoti grûti.
labi pazîstamu latvisku meldiòu un ap sirdi ir tâ, ka nevar
Ko jaunu pçdçjâ laikâ esat apguvis vai
izteikt vârdos. Esam sapratuði to latviskâ mantojuma daïiòu,
uzzinâjis?
ar ko lepojas ðajâs mâjâs un par ko citi labprât maksâ naudu.
-Praktiski neko! Esmu mainîjis tikai darbavietu.
Vai mçdzat teikt komplimentus sievietçm?
- Daru to bieþi, jo man ïoti patîk sievietes! Moderni akcenti lauku vidç Èaklo roku meistares. Staicelieðiem ir paðiem savs “Mâks-
Vai svçtkos pie mâjas vienmçr izkarat karogu? Plaða latviska sçta ir citviet Vidzemç ar nosaukumu linieku ðíûnis”, kur glîti sarindoti bezgala daþâdi interesanti
-Vienmçr, ja tikai pats esmu mâjâs. “LANTUS”. Arî tur ir lauku mâja, pagalms, pirts, dîíis. Taèu rokdarbi. Audçjas izmanto dabîgus materiâlus un darina
Vai orientçjaties puíu nosaukumos un pazîstat viss iekârtots moderni, ar mûsdienîgiem akcentiem, tâdçï arî gan suvenîrus, gan mâjsaimniecîbâ noderîgas lietas.
tâs? izjûtas citâdâkas. Te saimnieki piedâvâ iespçju gan izklaidçties
-Tradicionâlos ziedus – rozes, neïíes, tulpes un asteres - vai simtam kâzu viesu, gan aizvadît laiku lietiðíiem cilvçkiem
noteikti pazîstu un atðíiru vienmçr. nopietnos mâcîbu seminâros. Deju zâlei tâds plaðums, ka grûti
Vai mçdzat aizdot naudu? pârredzçt otru malu. Arî pirtstelpas te ar vçrienu - blakus pirtij
-Tagad no aizdoðanas izvairos, taèu ir gadîjies aizdot arî vilinoðs burbuïvannas baseins, turpat atpûta uz dabiska materiâla
palielas summas. matracîðiem, arî kubuls, kur palutinât miesu zâïu ûdenî. Atseviðíi
Kâdus interneta portâlus izmantojat visbieþâk? vçl masâþas istaba ar smarþîgâm aromterapijâm, neiztrûkst pat
-Lasu ziòu portâlus. âra kubuls, kur karsçties, vçrojot naksnîgâs debesis. Protams,
Cik lielâ mçrâ iespçjama iepazîðanâs nopietnos ðaismâjâs piedâvâ arî çdinâðanu un nakðòoðanu. “Lantus” atstâj
nolûkos internetâ? lauku sçtas iespaidu ar masveida biznesa pieskaòu. Kam patîk
-Aptuveni 10% gadîjumu, ne vairâk. Lielâkajai daïai ðîs atpûta tâdâ stilâ un atïauj naudasmaks, var vadît laiku modernâ
iepazîðanâs nav nekas nopietns. latviskuma stilâ.
Vai mçdzat pa telefonu runât ilgi?
-Ja tas notiek saistîbâ ar darba lietâm, varu runât ilgi, arî Mieþu putras smeíis
pusstundu. Lielâkais telefona rçíins bijis 80 latu. Staicelei atkal savi akcenti. Vçstures raksti liecina, ka tâ izsenis Mûsdienîgi un moderni. “Lantus” lauku sçta atjaunota
Turpiniet domu: “Politika ir netîra, jo .. bijusi lîbieðu apdzîvota teritorija. Der ieskatîties PÎVALIND mûsdienîgâ stilâ. Viesus te pârsteidz moderni un çrti iekârtota
-...savâdâka tâ arî nevar bût.” muzejâ, kur sarindotas lietas, kas atgâdinâs par ðîs apkârtnes guïamistaba. Ðis viesu nams sadarbojas ar kaimiòu saimnie-
Kâ pçdçjâ laikâ esat sagrçkojis? kultûras mantojumu. Starp citu, vietçjie ïoti lepojas ar savu cîbâm un çdienu gatavoðanâ izmanto vietçjos produktus
-Reizçm iedzeru ðòabi. Citu grçku nav bijis. simbolu - balto stâríi, ne velti arî muzeja nosaukums tulkojumâ un arî latviskâs tradîcijas.