2. • Mehter, Osmanlı Yeniçeri Askeri Bandosu dünyanın en eski askeribandosudur.
Farsçadaki "mihter" kelimesinden türemiştir.
• İslamiyetten önceki Türk devletlerinde, küçük değişikliklerle yer almıştır.
Yeniçerilerin olduğu gibi Mehteranın da Piri Hacı Bektaşi Veli olup, her icraattan
önce mutlaka Peygamber, Ali ve Hacı Bektaşi Veli adına dua okunması ve
marşlarda adlarının zikredilmesi gelenektendir.
• Üç önemli sembol yer alır; ocak, sancak ve zafer.
• Osmanlı mehterinde; zurna, boru, kurrenay ve mehter düdüğü gibi nefesli,
üflemeli, kös, davul, nakkare, zil ve çevgân gibi vurmalı ya da çarpmalı çalgılar
yer almıştı. Tüm çalgıların sayısı eşit tutulmuş ve bu sayıya dayanakarak
mehterin kaç katlı olduğu belirlenirdi.
• Osmanlılar'da, askerî musukiyi icra eden topluluğa verilen isim. Farsça'da
mihter olarak geçen mehter kelimesi, ekber (en büyük), âzam (pek ulu)
mânâsında bir ism-i tafdildir. Türkçeye bu kelimenin Arapçalaştırılmış
şekillerinden mehter, çoğulu olarak da mehterân yerleşmiştir.
• Mehteran bölüğü, 1826 yılında Padişah II.
Mahmut tarafından Yeniçeri, Ahi ve Bektaşi Ocaklarıyla birlite kapatılmış ve
1908 yılında Enver Paşa tarafından yeniden açılmıştır.
3. • Mehter teşkilatına iki türlü mehterhane (mızıka takımı) bağlı idi
• Tabi-ü Alem yani Çalgıcı Mehter (Yeniçeri Ocağına bağlı)
• Esnaf Mehteri (Ahi Ocaklarına bağlı).
Yeniçeri ocağının bir parçası Olan Mehterin, hangi tarihte kurulduğu kesin olarak tespit
edilememekle birlikte bunun, 14. yüzyılda I. Murat (Hüdavendigar) döneminde Çandarlı
Kara Halil Paşa'nın tavsiyesiyle bir ocak halinde kurulduğu söylenebilir.*kaynak belirtilmeli+
Bazı kaynaklarda bu kuruluşun 1365 yılında olduğu söyleniyorsa da büyük bir ihtimalle
bunun 1362 yılında olduğudur. Özelikle Orhan Gazi’nin Alevî-Bektaşilikle ilgilendiği
bilinmektedir. Orhan Gazi yeniçeri teşkilâtı kurulacağı zaman Hacı Bektaş dergahına gelir.
Yeni kuracağı yeniçeri ocağı icin dua ister. Hacı bektaş, Pir'i de Bunların adı yeni asker
Yeniçeri olsun diyerek Cenabı Hak yüreklerini ak, pazularını kuvvetli, kılıçlarını keskin,
oklarını tehlikeli, kendilerini daima galip buyursun diye dua eder. Ocak-ı Bektaş-î-yân ,
kendilerine Taifei Bektaş-î-yân, Güruh Bektaşiye, Zümre-i Bektaşiye gibi isimler
vermişlerdir. Osmanlı Devleti, devşirme denilen Hıristiyan çocuklarından oluşturduğu
orduyu Hacı Bektaş-ı Veli'nin düşüncelerinden yararlanarak eğitti ve şekillendirdi. Yeniçeri
Ordusu denilen bu ordunun ve bağlısı Mehteranın başında bulunan ağa da Bektaşî idi. Bu
ordu, 1826 yılına kadar Osmanlı Devleti'nin birinci gücü olmuştur.
4. • Mehterler mükemmel peşrevler çalardı. Alay düzen
peşerevi, At Peşrevi, Hünkar Peşrevi, Elçi Peşrevi
bunlardandı. Göç borusu, Benefşei-zar, Şükufei-Zar gibi
askeri bestelerimiz ve Cengi Harb gibi hücum
havalarımız vardı. Batı müziğinin şahaserlerini yazmış
olan Mozart, Bizet gibi besteciler mehter muziğinin
etkisinde kalarak Türk Tarzında (Ala Turka) denilen
besteler yapmışlardır. Bunlara Mozart'ın Türk Marşını,
Bizert'in Arieziyen süitini örnek verebiliriz. Batı
orkestraları, zilleri mehterden almışlardır.
• Hindistan'daki Türkmen Bey'leri de mehtere benzer
takımlar kurmuşlardır.
5. • 1826 yılında Yeniçeri Ocağı bağlantılı Mehterhane ve Ahi Ocakları
kapatıldı ve Yeniçeriler kıyımdan geçirildi. 1826 tarihi ayni zamanda
Osmanlı topraklarında Bektaşilik tarikatının yasaklanmasının da
tarihidir.
• Bu ocağın kuruluş sebebi, mevcud askerin azlığına rağmen, fetihlerin
çoğalıp sınırların genişlemesi ve eldeki askerin de bu sınırları
koruyamaz duruma gelme endişesi idi. Halbuki hem Rumeli’yi elde
tutabilmek hem de yeni fetihlerde bulunabilmek için devamlı ve
hükümdarın emir komutası altında bir askerî birliğe ihtiyaç vardı.
Benzer teşkilatlar, yani esirlerden istifade etme sistemi, daha önceki
Türk devletlerinde de vardı. Bu mânada Osmanlıların, Selçuklular ile
Memlukluları örnek aldıkları anlaşılmaktadır. Yeniçeriliğin ilk
kuruluşunda, orduya bin kadar yeniçeri alınmıştı. Bunların her yüz
kişisine komutan olarak daha önce Türklerden meydana getirilen
yaya askeri usûlüne uygun olarak bir "Yayabaşı" tayin edilmiştir.
6. • Mehterhane 1826'da kaldırılarak
yerine Avrupai bandolar kuruldu ve Mehteran
bölüğü kaybolup gitti. Sonradan 1914 yılında
Türkçülük cereyanının kuvvetlenmesi üzerine
Enver Paşa'nın emriyle Mehteran-ı
Hakaniye adıyla yeniden kuruldu ve askeri
müzeye bağlandı.
7. • 16. yy. [
• Nefirî Behram
• Emir-i Hac
• Hasan Can
• II. Gazi Giray
• Şah kulu
• Mehmet Paşa
• 17. yy.
• Zurnazen Edirneli daî Ahmed Çelebi
• Zurnazenbaşı İbrahim Ağa
• Hammalî
• Çenkî İbrahim Ağa
• Edirneli Mehmed Çelebi
• Eyyubî Mehmed Çelebi
• Derviş Mehmed Çelebi
• Solakzade Mehmed Hemdemî
• Acemiler (Acemi oğlanlar)
• Kazaklar (İstanbul'a Rusya'dan gelen göçmenler)
• 18. yy.
• Hızır Ağa
• Müstakim Ağa
• Mehterbaşı Ağa (adı bilinmiyor)
• Şah Murad "Sultan IV. Murad"
• Kemanî Hızır Ağa
• Çok sayıda adı bilinmeyen bestekar
