SlideShare a Scribd company logo
1 of 27
Download to read offline
LA ASAMBLEA DE LOS DIOSES
   1. Zeus convoca a los dioses (HOMERO, Ilíada VIII, 1-3) (LDO #1, p.15)
¹HwÜj men kroko/peploj e)ki¿dnato pa=san e)p' aiåan,
Zeuj de qew½n a)gorhn poih/sato terpike/raunoj
a)krota/tv korufv= poludeira/doj Ou)lu/mpoio:




   2. Júpiter preside la asamblea divina (OVIDIO, Metamorfosis VI 72-74) (LDO #2,
      p.15)
Bis sex caelestes medio Iove sedibus altis
augusta gravitate sedent; sua quemque deorum
inscribit facies: Iovis est regalis imago;

   3. Los doce en la Ilíada, unos del bando aqueo, otros del troyano (HOMERO, Ilíada
      XX, 31-40) (LDO #6, p.17)
 áWj eÃfato Kroni¿dhj, po/lemon d' a)li¿aston eÃgeire.
ban d' iãmenai po/lemon de qeoiì di¿xa qumon eÃxontej:
 àHrh men met' a)gw½na new½n kaiì Pallaj ¹Aqh/nh
h)de Poseida/wn gaih/oxoj h)d' e)riou/nhj
 ¸Ermei¿aj, oÁj e)piì fresiì peukali¿mvsi ke/kastai:
 àHfaistoj d' aÀma toiÍsi ki¿e sqe/nei+ blemeai¿nwn
xwleu/wn, u(po de knh=mai r(w¯onto a)raiai¿.
e)j de Trw½aj ãArhj koruqai¿oloj, au)tar aÀm' au)t%½
FoiÍboj a)kerseko/mhj h)d' ãArtemij i¹oxe/aira
Lhtw¯ te Ca/nqo/j te filomeidh/j t' ¹Afrodi¿th.

   4. Los doce en una ofrenda ritual en Roma (TITO LIVIO, Desde la fundación de la
      Ciudad XXII 10,9) (LDO #8, p.17)
Sex pulvinaria in conspectu fuerunt, Iovi ac Iunoni unum, alterum Neptuno ac Minervae, tertium
Marti ac Veneri, quartum Apollini ac Dianae, quintum Volcano ac Vestae, sextum Mercurio et Cereri.


                                                     1
ZEUS / IUPPITER
1. Nacimiento (APOLODORO, Biblioteca I 1,6) (LDO #481,
  p.316)
  Kaiì prw¯thn men gennhqeiÍsan ¸Esti¿an kate/pien, eiåta
  Dh/mhtran kaiì àHran, meq' aÁj Plou/twna kaiì Poseidw½na.
  o)rgisqeiÍsa de e)piì tou/toij ¸Re/a paragi¿netai men ei¹j
  Krh/thn, o(phni¿ka ton Di¿a e)gkumonou=sa e)tu/gxane, genn#=
  de e)n aÃntr% th=j Di¿kthj Di¿a. kaiì tou=ton men di¿dwsi
  tre/fesqai Kou/rhsi¿ te kaiì taiÍj Melisse/wj paisiì
  nu/mfaij, ¹Adrastei¿# te kaiì ãIdv. AuÂtai men ouÅn$ ton
  paiÍda eÃtrefon t%½ th=j ¹Amalqei¿aj ga/lakti, oi¸ de
  Kou/rhtej eÃnoploi e)n t%½ aÃntr% to bre/foj fula/ssontej
  toiÍj do/rasi taj a)spi¿daj sune/krouon, iàna mh th=j tou=
  paidoj fwnh=j o( Kro/noj a)kou/sv. ¸Re/a de li¿qon
  sparganw¯sasa de/dwke Kro/n% katapieiÍn w¨j ton
  gegennhme/non paiÍda.

                                2. Zeus alardea de su poder
                                    (HOMERO, Ilíada VIII, 5-
                                    27) (LDO #500, p.328)
                                    ke/klute/ meu pa/nte/j te qeoiì pa=sai¿ te qe/ainai,
                                    oÃfr' eiãpw ta/ me qumoj e)niì sth/qessi keleu/ei.
                                    mh/te/ tij ouÅn qh/leia qeoj to/ ge mh/te/ tij aÃrshn
                                    peira/tw diake/rsai e)mon eÃpoj, a)ll' aÀma pa/ntej
                                    ai¹neiÍt', oÃfra ta/xista teleuth/sw ta/de eÃrga.
                                    oÁn d' aÄn e)gwÜn a)pa/neuqe qew½n e)qe/lonta noh/sw
                                    e)lqo/nt' hÄ Trw¯essin a)rhge/men hÄ DanaoiÍsi
                                    plhgeiìj ou) kata ko/smon e)leu/setai OuÃlumpon de/:
                                    hà min e(lwÜn r(i¿yw e)j Ta/rtaron h)ero/enta
                                    th=le ma/l', hÂxi ba/qiston u(po xqono/j e)sti be/reqron,
                                    eÃnqa sidh/reiai¿ te pu/lai kaiì xa/lkeoj ou)do/j,
                                    to/sson eÃnerq' ¹Ai¿+dew oÀson ou)rano/j e)st' a)po gai¿hj:
                                    gnw¯set' eÃpeiq' oÀson ei¹miì qew½n ka/rtistoj a(pa/ntwn.
                                    ei¹ d' aÃge peirh/sasqe qeoiì iàna eiãdete pa/ntej:




                                                  2
3. Zeus se identifica con el cosmos (ESQUILO, Helíades
   frag. 70) (LDO #514, p.335)
   Zeu/j e)stin ai¹qh/r, Zeuj de gh=, Zeuj d' ou)rano/j,
    Zeu/j toi ta pa/nta xwÓ ti tw½nd' u(pe/rteron

4. Júpiter dios atmosférico (ENNIO, Epicarmo VII) (LDO
   #508, p.332)
   Istic est is Iupiter quem dico, quem Graeci vocant Aerem, qui
   ventus est et nubes, imber postea, atque ex imbre frigus, vent<u>s
   post fit, aer denuo.

5. Crianza del dios en Creta (OVIDIO, Fastos VII) (LDO
   #483, p.318)
   Ardua iamdudum resonat tinnitibus Ide,
     tutus ut infanti vagiat ore puer.
   pars clipeos sudibus, galeas pars tundit inanes:
     hoc Curetes habent, hoc Corybantes opus.

6. Justicia, hija de Zeus (HESÍODO, Trabajos y Días 256-281) (LDO #502, p.329)
   h( de/ te parqe/noj e)stiì Di¿kh, Dioj e)kgegauiÍa,
   kudrh/ t' ai¹doi¿h te qeoiÍj oiá ãOlumpon eÃxousin,
   kai¿ r(' o(po/t' aÃn ti¿j min bla/ptv skoliw½j o)nota/zwn,
   au)ti¿ka par Diiì patriì kaqezome/nh Kroni¿wni
   ghru/et' a)nqrw¯pwn a)di¿kwn no/on, oÃfr' a)potei¿sv
   dh=moj a)tasqali¿aj basile/wn oiá lugra noeu=ntej
   aÃllv parkli¿nwsi di¿kaj skoliw½j e)ne/pontej.
   tau=ta fulasso/menoi, basilh=j, i¹qu/nete mu/qouj,
   dwrofa/goi, skolie/wn de dike/wn e)piì pa/gxu la/qesqe.
   oiâ au)t%½ kaka teu/xei a)nhr aÃll% kaka teu/xwn,
   h( de kakh boulh t%½ bouleu/santi kaki¿sth.
   pa/nta i¹dwÜn Dioj o)fqalmoj kaiì pa/nta noh/saj
   kai¿ nu ta/d', aiã k' e)qe/lvs', e)pide/rketai, ou)de/ e( lh/qei
   oiàhn dh kaiì th/nde di¿khn po/lij e)ntoj e)e/rgei.




                                                       3
HRH / IUNO

1. Esposa de Zeus y honrada como él (Himnos Homéricos XII, a Hera) (LDO #329, p.230)
àHrhn a)ei¿dw xruso/qronon hÁn te/ke ¸Rei¿h,
a)qana/thn basi¿leian u(pei¿roxon eiådoj eÃxousan
Zhnoj e)rigdou/poio kasignh/thn aÃloxo/n te
kudrh/n, hÁn pa/ntej ma/karej kata makron ãOlumpon
a(zo/menoi ti¿ousin o(mw½j Diiì terpikerau/n%.

2. Hera, madre de Hefesto (APOLODORO, Biblioteca I 1,19)
   (LDO #337, p.233)
   àHra de xwriìj eu)nh=j e)ge/nnhsen àHfaiston: w¨j de àOmhroj
   le/gei, kaiì tou=ton e)k Dioj e)ge/nnhse. r(i¿ptei de au)ton e)c
   ou)ranou= Zeuj àHr# deqei¿sv bohqou=nta:

3. Rango elevado de Hera pero sumisión a Zeus (HOMERO, Ilíada V, 50-61) (LDO #347,
   p.238)
   Ton d' h)mei¿bet' eÃpeita bow½pij po/tnia àHrh:
   hÃtoi e)moiì treiÍj men polu fi¿ltatai¿ ei¹si po/lhej
    ãArgo/j te Spa/rth te kaiì eu)rua/guia Mukh/nh:
   taj diape/rsai oÀt' aÃn toi a)pe/xqwntai periì kh=ri:
   ta/wn ouà toi e)gwÜ pro/sq' iàstamai ou)de megai¿rw.
   eiã per gar fqone/w te kaiì ou)k ei¹w½ diape/rsai,
   ou)k a)nu/w fqone/ous' e)peiì hÅ polu fe/rtero/j e)ssi.
   a)lla xrh kaiì e)mon qe/menai po/non ou)k a)te/leston:
   kaiì gar e)gwÜ qeo/j ei¹mi, ge/noj de/ moi eÃnqen oÀqen soi¿,
   kai¿ me presbuta/thn te/keto Kro/noj a)gkulomh/thj,
   a)mfo/teron genev= te kaiì ouÀneka sh para/koitij
   ke/klhmai, su de pa=si met' a)qana/toisin a)na/sseij.

4. Hera pide a Afrodita que convenza a Medea en beneficio de
   Jasón (APOLONIO DE RODAS, Argonáutica III, 84-89)
   (LDO #368, p.247)
   "OuÃti bi¿hj xate/ousai i¸ka/nomen ou)de/ ti xeirw½n,
   a)ll' auÃtwj a)ke/ousa te%½ e)pike/kleo paidi¿
   parqe/non Ai¹h/tew qe/lcai po/q% Ai¹soni¿dao.
   ei¹ ga/r oi¸ kei¿nh sumfra/ssetai eu)mene/ousa,
   r(hidi¿wj min e(lo/nta de/roj xru/seion o)i¿w
   nosth/sein e)j ¹Iwlko/n, e)peiì dolo/essa te/tuktai."




                                                       4
AQENA / MINERVA
1. Atenea nace armada de la cabeza de Zeus
   (APOLODORO, Biblioteca I 1,20) (LDO #200, p.142)
   Mi¿gnutai de Zeuj Mh/tidi, metaballou/sv ei¹j pollaj
   i¹de/aj u(per tou= mh sunelqeiÍn, kaiì au)thn genome/nhn
   eÃgkuon katapi¿nei fqa/saj, e)pei¿per eÃlege gennh/sein
   paiÍda meta thn me/llousan e)c au)th=j genna=sqai ko/rhn,
   oÁj ou)ranou= duna/sthj genh/setai. tou=to fobhqeiìj
   kate/pien au)th/n: w¨j d' o( th=j gene/sewj e)ne/sth xro/noj,
   plh/cantoj au)tou= thn kefalhn pele/kei Promhqe/wj hÄ
   kaqa/per aÃlloi le/gousin ¸Hfai¿stou, e)k korufh=j, e)piì
   potamou= Tritwnoj, ¹Aqhna= sun oÀploij a)ne/qoren.

2. Se la reconoce por el brillo de sus ojos (HOMERO, Ilíada
   I 199-200) (LDO #212, p.147)
   Qa/mbhsen d' ¹Axileu/j, meta d' e)tra/pet', au)ti¿ka d' eÃgnw
   Palla/d' ¹Aqhnai¿hn: deinwÜ de/ oi¸ oÃsse fa/anqen:

3. Atenea, diosa guerrea (Himnos Homéricos XII, a Atenea)
   (LDO #214, p.149)
                               Ei¹j ¹Aqhna=n
   Palla/d' ¹Aqhnai¿hn e)rusi¿ptolin aÃrxom' a)ei¿dein
   deinh/n, v sun ãArhi+ me/lei polemh/i+a eÃrga
   perqo/menai¿ te po/lhej a)u+th/ te pto/lemoi¿ te,
   kai¿ t' e)rru/sato laon i¹o/nta te niso/meno/n te.

4. La imagen más sagrada de Atenea está en la Acrópolis
   (PAUSANIAS Descripción de Grecia I, 26,6) (LDO #244,
   p.167)
                                                         i¸era men th=j ¹Aqhna=j e)stin hÀ te aÃllh
                                                         po/lij kaiì h( pa=sa o(moi¿wj gh -kaiì gar
                                                         oÀsoij qeouj kaqe/sthken aÃllouj e)n
                                                         toiÍj dh/moij se/bein, ou)de/n ti hÂsson thn
                                                         ¹Aqhna=n aÃgousin e)n timv=®, to de
                                                         a(giw¯taton e)n koin%½ polloiÍj pro/teron
                                                         nomisqen eÃtesin <hÄ> sunh=lqon a)po
                                                         tw½n dh/mwn e)stiìn ¹Aqhna=j aÃgalma e)n
                                                         tv= nu=n a)kropo/lei, to/te de
                                                         o)nomazome/nv po/lei: fh/mh de e)j au)to
                                                         eÃxei peseiÍn e)k tou= ou)ranou=.




                                                   5
POSEIDWN / NEPTUNUS
1. Los Cíclopes entregan a Poseidon el tridente
   (APOLODORO, Biblioteca I 7.1) (LDO #452, p.297)
   Kaiì Ku/klwpej to/te Diiì men dido/asi bronthn kaiì
   a)straphn kaiì kerauno/n, Plou/twni de kune/hn,
   Poseidw½ni de tri¿ainan: oi¸ de tou/toij o(plisqe/ntej
   kratou=si Tita/nwn, kaiì kaqei¿rcantej au)touj e)n t%½
   Tarta/r% touj e(kato/gxeiraj kate/sthsan fu/lakaj.
   au)toiì de diaklhrou=ntai periì th=j a)rxh=j, kaiì lagxa/nei
   Zeuj men thn e)n ou)ran%½ dunastei¿an, Poseidw½n de thn
   e)n qala/ssv, Plou/twn de thn e)n àAidou.

                                                2. Poseidón y sus atribuciones (Himnos Homéricos
                                                  XII, a Poseidón) (LDO #458, p.300)
                                                                     Ei¹j Poseidw½na
                                                    ¹Amfiì Poseida/wna qeon me/gan aÃrxom' a)ei¿dein
                                                  gai¿hj kinhth=ra kaiì a)truge/toio qala/sshj
                                                  po/ntion, (…).
                                                  dixqa/ toi ¹Ennosi¿gaie qeoiì timhn e)da/santo
                                                  iàppwn te dmhth=r' eÃmenai swth=ra/ te nhw½n.
                                                    XaiÍre Posei¿daon gaih/oxe kuanoxaiÍta,
                                                  kaiì ma/kar eu)menej hÅtor eÃxwn plw¯ousin aÃrhge.



3. Invocación a Poseidón
   (ARISTÓFANES, Los Caballeros
   561-569) (LDO #462, p.301)
   àIppi' aÃnac Po/seidon, %
   xalkokro/twn iàppwn ktu/poj
   kaiì xremetismoj a(nda/nei
   kaiì kuane/mboloi qoaiì
   misqofo/roi trih/reij,
   meiraki¿wn (…)
   deu=r' eÃlq' ei¹j xoro/n, wÕ xrusotri¿ain'




                                                       6
4. Poseidón y Atenea ayudan a Aquiles contra el
   Escamandro (HOMERO, Ilíada XXI 284-292) (LDO
   #473, p.307)
     áWj fa/to, t%½ de ma/l' wÕka Poseida/wn kaiì ¹Aqh/nh
   sth/thn e)gguj i¹o/nte, de/maj d' aÃndressin e)i¿+kthn,
   xeiriì de xeiÍra labo/ntej e)pistw¯sant' e)pe/essi.
   toiÍsi de mu/qwn hÅrxe Poseida/wn e)nosi¿xqwn:
    Phlei¿+dh mh/t' aÃr ti li¿hn tre/e mh/te/ ti ta/rbei:
   toi¿w ga/r toi nw½i+ qew½n e)pitarro/qw ei¹men
   Zhnoj e)painh/santoj e)gwÜ kaiì Pallaj ¹Aqh/nh:
   w¨j ouà toi potam%½ ge damh/menai aiãsimo/n e)stin,
   a)ll' oÀde men ta/xa lwfh/sei, su de eiãseai au)to/j:




                                                              5. Poseidón remueve el mar
                                                                (HOMERO, Odisea V 291-294)
                                                                (LDO #459, p.301)
                                                                wÑj ei¹pwÜn su/nagen nefe/laj,
                                                                e)ta/race de po/nton
                                                                xersiì tri¿ainan e(lw¯n: pa/saj d'
                                                                o)ro/qunen a)e/llaj
                                                                pantoi¿wn a)ne/mwn, sun de
                                                                nefe/essi ka/luye
                                                                gaiÍan o(mou= kaiì po/nton: o)rw¯rei
                                                                d' ou)rano/qen nu/c.

6. Calma tempestades (VIRGILIO, Eneida I 133-147) (LDO #460, p.301)
   Iam caelum terramque meo sine numine, venti,
   miscere et tantas audetis tollere moles?
   quos ego - sed motos praestat componere fluctus.
   post mihi non simili poena commissa luetis.
   maturate fugam regique haec dicite vestro:
   non illi imperium pelagi saevumque tridentem,
   sed mihi sorte datum. tenet ille immania saxa,
   vestras, Eure, domos; illa se iactet in aula
   Aeolus et clauso ventorum carcere regnet.»
   Sic ait, et dicto citius tumida aequora placat
   collectasque fugat nubes solemque reducit.
   Cymothoe simul et Triton adnixus acuto
   detrudunt navis scopulo; levat ipse tridenti
   et vastas aperit Syrtis et temperat aequor
   atque rotis summas levibus perlabitur undas.




                                                    7
DHMHTHR / CERES

1. Diosa del Cereal (HESÍODO, Trabajos y Días 465) (LDO #258,
   p.178)
   EuÃxesqai de Diiì xqoni¿% Dhmh/teri¿ q' a(gnv=
   e)ktele/a bri¿qein Dhmh/teroj i¸eron a)kth/n,

2. Deméter revela sus misterios (Himnos Homéricos II, a Deméter 473-
   479) (LDO #264, p.185)
   h( de kiou=sa qemistopo/loij basileu=si d[eiÍce,] (…)
   drhsmosu/nhn q' i¸erw½n kaiì e)pe/fraden oÃrgia pa=si,
   semna/, ta/ t' ouà pwj eÃsti parec[i¿m]en [ouÃte puqe/sqai,]
   ouÃt' a)xe/ein: me/ga ga/r ti qew½n se/baj i¹sxa/nei au)dh/n.

                                   3. Los Misterios, fuente de salvación
                                       (Himnos Homéricos II, a Deméter
                                       480-483) (LDO #264, p.185)
                                       oÃlbioj oÁj ta/d' oÃpwpen e)pixqoni¿wn a)nqrw¯pwn:
                                       oÁj d' a)telhj i¸erw½n, oÀj t' aÃmmoroj, ouà poq' o(moi¿wn
                                       aiåsan eÃxei fqi¿meno/j per u(po zo/f% eu)rw¯enti.

4. Madre de Perséfone (HESÍODO, Teogonía 912-914) (LDO #254, p.175)
   Au)tar o( Dh/mhtroj polufo/rbhj e)j le/xoj hÅlqen:
   hÁ te/ke Persefo/nhn leukw¯lenon, hÁn ¹Aidwneuj
   hÀrpasen hÂj para mhtro/j, eÃdwke de mhti¿eta Zeu/j.

5. Santuario y oráculo en Patras (PAUSANIAS,
   Descripción de Grecia VII 21, 11-12) (LDO #270, p.187)
   Tou= de aÃlsouj i¸eron eÃxetai Dh/mhtroj: auÀth men kaiì h(
   paiÍj e(sta=si, to de aÃgalma th=j Gh=j e)sti kaqh/menon.
   pro de tou= i¸erou= th=j Dh/mhtro/j e)sti phgh/: (…) ManteiÍon
   de e)ntau=qa/ e)stin a)yeude/j, ou) men e)piì panti¿ ge
   pra/gmati, a)lla e)piì tw½n kamno/ntwn. ka/toptron
   kal%di¿% tw½n leptw½n dh/santej kaqia=si, staqmw¯menoi
   mh pro/sw kaqike/sqai th=j phgh=j, a)ll' oÀson e)piyau=sai tou= uÀdatoj t%½ ku/kl% tou=
   kato/ptrou. to de e)nteu=qen eu)ca/menoi tv= qe%½ kaiì qumia/santej e)j to ka/toptron
   ble/pousi: to de/ sfisi ton nosou=nta hÃtoi zw½nta hÄ kaiì teqnew½ta e)pidei¿knusi. tou/t% men
   t%½ uÀdati e)j tosou=to me/testin a)lhqei¿aj.




                                                     8
APOLLWN / APOLLO
1. Apolo y Artemisa, hijos de Zeus
   (HESÍODO, Teogonía 918-920) (LDO #84,
   p.64)
   LhtwÜ d' ¹Apo/llwna kaiì ãArtemin i¹oxe/airan
   i¸mero/enta go/non periì pa/ntwn Ou)raniw¯nwn
   gei¿nat' aÃr' ai¹gio/xoio Dioj filo/thti
   migeiÍsa.

                                        2. Apolo
                                            dios
                                            bello
                                            y

                                            polifacético (CALÍMACO, Himnos II, a Apolo 32-
                                            46) (LDO #100, p.73)
                                            xru/sea tw©po/llwni to/ t' e)nduton hÀ t' e)piporpi¿j
                                            hÀ te lu/rh to/ t' aÃemma to Lu/ktion hÀ te fare/trh,
                                            xru/sea kaiì ta pe/dila: polu/xrusoj gar Apo/llwn
                                            kaiì poulukte/anoj: Puqw½ni¿ ke tekmh/raio.
                                            kaiì men a)eiì kaloj kaiì a)eiì ne/oj: ouÃpote Foi¿bou
                                            qhlei¿aij ou)d' oÀsson e)piì xno/oj hÅlqe pareiaiÍj,(...)
                                            te/xnv d' a)mfilafhj ouÃtij to/son oÀsson ¹Apo/llwn:
                                            keiÍnoj o)i+steuthn eÃlax' a)ne/ra, keiÍnoj a)oido/n
                                            Foi¿b% gar kaiì to/con e)pitre/petai kaiì a)oidh/Ÿ,
                                            kei¿nou de qriaiì kaiì ma/ntiej: e)k de/ nu Foi¿bou
                                            i¹htroiì deda/asin a)na/blhsin qana/toio.

                                        3. Apolo se proclama adivino al nacer (Himnos
                                            Homéricos III, a Apolo 131 s.) (LDO #101, p.74)
                                            Eiãh moi ki¿qari¿j te (…) kampu/la to/ca,
                                             xrh/sw d' a)nqrw¯poisi Dioj nhmerte/a boulh/n.

4. Apolo protector de la poesía y de la música (HESÍODO, Teogonía 95) (LDO #107, p.76)
   )Ek ga/r toi Mouse/wn kaiì e(khbo/lou ¹Apo/llwnoj
   aÃndrej a)oidoiì eÃasin e)piì xqo/na kaiì kiqaristai¿,

5. Dioses inventores de instrumentos musicales (PAUSANIAS, Descripción de Grecia V 21,
   14-8) (LDO #108, p.76)
   Meta de tou=ton ¹Apo/llwnoj kaiì ¸Ermou= bwmo/j e)stin e)n koin%½, dio/ti ¸Ermh=n lu/raj,
   ¹Apo/llwna de eu(re/thn eiånai kiqa/raj ¸Ellh/nwn e)stiìn e)j au)touj lo/goj.




                                                    9
6. Apolo mata a la serpiente
   Pitón (HIGINO, Fábulas
   140) (LDO #109, p.77)
   Python Terrae filius draco ingens.
   Hic ante Apollinem ex oraculo in
   monte Parnasso responsa dare
   solitus erat. Huic ex Latonae partu
   interitus erat fato futurus. (...)
   Python ubi sensit Latonam ex Iove
   gravidam esse, persequi coepit, ut
   eam interficeret. At Latonam Iovis
   iussu ventus Aquilo sublatam ad
   Neptunum pertulit; ille eam tutatus
   est (...). Post diem quartum quam
   essent nati, Apollo matris poenas
   exsecutus est; nam Parnassum
   venit et Pythonem sagittis interfecit (inde Pythius est dictus) ossaque
   eius in cortinam coniecit et in templo suo posuit, ludosque funebres
   ei fecit, qui ludi Pythia dicuntur.

7. Apolo mata a la serpiente Pitón (HIGINO, Fábulas 140)
   (LDO #109, p.77)
   Hectore sepulto cum Achilles circa moenia Troianorum vagaretur ac
   diceret se solum Troiam expugnasse, Apollo iratus Alexandrum
   Parin se simulans talum, quem mortalem habuisse dicitur, sagitta
   percussit et occidit.

                                       8. Apolo “padre” de
                                           Augusto (SUETONIO,
                                           Vida de los XII Césares,
                                           Vida de Augusto 94, 4)
                                           (LDO #127, p.87)
                                           In Asclepiadis Mendetis
                                           Theologumenon libris lego, Atiam, cum ad sollemne Apollinis
                                           sacrum media nocte uenisset, posita in templo lectica, dum ceterae
                                           matronae dormirent, obdormisse; draconem repente irrepsisse ad
                                           eam pauloque post egressum; illam expergefactam quasi a
                                           concubitu mariti purificasse se; et statim in corpore eius extitisse
                                           maculam uelut picti draconis nec potuisse umquam exigi, adeo ut
                                           mox publicis balineis perpetuo abstinuerit; Augustum natum
                                           mense decimo et ob hoc Apollinis filium existimatum.




                                                        10
ARTEMIS / DIANA
1. Diana asiste a su madre en el parto (SERVIO,
   Comentarios a la Eneida III,73) (LDO #168, p.116)
   Sane nata Diana parturienti Apollinem matri dicitur praebuisse
   obstetricis officium: unde cum Diana sit virgo, tamen a
   parturientibus invocatur.

                                  2. Diana identificada con la
                                     Luna (VIRGILIO, Eneida x,
                                     215 s.) (LDO #170, p.117)
                                     Iamque dies caelo concesserat
                                     almaque curru
                                     noctivago Phoebe medium
                                     pulsabat Olympum:

                                  3. Explicación de tal
                               identificación
                               (SERVIO,
                               Comentarios a la
   Eneida IV,511) (LDO #173, p.118)
   Non nulli eandem Lucinam, Dianam, Hecaten appellant ideo,
   quia uni deae tres adsignant potestates nascendi valendi
   moriendi: et quidem nascendi Lucinam deam esse dicunt,
   valendi Dianam, moriendi Hecaten: ob quam triplicem
   potestatem triformem eam triplicemque finxerunt, cuius in
   triviis templa ideo struxerunt.

                                         4. Diosa de la caza y de los montes (Himnos Homéricos
                                                          XXVII, a Ártemis 1-10) (LDO #182, p.125)
                                               ãArtemin a)ei¿dw xrushla/katon keladeinhn
                                                parqe/non ai¹doi¿hn e)lafhbo/lon i¹oxe/airan
                                                 au)tokasignh/thn xrusao/rou ¹Apo/llwnoj,
                                             hÁ kat' oÃrh skio/enta kaiì aÃkriaj h)nemoe/ssaj
                                                aÃgrv terpome/nh pagxru/sea to/ca titai¿nei
                                            pe/mpousa stono/enta be/lh: trome/ei de ka/rhna
                                                u(yhlw½n o)re/wn, i¹axeiÍ d' eÃpi da/skioj uÀlh
                                            deinon u(po klaggh=j qhrw½n, fri¿ssei de/ te gaiÍa
                                             po/ntoj t' i¹xquo/eij: h( d' aÃlkimon hÅtor eÃxousa
                                            pa/ntv e)pistre/fetai qhrw½n o)le/kousa gene/qlhn.




                                                     11
HRMHS / MERCURIUS

                            1. Hermes y Afrodita, padres de Hermafrodito (OVIDIO,
                               Metamorfosis IV 288-291) (LDO #380, p.259)
                               Mercurio puerum diva Cythereide natum
                               naides Idaeis enutrivere sub antris,
                               cuius erat facies, in qua materque paterque
                               cognosci possent; nomen quoque traxit ab illis.

                            2. Apolo le profetiza que será el patrono de los ladrones (Himnos
                               Homéricos IV, a Hermes 282-293) (LDO #388, p.262)
                               )/ åW pe/pon h)peropeuta dolofradej hÅ se ma/l' oiãw
                               polla/kij a)ntitorou=nta do/mouj euÅ naieta/ontaj
                               eÃnnuxon ouà x' eÀna mou=non e)p' ouÃdei+ fw½ta kaqi¿ssai
                               skeua/zonta kat' oiåkon aÃter yo/fou, oiâ' a)goreu/eij.
                               pollouj d' a)grau/louj a)kaxh/seij mhloboth=raj
                               ouÃreoj e)n bh/ssvj, o(po/tan kreiw½n e)rati¿zwn

                               a)ntv=j boukoli¿oisi kaiì ei¹ropo/koij o)i¿+essin.
                               a)ll' aÃge, mh pu/mato/n te kaiì uÀstaton uÀpnon i¹au/svj,
                               e)k li¿knou kata/baine melai¿nhj nuktoj e(taiÍre.
                               tou=to gar ouÅn kaiì eÃpeita met' a)qana/toij ge/raj eÀceij:
                               a)rxoj fhlhte/wn keklh/seai hÃmata pa/nta.

                           3. Inventor de la palabra y de las lenguas (HIGINO, Fábulas
                               143, 2) (LDO #392, p.264)
                               homines ante saecula multa sine oppidis legibusque uitam exegerunt, una
                               lingua loquentes, sub Iouis imperio, sed postquam Mercurius sermones
                               hominum interpretatus est, unde h(rmhneuth/j dicitur [esse] interpres
                               (Mercurius enim Graece (Hrmhj uocatur; idem nationes distribuit), tum
                               discordia inter mortales esse coepit, quod Ioui placitum non est.

                           4. Inventor del alfabeto y maestro de los ejercicios gimnásticos
                               (HIGINO,
                               Fábulas 277, 1-
                               3) (LDO #392,
                               p.264)
Parcae, Clotho Lachesis Atropos, invenerunt
litteras Graecas septem, Α Β Η Τ Ι Υ . . ; alii
dicunt Mercurium ex gruum volatu, quae cum
volant litteras exprimunt; (…) idem Mercurius et
palaestram mortales primus docuit.



                                                   12
5. Invención de la lira (Himnos Homéricos IV, a Hermes 20-58) (LDO #397, p.267)
   oÁj kaiì e)peiì dh mhtroj a)p' a)qana/twn qo/re gui¿wn
   ou)ke/ti dhron eÃkeito me/nwn i¸er%½ e)niì li¿kn%,
   a)ll' oÀ g' a)nai¿+caj zh/tei bo/aj ¹Apo/llwnoj
   ou)don u(perbai¿nwn u(yhrefe/oj aÃntroio.
   eÃnqa xe/lun eu(rwÜn e)kth/sato muri¿on oÃlbon:
    ¸Ermh=j toi prw¯tista xe/lun tekth/nat' a)oido/n,
   hÀ r(a/ oi¸ a)ntebo/lhsen e)p' au)lei¿vsi qu/rvsi
   boskome/nh propa/roiqe do/mwn e)riqhle/a poi¿hn,
   sau=la posiìn bai¿nousa: Dioj d' e)riou/nioj ui¸oj
   a)qrh/saj e)ge/lasse kaiì au)ti¿ka mu=qon eÃeipe:
      su/mbolon hÃdh moi me/g' o)nh/simon, ou)k o)nota/zw.
   xaiÍre fuhn e)ro/essa xoroitu/pe daitoj e(tai¿rh,
   a)spasi¿h profaneiÍsa: po/qen to/de kalon aÃqurma
   ai¹o/lon oÃstrakon eÀsso xe/luj oÃresi zw¯ousa;
   a)ll' oiãsw s' ei¹j dw½ma labw¯n: oÃfelo/j ti¿ moi eÃssv,
   ou)d' a)potimh/sw: su de/ me prw¯tiston o)nh/seij.
   oiãkoi be/lteron eiånai, e)peiì blaberon to qu/rhfin:
   hÅ gar e)phlusi¿hj poluph/monoj eÃsseai eÃxma
   zw¯ous': hÄn de qa/nvj to/te ken ma/la kalon a)ei¿doij.
      áWj aÃr' eÃfh: kaiì xersiìn aÀm' a)mfote/rvsin a)ei¿raj
   aÄy eiãsw ki¿e dw½ma fe/rwn e)rateinon aÃqurma.
   eÃnq' a)naphlh/saj glufa/n% polioiÍo sidh/rou
   ai¹w½n' e)ceto/rhsen o)resk%¯oio xelw¯nhj.
   w¨j d' o(po/t' w©ku no/hma dia ste/rnoio perh/sv
   a)ne/roj oÀn te qaminaiì e)pistrwfw½si me/rimnai,
   hÄ oÀte dinhqw½sin a)p' o)fqalmw½n a)marugai¿,
   wÑj aÀm' eÃpoj te kaiì eÃrgon e)mh/deto ku/dimoj ¸Ermh=j.
   ph=ce d' aÃr' e)n me/troisi tamwÜn do/nakaj kala/moio
   peirh/naj dia nw½ta dia r(inoiÍo xelw¯nhj.
   a)mfiì de de/rma ta/nusse booj prapi¿dessin e(v=si,
   kaiì ph/xeij e)ne/qhk', e)piì de zugon hÃraren a)mfoiÍn,
   e(pta de sumfw¯nouj o)i¿+wn e)tanu/ssato xorda/j.
   au)tar e)peiì dh teu=ce fe/rwn e)rateinon aÃqurma
   plh/ktr% e)peirh/tize kata me/loj, h( d' u(po xeiroj
   smerdale/on kona/bhse: qeoj d' u(po kalon aÃeiden
   e)c au)tosxedi¿hj peirw¯menoj, h)u/+te kou=roi
   h(bhtaiì qali¿vsi paraibo/la kertome/ousin,
   a)mfiì Di¿a Kroni¿dhn kaiì Maia/da kallipe/dilon
   oÁn pa/roj w©ri¿zeskon e(tairei¿v filo/thti,
   hÀn t' au)tou= genehn o)nomakluton e)conoma/zwn:

6. Estatua de Hermes (PAUSANIAS Descripción de Grecia V 17,3) (LDO #412, p.273)
   Xro/n% de uÀsteron kaiì aÃlla a)ne/qesan: )Ermh=n li¿qou, Dio/nuson de fe/rei nh/pion, te/xnh
   de/ e)sti Pracite/louj.

                                                  13
AFRODITH / VENUS
1. Afrodita hija de Zeus (HOMERO,
   Ilíada 426-428) (LDO #14, p.25)
   áWj fa/to, mei¿dhsen de pathr
   a)ndrw½n te qew½n te,
   kai¿ r(a kalessa/menoj prose/fh
   xrush=n ¹Afrodi¿thn:
   ouà toi te/knon e)mon de/dotai
   polemh/i+a eÃrga,

2. Esposa de Hefesto (APOLONIO
   RODIO, Argonáuticas III 36-40)
   (LDO #15, p.26)
   åH, kaiì a)nai¿+casai e)piì me/ga dw½ma
   ne/onto
    Ku/pridoj, oÀrra/ te/ oi¸ deiÍmen po/sij a)mfiguh/eij,
   o(ppo/te min ta prw½ta paraiì Dioj hÅgen aÃkoitin.

3. Afrodita y Dioniso padres de Príapo (DIODORO SÍCULO,
   Biblioteca histórica IV 6, 1) (LDO #20, p.26)
   Muqologou=sin ouÅn oi¸ palaioiì ton Pri¿apon ui¸on men eiånai
   Dionu/sou kaiì ¹Afrodi¿thj, piqanw½j thn ge/nesin tau/thn e)ch-
   gou/menoi: touj gar oi¹nwqe/ntaj fusikw½j e)nteta/sqai proj taj
   a)frodisiakaj h(dona/j.

4. De la unión de Afrodita y Anquises nace Eneas (Himnos
   Homéricos V, a Afrodita 171-197 y 281-288) (LDO #26, p.30)
   áWj fa/q': o( d' e)c uÀpnoio ma/l' e)mmape/wj u(pa/kousen. (…)
   ¹Agxi¿sh, ku/diste kataqnhtw½n a)nqrw¯pwn,
   qa/rsei, mhde/ ti sv=si meta fresiì dei¿diqi li¿hn:
   ou) ga/r toi¿ ti de/oj paqe/ein kakon e)c e)me/qen ge (…)
   soiì d' eÃstai fi¿loj ui¸oj oÁj e)n Trw¯essin a)na/cei
   kaiì paiÍdej pai¿dessi diamperej e)kgega/ontai:
   t%½ de kaiì Ai¹nei¿aj oÃnom' eÃssetai (…)
   hÄn de/ tij eiãrhtai¿ se kataqnhtw½n a)nqrw¯pwn
   hÀ tij soiì fi¿lon ui¸on u(po zw¯nv qe/to mh/thr,
   t%½ de su muqeiÍsqai memnhme/noj wÐj se keleu/w:
   fasi¿n toi nu/mfhj kalukw¯pidoj eÃkgonon eiånai (…)
   ei¹ de/ ken e)cei¿pvj kaiì e)peu/ceai aÃfroni qum%½
   e)n filo/thti migh=nai e)u+stefa/n% Kuqerei¿v,
   Zeu/j se xolwsa/menoj bale/ei yolo/enti keraun%½.




                                                     14
5. Diosa vivificadora de toda la naturaleza (LUCRECIO, La naturaleza de las cosas I 4-20)
   (LDO #40, p.35)
   …per te quoniam genus omne animantum
   concipitur visitque exortum lumina solis:
   te, dea, te fugiunt venti, te nubila caeli
   adventumque tuum, tibi suavis daedala tellus
   summittit flores, tibi rident aequora ponti
   placatumque nitet diffuso lumine caelum.
   nam simul ac species patefactast verna diei
   et reserata viget genitabilis aura favoni,
   aeriae primum volucris te, diva, tuumque
   significant initum perculsae corda tua vi.
   inde ferae pecudes persultant pabula laeta
   et rapidos tranant amnis: ita capta lepore
   te sequitur cupide quo quamque inducere pergis.
   denique per maria ac montis fluviosque rapacis
   frondiferasque domos avium camposque virentis
   omnibus incutiens blandum per pectora amorem
   efficis ut cupide generatim saecla propagent.

6. Diosa de la belleza (Himnos Homéricos VI, a Afrodita 1-18) (LDO #36, p.34)
                              Ai¹doi¿hn xrusoste/fanon kalhn ¹Afrodi¿thn
                              #Ãsomai, hÁ pa/shj Ku/prou krh/demna le/logxen
                              ei¹nali¿hj, oÀqi min Zefu/rou me/noj u(gron a)e/ntoj
                              hÃneiken kata ku=ma polufloi¿sboio qala/sshj
                              a)fr%½ eÃni malak%½: thn de xrusa/mpukej âWrai
                              de/cant' a)spasi¿wj, periì d' aÃmbrota eiàmata eÀssan,
                              kratiì d' e)p' a)qana/t% stefa/nhn euÃtukton eÃqhkan
                              kalhn xrusei¿hn, e)n de trhtoiÍsi loboiÍsin
                              aÃnqem' o)reixa/lkou xrusoiÍo/ te timh/entoj,
                              deirv= d' a)mf' a(palv= kaiì sth/qesin a)rgufe/oisin
                              oÀrmoisi xruse/oisin e)ko/smeon oiâsi¿ per au)taiì
                               âWrai kosmei¿sqhn xrusa/mpukej o(ppo/t' iãoien
                              e)j xoron i¸mero/enta qew½n kaiì dw¯mata patro/j.
                              au)tar e)peiì dh pa/nta periì xroiì+ ko/smon eÃqhkan
                              hÅgon e)j a)qana/touj: oi¸ d' h)spa/zonto i¹do/ntej
                              xersi¿ t' e)decio/wnto kaiì h)rh/santo eÀkastoj
                              eiånai kouridi¿hn aÃloxon kaiì oiãkad' aÃgesqai,
                              eiådoj qauma/zontej i¹ostefa/nou Kuqerei¿hj.

7. Atribuciones de Afrodita (HESÍODO, Teogonía 203-206) (LDO #38, p.35)
   Tau/thn d' e)c a)rxh=j timhn eÃxei h)de le/logxe
   moiÍran e)n a)nqrw¯poisi kaiì a)qana/toisi qeoiÍsi,
   parqeni¿ouj t' o)a/rouj meidh/mata/ t' e)capa/taj te
   te/ryi¿n te glukerhn filo/thta/ te meilixi¿hn te.




                                                     15
8. Venus se venga del Sol por revelar su
   adulterio con Marte (OVIDIO,
   Metamorfosis IV 190-197) (LDO #380,
   p.259)
   'Exigit indicii memorem Cythereia poenam
   inque vices illum, tectos qui laesit amores,
   laedit amore pari. quid nunc, Hyperione nate,
   forma colorque tibi radiataque lumina prosunt?
   nempe, tuis omnes qui terras ignibus uris,
   ureris igne novo; quique omnia cernere debes,
   Leucothoen spectas et virgine figis in una,
   quos mundo debes, oculos.




                                                    9. Afrodita hace infieles a las hijas de Tindareo
                                                       (Escolios a Eurípides, Orestes 249) (LDO
                                                       #59, p.47)
                                                Sthsi¿xoro/j fhsin w¨j qu/wn toiÍj
                                                deoiÍj Tunda/rewj ¹Afrodi¿thj e)pela/qeto: dio
                                                o)rgisqeiÍsan thn qeon digamouj te kaiì
   triga/mouj kaiì leiya/ndrouj au)tou= taj qugate/raj poih=sai.
   kai ¸Hsi¿odoj de/:
      tv=sin de filommeidhj ¹Afrodi¿th
      h)ga/sqh prosidou=sa, kakhn de/ sf' eÃmbale fh/mhn.
      Tima/ndrh men eÃpeit' ãExemon prolipou=s' e)bebh/kei,
      iàketo d' e)j Fulh=a fi¿lon maka/ressi qeoiÍsin.
      wÑj de Klutaimnh/strh <pro>lipou=s' ¹Agame/mnona diÍon
      Ai¹gi¿sq% pare/lekto, kaiì eiàleto xei¿ron' a)koi¿thn.
      wÑj d' ¸Ele/nh vÃsxune le/xoj canqou= Menela/ou.

10. Culto en los puertos de Cnido y el Pireo (PAUSANIAS
   Descripción de Grecia I 1,3) (LDO #72, p.53)
   Proj de tv= qala/ssv Ko/nwn %©kodo/mhsen ¹Afrodi¿thj i¸ero/n,
   trih/reij Lakedaimoni¿wn katergasa/menoj periì Kni¿don thn e)n
   tv= Karikv= xerronh/s%. Kni¿dioi gar timw½sin ¹Afrodi¿thn
   ma/lista, kai¿ sfisin eÃstin i¸era th=j qeou=: to men gar
   a)rxaio/taton Dwri¿tidoj, meta de to ¹Akrai¿aj, new¯taton de hÁn
   Knidi¿an oi¸ polloi¿, Kni¿dioi de au)toiì kalou=sin EuÃploian.




                                                      16
11. Prostitución ritual en honor a Afrodita (HERÓDOTO, Historias I 199) (LDO #81, p.56)
      ¸O de dh aiãsxistoj tw½n no/mwn e)stiì toiÍsi Babulwni¿oisi oÀde:
    deiÍ pa=san gunaiÍka e)pixwri¿hn i¸zome/nhn e)j i¸ron ¹Afrodi¿thj
    aÀpac e)n tv= zo/v mixqh=nai a)ndriì cei¿n%. (…) Ai¸ de ple/onej
    poieu=si wÒde: e)n teme/nei+ ¹Afrodi¿thj kate/atai ste/fanon periì
    tv=si kefalv=si eÃxousai qw¯miggoj pollaiì gunaiÍkej: ai¸ men
    gar prose/rxontai, ai¸ de a)pe/rxontai. Sxoinotene/ej de
    die/codoi pa/nta tro/pon [o(dw½n] eÃxousi dia tw½n gunaikw½n, di'
    wÒn oi¸ ceiÍnoi diecio/ntej e)kle/gontai. ãEnqa e)pean iàzhtai gunh/,
    ou) pro/teron a)palla/ssetai e)j ta oi¹ki¿a hà ti¿j oi¸ cei¿nwn
    a)rgu/rion e)mbalwÜn e)j ta gou/nata mixqv= eÃsw tou= i¸rou=.
    ¹Embalo/nta de deiÍ ei¹peiÍn toso/nde:")Epikale/w toi thn qeon
    Mu/litta." Mu/litta de kale/ousi thn ¹Afrodi¿thn ¹Assu/rioi. To
    de a)rgu/rion me/gaqo/j e)sti oÀson wÕn: ou) gar mh a)pw¯shtai: ou)
    ga/r oi¸ qe/mij e)sti¿: gi¿netai gar i¸ron tou=to to a)rgu/rion: t%½ de
    prw¯t% e)mbalo/nti eÀpetai ou)de a)podokim#= ou)de/na. ¹Epean de
    mixqv=, a)posiwsame/nh tv= qe%½ a)palla/ssetai e)j ta oi¹ki¿a,
    kaiì tw©po tou/tou ou)k ouÀtw me/ga ti¿ oi¸ dw¯seij %Ò min la/myeai.
    àOsai me/n nun eiãdeo/j te e)pamme/nai ei¹siì kaiì mega/qeoj, taxu
    a)palla/ssontai, oÀsai de aÃmorfoi au)te/wn ei¹si¿, xro/non
    pollon prosme/nousi ou) duna/menai ton no/mon e)kplh=sai: kaiì gar trie/tea kaiì tetrae/tea
    metece/terai xro/non me/nousi. ¹Eniaxv= de kaiì th=j Ku/prou e)stiì paraplh/sioj tou/t%
    no/moj.

12. En Corinto (ESTRABÓN, Geografía VIII
   6-20) (LDO #83, p.57)
   to/ te th=j ¹Afrodi¿thj i¸eron (…) plei¿ouj hÄ
   xili¿aj i¸erodou/louj e)ke/kthto e(tai¿raj, aÁj
   a)neti¿qesan tv= qe%½ kaiì aÃndrej kaiì
   gunaiÍkej. kaiì dia tau/taj ouÅn
   poluwxleiÍto h( po/lij kaiì e)plouti¿zeto: oi¸
   gar nau/klhroi r(#di¿wj e)canhli¿skonto,
   kaiì dia tou=to h( paroimi¿a fhsi¿n “ou)
   pantoj a)ndroj e)j Ko/rinqo/n e)sq' o( plou=j”.




                                                       17
ARHS / MARS
                        1. Los hijos de Ares y Afrodita (HESÍODO, Teogonía 933-937) (LDO
                           #133, p.96)
                           …au)tar ãArhi / r(inoto/r% Kuqe/reia Fo/bon kaiì DeiÍmon eÃtikte,
                           deinou/j, oià t' a)ndrw½n pukinaj klone/ousi fa/laggaj
                           e)n pole/m% kruo/enti sun ãArhi ptolipo/rq%,
                            ¸Armoni¿hn q', hÁn Ka/dmoj u(pe/rqumoj qe/t' aÃkoitin.

                        2. Las Amazonas (APOLONIO RODIO, Argonáuticas II 990-994)
                           (LDO #140, p.98)
                           ou) gar ¹Amazoni¿dej ma/l' e)phte/ej
                           a)ll' uÀbrij stono/essa kaiì ãAreoj eÃrga memh/lei:
                           dh gar kaiì genehn eÃsan ãAreoj ¸Armoni¿hj te
                           nu/mfhj, hÀ t' ãArhi+ filoptole/mouj te/ke kou/raj.

                        3. Marte padre de Rómulo (OVIDIO, Fastos III 11-25 y 73-80) (LDO
                           #142, p.99)
             Silvia Vestalis (quid enim vetat inde moveri?)
                   sacra lavaturas mane petebat aquas.
                                     (...)
              fessa resedit humo, ventosque accepit aperto
                   pectore, turbatas restituitque comas.
           dum sedet, umbrosae salices volucresque canorae
                 fecerunt somnos et leve murmur aquae;
                                     (…)
           Mars videt hanc visamque cupit potiturque cupita,
                       et sua divina furta fefellit ope.
            somnus abit, iacet ipsa gravis; iam scilicet intra
                  viscera Romanae conditor urbis erat.
                         Pater aeternae urbis dixit:
               'arbiter armorum, de cuius sanguine natus
                                 credor (…),
                 a te principium Romano dicimus anno:
                  primus de patrio nomine mensis erit.'
            vox rata fit, patrioque vocat de nomine mensem:
                    dicitur haec pietas grata fuisse deo.

4. Aspecto terrible del dios (Himnos Homéricos VIII, a
   Ares 1-5) (LDO #143, p.100)
   åArej u(permene/ta, brisa/rmate, xruseoph/lhc,
   o)brimo/qume, fe/raspi, polisso/e, xalkokorusta/,
   kartero/xeir, a)mo/ghte, dorusqene/j, eÀrkoj ¹Olu/mpou,
    Ni¿khj eu)pole/moio pa/ter, sunarwge Qe/mistoj,
   a)ntibi¿oisi tu/ranne, dikaiota/twn a)ge fwtw½n,

5. Marte sinónimo de guerra (VIRGILIO, Eneida IX 516) (LDO #152, p.104)
   nec curant caeco contendere Marte / amplius audaces Rutuli,…


                                                       18
HFAISTOS / VULCANUS
1. Hefesto es hijo únicamente de Hera (HESÍODO, Teogonía 927 s.)
   (LDO #307, p.213)
àHrh d' àHfaiston kluton ou) filo/thti migeiÍsa
gei¿nato, kaiì zame/nhse kaiì hÃrisen %Ò parakoi¿tv,
e)k pa/ntwn te/xnvsi kekasme/non Ou)raniw¯nwn.

2. Caco, hijo de Vulcano (VIRGILIO, Eneida VIII 193-199) (LDO
   #311, p.216)
   hic spelunca fuit uasto summota recessu,
   semihominis Caci facies quam dira tenebat
   solis inaccessam radiis; semperque recenti
   caede tepebat humus, foribusque adfixa superbis
   ora uirum tristi pendebant pallida tabo.
   huic monstro Volcanus erat pater: illius atros
   ore uomens ignis magna se mole ferebat.

3. La cojera del dios, provocada por Hera (Himnos Homéricos III, a Apolo 311-320) (LDO
   #314, p.217)
   ke/klute/ meu pa/ntej te qeoiì pa=sai¿ te qe/ainai,
    w¨j eÃm' a)tima/zein aÃrxei nefelhgere/ta Zeuj
    prw½toj, e)pei¿ m' aÃloxon poih/sato ke/dn'
   ei¹duiÍan:
    kaiì nu=n no/sfin e)meiÍo te/ke glaukw½pin ¹Aqh/nhn,
    hÁ pa=sin maka/ressi metapre/pei a)qana/toisin:
    au)tar oÀ g' h)pedanoj ge/gonen meta pa=si
   qeoiÍsi
    paiÍj e)moj àHfaistoj r(iknoj po/daj oÁn te/kon
   au)th
    r(i¿y' a)na xersiìn e(lou=sa kaiì eÃmbalon eu)re/i+
   po/nt%:
    a)lla/ e( Nhrh=oj quga/thr Qe/tij a)rguro/peza
    de/cato kaiì meta vÂsi kasignh/tvsi ko/missen:

4. La cojera de Hefesto hace reír a los dioses
   (HOMERO, Ilíada I, 595-600) (LDO #316, p.218)
   áWj fa/to, mei¿dhsen de qea leukw¯lenoj àHrh,
   meidh/sasa de paidoj e)de/cato xeiriì ku/pellon:
   au)tar oÁ toiÍj aÃlloisi qeoiÍj e)nde/cia pa=sin
   oi¹noxo/ei gluku ne/ktar a)po krhth=roj a)fu/sswn:
   aÃsbestoj d' aÃr' e)nw½rto ge/lwj maka/ressi qeoiÍsin
   w¨j iãdon àHfaiston dia dw¯mata poipnu/onta.




                                                     19
5. Vulcano en Lemnos (VALERIO FLACO,
  Argonáuticas II 82-95) (LDO #317, p.219)
  Tempore quo primum fremitus insurgere opertos
  caelicolum et regni sensit novitate tumentes
  Iuppiter aetheriae nec stare silentia pacis,
  Iunonem volucri primam suspendit Olympo
  horrendum chaos ostendens poenasque barathri.
  mox etiam pavidae temptantem vincula matris
  solvere praerupti Vulcanum vertice caeli
  devolvit. ruit ille polo noctemque diemque
  turbinis in morem, Lemni dum litore tandem
  insonuit. vox inde repens ut perculit urbem,
  adclinem scopulo inveniunt miserentque foventque
  alternos aegro cunctantem poplite gressus.
  hinc, reduci superas postquam pater adnuit arces,
  Lemnos cara deo nec fama notior.

6. La fragua de Vulcano (VIRGILIO, Eneida VIII 416-438) (LDO #321, p.222)
  insula Sicanium iuxta latus Aeoliamque                   deicit in terras, pars imperfecta manebat.
  erigitur Liparen fumantibus ardua saxis,                 tris imbris torti radios, tris nubis aquosae
  quam subter specus et Cyclopum exesa caminis             addiderant, rutuli tris ignis et alitis Austri.
  antra Aetnaea tonant, ualidique incudibus ictus          fulgores nunc terrificos sonitumque metumque
  auditi referunt gemitus, striduntque cauernis            miscebant operi flammisque sequacibus iras.
  stricturae Chalybum et fornacibus ignis anhelat,         parte alia Marti currumque rotasque uolucris
  Volcani domus et Volcania nomine tellus.                 instabant, quibus ille uiros, quibus excitat urbes;
  hoc tunc ignipotens caelo descendit ab alto.             aegidaque horriferam, turbatae Palladis arma,
  ferrum exercebant uasto Cyclopes in antro,               certatim squamis serpentum auroque polibant
  Brontesque Steropesque et nudus membra Pyragmon.         conexosque anguis ipsamque in pectore diuae
  his informatum manibus iam parte polita                  Gorgona desecto uertentem lumina collo.
  fulmen erat, toto genitor quae plurima caelo




                                                      20
AIDHS / PLUTO
1. Reparto del mundo según Poseidón (HOMERO, Ilíada XV, 188-193)
                                Zeuj kaiì e)gw¯, tri¿tatoj d' ¹Ai¿+dhj e)ne/roisin a)na/sswn.
                                trixqa de pa/nta de/dastai, eÀkastoj d' eÃmmore timh=j:
                                hÃtoi e)gwÜn eÃlaxon polihn aÀla naie/men ai¹eiì
                                pallome/nwn, ¹Ai¿+dhj d' eÃlaxe zo/fon h)ero/enta,
                                Zeuj d' eÃlax' ou)ranon eu)run e)n ai¹qe/ri kaiì nefe/lvsi:
                                gaiÍa d' eÃti cunh pa/ntwn kaiì makroj ãOlumpoj.

                                 2. La casa de Hades y su terrible perro (HESÍODO,
                                    Teogonía 767-773)
                                     ÃEnqa qeou= xqoni¿ou pro/sqen do/moi h)xh/entej
                                    [i¹fqi¿mou t' ¹Ai¿dew kaiì e)painh=j Persefonei¿hj]
                                    e(sta=sin, deinoj de ku/wn propa/roiqe fula/ssei,
                                    nhleih/j, te/xnhn de kakhn eÃxei: e)j men i¹o/ntaj
                                    sai¿nei o(mw½j ou)rv= te kaiì ouÃasin a)mfote/roisin,
                                    e)celqeiÍn d' ou)k auÅtij e)#= pa/lin, a)lla dokeu/wn
                                    e)sqi¿ei, oÀn ke la/bvsi pule/wn eÃktosqen i¹o/nta.


3. Los Cíclopes entregan a Hades el casco invisible (APOLODORO,
   Biblioteca I 7.1) (LDO #452, p.297)
Kaiì Ku/klwpej to/te Diiì men dido/asi bronthn kaiì a)straphn kaiì
kerauno/n, Plou/twni de kune/hn, Poseidw½ni de tri¿ainan: oi¸ de
tou/toij o(plisqe/ntej kratou=si Tita/nwn, kaiì kaqei¿rcantej au)touj
e)n t%½ Tarta/r% touj e(kato/gxeiraj kate/sthsan fu/lakaj. au)toiì de
diaklhrou=ntai periì th=j a)rxh=j, kaiì lagxa/nei Zeuj men thn e)n
ou)ran%½ dunastei¿an, Poseidw½n de thn e)n qala/ssv, Plou/twn de thn
e)n àAidou.

4. Perséfone se une a Hades (HESÍODO, Teogonía 912-937)
                                Au)tar o( Dh/mhtroj polufo/rbhj e)j le/xoj hÅlqen:
                                hÁ te/ke Persefo/nhn leukw¯lenon, hÁn ¹Aidwneuj
                                hÀrpasen hÂj para mhtro/j, eÃdwke de mhti¿eta Zeu/j.
                                  Mnhmosu/nhj d' e)cau=tij e)ra/ssato kalliko/moio,
                                e)c hÂj oi¸ Mou=sai xrusa/mpukej e)cege/nonto
                                e)nne/a, tv=sin aÀdon qali¿ai kaiì te/ryij a)oidh=j.
                                  LhtwÜ d' ¹Apo/llwna kaiì ãArtemin i¹oxe/airan
                                i¸mero/enta go/non periì pa/ntwn Ou)raniw¯nwn
                                gei¿nat' aÃr' ai¹gio/xoio Dioj filo/thti migeiÍsa.
                                  loisqota/thn d' àHrhn qalerhn poih/sat' aÃkoitin:
                                h( d' àHbhn kaiì ãArha kaiì Ei¹lei¿quian eÃtikte
                                mixqeiÍs' e)n filo/thti qew½n basilh=i kaiì a)ndrw½n.
                                  au)toj d' e)k kefalh=j glaukw¯pida gei¿nat' ¹Aqh/nhn,
                                                  21
deinhn e)greku/doimon a)ge/straton a)trutw¯nhn,
   po/tnian, v ke/ladoi¿ te aÀdon po/lemoi¿ te ma/xai te:
    àHrh d' àHfaiston kluton ou) filo/thti migeiÍsa
   gei¿nato, kaiì zame/nhse kaiì hÃrisen %Ò parakoi¿tv,
   e)k pa/ntwn te/xnvsi kekasme/non Ou)raniw¯nwn.
     e)k d' ¹Amfitri¿thj kaiì e)riktu/pou ¹Ennosigai¿ou
    Tri¿twn eu)rubi¿hj ge/neto me/gaj, oÀj te qala/sshj
   puqme/n' eÃxwn para mhtriì fi¿lv kaiì patriì aÃnakti
   nai¿ei xru/sea dw½, deinoj qeo/j. au)tar ãArhi
   r(inoto/r% Kuqe/reia Fo/bon kaiì DeiÍmon eÃtikte,
   deinou/j, oià t' a)ndrw½n pukinaj klone/ousi fa/laggaj
   e)n pole/m% kruo/enti sun ãArhi ptolipo/rq%,
    ¸Armoni¿hn q', hÁn Ka/dmoj u(pe/rqumoj qe/t' aÃkoitin.

5. El ciclo de Proserpina (OVIDIO, Metamorfosis,V, 564 y ss)
   “At medius fratrisque sui maestaeque sororis
   Iuppiter ex aequo volventem dividit annum:
   nunc dea, regnorum numen commune duorum,
   cum matre est totidem, totidem cum coniuge
   menses.”

6. El reino de Hades: el mundo de ultratumba.
   (VIRGILIO, Eneida, VI, 237-241)
   Spelunca alta fuit uastoque immanis hiatu,
   scrupea, tuta lacu nigro nemorumque tenebris,
   quam super haud ullae poterant impune uolantes
   tendere iter pennis: talis sese halitus atris
   faucibus effundens supera ad conuexa ferebat.




                                               7. Caronte (VIRGILIO, Eneida, VI, 298-303)
                                                    Portitor has horrendus aquas et flumina seruat
                                                    terribili squalore Charon, cui plurima mento
                                                    canities inculta iacet, stant lumina flamma,
                                                    sordidus ex umeris nodo dependet amictus.
                                                    ipse ratem conto subigit uelisque ministrat
                                                    et ferruginea subuectat corpora cumba…




                                                         22
Reparto del mundo según Poseidón
"Zeus, yo y el tercero, Hades, que reina sobre los muertos. El mundo se dividió en tres
partes, una para cada uno de nosotros: a mí me tocó en suerte habitar siempre en el mar
que blanqueó la espuma; a Hades, en cambio, las sombras y la niebla, y a Zeus el inmenso
cielo, en el éter siempre entre las nubes, en tanto que la Tierra y el Olimpo nos pertenecen
en común a los tres."
(HOMERO, Ilíada XV, 187-ss)

La casa de Hades y su terrible perro
“Allí lejos están las sonoras moradas del dios subterráneo [del robusto Hades y de la
terrible Perséfone], y delante vigila un terrible perro despiadado, y que tiene artes
horribles: a los que entran los saluda a la vez con la cola y con ambas orejas, pero no les
deja salir de nuevo, sino que, espiando, se come al que sorprende saliendo de las puertas”
(HESÍODO, Teogonía 767-773)

Perséfone se une a Hades
(HESÍODO, Teogonía 912-937)

La entrada del Hades
“un bosque de blancos chopos a orillas del río Océano”
(PAUSANIAS, X, 28 1)

El ciclo de Proserpina
“Júpiter, para acomodar la diferencia que había entre Plutón y Ceres, ordenó que
Prosérpina viviera seis meses del año con su marido y los otros seis con su madre.”
(OVIDIO, Metamorfosis, V, 564 y ss)

El reino de Hades: el mundo de ultratumba.
“Una profunda caverna de vasta abertura, protegida por un lago negro y las tinieblas de
los bosques.”
(VIRGILIO, Eneida, VI, 236)

Caronte
“Guarda aquellas aguas y aquellos ríos el horrible barquero Caronte, cuya suciedad
espanta; sobre el pecho le cae desaliñada barba blanca, de sus ojos brotan llamas; una
sórdida capa cuelga de sus hombros, prendida con un nudo; él mismo maneja su negra
barca con un garfio, dispone las velas y transporta en ella los muertos.”
(VIRGILIO, Eneida, VI, 298 y ss)




                                             23
HSTIA / VESTA
       1. Hija de Cronos y de Rea (HESÍODO, Teogonía 453-458)
          (LDO #413, p.277)
           ¸Rei¿h de dmhqeiÍsa Kro/n% te/ke fai¿dima te/kna,
           ¸Isti¿hn Dh/mhtra kaiì àHrhn xrusope/dilon,
          iãfqimo/n t' ¹Ai¿dhn, oÁj u(po xqoniì dw¯mata nai¿ei
          nhleej hÅtor eÃxwn, kaiì e)ri¿ktupon ¹Ennosi¿gaion,
           Zh=na/ te mhtio/enta, qew½n pate/r' h)de kaiì a)ndrw½n,
          tou= kaiì u(po bronth=j pelemi¿zetai eu)reiÍa xqw¯n.


2. La diosa sin imágenes (OVIDIO, Fastos VI 291-
  298) (LDO #415, p.278)
  Nec tu aliud Vestam quam vivam intellege flammam;
     nataque de flamma corpora nulla vides.
  iure igitur virgo est, quae semina nulla remittit
     nec capit, et comites virginitatis amat.
  esse diu stultus Vestae simulacra putavi,
     mox didici curvo nulla subesse tholo.
  ignis inexstinctus templo celatur in illo:
     effigiem nullam Vesta nec ignis habet.

     3. Eneas venera a Vesta entre los dioses
        patrios. (VIRGILIO, Eneida, V, 743-745)
        (LDO #417, p.279)
        Haec memorans cinerem et sopitos suscitat ignis,
        Pergameumque Larem et canae penetralia Vestae
        farre pio et plena supplex ueneratur acerra.




                           24
DIONISOS / BACCHUS
1. Invocación a Dionisio (Himnos Homéricos III, a Dionisio)
                      Ei¹j Dio/nuson
Kissoko/mhn Dio/nuson e)ri¿bromon aÃrxom' a)ei¿dein
 Zhnoj kaiì Seme/lhj e)rikude/oj a)glaon ui¸o/n,
oÁn tre/fon h)u/+komoi nu/mfai para patroj aÃnaktoj
deca/menai ko/lpoisi kaiì e)nduke/wj a)ti¿tallon
 Nu/shj e)n gua/loij: o( d' a)e/ceto patroj eÀkhti
aÃntr% e)n eu)w¯dei metari¿qmioj a)qana/toisin.
au)tar e)peiì dh to/nde qeaiì polu/umnon eÃqreyan,
dh to/te foiti¿zeske kaq' u(lh/entaj e)nau/louj
kiss%½ kaiì da/fnv pepukasme/noj: ai¸ d' aÀm' eÀponto
nu/mfai, o( d' e)chgeiÍto: bro/moj d' eÃxen aÃspeton uÀlhn.
  Kaiì su men ouÀtw xaiÍre polusta/ful' wÕ Dio/nuse:
doj d' h(ma=j xai¿rontaj e)j wÐraj auÅtij i¸ke/sqai,
                         e)k d' auÅq' w¨ra/wn ei¹j touj pollouj
                         e)niautou/j.

                        2. Nacimiento de Dioniso (HESÍODO, Teogonía 940-942)
                        Kadmhiìj d' aÃra oi¸ Seme/lh te/ke fai¿dimon ui¸on
                        mixqeiÍs' e)n filo/thti, Diw¯nuson polughqe/a,
                        a)qa/naton qnhth/: nu=n d' a)mfo/teroi qeoi¿ ei¹sin.

                        3. Origen asiático de del culto dionisíaco (EURÍPIDES, Bacantes, 20-
                            25)
                        e)j th/nde prw½ton hÅlqon ¸Ellh/nwn po/lin,
                             ta)keiÍ xoreu/saj kaiì katasth/saj e)maj
                             teleta/j, iàn' eiãhn e)mfanhj dai¿mwn brotoiÍj.
                                prw¯taj de Qh/baj th=sde gh=j ¸Ellhni¿doj
                             a)nwlo/luca, nebri¿d' e)ca/yaj xrooj
                             qu/rson te douj e)j xeiÍra, ki¿ssinon be/loj:

4. El rito dionisíaco (EURÍPIDES, Bacantes, 135-139)
h(duj e)n oÃresin, oÀtan e)k qia/swn dromai¿-
wn pe/sv pedo/se, ne-
bri¿doj eÃxwn i¸eron e)nduto/n, a)greu/wn
aiâma tragokto/non, w©mofa/gon xa/rin, i¸e/me-
noj e)j oÃrea Fru/gia, Lu/di', o( d' eÃcarxoj Bro/mioj,
                   eu)oiâ.

5. El origen del teatro está en el ditirambo, el verso
   dionisíaco (ARISTÓTELES, Poética I, 2.3)
Genome/nh d' ouÅn a)p' a)rxh=j au)tosxediastikh=j -kaiì au)th kaiì h(
kwm%di¿a, kaiì h( men a)po tw½n e)carxo/ntwn ton diqu/rambon, h( de
a)po tw½n ta fallika aÁ eÃti kaiì nu=n e)n pollaiÍj tw½n po/lewn
diame/nei nomizo/mena® kata mikron hu)ch/qh proago/ntwn oÀson
e)gi¿gneto faneron au)th=j: kaiì pollaj metabolaj metabalou=sa
h( trag%di¿a e)pau/sato, e)peiì eÃsxe thn au(th=j fu/sin.
                                                       25
6. Dioniso y las mujeres según Eurípides (EURÍPIDES,
                                              Bacantes 234-235)
                                           fileiÍ de t#= dustro/p% gunaikw½n
                                           a(rmoni¿# kaka du/stanoj a)mhxani¿a sunoikeiÍn,

                                           7. La enajenación de la música y el vino (EURÍPIDES,
                                              Bacantes 156-165)
                                           barubro/mwn u(po tumpa/nwn,
                                           euÃia ton euÃion a)gallo/menai qeon
                                           e)n Frugi¿aisi boaiÍj e)nopaiÍsi¿ te,
                                           lwtoj oÀtan eu)ke/ladoj
                                           i¸eroj i¸era pai¿gmata bre/mv, su/noxa
                                           foita/sin ei¹j oÃroj ei¹j oÃroj:




8. La flauta de Dioniso
    (ARISTÓTELES, Política
    1341a)
eÃti de ou)k eÃstin o( au)loj h)qikon
a)lla ma=llon o)rgiastiko/n, wÐste
proj touj toiou/touj au)t%½
kairouj xrhste/on e)n oiâj h(
qewri¿a ka/qarsin ma=llon
du/natai hÄ ma/qhsin.




                                           9. La flauta dionisíaca y su origen extranjero
                                              (ARISTÓTELES, Política 1342b. 4-16)
                                           Pa=sa gar bakxei¿a kaiì pa=sa h( toiau/th ki¿nhsij
                                           ma/lista tw½n o)rga/nwn e)stiìn e)n toiÍj au)loiÍj, tw½n d'
                                           a(rmoniw½n e)n toiÍj frugistiì me/lesi lamba/nei tau=ta to
                                           pre/pon.

10. El vino como medicina (EURÍPIDES, Bacantes 283)
Ou)d' eÃst' aÃllo fa/rmakon po/nwn.




                                                        26
Invocación a Dionisio
Comienzo por cantar al que ciñe de hiedra sus cabellos, al de poderoso bramido, Dioniso, hijo ilustre de Zeus y de la
gloriosísima Sémele, al que criaron las Ninfas de hermosa cabellera, tras haberlo recibido en sus regazos de su padre, el
Soberano. Cariñosamente lo cuidaron en los barrancos del Nisa, y él crecía por voluntad de su padre en una cueva fragante,
pero contado entre los inmortales.
Mas cuando las diosas acabaron ya de criar a quien sería motivo de muchos himnos, ya entonces frecuentaba los boscosos
valles, cubierto de hiedra y lauro. Las Ninfas lo seguían a una, y él las guiaba. El fragor se adueñaba del bosque inmenso.
Así que te saludo a ti también, Dioniso, pródigo en viñedos. Concédenos llegar alegres a las próximas estaciones y a después
de esas estaciones, por muchos años.
 (Himnos Homéricos III, a Dionisio)

Nacimiento de Dioniso
"y la cadmea Sémele, igualmente en trato amoroso con él [Zeus], dio a luz un ilustre hijo, el muy risueño Dioniso, un inmortal
siendo ella mortal. Ahora ambos son dioses"
(HESÍODO, Teogonía, 940-942)

Origen asiático de del culto dionisíaco
“...he llegado en primer lugar a esta ciudad de los griegos, tras de haber levado allí [Lidia, Frigia, Arabia y Asia] también
mis coros y fundado mis ritos, a fin de ser un dios patente a los mortales. A Tebas, la primera en esta tierra helénica la he
alzado con mi grito...”
(EURÍPIDES, Bacantes, 20-25)

El rito dionisíaco
¡Qué gozo en las montañas, cuando en medio del cortejo lanzado a la carrera se arroja al suelo [Dioniso], con su sacro
hábito de piel de corzo, buscando la sangre del cabrito inmolado, delicia de la carne cruda, mientras va impetuoso por montes
frigios, lidios!
(EURÍPIDES, Bacantes, 135-139)

Retrato del dios
"que lleva una melena larga y perfumada de bucles rubios, de rostro lascivo con la atractiva mirada de Afrodita en sus ojos"
(EURÍPIDES, Bacantes, 234-235).

Dionisio y las mujeres según Eurípides
"la dura y desafortunada impotencia ante los dolores del parto y el delirio armonizan con la difícil condición de las mujeres"
(EURÍPIDES, Hipólito, 163-165).

La enajenación de la música y el vino
“al son de panderos de sordo retumbo, festejando con gritos de ¡evohé! al dios del evohé, entre los gritos y aclamaciones
frigias, al tiempo que la sagrada flauta de loto melodioso modula sus sagradas tonadas, en acompañamientos para las que
acuden al monte, al monte”.
(EURÍPIDES, Bacantes, 156-165)

La flauta de Dioniso
"la flauta no es un instrumento moral, sino más bien orgiástico, de modo que debe utilizarse en aquellas ocasiones en las que
el espectáculo pretende más la purificación que la enseñanza"
(ARISTÓTELES, Política, 1341a).

La flauta y su origen extranjero
"todo el delirio báquico y todo el tumulto de tal clase [...] se expresa por medio de la flauta, de entre los instrumentos, de
modo especial, y entre las armonías toma el parecido de las músicas frigias"
(ARISTÓTELES, Política, 1342b.4 13-6)

El vino como medicina
"¡No hay otra medicina para las penas!" (EURÍPIDES, Bacantes, 283)

El origen del teatro está en el ditirambo, el verso dionisíaco
Por lo demás, haciéndose al principio sin arte así ésta como la comedia (la tragedia por los corifeos de la farsa ditirámbica,
la comedia por los del coro fálico, cuyas mojigangas duran todavía en muchas ciudades recibidas por ley), poco a poco fue
tomando cuerpo, promoviéndolas los dichos, hasta descubrirse tal cual forma de ellas. Con eso la tragedia, probadas muchas
mutaciones, hizo punto, ya que adquirió su ser natural
(ARISTÓTELES, Poética I, 2.3)




                                                                27

More Related Content

Viewers also liked (16)

Rosas Brancas
Rosas BrancasRosas Brancas
Rosas Brancas
 
Tdt
TdtTdt
Tdt
 
FFormato Único Hoja de Vida
FFormato Único Hoja de VidaFFormato Único Hoja de Vida
FFormato Único Hoja de Vida
 
Presentacion 8vo a
Presentacion 8vo aPresentacion 8vo a
Presentacion 8vo a
 
Tics encuesta mas conclusion
Tics encuesta mas conclusionTics encuesta mas conclusion
Tics encuesta mas conclusion
 
Tics encuesta
Tics encuestaTics encuesta
Tics encuesta
 
Unidad ii justinooo
Unidad ii justinoooUnidad ii justinooo
Unidad ii justinooo
 
Pao naty y_sabri[1][1]
Pao naty y_sabri[1][1]Pao naty y_sabri[1][1]
Pao naty y_sabri[1][1]
 
Fabuladelagallina
FabuladelagallinaFabuladelagallina
Fabuladelagallina
 
El plan de XanGo España
El plan de XanGo EspañaEl plan de XanGo España
El plan de XanGo España
 
Finales jugadas por el barcelona fc
Finales jugadas por el barcelona fcFinales jugadas por el barcelona fc
Finales jugadas por el barcelona fc
 
Trabajo del sena Powert Point
Trabajo del sena Powert PointTrabajo del sena Powert Point
Trabajo del sena Powert Point
 
Andrés ricardo agila gomez
Andrés ricardo agila gomezAndrés ricardo agila gomez
Andrés ricardo agila gomez
 
Lecturass
LecturassLecturass
Lecturass
 
Presentaciones electronicas ubuntu_la chida
Presentaciones electronicas ubuntu_la chidaPresentaciones electronicas ubuntu_la chida
Presentaciones electronicas ubuntu_la chida
 
Anabel Ortiz 2016
Anabel Ortiz 2016Anabel Ortiz 2016
Anabel Ortiz 2016
 

Similar to Textos dioses (8)

Filostrato06b
Filostrato06bFilostrato06b
Filostrato06b
 
Filostrato05
Filostrato05Filostrato05
Filostrato05
 
ESC -TODAS.ppt
ESC -TODAS.pptESC -TODAS.ppt
ESC -TODAS.ppt
 
Helenicas 2019
Helenicas 2019Helenicas 2019
Helenicas 2019
 
Diapositivas doctorado Málaga.ppt
Diapositivas doctorado Málaga.pptDiapositivas doctorado Málaga.ppt
Diapositivas doctorado Málaga.ppt
 
Febrero 2020
Febrero   2020Febrero   2020
Febrero 2020
 
El sol fuente de energía y vida: Aprovechamiento de las energías del sol
El sol fuente de energía y vida: Aprovechamiento de las energías del sol El sol fuente de energía y vida: Aprovechamiento de las energías del sol
El sol fuente de energía y vida: Aprovechamiento de las energías del sol
 
Guarani idiomatica 2018
Guarani   idiomatica 2018Guarani   idiomatica 2018
Guarani idiomatica 2018
 

More from madriles2011

Paseo mitológico por_madrid-1
Paseo mitológico por_madrid-1Paseo mitológico por_madrid-1
Paseo mitológico por_madrid-1
madriles2011
 
Madrid paso a_paso (2)
Madrid paso a_paso (2)Madrid paso a_paso (2)
Madrid paso a_paso (2)
madriles2011
 
Pongamos& 32 que&_32_hablo&_32_de&_32_madrid
Pongamos& 32 que&_32_hablo&_32_de&_32_madridPongamos& 32 que&_32_hablo&_32_de&_32_madrid
Pongamos& 32 que&_32_hablo&_32_de&_32_madrid
madriles2011
 
Madrid misterioso 2
Madrid misterioso 2Madrid misterioso 2
Madrid misterioso 2
madriles2011
 
Madrid misterioso 1
Madrid misterioso 1Madrid misterioso 1
Madrid misterioso 1
madriles2011
 
Madrid antiguo1 (1)
Madrid antiguo1 (1)Madrid antiguo1 (1)
Madrid antiguo1 (1)
madriles2011
 
Madrid antes y_en_guerra_
Madrid antes y_en_guerra_Madrid antes y_en_guerra_
Madrid antes y_en_guerra_
madriles2011
 
Madrid (la casa de tocameroque)
Madrid (la casa de tocameroque)Madrid (la casa de tocameroque)
Madrid (la casa de tocameroque)
madriles2011
 
Estación de chamberí
Estación de chamberíEstación de chamberí
Estación de chamberí
madriles2011
 
Enero 2010 retiro nevado
Enero 2010 retiro nevadoEnero 2010 retiro nevado
Enero 2010 retiro nevado
madriles2011
 
Curiosidadesde madrid
Curiosidadesde madridCuriosidadesde madrid
Curiosidadesde madrid
madriles2011
 
Preguntas sobre madrid
Preguntas sobre madridPreguntas sobre madrid
Preguntas sobre madrid
madriles2011
 

More from madriles2011 (17)

Paseo mitológico por_madrid-1
Paseo mitológico por_madrid-1Paseo mitológico por_madrid-1
Paseo mitológico por_madrid-1
 
Tapas madrid
Tapas madridTapas madrid
Tapas madrid
 
Madrid paso a_paso (2)
Madrid paso a_paso (2)Madrid paso a_paso (2)
Madrid paso a_paso (2)
 
Pongamos& 32 que&_32_hablo&_32_de&_32_madrid
Pongamos& 32 que&_32_hablo&_32_de&_32_madridPongamos& 32 que&_32_hablo&_32_de&_32_madrid
Pongamos& 32 que&_32_hablo&_32_de&_32_madrid
 
Mingote
MingoteMingote
Mingote
 
Madrid misterioso 2
Madrid misterioso 2Madrid misterioso 2
Madrid misterioso 2
 
Madrid misterioso 1
Madrid misterioso 1Madrid misterioso 1
Madrid misterioso 1
 
Madrid antiguo1 (1)
Madrid antiguo1 (1)Madrid antiguo1 (1)
Madrid antiguo1 (1)
 
Madrid antes y_en_guerra_
Madrid antes y_en_guerra_Madrid antes y_en_guerra_
Madrid antes y_en_guerra_
 
Madrid antiguo5
Madrid antiguo5Madrid antiguo5
Madrid antiguo5
 
Madrid (la casa de tocameroque)
Madrid (la casa de tocameroque)Madrid (la casa de tocameroque)
Madrid (la casa de tocameroque)
 
Estación de chamberí
Estación de chamberíEstación de chamberí
Estación de chamberí
 
Enero 2010 retiro nevado
Enero 2010 retiro nevadoEnero 2010 retiro nevado
Enero 2010 retiro nevado
 
Elmadrid
ElmadridElmadrid
Elmadrid
 
Curiosidadesde madrid
Curiosidadesde madridCuriosidadesde madrid
Curiosidadesde madrid
 
Corralas
CorralasCorralas
Corralas
 
Preguntas sobre madrid
Preguntas sobre madridPreguntas sobre madrid
Preguntas sobre madrid
 

Recently uploaded

2 REGLAMENTO RM 0912-2024 DE MODALIDADES DE GRADUACIÓN_.pptx
2 REGLAMENTO RM 0912-2024 DE MODALIDADES DE GRADUACIÓN_.pptx2 REGLAMENTO RM 0912-2024 DE MODALIDADES DE GRADUACIÓN_.pptx
2 REGLAMENTO RM 0912-2024 DE MODALIDADES DE GRADUACIÓN_.pptx
RigoTito
 
🦄💫4° SEM32 WORD PLANEACIÓN PROYECTOS DARUKEL 23-24.docx
🦄💫4° SEM32 WORD PLANEACIÓN PROYECTOS DARUKEL 23-24.docx🦄💫4° SEM32 WORD PLANEACIÓN PROYECTOS DARUKEL 23-24.docx
🦄💫4° SEM32 WORD PLANEACIÓN PROYECTOS DARUKEL 23-24.docx
EliaHernndez7
 
Proyecto de aprendizaje dia de la madre MINT.pdf
Proyecto de aprendizaje dia de la madre MINT.pdfProyecto de aprendizaje dia de la madre MINT.pdf
Proyecto de aprendizaje dia de la madre MINT.pdf
patriciaines1993
 
Concepto y definición de tipos de Datos Abstractos en c++.pptx
Concepto y definición de tipos de Datos Abstractos en c++.pptxConcepto y definición de tipos de Datos Abstractos en c++.pptx
Concepto y definición de tipos de Datos Abstractos en c++.pptx
Fernando Solis
 

Recently uploaded (20)

2 REGLAMENTO RM 0912-2024 DE MODALIDADES DE GRADUACIÓN_.pptx
2 REGLAMENTO RM 0912-2024 DE MODALIDADES DE GRADUACIÓN_.pptx2 REGLAMENTO RM 0912-2024 DE MODALIDADES DE GRADUACIÓN_.pptx
2 REGLAMENTO RM 0912-2024 DE MODALIDADES DE GRADUACIÓN_.pptx
 
Prueba de evaluación Geografía e Historia Comunidad de Madrid 2º de la ESO
Prueba de evaluación Geografía e Historia Comunidad de Madrid 2º de la ESOPrueba de evaluación Geografía e Historia Comunidad de Madrid 2º de la ESO
Prueba de evaluación Geografía e Historia Comunidad de Madrid 2º de la ESO
 
Factores que intervienen en la Administración por Valores.pdf
Factores que intervienen en la Administración por Valores.pdfFactores que intervienen en la Administración por Valores.pdf
Factores que intervienen en la Administración por Valores.pdf
 
SISTEMA RESPIRATORIO PARA NIÑOS PRIMARIA
SISTEMA RESPIRATORIO PARA NIÑOS PRIMARIASISTEMA RESPIRATORIO PARA NIÑOS PRIMARIA
SISTEMA RESPIRATORIO PARA NIÑOS PRIMARIA
 
Interpretación de cortes geológicos 2024
Interpretación de cortes geológicos 2024Interpretación de cortes geológicos 2024
Interpretación de cortes geológicos 2024
 
semana 4 9NO Estudios sociales.pptxnnnn
semana 4  9NO Estudios sociales.pptxnnnnsemana 4  9NO Estudios sociales.pptxnnnn
semana 4 9NO Estudios sociales.pptxnnnn
 
🦄💫4° SEM32 WORD PLANEACIÓN PROYECTOS DARUKEL 23-24.docx
🦄💫4° SEM32 WORD PLANEACIÓN PROYECTOS DARUKEL 23-24.docx🦄💫4° SEM32 WORD PLANEACIÓN PROYECTOS DARUKEL 23-24.docx
🦄💫4° SEM32 WORD PLANEACIÓN PROYECTOS DARUKEL 23-24.docx
 
INSTRUCCION PREPARATORIA DE TIRO .pptx
INSTRUCCION PREPARATORIA DE TIRO   .pptxINSTRUCCION PREPARATORIA DE TIRO   .pptx
INSTRUCCION PREPARATORIA DE TIRO .pptx
 
Los avatares para el juego dramático en entornos virtuales
Los avatares para el juego dramático en entornos virtualesLos avatares para el juego dramático en entornos virtuales
Los avatares para el juego dramático en entornos virtuales
 
Biografía de Charles Coulomb física .pdf
Biografía de Charles Coulomb física .pdfBiografía de Charles Coulomb física .pdf
Biografía de Charles Coulomb física .pdf
 
Prueba libre de Geografía para obtención título Bachillerato - 2024
Prueba libre de Geografía para obtención título Bachillerato - 2024Prueba libre de Geografía para obtención título Bachillerato - 2024
Prueba libre de Geografía para obtención título Bachillerato - 2024
 
Power Point E. S.: Los dos testigos.pptx
Power Point E. S.: Los dos testigos.pptxPower Point E. S.: Los dos testigos.pptx
Power Point E. S.: Los dos testigos.pptx
 
Tema 11. Dinámica de la hidrosfera 2024
Tema 11.  Dinámica de la hidrosfera 2024Tema 11.  Dinámica de la hidrosfera 2024
Tema 11. Dinámica de la hidrosfera 2024
 
Infografía EE con pie del 2023 (3)-1.pdf
Infografía EE con pie del 2023 (3)-1.pdfInfografía EE con pie del 2023 (3)-1.pdf
Infografía EE con pie del 2023 (3)-1.pdf
 
SESION DE PERSONAL SOCIAL. La convivencia en familia 22-04-24 -.doc
SESION DE PERSONAL SOCIAL.  La convivencia en familia 22-04-24  -.docSESION DE PERSONAL SOCIAL.  La convivencia en familia 22-04-24  -.doc
SESION DE PERSONAL SOCIAL. La convivencia en familia 22-04-24 -.doc
 
Proyecto de aprendizaje dia de la madre MINT.pdf
Proyecto de aprendizaje dia de la madre MINT.pdfProyecto de aprendizaje dia de la madre MINT.pdf
Proyecto de aprendizaje dia de la madre MINT.pdf
 
Tema 10. Dinámica y funciones de la Atmosfera 2024
Tema 10. Dinámica y funciones de la Atmosfera 2024Tema 10. Dinámica y funciones de la Atmosfera 2024
Tema 10. Dinámica y funciones de la Atmosfera 2024
 
Concepto y definición de tipos de Datos Abstractos en c++.pptx
Concepto y definición de tipos de Datos Abstractos en c++.pptxConcepto y definición de tipos de Datos Abstractos en c++.pptx
Concepto y definición de tipos de Datos Abstractos en c++.pptx
 
La Sostenibilidad Corporativa. Administración Ambiental
La Sostenibilidad Corporativa. Administración AmbientalLa Sostenibilidad Corporativa. Administración Ambiental
La Sostenibilidad Corporativa. Administración Ambiental
 
Supuestos_prácticos_funciones.docx
Supuestos_prácticos_funciones.docxSupuestos_prácticos_funciones.docx
Supuestos_prácticos_funciones.docx
 

Textos dioses

  • 1. LA ASAMBLEA DE LOS DIOSES 1. Zeus convoca a los dioses (HOMERO, Ilíada VIII, 1-3) (LDO #1, p.15) ¹HwÜj men kroko/peploj e)ki¿dnato pa=san e)p' aiåan, Zeuj de qew½n a)gorhn poih/sato terpike/raunoj a)krota/tv korufv= poludeira/doj Ou)lu/mpoio: 2. Júpiter preside la asamblea divina (OVIDIO, Metamorfosis VI 72-74) (LDO #2, p.15) Bis sex caelestes medio Iove sedibus altis augusta gravitate sedent; sua quemque deorum inscribit facies: Iovis est regalis imago; 3. Los doce en la Ilíada, unos del bando aqueo, otros del troyano (HOMERO, Ilíada XX, 31-40) (LDO #6, p.17) áWj eÃfato Kroni¿dhj, po/lemon d' a)li¿aston eÃgeire. ban d' iãmenai po/lemon de qeoiì di¿xa qumon eÃxontej: àHrh men met' a)gw½na new½n kaiì Pallaj ¹Aqh/nh h)de Poseida/wn gaih/oxoj h)d' e)riou/nhj ¸Ermei¿aj, oÁj e)piì fresiì peukali¿mvsi ke/kastai: àHfaistoj d' aÀma toiÍsi ki¿e sqe/nei+ blemeai¿nwn xwleu/wn, u(po de knh=mai r(w¯onto a)raiai¿. e)j de Trw½aj ãArhj koruqai¿oloj, au)tar aÀm' au)t%½ FoiÍboj a)kerseko/mhj h)d' ãArtemij i¹oxe/aira Lhtw¯ te Ca/nqo/j te filomeidh/j t' ¹Afrodi¿th. 4. Los doce en una ofrenda ritual en Roma (TITO LIVIO, Desde la fundación de la Ciudad XXII 10,9) (LDO #8, p.17) Sex pulvinaria in conspectu fuerunt, Iovi ac Iunoni unum, alterum Neptuno ac Minervae, tertium Marti ac Veneri, quartum Apollini ac Dianae, quintum Volcano ac Vestae, sextum Mercurio et Cereri. 1
  • 2. ZEUS / IUPPITER 1. Nacimiento (APOLODORO, Biblioteca I 1,6) (LDO #481, p.316) Kaiì prw¯thn men gennhqeiÍsan ¸Esti¿an kate/pien, eiåta Dh/mhtran kaiì àHran, meq' aÁj Plou/twna kaiì Poseidw½na. o)rgisqeiÍsa de e)piì tou/toij ¸Re/a paragi¿netai men ei¹j Krh/thn, o(phni¿ka ton Di¿a e)gkumonou=sa e)tu/gxane, genn#= de e)n aÃntr% th=j Di¿kthj Di¿a. kaiì tou=ton men di¿dwsi tre/fesqai Kou/rhsi¿ te kaiì taiÍj Melisse/wj paisiì nu/mfaij, ¹Adrastei¿# te kaiì ãIdv. AuÂtai men ouÅn$ ton paiÍda eÃtrefon t%½ th=j ¹Amalqei¿aj ga/lakti, oi¸ de Kou/rhtej eÃnoploi e)n t%½ aÃntr% to bre/foj fula/ssontej toiÍj do/rasi taj a)spi¿daj sune/krouon, iàna mh th=j tou= paidoj fwnh=j o( Kro/noj a)kou/sv. ¸Re/a de li¿qon sparganw¯sasa de/dwke Kro/n% katapieiÍn w¨j ton gegennhme/non paiÍda. 2. Zeus alardea de su poder (HOMERO, Ilíada VIII, 5- 27) (LDO #500, p.328) ke/klute/ meu pa/nte/j te qeoiì pa=sai¿ te qe/ainai, oÃfr' eiãpw ta/ me qumoj e)niì sth/qessi keleu/ei. mh/te/ tij ouÅn qh/leia qeoj to/ ge mh/te/ tij aÃrshn peira/tw diake/rsai e)mon eÃpoj, a)ll' aÀma pa/ntej ai¹neiÍt', oÃfra ta/xista teleuth/sw ta/de eÃrga. oÁn d' aÄn e)gwÜn a)pa/neuqe qew½n e)qe/lonta noh/sw e)lqo/nt' hÄ Trw¯essin a)rhge/men hÄ DanaoiÍsi plhgeiìj ou) kata ko/smon e)leu/setai OuÃlumpon de/: hà min e(lwÜn r(i¿yw e)j Ta/rtaron h)ero/enta th=le ma/l', hÂxi ba/qiston u(po xqono/j e)sti be/reqron, eÃnqa sidh/reiai¿ te pu/lai kaiì xa/lkeoj ou)do/j, to/sson eÃnerq' ¹Ai¿+dew oÀson ou)rano/j e)st' a)po gai¿hj: gnw¯set' eÃpeiq' oÀson ei¹miì qew½n ka/rtistoj a(pa/ntwn. ei¹ d' aÃge peirh/sasqe qeoiì iàna eiãdete pa/ntej: 2
  • 3. 3. Zeus se identifica con el cosmos (ESQUILO, Helíades frag. 70) (LDO #514, p.335) Zeu/j e)stin ai¹qh/r, Zeuj de gh=, Zeuj d' ou)rano/j, Zeu/j toi ta pa/nta xwÓ ti tw½nd' u(pe/rteron 4. Júpiter dios atmosférico (ENNIO, Epicarmo VII) (LDO #508, p.332) Istic est is Iupiter quem dico, quem Graeci vocant Aerem, qui ventus est et nubes, imber postea, atque ex imbre frigus, vent<u>s post fit, aer denuo. 5. Crianza del dios en Creta (OVIDIO, Fastos VII) (LDO #483, p.318) Ardua iamdudum resonat tinnitibus Ide, tutus ut infanti vagiat ore puer. pars clipeos sudibus, galeas pars tundit inanes: hoc Curetes habent, hoc Corybantes opus. 6. Justicia, hija de Zeus (HESÍODO, Trabajos y Días 256-281) (LDO #502, p.329) h( de/ te parqe/noj e)stiì Di¿kh, Dioj e)kgegauiÍa, kudrh/ t' ai¹doi¿h te qeoiÍj oiá ãOlumpon eÃxousin, kai¿ r(' o(po/t' aÃn ti¿j min bla/ptv skoliw½j o)nota/zwn, au)ti¿ka par Diiì patriì kaqezome/nh Kroni¿wni ghru/et' a)nqrw¯pwn a)di¿kwn no/on, oÃfr' a)potei¿sv dh=moj a)tasqali¿aj basile/wn oiá lugra noeu=ntej aÃllv parkli¿nwsi di¿kaj skoliw½j e)ne/pontej. tau=ta fulasso/menoi, basilh=j, i¹qu/nete mu/qouj, dwrofa/goi, skolie/wn de dike/wn e)piì pa/gxu la/qesqe. oiâ au)t%½ kaka teu/xei a)nhr aÃll% kaka teu/xwn, h( de kakh boulh t%½ bouleu/santi kaki¿sth. pa/nta i¹dwÜn Dioj o)fqalmoj kaiì pa/nta noh/saj kai¿ nu ta/d', aiã k' e)qe/lvs', e)pide/rketai, ou)de/ e( lh/qei oiàhn dh kaiì th/nde di¿khn po/lij e)ntoj e)e/rgei. 3
  • 4. HRH / IUNO 1. Esposa de Zeus y honrada como él (Himnos Homéricos XII, a Hera) (LDO #329, p.230) àHrhn a)ei¿dw xruso/qronon hÁn te/ke ¸Rei¿h, a)qana/thn basi¿leian u(pei¿roxon eiådoj eÃxousan Zhnoj e)rigdou/poio kasignh/thn aÃloxo/n te kudrh/n, hÁn pa/ntej ma/karej kata makron ãOlumpon a(zo/menoi ti¿ousin o(mw½j Diiì terpikerau/n%. 2. Hera, madre de Hefesto (APOLODORO, Biblioteca I 1,19) (LDO #337, p.233) àHra de xwriìj eu)nh=j e)ge/nnhsen àHfaiston: w¨j de àOmhroj le/gei, kaiì tou=ton e)k Dioj e)ge/nnhse. r(i¿ptei de au)ton e)c ou)ranou= Zeuj àHr# deqei¿sv bohqou=nta: 3. Rango elevado de Hera pero sumisión a Zeus (HOMERO, Ilíada V, 50-61) (LDO #347, p.238) Ton d' h)mei¿bet' eÃpeita bow½pij po/tnia àHrh: hÃtoi e)moiì treiÍj men polu fi¿ltatai¿ ei¹si po/lhej ãArgo/j te Spa/rth te kaiì eu)rua/guia Mukh/nh: taj diape/rsai oÀt' aÃn toi a)pe/xqwntai periì kh=ri: ta/wn ouà toi e)gwÜ pro/sq' iàstamai ou)de megai¿rw. eiã per gar fqone/w te kaiì ou)k ei¹w½ diape/rsai, ou)k a)nu/w fqone/ous' e)peiì hÅ polu fe/rtero/j e)ssi. a)lla xrh kaiì e)mon qe/menai po/non ou)k a)te/leston: kaiì gar e)gwÜ qeo/j ei¹mi, ge/noj de/ moi eÃnqen oÀqen soi¿, kai¿ me presbuta/thn te/keto Kro/noj a)gkulomh/thj, a)mfo/teron genev= te kaiì ouÀneka sh para/koitij ke/klhmai, su de pa=si met' a)qana/toisin a)na/sseij. 4. Hera pide a Afrodita que convenza a Medea en beneficio de Jasón (APOLONIO DE RODAS, Argonáutica III, 84-89) (LDO #368, p.247) "OuÃti bi¿hj xate/ousai i¸ka/nomen ou)de/ ti xeirw½n, a)ll' auÃtwj a)ke/ousa te%½ e)pike/kleo paidi¿ parqe/non Ai¹h/tew qe/lcai po/q% Ai¹soni¿dao. ei¹ ga/r oi¸ kei¿nh sumfra/ssetai eu)mene/ousa, r(hidi¿wj min e(lo/nta de/roj xru/seion o)i¿w nosth/sein e)j ¹Iwlko/n, e)peiì dolo/essa te/tuktai." 4
  • 5. AQENA / MINERVA 1. Atenea nace armada de la cabeza de Zeus (APOLODORO, Biblioteca I 1,20) (LDO #200, p.142) Mi¿gnutai de Zeuj Mh/tidi, metaballou/sv ei¹j pollaj i¹de/aj u(per tou= mh sunelqeiÍn, kaiì au)thn genome/nhn eÃgkuon katapi¿nei fqa/saj, e)pei¿per eÃlege gennh/sein paiÍda meta thn me/llousan e)c au)th=j genna=sqai ko/rhn, oÁj ou)ranou= duna/sthj genh/setai. tou=to fobhqeiìj kate/pien au)th/n: w¨j d' o( th=j gene/sewj e)ne/sth xro/noj, plh/cantoj au)tou= thn kefalhn pele/kei Promhqe/wj hÄ kaqa/per aÃlloi le/gousin ¸Hfai¿stou, e)k korufh=j, e)piì potamou= Tritwnoj, ¹Aqhna= sun oÀploij a)ne/qoren. 2. Se la reconoce por el brillo de sus ojos (HOMERO, Ilíada I 199-200) (LDO #212, p.147) Qa/mbhsen d' ¹Axileu/j, meta d' e)tra/pet', au)ti¿ka d' eÃgnw Palla/d' ¹Aqhnai¿hn: deinwÜ de/ oi¸ oÃsse fa/anqen: 3. Atenea, diosa guerrea (Himnos Homéricos XII, a Atenea) (LDO #214, p.149) Ei¹j ¹Aqhna=n Palla/d' ¹Aqhnai¿hn e)rusi¿ptolin aÃrxom' a)ei¿dein deinh/n, v sun ãArhi+ me/lei polemh/i+a eÃrga perqo/menai¿ te po/lhej a)u+th/ te pto/lemoi¿ te, kai¿ t' e)rru/sato laon i¹o/nta te niso/meno/n te. 4. La imagen más sagrada de Atenea está en la Acrópolis (PAUSANIAS Descripción de Grecia I, 26,6) (LDO #244, p.167) i¸era men th=j ¹Aqhna=j e)stin hÀ te aÃllh po/lij kaiì h( pa=sa o(moi¿wj gh -kaiì gar oÀsoij qeouj kaqe/sthken aÃllouj e)n toiÍj dh/moij se/bein, ou)de/n ti hÂsson thn ¹Aqhna=n aÃgousin e)n timv=®, to de a(giw¯taton e)n koin%½ polloiÍj pro/teron nomisqen eÃtesin <hÄ> sunh=lqon a)po tw½n dh/mwn e)stiìn ¹Aqhna=j aÃgalma e)n tv= nu=n a)kropo/lei, to/te de o)nomazome/nv po/lei: fh/mh de e)j au)to eÃxei peseiÍn e)k tou= ou)ranou=. 5
  • 6. POSEIDWN / NEPTUNUS 1. Los Cíclopes entregan a Poseidon el tridente (APOLODORO, Biblioteca I 7.1) (LDO #452, p.297) Kaiì Ku/klwpej to/te Diiì men dido/asi bronthn kaiì a)straphn kaiì kerauno/n, Plou/twni de kune/hn, Poseidw½ni de tri¿ainan: oi¸ de tou/toij o(plisqe/ntej kratou=si Tita/nwn, kaiì kaqei¿rcantej au)touj e)n t%½ Tarta/r% touj e(kato/gxeiraj kate/sthsan fu/lakaj. au)toiì de diaklhrou=ntai periì th=j a)rxh=j, kaiì lagxa/nei Zeuj men thn e)n ou)ran%½ dunastei¿an, Poseidw½n de thn e)n qala/ssv, Plou/twn de thn e)n àAidou. 2. Poseidón y sus atribuciones (Himnos Homéricos XII, a Poseidón) (LDO #458, p.300) Ei¹j Poseidw½na ¹Amfiì Poseida/wna qeon me/gan aÃrxom' a)ei¿dein gai¿hj kinhth=ra kaiì a)truge/toio qala/sshj po/ntion, (…). dixqa/ toi ¹Ennosi¿gaie qeoiì timhn e)da/santo iàppwn te dmhth=r' eÃmenai swth=ra/ te nhw½n. XaiÍre Posei¿daon gaih/oxe kuanoxaiÍta, kaiì ma/kar eu)menej hÅtor eÃxwn plw¯ousin aÃrhge. 3. Invocación a Poseidón (ARISTÓFANES, Los Caballeros 561-569) (LDO #462, p.301) àIppi' aÃnac Po/seidon, % xalkokro/twn iàppwn ktu/poj kaiì xremetismoj a(nda/nei kaiì kuane/mboloi qoaiì misqofo/roi trih/reij, meiraki¿wn (…) deu=r' eÃlq' ei¹j xoro/n, wÕ xrusotri¿ain' 6
  • 7. 4. Poseidón y Atenea ayudan a Aquiles contra el Escamandro (HOMERO, Ilíada XXI 284-292) (LDO #473, p.307) áWj fa/to, t%½ de ma/l' wÕka Poseida/wn kaiì ¹Aqh/nh sth/thn e)gguj i¹o/nte, de/maj d' aÃndressin e)i¿+kthn, xeiriì de xeiÍra labo/ntej e)pistw¯sant' e)pe/essi. toiÍsi de mu/qwn hÅrxe Poseida/wn e)nosi¿xqwn: Phlei¿+dh mh/t' aÃr ti li¿hn tre/e mh/te/ ti ta/rbei: toi¿w ga/r toi nw½i+ qew½n e)pitarro/qw ei¹men Zhnoj e)painh/santoj e)gwÜ kaiì Pallaj ¹Aqh/nh: w¨j ouà toi potam%½ ge damh/menai aiãsimo/n e)stin, a)ll' oÀde men ta/xa lwfh/sei, su de eiãseai au)to/j: 5. Poseidón remueve el mar (HOMERO, Odisea V 291-294) (LDO #459, p.301) wÑj ei¹pwÜn su/nagen nefe/laj, e)ta/race de po/nton xersiì tri¿ainan e(lw¯n: pa/saj d' o)ro/qunen a)e/llaj pantoi¿wn a)ne/mwn, sun de nefe/essi ka/luye gaiÍan o(mou= kaiì po/nton: o)rw¯rei d' ou)rano/qen nu/c. 6. Calma tempestades (VIRGILIO, Eneida I 133-147) (LDO #460, p.301) Iam caelum terramque meo sine numine, venti, miscere et tantas audetis tollere moles? quos ego - sed motos praestat componere fluctus. post mihi non simili poena commissa luetis. maturate fugam regique haec dicite vestro: non illi imperium pelagi saevumque tridentem, sed mihi sorte datum. tenet ille immania saxa, vestras, Eure, domos; illa se iactet in aula Aeolus et clauso ventorum carcere regnet.» Sic ait, et dicto citius tumida aequora placat collectasque fugat nubes solemque reducit. Cymothoe simul et Triton adnixus acuto detrudunt navis scopulo; levat ipse tridenti et vastas aperit Syrtis et temperat aequor atque rotis summas levibus perlabitur undas. 7
  • 8. DHMHTHR / CERES 1. Diosa del Cereal (HESÍODO, Trabajos y Días 465) (LDO #258, p.178) EuÃxesqai de Diiì xqoni¿% Dhmh/teri¿ q' a(gnv= e)ktele/a bri¿qein Dhmh/teroj i¸eron a)kth/n, 2. Deméter revela sus misterios (Himnos Homéricos II, a Deméter 473- 479) (LDO #264, p.185) h( de kiou=sa qemistopo/loij basileu=si d[eiÍce,] (…) drhsmosu/nhn q' i¸erw½n kaiì e)pe/fraden oÃrgia pa=si, semna/, ta/ t' ouà pwj eÃsti parec[i¿m]en [ouÃte puqe/sqai,] ouÃt' a)xe/ein: me/ga ga/r ti qew½n se/baj i¹sxa/nei au)dh/n. 3. Los Misterios, fuente de salvación (Himnos Homéricos II, a Deméter 480-483) (LDO #264, p.185) oÃlbioj oÁj ta/d' oÃpwpen e)pixqoni¿wn a)nqrw¯pwn: oÁj d' a)telhj i¸erw½n, oÀj t' aÃmmoroj, ouà poq' o(moi¿wn aiåsan eÃxei fqi¿meno/j per u(po zo/f% eu)rw¯enti. 4. Madre de Perséfone (HESÍODO, Teogonía 912-914) (LDO #254, p.175) Au)tar o( Dh/mhtroj polufo/rbhj e)j le/xoj hÅlqen: hÁ te/ke Persefo/nhn leukw¯lenon, hÁn ¹Aidwneuj hÀrpasen hÂj para mhtro/j, eÃdwke de mhti¿eta Zeu/j. 5. Santuario y oráculo en Patras (PAUSANIAS, Descripción de Grecia VII 21, 11-12) (LDO #270, p.187) Tou= de aÃlsouj i¸eron eÃxetai Dh/mhtroj: auÀth men kaiì h( paiÍj e(sta=si, to de aÃgalma th=j Gh=j e)sti kaqh/menon. pro de tou= i¸erou= th=j Dh/mhtro/j e)sti phgh/: (…) ManteiÍon de e)ntau=qa/ e)stin a)yeude/j, ou) men e)piì panti¿ ge pra/gmati, a)lla e)piì tw½n kamno/ntwn. ka/toptron kal%di¿% tw½n leptw½n dh/santej kaqia=si, staqmw¯menoi mh pro/sw kaqike/sqai th=j phgh=j, a)ll' oÀson e)piyau=sai tou= uÀdatoj t%½ ku/kl% tou= kato/ptrou. to de e)nteu=qen eu)ca/menoi tv= qe%½ kaiì qumia/santej e)j to ka/toptron ble/pousi: to de/ sfisi ton nosou=nta hÃtoi zw½nta hÄ kaiì teqnew½ta e)pidei¿knusi. tou/t% men t%½ uÀdati e)j tosou=to me/testin a)lhqei¿aj. 8
  • 9. APOLLWN / APOLLO 1. Apolo y Artemisa, hijos de Zeus (HESÍODO, Teogonía 918-920) (LDO #84, p.64) LhtwÜ d' ¹Apo/llwna kaiì ãArtemin i¹oxe/airan i¸mero/enta go/non periì pa/ntwn Ou)raniw¯nwn gei¿nat' aÃr' ai¹gio/xoio Dioj filo/thti migeiÍsa. 2. Apolo dios bello y polifacético (CALÍMACO, Himnos II, a Apolo 32- 46) (LDO #100, p.73) xru/sea tw©po/llwni to/ t' e)nduton hÀ t' e)piporpi¿j hÀ te lu/rh to/ t' aÃemma to Lu/ktion hÀ te fare/trh, xru/sea kaiì ta pe/dila: polu/xrusoj gar Apo/llwn kaiì poulukte/anoj: Puqw½ni¿ ke tekmh/raio. kaiì men a)eiì kaloj kaiì a)eiì ne/oj: ouÃpote Foi¿bou qhlei¿aij ou)d' oÀsson e)piì xno/oj hÅlqe pareiaiÍj,(...) te/xnv d' a)mfilafhj ouÃtij to/son oÀsson ¹Apo/llwn: keiÍnoj o)i+steuthn eÃlax' a)ne/ra, keiÍnoj a)oido/n Foi¿b% gar kaiì to/con e)pitre/petai kaiì a)oidh/Ÿ, kei¿nou de qriaiì kaiì ma/ntiej: e)k de/ nu Foi¿bou i¹htroiì deda/asin a)na/blhsin qana/toio. 3. Apolo se proclama adivino al nacer (Himnos Homéricos III, a Apolo 131 s.) (LDO #101, p.74) Eiãh moi ki¿qari¿j te (…) kampu/la to/ca, xrh/sw d' a)nqrw¯poisi Dioj nhmerte/a boulh/n. 4. Apolo protector de la poesía y de la música (HESÍODO, Teogonía 95) (LDO #107, p.76) )Ek ga/r toi Mouse/wn kaiì e(khbo/lou ¹Apo/llwnoj aÃndrej a)oidoiì eÃasin e)piì xqo/na kaiì kiqaristai¿, 5. Dioses inventores de instrumentos musicales (PAUSANIAS, Descripción de Grecia V 21, 14-8) (LDO #108, p.76) Meta de tou=ton ¹Apo/llwnoj kaiì ¸Ermou= bwmo/j e)stin e)n koin%½, dio/ti ¸Ermh=n lu/raj, ¹Apo/llwna de eu(re/thn eiånai kiqa/raj ¸Ellh/nwn e)stiìn e)j au)touj lo/goj. 9
  • 10. 6. Apolo mata a la serpiente Pitón (HIGINO, Fábulas 140) (LDO #109, p.77) Python Terrae filius draco ingens. Hic ante Apollinem ex oraculo in monte Parnasso responsa dare solitus erat. Huic ex Latonae partu interitus erat fato futurus. (...) Python ubi sensit Latonam ex Iove gravidam esse, persequi coepit, ut eam interficeret. At Latonam Iovis iussu ventus Aquilo sublatam ad Neptunum pertulit; ille eam tutatus est (...). Post diem quartum quam essent nati, Apollo matris poenas exsecutus est; nam Parnassum venit et Pythonem sagittis interfecit (inde Pythius est dictus) ossaque eius in cortinam coniecit et in templo suo posuit, ludosque funebres ei fecit, qui ludi Pythia dicuntur. 7. Apolo mata a la serpiente Pitón (HIGINO, Fábulas 140) (LDO #109, p.77) Hectore sepulto cum Achilles circa moenia Troianorum vagaretur ac diceret se solum Troiam expugnasse, Apollo iratus Alexandrum Parin se simulans talum, quem mortalem habuisse dicitur, sagitta percussit et occidit. 8. Apolo “padre” de Augusto (SUETONIO, Vida de los XII Césares, Vida de Augusto 94, 4) (LDO #127, p.87) In Asclepiadis Mendetis Theologumenon libris lego, Atiam, cum ad sollemne Apollinis sacrum media nocte uenisset, posita in templo lectica, dum ceterae matronae dormirent, obdormisse; draconem repente irrepsisse ad eam pauloque post egressum; illam expergefactam quasi a concubitu mariti purificasse se; et statim in corpore eius extitisse maculam uelut picti draconis nec potuisse umquam exigi, adeo ut mox publicis balineis perpetuo abstinuerit; Augustum natum mense decimo et ob hoc Apollinis filium existimatum. 10
  • 11. ARTEMIS / DIANA 1. Diana asiste a su madre en el parto (SERVIO, Comentarios a la Eneida III,73) (LDO #168, p.116) Sane nata Diana parturienti Apollinem matri dicitur praebuisse obstetricis officium: unde cum Diana sit virgo, tamen a parturientibus invocatur. 2. Diana identificada con la Luna (VIRGILIO, Eneida x, 215 s.) (LDO #170, p.117) Iamque dies caelo concesserat almaque curru noctivago Phoebe medium pulsabat Olympum: 3. Explicación de tal identificación (SERVIO, Comentarios a la Eneida IV,511) (LDO #173, p.118) Non nulli eandem Lucinam, Dianam, Hecaten appellant ideo, quia uni deae tres adsignant potestates nascendi valendi moriendi: et quidem nascendi Lucinam deam esse dicunt, valendi Dianam, moriendi Hecaten: ob quam triplicem potestatem triformem eam triplicemque finxerunt, cuius in triviis templa ideo struxerunt. 4. Diosa de la caza y de los montes (Himnos Homéricos XXVII, a Ártemis 1-10) (LDO #182, p.125) ãArtemin a)ei¿dw xrushla/katon keladeinhn parqe/non ai¹doi¿hn e)lafhbo/lon i¹oxe/airan au)tokasignh/thn xrusao/rou ¹Apo/llwnoj, hÁ kat' oÃrh skio/enta kaiì aÃkriaj h)nemoe/ssaj aÃgrv terpome/nh pagxru/sea to/ca titai¿nei pe/mpousa stono/enta be/lh: trome/ei de ka/rhna u(yhlw½n o)re/wn, i¹axeiÍ d' eÃpi da/skioj uÀlh deinon u(po klaggh=j qhrw½n, fri¿ssei de/ te gaiÍa po/ntoj t' i¹xquo/eij: h( d' aÃlkimon hÅtor eÃxousa pa/ntv e)pistre/fetai qhrw½n o)le/kousa gene/qlhn. 11
  • 12. HRMHS / MERCURIUS 1. Hermes y Afrodita, padres de Hermafrodito (OVIDIO, Metamorfosis IV 288-291) (LDO #380, p.259) Mercurio puerum diva Cythereide natum naides Idaeis enutrivere sub antris, cuius erat facies, in qua materque paterque cognosci possent; nomen quoque traxit ab illis. 2. Apolo le profetiza que será el patrono de los ladrones (Himnos Homéricos IV, a Hermes 282-293) (LDO #388, p.262) )/ åW pe/pon h)peropeuta dolofradej hÅ se ma/l' oiãw polla/kij a)ntitorou=nta do/mouj euÅ naieta/ontaj eÃnnuxon ouà x' eÀna mou=non e)p' ouÃdei+ fw½ta kaqi¿ssai skeua/zonta kat' oiåkon aÃter yo/fou, oiâ' a)goreu/eij. pollouj d' a)grau/louj a)kaxh/seij mhloboth=raj ouÃreoj e)n bh/ssvj, o(po/tan kreiw½n e)rati¿zwn a)ntv=j boukoli¿oisi kaiì ei¹ropo/koij o)i¿+essin. a)ll' aÃge, mh pu/mato/n te kaiì uÀstaton uÀpnon i¹au/svj, e)k li¿knou kata/baine melai¿nhj nuktoj e(taiÍre. tou=to gar ouÅn kaiì eÃpeita met' a)qana/toij ge/raj eÀceij: a)rxoj fhlhte/wn keklh/seai hÃmata pa/nta. 3. Inventor de la palabra y de las lenguas (HIGINO, Fábulas 143, 2) (LDO #392, p.264) homines ante saecula multa sine oppidis legibusque uitam exegerunt, una lingua loquentes, sub Iouis imperio, sed postquam Mercurius sermones hominum interpretatus est, unde h(rmhneuth/j dicitur [esse] interpres (Mercurius enim Graece (Hrmhj uocatur; idem nationes distribuit), tum discordia inter mortales esse coepit, quod Ioui placitum non est. 4. Inventor del alfabeto y maestro de los ejercicios gimnásticos (HIGINO, Fábulas 277, 1- 3) (LDO #392, p.264) Parcae, Clotho Lachesis Atropos, invenerunt litteras Graecas septem, Α Β Η Τ Ι Υ . . ; alii dicunt Mercurium ex gruum volatu, quae cum volant litteras exprimunt; (…) idem Mercurius et palaestram mortales primus docuit. 12
  • 13. 5. Invención de la lira (Himnos Homéricos IV, a Hermes 20-58) (LDO #397, p.267) oÁj kaiì e)peiì dh mhtroj a)p' a)qana/twn qo/re gui¿wn ou)ke/ti dhron eÃkeito me/nwn i¸er%½ e)niì li¿kn%, a)ll' oÀ g' a)nai¿+caj zh/tei bo/aj ¹Apo/llwnoj ou)don u(perbai¿nwn u(yhrefe/oj aÃntroio. eÃnqa xe/lun eu(rwÜn e)kth/sato muri¿on oÃlbon: ¸Ermh=j toi prw¯tista xe/lun tekth/nat' a)oido/n, hÀ r(a/ oi¸ a)ntebo/lhsen e)p' au)lei¿vsi qu/rvsi boskome/nh propa/roiqe do/mwn e)riqhle/a poi¿hn, sau=la posiìn bai¿nousa: Dioj d' e)riou/nioj ui¸oj a)qrh/saj e)ge/lasse kaiì au)ti¿ka mu=qon eÃeipe: su/mbolon hÃdh moi me/g' o)nh/simon, ou)k o)nota/zw. xaiÍre fuhn e)ro/essa xoroitu/pe daitoj e(tai¿rh, a)spasi¿h profaneiÍsa: po/qen to/de kalon aÃqurma ai¹o/lon oÃstrakon eÀsso xe/luj oÃresi zw¯ousa; a)ll' oiãsw s' ei¹j dw½ma labw¯n: oÃfelo/j ti¿ moi eÃssv, ou)d' a)potimh/sw: su de/ me prw¯tiston o)nh/seij. oiãkoi be/lteron eiånai, e)peiì blaberon to qu/rhfin: hÅ gar e)phlusi¿hj poluph/monoj eÃsseai eÃxma zw¯ous': hÄn de qa/nvj to/te ken ma/la kalon a)ei¿doij. áWj aÃr' eÃfh: kaiì xersiìn aÀm' a)mfote/rvsin a)ei¿raj aÄy eiãsw ki¿e dw½ma fe/rwn e)rateinon aÃqurma. eÃnq' a)naphlh/saj glufa/n% polioiÍo sidh/rou ai¹w½n' e)ceto/rhsen o)resk%¯oio xelw¯nhj. w¨j d' o(po/t' w©ku no/hma dia ste/rnoio perh/sv a)ne/roj oÀn te qaminaiì e)pistrwfw½si me/rimnai, hÄ oÀte dinhqw½sin a)p' o)fqalmw½n a)marugai¿, wÑj aÀm' eÃpoj te kaiì eÃrgon e)mh/deto ku/dimoj ¸Ermh=j. ph=ce d' aÃr' e)n me/troisi tamwÜn do/nakaj kala/moio peirh/naj dia nw½ta dia r(inoiÍo xelw¯nhj. a)mfiì de de/rma ta/nusse booj prapi¿dessin e(v=si, kaiì ph/xeij e)ne/qhk', e)piì de zugon hÃraren a)mfoiÍn, e(pta de sumfw¯nouj o)i¿+wn e)tanu/ssato xorda/j. au)tar e)peiì dh teu=ce fe/rwn e)rateinon aÃqurma plh/ktr% e)peirh/tize kata me/loj, h( d' u(po xeiroj smerdale/on kona/bhse: qeoj d' u(po kalon aÃeiden e)c au)tosxedi¿hj peirw¯menoj, h)u/+te kou=roi h(bhtaiì qali¿vsi paraibo/la kertome/ousin, a)mfiì Di¿a Kroni¿dhn kaiì Maia/da kallipe/dilon oÁn pa/roj w©ri¿zeskon e(tairei¿v filo/thti, hÀn t' au)tou= genehn o)nomakluton e)conoma/zwn: 6. Estatua de Hermes (PAUSANIAS Descripción de Grecia V 17,3) (LDO #412, p.273) Xro/n% de uÀsteron kaiì aÃlla a)ne/qesan: )Ermh=n li¿qou, Dio/nuson de fe/rei nh/pion, te/xnh de/ e)sti Pracite/louj. 13
  • 14. AFRODITH / VENUS 1. Afrodita hija de Zeus (HOMERO, Ilíada 426-428) (LDO #14, p.25) áWj fa/to, mei¿dhsen de pathr a)ndrw½n te qew½n te, kai¿ r(a kalessa/menoj prose/fh xrush=n ¹Afrodi¿thn: ouà toi te/knon e)mon de/dotai polemh/i+a eÃrga, 2. Esposa de Hefesto (APOLONIO RODIO, Argonáuticas III 36-40) (LDO #15, p.26) åH, kaiì a)nai¿+casai e)piì me/ga dw½ma ne/onto Ku/pridoj, oÀrra/ te/ oi¸ deiÍmen po/sij a)mfiguh/eij, o(ppo/te min ta prw½ta paraiì Dioj hÅgen aÃkoitin. 3. Afrodita y Dioniso padres de Príapo (DIODORO SÍCULO, Biblioteca histórica IV 6, 1) (LDO #20, p.26) Muqologou=sin ouÅn oi¸ palaioiì ton Pri¿apon ui¸on men eiånai Dionu/sou kaiì ¹Afrodi¿thj, piqanw½j thn ge/nesin tau/thn e)ch- gou/menoi: touj gar oi¹nwqe/ntaj fusikw½j e)nteta/sqai proj taj a)frodisiakaj h(dona/j. 4. De la unión de Afrodita y Anquises nace Eneas (Himnos Homéricos V, a Afrodita 171-197 y 281-288) (LDO #26, p.30) áWj fa/q': o( d' e)c uÀpnoio ma/l' e)mmape/wj u(pa/kousen. (…) ¹Agxi¿sh, ku/diste kataqnhtw½n a)nqrw¯pwn, qa/rsei, mhde/ ti sv=si meta fresiì dei¿diqi li¿hn: ou) ga/r toi¿ ti de/oj paqe/ein kakon e)c e)me/qen ge (…) soiì d' eÃstai fi¿loj ui¸oj oÁj e)n Trw¯essin a)na/cei kaiì paiÍdej pai¿dessi diamperej e)kgega/ontai: t%½ de kaiì Ai¹nei¿aj oÃnom' eÃssetai (…) hÄn de/ tij eiãrhtai¿ se kataqnhtw½n a)nqrw¯pwn hÀ tij soiì fi¿lon ui¸on u(po zw¯nv qe/to mh/thr, t%½ de su muqeiÍsqai memnhme/noj wÐj se keleu/w: fasi¿n toi nu/mfhj kalukw¯pidoj eÃkgonon eiånai (…) ei¹ de/ ken e)cei¿pvj kaiì e)peu/ceai aÃfroni qum%½ e)n filo/thti migh=nai e)u+stefa/n% Kuqerei¿v, Zeu/j se xolwsa/menoj bale/ei yolo/enti keraun%½. 14
  • 15. 5. Diosa vivificadora de toda la naturaleza (LUCRECIO, La naturaleza de las cosas I 4-20) (LDO #40, p.35) …per te quoniam genus omne animantum concipitur visitque exortum lumina solis: te, dea, te fugiunt venti, te nubila caeli adventumque tuum, tibi suavis daedala tellus summittit flores, tibi rident aequora ponti placatumque nitet diffuso lumine caelum. nam simul ac species patefactast verna diei et reserata viget genitabilis aura favoni, aeriae primum volucris te, diva, tuumque significant initum perculsae corda tua vi. inde ferae pecudes persultant pabula laeta et rapidos tranant amnis: ita capta lepore te sequitur cupide quo quamque inducere pergis. denique per maria ac montis fluviosque rapacis frondiferasque domos avium camposque virentis omnibus incutiens blandum per pectora amorem efficis ut cupide generatim saecla propagent. 6. Diosa de la belleza (Himnos Homéricos VI, a Afrodita 1-18) (LDO #36, p.34) Ai¹doi¿hn xrusoste/fanon kalhn ¹Afrodi¿thn #Ãsomai, hÁ pa/shj Ku/prou krh/demna le/logxen ei¹nali¿hj, oÀqi min Zefu/rou me/noj u(gron a)e/ntoj hÃneiken kata ku=ma polufloi¿sboio qala/sshj a)fr%½ eÃni malak%½: thn de xrusa/mpukej âWrai de/cant' a)spasi¿wj, periì d' aÃmbrota eiàmata eÀssan, kratiì d' e)p' a)qana/t% stefa/nhn euÃtukton eÃqhkan kalhn xrusei¿hn, e)n de trhtoiÍsi loboiÍsin aÃnqem' o)reixa/lkou xrusoiÍo/ te timh/entoj, deirv= d' a)mf' a(palv= kaiì sth/qesin a)rgufe/oisin oÀrmoisi xruse/oisin e)ko/smeon oiâsi¿ per au)taiì âWrai kosmei¿sqhn xrusa/mpukej o(ppo/t' iãoien e)j xoron i¸mero/enta qew½n kaiì dw¯mata patro/j. au)tar e)peiì dh pa/nta periì xroiì+ ko/smon eÃqhkan hÅgon e)j a)qana/touj: oi¸ d' h)spa/zonto i¹do/ntej xersi¿ t' e)decio/wnto kaiì h)rh/santo eÀkastoj eiånai kouridi¿hn aÃloxon kaiì oiãkad' aÃgesqai, eiådoj qauma/zontej i¹ostefa/nou Kuqerei¿hj. 7. Atribuciones de Afrodita (HESÍODO, Teogonía 203-206) (LDO #38, p.35) Tau/thn d' e)c a)rxh=j timhn eÃxei h)de le/logxe moiÍran e)n a)nqrw¯poisi kaiì a)qana/toisi qeoiÍsi, parqeni¿ouj t' o)a/rouj meidh/mata/ t' e)capa/taj te te/ryi¿n te glukerhn filo/thta/ te meilixi¿hn te. 15
  • 16. 8. Venus se venga del Sol por revelar su adulterio con Marte (OVIDIO, Metamorfosis IV 190-197) (LDO #380, p.259) 'Exigit indicii memorem Cythereia poenam inque vices illum, tectos qui laesit amores, laedit amore pari. quid nunc, Hyperione nate, forma colorque tibi radiataque lumina prosunt? nempe, tuis omnes qui terras ignibus uris, ureris igne novo; quique omnia cernere debes, Leucothoen spectas et virgine figis in una, quos mundo debes, oculos. 9. Afrodita hace infieles a las hijas de Tindareo (Escolios a Eurípides, Orestes 249) (LDO #59, p.47) Sthsi¿xoro/j fhsin w¨j qu/wn toiÍj deoiÍj Tunda/rewj ¹Afrodi¿thj e)pela/qeto: dio o)rgisqeiÍsan thn qeon digamouj te kaiì triga/mouj kaiì leiya/ndrouj au)tou= taj qugate/raj poih=sai. kai ¸Hsi¿odoj de/: tv=sin de filommeidhj ¹Afrodi¿th h)ga/sqh prosidou=sa, kakhn de/ sf' eÃmbale fh/mhn. Tima/ndrh men eÃpeit' ãExemon prolipou=s' e)bebh/kei, iàketo d' e)j Fulh=a fi¿lon maka/ressi qeoiÍsin. wÑj de Klutaimnh/strh <pro>lipou=s' ¹Agame/mnona diÍon Ai¹gi¿sq% pare/lekto, kaiì eiàleto xei¿ron' a)koi¿thn. wÑj d' ¸Ele/nh vÃsxune le/xoj canqou= Menela/ou. 10. Culto en los puertos de Cnido y el Pireo (PAUSANIAS Descripción de Grecia I 1,3) (LDO #72, p.53) Proj de tv= qala/ssv Ko/nwn %©kodo/mhsen ¹Afrodi¿thj i¸ero/n, trih/reij Lakedaimoni¿wn katergasa/menoj periì Kni¿don thn e)n tv= Karikv= xerronh/s%. Kni¿dioi gar timw½sin ¹Afrodi¿thn ma/lista, kai¿ sfisin eÃstin i¸era th=j qeou=: to men gar a)rxaio/taton Dwri¿tidoj, meta de to ¹Akrai¿aj, new¯taton de hÁn Knidi¿an oi¸ polloi¿, Kni¿dioi de au)toiì kalou=sin EuÃploian. 16
  • 17. 11. Prostitución ritual en honor a Afrodita (HERÓDOTO, Historias I 199) (LDO #81, p.56) ¸O de dh aiãsxistoj tw½n no/mwn e)stiì toiÍsi Babulwni¿oisi oÀde: deiÍ pa=san gunaiÍka e)pixwri¿hn i¸zome/nhn e)j i¸ron ¹Afrodi¿thj aÀpac e)n tv= zo/v mixqh=nai a)ndriì cei¿n%. (…) Ai¸ de ple/onej poieu=si wÒde: e)n teme/nei+ ¹Afrodi¿thj kate/atai ste/fanon periì tv=si kefalv=si eÃxousai qw¯miggoj pollaiì gunaiÍkej: ai¸ men gar prose/rxontai, ai¸ de a)pe/rxontai. Sxoinotene/ej de die/codoi pa/nta tro/pon [o(dw½n] eÃxousi dia tw½n gunaikw½n, di' wÒn oi¸ ceiÍnoi diecio/ntej e)kle/gontai. ãEnqa e)pean iàzhtai gunh/, ou) pro/teron a)palla/ssetai e)j ta oi¹ki¿a hà ti¿j oi¸ cei¿nwn a)rgu/rion e)mbalwÜn e)j ta gou/nata mixqv= eÃsw tou= i¸rou=. ¹Embalo/nta de deiÍ ei¹peiÍn toso/nde:")Epikale/w toi thn qeon Mu/litta." Mu/litta de kale/ousi thn ¹Afrodi¿thn ¹Assu/rioi. To de a)rgu/rion me/gaqo/j e)sti oÀson wÕn: ou) gar mh a)pw¯shtai: ou) ga/r oi¸ qe/mij e)sti¿: gi¿netai gar i¸ron tou=to to a)rgu/rion: t%½ de prw¯t% e)mbalo/nti eÀpetai ou)de a)podokim#= ou)de/na. ¹Epean de mixqv=, a)posiwsame/nh tv= qe%½ a)palla/ssetai e)j ta oi¹ki¿a, kaiì tw©po tou/tou ou)k ouÀtw me/ga ti¿ oi¸ dw¯seij %Ò min la/myeai. àOsai me/n nun eiãdeo/j te e)pamme/nai ei¹siì kaiì mega/qeoj, taxu a)palla/ssontai, oÀsai de aÃmorfoi au)te/wn ei¹si¿, xro/non pollon prosme/nousi ou) duna/menai ton no/mon e)kplh=sai: kaiì gar trie/tea kaiì tetrae/tea metece/terai xro/non me/nousi. ¹Eniaxv= de kaiì th=j Ku/prou e)stiì paraplh/sioj tou/t% no/moj. 12. En Corinto (ESTRABÓN, Geografía VIII 6-20) (LDO #83, p.57) to/ te th=j ¹Afrodi¿thj i¸eron (…) plei¿ouj hÄ xili¿aj i¸erodou/louj e)ke/kthto e(tai¿raj, aÁj a)neti¿qesan tv= qe%½ kaiì aÃndrej kaiì gunaiÍkej. kaiì dia tau/taj ouÅn poluwxleiÍto h( po/lij kaiì e)plouti¿zeto: oi¸ gar nau/klhroi r(#di¿wj e)canhli¿skonto, kaiì dia tou=to h( paroimi¿a fhsi¿n “ou) pantoj a)ndroj e)j Ko/rinqo/n e)sq' o( plou=j”. 17
  • 18. ARHS / MARS 1. Los hijos de Ares y Afrodita (HESÍODO, Teogonía 933-937) (LDO #133, p.96) …au)tar ãArhi / r(inoto/r% Kuqe/reia Fo/bon kaiì DeiÍmon eÃtikte, deinou/j, oià t' a)ndrw½n pukinaj klone/ousi fa/laggaj e)n pole/m% kruo/enti sun ãArhi ptolipo/rq%, ¸Armoni¿hn q', hÁn Ka/dmoj u(pe/rqumoj qe/t' aÃkoitin. 2. Las Amazonas (APOLONIO RODIO, Argonáuticas II 990-994) (LDO #140, p.98) ou) gar ¹Amazoni¿dej ma/l' e)phte/ej a)ll' uÀbrij stono/essa kaiì ãAreoj eÃrga memh/lei: dh gar kaiì genehn eÃsan ãAreoj ¸Armoni¿hj te nu/mfhj, hÀ t' ãArhi+ filoptole/mouj te/ke kou/raj. 3. Marte padre de Rómulo (OVIDIO, Fastos III 11-25 y 73-80) (LDO #142, p.99) Silvia Vestalis (quid enim vetat inde moveri?) sacra lavaturas mane petebat aquas. (...) fessa resedit humo, ventosque accepit aperto pectore, turbatas restituitque comas. dum sedet, umbrosae salices volucresque canorae fecerunt somnos et leve murmur aquae; (…) Mars videt hanc visamque cupit potiturque cupita, et sua divina furta fefellit ope. somnus abit, iacet ipsa gravis; iam scilicet intra viscera Romanae conditor urbis erat. Pater aeternae urbis dixit: 'arbiter armorum, de cuius sanguine natus credor (…), a te principium Romano dicimus anno: primus de patrio nomine mensis erit.' vox rata fit, patrioque vocat de nomine mensem: dicitur haec pietas grata fuisse deo. 4. Aspecto terrible del dios (Himnos Homéricos VIII, a Ares 1-5) (LDO #143, p.100) åArej u(permene/ta, brisa/rmate, xruseoph/lhc, o)brimo/qume, fe/raspi, polisso/e, xalkokorusta/, kartero/xeir, a)mo/ghte, dorusqene/j, eÀrkoj ¹Olu/mpou, Ni¿khj eu)pole/moio pa/ter, sunarwge Qe/mistoj, a)ntibi¿oisi tu/ranne, dikaiota/twn a)ge fwtw½n, 5. Marte sinónimo de guerra (VIRGILIO, Eneida IX 516) (LDO #152, p.104) nec curant caeco contendere Marte / amplius audaces Rutuli,… 18
  • 19. HFAISTOS / VULCANUS 1. Hefesto es hijo únicamente de Hera (HESÍODO, Teogonía 927 s.) (LDO #307, p.213) àHrh d' àHfaiston kluton ou) filo/thti migeiÍsa gei¿nato, kaiì zame/nhse kaiì hÃrisen %Ò parakoi¿tv, e)k pa/ntwn te/xnvsi kekasme/non Ou)raniw¯nwn. 2. Caco, hijo de Vulcano (VIRGILIO, Eneida VIII 193-199) (LDO #311, p.216) hic spelunca fuit uasto summota recessu, semihominis Caci facies quam dira tenebat solis inaccessam radiis; semperque recenti caede tepebat humus, foribusque adfixa superbis ora uirum tristi pendebant pallida tabo. huic monstro Volcanus erat pater: illius atros ore uomens ignis magna se mole ferebat. 3. La cojera del dios, provocada por Hera (Himnos Homéricos III, a Apolo 311-320) (LDO #314, p.217) ke/klute/ meu pa/ntej te qeoiì pa=sai¿ te qe/ainai, w¨j eÃm' a)tima/zein aÃrxei nefelhgere/ta Zeuj prw½toj, e)pei¿ m' aÃloxon poih/sato ke/dn' ei¹duiÍan: kaiì nu=n no/sfin e)meiÍo te/ke glaukw½pin ¹Aqh/nhn, hÁ pa=sin maka/ressi metapre/pei a)qana/toisin: au)tar oÀ g' h)pedanoj ge/gonen meta pa=si qeoiÍsi paiÍj e)moj àHfaistoj r(iknoj po/daj oÁn te/kon au)th r(i¿y' a)na xersiìn e(lou=sa kaiì eÃmbalon eu)re/i+ po/nt%: a)lla/ e( Nhrh=oj quga/thr Qe/tij a)rguro/peza de/cato kaiì meta vÂsi kasignh/tvsi ko/missen: 4. La cojera de Hefesto hace reír a los dioses (HOMERO, Ilíada I, 595-600) (LDO #316, p.218) áWj fa/to, mei¿dhsen de qea leukw¯lenoj àHrh, meidh/sasa de paidoj e)de/cato xeiriì ku/pellon: au)tar oÁ toiÍj aÃlloisi qeoiÍj e)nde/cia pa=sin oi¹noxo/ei gluku ne/ktar a)po krhth=roj a)fu/sswn: aÃsbestoj d' aÃr' e)nw½rto ge/lwj maka/ressi qeoiÍsin w¨j iãdon àHfaiston dia dw¯mata poipnu/onta. 19
  • 20. 5. Vulcano en Lemnos (VALERIO FLACO, Argonáuticas II 82-95) (LDO #317, p.219) Tempore quo primum fremitus insurgere opertos caelicolum et regni sensit novitate tumentes Iuppiter aetheriae nec stare silentia pacis, Iunonem volucri primam suspendit Olympo horrendum chaos ostendens poenasque barathri. mox etiam pavidae temptantem vincula matris solvere praerupti Vulcanum vertice caeli devolvit. ruit ille polo noctemque diemque turbinis in morem, Lemni dum litore tandem insonuit. vox inde repens ut perculit urbem, adclinem scopulo inveniunt miserentque foventque alternos aegro cunctantem poplite gressus. hinc, reduci superas postquam pater adnuit arces, Lemnos cara deo nec fama notior. 6. La fragua de Vulcano (VIRGILIO, Eneida VIII 416-438) (LDO #321, p.222) insula Sicanium iuxta latus Aeoliamque deicit in terras, pars imperfecta manebat. erigitur Liparen fumantibus ardua saxis, tris imbris torti radios, tris nubis aquosae quam subter specus et Cyclopum exesa caminis addiderant, rutuli tris ignis et alitis Austri. antra Aetnaea tonant, ualidique incudibus ictus fulgores nunc terrificos sonitumque metumque auditi referunt gemitus, striduntque cauernis miscebant operi flammisque sequacibus iras. stricturae Chalybum et fornacibus ignis anhelat, parte alia Marti currumque rotasque uolucris Volcani domus et Volcania nomine tellus. instabant, quibus ille uiros, quibus excitat urbes; hoc tunc ignipotens caelo descendit ab alto. aegidaque horriferam, turbatae Palladis arma, ferrum exercebant uasto Cyclopes in antro, certatim squamis serpentum auroque polibant Brontesque Steropesque et nudus membra Pyragmon. conexosque anguis ipsamque in pectore diuae his informatum manibus iam parte polita Gorgona desecto uertentem lumina collo. fulmen erat, toto genitor quae plurima caelo 20
  • 21. AIDHS / PLUTO 1. Reparto del mundo según Poseidón (HOMERO, Ilíada XV, 188-193) Zeuj kaiì e)gw¯, tri¿tatoj d' ¹Ai¿+dhj e)ne/roisin a)na/sswn. trixqa de pa/nta de/dastai, eÀkastoj d' eÃmmore timh=j: hÃtoi e)gwÜn eÃlaxon polihn aÀla naie/men ai¹eiì pallome/nwn, ¹Ai¿+dhj d' eÃlaxe zo/fon h)ero/enta, Zeuj d' eÃlax' ou)ranon eu)run e)n ai¹qe/ri kaiì nefe/lvsi: gaiÍa d' eÃti cunh pa/ntwn kaiì makroj ãOlumpoj. 2. La casa de Hades y su terrible perro (HESÍODO, Teogonía 767-773) ÃEnqa qeou= xqoni¿ou pro/sqen do/moi h)xh/entej [i¹fqi¿mou t' ¹Ai¿dew kaiì e)painh=j Persefonei¿hj] e(sta=sin, deinoj de ku/wn propa/roiqe fula/ssei, nhleih/j, te/xnhn de kakhn eÃxei: e)j men i¹o/ntaj sai¿nei o(mw½j ou)rv= te kaiì ouÃasin a)mfote/roisin, e)celqeiÍn d' ou)k auÅtij e)#= pa/lin, a)lla dokeu/wn e)sqi¿ei, oÀn ke la/bvsi pule/wn eÃktosqen i¹o/nta. 3. Los Cíclopes entregan a Hades el casco invisible (APOLODORO, Biblioteca I 7.1) (LDO #452, p.297) Kaiì Ku/klwpej to/te Diiì men dido/asi bronthn kaiì a)straphn kaiì kerauno/n, Plou/twni de kune/hn, Poseidw½ni de tri¿ainan: oi¸ de tou/toij o(plisqe/ntej kratou=si Tita/nwn, kaiì kaqei¿rcantej au)touj e)n t%½ Tarta/r% touj e(kato/gxeiraj kate/sthsan fu/lakaj. au)toiì de diaklhrou=ntai periì th=j a)rxh=j, kaiì lagxa/nei Zeuj men thn e)n ou)ran%½ dunastei¿an, Poseidw½n de thn e)n qala/ssv, Plou/twn de thn e)n àAidou. 4. Perséfone se une a Hades (HESÍODO, Teogonía 912-937) Au)tar o( Dh/mhtroj polufo/rbhj e)j le/xoj hÅlqen: hÁ te/ke Persefo/nhn leukw¯lenon, hÁn ¹Aidwneuj hÀrpasen hÂj para mhtro/j, eÃdwke de mhti¿eta Zeu/j. Mnhmosu/nhj d' e)cau=tij e)ra/ssato kalliko/moio, e)c hÂj oi¸ Mou=sai xrusa/mpukej e)cege/nonto e)nne/a, tv=sin aÀdon qali¿ai kaiì te/ryij a)oidh=j. LhtwÜ d' ¹Apo/llwna kaiì ãArtemin i¹oxe/airan i¸mero/enta go/non periì pa/ntwn Ou)raniw¯nwn gei¿nat' aÃr' ai¹gio/xoio Dioj filo/thti migeiÍsa. loisqota/thn d' àHrhn qalerhn poih/sat' aÃkoitin: h( d' àHbhn kaiì ãArha kaiì Ei¹lei¿quian eÃtikte mixqeiÍs' e)n filo/thti qew½n basilh=i kaiì a)ndrw½n. au)toj d' e)k kefalh=j glaukw¯pida gei¿nat' ¹Aqh/nhn, 21
  • 22. deinhn e)greku/doimon a)ge/straton a)trutw¯nhn, po/tnian, v ke/ladoi¿ te aÀdon po/lemoi¿ te ma/xai te: àHrh d' àHfaiston kluton ou) filo/thti migeiÍsa gei¿nato, kaiì zame/nhse kaiì hÃrisen %Ò parakoi¿tv, e)k pa/ntwn te/xnvsi kekasme/non Ou)raniw¯nwn. e)k d' ¹Amfitri¿thj kaiì e)riktu/pou ¹Ennosigai¿ou Tri¿twn eu)rubi¿hj ge/neto me/gaj, oÀj te qala/sshj puqme/n' eÃxwn para mhtriì fi¿lv kaiì patriì aÃnakti nai¿ei xru/sea dw½, deinoj qeo/j. au)tar ãArhi r(inoto/r% Kuqe/reia Fo/bon kaiì DeiÍmon eÃtikte, deinou/j, oià t' a)ndrw½n pukinaj klone/ousi fa/laggaj e)n pole/m% kruo/enti sun ãArhi ptolipo/rq%, ¸Armoni¿hn q', hÁn Ka/dmoj u(pe/rqumoj qe/t' aÃkoitin. 5. El ciclo de Proserpina (OVIDIO, Metamorfosis,V, 564 y ss) “At medius fratrisque sui maestaeque sororis Iuppiter ex aequo volventem dividit annum: nunc dea, regnorum numen commune duorum, cum matre est totidem, totidem cum coniuge menses.” 6. El reino de Hades: el mundo de ultratumba. (VIRGILIO, Eneida, VI, 237-241) Spelunca alta fuit uastoque immanis hiatu, scrupea, tuta lacu nigro nemorumque tenebris, quam super haud ullae poterant impune uolantes tendere iter pennis: talis sese halitus atris faucibus effundens supera ad conuexa ferebat. 7. Caronte (VIRGILIO, Eneida, VI, 298-303) Portitor has horrendus aquas et flumina seruat terribili squalore Charon, cui plurima mento canities inculta iacet, stant lumina flamma, sordidus ex umeris nodo dependet amictus. ipse ratem conto subigit uelisque ministrat et ferruginea subuectat corpora cumba… 22
  • 23. Reparto del mundo según Poseidón "Zeus, yo y el tercero, Hades, que reina sobre los muertos. El mundo se dividió en tres partes, una para cada uno de nosotros: a mí me tocó en suerte habitar siempre en el mar que blanqueó la espuma; a Hades, en cambio, las sombras y la niebla, y a Zeus el inmenso cielo, en el éter siempre entre las nubes, en tanto que la Tierra y el Olimpo nos pertenecen en común a los tres." (HOMERO, Ilíada XV, 187-ss) La casa de Hades y su terrible perro “Allí lejos están las sonoras moradas del dios subterráneo [del robusto Hades y de la terrible Perséfone], y delante vigila un terrible perro despiadado, y que tiene artes horribles: a los que entran los saluda a la vez con la cola y con ambas orejas, pero no les deja salir de nuevo, sino que, espiando, se come al que sorprende saliendo de las puertas” (HESÍODO, Teogonía 767-773) Perséfone se une a Hades (HESÍODO, Teogonía 912-937) La entrada del Hades “un bosque de blancos chopos a orillas del río Océano” (PAUSANIAS, X, 28 1) El ciclo de Proserpina “Júpiter, para acomodar la diferencia que había entre Plutón y Ceres, ordenó que Prosérpina viviera seis meses del año con su marido y los otros seis con su madre.” (OVIDIO, Metamorfosis, V, 564 y ss) El reino de Hades: el mundo de ultratumba. “Una profunda caverna de vasta abertura, protegida por un lago negro y las tinieblas de los bosques.” (VIRGILIO, Eneida, VI, 236) Caronte “Guarda aquellas aguas y aquellos ríos el horrible barquero Caronte, cuya suciedad espanta; sobre el pecho le cae desaliñada barba blanca, de sus ojos brotan llamas; una sórdida capa cuelga de sus hombros, prendida con un nudo; él mismo maneja su negra barca con un garfio, dispone las velas y transporta en ella los muertos.” (VIRGILIO, Eneida, VI, 298 y ss) 23
  • 24. HSTIA / VESTA 1. Hija de Cronos y de Rea (HESÍODO, Teogonía 453-458) (LDO #413, p.277) ¸Rei¿h de dmhqeiÍsa Kro/n% te/ke fai¿dima te/kna, ¸Isti¿hn Dh/mhtra kaiì àHrhn xrusope/dilon, iãfqimo/n t' ¹Ai¿dhn, oÁj u(po xqoniì dw¯mata nai¿ei nhleej hÅtor eÃxwn, kaiì e)ri¿ktupon ¹Ennosi¿gaion, Zh=na/ te mhtio/enta, qew½n pate/r' h)de kaiì a)ndrw½n, tou= kaiì u(po bronth=j pelemi¿zetai eu)reiÍa xqw¯n. 2. La diosa sin imágenes (OVIDIO, Fastos VI 291- 298) (LDO #415, p.278) Nec tu aliud Vestam quam vivam intellege flammam; nataque de flamma corpora nulla vides. iure igitur virgo est, quae semina nulla remittit nec capit, et comites virginitatis amat. esse diu stultus Vestae simulacra putavi, mox didici curvo nulla subesse tholo. ignis inexstinctus templo celatur in illo: effigiem nullam Vesta nec ignis habet. 3. Eneas venera a Vesta entre los dioses patrios. (VIRGILIO, Eneida, V, 743-745) (LDO #417, p.279) Haec memorans cinerem et sopitos suscitat ignis, Pergameumque Larem et canae penetralia Vestae farre pio et plena supplex ueneratur acerra. 24
  • 25. DIONISOS / BACCHUS 1. Invocación a Dionisio (Himnos Homéricos III, a Dionisio) Ei¹j Dio/nuson Kissoko/mhn Dio/nuson e)ri¿bromon aÃrxom' a)ei¿dein Zhnoj kaiì Seme/lhj e)rikude/oj a)glaon ui¸o/n, oÁn tre/fon h)u/+komoi nu/mfai para patroj aÃnaktoj deca/menai ko/lpoisi kaiì e)nduke/wj a)ti¿tallon Nu/shj e)n gua/loij: o( d' a)e/ceto patroj eÀkhti aÃntr% e)n eu)w¯dei metari¿qmioj a)qana/toisin. au)tar e)peiì dh to/nde qeaiì polu/umnon eÃqreyan, dh to/te foiti¿zeske kaq' u(lh/entaj e)nau/louj kiss%½ kaiì da/fnv pepukasme/noj: ai¸ d' aÀm' eÀponto nu/mfai, o( d' e)chgeiÍto: bro/moj d' eÃxen aÃspeton uÀlhn. Kaiì su men ouÀtw xaiÍre polusta/ful' wÕ Dio/nuse: doj d' h(ma=j xai¿rontaj e)j wÐraj auÅtij i¸ke/sqai, e)k d' auÅq' w¨ra/wn ei¹j touj pollouj e)niautou/j. 2. Nacimiento de Dioniso (HESÍODO, Teogonía 940-942) Kadmhiìj d' aÃra oi¸ Seme/lh te/ke fai¿dimon ui¸on mixqeiÍs' e)n filo/thti, Diw¯nuson polughqe/a, a)qa/naton qnhth/: nu=n d' a)mfo/teroi qeoi¿ ei¹sin. 3. Origen asiático de del culto dionisíaco (EURÍPIDES, Bacantes, 20- 25) e)j th/nde prw½ton hÅlqon ¸Ellh/nwn po/lin, ta)keiÍ xoreu/saj kaiì katasth/saj e)maj teleta/j, iàn' eiãhn e)mfanhj dai¿mwn brotoiÍj. prw¯taj de Qh/baj th=sde gh=j ¸Ellhni¿doj a)nwlo/luca, nebri¿d' e)ca/yaj xrooj qu/rson te douj e)j xeiÍra, ki¿ssinon be/loj: 4. El rito dionisíaco (EURÍPIDES, Bacantes, 135-139) h(duj e)n oÃresin, oÀtan e)k qia/swn dromai¿- wn pe/sv pedo/se, ne- bri¿doj eÃxwn i¸eron e)nduto/n, a)greu/wn aiâma tragokto/non, w©mofa/gon xa/rin, i¸e/me- noj e)j oÃrea Fru/gia, Lu/di', o( d' eÃcarxoj Bro/mioj, eu)oiâ. 5. El origen del teatro está en el ditirambo, el verso dionisíaco (ARISTÓTELES, Poética I, 2.3) Genome/nh d' ouÅn a)p' a)rxh=j au)tosxediastikh=j -kaiì au)th kaiì h( kwm%di¿a, kaiì h( men a)po tw½n e)carxo/ntwn ton diqu/rambon, h( de a)po tw½n ta fallika aÁ eÃti kaiì nu=n e)n pollaiÍj tw½n po/lewn diame/nei nomizo/mena® kata mikron hu)ch/qh proago/ntwn oÀson e)gi¿gneto faneron au)th=j: kaiì pollaj metabolaj metabalou=sa h( trag%di¿a e)pau/sato, e)peiì eÃsxe thn au(th=j fu/sin. 25
  • 26. 6. Dioniso y las mujeres según Eurípides (EURÍPIDES, Bacantes 234-235) fileiÍ de t#= dustro/p% gunaikw½n a(rmoni¿# kaka du/stanoj a)mhxani¿a sunoikeiÍn, 7. La enajenación de la música y el vino (EURÍPIDES, Bacantes 156-165) barubro/mwn u(po tumpa/nwn, euÃia ton euÃion a)gallo/menai qeon e)n Frugi¿aisi boaiÍj e)nopaiÍsi¿ te, lwtoj oÀtan eu)ke/ladoj i¸eroj i¸era pai¿gmata bre/mv, su/noxa foita/sin ei¹j oÃroj ei¹j oÃroj: 8. La flauta de Dioniso (ARISTÓTELES, Política 1341a) eÃti de ou)k eÃstin o( au)loj h)qikon a)lla ma=llon o)rgiastiko/n, wÐste proj touj toiou/touj au)t%½ kairouj xrhste/on e)n oiâj h( qewri¿a ka/qarsin ma=llon du/natai hÄ ma/qhsin. 9. La flauta dionisíaca y su origen extranjero (ARISTÓTELES, Política 1342b. 4-16) Pa=sa gar bakxei¿a kaiì pa=sa h( toiau/th ki¿nhsij ma/lista tw½n o)rga/nwn e)stiìn e)n toiÍj au)loiÍj, tw½n d' a(rmoniw½n e)n toiÍj frugistiì me/lesi lamba/nei tau=ta to pre/pon. 10. El vino como medicina (EURÍPIDES, Bacantes 283) Ou)d' eÃst' aÃllo fa/rmakon po/nwn. 26
  • 27. Invocación a Dionisio Comienzo por cantar al que ciñe de hiedra sus cabellos, al de poderoso bramido, Dioniso, hijo ilustre de Zeus y de la gloriosísima Sémele, al que criaron las Ninfas de hermosa cabellera, tras haberlo recibido en sus regazos de su padre, el Soberano. Cariñosamente lo cuidaron en los barrancos del Nisa, y él crecía por voluntad de su padre en una cueva fragante, pero contado entre los inmortales. Mas cuando las diosas acabaron ya de criar a quien sería motivo de muchos himnos, ya entonces frecuentaba los boscosos valles, cubierto de hiedra y lauro. Las Ninfas lo seguían a una, y él las guiaba. El fragor se adueñaba del bosque inmenso. Así que te saludo a ti también, Dioniso, pródigo en viñedos. Concédenos llegar alegres a las próximas estaciones y a después de esas estaciones, por muchos años. (Himnos Homéricos III, a Dionisio) Nacimiento de Dioniso "y la cadmea Sémele, igualmente en trato amoroso con él [Zeus], dio a luz un ilustre hijo, el muy risueño Dioniso, un inmortal siendo ella mortal. Ahora ambos son dioses" (HESÍODO, Teogonía, 940-942) Origen asiático de del culto dionisíaco “...he llegado en primer lugar a esta ciudad de los griegos, tras de haber levado allí [Lidia, Frigia, Arabia y Asia] también mis coros y fundado mis ritos, a fin de ser un dios patente a los mortales. A Tebas, la primera en esta tierra helénica la he alzado con mi grito...” (EURÍPIDES, Bacantes, 20-25) El rito dionisíaco ¡Qué gozo en las montañas, cuando en medio del cortejo lanzado a la carrera se arroja al suelo [Dioniso], con su sacro hábito de piel de corzo, buscando la sangre del cabrito inmolado, delicia de la carne cruda, mientras va impetuoso por montes frigios, lidios! (EURÍPIDES, Bacantes, 135-139) Retrato del dios "que lleva una melena larga y perfumada de bucles rubios, de rostro lascivo con la atractiva mirada de Afrodita en sus ojos" (EURÍPIDES, Bacantes, 234-235). Dionisio y las mujeres según Eurípides "la dura y desafortunada impotencia ante los dolores del parto y el delirio armonizan con la difícil condición de las mujeres" (EURÍPIDES, Hipólito, 163-165). La enajenación de la música y el vino “al son de panderos de sordo retumbo, festejando con gritos de ¡evohé! al dios del evohé, entre los gritos y aclamaciones frigias, al tiempo que la sagrada flauta de loto melodioso modula sus sagradas tonadas, en acompañamientos para las que acuden al monte, al monte”. (EURÍPIDES, Bacantes, 156-165) La flauta de Dioniso "la flauta no es un instrumento moral, sino más bien orgiástico, de modo que debe utilizarse en aquellas ocasiones en las que el espectáculo pretende más la purificación que la enseñanza" (ARISTÓTELES, Política, 1341a). La flauta y su origen extranjero "todo el delirio báquico y todo el tumulto de tal clase [...] se expresa por medio de la flauta, de entre los instrumentos, de modo especial, y entre las armonías toma el parecido de las músicas frigias" (ARISTÓTELES, Política, 1342b.4 13-6) El vino como medicina "¡No hay otra medicina para las penas!" (EURÍPIDES, Bacantes, 283) El origen del teatro está en el ditirambo, el verso dionisíaco Por lo demás, haciéndose al principio sin arte así ésta como la comedia (la tragedia por los corifeos de la farsa ditirámbica, la comedia por los del coro fálico, cuyas mojigangas duran todavía en muchas ciudades recibidas por ley), poco a poco fue tomando cuerpo, promoviéndolas los dichos, hasta descubrirse tal cual forma de ellas. Con eso la tragedia, probadas muchas mutaciones, hizo punto, ya que adquirió su ser natural (ARISTÓTELES, Poética I, 2.3) 27