2. DEFINICJA:
Mokument – ang. mockumentary; pseudodokument, parodia dokumentu.
Gatunek zdefiniowano w latach 80-tych po premierze komedii This is Spinal Tap
(1984 r.) w reżyserii Roba Reinera, zrealizowanej w dokumentalnym anturażu o
brytyjskiej grupie metalowej zwanej Spinal Tap. Jednak już wcześniej tworzono
mockumenty.
Cechy mockumentu to:
oparcie na autentycznych obrazach, scenerii;
aktorzy zamiast autentycznych, „z życia wziętych” bohaterów;
przedstawia fikcyjne zdarzenia zamiast dokumentowania rzeczywistości;
posiada scenariusz;
prowokuje autentycznych bohaterów (jeśli już się pojawią) do konkretnych
zachowao, które wpiszą się w scenariusz mockumentu (sytuacje „sterowane”);
parodiuje, wyśmiewa poruszany temat (tym różni się od docu-fiction i
pseudodokumentu jako gatunku).
Przygotowała Anna Komoo
2
3. Uważa się, że MOCKUMENT jest udany, gdy utrzymuje strukturę tradycyjnego
dokumentu lub ją wyolbrzymia.
Wywiady w mockumencie są celowo wydłużane, poruszają błahe tematy,
zawierają absurdalne pytania.
Celowo pojawia się nieudany montaż, np. chciano ukryd reakcję
odpowiadającego na pytania, ale w montażu scena została „omyłkowo”
zachowana.
Operator kamery w mockumencie celowo filmuje to, co w tradycyjnym
dokumencie zostałoby wyrzucone z materiału filmowego.
Mockument wykorzystuje technikę camera verite (filmowanie z ręki ukrytą
kamerą) w sposób przesadny dla wywołania komicznego efektu.
Kolejnym częstym elementem mockumentu jest dające komiczny efekt
zestawienie rzeczywistości oraz obrazu świata utrzymywanego przez
filmowanego bohatera, np. opis „spokojnego dnia filmowego” i ujęte kamerą
kłótnie na planie.
Przygotowała Anna Komoo
3
4. WYBRANE PRZYKŁADY:
Prekursorski
fikcyjny
reportaż
radiowy z inwazji obcych na Ziemię
zrealizowany przez Orsona Wellesa,
pt. Wojna światów (1938 r.). Dzieło
uznawane
za
podwaliny
mockumentu.
„ZELIG”, reż. Woody Allen (1983 r.) – obrazujący realia
lat 30-tych XX wieku mockument, stylizowany na
medialne reportaże, wywiady, zawierające sensacyjne
doniesienia o człowieku, który zasłynął z umiejętności
niewytłumaczalnej przez naukę metamorfozy ciała.
„Bruno”, scenariusz Sacha Baron Cohen, reż. Larry
Charles (2009 r.) – austriacki dziennikarz
homoseksualista postanawia podbid zachodni
świat showbiznesu, podróżuje przez Amerykę i
filmuje swoje „sukcesy” w amerykaoskim świecie.
Przygotowała Anna Komoo
4
5. PROBLEM:
Mockument
zmusza
widza
do
zastanowienia się, czy to, co przyjmuje
jako dokumentowaną rzeczywistośd, w
istocie nie jest fikcją lub przynajmniej
częściowo zmyśleniem.
Podważa wiarę widza w pracę
dokumentalną i każe zastanowid się, ile
manipulacji jest w tradycyjnym
dokumencie.
Przygotowała Anna Komoo
5
